ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL 2030

Transcriptie

1 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL 2030 Systeemitegratie e de rol va eergieopslag CONTACT DETAILS DNV GL Utrechtseweg 310, 6812 AR Arhem Postbus 9035, 6800 ET Arhem Nederlad T F cotact.eergy@dvgl.com Hadelsregisterummer KvK KEMA Nederlad B.V./April 2015 Alle rechte voorbehoude.

2 INHOUDSOPGAVE Ileidig Aapak project Dieste die geleverd kue worde met eergieopslag systeme Scearioaalyse e ecoomische aalyse Huidige situatie Gap aalyse Marktcosultatie Actiepla

3 04 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL 2030 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL INLEIDING AANPAK PROJECT I de huidige Europese eergiesector zij drie parallelle treds waar te eme. Te eerste decetralisatie, waarbij steeds groter wordede hoeveelhede decetrale (duurzame) opwekkig door ieuwe spelers op de eergiemarkt worde geleverd met ieuwe maiere va samewerke e met de betrokkeheid va eidgebruikers. Te tweede de Europeaiserig va eergie, met verschillede overames va eergie-gigate, eergiecetrales op grote afstad va de grotere verbruikscetra e gresoverschrijdede eergiestrome. Te derde de sterke toeame va de hoeveelheid geïstalleerde duurzame eergie. Deze drie treds vorme de basis va de eergietrasitie. Om deze te kue facilitere is extra flexibiliteit i vraag- e aabod va eergie odig. Deze flexibiliteit ka helpe om het systeem betrouwbaarder e betaalbaarder te make, maar ka ook helpe om de treds aar decetrale broe e ee Europese markt te facilitere. Flexibiliteit ka door middel va ee koste-effectieve combiatie va de volgede vier opties worde geleverd: regelbare cetrales, het versterke va het elektriciteitset, demad respose é eergieopslag. I de eergievoorzieig is opslag dus éé va de mogelijkhede om meer flexibiliteit te creëre. Opslag ka op verschillede maiere plaatsvide, bijvoorbeeld i de vorm va elektriciteit, als gas of ee adere chemische verbidig, als warmte/ koude, i ee chemisch product, of als potetiële eergie (zoals stuw- e valmere e compressed air eergy storage (CAES). I overleg met de opdrachtgever worde i deze deelstudie vooral die opties bekeke die de opgeslage eergie ook weer als elektriciteit terug (kue) geve. Flexibiliteit door warmte-opslag wordt meegeome i ee adere deelstudie, gericht op de flexibiliteit bij eidverbruikers. I ovember 2013 heeft het Topteam Eergie aa de TKI s gevraagd om ee advies uit te brege over ee TKI-breed thema Systeemitegratie. Om dit advies vorm te kue geve heeft de TKI Switch2SmartGrids aa ee cosortium va DNV GL, Bereschot e de TU Delft gevraagd ee roadmap te otwikkele voor eergieopslag i Nederlad, met de focus op elektriciteit. Met de iformatie uit deze roadmap e de gebode oplossige voor flexibiliteit uit de adere percele ka het Miisterie va Ecoomische Zake gericht sture aar de geweste toekomst situatie om zowel ee betaalbaar e betrouwbaar et i de toekomst te garadere, maar ook de BV Nederlad te versterke op die pute waar Nederlad al goed i is of goede faciliteite voor heeft. Het doel va dit project is om de geweste, respectievelijk oodzakelijke toekomstige rol va eergieopslag te bepale voor Nederlad e i ee actiepla vast te legge welke acties va de Nederladse overheid odig zij om deze toekomstige rol voor opslag ook werkelijk te kue realisere. Te eerste zij systeemfucties geïdetificeerd die door verschillede vorme va flexibiliteit vervuld kue worde. Vervolges is op basis va verschillede sceario s met ee hoge peetratie duurzame eergie ee toekomstverwachtig beschreve voor ee eergiesysteem i De gebruikte sceario s zij gebaseerd op ENTSO-E verkeige. I