inzicht Gehandicaptenzorg in de Wmo: wie en hoeveel? ❸ Burgers met een beperking In dit e-zine: Gehandicaptenzorg Nieuwe Stijl juli 2014

Transcriptie

1 Gehandcaptenzorg nzcht Gehandcaptenzorg Neuwe Stjl jul 2014 ❸ Burgers met een beperkng n de Wmo: we en hoeveel? In dt e-zne: over de grenzen heen Amsterdam ❺ Clënten n beeld Over de grenzen ❿ Ut de praktjk: Zorg n beeld heen: FACT ❽ Begeledng Technologsche ndvdueel nnovate ⓫ Persoonljke 22 Het Groene Leven verzorgng Begeledng groep ❻ ⓯ ⓭ Kennsmaken met Henk Steen Bestuurder Odon ⓳ Hoe doen ze het n Amsterdam?

2 Gehandcaptenzorg Van de redacte nzcht Over de transte van de extramurale begeledng naar de Wmo jul 2014 nhoud 3 Burgers met een beperkng n de Wmo: we en hoeveel? 5 Clënten n beeld 6 over de grenzen heen Over de grenzen heen: Technologsche nnovate n de gehandcaptenzorg Als neuwe wethouder krjgt u straks te maken met jonge en volwassen burgers met een beperkng. Dt kan een (lcht) verstandeljke beperkng zjn, maar ook een zntugljke of een lchameljke beperkng. Deze groep mensen kan heel veel zelf, maar heeft om te partcperen n de samenlevng wel hulp nodg. In de Gehandcaptenzorg nzcht de nu voor u lgt, laat de Verengng Gehandcaptenzorg Nederland (VGN) u graag kennsmaken met de verschllende groepen mensen de straks bj de gemeente aankloppen. In de flmpjes over clënten zet u wat zj zelf kunnen en welke hulp zj nodg hebben. Verder leest u hoe aanbeders van gehandcaptenzorg zch voorbereden op hun neuwe taak. 8 Zorg n beeld Begeledng ndvdueel 10 Ut de praktjk: FACT: Intenseve behandelng voor jeugdgen en gezn thus 11 Zorg n beeld Persoonljke verzorgng De flmpjes en artkelen komen ut de twee e-znes van de VGN waarn de wederzjdse kennsmakng tussen gemeenten en gehandcaptenzorgaanbeders centraal staat: het tweemaandeljkse Wmo nzcht en de specal Jeugd: Van AWBZ naar Jeugdwet. Voor meer flmpjes van clënten, voorbeelden hoe gemeenten en aanbeders het aanpakken en achtergrondnformate verwjzen we u graag naar de eerder verschenen edtes van Wmo nzcht en Van AWBZ naar Jeugdwet. En als u nog meer wlt weten: op de webste van de VGN staan n een specale toolbox over de Wmo 2015 en op de themapagna Jeugd nformateve factsheets en handrekngen. 13 Kennsmaken met Henk Steen 15 Zorg n beeld Begeledng groep 17 Amsterdam Hoe doen ze het n Amsterdam? We wensen u veel leesplezer! Monque van der Meulen, projectleder Wmo Maartje van der Rjt, projectleder Jeugd PS. Wlt u meer nformate over de gehandcaptenzorg n het kader van de Wmo en Jeugdwet? Klk her voor een grats abonnement op de e-znes Wmo nzcht en Jeugd: Van AWBZ naar Jeugdwet. 22 over de grenzen heen Over de grenzen heen: Over de grenzen van de egen doelgroep heen

3 3 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Actueel Burgers met een beperkng n de Wmo: we en hoeveel? Knderen en volwassenen met een beperkng kloppen vanaf 2015 voor hun zorg en ondersteunng bj gemeenten aan. Om we gaat het? En met hoeveel van deze burgers krjgen gemeenten straks te maken? In Nederland doen ongeveer mensen een beroep op de gehandcaptenzorg. Hervan ontvangen clënten de zorg thus. De overge clënten wonen n een nstellng en ontvangen de zorg daar. Het gaat daarbj om knderen en volwassenen met een verstandeljke, lchameljke en/of zntugljke beperkng. Hoe hun zorg en begeledng erut zet, verschlt per persoon. Van de mensen de nu nog een beroep doen op AWBZ-gefnancerde gehandcaptenzorg, klopt naar verwachtng een derde vanaf 2015 aan bj hun gemeente voor zorg en ondersteunng n de Wmo en Jeugdwet. Deze groep woont (begeled) zelfstandg of bj ouders thus. Omdat mensen met een beperkng vaak met de beperkng geboren worden, s de gehandcaptenzorg vaak op jonge leeftjd al betrokken en bljft de zorg en ondersteunng levenslang en levensbreed nodg. Mensen met een verstandeljke beperkng Volgens de cjfers van het CIZ n jul 2013 gaat het om ongeveer volwassenen en bjna knderen met een verstandeljke beperkng de straks bj de gemeente aankloppen. Hervan heeft de meerderhed een lcht verstandeljke beperkng. Omdat dt vaak net zchtbaar s, s het voor gemeenten een utdagng om te onderkennen dat emand een lcht verstandeljke beperkng heeft. Aan het gemeenteljk loket, n wjkteams en n bjvoorbeeld een keukentafelgesprek. De ondersteunngsbehoefte van deze groep n de Wmo lgt vooral op ndvduele begeledng, begeledng groep (dagbestedng), een vorm van logeren, vervoer en persoonljke verzorgng. Bj knderen komt her n de Jeugdwet behandelng bj. De totale zorgvraag vareert van lcht tot ntensef, thus, op school, tjdens werk of op een specfeke locate. Er bestaan voor knderen gespecalseerde knderdenstencentra (KDC s). In jul 2013 hadden knderen en volwassenen een ndcate voor een zorgzwaartepakket (ZZP) VG1 en een ndcate voor een ZZP VG2. Omdat alleen neuwe volwassenen met zo n zorgzwaarte straks een beroep doen op de Wmo 2015, s het vooral relevant om te weten hoeveel mensen elk jaar voor het eerst gebrukmaken van deze zorgzwaartepakketten. Er bestaan jammer genoeg geen goede nstroomcjfers.

