Waterschapspeil Waterschappen vergeleken

Transcriptie

1 Waterschapspeil 2009 Waterschappe vergeleke

2 Waterschapspeil 2009 Waterschappe vergeleke

3 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Voorwoord Voor u ligt de eerste ladelijke vergelijkigsrapportage Waterschapspeil Ik be er trots op dat wij er als waterschappe same i zij geslaagd de primeur te hebbe om als lokale overheid oze prestaties izichtelijk te make e os ope te stelle voor ee oderlige vergelijkig over de volle breedte va oze take. Met de wijze waarop we os collectief vergelijke lope wij voorop te opzichte va miisteries, provicies e gemeete. Op basis va deze vergelijkigsrapportage is ee bracherapportage opgesteld, waari oze collectieve prestaties zichtbaar worde. Wij hope met deze bracherapportage politici, toezichthouders, samewerkigsparters, jouraliste e atuurlijk de geïteresseerde burger op heldere wijze izicht te geve i oze ispaige, prestaties e vooremes. De voorbereidige hebbe ee behoorlijke periode i beslag geome. We hebbe zorgvuldigheid e draagvlak late prevalere bove selheid, maar het resultaat mag er zij. We eme uiteraard de ervarige mee i de aaloop aar de volgede rapportage. Daarop hoeft u mider lag te wachte da op deze. belagrijke aspecte waar waterschappe mee te make hebbe. Nu e i de toekomst. Dagelijks worde keuzes gemaakt. Wij moete deze keuzes met deskudige mese op democratische wijze make. Daartoe werke wij meer e meer same met adere bestuurslage om ee goede uitkomst te bevordere e bespoedige. De hadvatte e izichte die Waterschapspeil os geeft, biede os extra houvast om de juiste prioriteite te stelle e kase te sigalere e aa te pakke. Er zij volop aakopigspute om bie de waterschapsorgaisatie op ambtelijk e bestuurlijk iveau de dialoog aa te gaa over de eige aapak i vergelijkig tot die va de collega-waterschappe. Ik hoop dat u zich a het leze va deze rapportage og meer betrokke voelt bij os werk e dat u mij trots e ambitie deelt. Beveiligig tege overstromige, beschermig tege wateroverlast, verbeterig va de waterkwaliteit e atuurvriedelijker make va beke e riviere e als afgeleide daarva recreëre, geiete va de atuur, welvaart e ecoomie zij Sybe Schaap voorzitter Uie va Waterschappe

4 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Ihoudsopgave Voorwoord 3 Samevattig 6 1. Ileidig Water kere Beleidsotwikkelige Bescherme met primaire waterkerige Bescherme met regioale waterkerige Koste aaleg e beheer waterkerige Peile behere, wateroverlast voorkome e zorge voor voldoede water Beleidsotwikkelige Peile behere Gewest Grod- e Oppervlaktewater Regime 31 vaststelle 3.4 Wateropgave ter bestrijdig va wateroverlast 32 uitvoere 3.5 Grodwater behere Koste irichtig e beheer watersysteme Waterkwaliteit behere e afvalwater zuivere Beleidsotwikkelige Chemische waterkwaliteit 2007 verbetere Chemische doele uit de KRW realisere 40 (prioritaire stoffe) 4.4 Ecologische doele uit de KRW realisere Zwemwaterkwaliteit realisere Afvalwater zuivere: voldoe aa lozigseise 42 e koste 4.7 Samewerke i de afvalwaterkete Voldoe aa de afameverplichtig Bespare met optimalisatiestudies Afvalwaterakkoorde e waterplae Koste izichtelijk make e ikomste geerere Waarvoor make de waterschappe hu koste? Belastigdruk i 2007 e i Totale belastigopbregste i 2007, 2009 e Perceptiekoste Ivesterige i 2007 e i de periode Klatgericht dieste verlee Klattevredeheid zuiverigsbeheer Digitaal dieste verlee Verguige, bezwaarschrifte e klachte 61 tijdig afhadele Afhadele va Wvo-verguige Afhadele va keurotheffige Afhadele va bezware Afhadele va klachte Maatschappelijk veratwoord odereme Duurzaamheid Eergieverbruik Cultuurhistorische zorg Ziekteverzuim Itegriteit Ikope e aabestede Iteratioaal samewerke Waterschappe gaa door met Waterschapspeil Verbetere va de prestaties Verder otwikkele va Waterschapspeil 76 Bijlage 1 Algemee kemerke va de waterschappe 78 - Gebiedskemerke va de waterschappe - Omvag take va de waterschappe 2 Fiaciële achtergrodiformatie 81 - Bruto-ivesterigsuitgave i 2007, 2009, 2010, 2011 e Va derde otvage ivesterigsbijdrage i Gerealiseerde etto-koste aar beleidsvelde i Begrote etto-koste aar beleidsvelde i Basistarieve waterschapsbelastige Belastigdruk voor vijf situaties i 2007 e Geraamde belastigopbregste i 2007, 2009 e 2012

5 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Samevattig 7 Samevattig Voor u ligt de eerste rapportage Waterschapspeil, die voor brache e plaatst deze eige bijdrage i het perspectief take aa waterschappe worde opgedrage die i de regel der hebbe bestuurlijke afwegige bie ieder waterschap taa periodiek door de waterschappe zal worde gepubli va die va collega-waterschappe. door adere overhede worde uitgeoefed. Ee voorbeeld vervolges geleid tot ee bepaald beleid e tempo waari dit ceerd. Waterschapspeil 2009; Waterschappe vergeleke is het wegebeheer dat zes waterschappe uitvoere. beleid zal worde uitgevoerd. De waterschappe hebbe hu iformeert u over de belagrijkste resultate die de water Maatwerk De besture va de waterschappe bepale op basis va de uitdagige actief opgepakt. Waterschapspeil 2009 geeft hier schappe i 2007 hebbe bereikt e ekele verwachtige De take bie het regioale waterbeheer worde i fysische e demografische gesteldheid va hu gebied e va ee tussestad weer, de resultate die tot e met 2007 voor de korte termij (periode ). Dit is ee verge Nederlad uitgevoerd door de waterschappe, ee lokale, de eise die aa het waterbeheer worde gesteld zelf hoe de zij bereikt. Ee tussestad, omdat 2007 ee jaar was waari lijkigsrapportage, waari de waterschappe aast elkaar democratisch gelegitimeerde overheid. Dit garadeert take worde igevuld e welk tempo daarbij wordt aage de waterschappe op weg ware aar deadlies: eid 2011 voor worde gepreseteerd. Daaraast is, op basis va dit rap maatwerk op het gebied va het waterbeheer. Democratisch houde. Eé va de factore die dit tempo kue bepale de versterkig va de primaire waterkerige die i de tweede port, ee bracherapportage opgesteld, die is aagebode gekoze vertegewoordigers beslisse over de wijze waarop is de hoogte va de belastige die het waterschap i het toetsrode va de Wet op de waterkerig iet aa de orme aa de ladelijke parters va de waterschappe. i het eige gebied beschermig tege overstromige e gebied moet oplegge om zij take te bekostige. bleke te voldoe, 2015 voor het op orde brege va regioale goed waterbeheer gestalte krijge. Door het eige belas waterkerige e het voorkome va oaavaardbare water tiggebied va de waterschappe wordt voorkome dat de Hoofdlije resultate overlast e uiterlijk 2027 voor de uitdagige va de KRW. Waterschappe zij trasparate orgaisaties die actief bekostigig va deze voor Nederlad essetiële take o I deze rapportage is izichtelijk gemaakt welke doele, pres veratwoordig aflegge e zich wille verbetere. De 26 derdeel is va politieke afwegige die bij adere, algemee taties, koste, ivesterige e belastigdruk de waterschap 2. Dat 2007 ook om ee adere rede ee tussejaar was, blijkt waterschappe legge eerst e vooral veratwoordig af overhede gemaakt worde. pe i met ame 2007 hebbe gerealiseerd. De take va eveees uit deze rapportage. Het toetsigskader was voor aa hu besture, die bestaa uit de gekoze vertege Lokale uitvoerig va het regioaal waterbeheer bregt ook de waterschappe zij leidraad e daaraast wordt izicht sommige oderwerpe i 2007 og i otwikkelig, waar woordigers va de burgers e bedrijve i de waterschaps met zich mee dat gebiedskemerke, zoals hoog- of laagge gegeve i de fiaciële aspecte va de taakuitoefeig, de door het eme va de maat soms eigelijk og te prema gebiede. Daaraast legge de waterschappe rechtstreeks lege, veel of weiig water, grodsoort, du- of dichtbevolkt, kwaliteit va diestverleig e diverse aspecte die ee rela tuur was. veratwoordig af aa hu igezetee via middele als veel of weiig verstedelijkt gebied e de aawezigheid va tie hebbe met maatschappelijk veratwoord odereme. websites, jaarverslage, waterkrate e ieuwsbrieve e kwetsbare atuurgebiede, leide tot verschille i maatre 3. De rapportage maakt ook duidelijk dat er otwikkelpute er is ee veratwoordigsrelatie met hu toezichthouders de provicies. gele, koste e belastigdruk tusse de waterschappe e dus ook tot verschillede resultate i deze rapportage. Samegevat: 1. De afgelope jare is met het Natioaal Bestuursakkoord Wa zij; oderwerpe waarop de waterschapssector zich collectief ka verbetere. De waterschappe pakke deze had De rapportage Waterschapspeil is ee hulpmiddel dat de Waterschappe zorge voor veiligheid (gee overstromi ter, de Europese Kaderrichtlij Water (KRW) e ieuwe wet schoe ook op. besture i deze processe kue gebruike. De vergelij ge), waterkwatiteitsbeheer (peilbeheer, voorkome va gevig, met ame Waterschapswet e Waterwet, ee ieuw kigsrapportage va Waterschapspeil geeft de bestuurders wateroverlast e droogte), waterkwaliteitsbeheer (kwali beleidskader voor de waterschappe tot stad gekome. 4. Waterschapspeil geeft teves aa dat waterschappe bij het va de waterschappe izicht i de bijdrage va het eige tatief goed oppervlaktewater) e zuiverig va afvalwater. Hiermee werd duidelijk welke opgave de waterschappe de bereike va hu doelstellige voor ee deel adere overhe waterschap aa het beleid e de prestaties va de totale Daaraast kue uit doelmatigheidsoverwegige ook komede jare moete ivulle. Op basis va het beleidska de odig hebbe.

6 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Samevattig 9 I het vervolg va deze samevattig worde de belagrijkste biede volges het Natioaal Bestuursakkoord Water pas eid 2007 i ee maatschappelijke besparig va 265 miljoe de gevolge va de huidige ecoomische crisis. resultate va Waterschapspeil aar deze vier ivalshoeke 2015 op orde behoeve te zij. geresulteerd. Het meredeel va de waterschappe is er i de periode gegroepeerd. I 2007 voldede reeds 21 va de 600 Nederladse waterlicha De waterschappe hebbe i 2007 ruim 900 miljoe geï 2009 mede door itesief met elkaar e met gemeete te me aa de ome voor de ecologische waterkwaliteit va de vesteerd e eme zich voor vaaf ,3 miljard per jaar gaa samewerke i geslaagd om de koste va belastig 1. Waterschappe voere hu take aar behore uit e pakke ieuwe uitdagige actief op Europese Kaderrichtlij Water (het zogeoemde Goed Ecologisch Potetieel; het GEP ), terwijl ook hiervoor de deadlie te ivestere om Nederlad beter te bescherme tege overstromige e wateroverlast e te voorzie va voldoede e heffig te late dale. Gemiddeld dale deze perceptiekoste va 6,3% aar 5,6% va de belastigopbregst. I 2007 voldeed gemiddeld al 73% va de getoetste primaire 2027 is. kwalitatief goed oppervlakte- e grodwater. Deze ivesteri De omwoede va zuiverigsistallaties e de gemeete waterkerige aa de veiligheidsorme, terwijl deze water Bij egetie waterschappe voldede alle zwemwaterlo ge leide gemiddeld geome tot relatief beperkte verho i hu rol als beheerders va de riolerig toe zich met ee kerige pas eid 2011 aa deze orme behoeve te voldoe. caties aa de orme va de Europese Zwemwaterrichtlij, gige va de belastige (ca.2%) e geve daaraast ee rapportcijfer va gemiddeld ee zeve tevrede over hu re E odaks dat het Rijk i 2007 voor gemiddeld 18% va het terwijl pas i 2015 aa deze orm behoeft te worde voldaa. substatiële impuls aa de lokale ecoomie. Hiermee levere latie met de waterschappe. aatal kilometers primaire waterkerige (ca. 650 km) og Gemiddeld werd op 94% va deze locaties aa de orme vol de waterschappe als va ature ee flike bijdrage aa het gee toetsigsorme had vastgesteld, zulle de water daa. bestrijde va schappe i 2017 alle primaire waterkerige op orde heb Voor gemiddeld 96% va het afvalwater voldede de water be, dus ook de kerige die i 2007 og iet va orme schappe aa de met gemeete ware voorzie. gemaakte afsprake over het ver Odaks dat de provicies i 2007 voor gemiddeld 26% va der trasportere e zuivere va het aatal kilometers regioale waterkerige (ca km) het afvalwater dat via de riolerig og gee toetsigsorme hadde vastgesteld (zie ook hiera wordt aagebode. bij 2 ormekader og i otwikkelig ) e de waterschap I 2007 hadde de waterschap pe deze kerige pas eid 2015 op orde hoeve te hebbe, pe voor 70% va het gezuiverde voldeed gemiddeld al 39% va het aatal kilometers aa de afvalwater studies met de ge orme. meete uitgevoerd of hiertoe I 2005 bleek dat gemiddeld 98% va de beheergebiede va afsprake gemaakt om same de waterschappe al aa de orme voor het voorkome va tot de meest optimale irich oaavaardbare wateroverlast voldeed. I 2007 hadde de tig va de afvalwaterkete waterschappe 20% va de maatregele getroffe om deze te kome. Deze gezamelijke wateroverlast i de toekomst te voorkome, terwijl hu ge studies hebbe tot e met

7 10 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Samevattig 11 De waterschappe hadele gemiddeld 92% va de bezware tege de belastigheffig e otvage klachte bie de 2. Het ormekader voor de waterschappe was i 2007 deels og i otwikkelig oale watere stageert de laatste jare. I 2007 werd iet overal voldaa aa de toe geldede orme. De waterschap 2007 iet bie de wettelijke basistermij werd afgewikkeld. Waterschappe kee gee uiforme termij waarbie daarvoor geldede termij af. Sids het icidet bij Wilis i 2003 wordt gewerkt aa de pe zulle de uitdagige va de Europese Kaderrichtlij klachte moete zij afgewikkeld. Deze zal worde vastge Waterschappe geve actief ivullig aa duurzaamheid: i otwikkelig va objectieve toetsigsorme voor de hoogte Water moete oppakke, om op dit put weer ee stap voor steld beschikte vrijwel alle orgaisaties al over bestuurlijk e stabiliteit va regioale waterkerige. Bij veel water waarts te make. Voor de pute waarbij hierbove gee cocreet vervolgtra vastgesteld beleid op dit terrei, de waterschappe behaalde schappe zij de orme waaraa de regioale waterkerige I 2007 voldede de waterschappe voor gemiddeld 61% va ject is geschetst, geldt dat de Uie va Waterschappe overleg ee goede score i de moitor duurzaam ikope va het Mi moete voldoe i 2007 of kort daarvoor door de provicies hu hoeveelheid gezuiverd afvalwater aa de eise die de met de waterschappe zal starte met als izet cocrete af isterie va VROM (46% va hu ikope was duurzaam e vastgesteld of otbreke deze orme voor ee deel va de lozigsverguige va afvalwaterzuiverigsistallaties sprake te make over ee oderzoeks- e verbetertraject. allee de kerdepartemete dede het beter met 51%) e de regioale waterkerige og. daaraa stelle. De sector is al met ee groot project gestart waterschappe hebbe ee meerjareakkoord afgeslote met het Rijk e daari toegezegd dat zij tot e met 2020 gemiddeld 2% per jaar eergiereductie zulle realisere (MJA3). De waterschappe wille duurzaamheid verder vormgeve i Waterschappe moete voor gemiddeld 55% va hu gebied over ee actueel peilbesluit beschikke, maar kue uit efficiecy-overwegige pas aa ee ieuw besluit werke als het ieuwe Gewest Grod- e Oppervlaktewaterpeil (GGOR) om i de toekomst op dit aspect beter te score. I de jare tot e met 2007 is gebleke dat er door samewerkig met gemeete maatschappelijke voordele i de afvalwaterkete kue worde bereikt. Door op de plaatse waar 4. Waterschappe e de adere overhede moete samewerke om Nederlad veiliger te make, beter bestad te make tege de klimaatveraderig e de waterkwaliteit te verbetere het klimaatakkoord dat zij i 2009 met het Rijk wille afslui beked is. Hierbij zij zij voor ee deel afhakelijk va ka og iet werd samegewerkt ook te gaa samewerke e Het Rijk stelt de orme vast waaraa primaire waterkeri te. derstellig door de provicies. I 2007 hadde og iet alle de reeds bestaade samewerkige te itesivere, kue ge moete voldoe. I 2007 had het Rijk voor gemiddeld 18% Ook adere aspecte va het maatschappelijk veratwoord provicies deze kaders bepaald. og meer va deze voordele worde bereikt. De Taskforce va het aatal kilometers primaire waterkerige (ca. 650 odereme staa bij de waterschappe hoog op de ageda. Waterkete va de Uie va Waterschappe werkt hier reeds km) og gee toetsigsorme vastgesteld, zodat de water Voorbeelde zij dat er i 2007 bij ee grote meerderheid va de waterschappe bestuurlijk vastgesteld beleid met betrek 3. De waterschappe prioritere collectieve verbeterpute aa. De dalig die i de periode vooral door samewer schappe iet kode toetse of hu primaire kerige hier wel of iet aa voldede. kig tot cultuurhistorische zorg, itegriteit e iteratioale I 2007 hadde de waterschappe gemiddeld 8% va de pri kig tusse waterschappe oderlig e met gemeete op De waterschappe kue pas het Gewest Grod- e Opper samewerkig was e dat dit beleid actief werd uitgevoerd. maire waterkerige waarvoor toetsigsorme beschikbaar het gebied va de koste va belastigheffig (de perceptie vlaktewaterpeil opstelle als de provicies hiervoor de kaders Het iteratioale beleid maifesteert zich oder adere i ware og iet getoetst. Hierdoor otstaat er vertragig bij koste ) is bereikt, geeft aa dat samewerkig redemet hebbe geschetst. I 2007 was dat laatste og iet op grote het beschikbaar stelle va deskudigheid aa waterbeheer het tijdig op orde krijge va deze waterkerige. oplevert. De bestaade samewerkige zulle worde uitge schaal gebeurd. ders i lade die recetelijk zij toegetrede tot de Europese Gemiddeld voldeed 16% va de gebiede bie de water breid e de waterschappe die og iet cocreet samewer Om gebiede aa peilbesluite te late voldoe of om i de Uie. Ook gaa er mesure aar iteratioale waterprojec schappe waarvoor i 2007 actuele peilbesluite beschikbaar ke zulle hier op korte termij toe overgaa. toekomst wateroverlast te voorkome moete waterschap te, waaroder saitatieprojecte. ware og iet aa die besluite. Op het gebied va het tijdig verlee va verguige is pe maatregele treffe, zoals bijvoorbeeld het irichte De verbeterig va de chemische waterkwaliteit i de regi er og ruimte voor verbeterig, omdat gemiddeld ca. 25% i va gebiede om tijdelijk water i op te slaa. Hierbij zij

