Maatschappelijk verantwoorde

Transcriptie

1 groene IT MVO Meer dan alleen maar groene IT Maaschappelijk veranwoorde informaievoorziening en IT Organisaies zijn seeds meer bezig me duurzaamheid en maaschappelijk veranwoord ondernemen (mvo). De aueurs gaan in op de vraag welke bijdrage IT-organisaies kunnen leveren aan he mvo-beleid van hun klanorganisaies. Di doen ze aan de hand van de draf van de ISO norm, geield Guidance on social responsibiliy, die naar verwaching in he najaar van 2010 in een definiieve versie beschikbaar kom. René Visser en Macheld Meijer 1. De ISO norm is nog alleen in een drafversie beschikbaar. Als de drafversie in februari een weederde meerderheid krijg van de 79 landen me semrech, dan volg naar verwaching in he najaar van 2010 de formele publicaie van de norm. In oenemende mae zijn bedrijven bezig me duurzaamheid en maaschappelijk veranwoord ondernemen. Een aanal maaschappelijke onwikkelingen is daar debe aan: de zorgen over klimaaverandering als gevolg van he zogenaamde broeikaseffec; de snelheid waarmee dankzij inerne informaie over he gedrag van bedrijven en overheden zich verspreid, waardoor vervolgens heel snel de publieke opinie zich kan keren egen bepaalde plannen en handelingen van de bereffende bedrijven en overheden; he besef da veel grondsoffen een eindig karaker hebben, waardoor binnen enkele generaies groe problemen kunnen onsaan op onder meer he vlak van de energievoorziening; de zorg over mensenrechensiuaies; de oegenomen zorg over he milieu, bijvoorbeeld over afnemende biodiversiei, vervuiling en onbossing. Deze onwikkelingen hebben er onder andere oe geleid da er vanui de overheid in oenemende mae sprake is van we- en regelgeving op he vlak van maaschappelijk veranwoord ondernemen (mvo) en duurzaamheid. In di arikel gaan we in op de vraag welke bijdrage IT-organisaies kunnen leveren aan he mvobeleid van hun klanorganisaies. In de IT-wereld is he begrip Green IT, of groene IT, in zwang geraak. Bij Green IT saan me name de milieuen klimaaeffecen van he IT-gebruik cenraal: hoe val he energieverbruik en daarmee de CO 2 -uisoo erug e dringen en hoe kan worden voorkomen da gifige afvalsoffen in he milieu erechkomen? De maaschappelijke veranwoordelijkheid van IT-organisaies en de bijdrage die zij op di vlak aan hun klanorganisaies kunnen leveren, gaa echer verder dan alleen deze duurzaamheidsonderwerpen. Er zijn de afgelopen ien jaar sapels boeken en arikelen geschreven over maaschappelijk veranwoord ondernemen, waardoor he nie heel eenvoudig is om door alle bomen he bos nog e zien. Gelukkig is er een ISO-norm, ISO/DIS 26000, op koms 1 die duidelijk maak waar sociale veranwoordelijkheid van organisaies precies over gaa en eenduidige definiies geef voor de kernbegrippen. 20

2 Samenvaing Maaschappelijk veranwoord ondernemen word seeds belangrijker voor organisaies. De ISO norm geef prakische richlijnen om hier invulling aan e geven. Manieren waarop IT-organisaies kunnen bijdragen aan he mvo-beleid van hun klanorganisaies zijn bijvoorbeeld he verlagen van he energiegebruik van de daacenra, offshoring, klangeriche en gemakkelijk uibreidbare applicaies en efficiëne en effecieve gegevensopslag. Mvo volgens ISO De iel van deze norm is Guidance on social responsibiliy. De norm is nie alleen bedoeld voor bedrijven, maar geef richlijnen voor alle mogelijke organisaies. He gaa in deze norm uidrukkelijk om richlijnen; cerificering op basis van deze norm is dus nie mogelijk. Sociale veranwoordelijkheid is volgens ISO de veranwoordelijkheid van een organisaie voor de gevolgen van