deze studie zij we vooral igegaa op het Visio 4+ sceario voor 2030, het ENTSO-E sceario s met de hoogste peetratie duurzame eergie. Me ka dit sceario dus ook iterpretere als ee mogelijke realisatie voor ee later tijdstip da 2030 i ee sceario met ee lagzamere groei va duurzame eergie da i het Visio 4+ sceario. Ee belagrijk gegeve is dat er i dit sceario og steeds ee aazielijke hoeveelheid covetioele cetrales beschikbaar is, dat veel ivloed heeft op de markt voor flexibiliteit. Aa de had va deze sceario s e ee sceario-aalyse is ee ischattig gemaakt va de vraag aar flexibiliteitsdieste. Eergieopslag is ee mogelijke oplossig die deze dieste ka levere. De dieste die door opslag kue worde igevuld zij geïdetificeerd, waarbij bepaald is aa welke specificaties de opslag techologieë moete voldoe om deze dieste ook te kue levere. Naast desk research zij i lij met de uitvraag va de klat meerdere stakeholder cosultaties gedaa om de iput va bedrijve e orgaisaties mee te kue eme i de routekaart. I lij met de opdracht e i overleg met de opdrachtgever is gecocetreerd op vorme va elektriciteitsopslag sec, waarbij zowel de iput als de output uit elektriciteit bestaa. Hiertoe behore, aast opslag i batterije of adere vorme zoals perslucht of pumped hydro, ook i begisel power-to-gas. Dit geldt echter iet voor opties als power-to-heat: dit valt oder perceel 4, (rol eidverbruikers) maar we kijke wel i deze studie wel aar de marktiterferetie daarmee. Huidige situatie Markt & regulerig Sceario s 2030 APX Achter de meter Balacerig Meest kasrijke dieste, locaties e tech 2030 Routekaart 2030 Techologie otwikkelig Software & tool otwikkelig

4 06 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL 2030 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL DIENSTEN DIE KUNNEN WORDEN GELEVERD MET ENERGIEOPSLAG SYSTEMEN SCENARIOANALYSE EN ECONOMISCHE ANALYSE Eergieopslagsysteme kue ee groot aatal dieste levere, zoals het hadele op de wholesale markt of de balacerigsmarkt, eergiemaagemet achter de meter of bij de bro, cogestiemaagemet of adere dieste die het et odersteue. Middels ee spectrale aalyse, scearioaalyse e ee marktcosultatie zij die dieste geïdetificeerd waar i de periode tot 2030 de beste mogelijkhede voor eergieopslag techologieë bestaa. Dit zij: Hadel op de wholesale markt Hadel op de balacerigsmarkt, het levere va regel- e reservevermoge Eergiemaagemet achter de meter Voor deze drie dieste zij ee scearioaalyse e ee ecoomische aalyse uitgevoerd om het globale ecoomische perspectief va de verschillede techologieë voor het levere va de geoemde dieste te schetse. Overiges kue sommige va deze dieste ook kue worde geleverd door flexibiliteitsopties bij de eidverbruiker, iclusief warmte-opslag, bekeke i ee adere deelstudie zoals vermeld. De resultate va de scearioaalyse voor de drie geselecteerde dieste zij als volgt. Groothadelsmarkt De volatiliteit va groothadelsprijze eemt slechts beperkt toe i de periode tot De volatiliteit blijkt mede afhakelijk te zij va de structuur va het fossiele park i De prijsverschille worde met ame groter doordat er meer ure zij dat de prijs ul is. Uitgagsput hierbij is dat de productie va duurzame eergie gestopt wordt bij egatieve prijze: duurzame eergie wordt dus ooit aagebode bij prijze oder ul. Seizoesvariaties i elektriciteitsprijze zij og lag iet voldoede groot i 2030 om seizoesopslag aatrekkelijk te make. Wel zij de maximale prijsverschille die geobserveerd worde over ee periode va ekele dage aazielijk groter da de maximale prijsverschille bie 24 uur. De izet va opslag voor arbitrage op de groothadelsmarkt is mogelijk dus aatrekkelijk om meerdaagse