8 12 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Samevattig 13 de waterschappe gedeeltelijk afhakelijk va de ipassig Verbetertrajecte De Uie va Waterschappe gaat met de waterschappe i rapportages seller a afloop va het peiljaar worde gepu i ruimtelijke plae va provicies e gemeete, va Ieder idividueel waterschap zal i Waterschapspeil oder gesprek met als izet om cocrete afsprake te make over bliceerd. Als tweede zal er op het gebied va de gehateerde verguigprocedures bij gemeete e de medewerkig va werpe vide die het waard zij om ader te oderzoeke of ee oderzoeks- e verbetertraject. defiities e gebruikte vrage ee aascherpig plaatsvide grodeigeare, bijvoorbeeld om grode te verkope of ee er verbeterige kue worde doorgevoerd. Daarbij moet Waterschapspeil 2009 is de eerste vergelijkig tusse de om ee og betere vergelijkig tusse de waterschappe mo adere bestemmig te geve. Projecte worde regelmatig de vraag worde beatwoord of verschille met adere water waterschappe op bestuurlijk iveau e de komede jare gelijk te make. Tot slot zal i het kader va de evaluatie va vertraagd omdat deze procedures te lagzaam verlope. schappe hu oorzaak vide i beïvloedbare of iet-beï zulle er vergelijkbare vervolgrapportages worde opgesteld. Waterschapspeil opieuw aar de iformatiebehoefte va de De verbeterig va de chemische waterkwaliteit i de regio vloedbare factore. Net zoals de prestaties va de waterschappe zal ook Water verschillede doelgroepe va de rapportages worde geke ale watere stageert de laatste jare door vervuilede bro Eerder i deze samevattig is aagegeve dat er uit de rap schapspeil worde doorotwikkeld. Het eerste otwikkelput ke. De herijkte iformatiebehoefte wordt het vertrekput bij e waarop de waterschappe auwelijks ivloed kue portage teves ee aatal meer algemee pute ka worde is dat de volgede uitgave va Waterschapspeil zo zal worde de otwikkelig va de volgede versie va Waterschapspeil. uitoefee. Voorbeelde zij de uitspoelig va meststoffe gedestilleerd waar de waterschapssector zich als collectief geplad dat de e gewasbeschermigsmiddele uit de ladbouw, de afspoe ka verbetere. De belagrijkste hierva zij hierbove op Met deze schat aa vergelijkigsiformatie make lig va zware metale va verharde oppervlakke e adere gesomd. de waterschappe zich ook i de toekomst sterk hu diffuse broe zoals uitlogig uit scheep prestaties verder te verbetere tege maatschappelijk vaart, buiteladse aavoer via riviere veratwoorde koste. Hiermee blijft Nederlad veilig e e eerslag va gasse e adere stoffe blijft os waterbeheer ook i de toekomst aa alle eise vauit oder meer het (lucht)verkeer. voldoe. Naast maatregele die de waterschappe zelf kue eme, is er op korte termij ook ladelijk beleid odig om de komede jare ee verbeterig te kue bereike. Het aascherpe va het mestbeleid voor de ladbouw e het uitvoerigsprogramma voor de aapak va diffuse emissies va het Miisterie va VROM zij prioriteite.

9 14 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Ileidig 15 1 Ileidig Waterschapspeil de rol va het algemee bestuur. De rapportage sluit zoveel Beschermig tege overstromige e goed waterbeheer le. De verschille tusse de gebiede va de waterschap Dit is de eerste versie va de ladelijke rapportage Water mogelijk aa bij de ladelijke rapportage Water i Beeld, zij voor Nederlad zodaig essetiële voorwaarde dat de pe leide vaak tot verschille i uitdagige, maatregele, schapspeil, die vaaf u periodiek door de waterschappe die de voortgag va het totale waterbeheer i Nederlad bekostigig daarva gee oderdeel ka zij va politieke koste e belastige. zal worde gepubliceerd. Dit rapport, Waterschapspeil jaarlijks vastlegt e oder adere aa de lede va de Tweede afwegige die bij adere, algemee overhede gemaakt Het hoogste bestuursorgaa va ee waterschap is het al 2009; Waterschappe vergeleke beschrijft de belagrijkste Kamer wordt aagebode. worde. gemee bestuur, dat bestaat uit vertegewoordigers va de resultate va de activiteite va de waterschappe i 2007 Waterschappe worde igesteld of opgeheve bij provi burgers e bedrijve uit het waterschapsgebied e de door e geeft i hoofdstuk 5 izicht i ekele verwachtige va Waterschappe ciale verordeig. Er zij op dit momet 27 waterschap de Kroo beoemde voorzitter. Deze vertegewoordigers ieder waterschap voor 2009 e verder. Deze vergelijkigsrap Waterschappe zij et als de provicies e de gemeete lo pe i Nederlad, maar er worde er i deze rapportage 26 eme a ee democratisch proces met algemee verkie portage iformeert de bestuurders va de waterschappe kale overhede. Wat de waterschappe oderscheidt va pro weergegeve. Het Friese Waterschap Blija Buitedijks heeft zige e beoemige vauit belageorgaisaties i het over de stad va zake op het terrei va het regioale wa vicies e gemeete zij de take. Provicies e gemeete i vergelijkig met de adere waterschappe ee zeer klei algemee bestuur plaats. De lede va het algemee bestuur terbeheer. Op basis va dit rapport is ee bracherapportage hebbe i pricipe ee obeperkt takepakket, terwijl de (ca. 100 ha) e afwijked beheergebied e ook ee afwijked kieze, op ee ekele uitzoderig a, uit hu midde de le opgesteld, die is aagebode aa de ladelijke parters va take va de waterschappe uitsluited op het gebied va takepakket, waardoor het voor dit waterschap iet zivol is de va het dagelijks bestuur, het orgaa dat veratwoorde de waterschappe, zoals de lede va de Eerste e Tweede de waterstaatszorg ligge. Deze beperkig va het takepak aa deze vergelijkig deel te eme. lijk is voor de uitvoerig va het door het algemee bestuur Kamer, miisteries e koepelorgaisaties. ket maakt het waterschap tot ee fuctioele overheid. De De waterschappe zij veratwoordelijk voor het regioaal vastgestelde beleid. Het voorgaade heeft tot gevolg dat bij take bie het regioale waterbeheer worde uitgevoerd waterbeheer i het gebied dat door de provicies aa he is de waterschappe zowel de algemee besture (volledig) als Doel door ee lokale overheid e worde bekostigt met eige toegeweze. De greze va de waterschappe lope i de de dagelijkse besture (ageoeg volledig), op de voorzitter Deze vergelijkigsrapportage va Waterschapspeil 2009 is belastige va die overheid. Hiermee ka maatwerk op regel same met stroomgebiede. De beheergebiede va de a, bestaa uit democratisch gelegitimeerde bestuurders. vooral bedoeld voor de lede va de algemee e dagelijkse het gebied va het waterbeheer worde gebode; democra waterschappe zij zeer verschilled. Het ee waterschap De lede va het dagelijks bestuur blijve ook lid va het besture va de waterschappe. De belagrijkste fuctie va tisch gekoze vertegewoordigers va het gebied beslisse heeft ee hooggelege beheergebied op zad met weiig algemee bestuur. Dit is aders bij de drie adere overhede, de rapportage is trasparatie biede aa degee die als be over de wijze waarop op de behoefte uit het gebied wordt water, terwijl ee ader waterschap ee laaggelege water die ee zogehete duaal bestuur kee, waar lede va het stuurlijke vertegewoordigers vauit het gebied zij gekoze igespeeld. Iets aders wat de waterschappe va de provi rijk gebied op veegrod beheert. Ook zij er verschille dagelijks bestuur (kabiet, gedeputeerde state e burge of beoemd. Doel va Waterschapspeil is da ook bestuur cies e gemeete oderscheidt, is de grote afhakelijkheid tusse de gebiede va de waterschappe als het gaat om de meester & wethouders) regelmatig va buite het algemee ders izicht te geve i de prestaties va het eige water va eige belastige. Waar de provicies e gemeete mate va verstedelijkig, de bevolkigsdichtheid, het aatal bestuur afkomstig zij. schap, mede i relatie tot het gemiddelde va de brache e ee belagrijk deel va hu fiaciële middele va het Rijk e de soorte bedrijve die actief zij alsmede het al da iet De besture va de waterschappe bepale op basis va de va adere waterschappe. Deze doelstellig sluit ook aa otvage, moete de waterschappe hieri vrijwel uitslui aawezig zij va kwetsbare atuurgebiede. Tot slot geldt fysische e demografische gesteldheid va hu gebied e bij twee belagrijke aspecte va de ieuwe Waterschapswet, ted via eige belastige voorzie. Ook dit heeft met het dat de eise die adere overhede (Rijk e provicie) aa het de eise die aa het waterbeheer worde gesteld zelf hoe de amelijk vergrote va de trasparatie e versterkig va lokale, fuctioele karakter va de waterschappe te make. waterbeheer stelle, va gebied tot gebied kue verschil take worde igevuld e welk tempo daarbij wordt aage

10 16 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Ileidig 17 houde. Eé va de factore die dit tempo kue bepale is 4. dit alles op ee wijze die maatschappelijk veratwoord is e op zichzelf, maar is altijd gekoppeld aa ee bepaald doel e zij mometeel de Bedrijfsvergelijkig Zuiverigsbeheer de hoogte va de belastige die het waterschap i het gebied bijdraagt aa de tevredeheid va de belaghebbede. aa ee bepaalde doelgroep. Figuur 1.1 geeft ee beeld va de e meerdere bedrijfsvergelijkige gericht op het water moet oplegge om de take te kue bekostige. Bij het doelgroepe e de doelstellige. systeembeheer e de waterkerigszorg beschikbaar. Deze cocretisere va het beleid wege de besture de hoogte va Bedrijfsvergelijkige vergelijkige, de peilers oder Waterschapspeil 2009, zij de beodigde belastige mee. I bedrijfsvergelijkige spiegele waterschappe hu Waterschapspeil 2009 is oderdeel va het stelsel va be vooral gericht op het va elkaar lere e het verbetere va beleidseffecte, prestaties, koste e tarieve aa elkaar e drijfsvergelijkige zoals de waterschappe dat ihoud geve de werkprocesse. De bedrijfsvergelijkige voor het lere Take e doelstellige geve zij belagstellede izicht i deze aspecte. Daarmee e het vormt de driehoek i deze figuur. Het oderste deel e verbetere zij da ook bij uitstek de istrumete die Waterschappe kue de volgede take uitoefee: de wa zij bedrijfsvergelijkige bij uitstek istrumete die ee va de driehoek vertegewoordigt deze waterschapsverge kue worde gebruikt om verschille i prestatie tus terkerigszorg, het waterkwatiteitsbeheer, het waterkwali bijdrage levere aa de verbeterig va de bedrijfsvoerig, de lijkig, terwijl het boveste gedeelte de daarop gebaseerde se waterschappe die i Waterschapspeil 2009 aar vore teitsbeheer e de zuiverig va afvalwater. Daaraast kue trasparatie e de veratwoordig va de waterschappe. bracherapportage voorstelt. Waterschapspeil 2009 richt zich kome ader te aalysere e idie odig om te zette i om redee va doelmatigheid ook take aa het waterschap Te eerste hebbe de waterschappe hierdoor meer izicht i vooramelijk op trasparatie e veratwoordig. Daaraast verbeteractiviteite. worde opgedrage die i de regel door adere overhede worde uitgeoefed. Voorbeelde daarva zij wegebeheer hu fuctioere e de koste va hu werk. Dat stelt he i staat hu bedrijfsvoerig te verbetere. Te tweede bereike Fig. 1 Schema va doelgroepe e doelstellige bedrijfsvergelijkige. Proces e vaarwegebeheer. Deze zogeoemde evetake kome de waterschappe met bedrijfsvergelijkige ee hoge mate Waterschapspeil 2009 is otwikkeld voor e door de wa iet i deze rapportage aa de orde. De algemee doelstellig va ee waterschap is het op orde krijge e houde va ee veilig e duurzaam regioaal watersysteem tege maatschappelijk aavaardbare koste. Deze algemee doelstellig ka worde vertaald i ee viertal, meer operatioele doelstellige: 1. het waarborge va de beschermig tege hoogwater e wateroverlast volges het wettelijke iveau door primaire e regioale waterkerige; 2. het hebbe va de juiste hoeveelheid water op het juiste momet, op de juiste plaats, voor de vereiste gebruiksfucties; 3. ee goede ecologische e (fysisch-)chemische kwaliteit berei va trasparatie op verschillede iveaus: iteratioaal, ladelijk e regioaal. De waterschappe hebbe ee lage traditie va het uitvoere va bedrijfsvergelijkige. De eerste kwam bija twitig jaar gelede uit. Kemerked voor de bedrijfsvergelijkige va de waterschappe zij de hoge deelamegraad e het vrijwillige karakter. Los va eige verplichtig eemt vrijwel altijd miimaal tweederde va de waterschappe aa iitiatieve deel. Verschillede iitiatieve, waaroder de Bedrijfsvergelijkig Zuiverigsbeheer, kee ee deelamegraad va 100%. Sids 2006 zij de waterschappe bezig met het stroomlije va de bedrijfsvergelijkige met als doel te kome tot ee Trasparatie e veratwoordig Omgevig Waterschapsbesture Waterschapsorgaisaties Odersteuede processe Watersysteembeheer Beheer waterkerige Zuiverigsbeheer Lere e verbetere terschappe i opdracht va de Ledevergaderig va de Uie va Waterschappe. Oder veratwoordelijkheid va de Stuurgroep bedrijfsvergelijkige va de Uie heeft ee projectgroep, die bestaat uit directeure e cotrollers va de waterschappe, deze rapportage tot stad gebracht. De stuurgroep e de Uiecommissie Bestuurszake, Commuicatie e Fiacië, waari alle waterschappe vertegewoordigd zij, hebbe de rapportage va hu commetaar voorzie e het bestuur va de Uie heeft de rapportage uiteidelijk vastgesteld. De thema s die i deze waterschapsvergelijkig aa de orde kome, weerspiegele i de eerste plaats de take va de ke i de Nederladse stroomgebiede; samehaged pakket. Ee bedrijfsvergelijkig staat ooit waterschappe. Het betreft het biede va veiligheid tege

11 18 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Ileidig 19 overstromige, het waterkwatiteitsbeheer (peilbeheer, Omdat dit de eerste versie va Waterschapspeil is, er daarvoor als het waterschap op ee bepaald aspect gee score heeft Hoofdstuk 6 gaat over de diestverleig va de waterschap voorkome va wateroverlast e droogte) e het waterkwali veel pioierswerk moest gebeure e er grote aadacht is ( ee 0 scoort ), is er bij de afkortig va het waterschap ee pe. Hierbij is aadacht voor de resultate va het klattevre teitsbeheer (iclusief zuiverig va huishoudelijk e idus geweest voor ee zorgvuldige totstadkomig va de rap ekele * vermeld; deheidsoderzoek zuiverigsbeheer. Teves wordt aadacht trieel afvalwater). Daaraast gaat de waterschapsvergelijkig portage, was het iet mogelijk om eerder over het jaar 2007 te als het betreffede thema voor ee waterschap iet va toe geschoke aa de gerichtheid op belaghebbede, zoals de i op de koste e ikomste va de waterschappe, de kwa publicere. Volgede versies va Waterschapspeil zulle wel passig is, is er bij de afkortig va het waterschap ee dub selheid waarmee bezware, klachte, meldige e aavra liteit va de diestverleig e diverse aspecte die behore veel seller a afloop va het peiljaar worde gepubliceerd. bele * vermeld. ge voor verguige e otheffige worde afgehadeld tot maatschappelijk veratwoord odereme. Alle 26 deelemede waterschappe hebbe gegeves aa e de digitale diestverleig. Om te bepale welke iformatie er over deze thema s i de geleverd voor de fiaciële vergelijkig, waarva de resul Verdere ihoud Hoofdstuk 7 behadelt het uitgebreide thema va maatschap rapportage moest worde opgeome, hebbe diverse i tate i hoofdstuk 5 e bijlage 2 te vide zij. Allee het Hoofdstuk 2 gaat i op het biede va veiligheid door middel pelijk veratwoord odereme. I dit gedeelte is oder a terviews e workshops plaatsgevode. Hierbij hebbe de Hoogheemraadschap va Rijlad heeft aagegeve door ee va waterkerige. Hierbij is aadacht voor zowel de primai dere aadacht voor duurzaamheid, iteratioale samewer bestuurders e medewerkers va de waterschappe ibreg reogaisatie gee capaciteit beschikbaar te hebbe voor vol re als de regioale waterkerige. kig, ikoop e aabestedig alsmede ziekteverzuim. geleverd. De iformatiebehoefte is vertaald i vragelijste ledige deelame aa de vergelijkig. Hoofdstuk 3 behadelt de waterkwatiteit. Er is met ame Hoofdstuk 8 geeft aa hoe de waterschappe ee vervolg gaa waari de te verzamele gegeves zij opgeome. Daarbij is I de figure i de volgede hoofdstukke worde de resul aadacht voor de stad va zake met betrekkig tot het Na geve aa deze rapportage. Daarbij wordt igegaa op de samewerkig gezocht met adere orgaisaties die ifor tate va de verschillede waterschappe zichtbaar. I de tioaal Bestuursakkoord Water e het grodwaterbeheer. resultate die aaleidig kue zij om de prestaties te ver matie bij de waterschappe opvrage, zoals CBS, COELO grafieke, tabelle e kaarte zij alle waterschappe weer Hoofdstuk 4 vertelt over de stad va zake met betrekkig betere e de wijze waarop Waterschapspeil zelf zal worde e RIONED. I de vragelijste is zoveel mogelijk gebruik gegeve, ook waeer ee waterschap gee score heeft. De tot de waterkwaliteit, waaroder de implemetatie va de Eu doorotwikkeld. gemaakt va bekede defiities e gegeves. Vervolges heb Uie verwacht dat het voor de waterschappe bij de volgede ropese Kaderrichtlij Water. Daaraast is er aadacht voor de I bijlage 1 zij de belagrijkste algemee kemerke va de be de waterschappe gegeves aageleverd. Waar mogelijk versie va Waterschapspeil gemakkelijker zal zij om de zuiverig va huishoudelijk e idustrieel afvalwater e voor verschillede waterschappe op ee rij gezet, waaroder e is gebruik gemaakt va gegeves die al eerder bij de water juiste gegeves aa te levere. de samewerkig i de afvalwaterkete. kele eigeschappe va hu beheergebiede. Bijlage 2 geeft schappe ware verzameld. De hoofdstukke 2, 3 e 4 gaa overiges iet allee over de ee verdere uitdiepig va de fiaciële gegeves. Peiljaar e presetatie va de gegeves Op de volgede maier is de rede va het otbreke va ee score zichtbaar gemaakt: prestaties va de waterschappe, maar beschrijve ook de belagrijkste, actuele beleidsotwikkelige die voor de be Op het uitklapbare deel va de achterzijde va dit rapport zij de i dit rapport gehateerde afkortige va de water Zoals ook al eerder is aagegeve, is deze rapportage met als het betreffede waterschap de gegeves iet of ovolledig treffede taak aa de orde zij. schapsame verklaard e is op de kaart va Nederlad weer ame gebaseerd op de realisatie i het peiljaar Daar heeft aageleverd, bijvoorbeeld omdat de vraagstellig iet Hoofdstuk 5 geeft izicht i de fiaciële aspecte va de gegeve waar de verschillede waterschappe zich bevide. aast worde i hoofdstuk 5 op basis va de vastgestelde be aasloot bij de eige defiities of gehateerde methodiek, is taakuitoefeig va de waterschappe. Daarbij wordt aa grotige 2009 va de waterschappe ekele verwachtige er gee score vermeld of is het waterschap wit gekleurd i de dacht besteed aa koste, de belastige die het waterschap weergegeve over het jaar waari deze rapportage uitkomt. ladkaart; i het gebied oplegt e de ivesterige.