4 4 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Actueel Bj een relatef klen deel van de jeugdgen gaat het om zorg met verbljf. Ze de brochure Knderen en jongeren met een beperkng: van AWBZ naar Jeugdwet van het Transtebureau Jeugd. Voor de knderen tot 18 jaar geldt dat edereen (neuwe en bestaande clënten) met een zorgzwaarte de vergeljkbaar s met een ZZP VG1, VG2 en VG3 vanaf 1 januar onder de Jeugdwet valt. In januar 2015 gng dt n totaal om 650 knderen. Ook de ntenseve behandelzorg met verbljf voor jeugdgen met een lcht verstandeljke beperkng en ernstge gedragsproblematek wordt de verantwoordeljkhed van gemeenten. Op 1 januar 2015 maakten knderen gebruk van deze ntenseve behandelzorg met verbljf (ZZP LVG 1 t/m 5). Mensen met een lchameljke beperkng Naar schattng doen rum mensen met een lchameljke beperkng vanaf 1 januar een beroep op de gemeente, waarvan 10 tot 15 procent knderen. Onder de AWBZ grondslag lchameljke beperkng vallen mensen de alleen een fyseke beperkng hebben, mensen met netaangeboren hersenletsel (NAH) en mensen met een combnate van bede. Preceze cjfers van de verschllende subgroepen ontbreken, maar waarschjnljk heeft ongeveer de helft van de volwassenen net-aangeboren hersenletsel. Vanaf 2016 kunnen volwassenen met een zorgzwaarte de vergeljkbaar s met een zorgzwaartepakket LG1 en ZZP LG3 net meer n de Wet langdurge zorg nstromen. In jul 2013 hadden 695 mensen met een ndcate voor ZZP LG1 en mensen een ndcate voor een ZZP LG3. Er zjn bjna geen knderen de gebrukmaken van een zorgzwaartepakket LG1 en LG3. In januar dt jaar gng het om 5 knderen. Omdat de AWBZ verplegng en persoonljke verzorgng voor volwassenen naar de Zorgverzekerngswet gaat, lgt de ondersteunngsbehoefte bj hen n de Wmo vooral op begeledng, kortdurend verbljf en het bjbehorende vervoer. In de Jeugdwet komt her de persoonljke verzorgng voor knderen tot 18 jaar bj. Bj knderen wordt dt totaalpakket aan zorg en ondersteunng vooral thus of op school gegeven. Mensen met een zntugljke beperkng Het aantal volwassenen en knderen met een zntugljke beperkng (ZG) dat te maken heeft met de overhevelng naar gemeenten s relatef klen: landeljk gaat het ongeveer om zo n clënten. Gemddeld per gemeente zjn er dus weng mensen met een zntugljke beperkng de straks voor zorg en ondersteunng aankloppen. Bnnen deze groep zjn twee subgroepen te onderscheden: enerzjds mensen met een vsuele beperkng (slechtzend tot blnd) en anderzjds mensen met een audtefcommuncateve beperkng (slechthorend tot doof). Daarnaast s er nog een zeer klene groep vsueel-audtef gehandcapten (doofblnden) de extramuraal begeledng hebben. In oktober 2013 hadden 25 volwassenen en 300 knderen een zorgzwaartepakket ZG vsueel1 of ZZP audtef1. Vanaf 1 januar 2016 zullen kwetsbare burgers met deze zorgzwaarte voor hun zorg en ondersteunng naar de gemeente gaan, omdat de Wlz voor hen net meer toegankeljk s. Ook bj mensen met een zntugljke beperkng lgt de nadruk n de ondersteunngsbehoefte op begeledng, kortdurend verbljf en het bjbehorende vervoer. Voor knderen s de zorg en ondersteunng op school net zo belangrjk als thus. Meer gegevens over de gehandcaptenzorg vndt u op

5 5 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Clënten n beeld Lchameljke beperkng Logeren Lcht verstandeljke beperkng Lcht verstandeljke beperkng Ans heeft een dwarslaese waardoor ze deels verlamd s. Judth heeft een verstandeljke beperkng en een autstsche stoorns. In denken en doen heeft zj een leeftjd van ongeveer 5 jaar. Sander heeft een lcht verstandeljke beperkng en woont zelfstandg. Maar daar heeft hj wel begeledng, coachng en stmulerng bj nodg. Jordy, een jongen van 18 jaar, heeft een lcht verstandeljke beperkng, PDD-NOS en gedragsproblemen. Hj woont n een orthopedagogsch behandelcentrum. Clënten n beeld Acht flmportretten van mensen met een beperkng de vanaf 2015 een beroep doen op de gemeente Lcht verstandeljke beperkng Doofblnd Net-aangeboren hersenletsel Ontwkkelngsachterstand Marcha - moeder van ver knderen - heeft een lcht verstandeljke beperkng. Ze woont samen met haar jongste zoon Wesley. Veel dageljkse dngen kosten haar moete. Het hushouden regelen, omgaan met geld, Wesley van school halen. Het lukt haar net zonder ondersteunng. Erca heeft het Syndroom van Usher. Daardoor s ze (vrjwel) doof geboren en raakte ze op volwassen leeftjd ook grotendeels haar gezchtsvermogen kwjt. Ze doet deels de hushoudng zelf en dre dagen per week werkt ze op een socale werkvoorzenng n de buurt. Merth heeft door een ongeval ernstg hersenletsel opgelopen. Merth heeft haar agenda nodg om goed te kunnen functoneren. Met dt paperen geheugen compenseert ze een deel van wat haar hoofd net meer kan. Esmee s een mesje van ver jaar met een ontwkkelngsachterstand op socaal-emotoneel gebed. Ze gaat vjf dagen per week naar een schoolvoorberedende groep.

6 6 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 aan de keukentafel Technologsche nnovate n de gehandcaptenzorg De clënt kan snel terecht met ad hoc vragen Over de grenzen heen De zorg en ondersteunng de straks vanut de Wmo geboden wordt, moet anders, slmmer en goedkoper gebeuren dan nu n de AWBZ. Als het gaat om de nhoud van de ondersteunng, kunnen naast verneuwende arrangementen technologsche nnovate of domotca een belangrjke rol spelen. Hoe worden deze nu ngezet n de gehandcaptenzorg? En welke bjdrage zou domotca straks kunnen spelen n de zorg en ondersteunng aan burgers met een beperkng? Zorg Dchterbj De Noorderbrug, een specalst op het gebed van net aangeboren hersenletsel en audteve handcap n Noord- en Oost-Nederland, expermenteert met beeldschermcommuncate n haar denstverlenng aan thuswonende clënten met net aangeboren hersenletsel. Clënten en medewerkers van De Noorderbrug, de aan de plot Zorg Dchterbj meedoen, gebruken een tablet bj de communcate. De plot wordt vanut In voor Zorg! ondersteund. De Noorderbrug streeft ernaar dat de helft van het fyseke contact tussen begeleder en clënt vervangen gaat worden door contact va het beeldscherm. Daarmee wordt fors bespaard op restjd van de begeleder, maar het scheelt ook n de gespreksduur. Op bezoek gaan, kost meer tjd dan alleen maar het gesprekje zelf, legt projectleder Gerard Beukema ut. Koffe drnken, small talk, het hoort allemaal bj husbezoek, maar s bj beeldschermcontact net of nauweljks aan de orde. Bjkomend voordeel s dat contact va het beeldscherm snel en makkeljk kan worden ngepland n de agenda van de begeleder. De clënt kan snel terecht met ad hoc vragen en hoeft net te wachten op de volgende afspraak met zjn begeleder. Behalve de harde voordelen, zoals kostenbesparng, bedt beeldschermcommuncate ook voordelen de de zachte kant raken. Voor veel clënten s de computer de sleutel naar de butenwereld. Beukema: Het onderhouden van socale contacten gaat stukken makkeljker va