verschille i de uurlijkse prijze op te vage, waarbij ee opslagsysteem ees per 2 of 3 dage gelade e otlade wordt. Hierbij wordt gebruik gemaakt va het maximale prijsverschil i deze periode dat otstaat door meerdaagse weerpatroe zoals widrijke e widstille periodes. Het maximaal prijsverschil tusse idividuele ure i deze periode va ee paar dage zal aar verwachtig Euro/MWh zij i 2030, waarbij aageteked moet worde dat vraagzijdige flexibiliteit (demad respose), idie grootschalig igezet, deze prijsverschille og ka reducere. Naast deze izet va opslag op de groothadelsmarkt ka opslag ook gebruikt worde om de afkap va duurzame eergiebroe te voorkome, dus om extra beuttig va deze duurzame eergiebroe te realisere. Daarbij ka het om substatiële hoeveelhede gaa. I ekele va de sceario s gaat het om 1 tot 4 TWh duurzame opwekkig i 2030, waarbij dit potetieel verder toeeemt bij realiserig va meer duurzame eergie tot Ee structurele oplossig daarvoor is dus weselijk, waarvoor overiges aast opslag ook demad respose, iteratioale uitwisselig e flexibiliserig va het fossiele park (e beuttig va de reeds bestaade cetrales) mogelijkhede zij. I pricipe kue zowel grootschalige opslagsysteme als kleischalige systeme die geclusterd zij hadele e arbitrere op deze markt. Uit de ecoomische aalyse blijkt echter dat gee va de beschouwde opslagtechologieë hierbij ee positieve busiess case heeft. Voor de techologie waarva de grootste kostedalig wordt verwacht, Li-io, is ook de busiess case bereked met de verwachte kostprijs i 2030, maar ook da is er gee sprake va ee positieve busiess case. Op basis va de huidige kosteplaatjes blijkt dat grootschalige techologieë zoals compressed air de mist egatieve busiess-case hebbe als gevolg va de relatief lage ivesterigskoste per eeheid va eergie-ihoud va deze systeme. Op basis va de groothadelsmarkt allee lijkt exploitatie iet redabel voor grootschalige opslag bij de huidige kosteiveaus. Aabevole wordt, om vooral i te zette op kostereductie e op systeemitegratie waarbij dezelfde opslag meerdere fucties ka vervulle (wholesale, balacerig, e regel- e reservevermoge). Balacerigsmarkt, regel- e reservevermoge De otwikkelig va de balacerigsmarkt tot 2030 is erg ozeker. De ervarig tot u toe is dat prijze va obalas te op zichte va de itra-day markt grotere prijsuitschieters hebbe, maar dat die mider vaak optrede. Echter, de prijsuitschieters zij op sommige momete veel hoger da bij itra-day e kue oplope tot 600 / MWh. Het volume va deze markt is echter beperkt, waardoor opslag op deze markt sel cocurretie zal odervide va adere broe va flexibiliteit. Vawege de hoge prijsverschille e het aatal pieke per dag biedt de Nederladse obalasmarkt voor ee aatal techieke ee beter perspectief da de Nederladse spotmarkt. Ee mogelijke belemmerig ligt og wel i de regels va de obalasmarkt. Deze regels bepale bijvoorbeeld dat ee eemaal igesproge balacerig als productie door moet blijve draaie, terwijl opslag eidig is. Wat betreft de markt voor regel- e reservevermoge zie we i de (iteratioale) praktijk dat aast covetioele cetrales u ook opslag voor deze diest igezet gaat worde. Omdat de vereiste specificaties goed aasluite bij de kemerke va ee vliegwiel e li-io batterije, zij dit zeer aatrekkelijke techologieë voor deze diest. Hoewel adere batterijsoorte (zoals Nikkel e IJzer-ikkel) iet kue worde uitgeslote, is het ee feit dat de iteratioale idustriële icetive voor verdere otwikkelig e prijsreductie va Li-o erg groot is op basis va de sterk toeemede vraag aar elektrische auto s e plug-i hybrides. Uit de ecoomische aalyse komt voor de primaire reserve met de huidige prijsiveaus e koste voor sommige techologiee (vliegwiel) ee positieve busiess case. Vauit de marktcosultatie is gebleke dat commerciële partije geïteresseerd zij om met Li-Io op dit terrei actief te worde. Eergiemaagemet achter de meter De meeste toepassige voor et-gekoppelde elektriciteitsopslag zij op dit momet zichtbaar bij iitiatieve die opslag gebruike om het eergiegebruik achter de meter te optimalisere, vauit het perspectief va de eidgebruiker. Vooral i lade waar de salderigsregelig iet bestaat is de combiatie va zoepaele met opslag ee aatrekkelijke optie die thas al wordt geïmplemeteerd. Op het momet dat salderig i Nederlad weg zou valle of drastisch wordt aagepast zou dat mogelijk ook hier Nederlad gaa plaatsvide. Daarom zij veel bedrijve actief op dit gebied. De ecoomische aalyse voor eergiemaagemet achter de meter komt echter egatief uit, met gebruikmakig va huidige prijze voor ikoop e verkoop va eergie (zoder salderig). Gezie de otwikkelig i lade om os hee, waar ook emotioele argumete (bijvoorbeeld de wes om opgewekte elektriciteit zelf te beutte voor lokaal

5 08 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL 2030 verbruik iclusief elektrisch vervoer) ee rol spele bij de opkomst va opslag achter de meter, e gezie ee dalede prijs voor opslag i combiatie met het otstaa va ieuwe soorte techologieë voor dergelijke toepassige, is ee toekomst met steeds meer opslag achter de meter iet odekbaar i Nederlad. Dit is wellicht iet altijd ecoomisch efficiët vauit het oogput vauit het totale systeem (aagezie er zoder prikkels e regulerig uitgegaa wordt va lokale optimalisatie) maar is voor de eidgebruikers wel ee belagrijke drijfveer. Het verdiet daarom de aabevelig o-regret aapassige aa het eergiesysteem te doe, waarbij prikkels voor gebruik va opslag i lij moete zij met de koste e bate (zie ook Actiepla hieroder). Hierdoor zou de efficiecy voor het totale systeem kue verbetere als deze batterije (geaggregeerd) ook beschikbaar zoude zij voor systeemdieste, waardoor deze techologie voor meerdere dieste ee rol ka gaa spele. Voor eergiemaagemet achter de meter worde met ame batterije gebruikt. Met de steeds goedkoper wordede Li-io batterije is dit i de toekomst mogelijk ee geschikt batterijtype voor deze diest, aast evetuele adere batterijtype zoals de lood-zuur accu. Otlaadtijd (h) Wholesale Achter de meter Balacerig 1kW 10kW 100kW 1MW 10MW 100MW Opslag HUIDIGE SITUATIE Naast ee aalyse va de toekomst is de huidige situatie omtret eergieopslag i kaart gebracht. Hierbij is gekeke aar het marktmodel, regelgevig, beleid e de techologie otwikkelige. Daaraast zij de partije beschreve welke actief zij i deze markt. Uit deze aalyse blijkt dat de techologieë die u beschikbaar zij i pricipe i staat zij om de gevraagde dieste te levere, maar dat er og gee busiess case voor de groothadelsmarkt is doordat deze techologieë daarvoor og te duur zij. Daaraast worde door het huidige marktmodel e de regelgevig bepaalde belemmerige voor opslag veroorzaakt. Jaar Otlaadtijd (h) Li-io Lood-zuur VRFB NaS CAES P2H 2 P2CH 4 Maad Dag Uur 0.01 Vliegwiel kW 10kW 100kW 1MW 10MW 100MW Opslag