12 20 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport 21 De waterschappe hebbe ee lage traditie met bedrijfsvergelijkige. De eerste kwam bija twitig jaar gelede uit. Eé va de bedrijfsvergelijkige die al lager bestaat is de Bedrijfsvergelijkig Zuiverigsbeheer, die imiddels over 1999, 2002 e 2006 is uitgevoerd. Met deze bedrijfsvergelijkig wille de waterschappe hu prestaties op het gebied va het zuivere va afvalwater verbetere. Dat de sector hieri slaagt, bleek uit het rapport Zuiver Afvalwater 2006 uit december Het rapport geeft aa dat de waterschappe i 2006 ruimschoots hebbe voldaa aa de wettelijke eise voor fosfaat- e stikstofverwijderig, ee reductie va het gebruik va fossiele eergiebroe hebbe gerealiseerd e dat daarbij de koste auwelijks zij gestege. Dit laatste is belagrijk, omdat de waterschappe eraar streve ee deel va de extra koste die voortvloeie uit de Europese Kaderrichtlij Water, met stregere eise aa de kwaliteit va het oppervlaktewater, op te vage door doelmatigheidsverbeterige. Naast de idividuele verbetertrajecte die de waterschappe aar aaleidig va de vergelijkig hebbe opgestart, hebbe zij ook gezamelijk ee aatal projecte opgestart. Belagrijkste speerpute daarbij zij het verder terugdrige va het eergieverbruik voor de afvalwaterzuiverig, het beter voldoe aa de lozigsverguige va de zuiverigsistallaties e itesiverig va de afsprake met gemeete over samewerkig i de afvalwaterkete. Ee uitvloeisel va de activiteite rod het eergieverbruik is dat de waterschappe i 2008 ee meerjareakkoord met het Rijk hebbe geslote waari zij hebbe toegezegd dat zij tot e met 2020 gemiddeld 2% per jaar eergiereductie zulle realisere (MJA3). De volgede vergelijkig zal zich op 2009 basere e i 2010 verschije. Daaruit moet blijke of de verbetertrajecte al resultate hebbe opgeleverd. De Bedrijfsvergelijkig Zuiverigsbeheer toot aa: bechmarke loot!

13 22 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkerig 23 2 Water kere Het veiligheidsbeleid i Nederlad op het gebied va wa worde geschoke aa ruimtelijke plaig (tweede laag) op atioaal iveau de ruimtelijke irichtig die de riviere 2.2 Bescherme met primaire waterkerige ter richt zich, zeker sids de Wateroodramp va 1953, op e rampebestrijdig (derde laag), waardoor slachtoffers e meer ruimte moet geve i grote lije vastgesteld, zij de De waterschappe hebbe 90% va de primaire water prevetie, oftewel op de beschermig tege overstromi schade bij overstromige kue worde beperkt. daarvoor beodigde maatregele e hu effecte opgeome kerige i hu beheer e Rijkswaterstaat beheert de ge door middel va waterkerige. Waterschappe heb é zij de maatregele beschreve die de ruimtelijke kwaliteit overige 10%. Bij de waterschappe gaat het om ca be het grootste deel va de waterkerige i Nederlad i Veiligheid Nederlad i Kaart (VNK) is ee studie om over va het rivieregebied moete verbetere. De PKB Ruimte km. Ekele waterschappe hebbe ee beheergebied dat hu beheer * e zorge daarmee voor ee belagrijk deel va stromigsrisico s i beeld te brege. De waterschappe voor de Rivier is begi 2007 va kracht geworde. iet grest aa buitewater e zij daarom iet verat oze waterveiligheid. We oderscheide primaire e regio brege same met het Miisterie va Verkeer e Waterstaat woordelijk voor het beheer va primaire waterkerige. ale kerige. Primaire waterkerige bescherme os lad e de provicies de overstromigskase e -gevolge voor Omdat de kracht waarmee de golve de kust aavalle groter Dit geldt voor de waterschappe Velt e Vecht, Regge e tege het water va de zee, de grote riviere e het IJssel- e de waterkerige i Nederlad i kaart. Met die iformatie is da tot dusver werd aageome, is de zeewerig oder Dikel, alsmede De Dommel. Markermeer. Regioale waterkerige zij bijvoorbeeld boe kue de overhede gerichter maatregele treffe om Ne worpe aa ee extra toets. Uit deze toets bleek dat op tie Voor primaire waterkerige stelt het Rijk toetsigs zemkade, dijke lags kaale e kleie riviere, comparti derlad óg beter te bescherme tege overstromige. plaatse lags de Nederladse kust de duie of dijke i de orme op die aageve hoe hoog e hoe stabiel ee meterigsdijke e zomerkade, die vooral zij bedoeld om periode tot 2020 versterkt moete worde, omdat ze daara bepaalde kerig moet zij. De waterkerigbeheerders wateroverlast te voorkome. Deze beaderig sluit goed aa op de door de Europese Uie iet meer aa de veiligheidsorm zoude voldoe. Deze moete volges de Wet op de waterkerig iedere vijf jaar Voordat op de prestaties va de waterschappe op het gebied (EU) vastgestelde Hoogwaterrichtlij, waari ook aadacht plaatse worde Zwakke Schakels geoemd. toetse of de waterkerige voldoe aa de wettelijk va prevetie tege overstromige wordt igegaa, worde wordt gevraagd voor de overstromigsrisicobeoordelig. gestelde orme. De waterkerige die iet aa de or ekele otwikkelige belicht die i de toekomst ivloed De richtlij schrijft voor dat de lidstate vóór eid 2015 per Het Kabiet heeft de Tweede Deltacommissie (Commissie me voldoe, moete vervolges bie vijf jaar door hebbe op deze taak. stroomgebied ee overstromigsrisicobeheerpla hebbe Veerma) gevraagd advies uit te brege over de maatrege de beheerders op orde worde gebracht. De ivesteri vastgesteld. Vervolges diee de daari opgeome plae le die odig zij om Nederlad te wapee tege de gevol ge om de kerige op orde te brege, zij ee fia 2.1 Beleidsotwikkelige te worde uitgevoerd e iedere zes jaar te worde geëvalueerd ge va de klimaatveraderig e i het bijzoder tege de ciële veratwoordelijkheid va het Rijk. De waterschap Otwikkelige als zeespiegelrijzig, bodemdalig, groei va e bijgesteld. stijgede zeespiegel. De eerste aabevelig va de commissie pe gaa er vauit dat alle door he beheerde primaire de bevolkig e toeemede ecoomische waarde hebbe is om het veiligheidsiveau va alle primaire waterkerige kerige i 2017 aa de orme zulle voldoe. Beheer geleid tot het besef dat prevetie allee iet meer volstaat. De hoge rivierafvoere e (bija-)overstromige vauit de met ee factor tie te verbetere. I het Natioaal Waterpla e oderhoud om de primaire waterkerige op orde Het geactualiseerde beleid (Waterveiligheid 21ste eeuw) gaat grote riviere i de laatste deceia hebbe de miisteries is aagekodigd dat de ieuwe orm voor de overstromigs te houde zij de veratwoordelijkheid va de water daarom uit va meerlaagsveiligheid : prevetie blijft voor va Verkeer e Waterstaat, Ladbouw, Natuurbeheer e Voed kas per dijkrig i 2011 wordt vastgesteld. I maart 2009 schappe. opstaa (eerste laag), maar daaraast moet meer aadacht selveiligheid alsmede Volkhuisvestig, Ruimtelijke Ordeig heeft het kabiet aagekodigd dat er vaaf 2020 miimaal * Rijkswaterstaat e de provicies hebbe ook ee rol bij het beheer va (ee deel va) de waterkerige. e Milieu gestimuleerd tot het opstelle va de Plaologische Kerbeslissig (PKB) Ruimte voor de Rivier. Hieri is 1 miljard beschikbaar wordt gesteld om de voorstelle va de commissie uit te voere. De waterschappe zij mometeel bezig met de uitvoerig va versterkige aa de primaire waterkerige

14 24 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkerig 25 Fig. 2.1 Voldoe aa orme primaire waterkerige (2007). die voortvloeie uit de tweede toetsigsrode va de Wet op de waterkerig, die i 2006 heeft plaatsgevode. I 2007 had het Rijk voor gemiddeld 18% va de primaire waterkerige og gee toetsigsorme vastgesteld. Dit beteket dat ee relatief groot aatal kilometers primaire waterkerige pas i 2011 voor de eerste maal wordt getoetst. Het betreft met ame waterkerige die idirect tege buitewater bescherme. Als er gee toetsigsorme ware, kode de waterschappe uiteraard ook iet vaststelle of ee waterkerig aa de orm voldeed. De waterschappe hadde i 2007 gemiddeld 92% va de primaire waterkerige waarvoor wel toetsigsorme ware vastgesteld ook daadwerkelijk getoetst. De getoetste waterkerige moete i 2012 aa de orm voldoe. I 2007 voldeed gemiddeld al 73% va deze kerige aa de orm. Figuur 2.1 geeft het totaaloverzicht va de kilometers primaire waterkerige die de waterschappe i beheer hebbe: i 2007 was gemiddeld 82% door het Rijk voorzie va ee orm, was gemiddeld 78% aa deze orme getoetst e voldeed 61% al aa de orme. Figuur 2.2 geeft aa hoeveel kilometer primaire waterkerige de verschillede waterschappe moete versterke. De mate waari waterschappe al bezig zij om de primaire waterkerige te verbetere, varieert e hagt mede same met de totale legte va de aa te passe dijktrajecte. Het jaartal Fig. 2.2 Primaire kerige die moete worde versterkt (2007). geeft aa waeer de primaire waterkerige zulle voldoe i otwikkelig was. I dat jaar gold voor eederde va de aa de orm. waterschappe dat de provicies og iet voor alle regioale waterkerige orme hadde vastgesteld. I 2007 hadde 2.3 Bescherme met regioale waterkerige Regioale waterkerige biede beschermig tege wateroverlast vauit regioale watere. De meeste regioale waterkerige i Nederlad zij i beheer bij de waterschappe. I totaal hebbe zij bija km i beheer. Tot voor kort ware er gee objectieve, kwatitatieve orme waaraa regioale kerige moete voldoe e bepaalde de beheerders op basis va hu deskudigheid e ervarig of de kerige voldoede veiligheid bode. De doorbraak va de regioale waterkerig bij Wilis i 2003 heeft hieri veraderig gebracht. Imiddels hebbe de provicies de taak om voor de waterschappe i verordeige vast te legge aa welke orme de regioale waterkerige moete voldoe. Daartoe wordt per waterkerig aagegeve wat de stabiliteit moet zij e welke hoogte deze moet hebbe. Als bij toetsig va ee waterkerig blijkt dat deze iet voldoet aa de orm, diet deze te worde verbeterd. De figure 2.3 e 2.4 geve aa dat i het peiljaar va deze vergelijkig, 2007, dit proces og volop Fig. 2.3 Toetsig op hoogte regioale waterkerige (2007). Fig. 2.4 Toetsig op stabiliteit regioale waterkerige (2007).

15 26 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkerig Koste aaleg e beheer waterkerige Figuur 2.6 geeft per waterschap weer wat i 2007 de werkelijk gemaakte etto-koste per km waterkerig ware voor wat betreft de aaleg e het oderhoud va deze waterkerige. Daarbij gaat het om het totaal va de primaire e regioale waterkeri de provicies voor gemiddeld 74% va de regioale waterkerige orme vastgesteld. Deze orme ware i 2007 of lee betrekkig op activiteite die direct met de dijklichame ge die bij het waterschap i beheer zij. De koste hebbe al kort daarvoor vastgesteld. Voor de daaropvolgede fase va e.d., de waterkerige zelf dus, te make hebbe e omvatte de toetsig maakt ee waterschap afsprake met de provicie gee compoete die idirect op de ifrastructuur betrekkig hebbe zoals verguigverleig e hadhavig *. over waeer de toetsig diet te zij afgerod. Omdat het bij de meeste waterschappe om ee grote hoeveelheid kerige gaat e de toetsig complex is, zij er hierbij verschille tusse de waterschappe. I de meeste provicies hoefde i 2007 og iet alle regioale kerige te zij getoetst. Fig. 2.5 Voldoe aa orme regioale waterkerige (2007). Omdat de koste va het beheer e oderhoud va ee kilometer primaire waterkerig ee veelvoud zij va die va ee kilometer regioale waterkerig, is de samestellig va het pakket waterkerige dat ee waterschap i beheer heeft, sterk bepaled voor de hoogte va de koste. Waterschappe met relatief veel kilometers primaire waterkerige i beheer zulle i de regel hogere koste hebbe da waterschappe met ee geriger aatal te behere kilometers primaire waterkerige. Net zoals voor het momet waarop getoetst moet zij, geldt ook voor het momet waarop de regioale waterkerige op orde moete zij gee gelijke deadlie voor heel Nederlad. Figuur 2.5 geeft aa dat va de regioale waterkerige die ware voorzie va orme i 2007 gemiddeld 43% va de legte aa de orme voldeed. Fig. 2.6 Netto-koste aaleg e beheer (x e1000) per km waterkerige (2007). * Het gaat om het beleidsveld Aaleg e beheer va waterkerige va de BBP-structuur.

16 28 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport 29 Na de extreme hoogwaterstade va de grote riviere i 1993 e 1995 groeide de overtuigig dat het water meer ruimte moet hebbe om te kue strome. Ruimte voor de Rivier, zo luidt het overheidsprogramma dat vervolges is opgesteld e dat iet allee aadacht besteedt aa het voorkome va wateroverlast maar teves aa de ruimtelijke kwaliteit va de gebiede lags oze riviere. I Noord-Brabat, lags de Bergsche Maas ter hoogte va Waalwijk e Geertruideberg, ligt de Overdiepse Polder. Dit gebied va ca. 550 ha is ee va de 40 projecte die u i het kader va Ruimte voor de Rivier i opdracht va het miisterie va Verkeer e Waterstaat worde uitgevoerd e geldt als koploper i het gehele programma. Maartje Thijsse is projectmaager bij het Waterschap Brabatse Delta e auw betrokke bij de voorbereidig e uitvoerig va deze heririchtig. Zij is zeer te spreke over de samewerkig tusse alle betrokke partije (Provicie, Rijkswaterstaat, Brabatse Delta e de beide gemeete) e ook de medewerkig va de iwoers va dit dubevolkte poldergebied. Uiteraard schrokke de bewoers toe ze merkte dat ook hú polder op de lijst va projecte stod. Maar al sel otstod er begrip voor de oodzaak va gedeeltelijke otpolderig e de daarmee gepaard gaade sloop va alle boerderije. Vervolges kwame de iwoers zelf met ee voorstel om de dijk te verlegge e om terpe aa te legge e daarop ee aatal ieuwe boerderije te bouwe. Dit terpepla werd door alle partije omarmd e a de gebruikelijke oderzoeke goedgekeurd door de Staatssecretaris va Verkeer e Waterstaat. De plavormig lag volledig bij de provicie e medio 2009 vidt de overdracht aar het waterschap plaats. Als professioele orgaisatie zij wij er uiteraard trots op dat wij dit project moge uivoere. We staa u aa de vooravod va de realisatiefase e we hope de goede samewerkig met de bewoers daarbij uiteraard te kue voortzette. Va de zevetie boerebedrijve zulle er acht verdwije, deels door vrijwillige bedrijfsbeëidigig maar ook door verplaatsig aar elders. Eé va de boeregezie is itusse aar Caada vertrokke om daar ee ieuwe toekomst op te bouwe. Maartje Thijsse: Het mooie va dit terpepla is dat het ruimte biedt voor zowel de rivier als de mese i de Overdiepse Polder. Biekort gaa we same met alle partije het bestek voor de aabestedig opstelle e zomer 2010 moet de eerste schop de grod i. Als alles volges pla verloopt is het project eid 2015 gerealiseerd e iederee ka da hopelijk tevrede terugkijke op ee goed verlope proces waarbij de rivier de ruimte krijgt die zo hard odig is. Maartje Thijsse: Het mooie va dit terpepla is dat het ruimte biedt voor de rivier é de mes.