7 7 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Over de grenzen heen nternet. Daarnaast vergroot de computer het gevoel van velghed en versterkt het de mogeljkhed tot het voeren van egen rege. Door gebruk te maken van beeldschermcommuncate kan de clënt n de toekomst ook rekenen op een kwaltatef goede ondersteunng. Dgcontact Phladelpha, een zorgorgansate voor mensen met een verstandeljke beperkng, speelt op de veranderende wereld n met een concept dat Dgcontact wordt genoemd; een vorm van beeldbellen. Met Dgcontact ondersteunen we mensen met een verstandeljke beperkng om zelfstandger n het leven te staan, vertelt beledsmedewerker Henk Stoel. Beeldbellen heeft volgens hem veel mogeljkheden. Een clënt krjgt bjvoorbeeld een bref van de wonngcorporate de hj net begrjpt. Vaak bljft zo n bref dan lggen. Nu kan hj de bref eenvoudg voor het scherm houden, zodat zjn begeleder de bref n begrjpeljke taal kan utleggen. Dgcontact speelt volgens Stoel n op de wensen en behoeften van de clënt, omdat het mensen de mogeljkhed geeft om de rege over hun egen leven te voeren met een professonele en makkeljk berekbare begeleder op de achtergrond. 'Onze ambulante denstverlenng kan herdoor sneller, adequater en effcënter worden verleend vanut een centraal punt. Een effecteve maner van ondersteunng tegen mnder kosten.' Soundtact Bartméus, specalst voor slechtzenden en blnden, heeft Soundtact ontwkkeld. Dt s een navgate voor mensen met een vsuele en/of ernstg verstandeljke beperkng. Deze doelgroep heeft na een verhuzng vaak problemen n de neuwe omgevng de weg te vnden, vertelt Marjolen Smt van het Bartméus FabLab. Verschl tussen lnks en rechts s lastg dus zjn ze vaak afhankeljk van anderen om hen de juste weg te wjzen. Door de Soundtact op te hangen n de neuwe woonomgevng kunnen mensen sneller de weg vnden naar bjvoorbeeld de woonof slaapkamer of naar het tolet. De Soundtact bevat een klene computer en ver sensoren. Zodra emand door de sensor van de Soundtact loopt, komt er een gelud ut. Dt kan bjvoorbeeld het gelud van tandenpoetsen zjn of een wc de doorgetrokken wordt. Het gelud s afhankeljk van de rchtng de de clënt loopt. Met behulp van gelud weet hj dus naar welke rumte hj gaat. Met Soundtact kan een geludenspoor worden gemaakt om mensen te helpen. Het gelud s dan een navgatehulp om de juste kamer te vnden of om een bevestgng te krjgen dat de clënt n de kamer s waarnaar hj op zoek was. De Soundtact kan ook buten worden gebrukt. Zo kan het apparaat n de tun hangen om de weg naar een schuurtje aan te geven. Op het terren van Bartméus n Doorn s een wnkelstraatje, de wnkels daar zjn bnnenkort ook herkenbaar met behulp van het geludenspoor. Smt vertelt dat clënten dankzj de Soundtact meer zelfstandg zjn. De navgate vervangt mmers de nzet van een begeleder. Daarmee wordt tegeljkertjd op personeelskosten bespaard, wat maakt dat deze nnovate hartstkke Wmo-proof s.

8 8 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 aan de keukentafel Zorg n beeld: Begeledng ndvdueel Zorg n beeld Eén van de hudge functes n de AWBZ waar gemeenten straks een rol n krjgen, s de functe begeledng. Deze functe s onder te verdelen n ndvduele begeledng en begeledng n groepsverband (BG groep). Iemand komt alleen voor begeledng n aanmerkng als hj een matge of zware beperkng heeft op één of meer van de volgende gebeden: socale redzaamhed, bewegen en verplaatsen, probleemgedrag, psychsch functoneren of geheugen- en orëntatestoornssen. Mensen met een lchte beperkng doen nu al een beroep op de Wmo. Begeledng ndvdueel n de AWBZ Het doel van ndvduele begeledng (BG Indvdueel) s de zelfredzaamhed van emand te bevorderen, te behouden of te compenseren. Dt moet voorkomen dat emand wordt opgenomen n een nstellng of verwaarloost. Als emand begeledng nodg heeft, wordt n eerste nstante gekeken of dt n groepsverband kan. Als dt net de oplossng s voor de onder- steunngsbehoefte of als er medsche contrandcates zjn, komt emand n aanmerkng voor ndvduele begeledng. Bjvoorbeeld als de prkkels n een groep te veel zjn voor een clënt. Het s ook mogeljk om begeledng zowel ndvdueel als n groepsverband te krjgen. De nhoud van ndvduele begeledng kan erg verschllen. Eén van de doelen kan zjn om structuur aan te brengen. Bjvoorbeeld door het voorbereden van de dag, de week of gesprekken en actvteten de moeten gebeuren. Maar ook hele praktsche ondersteunng hoort bj begeledng. Zoals oefenen n het zoveel mogeljk zelf doen van de admnstrate, de post of het beheren van (hushoud)geld. Ook hulp bj de communcate, contact met anderen of het gebruk van het openbaar vervoer horen bj ndvduele begeledng. De rol van de begeleder bestaat ut zorgen dat emand het ntatef tot ets neemt, stap voor stap doornemen van actvteten, oefenen, compenseren en overnemen. Clënten de tjdens de behandelng ets geleerd hebben, bjvoorbeeld hoe ze een geledestok gebruken, kunnen dt met ndvduele begeledng op straat oefenen. Het aantal uren ndvduele begeledng s onderverdeeld n klassen en vareert van 2 tot 25 uur per week. Vaak kan met een paar uur per week al voorkomen worden dat emand 24-uurszorg nodg heeft. Het Centrum Indcatestellng Zorg (CIZ) kjkt op maat wat een clënt nodg heeft aan uren en nhoud van de begeledng. Indvduele begeledng n de gehandcaptenzorg De varate aan ndvduele begeledng ze je ook terug n de praktjk van de gehandcaptenzorg.

9 9 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Zorg n beeld Marnus heeft een lcht verstandeljke beperkng en het syndroom van Usher. Hj s doof en verlest ook langzamerhand zjn gezchtsvermogen. Marnus woont zelfstandg. Hj krjgt thus ndvduele begeledng en werkt parttme op een aangepaste werkplek. Door de progresseve aandoenng wsselt zjn hulpvraag regelmatg. Professonals, gespecalseerd n doofblndhed, zjn ngeschakeld om Marnus te helpen om te gaan met zjn afnemende mobltet, zelfredzaamhed n hus, vragen rondom communcate en de computer. Tjdens dt traject s er regelmatg overleg met de ambulant woonbegeleder. Deze hoort hoe het traject verloopt, maar krjgt ook advezen hoe Marnus het beste kan worden ondersteund. In de toekomst zal Marnus het waarschjnljk net meer redden op zjn werk en een beroep moeten doen op dagbestedng (begeledng groep). Bj emand met net-aangeboren hersenletsel (NAH) bj we het korte termjngeheugen net meer goed functoneert, bedt ndvduele begeledng utkomst. Zo laten sommge NAHclënten breven ongeopend op tafel lggen, omdat ze de volgende handelng net meer weten. Door de handelng te begeleden - envelop openmaken, bref lezen, er (eventueel samen) acte op ondernemen - kan emand zelf zjn post bljven beheren. Deze hulp draagt bj aan zjn zelfredzaamhed. Dat geldt ook als emand gestmuleerd wordt om een agendadagboek bj te houden of door te zorgen dat emand op tjd zjn medcate nneemt en meteen noteert dat ze ngenomen zjn. Als een clënt afase heeft, een taalstoorns waarbj zowel het lezen, praten, begrjpen en schrjven lastg s, lgt de nadruk op ondersteunng bj communcate n de egen omgevng. Iemand met een lchameljke beperkng kan ook ndvduele begeledng nodg hebben om het eten, drnken of andere dngen klaar te zetten, zodat hj zchzelf verder gedurende de dag kan redden. Cjfers n beeld Naar schattng hebben rum volwassenen en knderen met een beperkng een ndcate voor ndvduele begeledng. Iets meer dan de helft hervan (bjna ) bestaat ut volwassenen met een verstandeljke beperkng. Zj maken gemddeld 4 uur per week gebruk van ndvduele begeledng. Het Centrum Indcatestellng Zorg (CIZ) heeft geen cjfers van het ondersched n volwassenen en Veel mensen met een verstandeljke beperkng krjgen ndvduele begeledng om structuur n hun dag of week aan te brengen. De ndvduele begeledng voorkomt dan dat de clënt angstg wordt of net meer (op tjd) op het werk of de dagbestedng komt. Vaak zjn het aanvankeljk ouders of andere naasten de de clënt daarbj helpen, maar als zj wegvallen of als de zorg hen te zwaar wordt, dan wordt met ndvduele begeledng voorkomen dat een clënt zchzelf verwaarloost of net meer zelfstandg kan wonen. Wekeljks vjf à zes uur begeledng volstaat vaak voor het structureren van het dageljks leven. Daarnaast kan de begeledng ook gercht zjn op het organseren en plannen van het hushouden, het ondersteunen bj de admnstrate en bj het verrchten van andere actvteten de de clënt lastg vndt. Dan worden samen allerle handelngen doorgesproken, zoals: wat voor boodschappen heb je nodg, wat eet je vanavond, heb je de was al gedaan etc. knderen n de zntugljk en lchameljke gehandcaptenzorg. In 2013 kregen rum mensen met een lchameljke beperkng, waaronder mensen met net-aangeboren hersenletsel, een ndcate voor ndvduele begeledng. Bj hen gaat het om gemddeld 3,5 uur per week mensen met een zntugljke beperkng werden gemddeld 3 uur per week ndvdueel begeled vanut de AWBZ.