6 10 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL 2030 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL GAP ANALYSE Door de huidige situatie te vergelijke met de geweste toekomst situatie wordt bepaald welke stappe odig zij om daar te kome. De gap aalyse is gedaa voor verschillede categorieë: Techologieë De huidige stad der techiek va ee aatal techologieë is vergeleke met de verwachte vraag i 2030 (met uitkijk aar 2050). Daarbij is gekeke aar de mate va otwikkelig, welke dieste de techologie ka levere, de prijs per kw geïstalleerd vermoge, etc. Op basis daarva is bepaald wat er og otbreekt voor opslagtechologieë om commerciëel aatrekkelijk te worde. De koste va eergieopslag zij aazielijk hoger da adere opties voor het vergrote va de flexibiliteit va het eergiesysteem (zoals demad respose). Deze zulle middels doorotwikkelig va bestaade techologieë e het stimulere va oderzoek aar ieuwe techologieë moete worde verlaagd. Tools & software Uit aalyse blijkt dat ekele techologieë meerdere dieste kue levere, é dat i veel gevalle meerdere techologieë odig zij om ee voor ee specifieke situatie totaalpakket aa dieste te kue levere e hierdoor ee positieve busiess case te kue realisere. Software om deze combiaties va dieste oderlig op elkaar af te kue stemme is daarom belagrijk om de potetie va eergieopslag optimaal te kue beutte. MARKTCONSULTATIE I verschillede marktcosultatieactiviteite is same met Nederladse bedrijve e keisistellige i kaart gebracht waar volges he kase e belemmerige voor opslag ligge. De kase e belemmerige voor de Nederladse bedrijve die uit de marktcosultatie aar vore zij gekome, zij i deze routekaart meegeome i de aalyse, waarbij het actiepla zich richt op het odersteue va kase e iitiatieve voor Nederladse iitiatiefemers e het wegeme va de belagrijkste belemmerige. Uit de marktcosultatie kwame vier verschillede type belemmerige aar vore: Belemmerige gerelateerd aa het marktmodel e/of de regulerig. De iteractie tusse, e rolle va partije. Techologie-gerelateerde belemmerige, los va opslagtechologieë zelf (dek aa stadaardiserig e aasturigssoftware). Ozekerheid betreffede bovestaade factore e stimulerigsmaatregele. Naast deze belemmerige zie de Nederladse partije kase voor Nederladse bedrijve met ieuwe producte e dieste. De volgede kase zij oderscheide: Sterke sectore NL, zoals de gas, de chemische e de offshore e waterbouw idustrie: gebruik make va bestaade sterke sectore i Nederlad zodat otwikkelige mider tijd, geld e ieuwe keis vereise e daaraast die sectore odersteue. Nieuwe NL producte: vereiste otwikkelige zodaig uitvoere dat Neder ladse bedrijve ieuwe producte (zoals iovatieve eergie opslagsysteme e aasturigssoftware) op de Nederladse e iteratioale markt kue zette. Nieuwe NL dieste: vereiste otwikkelige zodaig uitvoere dat Nederladse bedrijve ieuwe dieste aa de Nederladse e iteratioale markt kue levere. Kase voor NL algemee: voordele voor Nederlad i het algemee, zoals als aabieder va opslagcapaciteit e va systeemrevisie-services e met als doel om de duurzaamheid va Nederlad te verhoge. De belagrijkste pute uit de gapaalyse zij als volgt: Niet alle systeemfucties va eergieopslag worde bie het huidige marktmodel gewaardeerd. Het is odig om de markt aa te passe te eide ee level playig field voor flexibiliteitsdieste te realisere om zo de waarde va eergieopslag optimaal te kue beutte. Beefit-stackig (het izette va éé eergieopslagsysteem voor meerdere dieste, waardoor de totale opbregste hoger e zekerder zij) is odig om eergieopslag optimaal i te kue zette voor het eergiesysteem. Marktmodel Het huidige marktmodel e de huidige regelgevig waardere flexibiliteit og iet voldoede, waardoor deze waarde og iet door marktpartije ka worde beut. Idie de waarde die flexibiliteit aa het systeem biedt beter i marktprijze e systeemtarieve gereflecteerd wordt, geeft dit de correcte prikkels voor ivesterige i flexibiliteit, zoals eergieopslag. De huidige systematieke zij ook adelig voor de kleischalige opslag. Het Nederladse ettariefmodel lijkt wel voor grootschalige opslag betere mogelijkhede te biede da i sommige adere lade iclusief Duitslad; dat biedt dus mogelijk aakopigspute.

7 12 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL 2030 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL Uit de marktcosultatie kwame de meerdere specifieke aabevelige voor cocrete stappe aar vore, waarva de vier belagrijkste hieroder worde geoemd: Otwikkelige va dieste e systeemitegratieoplossige voor eergieopslag achter de meter Toepasse va compressed air eergy storage (CAES) i Nederlad Otwikkele e toepasse va Power2Gas op de lage termij Iovatieve oderemers kue busiess hale uit de mogelijkhede die de behoefte aa flexibiliteit biede. Voor ieder va deze vier specifieke kase zij ook diverse stimulerigsmaatregele geoemd om die kase optimaal te beutte. De meeste geoemde maatregele zij techologie-otwikkelig, aapassig va het marktmodel, het beperke va ivesterigsrisico s e het stimulere va demostratieprojecte. Verschil = vereiste otwikkelige Huidige situatie (2015) Belemmerige voor die otwikkelige Routekaart = kase beutte, otwikkelige izette, belemmerige wegeme. Toekomstige situatie (2030+) Kase biedede otwikkelige ACTIEPLAN Nederladse bedrijve wille de eerder geoemde kase graag oppakke e verder otwikkele. Uit de gapaalyse blijkt echter dat overheidsitervetie odig is om de ambities voor 2030 te realisere. Huidige situatie 2030 Hierbij oderscheide wij twee type activiteite: Actiepla Stimulere e odersteue va oderzoek e otwikkelig Belemmerige weghale i wetgevig e het marktmodel e de regulerig geschikt make Hierbij diet de focus te ligge op die dieste waarvoor opslag het meest aatrekkelijk is: eergiemaagemet achter de meter, markt voor regel- e reservevermoge e mogelijk ook balacerig, e combiaties va deze oderlig e met de groothadelsmarkt (die op zichzelf og ovoldoede basis biedt). Het is va belag om iet specifiek ee techologie te odersteue. Als ieuwe techologieë of dieste worde otwikkeld die passe bie deze kaders, kue ze goed odersteud worde door dit actiepla. Ook bestaade systeme die verdere otwikkelig odig hebbe of juist gedemostreerd kue worde, passe hierbij. 1 STIMULEREN EN ONDERSTEUNEN VAN ONDERZOEK EN ONTWIKKELING Stimulere e odersteue va otwikkelig e R&D voor techologie otwikkelig e otwikkelig va eergiemaagemetsysteme (software). Doelstellig va deze actie is dat de Nederladse overheid iitiatieve va Nederladse bedrijve, keisistellige e oderemers odersteut, met ame op otwikkelige die zich izette op kosteverlagig va opslag techologieë e op de slimme itegratie va deze opslagsysteme i de eergievoorzieig. Vaak wordt vermeld dat er iet allee techologische iovaties odig zij, maar dat de toepassig va opslag ook veel ieuwe samewerkigsmodelle odig heeft, bijvoorbeeld omdat de bate verdeeld zij over meerdere stakeholders of omdat 1 opslagsysteem voor meerdere dieste gebruikt ka worde. De overheid moet het otwikkele va ieuwe busiess modelle voor het gebruik va opslag zoveel mogelijk stimulere e facilitere.

8 14 ROUTEKAART ENERGIEOPSLAG NL BELEMMERINGEN WEGHALEN IN WETGEVING IN HET MARKTMODEL EN DE REGULERING GESCHIKT MAKEN ACTIES Naast het uitvoere va R&D, ka e moet de Nederladse overheid belemmerige weghale i het Nederladse marktmodel e i de wetgevig. Hiervoor zij verschillede zake mogelijk. Belagrijk is dat flexibiliteit ee eerlijke plaats krijgt i de markt. Hiervoor zij verschillede acties mogelijk: Techologie otwikkelig Nieuwe busiess modelle Oodige belemmerige voor opslag e demad respose voor hadel op de balacerigsmarkt opheffe. Wholesale market: marktmodel verbetere met betrekkig tot flexibiliteitsdieste. Eergiemaagemet achter de meter: de overheid zou acties moete eme om te stimulere dat eergiesysteme achter de meter zo worde igezet dat ze iet allee de eidgebruiker diee, maar ook helpe om het totale systeem te optimalisere. Hiervoor zij verschillede mogelijkhede, zoals: - het tijdsafhakelijk e waar mogelijk locatie-afhakelijk make va de prijs (de prijs volgt da de wholesale markt e wordt mede beïvloed door evetuele lokale cogestie), met wettelijke faciliterig va gedifferetieerde ettarieve - dit idee va ee tijdsafhakelijke prijs moet worde toegepast op zowel stroom die wordt verbruikt e op duurzame terugleverig - salderigssysteem e REB belastig aapasse richtig maximale lokale toepassig va duurzaam Marktmodel e regulerig Wegeme barrières Stimulere samewerkig Stadaardiserig Tijd