17 30 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkwatiteitsbeheer 31 3 Peile behere, wateroverlast voorkome e zorge voor voldoede water I dit hoofdstuk gaat het met ame om het waterkwatiteits per peilgebied stelle waterbeheerders ee Gewest Grod- waterschappe gemiddeld geome voor 55% va hu gebied voldoe. De belagrijkste rede waarom i sommige gebie beheer, oftewel het beheer va de hoeveelheid water i het e Oppervlaktewater Regime (GGOR) vast e treffe zij de ee peilbesluit moete opstelle. I deze gebiede waarvoor de og iet aa ee peilbesluit werd voldaa, was dat de gebied va het waterschap. Het waterkwatiteitsbeheer richt maatregele om te zorge dat het gebied daaraa gaat vol ee peilbesluit verplicht is, beschikte de waterschappe i maatregele die a het eme va het peilbesluit odig wa zich met ame op het bereike e zo goed mogelijk had doe voor gemiddeld 63% va de oppervlakte ook daadwer re vertraagd werde omdat de verleig va de beodigde have va waterpeile e op het af- e aavoere va water kelijk over ee actueel peilbesluit. De belagrijkste rede verguige door adere overhede og iet was afgerod. teeide overschotte of tekorte te voorkome. Daaraast 3.2 Peile behere waarom er i sommige gebiede gee actueel peilbesluit was, De komede jare vidt hier ee ihaalslag plaats. wordt met doorspoele va waterlope met zoeter water a Ee peilbesluit is ee besluit va het waterschap waari is de beslissig om het volgede peilbesluit pas te gaa ot tuurlijke verziltig bestrede. 3.1 Beleidsotwikkelige het oppervlaktewaterpeil voor ee begresd gebied wordt vastgelegd. Het beleid dat de kaders vormt voor ee te eme peilbesluit is oder adere afkomstig va de provicie werpe als het Gewest Grod- e Oppervlaktewater Regime is vastgesteld (zie ook de volgede paragraaf ). I die gevalle krijge de waterschappe i de regel ee otheffig va de 3.3 Gewest Grod- e Oppervlaktewater Regime vaststelle Het Gewest Grod- e Oppervlaktewater Regime (GGOR) is Om de probleme met betrekkig tot de waterhuishoudig (streekplae e waterhuishoudigsplae) e va het wa provicie. ee vrij ieuw istrumet bie het watersysteembeheer. het hoofd te biede, hebbe Rijk, provicies, waterschap terschap zelf (beschreve i het Waterbeheerpla). Het peil Voor gemiddeld 84% va de gebiede met ee actueel peil Het GGOR wordt op basis va het beoogde gebruik va ee pe e gemeete gezamelijk achtereevolges de Start wordt bepaald op grod va ee itegrale afwegig va de besluit blijkt het peil i de praktijk ook aa dat besluit te bepaald gebied vastgesteld e geeft aa welke doele te overeekomst Waterbeheer 21ste eeuw (2001), het Natioaal wese va alle belaghebbede. Waterschappe i Laag- aazie va de waterhuishoudig moete worde Bestuursakkoord Water (2003) e het Natioaal Bestuurs Nederlad moete voor ee groter deel va hu beheergebied Fig. 3.1 Voldoe aa peilbesluite (2007). agestreefd. I het Natioaal Bestuursakkoord Water is akkoord Water-actueel (2008) geslote. De belagrijkste pu peilbesluite opstelle da waterschappe i Hoog-Neder afgesproke dat provicies i 2005 de kaders voor het te uit deze akkoorde zij: lad, zeker waar i deze laatste gebiede sprake is va veel GGOR zoude vaststelle e dat waterschappe i de per gebied wordt ee wateropgave vastgesteld op basis va hoge zadgrode waar het water vrij afstroomt. Het water periode tot e met 2010 de GGOR s daadwerkelijk zou afgesproke orme, waarbij de frequetie waarmee het peil schap heeft de ispaigsverplichtig om het i het peilbe de opstelle. Nadat ee GGOR is vastgesteld, moete va het oppervlaktewater het maaiveld mag overschrijde sluit vastgelegde oppervlaktewaterpeil te hadhave. i de regel maatregele worde geome die ervoor afhakelijk is va het grodgebruik; zorge dat het waterbeheer i het gebied aa het GGOR de wateroverlast uit oppervlaktewater wordt aagepakt met Ee peilbesluit wordt als actueel beschouwd als het mider ka voldoe. Daara ka het GGOR worde gehad ee adequaat maatregelepakket, waarbij i pricipe wordt da tie jaar gelede is vastgesteld. Uit figuur 3.1 blijkt dat de haafd. uitgegaa va de volgorde vasthoude-berge-afvoere * ; maatregele ter bestrijdig va wateroverlast e ter verbeterig va de waterkwaliteit leide i ieder geval iet tot verergerig va watertekorte; * Dus: regewater iet metee wegpompe of afvoere via het riool, maar vasthoude, bijvoorbeeld door regewater i de grod te late zakke of te verzamele i slote. Overtollig water i speciale mere of aageweze polders opslaa (berge). Da is er ook schoo water i voorraad voor droge tijde. Als dat allemaal te weiig helpt, da pas de gemale aa het werk zette (afvoere). Figuur 3.2 geeft aa dat de waterschappe gemiddeld geome voor 80% va hu gebied ee GGOR moete vaststelle. Eid 2007 hadde de waterschappe i gemiddeld 8% va die gebiede het GGOR daadwerkelijk

18 32 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkwatiteitsbeheer 33 Fig. 3.2 Voldoe aa GGOR (2007). Fig. 3.3 Percetage gebied waar wateroverlast is bestrede (2007). vastgesteld, maar, zoals ook eerder aagegeve, zij hebbe hiervoor og tot eid 2010 de tijd. De belagrijkste redee voor het resultaat i 2007 zij dat de otwikkelig va het proviciaal beleid i sommige gebiede laat is gestart e dat het om ee complex proces gaat: er is sprake va ee itegrale aapak e ee grote afhakelijkheid va samewerkig met adere belaghebbede. De figuur laat ook zie dat als er eemaal ee GGOR is vastgesteld, het grod- e oppervlaktewaterpeil daar i gemiddeld 42% va het gebied al aa voldoet. 3.4 Wateropgave ter bestrijdig va wateroverlast uitvoere I het Natioaal Bestuursakkoord Water is afgesproke dat de waterschappe voor de verschillede dele va hu beheersgebied met ee orm gaa vastlegge met welke frequetie wateroverlast maximaal mag voorkome. Deze orm is afhakelijk va het grodgebruik. Met behulp va de orm ka worde bereked welke maatregele moete worde geome om oaavaardbare wateroverlast te voorkome. Met deze maatregele wordt de zogeoemde wateropgave igevuld. I 2005 hebbe alle waterschappe bepaald voor welk deel va hu beheergebied zij iet aa de orm voldede. Het bleek gemiddeld geome om slechts 2% va het beheergebied te gaa. I 2005 hebbe zij ook de wateropgave voor deze gebiede vastgesteld. I 2015 moete de gebiede aa de orm voldoe e moet de totale wateropgave dus volledig zij igevuld. I figuur 3.3 is met cijfers weergegeve het aatal hectare weergegeve waar i 2005 og sprake ko zij va ee gerede kas op oaavaardbare wateroverlast e is met ee kleur aagegeve welk percetage va dit aatal hectare eid 2007 al was igevuld. Gemiddeld geome was dit voor 20% het geval. Figuur 3.4 geeft aa dat de beodigde maatregele zich bij de verschillede waterschappe i 2007 i verschillede stadia bevode. Waar sommige waterschappe i 2007 al meer da de helft va de maatregele ter voorkomig va wateroverlast hadde uitgevoerd, ware er ook waterschappe die og iet ware gestart. De waterschappe zij i de voortgag voor ee deel afhakelijk va de besluitvormig bij adere overhede. Ee belagrijk kelput is dat het lag ka dure voordat de provicies e gemeete de maatregele hebbe Fig. 3.4 Status eid 2007 maatregele bestrijdig wateroverlast (deadlie 2015). igepast i hu ruimtelijke plae (zoals streek- e bestemmigsplae). Daaraast is het soms lastig de beodigde grode te verwerve. Ee mogelijke maatregel om wateroverlast te voorkome is het realisere va retetiegebiede. Dat zij gebiede die door het waterschap zo worde igericht dat ze bij hevige regeval gebruikt kue worde voor opvag va water om stroomafwaarts gelege gebiede te vrijware va wateroverlast. De oodzaak voor retetiegebiede verschilt per gebied. Er zij da ook zeer grote verschille i de oppervlakte die per waterschap zij aageweze: dit varieert va gee tot hectare. 3.5 Grodwater behere Op grod va de ieuwe Waterwet, die aar verwachtig i 2009 i werkig treedt, worde de waterschappe veratwoordelijk voor ee belagrijk deel va het grodwaterbeheer. Ee belagrijke activiteit daarbie is het verlee va verguige voor grodwaterottrekkige. Nege waterschappe voerde deze verguigverleig i 2007 al uit i opdracht va de provicies e de overige waterschappe ware op dat momet, vooruitloped op de wettelijke overdracht, al met de provicies i gesprek over de overdracht va de verguigverle

19 34 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkwatiteitsbeheer 35 ig. Figuur 3.5 geeft aa dat de waterschappe i Oost- Nederlad i 2007 het verst ware met de daadwerkelijke overdracht. 3.6 Koste irichtig e beheer watersysteme De figure 3.6 e 3.7 geve de i 2007 werkelijk gemaakte etto-koste weer va de irichtig e het beheer va watersysteme, uitgedrukt per ha beheergebied resp. per km waterloop. De koste hebbe allee betrekkig op activiteite die direct i de watersysteme zelf plaatsvide e omvatte gee compoete die idirect op de ifrastructuur betrekkig hebbe zoals verguigverleig e hadhavig. * Als oemer voor het kegetal i figuur 3.7 is gekoze voor het totaal va het aatal km hoofdwaterlope dat bij het waterschap i beheer is e het aatal km overige waterlope dat door het waterschap zelf wordt oderhoude. De koste die ee waterschap aa watersysteme moet bestede, worde voor ee belagrijk deel bepaald door de aard va het beheergebied. Met ame de volgede factore hebbe ivloed op de hoogte va de koste: bemalig vs. vrije afstromig. I gebiede met behoorlijke hoogteverschille hoeve i de regel mider koste te worde gemaakt da i vlakke gebiede, omdat i die eerste ee groter deel va het water vrij afstroomt e er mider hoeft te worde gemale. Zo moet het Hoogheemraadschap Hollads * Het gaat om het beleidsveld Irichtig e beheer va watersysteme va de BBP-structuur. Fig. 3.5 Overdracht grodwaterverguigverleig Noorderkwartier iedere vierkate meter va het beheergebied bemale, terwijl het beheergebied va ee waterschap zoals Regge e Dikel volledig vrij afstroomt. Bija alle waterschappe moete (ee deel va) hu beheergebied bemale, Fig. 3.6 Netto-koste irichtig e beheer watersysteme per hectare beheergebied (2007). Fig. 3.7 Netto-koste irichtig e beheer watersysteme (xe 1.000) per km waterloop (2007). terwijl drie waterschappe ee beheergebied hebbe dat geheel vrij afstromed gebied is; grodsoort. Sommige waterschappe zoals De Dommel hebbe vooramelijk te make met ee zadbodem, waardoor verdrogig voor probleme ka zorge. Adere waterschappe, zoals Huze e Aa s, hebbe veel veebodem i hu beheergebied, waardoor zij te make hebbe met iklikig va de bodem e daardoor bodemdalig; dichtbebouwd vs. ladelijk. I dichtbebouwde gebiede met veel verhard oppervlak moete over het algemee meer koste worde gemaakt da i duer bebouwde, ladelijke gebiede, omdat i die dichtbebouwde gebiede regewater veel seller i oppervlaktewater terechtkomt e seller moet worde behadeld; waterrijk vs. droog. I waterrijke gebiede moete vazelfspreked meer koste worde gemaakt da i drogere gebiede. De waterschappe behere gezamelijk ruim kilometer waterlope, waarbij ee waterschap gemiddeld kilometer aa primaire watergage beheert e gemiddeld kilometer aa overige watergage. Vooral Wetterskip Fryslâ e i midere mate Hoogheemraadschap Hollads Noorderkwartier sprige er met bija km respectievelijk bija km watergage (primair e overig ) uit. De beheergebiede va deze waterschappe zij da ook waterrijk e groot.

20 36 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport 37 Wim de Wit: Dakzij de aapassig va de vijzel wordt dit gemaaltype veiliger voor visse. Vis moet zwemme. Ee beked gezegde met ee u wel héél letterlijke betekeis. Wat de visse i oze biewatere moete iderdaad kue rodzwemme. Vrije vismigratie heet dat. Maar i de praktijk is dat og iet zo eevoudig. Met ame dakzij oze gemale, die iet allee water verpompe maar ook de hieri levede visse. Als gevolg va de roddraaiede pompschroef of vijzelschroef i ee gemaal worde veel visse beschadigd e soms zelfs letterlijk vermale. Wim de Wit, projectleider e techisch iovator bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijlade, heeft daar voor wat het vijzelgemaaltype betreft echter iets op gevode: ee aapassig va de vijzelblade. Sids 2008 wordt zij vijzelpomptype bij ee aatal waterschappe toegepast. Op twee locaties is dit type ook getest op visvriedelijkheid, met positieve resultate: 96 procet va de visse blijkt schadevrij door de vijzel te kome. Bij de traditioele vijzel is dit 75 à 85 procet. Het probleem va de risicovolle doortocht va visse zit m vooral aa de istroomzijde va de pomp, legt Wim de Wit uit. Met ame de pomptype met ee sel draaiede waaier e ee voor visse ogustig gevormde voorzijde va de schoepe blijke relatief veel schade te veroorzake. Met het oog op de ieuwe richtlije te aazie va vrije vismigratie die i 2010 va kracht worde, besloot de STOWA op verzoek va ee aatal waterschappe gerichter oderzoek te gaa doe aar de schade die diverse pompgemale aa visse veroorzake. Wim de Wit reageert bescheide als hem wordt gevraagd aar het bijzodere va zij vijzelpomp. Mij aapassig is i feite simpel. De omvag va elk vijzelblad eemt vaaf de aazuigzijde geleidelijk schroefvormig toe e er zij dus gee scherpe vijzelbladvoorkate meer. Hierdoor krijge visse bij het biezwemme gee harde klappe meer va de schoepe. Ook maakt de pomp hierdoor mider lawaai waardoor visse mider afgeschrikt lijke te worde. De vis zwemt u waarschijlijk vrijer aar bie, met ook og ees beduided mider kas op beschadigig. E dat is precies waar het de waterschappe om te doe is. Het STOWA-oderzoek aar visschade door gemale, dat over ogeveer ee jaar wordt afgerod, zal ook de door De Wit bedachte aapassig ader oderzoeke. Mij otwerp is iet allee goed toe te passe bij ieuwbouw maar ook bij reovatie va vijzelgemale. De bestaade vijzel ka amelijk i veel gevalle eevoudig worde aagepast e gecoserveerd, omdat de aawezige schoepe slechts over ee korte legte hoeve te worde verlegd. Gee grote kosteivesterig dus.

21 38 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkwaliteitsbeheer 39 4 Waterkwaliteit behere e afvalwater zuivere Fig. 4.1 Percetage meetpute dat voldoet aa fosfaatorme (2007). Waterschappe zij veratwoordelijk voor de zorg voor ee beheerplae zij ook verder uitgewerkt door de provicies sicoiveau). Te behoeve va deze vergelijkigs goede kwaliteit va het oppervlaktewater. Ee belagrijk i e de waterschappe e moete uiterlijk i december 2009 rapportage is de waterkwaliteit i beeld gebracht strumet dat zij hierbij izette, is de zuiverig va huishou defiitief worde vastgesteld. aa de had va ee viertal belagrijke stoffe. De delijk e idustrieel afvalwater. Dit gebeurt i de 390 rioolwa figure 4.1 tot e met 4.4 geve aa dat de wa terzuiverigsistallaties die de waterschappe exploitere. Het Natioaal Bestuursakkoord Water (NBW) is i 2003 afge terkwaliteit gemiddeld geome op 78% va de Ook zorge de waterschappe er met irichtigs- e beheer slote e had ee sterke focus op waterkwatiteit (voorko meetpute voldoet aa de MTR-orm voor zik, maatregele voor dat er i de watersysteme goede ecologische omstadighede voor plate e diere aawezig zij. me va wateroverlast e droogte). Tijdes de uitvoerig va het NBW kwam op grod va de verdere uitwerkig va de maar voor slechts ogeveer eederde va de meetpute aa de orme voor fosfaat (36% voldoet), Fig. 4.2 Percetage meetpute dat voldoet aa itraatorme (2007). Tot slot zette zij verguigverleig e hadhavig i om KRW e het uitkome va ieuwe klimaatsceario s i 2006 itraat (29% voldoet) e koper (44% voldoet). ogecotroleerde e ogeweste lozige va verotreiigd de behoefte aa ee actualisatie va het NBW aar bove. water op het oppervlaktewater te voorkome. Samewerke aa het op orde brege e houde va het Dit beeld komt overee met wat ook i Water i watersysteem (kwatitatief e kwalitatief ) is de rode draad Beeld wordt geschetst, amelijk dat er de afgelo 4.1 Beleidsotwikkelige va het Natioaal Bestuursakkoord Water-actueel dat op 25 pe jare gee grote verbeterige va de che De Kaderrichtlij Water (KRW) is ee Europese richtlij die jui 2008 door het Rijk, het Iterproviciaal Overleg, de Uie mische waterkwaliteit meer zij gerealiseerd. tot doel heeft dat de waterlichame i Europa i ee goede va Waterschappe e Vereigig va Nederladse Gemee De oorzake va de stagerede waterkwaliteit chemische e ecologische toestad verkere. Volges de te is oderteked. Imiddels is ee ieuwe fase aagebro zij met ame de uitspoelig va meststoffe e KRW moet het water i de EU i pricipe i 2015 aa dit doel voldoe, maar als dit op deze termij techisch of fiacieel ke i het samewerkigsproces, waarbij het zwaarteput verschuift va plavormig aar uitvoerig. gewasbeschermigsmiddele uit de ladbouw, afspoelig va zware metale va verharde opper Fig. 4.3 Percetage meetpute dat voldoet aa koperorme (2007). iet haalbaar is, is ee uitloop tot 2027 mogelijk. I Nederlad vlakke, adere diffuse broe zoals uitlogig gaat va deze lagere termij gebruik gemaakt worde. De 4.2 Chemische waterkwaliteit 2007 verbetere uit scheepsrompe, buiteladse aavoer via richtlij is imiddels i de Nederladse wetgevig opge Waterschappe zij veratwoordelijk voor de zorg voor de riviere e eerslag va gasse e adere stof ome e i de afgelope jare hebbe de waterschappe kwaliteit va het regioale oppervlaktewater e mete deze fe vauit oder meer het (lucht)verkeer. Op ee met hu samewerkigsparters beheerplae voor de kwaliteit periodiek op ee groot aatal plaatse i hu aatal broe va deze stoffe hebbe water verschillede stroomgebiede opgesteld. Deze plae zij gebiede. Daarbij wordt getoetst of de gemete waarde schappe gee of slechts ee beperkte ivloed. De eid 2008 de ispraakprocedure igegaa e met ame i de voldoe aa de daarvoor geldede orme. I 2007 ware belagrijkste maatregele die ee waterschap ka eerste helft va 2009 vide, et zoals i de adere Europese lidstate, publieke raadplegige plaats. De stroomgebied og de MTR-waarde uit de Vierde ota waterhuishoudig va toepassig (MTR staat voor Maximaal Toelaatbaar Ri eme zij irichtigsmaatregele i watersysteme, zoals de aaleg va atuurvriedelijke HHNK

22 40 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkwaliteitsbeheer 41 Fig. 4.4 Percetage meetpute dat voldoet aa zikorme (2007). Fig. 4.5 Percetage waterlichame dat voldoet aa orme prioritaire stoffe (2007). Fig. 4.6 Voortgag voldoe waterlichame aa Goed Ecologisch Potetieel (2007). 4.3 oevers va waterlope, verguigverleig e hadhavig alsmede aapassige va rioolwaterzuiverigsistallaties. Daaraast is er ladelijk beleid odig om de komede jare ee verbeterig va de waterkwaliteit te bereike. Mede tege deze achtergrod is het mestbeleid voor de ladbouw aagescherpt e heeft het Miisterie va VROM ee uitvoerigsprogramma opgesteld voor de aapak va diffuse emissies. Chemische doele uit de KRW realisere (prioritaire stoffe) De KRW maakt oderscheid i ecologische e chemische doele die moete worde gehaald. De chemische toestad va het oppervlaktewater wordt vauit de KRW beoordeeld aa de had va ogeveer veertig stoffe waarvoor op Europees iveau milieukwaliteitsorme worde vastgesteld. Hierva zij er 33 zogeoemde prioritaire stoffe. Dat zij stoffe die gevolge kue hebbe voor de gezodheid va mes e dier e daarom zoveel mogelijk uit het oppervlaktewater moete worde geweerd. Omdat de waterschappe i het peiljaar va deze rapportage og maar aa het begi va dit proces stode, geve de resultate over 2007 iet meer da ee idicatief beeld. Desaliettemi is het hoopvol dat ee deel va de waterschappe aageeft aa dat metige i waterlichame uitweze dat aa de orme va prioritaire stoffe werd voldaa. Figuur 4.5 geeft het overzicht va ieder waterschap. 4.4 Ecologische doele uit de KRW realisere De ecologische toestad wordt met ame bepaald aa de had va biologische kwaliteitselemete, zoals waterplate e visse, e hoeveelhede geloosde stoffe i de waterlichame die de waterschappe hebbe aageweze. Het aatal aageweze oppervlaktewaterlichame per waterschap varieert va vijf tot 54. Het totaal aatal waterlichame - ruim moet uiterlijk i 2027 voldoe aa de ecologische doelstellige, het Goed Ecologisch Potetieel (GEP). Figuur 4.6 geeft aa dat i 2007 reeds 21 waterlichame aa dit GEP voldede. 4.5 Zwemwaterkwaliteit realisere Nederlad ket ee groot aatal officiële zwemwaterlocaties i buitewater. Deze worde aageweze door de provicies, die ook veratwoordelijk zij voor het evetueel istelle of itrekke va ee zwemverbod of egatief zwemadvies. Als veratwoordelijke voor de zorg voor de waterkwaliteit op de zwemwaterlocaties cotrolere de waterschappe deze kwaliteit e eme zij waar odig maatregele om deze te verbetere. De Europese Zwemwaterrichtlij uit 2006 geeft aa dat de zwemwaterlocaties aa de zogehete miimaal aavaardbare kwaliteitseise moete gaa voldoe. Dit hoeft pas i 2015 Fig. 4.7 Percetage zwemwaterlocaties dat voldoet aa zwemwaterorme. het geval te zij, maar zoals uit figuur 4.7 blijkt voldede i 2007 bij egetie waterschappe alle zwemwaterlocaties al aa de gestelde orme. Gemiddeld voldeed 94% va de locaties aa de zwemwaterkwaliteitsorme.