10 10 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 FACT: Intenseve behandelng voor jeugdgen en gezn thus Ut de praktjk: Jeugdgen met een lcht verstandeljke beperkng (LVB) n combnate met (zeer) complex gedrag ervaren n het dageljkse leven vaak veel problemen. Soms zoveel dat een stuate ut de hand loopt en een uthusplaatsng dregt. Specalstsch behandelcentrum Idrs, onderdeel van Amarant Groep, ut Brabant bedt deze jongeren met de behandelng FACT de mogeljkhed tot ntenseve en langdurge behandelng n de thusstuate. De achterlggende gedachte s dat behandelng dchtbj wordt geboden en de krachten van het omrngende systeem optmaal worden benut. Een (dure) uthusplaatsng kan hermee worden voorkomen. FACT staat voor Functonal Assertve Communty Treatment en s een vorm van ntenseve ambulante behandelng voor knderen/jongeren n de thusstuate, op school en/of op het werk. Werkwjze: Er-op-af mentaltet De behandelng FACT werkt met een zogenaamd FACT team, waarn - afhankeljk van de hulpvraag - verschedene dscplnes zjn verengd. Het team bekjkt we en wat nodg s n geznnen. Zo kan een team bestaan ut een maatschappeljk werker, geznsen opvoedondersteuner en een orthopedagoog. FACT s laagdrempelg en heeft een er-op-af mentaltet. Als het nodg s kan de hulp worden geïntensveerd of afgebouwd, afhankeljk van de stuate. FACT voorkomt extra kosten Tjdg nschakelen van specalstsche behandelng vanut FACT voorkomt dure en ntenseve vormen van verbljf en dus extra kosten. Dt vraagt goede sgnalerng van problematek door de generalstsche professonals n de wjken en snel, afgestemd overleg met de specalsten als er meer zorg of behandelng nodg s. Op hun beurt kunnen specalsten zorg weer afschalen als de stuate gestablseerd s, waardoor behandelng kan worden afgebouwd. Goede afspraken over zorgrege en afstemmng met geznnen s herbj belangrjk. FACT en gemeenten FACT teams kunnen utstekend de verbndng leggen tussen zorg de Voorkom dat het knd dat vandaag opvalt, de jongere s de straks utvalt vanut de dverse transtes vanut de gemeente wordt geregsseerd. In veel geznnen komen de Wmo, transte jeugdzorg (en passend onderwjs) en partcpate samen achter één voordeur. Op dt moment s Idrs ntensef n gesprek met alle gemeenten n Noord- Brabant, verengd n vjf samenwerkende rego s jeugd. Ze ontwkkelen, samen met partners als GGZ, Jeugdzorg, verslavngszorg en andere spe-calsten, concepten over hoe de verbndng tussen generalsten en specalstsche zorg naadloos op elkaar kan aansluten. Het knd/de jongere en het gezn dat een hulpvraag stelt s daarbj utgangspunt. Lees meer over FACT. Ut de praktjk FACT n de praktjk Dem s een mesje van 17 jaar dat bj haar moeder en oudste broer woont. Naast een lcht verstandeljke beperkng heeft Dem een stemmngsstoorns. Ze s een teruggetrokken en stl mesje. Snds een half jaar heeft ze ontheffng van de leerplcht en zt ze alleen maar thus. Er bljkt sprake van huseljk geweld van de broer rchtng Dem en haar moeder. Het mesje denkt aan suïcde en komt n stuates terecht waarbj ze met vreemde jongens n de auto stapt en dronken op straat wordt aangetroffen (loverboy problematek?). De moeder van Dem s net meer n staat haar dochter adequaat te begeleden: ze heeft geen gezag en zet de ernst van de problemen net. Ook heeft moeder problemen met de fnancën, er s geen nkomen en er zjn schulden. De vader s net n beeld. FACT gaat aan de slag met dagbestedng, schulden, hulp voor moeder, hulp voor broer, velghed n het gezn en de psychsche problemen van Dem. De FACT-behandelaars kjken met Dem en haar moeder naar een reëel toekomstbeeld en stmuleren het gezn tot actes de hervoor nodg zjn (wonen, werk/ dagbestedng, vrje tjd), ook n samenwerkng met famle, MEE, onderwjs en het Velghedshus.

11 11 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Zorg n beeld Zorg n beeld: Persoonljke verzorgng Zorg n beeld Één van de hudge functes n de AWBZ waar gemeenten straks een rol n krjgen s de functe persoonljke verzorgng. De staatssecretars wl deze functe opknppen. Een deel van de persoonljke verzorgng dat onlosmakeljk met verplegng vervlochten s, vormt dan samen met de hudge AWBZ-functe verplegng een neuwe aanspraak thusverplegng n de Zorgverzekerngswet. Het overge deel van de persoonljke verzorgng wordt onderdeel van de ondersteunng de gemeenten beden n de neuwe Wmo. Waar de knp preces komt te lggen, s nog ondudeljk. Persoonljke verzorgng n de AWBZ De AWBZ-beledregels omschrjven persoonljke verzorgng als het ondersteunen bj of het overnemen van actvteten op het gebed van de persoonljke verzorgng, gercht op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamhed. Enerzjds gaat het om het ondersteunen bj, het stmuleren van en het aanleren of overnemen van zogenaamde algemeen dageljkse levensverrchtngen. Herbj gaat het bjvoorbeeld om wassen, aan- en utkleden, eten en drnken en naar het tolet gaan. Voor deze actvteten zjn naar verwachtng gemeenten straks verantwoordeljk. Daarnaast gaat het om meer medsch georënteerde actvteten zoals het aanreken en toedenen van medcates onder bepaalde voorwaarden of het schoonhouden en verzorgen van bjvoorbeeld een stoma. Deze actvteten gaan waarschjnljk onder de neuwe aanspraak thusverplegng vallen n de Zorgverzekerngswet. Persoonljke verzorgng n de gehandcaptenzorg In de gehandcaptenzorg lgt bj de persoonljke verzorgng de nadruk op actvteten de te maken hebben met de algemeen dageljkse levensverrchtngen; de actvteten de op bass van de eerdere plannen van de staatssecretars onder de Wmo gaan vallen. Herbj wordt de zorg net overgenomen, maar s de nsteek om mensen zoveel mogeljk (met hulp) zelf te laten doen. Mensen met een verstandeljke beperkng of een net aangeboren hersenletsel (NAH) hebben over het algemeen geen fyseke belemmerngen, waardoor zj zchzelf net kunnen wassen en aankleden. De problemen lggen meer n het bedenken van de verschllende handelngen, het bepalen van de volgorde (eerst de zeep op het washandje voordat je gaat wassen) en bjvoorbeeld het gebruk van hulpmddelen. Of mensen vergeten smpelweg om zch te douchen en trekken elke dag dezelfde kleren aan. De