haar beslissingen en acivieien voor de maaschappij en he milieu door middel van ransparan en ehisch veranwoord gedrag da: bijdraag aan duurzame onwikkeling me inbegrip van de gezondheid en he welzijn van de maaschappij; rekening houd me de verwachingen van de belanghebbenden (sakeholders). Een belangrijk kernbegrip in deze definiie is duurzame onwikkeling. In ISO word daar de definiie van de Brundland-verklaring 2 voor gebruik: Duurzame onwikkeling is onwikkeling waarmee voorzien word in de behoefen van di momen zonder daardoor de mogelijkheden van oekomsige generaies om in hun behoefen e voorzien aan e asen. 2. He Brundland-rappor, da is de naam waaronder he rappor Our common fuure ui 1987 bekend is geworden. He rappor is geschreven door de World Commission on Environmen and Developmen (WCED). De populaire naam verwijs naar de voorziser van de commissie, de oenmalige Noorse premier Gro Harlem Brundland. De voornaamse conclusie van he rappor was da de belangrijkse mondiale milieuproblemen he gevolg waren van de armoede in he ene deel van de wereld en de nieduurzame consumpie en producie van he andere deel van de wereld. He rappor riep voor he eers op o duurzame onwikkeling. herkennen van mvo idenificeren en berekken van sakeholders behoorlijk besuur veranwoordelijkheid nemen ransparanie ehisch gedrag respec voor belangen van sakeholders respec voor wegeving respec voor inernaionale gedragsnormen respec voor mensenrechen mensenrechen annex mvoiniiaieven Figuur 1. Overzich van ISO (draf) seleceren van mvoiniiaieven milieu gerelaeerde acies en/of verwachingen evalueren & verbeeren eerlijk zakendoen inegreren van mvo in gehele organisaie mvo en organisaiekarakerisieken arbeidsomsandigheden consumenenbelangen begrijpen van maaschappelijke veranw. van de organisaie vergroen geloofwaardigheid mvocommunicaie en -rapporage berokkenheid bij lokale gemeenschap & onwikkeling 21

3 groene IT MVO In de ISO norm worden zeven principes genoemd die essenieel zijn om invulling e geven aan mvo: veranwoordelijkheid nemen; ransparanie; ehisch gedrag; respec voor sakeholdersbelangen; respec voor de wegeving; respec voor inernaionale gedragsnormen en respec voor mensenrechen. Deze principes behoren dus inegraal deel ui e maken van he waardesyseem van een organisaie en dienen riching e geven aan he gedrag van de medewerkers. Deze begrippen worden overigens ook weer suk voor suk eenduidig gedefinieerd in de norm. De norm laa he nie bij he aangeven van deze principes, maar werk in zeven kernonderwerpen nader ui hoe deze principes kunnen worden oegepas (zie figuur 1). De kernonderwerpen waar he bij maaschappelijk veranwoord handelen op basis van ISO om gaa zijn achereenvolgens: behoorlijk besuur ( organizaional governance); mensenrechen; arbeidsomsandigheden; milieu; eerlijk zakendoen; consumenenbelangen; berokkenheid bij de lokale gemeenschap en de onwikkeling daarvan. Aan de slag me ISO De zeven onderwerpen zoals uigewerk in de ISO norm geven de volgende handvaen voor de IT-manager. 3 Behoorlijk besuur (organizaional governance) He begrip behoorlijk besuur saa ook wel bekend als organizaional governance. Bij di onderwerp gaa he om de wijze waarop binnen een organisaie besluien worden genomen en uigevoerd om de doelen van de organisaie e realiseren. Maaschappelijk veranwoord handelen moe op alle niveaus in de organisaie geïnegreerd zijn, van visie en sraegie o en me he dagelijkse operaionele handelen. Daarmee sel effecief behoorlijk besuur volgens ISO een organisaie in saa op de andere (zes) kernonderwerpen acie e ondernemen en alle (zeven) principes e implemeneren. Voor een inerne IT-organisaie is he van belang da ze in saa is de mvo-doelen van de business door e veralen naar sraegie en beleid van de eigen (IT-)organisaie. Als de klanorganisaie zich bijvoorbeeld o doel heef geseld om binnen een beperk aanal jaren klimaaneuraal e zijn, dan heef da de nodige gevolgen voor de IT-organisaie. Al was he alleen maar omda een subsanieel deel van de energierekening op he cono van de IT-organisaie val e schrijven. Voor exerne IT-providers geld da zij in oenemende mae bij aanvragen en aanbesedingen moeen aangeven wa hun mvo-beleid is en hoe ze da in de prakijk brengen. Zowel inerne als exerne IT-organisaies moeen daarom in saa zijn een anwoord e geven op vragen als deze: 1. Zijn in de missie, visie en sraegie mvo-gerelaeerde onderdelen of doelsellingen opgenomen en is er een mvo-beleid vasgelegd me duidelijke doelen, richlijnen en oekenning van veranwoordelijkheden en bevoegdheden? 2. Zijn er performance-indicaoren voor he mvobeleid vasgeseld en beschreven en word er aan de hand van deze indicaoren op regelmaige basis gerapporeerd aan he veranwoordelijke managemen, de klanorganisaie(s) en de exerne omgeving? Mensenrechen Mensenrechen gelden voor alle mensen, ongeach ras, sekse, origine, kleur, aal, religie, poliieke mening of saus. De rechen zijn universeel en moeen overal worden oegepas. In de norm word aangegeven da organisaies de veranwoordelijkheid hebben om de mensenrechen e respeceren, zoals die onder meer in de Universele Verklaring van de Rechen van de Mens zijn vasgelegd. Organisaies zouden evens binnen de eigen invloedssfeer een bijdrage moeen leveren aan he daadwerkelijk in de prakijk brengen van de mensenrechen. De kernvragen waarvoor men me berekking o di onderwerp kom e saan zijn: 1. Koop de organisaie belangrijke hoeveelheden grondsoffen of producen van leveranciers ui derdewereldlanden of beseed de organisaie belangrijke hoeveelheden werk ui aan dergelijke bedrijven? Haneer de organisaie dan richlijnen voor deze leveranciers of onderaannemers op he gebied van naleving van mensenen fundamenele arbeidsrechen? 3. De kore beschrijvingen aan he begin van elk onderwerp zijn mede gebaseerd op Bergenhenegouwen (2008). 22

4 2. Zijn er maaregelen geroffen of is er beleid onwikkeld gerich op he creëren van gelijke kansen voor iedereen (ongeach sekse, afkoms, leefijd, evenuele handicap e.d.) en van voldoende diversiei binnen de organisaie? In he geval van offshoring, zoals naar India en China, en nearshoring naar landen in Oos-Europa is er sprake van mogelijke risicosiuaies op he vlak van de mensenrechen. Deze risico s zouden dus vooraf goed in kaar moeen worden gebrach in combinaie me een adequaa moniorsyseem. Arbeidsomsandigheden Bij he onderwerp arbeidsomsandigheden gaa he om principes als he rech van iedereen om een inkomen e verdienen door middel van zelfgekozen werk en he rech op arbeidsomsandigheden die nie en kose gaan van de gezondheid. De kernvragen bij di onderwerp zijn: 1. Word ervoor gezorgd da de verschillende van oepassing zijnde arbeidsween op een correce wijze worden nageleefd? Daarbij moe onder andere worden gedach aan de Arbeidsomsandighedenwe (Arbowe), de Arbeidsijdenwe, de We arbeid en zorg, de We op de ondernemingsraden (WOR), de We aanpassing arbeidsduur (WAA) en de verschillende ween me berekking o gelijke behandeling. 2. Is er sprake van een geldige cao en word ervoor gezorgd da de verschillende van oepassing zijnde bepalingen op een correce wijze worden nageleefd? 3. Is er een opleidingsbeleid me een geoormerk opleidingsbudge? 4. Word er werk uibeseed? Indien da he geval is, is er dan een check op de arbeidsomsandigheden bij de organisaies aan wie he werk is uibeseed? Voor di onderwerp geef de Social Accounabiliy 8000 (SA 8000)-norm exra handvaen. Deze norm sel eisen als: een minimale leefijd van 15 jaar voor werknemers; geen gedwongen arbeid; gemiddelde werkweek nie langer dan 48 uur; vrijheid van vakbondsvereniging en collecieve onderhandeling; veilige en gezonde werkomgeving. Deze norm is voorgekomen ui de arbeidssiuaies in de exielindusrie, waarvan he leeuwendeel van de producie in onwikkelingslanden plaasvind. Maar ook in de Nederlandse siuaie blijk deze norm relevan e zijn. Vanui de IT kan een bijdrage op he gebied van arbeidsomsandigheden bij de afnemer, me name de veilige en gezonde werkomgeving, worden geleverd door: goede userinerfaces e onwikkelen; bewus nie-geauomaiseerde sappen in e lassen in he werkproces, in plaas van alle werkzaamheden via he beeldscherm e laen verlopen. Milieu Organisaies zijn veranwoordelijk voor de impac van hun handelen op he milieu. Deze veranwoordelijkheid gaa volgens ISO verder dan voldoen aan de we- en regelgeving. Organisaies zouden ernaar moeen sreven zo min mogelijk negaieve effecen op he milieu e hebben. Ook als er geen volledige weenschappelijke zekerheid is over de negaieve consequenies van bepaalde keuzes, zou men voorzichig en erughoudend moeen zijn om geen onomkeerbare milieuschade e veroorzaken. Organisaies zouden daarom ook invulling moeen geven aan goed risicomanagemen als he om milieukwesies gaa en ook zelf de kosen van milieuvervuiling voor hun rekening moeen nemen. De kernvragen waarvoor men bij di onderwerp kom e saan zijn: 1. Beschik de organisaie over een beschreven milieubeleid? En is di beleid gecerificeerd op basis van ISO 14001? 2. Is er in de organisaie een beleid om vervuiling acief aan e pakken? Hierbij moe gedach worden aan waervervuiling, afvalbeheersing, omgang me gifige en schadelijke chemicaliën, uisoo van vervuilende soffen in de luch en andere idenificeerbare vormen van vervuiling. 3. Is er in de organisaie een beleid gerich op duurzaam gebruik van grondsoffen? Daarbij gaa he om efficiën gebruik van energie, acief waerbeheer en efficiën gebruik van maerialen. 4. Is er in de organisaie een beleid gerich op duurzame inkoop van middelen en grondsoffen? Denk daarbij aan gebruik van papier me he FSC-label, inkoop van elekronische apparauur me he Energy Sar-keurmerk en selecie van leveranciers op basis van hun CO 2 - fooprin. 5. Is er in de organisaie een beleid gerich op de reducie van CO 2 -uisoo? De IT kan op he milieuvlak een groe bijdrage leveren. Aan de ene kan is de IT wereldwijd veranwoordelijk voor ruim 2 procen van de CO 2 - uisoo. En de verwaching is da di percenage vanwege de groei van de IT-secor nog verder zal sijgen. Hiermee is de bijdrage die de IT-secor 23

5 groene IT MVO lever aan he broeikaseffec e vergelijken me die van de luchvaar. Tevens veroorzaak de kore levenscyclus van IT-sysemen veel afval me de nodige schadelijke soffen. Aan de andere kan kan de IT een waardevolle bijdrage leveren door de onwikkeling van informaiesysemen waardoor efficiëner en milieuvriendelijker gewerk kan worden. Bij he gebruik van IT zijn diverse mogelijkheden voorhanden om vervuiling erug e dringen en energie e besparen: He energiegebruik van pc s, noebooks en priners is vaak nodeloos hoog. De power-managemeninselling van pc s is over he algemeen ingeseld op gebruikersgemak en nie op energiebesparing. Een zuiniger inselling kan al snel leiden o een kosenbesparing die per pc per jaar in de ienallen euro s kan lopen. Verder zijn er ook aan de gedragskan verbeeringen mogelijk. Veel gebruikers laen aan he einde van de dag hun monior of zelfs de pc aansaan, waardoor volledig nueloos sroom verbruik word. Tweezijdig prinen dan wel de inroducie van e-readers om he prinen van me name dikke pdf-rapporen erug e dringen en alleen gebruik e maken van energie-efficiëne apparauur me een Green Sar-label. In veel daaceners is meer dan 60 procen van de benodigde energie nodig voor he koelen van de apparauur. De Green Grid-organisaie 4 heef wee indicaoren onwikkeld om aan e geven hoe efficiën he energieverbruik in een daacener is: ŖŖPower Usage Effeciviness (PUE): he oale elekricieisverbruik van he daacener gedeeld door he elekricieisverbruik van de IT-apparauur; ŖŖDaa Cener Infrasrucure Efficiency: 1 / PUE. Tevens is op iniiaief van de Europese Unie een hele se richlijnen en bes pracices op he gebied van energiebesparing voor daaceners onwikkeld. 5 Efficiëner gebruik van servers en opslagcapa- ciei door gebruik e maken van virualisaieechnieken, SaaS en cloud compuing. Tijdens he onwikkelen van programmauur weer meer aandach geven aan een efficiënere opslag van gegevens. Alleen gebruikmaken van hardware die gemakkelijk uigebreid kan worden. Een meer lean en mean informaievoorziening onwikkelen. Om een organisaie e voorzien van de informaie die nodig is om op een vaak exreem groo aanal performance-indicaoren e kunnen suren, worden regelmaig, soms zelfs dagelijks, enorme besanden (erabyes, peabyes) exra aangemaak om die vervolgens me businessinelligencesofware e analyseren. Buien he fei da die informaiebehoefe vaak maar zeer en dele besaa en da meesal maar weinig mensen nog ween waarom zoveel gegevens seeds weer gekopieerd moeen worden, leg deze manier van handelen een exreme hoeveelheid beslag op de IT: processing, newerk, opslag e ceera. En daarmee word ook veel meer energie verbruik dan srik noodzakelijk is. 6 Sysemen onwikkelen en er beschikking sellen waardoor minder hoef e worden gereisd. Hierbij kan worden gedach aan he facilieren van samenwerken via inerne (collaboraionprogrammauur) en eleconferencing. 7 Inroducie van he nieuwe werken, waardoor nie alleen minder gereisd hoef e worden, maar ook kanoorruime flexibeler kan worden gebruik. Vanui een levenscyclusgedache nieuwe ITsysemen onwikkelen waarbij in de onwerpfase goed word geanalyseerd hoe in de gebruiks- en afvoerfase de negaieve consequenies voor he milieu kunnen worden geminimaliseerd.»de klanorganisaie moe zelf aangeven aan welke vereisen de IT moe voldoen«eerlijk zakendoen Di kernonderwerp gaa onder andere over eerlijke concurrenie, sociaal veranwoord gedrag en he egengaan van corrupie in de keen me andere organisaies. Poliieke berokkenheid moe op een veranwoorde manier vorm krijgen, dus zonder manipulaie, inimidaie of bedreiging. Ook bij inkoop moe worden gele op oepassing van de mvo-principes. Di kan bijvoorbeeld door in de keen voordelen en kosen e delen en andere organisaies in de keen e onderseunen bij he verhogen van he mvo-bewuszijn. 4. Zie 5. De Code of Conduc on Daa Cenres Energy Efficiency (European Commission, 2008). 6. Di pun is onleend aan een column van Seven van Veld (2009). 7. He nieuwe werken is een combinaie van huiswerkfacilieien, flexibele werkplekken en mogelijkheden om virueel samen e werken onafhankelijk van ijd en plaas. 24

6 De kernvragen bij di onderwerp zijn: 1. Promoo de organisaie duurzaamheid en maaschappelijke veranwoordelijkheid binnen de eigen invloedssfeer (inkoop- en disribuiekeen, de eigen branche)? 2. Is er binnen de organisaie aandach voor he hema eerlijk zakendoen (fair rade)? Hierbij kan worden gedach aan onderwerpen als corrupie, karelvorming en misbruik van een dominane markposiie. 3. Heef de organisaie een beleid en werkwijzen geïmplemeneerd die bevorderen da er respec is voor eigendomsrechen en da er geen inbreuk word gemaak op de eigendomsrechen van anderen? Me name he laase pun is voor veel IT-organisaies direc relevan gezien he veelvuldig voorkomen van ongeauoriseerde en illegale sofware in organisaies. De IT-organisaie kan hier zelf een voorbeeldrol in vervullen door voorliching, heldere richlijnen en conrole riching eindgebruikers. Consumenenbelangen He onderwerp consumenenbelangen behandel de veranwoordelijkheden die een organisaie heef naar haar klanen. Hier worden me klanen de consumenen bedoeld, erwijl he bij eerlijk zakendoen ging over de commerciële relaies. He beref onder meer he haneren van eerlijke en volledige markeinginformaie, beschermen van gezondheid en veiligheid van klanen (bijvoorbeeld door recallacies), duurzame consumpie, klanenservice en klachoplossing, bescherming van persoonsgegevens, oegang o esseniële diensen (zoals elekriciei, gas en waer) en opleiding van en voorliching aan de consumen. De kernvragen waarvoor men bij di onderwerp kom e saan zijn: 1. Is er binnen de organisaie aandach voor de hema s goede en eerlijke voorliching aan de klanen (eindgebruikers) en gezondheid en veiligheid van de producen? 2. Sel de organisaie zich en doel om een bijdrage e leveren aan duurzame consumpie? Daarbij kan worden gedach aan he erugdringen van negaieve effecen op de gezondheid of de omgeving zoals verspilling en vervuiling, he onwerpen van producen en verpakkingen die kunnen worden hergebruik, gerepareerd of gerecycled en he gebruik van herkenbare en onafhankelijke ecolabelschema s. Vanui de IT gezien veraal di zich in de eerse plaas in de vraag hoe je omgaa me je eindgebruikers, ofewel me degenen die me jouw producen en diensen werken, maar ook hoe de IT-producen kunnen bijdragen aan beere voorliching aan de consumen (de klan van de klan van de IT). Hierbij kan worden gedach aan zaken als: goede helpdeskonderseuning aan degenen die binnen de klanorganisaie me de applicaies werken, in combinaie me simpele auorisaieprocedures; zorgen da er goede kennissysemen komen voor klanenserviceonderseuning door de klanorganisaie aan de consumen; schone producie van IT-middelen (hardware en oebehoren); meer aandach voor recyclebaarheid en hergebruik van hardware; goede opleidingsdocumenaie en gebruikershandleidingen bij sandaardpakkeen; heldere en ransparane offeres; maken van producen me goede gebruikersinerfaces (zowel sofware als hardware); duurzame consumpie, ofewel: pakkeen en applicaies moeen lang mee kunnen en makkelijk kunnen worden geüpgraded; als er nieuwe besuringssysemen komen, moe da nie auomaisch leiden o nieuwe oepassingssofware en ook nie o nieuwe hardware, wan da leid o verspilling; beere service bij nie goed werkende hardware en sofware; in de sofware goede bescherming van persoonsgegevens mogelijk maken; sysemen onwikkelen die voldoende bescherming bieden egen fraude en hackers. Hier lig ook een groe veranwoordelijkheid bij de (klan)organisaie zelf: zij moe uieraard aangeven aan welke vereisen de IT moe voldoen, bijvoorbeeld op he gebied van gebruikersgemak, fraudebesendigheid en beveiliging van persoonsgegevens. Di beeken dus da businessinformaiemanagemen (he nieuwe begrip voor funcioneel beheer inclusief informaiemanagemen) een nog belangrijkere rol krijg in de oale informaievoorziening. Berokkenheid bij de lokale gemeenschap en de onwikkeling daarvan Lokale gemeenschappen moeen mee kunnen profieren van acivieien in hun regio, bijvoor- 25

7 groene IT MVO beeld doorda er banen worden geschapen, opleidingen worden verzorgd en deel word genomen aan gezondheidscampagnes. Hiermee kan worden bijgedragen aan de sociale en culurele onwikkeling van de regio. De kernvragen bij di onderwerp zijn: 1. Seun de organisaie financieel of maerieel lokale projecen en iniiaieven? 2. Sel de organisaie kennis en vaardigheden van haar medewerkers er beschikking van maaschappelijke projecen of acivieien (bijvoorbeeld door medewerkers de gelegenheid e bieden zich binnen werkijd voor deze acivieien of projecen in e zeen)? Voor IT-organisaies kan hierbij worden gedach aan he volgende: medewerkers de gelegenheid bieden zich binnen werkijd voor vrijwilligersacivieien of - projecen in e zeen; sage- en scholingsrajecen voor jongeren en ouderen; er beschikking sellen van verouderde pc s aan scholen en andere non-profiorganisaies. Conclusie Maaschappelijk veranwoord ondernemen heef de laase paar jaar seeds meer belangselling gekregen. De aandach hiervoor zal de komende jaren alleen maar groeien, mede door he onsaan van we- en regelgeving waar organisaies aan moeen voldoen. Hierdoor word ook de bijdrage die vanui IT-organisaies kan worden geleverd aan he mvo-beleid van hun klanorganisaies belangrijker. De norm ISO 26000, Guidance on social responsibiliy, geef door middel van een beschrijving van de kernprincipes en kernonderwerpen prakische richlijnen om invulling e geven aan maaschappelijke veranwoordelijkheid. In di arikel is voor alle onderwerpen ui de norm aangegeven hoe IT de van haar gevraagde bijdrage kan leveren. Hiervoor zijn er meer mogelijkheden dan alleen maar he verlagen van he energiegebruik van de daacenra. Ook he beleid en aanzien van offshoring, slim programmeren, klangeriche en gemakkelijk uibreidbare applicaies, efficiëne en effecieve gegevensopslag en voorkómen van onbedoeld gebruik van de applicaies is belangrijk. IT heef uieraard haar eigen veranwoordelijkheid in he maaschappelijk veranwoord opereren; anderzijds is he belangrijk da de klanorganisaie aangeef aan welke eisen sofware, hardware en diensverlening moeen voldoen om aan e sluien bij he mvo-beleid van de organisaie. Mvo is dus ook voor businessinformaiemanagemen is groe uidaging. Opmerkingen en suggesies me berekking o di onderwerp zijn van hare welkom via rene.visser@rendabelgroen.nl. Lierauur Bergenhenegouwen, L. (2008). Wa kom er e saan in ISO 26000? KAM Nieuwsbrief 1/2008, www2.nen.nl/cmsprod/ groups/public/documens/besand/ pdf. European Commission (2008). Code of Conduc on Daa Cenres Energy Efficiency, hp://re.jrc.ec.europa.eu/energyefficiency/pdf/coc%20daa%20cenres%20nov2008/ CoC%20DC%20v%201.0%20FINAL.pdf. Inernaional Organizaion for Sandardizaion (2009). Draf inernaional sandard ISO/DIS 26000, Guidance on social responsibiliy. Veld, S. van (2009). Van groene ICT naar een groene informaievoorziening. Compuable, 25 sepember 2009, van-groene-ic-naar-een-groene-informaievoorziening. hml#ixzz0etwdfskx. World Commission on Environmen and Developmen (1987). Our Common Fuure. Drs. René Visser is mvo-consulan en mede-eigenaar van Rendabel Groen, adviesbureau voor maaschappelijk veranwoord ondernemen. rene.visser@rendabelgroen.nl. Dr. Macheld Meijer is zelfsandig exper-consulan en rainer op he gebied van applicaiemanagemen en businessinformaiemanagemen. macheld.meijer@maise.nl. 26