23 42 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkwaliteitsbeheer Afvalwater zuivere: voldoe aa lozigseise e koste * ka meer e ook stregere eise bevatte da het Lozigebesluit. deed het gezuiverde afvalwater aa de orme. Dit laat zie dat de verguigsoverschrijdi Fig. 4.8 Voldoe va gezuiverd afvalwater aa lozigseise e alevigspercetage (2007). Het zuivere va huishoudelijk e idustrieel afvalwa ge veelal ee icideteel karakter hadde. I ter is ee belagrijk istrumet voor de waterschappe De waterschappe vide het va groot belag dat ee de meeste gevalle werd het lage percetage va om ivloed te kue uitoefee op de kwaliteit va het RWZI te alle tijde aa de lozigseise voldoet e legge voldoe aa de lozigseise veroorzaakt door oppervlaktewater. Dit zuivere gebeurt i zogeoemde de lat met het kegetal voldoe aa de lozigseise zeer icidetele uitspoelige va zuiverigsslib bij rioolwaterzuiverigsistallaties, afgekort RWZI s. De hoe hoog. Met dit kegetal wordt bekeke welke RWZI s i alle hevige regeval. Op basis va de resultate op veelheid afvalwater die i RWZI s wordt gezuiverd, wordt opzichte gedurede het gehele jaar aa de lozigseise deze kegetalle is de sector i 2007 gestart met uitgedrukt i iwoerequivalete, afgekort i.e. s. Dit is voldoe. Idie ee RWZI voor éé stof i het gezuiverde ee breed verbetertraject met als doel dat er i ee maat voor de vuillast va dat water, waarbij 1 i.e. staat afvalwater op eig momet iet aa de voorschrifte uit de toekomst beter wordt voldaa aa de lozigs voor de hoeveelheid afvalwater e de daari aawezige de Wvo-verguig voldoet, wordt de istallatie bie eise. vuillast die gemiddeld door éé persoo per dag wordt dit kegetal gekemerkt als ee istallatie die iet vol geproduceerd. doet. Uit figuur 4.8 blijkt dat de waterschappe i 2007 gemiddeld voor 61% va het aatal gezuiverde i.e. s aa de I figuur 4.9 worde de koste va de zuiverig va afvalwater weergegeve. Het gaat om de i Fig. 4.9 Netto-koste zuiverig va afvalwater i euro s per vervuiligseeheid (2007). De RWZI s moete i de eerste plaats voldoe aa het lozigseise voldede werkelijk gemaakte totale etto-koste va Lozigebesluit stedelijk afvalwater, ee Nederladse de bouw e de exploitatie va zuiverigstechi algemee maatregel va bestuur die voortvloeit uit ee Het kegetal voldoe aa de lozigseise behoeft echter sche werke * die worde gedeeld door het aatal Europese richtlij. I de tweede plaats heeft elke RWZI ee wel eige uacerig. Immers, het belagrijkste aspect vervuiligseehede ** dat de waterschappe via verguig op basis va de Wet verotreiigig opper va het zuiverigsproces is de hoeveelheid schadelijke hu belastigheffig bij burgers e bedrijve i vlaktewatere (Wvo). Hieri zij de lozigseise opge stoffe die i het oppervlaktewater terechtkomt e dat rekeig hebbe gebracht. ome, de cocetraties stikstof, fosfaat, zuurstofbi wordt iet met dit kegetal tot uitdrukkig gebracht. dede e oopgeloste stof die maximaal i het gezuiverde Daarom wordt ook ee ader kegetal gehateerd, het afvalwater (effluet) moge voorkome. De verguig alevigspercetage, dat aageeft i hoeveel procet va de metige va het afvalwater de zuiverigsistalla * De Limburgse waterschappe Peel e Maasvallei e Roer e Overmaas late de zuiverig va het afvalwater uit hu gebied uitvoere door Waterschapsbedrijf Limburg (WBL). Omdat het voor WBL iet voor alle resultate mogeljk is deze aar de twee waterschapsgebiede te oderscheide, zij i sommige figure allee de resultate va WBL opgeome e iet die va de twee waterschappe. ties voldoe aa de eise die aa de lozige gesteld worde. Figuur 4.8 geeft aa dat i 2007 op dit kegetal hoog werd gescoord: i gemiddeld 99% va de metige vol * De koste va het BBP-beleidsveld Bouw e exploitatie va zuiverigstechische werke, amelijk afvalwatertrasportleidige e gemale, zuiverigs- e slibverwerkigsistallaties. ** Het begrip vervuiligseeheid is ee begrip dat i de belastigheffig wordt gebruikt om aa te geve voor welke vuillast ee belastigplichtige wordt aageslage.

24 44 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkwaliteitsbeheer 45 De verschille i koste va de waterschappe hebbe uit via de riolerig izamele va het afvalwater e zorge de Bespare met optimalisatiestudies Fig Percetage i.e. s waarvoor is voldaa aa afameverplichtig (2007). eelopede oorzake. Ekele belagrijke factore zij: waterschappe voor het trasport va dat afvalwater aar Op grod va de aagescherpte milieueise ware i sommige gebiede kode waterschappe al i de jare hu rioolwaterzuiverigsistallaties (RWZI s). Daar wordt e zij er grote ivesterige i de afvalwaterke zevetig va de vorige eeuw afvalwater gaa zuivere e het zodaig gezuiverd dat het i oppervlaktewater ka te oodzakelijk. Door ee goede samewerkig hebbe zij vroeger geïvesteerd da adere die de taak later worde geloosd. Dit hele systeem wordt de afvalwaterke tusse waterschappe e gemeete kue er krege. Dit leidt u tot relatief lagere koste. Hierbij moet be te geoemd. I het kader va de afvalwaterkete werke maatschappelijke besparige worde gereali dacht worde dat de iwoers e bedrijve i deze gebiede waterschappe itesief same met gemeete e streve seerd. Meestal begit ee dergelijke samewer reeds lag(er) belastig voor de taak betale; zij er same aar de izamelig e verdere verwerkig va kig met ee gezamelijke uitvoerig va ee de verschillede waterschappe hebbe ee uiteeloped afvalwater zo doeltreffed e doelmatig mogelijk vorm te ge optimalisatiestudie voor het afvalwatersysteem fiacieel draagvlak i de vorm va ee verschilled aatal ve. De afsprake die gemeete e waterschappe hierover (OAS). Ee OAS is voor de waterschappe ee huishoudelijke e idustriële vervuiligseehede. I het algemee is het zo dat bij ee groot fiacieel draagvlak de make, worde op verschillede maiere vastgelegd: i optimalisatiestudies, afvalwaterakkoorde e/of (gemeete uttig istrumet om same met gemeete vast te stelle welke ivesterige er i de afval Fig Voortgag optimalisatiestudies (2007). zuiverigskoste over meer vervuiligseehede kue lijke) waterplae. waterkete moete plaatsvide e waar i de worde uitgesmeerd, hetgee i lagere koste per vervui afvalwaterkete dat het beste ka gebeure. Ee ligseeheid resulteert; Voldoe aa de afameverplichtig OAS is gericht op het bepale va de meest effec ook het feit dat het gezuiverde afvalwater va sommige zui Bij de verwerkig va afvalwater hebbe zowel gemeete als tieve maatregele i de afvalwaterkete tege de verigsistallaties op water wordt geloosd dat i beheer bij waterschap verplichtige. De gemeete moet voldoe aa de laagst mogelijke maatschappelijke koste. Figuur het Rijk is, is va ivloed, omdat daarvoor ee rijksbelastig basisispaig, dat wil zegge dat het voldoede capaciteit 4.11 geeft aa dat voor ee belagrijk deel va de moet worde betaald; i de riolerig moet hebbe om al het afvalwater te kue iwoerequivalete die door de waterschappe tot slot spele ook hier fysieke gebiedsfactore ee rol. Zo is izamele. Het waterschap ket ee afameverplichtig, dat worde gezuiverd i 2007 ee OAS-studie gaade het bouwe va zuiverigsistallaties e aavoered tras wil zegge dat de afgesproke hoeveelheid afvalwater verder was of reeds was afgerod. portstelsel op zadgrode goedkoper da i veegebiede moet kue worde behadeld. Figuur 4.10 laat zie dat de e ka er i hellede gebiede sprake zij va hogere eergie waterschappe i 2007 gemiddeld voor 96% va de vastgeleg De door de waterschappe i de periode tot e koste omdat afvalwater omhoog moet worde gepompt. de hoeveelheid afvalwater voldoe aa hu afameverplich met 2007 igeschatte voordele va het optimali tig. Waar dat og iet het geval is, zij de waterschappe sere va de afvalwaterkete bedroege i totaal 4.7 Samewerke i de afvalwaterkete bezig met de uitbreidig va hu RWZi s e/of de aapassig 265 miljoe. Het gaat hier om ee besparig op I Nederlad zij de gemeete veratwoordelijk voor het va hu afvalwatertrasportsysteme. de ivesterigsuitgave te opzichte va de situ

25 46 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Waterkwaliteitsbeheer 47 atie dat gemeete e waterschappe los va elkaar zoude ivestere. Samewerkig loot dus. Figuur 4.12 geeft ee overzicht va de voordele va ieder afzoderlijk waterschap. Fig Fiaciële voordele optimalisatiestudies (t/m 2007). Fig Samewerkig bie de afvalwaterkete (2007) Afvalwaterakkoorde e waterplae Om ervoor te zorge dat het afvalwatersysteem ook daadwerkelijk aa de aagescherpte (milieu-)eise gaat voldoe, is het va groot belag dat waterschappe e gemeete hu samewerkigsafsprake formeel vastlegge. Dit ka oder adere plaatsvide i afvalwaterakkoorde e/of waterplae. I ee afvalwaterakkoord make de gemeete e het waterschap gezamelijk afsprake over ee duurzame omgag met afvalwater. Daarbij vidt afstemmig plaats met de ambities te aazie va het watersysteem e wordt bepaald welke maatregele tege de laagst mogelijke maatschappelijke koste geome kue worde. I stedelijke waterplae make gemeete e waterschappe gezamelijk afsprake over allerlei aspecte die samehage met het waterbeheer, waaroder zake die betrekkig hebbe op de afvalwaterkete. Waterschappe hebbe met de meeste gemeete gezamelijke waterplae opgesteld. Figuur 4.13 laat zie dat waeer we dit uitdrukke als deel va de hoeveelheid gezuiverd afvalwater de waterschappe voor gemiddeld 82% va deze hoeveelheid afsprake i ee waterpla hebbe vastgelegd. De figuur maakt eveees duidelijk dat de waterschappe voor gemiddeld 31% va het gezuiverde afvalwater i 2007 met de gemeete gezamelijk ee afvalwaterakkoord hadde opgesteld of hadde afgesproke dat te gaa doe.

26 48 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport 49 Fred Duieveld: Biogas is eigelijk de ultieme vorm va duurzaam recycle. Biogas uit rioolslib omzette aar groe aardgas. Het pricipe is iet ieuw, wat bijvoorbeeld i de ladbouw wordt al lagere tijd dierlijke mest e plataardig vet omgezet i biobradstof. Maar het op grote schaal hergebruike va biogas uit rioolslib op ee zodaige maier dat er auto s op kue rijde e huishoudes op kue koke e stoke, dat is wel eve wat aders. Toch gebeurt het sids ee paar jaar i de provicie Noord-Hollad. Weliswaar og op kleie schaal, maar de tred lijkt gezet e de avolgers melde zich i toeemede mate. Fred Duieveld is clusterhoofd op de rioolwaterzuiverig te Beverwijk, die wordt beheerd door het Hoogheemraadschap Hollads Noorderkwartier. Hier zij ze ee flik eid gevorderd met de productie va als groe aardgas bruikbaar biogas, ook wel rioolgas geoemd. Dit is mogelijk dakzij de izet va ee verplaatsbare istallatie waarmee het i biogas aawezige methaagas (CH4) e de kooldioxide (CO2) worde gescheide. Fred Duieveld legt uit hoe dat gaat. Het igepompte biogas, dat via ee bacteriologisch proces uit het afvalwater wordt gewoe, wordt via ee membraa opgesplitst e opgewerkt tot groe aardgas. Het bruikbare methaagas wordt daara eerst otdaa va de aawezige zwavelwaterstof, dit is ee schadelijke stof e stikt aar rotte eiere. Vervolges wordt i.v.m. veiligheid het verplichte aardgasluchtje eraa toegevoegd, waardoor het i de belevig sterk op gewoo aardgas lijkt. E hiermee is het overgebleve e goed bruikbare methaa weer geschikt gemaakt voor toepassig i het maatschappelijk circuit. Dakzij oze istallatie gaat er u jaarlijks kuub biogas het opebare et i. Hiermee voorziet eergiebedrijf Eeco u al ruim 400 huishoudes i deze regio va groe aardgas. E zelf hebbe wij al ee aatal bedrijfswages op dit gas rijde. Voorhee kode we slechts 65% va de beschikbare eergie i het biogas hergebruike, vervolgt Duieveld. Dat gebeurde door verbradig i ee warmtekrachtcetrale die zowel elektriciteit als warmte produceert. De opgewekte warmte werd gebruikt om oze vergistigstaks op de juiste temperatuur te houde, maar zo gig er altijd og 35% aa eergie verlore. Terwijl we met de ieuwe techiek meer da 90% redemet hebbe. Biogas is op deze maier dus de ultieme vorm va recycle geworde. Imiddels is ook de RWZI i Mijdrecht voorzie va zo istallatie die biogas omzet i groe aardgas e i Limburg e bij het Hoogheemraadschap va Rijlad zij dergelijke istallaties i otwikkelig. Het groee gas rukt op. Dat het feitelijk uit os eige afvalwater afkomstig is, maakt het extra bijzoder.

27 50 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Fiaciële aspecte 51 5 Koste izichtelijk make e ikomste geerere I de voorafgaade hoofdstukke is igegaa op de belagrijkste resultate die de waterschappe i 2007 met hu kertake hebbe bereikt. I dit hoofdstuk staa de fiaciële aspecte va de taakuitoefeig cetraal. Daarbij wordt allereerst izicht gegeve i de koste die de waterschappe voor hu taakuitoefeig make. Voor de bekostigig va hu take zij de waterschappe vrijwel volledig afhakelijk va hu eige belastiggebied. Daarmee oderscheide zij zich va de adere decetrale overhede, die voor ee groot deel va hu taakuitoefeig afhakelijk zij va bekostigig door het Rijk. Zoals ook al i het eerste hoofdstuk is aagegeve zorge de eige belastige va de waterschappe ervoor dat de bekostigig va de voor Nederlad essetiële beschermig tege overstromige e goed waterbeheer gee oderdeel wordt va algemee-politieke afwegige die bij adere overhede worde gemaakt. I dit hoofdstuk wordt belicht welke belastigdruk de waterschappe i hu gebied eerlegge om hu resultate te bereike. Aders da i de adere hoofdstukke wordt hierbij iet allee teruggekeke aar het peiljaar va deze rapportage, 2007, maar worde ook de laste va het jaar 2009, waari deze rapportage uitkomt, i beeld gebracht. Ook wordt idicatief aagegeve welke lasteotwikkelig de waterschappe i de periode tot e met 2012 verwachte. Het jaar 2009 is bijzoder iteressat, omdat dit het eerste jaar is waari het ieuwe Fig. 5.1 Verdelig etto-koste over de diverse beleidsvelde (realisatie 2007). plavormig aaleg e oderhoud waterkerige irichtig e oderhoud watersysteme bouw e exploitatie zuiverigstechische werke aaleg e oderhoud wege irichtig e oderhoud vaarwege e haves verguigverleig e hadhavig keur beheersig va lozige heffig e ivorderig bestuur e extere commuicatie belastigstelsel va kracht is. Vervolges wordt i dit hoofdstuk aadacht besteed aa de zogeoemde perceptiekoste, de koste die gemaakt moete worde om de belastige te otvage. Tot slot wordt izicht gegeve i de omvag va de ivesterige va de waterschappe i 2007 e de periode Te aazie va de cijfers over de periode moet ee belagrijke kattekeig worde gemaakt. Fig. 5.2 Verdelig etto-koste over de diverse beleidsvelde (ramig 2009). De beslissige hierover zij i oktober e ovember 2008 geome e toe was het fiacieel-ecoomisch klimaat og geheel aders da u. Imiddels is duidelijk dat de ikomste va de waterschappe i 2009 achter zulle blijve bij de verwachtige e dat de ieuwe waterschapsbesture, die i jauari 2009 aa de slag zij gegaa, bij hu beslissige over de periode 2010 e later rekeig zulle houde met het huidige e te verwachte ecoomische klimaat. plavormig aaleg e oderhoud waterkerige irichtig e oderhoud watersysteme bouw e exploitatie zuiverigstechische werke aaleg e oderhoud wege irichtig e oderhoud vaarwege e haves verguigverleig e hadhavig keur beheersig va lozige verguigverleig e hadhavig grodwaterbeheer heffig e ivorderig bestuur e extere commuicatie 5.1 Waarvoor make de waterschappe hu koste? Om meer izicht te geve i de activiteite waarvoor de waterschappe koste make, zij de totale etto-koste va de waterschappe i de figure 5.1 e 5.2 oderscheide aar de verschillede beleidsvelde. Figuur 5.1 geeft de verdelig va de gerealiseerde koste i 2007 weer e figuur 5.2 die va de begrote koste voor het jaar Uit de figure blijkt dat het grootste deel va de koste wordt gemaakt voor de exploitatie va zuiverigstechische werke e voor activiteite i watersysteme.