12 12 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Zorg n beeld Cjfers n beeld In totaltet hebben rum volwassenen met een beperkng een ndcate voor persoonljke verzorgng. De grootste groep bnnen de gehandcaptenzorg de gebruk maakt van persoonljke verzorgng zjn mensen met een lchameljke beperkng (naar schattng 75%). Het gaat her om volwassenen. Bnnen deze groep horen ook mensen met een net aangeboren hersenletsel. Bjna volwassenen met een verstandeljke beperkng (ongeveer 15%) en zo n volwassenen met een zntugljke beperkng (35%) hebben een ndcate voor persoonljke verzorgng. persoonljke verzorgng kenmerkt zch door het beden van toezcht en stmulans. Dt wordt ook wel zorg met handen op de rug genoemd. Vaak s er ook een ndcate voor begeledng, omdat er op meerdere terrenen ondersteunng nodg s. De meer medsche persoonljke verzorgng speelt wel een rol bj mensen de alleen een fyseke beperkng hebben, bjvoorbeeld als gevolg van een sperzekte. Dt geldt ook voor mensen de naast hun verstandeljke beperkng rolstoelgebonden of spastsch zjn of andere fyseke beperkngen hebben. Her wordt de zorg vaak overgenomen door een thuszorgmedewerker. Evelen Evelen s een jonge vrouw. Als gevolg van een auto-ongeluk heeft ze hersenletsel opgelopen. Herdoor heeft ze geheugenproblemen. Plannen, organseren en overzcht houden s daardoor erg ngewkkeld geworden. Evelen neemt geen ntatef en vergeet zchzelf te wassen en aan te kleden. Technsch gezen kan ze dat zelf, maar ze weet net n welke volgorde ze zch moet aankleden. Ook voor anderen vaak automatsche handelngen zoals tandenpoetsen, gaan net meer vanzelf. Evelen kan een tandenborstel bjvoorbeeld best gebruken om haar haren te kammen. Een begeleder met kenns van net aangeboren hersenletsel helpt haar met haar persoonljke verzorgng. Net door deze zorg over te nemen, maar just door erop toe te zen dat Evelen zch op de juste wjze wast en aankleedt. Daarnaast zoekt de begeleder samen met Evelen naar praktsche oplossngen de haar helpen op de dagen dat de begeleder er net s.

13 13 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 aan de keukentafel Waar het vooral om gaat s zorg borgen n neuwe verhoudngen De kettngvraag aan de zorgaanbeder van Klaas Steenhus, wethouder gemeente Veendam In hoeverre moet de expertse van de gehandcaptenzorg een geïntegreerde plek krjgen n onze socale wjkteams? Allereerst s een geïntegreerde plek van belang voor een goede sgnalerng. Als je net op tjd sgnaleert dat emand een lcht verstandeljke beperkng heeft, of net-aangeboren hersenletsel, dan ledt dat tot overschattng. Met mogeljk schulden, vervulng of crmnaltet tot gevolg. Ook onze communcatevaardgheden zjn een meerwaarde, want we weten hoe met deze mensen n gesprek te komen en waar je op moet doorvragen om goed te achterhalen wat emand zelf kan, wat het netwerk kan en wat nog net lukt. Tegeljkertjd s onze betrokkenhed n wjkteams belangrjk om zorgprofessonals te leren loslaten waar genereke ondersteunng volstaat. In het wjkteam s het zaak om samen de balans te vnden tussen loslaten, vasthouden of terugpakken als generek net lukt. Een wjkteam s pas echt competent als eder ook de egen grenzen kent en weet naar we dan door of just terug te verwjzen. Wat zjn uw hudge ervarngen met het socaal wjkteam? We ztten n de startfase en de samenwerkng met het RIBW en het Leger des Hels loopt bjzonder voorspoedg. Onze medewerkers nemen de methodsche kenns vanut Odon mee en zetten de nu ook n hele andere stuates n. Naast mensen de al va ons ondersteunng kregen, kloppen nu ook burgers met schulden of schednggerelateerde vragen bj het wjkteam aan. Dat het net om clënten maar om burgers gaat, vraagt een andere houdng en een ander denkkader. Onze professonals ervaren de verschuvng als erg verfrssend. Wel zjn de wjkteams nu nog voornameljk bezg met de hudge Wmo-taken. Hoe straks de nkoopprocessen gaan verlopen rond de neuwe Wmotaken s spannend. We ztten nu volop n de gemeenteljke aanbestedng. Toch stelt onze specfeke expertse me wel gerust, want we merken dat gemeenten n korte tjd echt goed oog hebben gekregen voor onze clënten de naar de Wmo gaan. Ze zen nu hoe uteenlopend de groep Kennsmaken met... Henk Steen Bestuurder Odon s en wat deze mensen zoal nodg hebben om mee te kunnen doen. Dat we over en weer elkaars beelden goed leren kennen, ze k als een belangrjke voorwaarde voor de transformate. Doordat we met gemeenten en onze samenwerkngspartners beelden delen en een gemeenschappeljke taal gaan spreken, kunnen we samen neuwe samenwerkngvormen vnden. Welke expertse n de gehandcaptenzorg s wat u betreft unek n het socaal domen? In eder geval onze kenns van multproblematek, zoals n geznnen met ouders met een verstandeljke beperkng. Door ntenseve geznsondersteunng scheppen begeleders orde n chaos op alle levensgebeden. Ze brengen rust