28 52 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Fiaciële aspecte 53 Fig. 5.3 Belastigdruk huishoudes Fig. 5.4 Belastigdruk huishoudes Fig. 5.5 Belastigdruk agrarisch bedrijf Fig. 5.6 Belastigdruk agrarisch bedrijf Belastigdruk i 2007 e i 2009 tigdruk va de waterschappe va elkaar verschilt. Om te ligswaarde va 3 vervuiligseehede (figure 5.3 e 5.4); Nieuw belastigstelsel i 2009 Zoals al ekele make is aagegeve, bekostige de water late zie met welke waterschapslaste huishoudes e be ee agrarisch bedrijf met opstalle ter waarde va Het jaar 2009 is het eerste jaar waari het ieuwe belastig schappe hu take ageoeg geheel met eige belastige. drijve i Nederlad gecofroteerd worde, is i de figure (WOZ-waarde), 25 ha obebouwde grod e afvalwater met stelsel va de waterschappe va toepassig is. Dit ieuwe Verschille i take, i eise die aa het waterbeheer worde gesteld, i aard va het beheergebied e i het belag dat de verschillede groepe belastigplichtige bij de take hebbe, zij de belagrijkste redee voor het feit dat de belas 5.3 tot e met 5.6 met vier kaartjes de belastigdruk i 2007 e 2009 i beeld gebracht voor twee veel voorkomede situaties: ee meerpersooshuishoude woed i ee koopwoig met ee WOZ-waarde va e afvalwater met ee vervui ee vervuiligswaarde va 3 vervuiligseehede (figure 5.5 e 5.6). Het gaat om het totaal aa waterschapslaste, dus waar va toepassig iclusief de belastig voor de wegetaak. * * De wegetaak wordt door de volgede waterschappe uitgevoerd: Waterschap Rivierelad, Hoogheemraadschap Hollads Noorderkwartier, Hoogheemraadschap va Schielad e de Krimpeerwaard, Waterschap Holladse Delta, Waterschap Zeeuwse Eilade e Waterschap Zeeuws-Vlaadere. Het feit dat zij deze taak uitoefee, leidt ertoe dat zij hogere belastige i hu gebied moete oplegge. I die gebiede zulle de gemeete i de regel lagere belastige i rekeig brege.

29 54 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Fiaciële aspecte 55 Fig. 5.7 Geraamde belastigopbregste (x e ). stelsel is oderdeel va ee igrijpede wijzigig va de zuivere va afvalwater alsmede de verwerkig va het zuive kelig die de burgers e bedrijve i de verschillede Waterschapswet die i 2007 heeft plaatsgevode e i 2009 rigsslib e omvat iet lager de koste voor het oppervlakte waterschappe kue verwachte. Ee idicatie, wordt geëffectueerd. Tot 2009 bestode er aparte belasti water. De verotreiigigsheffig ieuwe stijl wordt opgelegd wat over de periode a 2009 heeft og gee formele ge voor de take waterkerigszorg, waterkwatiteitsbeheer, aa huishoudes e bedrijve die rechtstreeks afvalwater bestuurlijke besluitvormig bie de waterschappe (vaar)wegebeheer e waterkwaliteitsbeheer. De water loze i oppervlaktewater. Het tarief va deze heffig is gelijk plaatsgevode. Ee adere belagrijke kattekeig schapsbelastige ieuwe stijl bestaa uit de watersysteem aa het tarief va de zuiverigsheffig e de opbregst komt is dat de beslissige over de te verwachte lastestij heffig (voor droge voete e schoo oppervlaktewater), de zuiverigsheffig (voor de zuiverig va afvalwater) e te goede aa het watersysteembeheer. Net zoals iedere veraderig va ee belastigstelsel heeft Fig. 5.8 Verwachte jaarlijkse stijgig belastigopbregste i periode gige i oktober e ovember 2008 zij geome e toe was het fiacieel-ecoomisch klimaat og de verotreiigigsheffig (voor rechtstreekse lozige va ook de wijzigig bij de waterschappe ee lasteverschuivig geheel aders da u. De verwachtige uit het ajaar afvalwater i oppervlaktewater; bijvoorbeeld woobote die tusse groepe va belastigplichtige tot gevolg. Verschil va 2008 over de jaarlijkse stijgig va de belastigop iet op de riolerig zij aageslote). De watersysteemheffig lede belagegroepe hebbe aagegeve dat het ieuwe bregste i de periode zij i figuur 5.8 wordt opgelegd aa de huishoudes alsmede aa de eigeare stelsel voor he ogustiger uitpakt da zoals bij de besluit weergegeve. De stijgig wordt i belagrijke mate va gebouwe (huize e bedrijfspade), de eigeare va vormig i de Tweede Kamer was voorzie. Mede aar aa veroorzaakt door de omvagrijke ivesterige die de obebouwde grode (vooramelijk agrariërs) e aa atuur leidig va deze sigale heeft de Uie va Waterschappe waterschappe uitvoere om i te spele op klimaat terreibeheerders. De toedelig va de koste aa deze vier opdracht gegeve oderzoek te doe aar exacte lastever veraderig e aagescherpte (Europese) milieueise. categorieë vidt als volgt plaats. Het kosteaadeel va de schuivige die het gevolg zij va het ieuwe belastigstel huishoudes wordt gebaseerd op de bevolkigsdichtheid e sel. Dit oderzoek zal i jui 2009 aa de Staatssecretaris va 5.4 Perceptiekoste bedraagt miimaal 20% e maximaal 60% va de totale koste Verkeer e Waterstaat worde aagebode. Fig. 5.9 Perceptiekoste als percetage va de geraamde belastigopbregst. Het oplegge e ie va belastige bregt koste va het watersysteembeheer. De resterede koste worde I bijlage 2 zij de tarieve voor 2009 va de idividuele wa met zich mee. Zo moete er gegeves worde ver vervolges over de eigeare va de gebouwe, va de obe terschappe weergegeve. zameld om de hoogte va de belastigaaslage te bouwde grode e de atuurterreibeheerders verdeeld op kue bepale, moete de aaslagbiljette worde basis va de totale waarde va deze oroerede zake i het 5.3 Totale belastigopbregste i 2007, 2009 e 2012 gedrukt e verstuurd, moete de biekomede ecoomisch verkeer (de WOZ-waarde ). De zes wegebehe I figuur 5.7 is aagegeve welke belastigopbregste de bedrage worde geadmiistreerd e moete, idie rede waterschappe kue de bekostigig va deze taak la waterschappe voor de jare 2007, 2009 e 2012 hebbe ge odig, (dwag)ivorderigsmaatregele worde uit te verlope via de watersysteemheffig of ee aparte wege raamd om hu take te kue bekostige. gevoerd. Het totaal va deze koste wordt perceptie heffig istelle. De zuiverigsheffig ieuwe stijl heeft u De verschille tusse de geraamde belastigopbregste koste geoemd, de koste die ee waterschap moet allee og betrekkig op de koste va het trasportere e voor 2012 e 2009 geve ee idicatie va de lasteotwik make om zij belastige op te legge e te ie.

30 56 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Fiaciële aspecte 57 Het is gebruikelijk dat deze koste worde uitgedrukt als ee Waardebepalig (Waterschap Holladse Delta e ee groot gemeete i gesprek om eveees gezamelijke belastig aagescherpte (Europese) milieueise zij de waterschappe percetage va de totale belastigopbregst die bij burgers aatal gemeete); katore op te zette. grote ivesteerders. De figure 5.10 e 5.11 geve het ives e bedrijve i rekeig wordt gebracht: perceptiekoste va Belastigsamewerkig Rivierelad (Waterschap Riviere terigsvolume va de afzoderlijke waterschappe i % geve aa dat ee waterschap 5 aa koste moet make lad met ekele gemeete); 5.5 Ivesterige i 2007 e i de periode (realisatie) resp. de periode (ramig) weer. Het gaat om 100 aa belastige te ie. Figuur 5.9 laat zie dat de Waterschapsbedrijf Limburg (waterschappe Roer e Over Door het karakter va hu take e de oodzaak om bij de om bruto-ivesterigsuitgave, dat wil zegge uitgave zo waterschappe er gemiddeld geome i zij geslaagd om maas, Peel e Maasvallei, De Stichtse Rijlade). uitvoerig daarva i te spele op klimaatveraderig e der aftrek va evetuele (te) otvage subsidies. Bij ee to hu perceptiekoste i de periode omlaag te bre De overige ege waterschappe zij met elkaar e/of met tale exploitatiebegrotig va ogeveer 2,5 miljard per jaar ge: het gemiddelde daalt va 6,3% aar 5,6%. Net zoals bij al hu adere activiteite streve de waterschappe er ook op het gebied va hu be Fig Realisatie bruto-ivesterigsuitgave 2007 (x e ). Fig Ramig bruto-ivesterigsuitgave (x e ). gaa de waterschappe de komede jare ogeveer 1,3 miljard per jaar ivestere i waterveiligheid, bestrijdig va wateroverlast e droogte, alsmede de lastigheffig aar om de koste omlaag te bre verbeterig va de waterkwaliteit. ge. Bij belastige gebeurt dit iet allee door middel va itere efficiecyverbeterige, maar Oderzoek va de Uiversiteit Twete heeft aage ook door met adere waterschappe e adere tood dat de ivesterige va waterschappe ee overhede same te werke. De afgelope jare aazielijk multipliereffect (seeuwbaleffect) hebbe hebbe zevetie waterschappe de volgede ze op adere sectore e bovedie kase biede aa ve regioale belastigkatore opgericht: kleiere marktpartije. Hiermee levere de water Hefput (waterschappe Noorderzijlvest, Huze schappe als va ature ee flike bijdrage aa e Aa s, Fryslâ); het bestrijde va de gevolge va de ecoomische Tricij (waterschappe Zuiderzeelad, crisis. Vallei&Eem, Veluwe); Lococesus (waterschappe Groot Sallad, Regge e Dikel, Reest e Wiede, Velt e Vecht, Rij e IJssel); Wateret (Hoogheemraadschap Amstel, Gooi e Vecht met de gemeete Amsterdam); Samewerkig Vastgoediformatie, Heffig e

31 58 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport 59 Voor orgaisaties is het steeds belagrijker dat er izetbare, capabele e vooral gemotiveerde mese werkzaam zij. Mese die begrijpe waar de orgaisatie hee wil e daaraa ook hu bijdrage wille levere. Maar adersom stelle zij ook steeds meer eise aa hu werkgever. Ze wille werke voor ee orgaisatie die begrijpt wat ze wille e kue e die he stimuleert e helpt zich verder te otwikkele. Ook Waterschap Velt e Vecht ivesteert i zij mese e doet dat via ee cotiu verbeterproces oder de aam Ivestors i People. Dit is ee methodiek va Britse origie die i 2000 op iitiatief va het miisterie va Ecoomische Zake ook i os lad is geïtroduceerd. Sidsdie is het gelijkamige bedrijf de officiële licetiehouder va Ivestors i People, kortweg IiP geoemd. Mariae Pots, maager Commuicatie & Persoeel bij het waterschap, ka er met verve over vertelle. Sids oze oprichtig i 2000 ware we al redelijk succesvol bezig met cultuurwaarde e competetiemaagemet maar we miste og ee paraplu, ee soort borgig voor oze HR-activiteite. Met IiP hebbe we ee goed istrumet i hade dat iet allee zorgt voor certificerig va oze orgaisatie maar ook bijdraagt aa toeemede betrokkeheid e motivatie va oze mese. Velt e Vecht heeft ee viertal kerwaarde die voor de orgaisatie va groot belag zij: ope commuicatie, resultaatgerichtheid, flexibiliteit e coached leiderschap. We legge de veratwoordelijkheid zo laag mogelijk i de orgaisatie, aldus Mariae Pots. Daarmee stimuleer je de zelfwerkzaamheid va iedere idividuele werkemer, maar creëer je ook de ruimte voor ee positief kritische houdig te opzichte va elkaar. Oze mese kijke u meer da voorhee aar de itegrale aspecte va veraderige bie de orgaisatie e dat heeft ee positieve impact op gedragsflexibiliteit e attitude. Aavakelijk was er hier e daar og wel wat koudwatervrees, maar die is sel verdwee toe me merkte dat de IiP-aapak ook echt werkt. We kue u da ook met recht stelle dat er ee breed draagvlak is voor IiP, maar het blijft ee proces va voortdurede verbeterige. Feitelijk is het ee cotiu leertraject e dat is ook goed zo. Het houdt je scherp. Velt e Vecht is het eerste e tot u toe eige IiP-gecertificeerde waterschap, maar verschillede adere waterschappe zij zich u aa het oriëtere op Ivestors i People. Mariae Pots: Oze ervarig is, dat IiP-certificerig ee positief effect heeft op je aatrekkigskracht als werkgever. Mariae Pots: Ivestors i People is ee cotiu leertraject e dat houdt je scherp.

32 60 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Klatgerichtheid 61 6 Klatgericht dieste verlee de over he hebbe. Daarmee kue ze vaststelle welke oderwerpe belagrijk worde gevode e kue ze de service e diestverleig waar odig verder verbetere. 6.1 Klattevredeheid zuiverigsbeheer I het kader va de Bedrijfsvergelijkig Zuiverigsbeheer va de waterschappe is i 2007 de meig va ee tietal groepe va belaghebbede met ee klattevredeheidsoderzoek door TNS NIPO i kaart gebracht. De belaghebbede zij telefoisch geïterviewd over allerlei aspecte die betrekkig hebbe op de samewerkig met de waterschappe. I figuur 6.1 zij de rapportcijfers uit dit oderzoek weergegeve die twee belagrijke groepe belaghebbede aa de 22 deelemede waterschappe hebbe gegeve, amelijk de omwoede va zuiverigsistallaties e gemeete i hu rol als beheerders va de riolerig. Fig. 6.1 Rapportcijfer klattevredeheid zuiverig va afvalwater (2007). Fig. 6.2 Score Overheid.l Moitor (2007). Burgers e bedrijve zij afhakelijk va waterschappe e waterschappe wacht uit efficiecy-overwegige met het hebbe er belag bij dat deze goed fuctioere. Omgekeerd aabiede va ee aatal digitale dieste totdat hiervoor is het voor de waterschappe va groot belag om ee goed ladelijke stadaards zij otwikkeld. Met de iwerkig izicht te hebbe i de meig die belaghebbe tredig va de Waterwet (aar verwachtig eid 2009) zal de mogelijkheid om verguige e otheffige digitaal aa te vrage voor alle waterschappe verplicht zij. De mate waari dieste via iteret worde aagebode wordt gemete via de Overheid.l Moitor va het Miisterie va Bieladse Zake e Koikrijksrelaties. De moitor stimuleert overhede beter (olie) te prestere. Met de moitor wordt de diestverleig va overhede op vijf thema s oderzocht: trasparatie, mate va elektroische diestverleig, gepersoaliseerde diestverleig, eparticipatie e toegakelijkheid. De deelscores worde met behulp va ee bepaalde wegig omgereked tot ee totaalscore e dit is de score die i figuur 6.2 is opgeome. I de jaarlijkse publicatie va de Overheid.l Moitor zij Fig. 6.3 Percetage Wvo-verguige afgehadeld bie zes maade (2007). de idividuele scores va ieder waterschap op de vijf thema s vermeld. 6.3 Verguige, bezwaarschrifte e klachte tijdig afhadele Afhadele va Wvo-verguige Als het loze va water op het oppervlaktewatersysteem de waterkwaliteit egatief ka beïvloede, moet de lozer ee verguig i het kader va de Wet verotreiigig oppervlaktewatere (Wvo) aavrage. Het aatal Wvo-verguige dat i 2007 per waterschap is afgegeve varieert va mider da tie tot meer da 200. De wettelijke termij waarbie het waterschap de defiitieve verguig moet afgeve, bedraagt zes maade. Figuur 6.3 geeft aa dat dit gemiddeld i 2007 i 75% va de gevalle lukte. Termijoverschrijdige worde ogal ees veroorzaakt doordat grote bedrijfsistallaties ee gecombieerde verguig op grod va de Wet Milieubeheer e op grod va de Wet verotreiigig oppervlaktewatere moete krijge e de hiervoor oodzakelijke afstemmig tusse provicie e waterschap iet altijd bie de termij ka worde afgerod. 6.2 Digitaal dieste verlee Waterschappe biede steeds vaker e steeds meer dieste via iteret aa. Ee deel va de Afhadele va keurotheffige De keur is de verordeig va het waterschap waari is aagegeve welke hadelige i, op e aa het

33 62 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Klatgerichtheid 63 water e op e i de buurt va waterkerige zij verbode. Daaraast is opgeome welke (oderhouds)verplichtige eigeare e gebruikers va percele aast objecte va het waterschap hebbe. Als iemad ee hadelig wil uitvoere, die volges de keur verbode is, moet hij bij het waterschap ee keurotheffig aavrage. Het aatal keurotheffige dat i 2007 per waterschap is afgegeve varieert va mider da 200 tot meer da Voor het afhadele va ee aavraag voor ee otheffig op ee keurvoorschrift geldt ee wettelijke termij va acht weke, die evetueel ka worde verlegd. De waterschappe die de afhadelig registrere, geve aa dat i 2007 i 77% va de gevalle ee aavraag va ee otheffig op ee keurvoorschrift bie acht weke werd afgehadeld. Fig. 6.4 Percetage keurotheffige afgehadeld bie acht weke (2007). Fig. 6.5 Tijdigheid afhadelig bezwaarschrifte belastige e klachte (2007). korter gesteld. Figuur 6.5 laat zie dat de waterschappe i 2007 i gemiddeld 92% va de gevalle de bezware ook bie dertie weke afhadelde Afhadele va klachte Belaghebbede die vide dat hu waterschap ojuist of ozorgvuldig heeft gehadeld, kue daarover ee klacht idiee. E waeer belaghebbede zie dat er iets makeert aa bijvoorbeeld het waterpeil (te hoog of juist veel te laag) of de waterkwaliteit (zoals blauwalge, dode visse of drijfvuil), kue zij dit melde aa het waterschap. Voor de afhadelig va deze klachte e meldige is er gee wettelijke termij e moet het waterschap bie de termij die het zichzelf heeft gesteld de meldig of klacht afhadele. Figuur 6.5 maakt duidelijk dat de waterschappe de meldige e klachte i 2007 i gemiddeld 92% va de gevalle bie de gestelde termij afhadelde Afhadele va bezware Om hu taakuitoefeig te bekostige, heffe waterschappe belastige. Belaghebbede die het iet ees zij met hu belastigaaslag, kue hiertege bezwaar make. Het waterschap moet da bie ee bepaalde periode het bezwaar afhadele. I 2007 was de wettelijke termij hiervoor ee jaar, maar hadde vrijwel alle waterschappe voor zichzelf ee termij va dertie weke of

34 64 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport 65 Waterpark Het Lakheet is ee ladschappelijk gebied va 500 ha op de gres va Overijssel e Gelderlad, ter hoogte va Haaksberge. Het gebied mag i verschillede opzichte bijzoder worde geoemd. Hier worde amelijk iet allee ieuwe vorme va ladgebruik gerealiseerd maar past me ook ee bijzodere vorm va oppervlaktewaterzuiverig toe door middel va rietvelde. Daaraast experimeert me met ieuwe methodes om oppervlaktewater te berge e eergie te wie uit o-food gewasse. Dit alles is igepast i ee historisch ladschap waari kust, educatie e ook zorgprojecte ee plaats hebbe. Het project Iovatief Waterbeheer Lakheet is ee gezamelijk iitiatief va ladgoed Het Lakheet, de provicie Overijssel, Wageige UR/Plat Research Iteratioal, de Koiklijke Nederladsche Heidemaatschappij e Waterschap Rij e IJssel. Hek va Brik is dijkgraaf va dit waterschap e ee groot pleitbezorger va dit bijzodere project. I os lad is het ee uiek voorbeeld hoe het ladschap i bewegig is. Iederee zou het zelf moete gaa bekijke, wat het is echt de moeite waard. Zelf sleep ik al mij cotacte eraartoe, va politici tot ladschapkudige. Het Lakheet heeft va oudsher ee agrarische bestemmig. I de Middeleeuwe lage hier bijvoorbeeld al vloeiweide. Dat ware graslade die door de boere oder water werde gezet om atuurlijke meststoffe uit het water op het gras te late bezike. Daardoor kode ze wel driemaal per jaar oogste. Maar door de komst va kustmest verdwee deze aloude vorm va watermaagemet aa het eid va de 19e eeuw. Vloeiweide biede echter wél oplossige voor de modere waterproblematiek zoals verdrogig va de atuur, vervuilig va het water e ee tekort aa waterbergigsruimte. E daarom zij ze hier aa het begi va deze eeuw i ere hersteld. Bijzoder is ook de zuiverig va het oppervlaktewater door middel va rietfiltratie. I de periode zij i Het Lakheet trapsgewijze rietvelde aagelegd met horizotale doorstromig e verticale izijgig. Va Brik: Dit gebeurt i samewerkig met de ladbouwuiversiteit Wageige die hiervoor meerjareoderzoek doet. Er wordt geëxperimeteerd met dag/achtritme, seizoes- e jaarrodbevloeiig e at/droogsituaties. Het riet wordt jaarlijks geoogst om de afgevage stoffe zoals fosfaat e stikstof af te voere e vervolges gebruikt om groee eergie te producere. Het gezuiverde water wordt verspreid via het vloeiweidesysteem. Zo levere we ee bijdrage aa verdrogigsbestrijdig e atuurotwikkelig e we pakke metee ee mooi stukje cultuurhistorie mee. Hek va Brik: Iederee zou dit uieke waterpark zelf moete gaa bekijke.

35 66 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Maatschappelijk veratwoord odereme 67 7 Maatschappelijk veratwoord odereme De waterschappe geve steeds meer ivullig aa het begrip maatschappelijk veratwoord odereme. Dat beteket dat zij veratwoordelijkheid eme voor de cosequeties va hu hadele, waarbij het gaat om het vide va ee balas tusse sociaal-culturele, ecologische e ecoomische doele. Thema s waaraa de waterschappe aadacht bestede e die i deze rapportage worde belicht zij duurzaamheid, cultuurhistorische zorg, ziekteverzuim, itegriteit, veratwoord ikope e iteratioale samewerkig. 7.1 Duurzaamheid Duurzaamheid is ee steeds belagrijker thema bie de waterschappe. Figuur 7.1 geeft aa welke waterschappe i 2007 al over ee vastgesteld duurzaamheidsbeleid beschikte. De waterschappe hebbe gezamelijk de doelstellig dat i 2010 miimaal 50% va hu ikope ee duurzaam karakter heeft. Uit de moitor die i 2009 i opdracht va het Miisterie va Volkshuisvestig, Ruimtelijke Ordeig e Milieubeheer werd gehoude bleek dat de waterschappe deze ambitie i 2008 al bija waarmaakte: 46% va hu ikope was duurzaam. Ook te opzichte va alle adere overhede presteerde de waterschappe uitsteked: allee de kerdepartemete dede het beter met 51%. De waterschappe wille het duurzaam ikope verder vormgeve i het klimaatakkoord dat zij i 2009 met het Rijk wille sluite. Fig. 7.1 Duurzaamheidsbeleid Fig. 7.2 Verdelig eergieverbruik (2007). * I tegestellig tot adaptatie, wat gericht is op de aapassig va het watersysteem aa de klimaatveraderig. 7.2 Eergieverbruik Waterschappe gaa ook steeds meer over tot het formulere va doelstellige die zich richte op het voorkome va klimaatveraderig, met ee ader woord, op mitigatie. * De meest voorkomede doelstellig is om mider (fossiele) eergie te verbruike e/of uitstoot va CO 2 te vermidere. De rioolwaterzuiverigsistallaties zij goed voor bija 90% va het totale eergieverbruik va de waterschappe, zodat daar de meeste eergiebesparigsmogelijkhede ligge. Daaraast geldt dat ee deel va de waterschappe i toeemede mate zelf eergie opwekt op deze istallaties. Het betreft met ame warmtekrachtkoppelig, de gecombieerde opwekkig va warmte e elektriciteit. Hiermee ka aazielijk op het eergieverbruik e op de CO 2 -emissie worde bespaard. De waterschappe hebbe i 2008 ee Meerjareakkoord afgeslote met het Rijk e daari toegezegd dat zij tot e met 2020 ee eergiereductie va gemiddeld 2% per jaar zulle realisere (MJA3). Figuur 7.2 * geeft ee beeld va de samestellig va het eergieverbruik va de waterschappe i Slechts ee ekel waterschap geeft aa gee eige eergie op te wekke. Veel waterschappe make gebruik va groee stroom, die wordt opgewekt uit duurzame eergiebroe, zoals zoe-eergie, wideergie e verbradig va biomassa. 7.3 Cultuurhistorische zorg Het waterbeheer speelt al lag ee gezichtsbepalede rol i het Nederladse ladschap. Oude gemale e moles, maar ook structure zoals trekvaarte e fortgrachte behore tot os cultuurhistorisch erfgoed. Hoewel het behoud va cultuurhistorische elemete iet tot de kertake va ee waterschap behoort, eme veel waterschappe hiervoor wel veratwoordelijkheid. Va de waterschappe beschikte i % over bestuurlijk vastgesteld beleid met betrekkig tot het behoud va cultuurhistorische elemete. * I pricipe gaat de grafiek uit va het totale eergieverbruik. Ekele waterschappe hebbe allee het elektriciteitsgebruik aagegeve.

36 68 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Maatschappelijk veratwoord odereme Ziekteverzuim Ziekteverzuim is ee idicator voor tijdelijke fuctioele beperkige i de arbeidssituatie. Er is sprake va ziekteverzuim als ee persoo ee aatoobare ziekte of gebrek heeft e daardoor ogeschikt is voor de uitvoerig va werk. I statistieke wordt oderscheid gemaakt tusse verzuim va ee jaar e korter e ziekteverzuim dat lager da ee jaar duurt. Het totale ziekteverzuim i Nederlad bedraagt circa 4%. I de publieke sector ligt het gemiddelde hoger da i de private sector, maar i de Fig. 7.3 Ziekteverzuimpercetage (2007). Fig. 7.4 Verdelig aabestedigsbedrage aar aabestedigsorm (2007). publieke sector kee de waterschappe ee relatief laag verzuim: gemiddeld 4,4%. I de figuur is het ziekteverzuim va de verschillede waterschappe i 2007 weergegeve. 7.5 Itegriteit Va de waterschappe ket 96% ee gedragscode itegriteit voor bestuurders e ket ook 96% ee gedragscode itegriteit voor medewerkers. De gedragscode voor medewerkers wordt door alle waterschappe via itraet beschikbaar gesteld e is vrijwel overal opvraagbaar. Voor ee aatal waterschappe wordt de gedragscode ook op adere wijze kebaar gemaakt, bijvoorbeeld via iteret, met ee brochure, door ee persoolijke mailig of i ee gesprek met ee persoeelsfuctioaris. Itegriteit maakt i verschillede vorme deel uit va het persoeelsbeleid. Bij de meeste waterschappe gebeurt dit i ieder geval tijdes maagemet-, afdeligs- e/of werkoverlegge e itegriteit komt ook veelal ter sprake bij fuctioerigs- e beoordeligsgesprekke. Mider da de helft va de waterschappe besteedt i speciale scholig of traiig aadacht aa itegriteitsvraagstukke. 7.6 Ikope e aabestede Vooral sids de parlemetaire equête aar de bouwfraude uit is het ikope e aabestede door de overheid ee thema waaraa veel aadacht wordt besteed, maar dat ook regelmatig voor de odige publiciteit zorgt. Als ee overheid werke, leverige e dieste va ee bedrijf wil afeme, gelde speciale procedures voor het selectere va ee oderemig, de zogeoemde aabestedigsprocedures. Waterschappe moete zich houde aa de regels zoals deze zij opgeome i het Besluit aabestedigsregels voor overheidsopdrachte (Bao), dat sids 2005 va kracht is. Mometeel wordt ee voorstel voor ee ieuwe atioale Aabestedigswet voorbereid. Deze wet moet voorkome dat de overheid oredelijk zware eise stelt aa ischrijvede bedrijve e dat de overheid zake doet met iet-boafide bedrijve. Ee adere relevate otwikkelig is dat i 2009 voor het eerst de rechtmatigheidtoets uit de gewijzigde Waterschapswet va kracht is. Deze heeft tot gevolg dat de accoutat va ee waterschap agaat of aa de i de jaarrekeig 2009 veratwoorde fiaciële feite wel rechtmatige beslissige te grodslag hebbe gelege. Omdat met aabestedige vaak grote bedrage zij gemoeid, ka éé aabestedig die iet volges de regels is uitgevoerd, leide tot ee iet-goedkeurede accoutatsverklarig. Aa de adere kat lere goede voorbeelde dat overhede met professioeel georgaiseerde ikoop- e aabestedigsprocesse veel geld kue bespare. Al met al voldoede redee voor de waterschappe om het ikoopbeleid hoog op de ageda te hebbe staa. I 2007 kochte de waterschappe voor i totaal ruim 1 miljard op de markt i. Figuur 7.5 laat zie dat de bedrage waarvoor per waterschap i 2007 is igekocht variëre va mider da 2 miljoe tot meer da 100 miljoe. De figuur geeft aa dat er grote verschille zij i de aadele va diverse vorme va aabestedig. Bij sommige waterschappe kwame i 2007 (meervoudige) oderhadse aabestedige veel voor, terwijl adere hu opdrachte vooral éé op éé aabesteedde. 7.7 Iteratioaal samewerke Op twee orgaisaties a hebbe alle waterschappe beleid vastgesteld te aazie va iteratioale samewerkig. De waterschappe geve deze samewerkig op verschillede maiere vorm. Veel voorkomede voorbeelde zij: projecte die door greswaterschappe worde uitgevoerd met hu Duitse of Belgische couterparts aa de adere kat va de ladsgres; beschikbaar stelle va deskudigheid aa waterbeheerders

37 70 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Maatschappelijk veratwoord odereme 71 i lade die recetelijk zij toegetrede tot de Europese Uie; mesure ter beschikkig te stelle aa iteratioale waterprojecte, waaroder saitatieprojecte. Figuur 7.6 geeft aa hoeveel middele de verschillede waterschappe i 2007 voor iteratioale projecte hebbe uitgetrokke. De geoemde bedrage drukke i de regel slechts voor ee deel op de begrotig va de waterschappe, omdat er veel subsidiemogelijkhede zij. Fig. 7.5 Ikoopbedrage (2007). Fig. 7.6 Budget voor iteratioale projecte (2007).

38 72 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport 73 De wereldwijde klimaatveraderig houdt os va je orgaisatie e ga je a welke impact die allemaal bezig. Adaptatie e mitigatie zij dé activiteite hebbe op het klimaat i terme va begrippe va deze tijd. We zoeke aar ieuwe de totale hoeveelheid broeikasgasse die wordt vorme va duurzame eergie e aar middele geproduceerd. Va daaruit ka beleid worde otwikkeld om de emissie va broeikasgasse uit de om de uitstoot va broeikasgasse te reducere. Overal worde iovatieprojecte opgestart die waterkete te beperke. hiertoe moete bijdrage. Zo ook bij Wateret, Met behulp va de Climate Footprit kue ee uieke gemeeschappelijke orgaisatie va de de otwikkelige bie Wateret op het gebied va klimaatbeheersig op de voet worde gemeete Amsterdam e het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi e Vecht. Wateret is als zelfstadig gevolgd. Bij het vertale va de gegeves aar opererede orgaisatie veratwoordelijk voor het kooldioxide-equivalete wordt gebruik gemaakt volledige waterbeheer bie dit 1,2 miljoe iwoers tellede gebied met ee oppervlakte va 700 Greehouse Gas Protocol (GGP). va zogeoemde scopes volges het iteratioale km2. Het gebied omvat aast Amsterdam ook ee De toepassig va de Climate Footprit heeft succes, dat toe de cijfers aa. De emissie va broei- groot gebied te zuide va de hoofdstad e ook va het Gooi e de Vechtstreek. Wij zij het eerste kasgasse is sids 1990 met ruim veertig procet bedrijf i Nederlad dat zich richt op de gehele teruggedroge. I 2010 moet deze reductie vijftig watercyclus, va drikwater tot afvalwater, aldus procet zij. We zitte prima op schema om oze Ja Peter va der Hoek, hoofd va het Strategisch targets te hale, vertelt Va der Hoek. Maar Cetrum bij Wateret. Wij oeme oszelf daarom ook ee watercyclusbedrijf. ee volledig klimaateutrale orgaisatie worde. daarbij blijft het iet, wat uiteidelijk wille we I de strijd voor ee gezoder milieu past Wateret Alle u dekbare middele die Wateret beschikbaar heeft, worde daarvoor igezet. Dek bij- sids 2006 de Climate Footprit toe. Deze rekemethodiek is otwikkeld door UNESCO-CPWC e voorbeeld aa biogas uit de slibgistig, wideergie e zoe-eergie. Daaraast oderzoeke we het Nederladse bureau PW Advies. Va der Hoek: Met dit istrumet berekee we de bijdrage va hoe we thermische e chemische eergie uit afvalwater, drikwater, oppervlaktewater e grodwa- de Amsterdamse waterkete aa de uitstoot va broeikasgasse e de mogelijkhede deze uitstoot ter kue hale. Op dat gebied hebbe we og te vermidere. Daarbij kijk je aar de activiteite flik wat werk te verrichte. Ja Peter va der Hoek: We zitte met de Climate Footprit prima op schema om oze targets te hale.

39 74 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Lere e verbetere 75 8 Waterschappe gaa door met Waterschapspeil De vorige hoofdstukke va deze vergelijkigsrapportage de waterschappe e dus ook tot verschillede prestaties bare waterschappe, dat ader oderzoek aar de oorzake Gemiddeld voldeed 16% va de gebiede bie de water geve aa dat de waterschappe i 2007 als collectief over i deze rapportage. va verschille op zij plaats is. I dit ader oderzoek zal schappe waarvoor i 2007 actuele peilbesluite beschikbaar het algemee goed hebbe gepresteerd. De rapportage Niet alle verschille die i deze rapportage tot uitdrukkig de vraag moete worde beatwoord of de verschille hu ware og iet aa die besluite. maakt ook duidelijk dat de waterschappe va elkaar ver kome, zij dus door de waterschappe zelf beïvloed oorzaak vide i beïvloedbare of iet-beïvloedbare fac schille e daardoor verschilled prestere op de gebiede baar. Toch zulle i deze rapportage voor ieder waterschap tore. Bij dit oderzoek kue de waterschappe oder De verbeterig va de chemische waterkwaliteit i de regio waarop zij i deze rapportage met elkaar worde vergele pute zij opgeome die aaleidig zij voor ader adere gebruikmake va de bedrijfsvergelijkige die ale watere stageert de laatste jare e er werd i 2007 iet ke. Deze verschille hage i hoge mate same met het oderzoek waari wordt agegaa of i de toekomst betere zich richte op lere e verbetere, zoals de Bedrijfsverge voldaa aa de toe geldede orme. De waterschappe feit dat i os lad de take bie het regioale waterbe prestaties kue worde bereikt. Op dit aspect va pres lijkig Zuiverigsbeheer e de diverse bedrijfsvergelijki zulle de uitdagige va de Europese Kaderrichtlij Water heer door ee lokale overheid, de waterschappe, worde tatieverbeterig wordt i dit hoofdstuk ader igegaa. ge waterbeheer. moete oppakke, om op dit put weer ee stap voorwaarts uitgevoerd e worde bekostigd met eige belastige Daaraast wordt geschetst op welke terreie aa de verbe te make. De verwachtig is dat met ame de maatregele die va die overheid. Hiermee ka maatwerk op het gebied terig va Waterschapspeil zelf zal worde gewerkt. Naast de idividuele verwoderpute kue uit deze zich richte op de verbeterig va de ecologische waterkwa va het waterbeheer worde gebode; democratisch geko rapportage ook ee aatal meer algemee pute worde liteit ook zulle leide tot ee verbeterig va de chemische ze vertegewoordigers va de verschillede belagheb 8.1 Verbetere va de prestaties gedestilleerd waar de waterschapssector zich als collectief waterkwaliteit. bede uit ee gebied beslisse over de wijze waarop op de Deze vergelijkigsrapportage geeft met ame ivullig aa ka verbetere. De belagrijkste hierva worde hiero behoefte va dat gebied wordt igespeeld. E het eige het aspect trasparatie e veratwoordig va het stelsel der opgesomd, waarbij bij de meeste pute is aagegeve I 2007 voldede de waterschappe voor gemiddeld 61% va belastiggebied voorkomt dat de bekostigig va de voor va bedrijfsvergelijkige dat de waterschappe hate hoe het vervolgtraject zal worde igevuld. Voor de pute hu hoeveelheid gezuiverd afvalwater aa de eise die de Nederlad essetiële voorwaarde va beschermig tege re e dat i hoofdstuk 1 is beschreve. De vergelijkig waarbij gee cocreet vervolgtraject is geschetst, geldt dat lozigsverguige va afvalwaterzuiverigsistallaties overstromige e de zorg voor voldoede e kwalitatief heeft als belagrijkste doel om de bestuurslede va de de Uie va Waterschappe overleg met de waterschappe daaraa stelle. De sector is al met ee groot project gestart goed water oderdeel zij va algemee-politieke afwe waterschappe meer izicht te geve i de prestaties va zal starte met als izet cocrete afsprake te make over om i de toekomst op dit aspect beter te score. gige die bij adere overhede worde gemaakt. het eige waterschap te opzichte va de brache e va ee oderzoeks- e verbetertraject. adere waterschappe. Alhoewel de rapportage dus iet I de jare tot e met 2007 is gebleke dat er door samewer De lokale uitvoerig va het regioaal waterbeheer bregt primair bedoeld is om va elkaar te lere e te gaa verbe I 2007 hadde de waterschappe gemiddeld 8% va de kig met gemeete maatschappelijke voordele i de afval met zich mee dat gebiedskemerke, zoals hoog- of laag tere daarvoor zij adere oderdele va het stelsel va primaire waterkerige waarvoor toetsigsorme be waterkete kue worde bereikt. Door op de plaatse waar gelege, veel of weiig water, grodsoort, du- of dicht bedrijfsvergelijkige bedoeld e beter geschikt zal ieder schikbaar ware og iet getoetst. Hierdoor otstaat er ge og iet werd samegewerkt ook te gaa samewerke e de bevolkt, veel of weiig verstedelijkt gebied e gee of juist waterschap uit de vergelijkig verwoderpute hale. makkelijk vertragig bij het tijdig op orde krijge va deze reeds bestaade samewerkige te itesivere, kue og veel kwetsbare atuurgebiede, leide tot verschille i Dat zij oderdele va de rapportage waar het eige wa waterkerige. meer va deze voordele worde bereikt. De Taskforce Water uitdagige, maatregele, koste e belastigdruk tusse terschap zodaig afwijkt va de brache of va vergelijk kete va de Uie va Waterschappe werkt hier reeds aa.