14 14 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Kennsmaken met voor ouders en knderen en reken handvatten waarmee het gezn zelf weer verder kan. De handvatten zjn nauw op het gezn afgestemd, want bj mensen met een beperkng s er vaak sprake van een zogenaamd dsharmonsch profel. Dat betekent dat er een verschl zt tussen emands socaal-emotonele ontwkkelng en cognteve ontwkkelng. Bjvoorbeeld emand rekent op het nveau van een knd van zes en snapt weng van geld, maar heeft wel de leeftjd en behoefte om zelfstandg te wonen, te werken en een gezn te stchten. Mensen de net goed ngevoerd zjn n de consequentes van een dsharmonsch profel vnden het lastg her goed op te antcperen, terwjl de kenns goed geborgd s n de gehandcaptenzorg. We weten dat een smpele vraag of bepaald gedrag voor ets anders kan staan, hoe dt te duden en ermee om te gaan. We weten dat je soms even moet opschalen om vervolgens af te kunnen schalen. Bjna altjd s er een vraag achter de vraag. De boven tafel halen kan net edereen. Is de expertse ook overdraagbaar aan een wjkverpleegkundge of een ander n het socaal team? Scholng kan een deel van onze expertse overdragen. Vooral rond mnder complexe stuates, somatsche zorg, wat een verstandeljke beperkng betekent en hoe je ermee kunt omgaan. Hoe complexer de zorgvraag, hoe lastger het s om de expertse over te dragen. Het bljft een vak. Is de expertse ook over te dragen aan vrjwllgers, mantelzorgers of famleleden? Daarvoor geldt hetzelfde. Waar het vooral om gaat, s dat we de zorg borgen n neuwe verhoudngen. Met zorg doel k op alles wat tegemoet komt aan de ondersteunngsbehoefte van mensen met een beperkng, zodat zj daadwerkeljk n de samenlevng kunnen functoneren. Zorg s n mjn ogen een randvoorwaarde voor het burger-zjn van mensen met een beperkng. Naarmate de samenlevng meer n staat s om mensen n te sluten, wordt de zorg mnder exclusef en kunnen wj als geprofessonalseerde zorg meer loslaten. Maar dat moet wel mogeljk zjn. Nu s de samenlevng nog net zo ver dat de zorg er een nclusef onderdeel van s. Kunt u dt toelchten? In de zorg hebben we ongelofeljk bjgedragen aan de emancpate van mensen met beperkngen. Ik juch toe als dt proces zch voortzet n neuwe verhoudngen. De vse achter de Wmo s goed, nameljk dat samenleven zch ook utstrekt tot mensen met een beperkng. Maar k ben krtsch over het sterk fnancële motef, de snelhed van de nvoerng en het onvoldoende geborgd zjn van de Wmo. Het ljkt wel alsof de overhed de ncluseve samenlevng per decreet aan het nvoeren s. Dat s rscovol. Teveel zaken zjn nog categoraal opgebouwd en het proces om n andere rollen te komen, vergt tjd en zorgvuldghed. De ontbreken en dat s vooral voor kwetsbare burgers rskant. Neem het adagum egen kracht. Iemand met een lcht verstandeljke beperkng s er zelf echt van overtugd ets wel op egen kracht te kunnen, terwjl we weten dat dt vaak gebaseerd s op een zeer kwetsbare poste. Toch raken zj just randvoorwaarden kwjt de hen helpen om te partcperen. Zonder de paar uur ambulante ondersteunng s het twjfelachtg of emand overend bljft, mee bljft doen en egen keuzes kan maken. Waar zt denkt u de belangrjkste meerwaarde van een socaal wjkteam voor uw clënten? Dat zt zowel n de samenwerkng de een neuwe dynamek heeft gekregen en ook n het fet dat expertse sneller beschkbaar s. Wat k echt een meerwaarde vnd, s dat je er eerder achterkomt waar je net competent n bent of dat ets ook anders kan. Als Odon waren we altjd al een netwerkorgansate, maar ons netwerk heeft wel nu al een andere nvullng gekregen. Breder en nog dynamscher. Mede omdat de gemeente dt stmuleert. Wat moet een socaal wjkteam wat u betreft vooral net doen? Aarzelen met snelle doorverwjzng. Het wjkteam moet net zelf onnodg lang ondersteunng bljven beden als specalstsche kenns op een bepaald gebed verest s. Een wjkteam moet dan sgnaleren en snel opschalen. Ervarng leert dat een snelle doorwjzng veel problemen voorkomt. Dat ze je bjvoorbeeld bj ouders met een knd met een complexe zorgvraag. Bjna elke gemeente heeft nu wel een team voor vroegtjdge onderkennng en kent derhalve het belang van snelle doorverwjzng. Er s dus een krtsche grens bj het zoeken naar vermeende goedkope genereke oplossngen n het wjkteam, want een vraag te lang bj zch houden kan gemakkeljk leden tot utendeljk duurdere zorgvragen. De kettngvraag Hoe geven gemeenten n de Wmo straks daadwerkeljk vorm aan vertrouwen n de professonal (van Wmo aanbeders), zonder dat er aan de achterkant weer allerle toetsng, verantwoordng en controle voor terugkomt? Lees het antwoord op de kettngvraag n de volgende edte van Wmo nzcht (augustus 2014).

15 15 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Zorg n beeld Zorg n beeld: Begeledng groep Zorg n beeld Één van de hudge functes n de AWBZ waar gemeenten straks een rol n krjgen, s de functe begeledng. Deze functe s onder te verdelen n ndvduele begeledng en begeledng n groepsverband (BG groep). Om n aanmerkng te komen voor de functe begeledng, moet emand een matge of zware beperkng hebben op één of meer van de volgende gebeden: socale redzaamhed, bewegen en verplaatsen, probleemgedrag, psychsch functoneren of geheugen- en orëntatestoornssen. De mensen de een lchte beperkng hebben op deze gebeden doen nu al een beroep op de Wmo. Begeledng groep n de AWBZ De functe begeledng moet volgens de AWBZbeledsregels gercht zjn op het bevorderen, het behoud of het compenseren van zelfredzaamhed. Bj begeledng groep lgt de nadruk bj volwassenen tot 65 jaar op het beden van een dagprogramma als vervangng van werk of school. Deelname aan het arbedsproces s mmers net meer mogeljk door hun aandoenngen, stoornssen of beperkngen. Het beden van toezcht kan ook een doel zjn bj de begeledng groep. Bjvoorbeeld om op tjd fyseke zorg te kunnen beden als dt nodg s. Of om bj gedragsproblematek te voorkomen dat een stuate ut de hand loopt. Deze vorm van begeledng groep wordt ook wel dagbestedng genoemd. De beledsregels omschrjven dagbestedng als een structurele tjdsbestedng met een welomschreven doel waarbj de verzekerde actef wordt betrokken en de hem zngevng verleent. Het behouden van de zelfredzaamhed en de cognteve vaardgheden en mogeljkheden van emand staan daarbj centraal. Dt geldt ook voor het zoveel mogeljk n de hand houden van gedragsproblemen. De dagactvteten vnden n groepsverband plaats. Er wordt gewerkt met specfeke programma s of methoden de gercht zjn op het structureren van de dag, praktsche ondersteunng en het oefenen van vaardgheden de mensen helpen n hun zelfredzaamhed. Hermee wordt een dudeljk ondersched gemaakt met welzjnsactvteten zoals zang, bngo of utstapjes. Omdat de dagbestedng vaak op een andere locate plaatsvndt, hoort ook het vervoer daar naartoe bj de aanspraak op begeledng groep n de AWBZ. Begeledng groep n de gehandcaptenzorg Bnnen de gehandcaptenzorg zjn er verschllende vormen van dagbestedng. Van meer belevngsgerchte dagbestedng tot en met trajecten de mensen begeleden naar werk. De mogeljkheden van de clënt bepalen welke dagbestedng het beste bj hem of haar past. Waar nodg zjn aangepaste voorzenngen n het gebouw. Mensen met een zntugljke of ernstge lchameljke beperkng bjvoorbeeld hebben een aangepaste omgevng nodg met aangepaste

16 16 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Zorg n beeld materalen. Denk aan kleurgebruk en vaste routes en ndelngen voor mensen met een vsuele beperkng. Of extra rumte voor mensen n een rolstoel en aangepaste materalen voor mensen de bjvoorbeeld hun arm of been net meer kunnen gebruken. Als dt nodg s, wordt tjdens de dagbestedng ook aanvullend persoonljke verzorgng, behandelng of verplegng geboden. Gestructureerd en velg Clënten de gebrukmaken van de meer belevngsgerchte dagbestedng hebben zoveel zorg en ondersteunng nodg dat zj doorgaans wonen n een nstellng. Deze groep s straks aangewezen op de Wet Langdurge Zorg (Wlz). Voor de gemeente s daarom vooral de arbedsmatge dagbestedng relevant en de dagbestedng Cjfers n beeld In totaltet hebben naar schattng mensen (volwassenen en knderen) met een beperkng een ndcate voor begeledng groep. Bjna volwassenen met een verstandeljke beperkng maken gemddeld zeven dagdelen per week gebruk van begeledng groep. Dt s 30% van de totale groep volwassenen met een verstandeljke beperkng de nu extramurale AWBZ-zorg krjgt. Het CIZ heeft geen cjfers van het ondersched n volwassenen en knderen n de zntugljk en lchameljk gehandcaptenzorg de gebrukmaken van begeledng groep. Wel s bekend dat 35% van de mensen met een lchameljke beperkng (11.985) gemddeld vjf dagen naar dagbestedng gaan. Van de mensen met een zntugljke beperkng heeft 35% een ndcate voor begeledng groep. Her gaat het gemddeld om ver dagdelen per week. de zch rcht op het structureren van de dag en het oefenen van vaardgheden om mensen zelfstandger te maken. Her lggen zeker ontwkkelmogeljkheden, mts dt plaatsvndt n een gestructureerde en velge omgevng. Afspraken over resultaten zjn wel mogeljk, maar net bnnen een vooraf vastgestelde tjd. Onvoorspelbare veranderngen n de omgevng zjn lastg voor deze clënten. Egen tempo De wjze waarop de dagbestedng vorm en nhoud krjgt, verschlt per doelgroep. Mensen met net aangeboren hersenletsel (NAH) moeten hun leven na het letsel weer nhoud geven. In het programma s rumte om egen mogeljkheden, talenten en nteresses te onderzoeken. Actvteten worden ook opgezet met het doel clënten de volgorde van handelngen te leren of de fjne motorek te tranen. Ook lotgenotencontact s een belangrjk onderdeel n het aanbod. Mensen met een verstandeljke beperkng, de net deel kunnen nemen aan de arbedsmatge dagbestedng, hebben vooral behoefte aan een velge, beschutte plek, waar zj actvteten kunnen doen n hun egen tempo zonder tjdsdruk. Van oudsher worden verschllende producten gemaakt de kunnen worden verkocht. Houtbewerkng, keramek maken en beschlderen of het kweken van planten zjn slechts enkele voorbeelden. Omdat er meerdere clënten aan deze producten werken, hoeft het werk net op tjd af te zjn. De producten worden vaak n egen wnkels verkocht of va plaatseljke ondernemers. Vanut de dagbestedng nu worden steeds meer actvteten n de buurt ondernomen. In klene groepen met begeledng worden bjvoorbeeld de oude kranten en het glas verzameld. De velge en voorspelbare omgevng s ook her een randvoorwaarde. Werken op de houtbewerkng Kees heeft een verstandeljke beperkng en kan net omgaan met tjdsdruk. Hj werkt op de houtbewerkng. Op de houtbewerkng worden verschllende producten gemaakt de worden verkocht n de cadeauwnkel: vogelhusjes, nsectenhotels, maar ook houten speelgoed. Kees zaagt verschllende onderdelen ut en andere clënten zetten deze onderdelen n elkaar. Soms heeft Kees slechte peroden. Dan lukt het hem net om zjn werk af te krjgen. Dat s net zo erg, omdat andere clënten zjn werk af kunnen maken. Voor Kees s het belangrjk dat hj een dagnvullng heeft. Als k nets te doen heb, ga k me vervelen en word k vervelend.

17 17 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Hoe doen ze het n Amsterdam De grootste kostenpost s net dagbestedng zelf, maar het vervoer er naartoe Ons aanbod wordt klenschalger en meer n de wjk Amsterdam Zo doen wj dat n Amsterdam U stelt n de neuwe Wmo dre ljnen centraal. De nulde, eerste en tweede ljn. Hoe zen de ljnen erut? De nulde ljn s de egen kracht van mensen zelf, eventueel met hulp van hun omgevng en algemene voorzenngen. Stel dat emand net kan koken, dan kan zjn buurvrouw hem msschen wel helpen of hj kan naar een wjkrestaurant. Een stap verder s de eerste ljn, dat s het wjkzorgteam. Deze wjkzorgteams zjn vertegenwoordgd n de 22 wjken de onze stad kent en worden gerund door een wjkverpleegkundge, maatschappeljk werker en praktjkondersteuner van de husarts. Het wjkzorgteam kjkt wat de burger nodg heeft, wat hj zelf kan en wat er verder nodg s aan professonele hulp. De derde ljn s specalstsche zorg voor mensen met een zwaardere hulpvraag. Is n dat wjkzorgteam ook specalstsche kenns over bjvoorbeeld een verstandeljke beperkng aanwezg? In het wjkzorgteam ztten ook medewerkers vanut MEE en bjvoorbeeld een woonbegeleder vanut de Wat s kenmerkend voor de vse en aanpak van Cordaan n de neuwe Wmo? Een eerste en heel belangrjk kenmerk s ons startpunt van nadenken. We hebben vanaf het begn tegen elkaar gezegd dat we net fnanceel wlden nsteken, maar de clënt de straks op de Wmo s aangewezen en zjn zorg- en ondersteunngsbehoefte centraal zetten. Ten tweede hebben we dre utgangspunten geformuleerd, nameljk contnuïtet, verneuwng en doelmatghed. Contnuïtet, zodat mensen met een beperkng straks net neens hun vertrouwde wereld verlezen. Verneuwng zt hem n het anders kjken, anders denken en anders doen. Dat betekent dat we oplossngen zen n neuwe zorg- en ondersteunngsarrangementen, net n utgeklede arrangementen. Met doelmatghed bedoelen we dat we samen met andere organsates wllen nadenken over hoe we de Wmo wllen vormgeven voor de verstandeljk gehandcaptenzorg. Daarvoor hebben we een gezamenljk programma opgesteld Erc van der Burg, Wethouder Amsterdam Henk Kouwenhoven, Bestuurder Cordaan

18 18 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Hoe doen ze het n Amsterdam aanbeders. Daarnaast kan altjd bj andere experts expertse gevraagd worden. Stel: een moeder heeft een vraag over hoe ze het beste om kan gaan met het gedrag van haar verstandeljk gehandcapte zoon. In dat geval wordt zj door emand van MEE ondersteund. Bj mensen met een meervoudge complexe beperkng wordt specalstsche ondersteunng ngevlogen. In alle ljnen komt ook een vorm van dagbestedng terug. U heeft daar een contnuüm voor ontwkkeld. Wat houdt dat n? Dagbestedng heb je n allerle soorten en maten. Het kan als respjtzorg worden ngezet om mantelzorgers te ontlasten, maar het kan ook meer een arbedsmatg karakter hebben. En daar tussenn heb je ook nog allerle vormen. Wj wllen dat hele spectrum op elkaar laten aansluten en daarvoor hebben we een model ontwkkeld. In dat model onderscheden we algemene dagbestedng, gespecalseerde dagbestedng en arbedsmatge dagbestedng. We kjken straks n welke vorm emand met een beperkng het beste tot zjn recht komt. Als emand arbedsmatge dagbestedng heeft, maar hj kan doorgroeen naar begeled werken, dan s dat ook de bedoelng van ons beled. We gaan dat ndvdueel bekjken. We kan, gaat werken met begeledng of ondersteunng. En voor we dat net kan, hoeft dat net. samen met andere aanbeders, MEE en Clëntbelang en dat n nauwe samenwerkng met de gemeente. Wat houdt dat programma n? We hebben zes profelen gemaakt van clënten de straks n de Wmo zorg en ondersteunng ontvangen. Ieder profel geeft een beeld van de hoeveelhed zorg en ondersteunng de emand met een verstandeljke beperkng heeft op het gebed van wonen, begeledng en dagbestedng. Een voorbeeld: we hebben een profel gemaakt van emand met een verstandeljke beperkng met ernstge gedragsproblematek. Deze clënten, vaak mensen met een lcht verstandeljke beperkng, zjn gebaat bj structuur n het leven. Een moo voorbeeld van dagbestedng voor mensen n dt profel s een project van ons waar aan auto s wordt gesleuteld. Dat s werk waarbj clënten het gevoel van trots krjgen en wat onder strakke begeledng met een strak dagrtme plaatsvndt. De gemeente Amsterdam wl de neuwe Wmo nrchten langs dre ljnen. Een bassaanbod n de nulde ljn, wjkzorgteams n de eerste ljn en een tweedeljn voor specalstsch aanbod. Waar zet u een rol voor Cordaan? De hoofdmoot van onze actvteten zal n de eerste en tweede ljn ztten. Maar n de nulde ljn - dat zou een soort MEE neuwe stjl kunnen zjn - We bepaalt of er ontwkkelng mogeljk s bj edere afzonderljke clënt? Dat wordt bepaald door een deskundge, net door een ambtenaar van de gemeente Amsterdam. Hoe maakt u betaald werken voor mensen met een beperkng mogeljk? Om te begnnen wl k n onze aanbestedng en nkoop nadrukkeljk naar socale frma s kjken, zodat de ook kunnen leveren bj ons. Ten tweede kjk k hoe we de regelgevng kunnen versoepelen, waardoor er meer van dt soort maatschappeljke ondernemngen gaan ontstaan waar mensen met een beperkng kunnen werken. Op de derde plaats wl k kjken naar socal return. Dat wl zeggen dat een bedrjf n Amsterdam een opdracht van de gemeente krjgt onder de voorwaarde dat dt bedrjf een arbedsplek beschkbaar stelt voor emand met een beperkng.

19 19 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Hoe doen ze het n Amsterdam Welke rol hebben gehandcaptenzorgaanbeders n het contnuüm? Ik heb aan de zorgaanbeders n Amsterdam gevraagd om met voorstellen te komen hoe zj de dagbestedng wllen regelen tegen lagere kosten. Dat hebben ze gedaan, en één van de dngen de mj daarbj opvel s dat de grootste kostenpost net de dagbestedng zelf s. Dat s het vervoer naar dagbestedng. Door de extramuralserng zjn er burgers de van Amsterdam-Noord naar Zud-Oost moesten verhuzen. Maar hun dagbestedng was nog wel n Noord. Door de dagbestedng nu dcht bj hus te organseren, vallen de vervoerskosten weg. Dat s één van de voorstellen de een enorme besparng oplevert. Amsterdamse organsates n de verstandeljke gehandcaptenzorg hebben u een tjd geleden zes profelen aangeboden van hoe de zorg en ondersteunng aan mensen met een verstandeljke beperkng erut zet. Wat doet u hermee? We gebruken de profelen en de voorbeelden om onze kenns over de voor ons relatef onbekende groep te vergroten. De casuïstek helpt ons dudeljk te krjgen hoe dvers deze groep s en hoe specfek hun vragen kunnen zjn. daar kunnen lchte vormen van begeledng n ztten. Ik verwacht dat zorgorgansates daar ook een klene rol n gaan spelen. Daar moet natuurljk - net zo goed als n de andere ljnen - de juste expertse aan tafel ztten. Hoe gaat uw rol n de eerste ljn erut zen? We wllen onze ambulante begeledng graag koppelen aan de wjkzorgteams. De gedachte waar de gemeente op vaart, s dat er n de wjkzorgteams generalsten werken de allerle ondersteunngsvragen moeten kunnen beantwoorden. Vragen over de volle breedte. Ik geloof daar net zo n. Ik bedoel: als ouder van een knd met een verstandeljke beperkng wl je toch met emand spreken de écht verstand heeft van de beperkng. Dan gaat het net om complexe zorgvragen, maar meer n de zn dat een ambulant begeleder n de gehandcaptenzorg de taal spreekt, de beperkng begrjpt. De gemeente Amsterdam werkt toe naar een contnuüm van dagbestedng naar begeled werken. Wat s er volgens u nodg om dt contnuüm te laten slagen? Er s vooral veel lef, goede begeledng en tjd nodg. En natuurljk een nauwe samenwerkng met bedrjven de het belangrjk vnden om te nvesteren n onze clënten. Een moo voorbeeld s een kweker n Amsterdam waar clënten van ons werken. Dat zjn geen formele arbedsplaatsen, het s extra. Dat extra wl k net dengreren, maar het geeft just aan dat de kweker het belang ervan nzet. Dat soort bedrjven hebben we nodg. Hoe zet uw aanbod er straks n 2015 ut? Het zal klenschalger zjn, meer n de wjk met een hele drecte ljn naar welzjnsorgansates n de wjk en het mdden- en klenbedrjf. Een voorbeeld van het soort aanbod waar we n de toekomst meer naartoe gaan, s een knderboerderj waar clënten van Cordaan werken. Zj verzorgen de deren, rumen troep op en komen daardoor n contact met bewoners. Dat soort klene, wjkgeorënteerde projecten waarbj deels betaalde krachten en deels vrjwllgers werken, dat zal het neuwe aanbod zjn.

20 20 Gehandcaptenzorg INZICHT jul 2014 Hoe doen ze het n Amsterdam? In de tweede ljn bedt u straks specalstsche zorg en ondersteunng. Hern worden een aantal doelgroepen n de gehandcaptenzorg explcet benoemd. Hoe zet dt specalstsche aanbod er straks ut? Wj onderscheden dre ljnen n dat specalstsche aanbod. Een flexbel aanbod dat dcht tegen de eerste ljn aan lgt, maar net wordt geleverd door de professonals n de wjkzorgteams. Voorbeelden zjn schoonmaakhulp en gespecalseerde dagbestedng voor mensen de net terecht kunnen bj het collecteve aanbod n de wjk. De wjkzorgteams krjgen het mandaat om drect hernaar door te verwjzen. Dan een aanbod mét een vorm van ndcate, voor onder meer de maatschappeljke opvang, begeledng en dagbestedng voor mensen met meer complexe ondersteunngsvragen. Tot slot de nu al bestaande ondersteunng door mddel van woonvoorzenngen, rolstoelen en vervoersvoorzenngen. Het toegangsproces voor deze voorzenngen bljft vooralsnog zoals het nu s. Ook bj deze ljnen geldt dat het er om gaat díe mx aan te beden de de Amsterdammer n zjn egen kracht versterkt. Vorg jaar bent u het programma Samen DOEN n de buurt gestart. Wat s dt voor een project? De Amsterdamse hulpvragers hebben we onderverdeeld n dre categoreën: hushoudens met knderen, hushoudens zonder knderen en ouderen. De groepen hebben we weer onderverdeeld n enkelvoudge problematek, meervoudge problematek en zoals wj dat noemen de top. Daar s echt sprake van zware problematek. Als k kjk naar de top, dan hebben we het over hushoudens met knderen en hushoudens zonder knderen. Ik beperk me nu even tot de De kosten de samenlevng ,- per jaar. Vaak ze je n de hushoudens een optelsom van een verstandeljke beperkng, verslavng, schuldenproblematek, werklooshed en jeugdhulpverlenng. Daar komt dus een verschedenhed aan hulpverlenng over de vloer. In sommge gevallen wel 23 hulpverleners. Op de geznnen hebben we nu Samen DOEN-teams gezet, waarbj één geznscoach de zaken regelt. Wat zt er straks net meer n uw aanbod? We gaan een andere vorm zoeken voor de grote locates waar zestg tot honderd clënten hun dagbestedng krjgen. Tegeljkertjd wl k wel benadrukken dat we overend moeten houden wat we hebben. Her n Amsterdam hebben we bjvoorbeeld een hele mooe kunstwerkplaats en een houtwerkplaats. Dat zjn stedeljke voorzenngen. Daar worden hele mooe dngen gemaakt, dus dat moeten we overend houden. Zjn er nog andere samenwerkngspartners de u opzoekt n het ontwkkelen van neuwe ondersteunngsarrangementen? Stchtng Prsma s een heel belangrjke samenwerkngspartner. Dat s een organsate de met vrjwllgers allerle actvteten organseert voor mensen met een verstandeljke beperkng. Zo geven vrjwllgers van een judoschool bjvoorbeeld edere week een mddag judoles aan mensen met een verstandeljke beperkng. Daarnaast zoeken we ook actef het mddenen klenbedrjf op, omdat we hen nodg hebben om arbedsmatge dagbestedng te kunnen organseren. Bnnen Cordaan s een team actef dat daar al veel succes n heeft geboekt. Voor ongeveer 500 clënten hebben we deze vorm van dagbestedng weten te realseren. Wat zjn uw ervarngen met de Samen DOEN-teams? In de eerste plaats levert deze aanpak rust op n de geznnen. Je moet er toch net aan denken dat er 23 mensen zch met je hushouden bemoeen, helemaal als je door je beperkng al moeljk kunt omgaan met prkkels. Ten