40 76 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Lere e verbetere 77 De dalig die i de periode oder adere door samewerkig tusse waterschappe oderlig e met gemeete op het gebied va koste va belastigheffig (de perceptiekoste ) is bereikt, geeft aa dat deze samewerkig redemet oplevert. De bestaade samewerkige kue worde uitgebreid e de waterschappe die og iet cocreet samewerke zoude hier op korte termij toe over moete gaa. De Uie zal dit aspect ogmaals oder de aadacht va de waterschappe brege. Op het gebied va het tijdig verlee va verguige is er og ruimte voor verbeterig, omdat ogeveer 25% i 2007 iet bie de wettelijke basistermij werd afgewikkeld. Dit gold zowel voor verguige op basis va de Wet verotreiigig oppervlaktewatere (gemiddeld bija 25% iet bie de eerste termij va zes maade) als va de keur (gemiddeld bija 30% iet bie de eerste termij va acht weke). Waterschappe kee gee uiforme termij waarbie klachte moete zij afgewikkeld. 8.2 Verder otwikkele va Waterschapspeil Waterschapspeil 2009 is de eerste versie va ee vergelijkig tusse de waterschappe op bestuurlijk iveau e de komede jare zulle er vergelijkbare vervolgrapportages worde opgesteld. Net zoals de prestaties va de waterschappe zal ook Waterschapspeil worde doorotwikkeld. I deze paragraaf wordt geschetst lags welke lije dat i ieder geval zal gebeure. Actueler Zoals al i hoofdstuk 1 werd aagegeve, moest voor deze eerste rapportage het odige pioierswerk gebeure, is er grote aadacht geweest voor ee zorgvuldige totstadkomig va de rapportages e was het daardoor iet mogelijk om eerder da i jui 2009 over de realisatie i het jaar 2007 te publicere. Voor de volgede versie va Waterschapspeil zal ee zodaige plaig worde opgesteld dat de rapportages veel seller a afloop va het peiljaar worde gepubliceerd. Verbeterig methodiek Ee tweede otwikkelput heeft betrekkig op de meetmethodiek oftewel de idicatore waarop de waterschappe zij vergeleke. Odaks alle zorg die i de voorbereidig is gestoke i het defiiëre va begrippe e eeduidig stelle va vrage om de beodigde gegeves va de waterschappe te verkrijge, bleke er bij het ivulle toch verschillede iterpretaties mogelijk. Hierdoor hebbe iet alle waterschappe alle gegeves kue aalevere. Voorts is iet uitgeslote dat hierdoor bepaalde verschille die i deze rapportage aar vore kome iet beruste op daadwerkelijke verschille tusse waterschappe, maar op verschillede iterpretaties va vrage of begrippe. Omdat de waterschappe dit soort zake bij het aalevere va de gegeves hebbe aagegeve, ka er op dit put i de volgede rapportage al ee verbeterig worde gerealiseerd. Aasluitig op de iformatiebehoefte va de doelgroep Zoals i hoofdstuk 1 is geschetst, hebbe er i het voortraject va deze rapportage diverse iterviews, workshops e adere sessies plaatsgevode waari de iformatiebehoefte va de doelgroep va deze rapportage, de bestuurders va de waterschappe, i beeld is gebracht. Tijdes de evaluatie va Waterschapspeil, die kort a het uitkome va de rapportage zal starte, zal aa de doelgroep worde gevraagd of de ihoud va de rapportage beatwoordt aa de iformatiebehoefte e zal eveees worde gevraagd aar ieuwe iformatiebehoefte. Deze resultate zulle worde meegeome bij de voorbereidige va de volgede uitgave va Waterschapspeil.

41 78 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Bijlage 79 Bijlage Bijlage 1 Algemee kemerke va de waterschappe Gebiedskemerke va de waterschappe Eigeschappe Grodsoort Grodgebruik Algemee Oppervlakte beheergebied Bemale gebied Vrij afstromed gebied Aadeel water Aadeel lad Klei Vee Zad/löss Overig Stedelijk gebied Glastuibouw Agrarisch gebied Natuurgebied Overig Gemeete Provicies Iwoers hectare % % % % % % % % % % % % aatal aatal aatal Aa e Maas Amstel, Gooi e Vecht Brabatse Delta Delflad De Dommel De Stichtse Rijlade Fryslâ Groot Sallad Huze e Aa,s Holladse Delta Hollads Noorderkwartier Noorderzijlvest Peel e Maasvallei Regge & Dikel Roer e Overmaas Reest e Wiede Rij e IJssel Rijlad Rivierelad Schielad e de Krimpeerwaard Vallei & Eem Velt e Vecht Veluwe Zeeuwse Eilade Zeeuws-Vlaadere Zuiderzeelad A&M AGV BRD HHD DOM HDSR WF WGS WHA WHD HHNK NZV WPM R&D WRO R&W WRIJ HHR WSRL HHSK WVE V&V VEL WZE WZV ZZL WBL

42 80 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Bijlage 81 Bijlage 2 Fiaciële achtergrodiformatie Omvag take va de waterschappe Waterlope Waterkerige zuiverigsbeheer Totale Hoofdwaterlope Overige waterlope Primaire Niet-primaire zuiverigs- gezuiverde formatie waterkerige waterkerige istallaties i.e.'s aatal fte hectare kilometer hectare kilometer kilometer kilometer aatal aatal Aa e Maas Amstel, Gooi e Vecht Brabatse Delta Delflad De Dommel De Stichtse Rijlade Fryslâ Groot Sallad Huze e Aa,s Holladse Delta Hollads Noorderkwartier Noorderzijlvest Peel e Maasvallei door Wsbedrijf Limburg Regge & Dikel Roer e Overmaas door Wsbedrijf Limburg Reest e Wiede Rij e IJssel Rijlad Rivierelad Schielad e de Krimpeerwaard Vallei & Eem Velt e Vecht Veluwe Zeeuwse Eilade Zeeuws-Vlaadere Zuiderzeelad Waterschapsbedrijf Limburg Bruto-ivesterigsuitgave (x e ) i de jare 2007, 2009, 2010, 2011 e 2012 Waterschap Aa e Maas Amstel, Gooi e Vecht Brabatse Delta De Dommel De Stichtse Rijlade Delflad Fryslâ Groot Sallad Holladse Delta Hollads Noorderkwartier Huze e Aa's Noorderzijlvest Peel e Maasvallei Reest e Wiede Regge e Dikel Rij e IJssel Rijlad Rivierelad Roer e Overmaas Schielad e de Krimpeerwaard Vallei & Eem Velt e Vecht Veluwe Zeeuwse Eilade Zeeuws-Vlaadere Zuiderzeelad Va derde otvage ivesterigsbijdrage (x e 1.000; subsidies) i 2007, totaal e EU-subsidies Waterschap Totaal otvage waarva subsidies EU-subsidie Aa e Maas Amstel, Gooi e Vecht Brabatse Delta De Dommel De Stichtse Rijlade Delflad Fryslâ Groot Sallad Holladse Delta 16 0 Hollads Noorderkwartier Huze e Aa's Noorderzijlvest Peel e Maasvallei Reest e Wiede Regge e Dikel Rij e IJssel Rijlad Rivierelad Roer e Overmaas.2 2 Schielad e de Krimpeerwaard Vallei & Eem Velt e Vecht Veluwe Zeeuwse Eilade Zeeuws-Vlaadere 05 0 Zuiderzeelad 0 0

43 82 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Bijlage 83 Gerealiseerde etto-koste (x e 1.000) aar beleidsvelde i 2007 Waterschap pla- aaleg e irichtig e bouw e aaleg e irichtig e verguig- beheersig heffig e bestuur e Eidtotaal vormig oderhoud oderhoud exploitatie zui- oderhoud oderhoud verleig e va ivorderig extere beleidsvelde water- water- verigstech- wege vaarwege hadhavig lozige commuicatie kerige systeme ische werke e haves keur Aa e Maas Amstel, Gooi e Vecht Brabatse Delta De Dommel De Stichtse Rijlade Delflad Fryslâ Groot Sallad Holladse Delta Hollads Noorder kwartier Huze e Aa's Noorderzijlvest Peel e Maasvallei Reest e Wiede Regge e Dikel Rij e IJssel Rijlad Rivierelad Roer e Overmaas Schielad e de Krimpeerwaard Vallei & Eem Velt e Vecht Veluwe Zeeuwse Eilade Zeeuws-Vlaadere Zuiderzeelad Begrote etto-koste (x e 1.000) aar beleidsvelde i 2009 Waterschap pla- aaleg e irichtig e bouw e aaleg e irichtig e verguig- beheersig verguigver- heffig e bestuur e Eidtotaal vormig oderhoud oderhoud istallatie zui- oderhoud oderhoud verleig e va leig e had- ivorderig extere beleidswater- water- verigstechi- wege vaarwege hadhavig lozige havig grod- commu- velde kerige systeme sche werke e haves keur waterbeheer icatie Aa e Maas Amstel, Gooi e Vecht Brabatse Delta De Dommel De Stichtse Rijlade Delflad Fryslâ Groot Sallad Holladse Delta Hollads Noorder kwartier Huze e Aa's Noorderzijlvest Peel e Maasvallei Reest e Wiede Regge e Dikel Rij e IJssel Rijlad Rivierelad Roer e Overmaas Schielad e de Krimpeerwaard Vallei & Eem Velt e Vecht Veluwe Zeeuwse Eilade Zeeuws-Vlaadere Zuiderzeelad

44 84 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Bijlage 85 Basistarieve waterschapsbelastige 2009 (bro: websites va de waterschappe of belastigverordeige) Basistarieve watersysteemheffig Evetuele tariefdifferetiatie Zuiverigsheffig Verotreiigigsheffig Wegebeheer Waterschap Ogebouwd Natuur Gebouwd Igezetee (idie het belag va het watersysteembeheer voor bepaalde ogebouwde e gebouwde Ogebouwd Natuur Gebouwd Igezetee i e per oroerede zake duidelijk afwijkt va dat va adere oroerede zake heeft het waterschapsbestuur i e per i e per ha i e per ha % WOZ-waarde huishoude de mogelijkheid de tarieve te differetiëre; lager of hoger vast te stelle) i e per v.e. i e per v.e. i e per ha i e per ha % WOZ-waarde huishoude Aa e Maas,05 2,50 0,019540% 37,00 75% kortig voor buitedijks gelege,,84.v.t..v.t..v.t..v.t. Amstel, Gooi e Vecht 9,07 5,14 0,012334% 78,83 5 1,9 1,96.v.t..v.t..v.t..v.t. Brabatse Delta 1,19 1,62 0,024300% 41,81 100% toeslag voor wege (ogebouwd),50,50.v.t..v.t..v.t..v.t. De Dommel 24,20 0,93 0,011920% 27,40 30% kortig voor gelege i waterbergig 2,2 2,24.v.t..v.t..v.t..v.t. De Stichtse Rijlade 0,68 4,60 0,022400% 62,2,72,72.v.t..v.t..v.t..v.t. Delflad 137,51 2,87 0,017302% 91,14 100% toeslag voor wege (ogebouwd),0,06.v.t..v.t..v.t..v.t. Fryslâ,26 3,14 0,048920% 62,63 75% kortig voor buitedijks gelege; 50% toeslag voor gelege i bemale gebied 1,9 1,94.v.t..v.t..v.t..v.t. Groot Sallad,58 1,76 0,039700% 53,10 75% kortig voor buitedijks gelege,89,89.v.t..v.t..v.t..v.t. Holladse Delta 79,73 3,39 0,031200% 66,08 75% kortig voor buitedijks gelege; 100% toeslag voor wege (ogebouwd) 9, 9,33 20,42 0,59 0,008100% 18,46 Hollads Noorderkwartier 74,77 3,71 0,039210% 72,40 75% kortig voor buitedijks gelege; 100% toeslag voor wege (ogebouwd) 9,57 9,57 15,28 0,61 0,009890% 33,15 Huze e Aa's,18 2,94 0,046030% 54,30 75% kortig voor buitedijks gelege,7,76.v.t..v.t..v.t..v.t. Noorderzijlvest 9,87 2,48 0,050000% 52,38 75% kortig voor buitedijks gelege 0,12 0,12.v.t..v.t..v.t..v.t. Peel e Maasvallei 29,36 1,65 0,023500% 36,33 100% toeslag voor wege (ogebouwd),,85.v.t..v.t..v.t..v.t. Reest e Wiede 0,12 1,67 0,039200% 81,79 4 9, 9,68.v.t..v.t..v.t..v.t. Regge e Dikel 1,47 2,17 0,030600% 42,49 75% kortig voor gelege i waterbergig; 100% toeslag voor wege (ogebouwd),,66.v.t..v.t..v.t..v.t. Rij e IJssel 0,90 1,31 0,024900% 33,93 4 0,7 0,74.v.t..v.t..v.t..v.t. Rijlad,60 4,00 0,014000% 61,35 100% toeslag voor wege (ogebouwd),50,50.v.t..v.t..v.t..v.t. Rivierelad 2,68 2,72 0,030684% 62,66 50% kortig voor buitedijks; 100% toeslag voor wege (ogebouwd) 1,51 1,51 7,64 0,84 0,011761% 37,74 Roer e Overmaas 28,85 2,19 0,018400% 33,29 100% toeslag voor wege (ogebouwd) 9,30 9,30.v.t..v.t..v.t..v.t. Schielad e de Krimpeerwaard 87,03 2,64 0,019500% 66,24 75% kortig voor buitedijks gelege 1,7 1,7 0,96 1,55 0,023300% 39,36 Vallei & Eem 25,06 1,20 0,012800% 34,86 50% toeslag i bemale gebied,0,08.v.t..v.t..v.t..v.t. Velt e Vecht,67 1,45 0,037100% 49,32 75% kortig voor buitedijks gelege 1,0 1,06.v.t..v.t..v.t..v.t. Veluwe 29,98 1,57 0,013240% 43,13 100% toeslag i bemale gebied 2,72 2,72.v.t..v.t..v.t..v.t. Zeeuwse Eilade 9,71 3,66 0,049800% 80,79 5 2,62 2,62.v.t..v.t..v.t..v.t. Zeeuws-Vlaadere 2,76 7,30 0,077495% 92,00,00,00.v.t..v.t..v.t..v.t. Zuiderzeelad,83 7,81 0,053100% 71,83 5 7,10 7,10.v.t..v.t..v.t..v.t. A&M AGV BRD HHD DOM HDSR WF WGS WHA WHD HHNK NZV WPM R&D WRO R&W WRIJ HHR WSRL HHSK WVE V&V VEL WZE WZV ZZL Wat betreft de tarieve wegebeheer ka og het volgede worde opgemerkt: Waterschap Holladse Delta voert deze taak uit i het gehele gebied met uitzoderig va het Eilad va Dordrecht ; Hoogheemraadschap Hollads Noorderkwartier voert deze taak allee uit i die gemeete waari de zorg voor de wege buite de bebouwde kom is opgedrage aa het hoogheemraadschap; Waterschap Rivierelad voert deze taak allee uit i het gebied va het voormalige Hoogheemraadschap va Alblasserwaard e de Vijfheerelade ; Hoogheemraadschap va Schielad e de Krimpeerwaard voert deze taak allee uit i het gebied va het voormalige Hoogheemraadschap va de Krimpeerwaard. Ook de waterschappe Zeeuwse Eilade e Zeeuws-Vlaadere hebbe het wegebeheer als taak, maar zij bekostige deze taak via de watersysteemheffig. WBL

45 86 Waterschapspeil Vergelijkigsrapport Bijlage 87 Belastigdruk i euro s i 2007 e 2009 voor vijf situaties va huishoudes e bedrijve (iclusief evetuele belastige voor wegebeheer * e vaarwegebeheer) Waterschap Huishoude Agrarisch bedrijf Natuurterrei Groothadel Metaalbedrijf Aa e Maas Amstel, Gooi e Vecht Brabatse Delta De Dommel De Stichtse Rijlade Delflad Fryslâ Groot Sallad Holladse Delta Hollads Noorderkwartier Huze e Aa's Noorderzijlvest Peel e Maasvallei Reest e Wiede Regge e Dikel Rij e IJssel Rijlad Rivierelad Roer e Overmaas Schielad e de Krimpeerwaard Vallei & Eem Velt e Vecht Veluwe Zeeuwse Eilade Zeeuws-Vlaadere Zuiderzeelad Geraamde belastigopbregste (x e ) i 2007, 2009 e 2012 (iclusief evetuele belastige voor wegebeheer * e vaarwegebeheer) Totale belastigopbregst Aa e Maas Amstel, Gooi e Vecht Brabatse Delta De Dommel De Stichtse Rijlade Delflad Fryslâ Groot Sallad 0 Holladse Delta Hollads Noorderkwartier Huze e Aa's 7 7 Noorderzijlvest 7 1 Peel e Maasvallei 1 Reest e Wiede 9 7 Regge e Dikel 7 2 Rij e IJssel Rijlad Rivierelad Roer e Overmaas 75 7 Schielad e de Krimpeerwaard 70 7 Vallei & Eem 0 7 Velt e Vecht 0 2 Veluwe 1 Zeeuwse Eilade 2 Zeeuws-Vlaadere Zuiderzeelad 7 0 Het gaat om de volgede veel voorkomede situaties: ee meerpersooshuishoude woed i ee koopwoig met ee WOZ-waarde va e e vervuiligswaarde va 3 v.e.; ee agrarisch bedrijf met opstalle ter waarde va e (WOZ-waarde), 25 ha obebouwde grod e vervuiligswaarde va 3 v.e.; ee atuurterrei va ha; ee groothadel met ee WOZ-waarde va e e vervuiligswaarde va 10 v.e.; ee middelgroot metaalbedrijf met ee WOZ-waarde va e e vervuiligswaarde va 450 v.e. * De wegetaak wordt door de volgede waterschappe uitgevoerd: Waterschap Rivierelad, Hoogheemraadschap Hollads Noorderkwartier, Hoogheemraadschap va Schielad e de Krimpeerwaard, Waterschap Holladse Delta, Waterschap Zeeuwse Eilade e Waterschap Zeeuws- Vlaadere. Voor ee adere specificatie va deze taak, wordt verweze aar de tekst oder de tabel op de vorige pagia. * De wegetaak wordt door de volgede waterschappe uitgevoerd: Waterschap Rivierelad, Hoogheemraadschap Hollads Noorderkwartier, Hoogheemraadschap va Schielad e de Krimpeerwaard, Waterschap Holladse Delta, Waterschap Zeeuwse Eilade e Waterschap Zeeuws- Vlaadere. Voor ee adere specificatie va deze taak, wordt verweze aar de tekst oder de tabel op de vorige pagia.

46 Verklarig va de afkortige va waterschapsame Uitgave va de Uie va Waterschappe, Koigskade 40, 2596 AA De Haag Postbus 93218, 2509 AE De Haag Telefoo: , Fax: , Meer iformatie op: Iterviews: PR/Text, Voorschote Fotografie: Daa Zuijderwijk, De Haag Productie: Grafisch Buro Versteege Vormgevig, Leide Oplage: Jui 2009 AGV Hoogheemraadschap Amstel, Gooi e Vecht BRD Waterschap Brabatse Delta HHD Hoogheemraadschap va Delflad DOM Waterschap De Dommel HDSR Hoogheemraadschap De Stichtse Rijlade WF Wetterskip Fryslâ WGS Waterschap Groot Sallad WHA Waterschap Huze e Aa s WHD Waterschap Holladse Delta HHNK Hoogheemraadschap Hollads Noorderkwartier NZV Waterschap Noorderzijlvest WPM Waterschap Peel e Maasvallei R&D Waterschap Regge e Dikel WRO Waterschap Roer e Overmaas R&W Waterschap Reest e Wiede WRIJ Waterschap Rij e IJssel HHR Hoogheemraadschap va Rijlad WSRL Waterschap Rivierelad HHSK Hoogheemraadschap va Schielad e de Krimpeerwaard WVE Waterschap Vallei & Eem V&V Waterschap Velt e Vecht VEL Waterschap Veluwe WBL Waterschapsbedrijf Limburg WZE Waterschap Zeeuwse Eilade WZV Waterschap Zeeuws-Vlaadere ZZL Waterschap Zuiderzeelad

47 Uie va Waterschappe Koigskade AA De Haag Postbus AE De Haag Telefoo: