BU ERNST &YOUNG. tl n. Ll u n. [j l.\ [J n [J ;] IJ IJ. Illll""' VERTROUWELIJK De Raad van de gemeente Nijmegen Postbus HG NIJMEGEN

Transcriptie

1 [1 ] Jl "1 1 I 3 a tl Illll""' VERTROUWELIJK De Raad va de gemeete Nijmege Postbus HG NIJMEGEN BU ERNST &YOUNG Erst & Youg Accoutats LLP Meader MH Arhem Postbus AC Arhem Tel.: +31 (0) Fax; +31 (0) Arhem, 12 aprll 2011 JD/MvL/WvS/mm 'J [j l.\ :J [J Ll u [J ;] Geachte lede va de gemeeteraad. I aasluitig op oze cotrole va de jaarrekeig 2010 va de gemeete Nijmege hebbe wij het geoege u hierbij de resultate va oze cotrole te presetere, i oze Boardletter hebbe wij reeds gerapporteerd over de ultkomste va oze iterlmcotrole e de bevidige Izake de itere beheersig va de gemeete Nijmege, Dit accoutatsverslag gaat i op oze veratwoordelijkheid met betrekkig tot de cotrole va de Jaarrekeig, de gepiade reikwijdte e timig va de cotrole, oze cotroleverklarig e oze belagrijkste cotroiebevidige, waaroder evetuele tekortkomige i de itere beheersig, alsmede oze oafhakelijkheid. Het bevat teves oze overige mededeiige uit hoofde va oze fuctie als extere accoutat aa, voor zover oodzakelijk geacht, Het accoutatsverslag Is uitsluited bestemd voor gebruik door u e mag iet voor adere doeleide worde gebruikt. De oderwerpe die i dit accoutatsverslag aa de orde kome hebbe oderdeel uitgemaakt va oze overwegige bij de bepalig va de aard, het tijdstip va uitvoerig e de diepgag va de cotrolemaatregele die zij toegepast bij de uitvoerig va de cotroie va dejaarrekeig va de gemeete Nijmege. De I dit accoutatsverslag opgeome bevidige doe gee afbreuk aa os oordeel omtret dejaarrekeig Oze bevidige e aabevelige hebbe wij I cocept besproke e toegelicht met de portefeulliehouder fiacie e de directeur Cocer, Ee afschrift va dit versiag Is toegezode aa het Coliege va Burgemeester e Wethouders, Wij stetl'si^het op prijs ee e ader persoolijk toe te lichte of uw evetuele vrage te beatwoorde. il IJ IJ Hoofi*dhM s), EritMiolilliViiiAccoutats LLP drs, \J.M.y\7Brrost RA Part^i T,B. de/vties RA Partef- ' ij Erst s Youg Accoutats LLP \i ee limited llablllly, rtership opgericht aer hot recht vo Egolad e V/a(es e goreglslredfd b^ Compaies House orjer reglslr^ttbummer , i relalle tot trst 9K Youg Accoulels LLP wordt de l?rm parter gebruikt voor oe (vortegewooruiger va ee) veoot va Erst & Voug Ac«utit3t$ UP. Ersl & Youg Accoutats LI.P is statutair govostigd te Lembeth Palace Road 1, Lodo SEI 7EU, Vereigd Kolkriitt, heeft haar hooldvesllglg aa Boompjes 25Q, 3011 XZ Rotterdam, Nederlad c Is geregistreerd bl de Kamer ye Koophadel Rotterdam oder ummer Op oze werkzaamhede zlj algemee voorwaarde va toepassig, waari fle beperkig va de aasprahelljkheid Is opgeome.

2 .r] R 0 :1 a Gemeete Nijmege Uitkomste cotrole jaarrekeig 2010 ] Verslag va bevidige voor de gemeeteraad J BU ERNST &YOUNG Quality I Everythig We Do

3 ri 111 EU ERNST &YOUNG B Ihoudsopgave IJ :i :i M [1 fj f- I 3 [I :i 0 ;l!1 1-^ J Bestuurlijke samevattig 1 Cotroleverklarig bij de jaarrekeig Accoutatsoordeel 1 Evaluatie va foute e ozekerhede 2 De fiaciele resultate over Iformatlewaarde va de jaarstukke 3 Samevattig boardletter De cotrole i het kort 9 Uwopdracht aa os 9 Oze cotroleaapak i relatie tot het cotroleprotocol 9 Uw specifieke wese e aadachtspute 10 Cotrole va de getrouwheid 10 Cotrole va de rechtmatigheid - 10 Gehateerde goedkeurigs- e rapporterigstoleraties 11 Veratwoordig over Sigle iformatio e sigle audit (Sisa) 12 Verplichte mededelige va uw accoutat 12 Belagrijkste uitkomste i het kader va de cotrole va de jaarrekeig Ileidig 13 Ee goedkeurede cotroleverklarig 13 Evaluatie va foute e ozekerhede 13 Beoordelig va de rechtmatigheid 14 Bevidige bij de programmarekeig 17 De (fiaciele) resultate i perspectief 23 Aalyse resultaat Aalyse fiaciele positie ultimo Aalyse va het weerstadsvermoge 24 Bijiage Verplichte mededelige va uw accoutat []

4 Ij IIIIII'"" ^ ERNST &YOUNG '1 CI 3 a 3 rt [1 Uitkomsteri cotrole

5 u iii' lllll"'" BI ERNST &YOUNG Samevatted overzicht uitkomste cotrole ('dashboard') Resultaat 2010 (* 1 miljoe) Begrotig Werkelijk ^ Resultaat voor bestemmig 32,9 12,2 Mutatle Bestemmigsreserves (30,7) (30,7) Resultaat a bestemmig 2,2 (18,5) v.. Solvabiliteit Eige vermoge / totaal vermoge Otwikkelig Saldireserve (* 1 miljoe) Weerstadsvermoge D D Odergres Saldireserve Bovegres Liquiditeit Schulde kort / vorderige kort "A :] 'a D2010 D2009 D ,3)i 23,0S 2o,l«Gemeete Nijmege D ,9!( 47,8K 40,814 J Gemeete Nijmege J Bestemmigsreserves t.o.v. totaal eige vermoge r V. Percetage bestemde reserves 42«02010 D2009 D2008 i 1 Gemeehte Nijmege 141!( B "A Belagrijke aadachtspute jaarrekeig Grodexploitatie: o Moitorig plaexploitatie Waalsprog e Koers West o Moitorig va de flaclele risico's I relatie tot de ABR. Verbeterig jaarrekelgproces Bezuiigige: bewakig voortgag vereist V. J I

6 lllll'"- ^ ERNST &YOUNG I3 11 a :j a J 1 Bestuurlijke samevattig i deze bestuurlijke samevattig geve wij eerst de uitkomste va oze cotrole weer met ee toelichtig hierop. Daara volge de belagrijkste bevidige e aabevelige aar aaleidig va de cotrole va de jaarrekeig. 1.1 Cotroleverklarig bij de jaarrekeig 2010 Wij hebbe bij de jaarrekeig 2010 va de gemeete Nijmege ee goedkeured oordeel verstrekt voor zowel de getrouwheid als de rechtmatigheid. Per 15 december 2010 is de tekst voor de accoutatsverklarig aagepast aar cotroleverklarig. Daarmee wordt ee duidelijker relatie gelegd met de opdracht va de accoutat. Ee cotroleopdracht leidt tot ee cotroleverklarig, ee beoordeiigsopdracht tot ee beoordeligsverklarig e ee samestelligsopdracht tot ee samestelligsverklarig. De term accoutatsverklarig is hierbij ee cotaierbegrip geworde, ameiijk ee verklarig afgegeve door ee accoutat. De oude betekeis va de accoutatsverklarig vervalt. Daarmee diet ee eide te kome aa de spraakverwarrlg rod verklarige va accoutats. Hoewel de wet vraagt om ee accoutatsverklarig, doet de wijzigig va de term 'accoutatsverklarig' i 'cotroleverklarig' iets af aa de essetie va de opdracht die de accoutat uitvoert e de mate va zekerheid die hij als uitkomst va die werkzaamhede verstrekt. 1.2 Accoutatsoordeel Wij hebbe uw bestuur gemachtigd oze cotroleverklarig d.d. 12 april 2011 bij de jaarrekeig 2010 va de gemeete Nijmege op te eme. Oze oordele zoals opgeome i deze cotroleverklarig zij als volgt: Oordeel over de getrouwheid: Oordeel overde rechtmatigheid Goedkeured Goedkeured Hierbij zij wij erva uitgegaa dat de u overlegde jaarrekeig ogewljzlgd wordt vastgesteld, Idie er og wijzigige worde aagebracht i de defiitieve vorm va de jaarrekeig diee wij deze te beoordele alvores oze cotroleverklarig hierbij mag worde opgeome. ;j De goedkeurede strekkig va de cotroleverklarig voor zowel het getrouwheids- als het rechtmatigheidsoordeel beteket dat de jaarrekeig met ee redelijke mate va zekerheid gee foute of ozekerhede bevat die i totaliteit de voor de jaarrekeigcotroie gehateerde goedkeurigstoieratie overschrijde. Het goedkeurede oordeel voor de rechtmatigheid houdt i dat de fiaciele beheershadelige die door het College va B&W zij verricht voldoe aa de va toepassig zijde wette, verordeige e regels, zoals vastgesteld i het door de gemeeteraad vastgestelde ormekader. Ult hoofde va oze cotroletaak hebbe wij de fiaciele gegeves zoals opgeome i de jaarrekeig e de verplichte bijiage bij de jaarrekeig, gecotroleerd.

7 llll ^ ERNST &YOUNG 1 II 1 De i het jaarverslag opgeome programmaveratwoordig, paragrafe e fiaciele positie hebbe wij iet gecotroleerd. I het kader va oze opdracht hebbe wij deze gegeves allee getoetst op tegestrijdighede met de i de jaarrekeig opgeome Iformatie. 1.3 Evaluatie va foute e ozekerhede De goedkeurede strekkig va de accoutatsverklarig voor zowel het getrouwheids- als het rechtmatigheidsoordeel beteket dat de jaarrekeig met ee redelijke mate va zekerheid gee foute of ozekerhede bevat die i totaliteit de voor de jaarrekeigcotroie gehateerde goedkeurigstoieratie overschrijde. Het totaal aa foute komt voor wat betreft de getrouwheid e de rechtmatigheid lager uit da de maximale toieratie va 8,4 miljoe e het totaal aa ozekerhede komt voor wat betreft de getrouwheid e de rechtmatigheid lager uit da de maximale toieratie va 25,2 miljoe, waarmee voor beide oderdele het oordeel goedkeured is, Uit oze werkzaamhede zij de volgede cotroleverschiile e ozekerhede gebleke. Aagezie het totaalbedrag aa foute e ozekerhede de cotroletoleraties iet overschrijde, hebbe deze bevidige gee gevolge voor de goedkeurede strekkig va oze cotroleverklarig. Ee specificatie va de cotroleverschiile is opgeome i paragraaf 3.3. Daarbij is i hoofdstuk 3 ee adere uitleg gegeve. (i miljoee euro's) [1 Cotroleverschiile per oderdeel Getrouwheid Foute ozekerhede Verwijzig Rechtmatigheid (Europese) Aabestedlge 0,8 0, Begrotigsrechtmatigheld 0, Vaststellig Brede doeluitkerig SIV Totaal ^. _ 1,9 2, Toieratie (1%/3%). 25,2 2.6 J 1.4 De flaclele resultate over 2010 Het saldo va bate e laste over 2010 bedraagt 18,5 miljoe voordelig e is als volgt weergegeve: Bedrage i miljoe Laste Bate Resultaat voor bestemmig Begrotig a wijzigig 881,7 (848,8) 32,9 Jaarrekeig ,7 (791,5) 12,2 verschil 78,0 (57,3) 20,7

8 ,'S llll""' ^ ERNST &YouNG 0 a Mutaties reserves Resultaat a bestemmig (30,7) 2,2 (30,7) (18,5) 20,7 Te opzichte va de door u vastgestelde begrotig beteket dit ee overschot va 20,7 miljoe. Voor ee aalyse op het resultaat te opzichte va de begrotig verwijze wij u aar de toelichtig op de programmarekeig, zoals opgeome i de jaarrekeig Iformatlewaarde va de jaarstukke :J Wij zij va meig dat de jaarstukke - gegeve de irichtig va de jaarrekeig - ee goed izicht geve i het gerealiseerde resultaat over het jaar 2010 e de fiaciele positie per 31 december Daaraast wordt izicht gegeve i de over- e oderschrijdige die te opzichte va de door u vastgestelde programmabegrotig hebbe plaatsgevode. Coform de hiervoor geldede voorschrifte is door os agegaa of het jaarverslag de miimale wettelijke voorgeschreve iformatie bevat e of de ihoud va dit verslag gee tegestrijdighede bevat met de door os gecotroleerde jaarrekeig. Op grod hierva hebbe wij vastgesteld dat de ihoud va het jaarverslag iet i strijd is met de jaarrekeig, 1.6 Samevattig boardletter 2010 a u ^j Kwaliteit e uitvoerig itere cotrolewerkzaamhede I 2010 zij adere stappe gezet om te kome tot ee gemeete die i cotrol is, De itere beheerslg op procesiveau is verder verbeterd. Ook de actuele otwikkelige voor de gemeete, zoals de bezuiigigstaakstellig, het formatiebeheer e het beheer va grote projecte zij i 2010 adequaat opgepakt. De uitdagig ligt u i het verder implemetere va de maatregele e de moitorig daarop. Hierbij spele cultuuraspecte ee belagrijke rol. Wij oderkee de volgede speerpute gericht op de verdere otwikkelig va de bedrijfsvoerig: Ee zlchtbare vastleggig va de beheersigsmaatregele alsmede de toetsig op de alevig daarva voor de belagrijkste fiaciele systeme. Het verhoge va de effectiviteit e efficiecy va de itere cotrole door ee meer orgaisatiegerichte e risicogeorieteerde aapak va de itere cotrole. - Het verhoge va de disciplie bij de directies te aazie va het vastlegge va cotracte, de dossiervormig e het vooraf cosultere va de afdelig ikoop bij ikope. - De adere ultwerkig va de itere beheerslg bie de grodexploitaties op het gebied va opstelle acalculaties, uiformere e vastlegge overwegige e besluite alsmede het izicht va de gemeetelijke (fiaciele) bijdrage i meerjareperspectief. - Ee optimaal gebruik va het formatiebeheersysteem.,1

9 12 a' llll" ^ ERNST &YOUNG Bezuiigige Uw gemeete heeft zich de opdracht gegeve om vaaf 2014 structureel 22 miljoe te bezuiige. Dit uitgagsput is meegeome i het coalitieakkoord e is uitgewerkt i de Perspectleveota e de stadsbegrotig De voorstelle voor de bezuiigige bestaa voor de helft ult besparige i de bedrijfsvoerig e voor de adere helft uit besparige uit hoofde va het schrappe of beperke va gemeetelijke take, i het voortraject i jauari 2010, als voorbereidig op de coalitiebesprekige zij 2 groepe samegesteld, ee voor de bedrijfsvoerig e ee voor de take (programma's). De sessies va de werkgroepe zij costructief e iteractief geweest e hebbe hierdoor het draagvlak verkrege va de orgaisatie e het College e daarmee het vertrouwe i de uitvoerig va de og te bepale cocrete ultwerkig va de voorstelle. Voor de ombuigigsoperatie is ee uitvoerigspla geschreve. De directie Cocer heeft ee kaderstellede regiefuctie voor wat betreft de realisatie va de getroffe bezuiigigsmaatregeie. De voortgag va de bezuiigigsmaatregele zulle per directie e per bezuiigigstaakstellig worde bewaakt. i de regullere bestuursrapportages (2x per jaar) zal richtig de Raad worde gerapporteerd. Voorafgaad aa deze rapportages worde de bezuiigigsmaatregeie door het cocer besproke met de betreffede directie. Evetuele afwijkige tusse realisatie e begrotig worde hier ook besproke. Wj zij va meig dat door bovegeoemde aapak ee goed draagvlak is gecre&erd voor de taakstellig waar de gemeete voor staat e waarborge zij getroffe om (idie oodzakelijk) tijdig te sigdlere of aa de doelstellige is voldoe. imiddels zij de plae va aapak per directie igedied waarbij ee aatal plae og ader gecocretiseerd diee te worde. Deze plae zij imiddels voorgelegd aa het College e zij richtiggeved voor realisatie va de bezuiigige i Moitorig vidt plaats via de B&V-cyclus. t) Formatiebefieer Proces Door het cocer wordt voorafgaad aa elk begrotigsjaar de toegestae formatie afgezet tege de begrote loosom. De toegestae formatie is hierbij afgestemd met college e/of raadsbesluite. Tussetijdse mutaties gedurede het jaar diee te worde oderbouwd met college e/of raadsbesluite e te worde voorzie va ee fiaciele dekkig. Door het cocer wordt hier toezicht op ultgeoefed.

10 rl ^ ERNST &YOUNG "i :i I maadelijkse formatieoverzichte (POF-lijste) voor ambtelijk persoeel wordt de toegestae formatie afgezet tege de werkelijke formatie. De directies hebbe de vrijheid om bie het gestelde budget te hadele. Ook zit er ee compeserede factor I met betrekkig tot het ihuurbudget. Dit beteket dat er voor vacatureruimte igehuurd mag worde e dat beide budgette elkaar kue e moge compesere. >-Wjj zij va meig dat iiet formatiebefieer bie de gemeete Nijmege va ee goed iveau is. Door gebruil< te make va tiet geautomatiseerde formatiebeheersysteem ka het formatiebeheer aar oze meig verder worde geprofessioaliseerd. u :l :) Er is i 2011 ee iformatiestructuur rodom vaste medewerkers, ihuur e rapportages m.b.t, het Beaufortsysteem opgezet. Formatiebeheer i relatie tot de bezuiigige BIj de formatieve bezuiigige worde iter bij de ivullig door de directies kelpute gecostateerd. Te eerste komt dit doordat bij het feitelijk terugbrege va formatieplaatse de betreffede medewerkers te laste va het loosombudget kome totdat afvloeilg plaatsvidt of bie de gemeete ee ieuwe fuctie Is gevode. Daaraast moete bij de ultstroom va persoeel arbeidsrechtelijke aspecte i acht moet worde geome e is gee budget beschikbaar voor frictiekoste bij persoele afvloeilg. Uiteidelijk blijft per directie de directeur veratwoordelijk voor de ivullig va de bezuiigigsdoelstellig. Risico-aalyse grodexploitaties Waalsprog Algemee Bij het realisere va de gemeetelijke doelstellige met betrekkig tot (her-)otwikkelig va ruimte voor woe, ecoomische activiteite e voorzieige zlj (fiaciele) risico's overmijdelijk. Risico's zij acceptabel zolag zij igecalculeerd zij e middele kue worde aagewed om de (fiaciele) gevolge va de risico's die zich voordoe te kue opvage. Door middel va ee optimale beheersig va de risico's is het mogelijke de otwikkelig efficiet e effectief uit te voere. Voorkome moet worde dat risico's overmatig worde af gedekt of dat er juist ovoldoede voorzieige worde getroffe om de schade te beperke. Bie het project Waalsprog is het otwikkeligsbedrijf Nijmege veratwoordelijk voor de grodexploitaties Waalsprog. De GEM Waalsprog is veratwoordelijk voor ee groot gedeelte va de woigbouw. De gemeete Nijmege is voor 50% aadeelhouder va de GEM. Voor het project Waalsprog zij tot e met hede circa 90 % va de i het plagebied te verwerve grode voor de woigbouw e bedrijveterreie aagekocht. De gemeete Nijmege is formeel juridisch eigeaar va alle voor dit project aageschafte grode,

11 a 1 1 III ^ ERNST &YOUNG [1 u De rol va de gemeete Nijmege i dit project is beperkt tot de aaschaf va grode (Otwikkeligsbedrijf e GEM) e het woo- e bouwrijp make, Het grootste (fiaciele) risico voor de gemeete Nijmege e de GEM Is dat de aagekochte grodwaarde e de koste voor oder adere het woo- e bouwrijp make alsmede de retekoste iet met de verkoopopbregste va de grode worde terugverdied. Dit ka gebeure door het achterblijve va de geprogosticeerde Jaarlijkse verkope, looptijdverlegig va het totale project e het iet realisere va de verkoopprijze. I de huidige ecoomische situatie Is de kas hierop aawezig. Deze aspecte hebbe ee rechtstreekse ivloed op de fiacierigsiaste e de exploitatiekoste (koste Voorbereidig, Toezicht e Uitvoerig/project-orgaisatie). t J Om bovestaade risico's te beheerse e te moitore is het belagrijk het risicomaagemet va ee dergelijk project goed i te vulle. De ker va risicomaagemet is het maage e daarmee het beheerse va de oderkede risico's. Voor het irichte va de itere beheersig va uw orgaisatie e daarmee het maage va deze risico's zij aar oze meig de volgede vier aadachtsgebiede belagrijk: - Take e veratwoordelijkhede - Risicomaagemet/cotrollig - Plaig-e cotrolcyclus - Admiistratieve orgaisatie e itere cotrole Hieroder geve wij per aadachtsgebied op hoofdiije weer hoe dit door de gemeete Nijmege voor de grodexploitatie Waalsprog is igevuld. ij Take e veratwoordelijkhede i jui 2010 is door de Raad de "Kaderota grodbeleid 2009"vastgesteld waari odermeer is opgeome hoe het gemeetebestuur het grodbeleid wil sture e cotrolere. Daaraast is opgeome op welke momete het college veratwoordig aflegt aa de Raad over het gevoerde grodbeleid. Er worde ee drietal rapportages oderscheide: Plaexploitaties Voortgagsrapportage grote projecte (VGP) Stadsbegrotig e Stadsrekeig Voor wat betreft de deelemige, waaroder de GEM Waalsprog, is beschreve op weike wijze het toezicht (corporate goverace) plaats vidt. J I dit kader is door de Raad de kaderota "verbode partije" vastgesteld. Specifiek voor de GEM Waalsprog is dit verder uitgewerkt i de otitie "Specifiek Kader Voor de Verbode Partij GEM Waalsprog Beheer B.V." Hieri is ader gecocretiseerd hoe de bestuurlijke e ambtelijke take, bevoegdhede e veratwoordelijkhede moete worde igevuld. De relatie gemeete Nijmege e de GEM is vastgelegd i ee afzoderlijke samewerkigsovereekomst (besluit Raad 2 juli 1997).

12 ly liiiii" 7 W ERNST &YOUNG I de Nota uitvoerig risicobeheer (2007) zij de take e veratwoordelijkhede voor het risicobeheer beschreve voor de gemeetelijke grodexploitaties. De eidveratwoordelijkheid va het risicobeheer ligt per afzoderlijk project bij de projectotwikkelaar va het gemeetelijk otwikkeligsbedrijf, die op zij beurt de projectcotroller e de plaecooom daarbij aastuurt. Door de GEM Waalsprog, worde zelfstadig e oder eige veratwoordelijkheid risicoaalyses gemaakt als oderdeel va de jaarlijkse herzieig va de grodexploitatie. Deze risicoaalyses worde beoordeeld door medewerkers va het otwikkeligsbedrijf va de gemeete Nijmege. Op basis va de uitkomste hierva wordt de aadeelhouder ames de gemeete Nijmege geadviseerd. (J :J J Risicomaagemet/cotrollig De opzet va het risicobeheer bie de gemeete Nijmege is zoals hierbove aagegeve vastgelegd i de "Nota uitvoerig risicobeheer". De uitkomste va deze risico-aalyses zij vastgelegd i het VGP. I februari 2011 is uw Raad afzoderlijk getformeerd over de risico's i het otwikkeligbedrijf i de "Risicoota Otwikkeligsbedrijf". Hieri zij ook de mogelijke sceario's weergegeve die zich kue voordoe e de beheersigsmaatregele die iter worde getroffe. De GEM Waalsprog wordt iet i deze ota meegeome. De veratwoordelijkheid voor het al da iet make va ecoomische scearioaalyses ligt bij de GEM. Bij de beoordelig va de herzieig va de grodexploitatie 2010 va de GEM Waalsprog zal hier vauit de gemeete Nijmege specifiek aadacht aa moete worde besteed. >'Wij beadruld<e het belag va de ultwerkig va meerdere ecoomische sceario's gezie de huidige otwikkelige i de markt. Daarbij advisere wij u vooraf de uitgagspute va de verschillede uit te werke sceario's bestuurlijk te late accordere. De cotroller va de directie DWS bewaakt de tijdige e juiste ivullig va het risicobeheer va het otwikkeligsbedrijf. De directeur va DWS houdt toezicht vauit de gemeete Nijmege op ee adequate ivullig va het risicobeheer door de GEM Waalsprog. ;j J 11 Plaig- e cotrolcyclus (iformatievoorzieig) Op basis va de "Kaderota Grodbeleid 2009" worde over de voortgag va de plaexploitaties va het otwikkeligsbedrijf e de deelemige gerapporteerd i de "Voortgagsrapportage Grote Projecte (VGP)" Het project Waalsprog is hieri ook opgeome voor het gemeetelijke aadeel, Deze rapportage diet teves als veratwoordigsistrumet iclusief de risico-aalyses die daaraa te grodslag ligge. De VGP met als peildatum September 2010 is samegesteld e ligt ter besluitvormig voor aa de Raad.

13 1 IIM"' MJ ERNST &YOUNG 'J 1 a.} Specifiek voor de deelemig GEM Waalsprog worde i het VGP de relevate otwikkelige gemeld. Daaraast wordt de Raad geiformeerd via de paragraaf verbode partije i de Stadsbegrotig, de voorjaars e ajaarsota e de Stadsrekeig. Door middel va ee jaarrekeig met accoutatsverklarig legt de GEM Waalsprog jaariijks veratwoordig af over het gevoerde beleid e beheer. Admiistratieve orgaisatie e itere cotrole I het kader va de iformatievoorzieig is het belagrijk dat de aagebode iformatie over het project Waalsprog juist, tijdig e volledig is. De belagrijkste (fiaciele) processe va het otwikkeligsbedrijf Nijmege zij vastgelegd e worde periodiek iter getoetst. A/aar oze meig is de opzet va het risicomaagemet va voldoede iveau. Uiteraard is de ivullig va het risicomaagemet bepaled voor de kwaliteit erva. We deke hierbij met ame aa de kwaliteit va de uit te werke risico-aalyses 2010 met betrekkig tot de Waalsprog door zowel de gemeete Nijmege als de GEM Waalsprog. Wij advisere u ee oafhakelijke toets uit te late voere op de risico-aalyses Er wordt ee secod opiio op risico-aalyses Waalsprog uitgevoerd voor wat betreft de gemeetelijke exploitatie e exploitatie GEM. :i

14 0 llll""" ^ ERNST &YOUNG 1 3 [1 il M :i Ll [1 :i :i a 0 [] :i,1 ij [] ;-i J I ;J 'I

15 ll If a' IIIIIIII"'" EU ERNST &YOUNG 2 De cotrole i het kort :J :i ;i 'J 2.1 Uw opdracht aa os U heeft os de opdracht gegeve tot cotrole va de jaarrekeig. Wij hebbe de afsprake met u voor de cotrole va het boekjaar 2010 vastgelegd i oze opdrachtbevestigig. I deze opdrachtbevestigig hebbe wij u getformeerd over: de reikwijdte va de cotrole e de toleraties; - de cotroleaapak; de specifieke wese va e afsprake met de gemeeteraad; - de wederzijdse veratwoordelijkhede; - commuicatie e rapporterig; team e oafhakelijkheid; het hoorarium. Hiera gaa wij og afzoderlijk i op de cotroleaapak e uw specifieke wese e afsprake. 2.2 Oze cotroleaapak i relatie tot het cotroleprotocol Oze cotrole Is verricht i overeestemmig met Nederiads recht, waaroder het Besluit Begrotig e Veratwoordig (BBV). Oze cotroleaapak is oder adere gericht op het i kaart brege va de voor de jaarrekeig va belag zijde risico's. De plaig e uitvoerig va oze cotrole e de daaraa gerelateerde advieswerkzaamhede zij gericht op het afgeve va ee cotroleverklarig bij de Jaarrekeig Oze cotrole is oderverdeeld i twee periode, de tussetijdse cotrole e de eidejaarscotrole. I oze tussetijdse cotrole richte wij os op de opzet, het bestaa e de werkig va de fiaciele processe alsmede op de kwaliteit va de uitvoerig va itere cotrolemaatregele e -programma's, zowel te aazie va de getrouwheids- als de rechtmatlgheidaspecte. Tijdes de balascotrole richte wij oze cotrole met ame op de jaarrekeigposte e voere wij aasiuitcotroles, cijferbeoordelige, verbadscotroles e daar waar oodzakelijk gegevesgerichte cotrolemaatregele uit. Voorts beoordele wij of de Jaarrekeig voldoet aa de eise gesteld i hoofdstuk 4 va het Besluit Begrotig e Veratwoordig (BBV), Het jaarverslag toetse wij margiaal op tegestrijdighede met de jaarrekeig. De plaig e uitvoerig va oze cotrole e de daaraa gerelateerde advieswerkzaamhede zij vooramelijk gericht op: 1 Het geve va feedback aa het College over oze bevidige betreffede de itere beheersig va de bedrijfsprocesse e de kwaliteit va de verbijzoderde itere cotrole. 2 Beoordelig va het jaarverslag. 3 Cotrole va de jaarrekeig. 4 Het afgeve va ee accoutatsverklarig bij de jaarrekeig.

16 ly ^ ERNST &YOUNG 10 ij 5 Odersteue va de cotrolerede rol va de gemeeteraad door het ultbrege va ee verslag va bevidige. I oze tussetijdse rapportage va gericht aa het College hebbe wij ivullig gegeve aa het eerste oderwerp. I deze rapportage geve wij Ivullig aa de overige oderwerpe. 2.3 Uw specifieke wese e aadachtspute U heeft os gevraagd dit jaar specifiek aadacht te bestede aa de volgede oderwerpe. ff - Het systeem va de door het college voorgeome bezuiigige e de stad va zake te aazie va de realisatie daarva. - Het formatiebeheer (iclusief ihuur) bie de ambtelijke orgaisatie e de mate va cotrol te aazie daarva. Risicoaalyse grodexploitaties Waalsprog. I oze boardletter aar aaleidig va de tussetijdse cotrole 2010 hebbe wij over bovegeoemde pute gerapporteerd. Voor ee samevattig hierva verwijze wij u aar paragraaf Cotrole va de getrouwheid De cotrole va de getrouwheid va de jaarrekeig heeft tot doel vast te stelle dat de i de Jaarrekeig opgeome fiaciele iformatie ee getrouw beeld geeft va de werkelijkheid. Bij deze cotrole make wij gebruik va de bij de gemeete Nijmege igebouwde cotroies i de uitvoerigsprocesse e gaa wij a i welke mate gesteud ka worde op de itere orgaisatie. Wij stelle dus vooral vast dat de gemeete Nijmege zelf de processe adequaat beheerst e daardoor betrouwbare fiaciele iformatie tot stad ka brege. I de afrodede cotrolefase gaa wij a of de door uw gemeete opgestelde coceptjaarrekeig juist is afgeleid uit de fiaciele admiistratie e stelle wij vast of deze coceptjaarrekeig voldoede izicht biedt e ook verder voldoet aa de i wet- e regelgevig gestelde eise. Gezie de aard va de door os uitgevoerde cotrolewerkzaamhede, welke zij gebaseerd op de door uw College va B&W aa os verstrekte opdracht e de daarbij te hatere goedkeurigstoieratie ka deze ooit de absolute zekerheid geve dat er gee materiele ojuisthede i de jaarrekeig voorkome. I oze cotroleverklarig geve wij dit weer met de woorde 'redelijke mate va zekerheid'. 2.5 Cotrole va de rechtmatigheid De cotrole va de rechtmatigheid richt zich op de alevig va relevate wet- e regelgevig e de raadsbesluite va de gemeeteraad, voor zover de foutekas die voortvloeit uit het iet aleve va de wet- e regelgevig e/of besluite direct fiaciele cosequeties heeft voorde jaarrekeig. :i I overeestemmig met uw opdracht hebbe wij de rechtmatigheidscotrole uitgevoerd. Hierbij hebbe wij als uitgagsput het door de gemeeteraad vastgestelde ormekader gehateerd voor de wet- e regelgevig die voor de gemeete Nijmege va toepassig is.

17 m llll""' 11 ^ ERNST &YOUNG [1 :i Wij toetse, op basis va risicoaalyse, overiges primair of de orgaisatie voldoede maatregele heeft getroffe om de alevig va wet- e regelgevig te waarborge. Dit houdt i dat wij iet zelfstadig alle wet- e regelgevig i detail beoordele op de mogelijkheid va het zich voordoe va (juridische e fiaciele) risico's. Wij make hiervoor gebruik va de door de gemeete Nijmege uitgevoerde werkzaamhede met betrekkig tot het rechtmatlgheidsbeheer. 2.6 Gehateerde goedkeurigs- e rapporterigstoleraties Op grod va het BAPG stelt de gemeeteraad de goedkeurigstoieratie vast die de accoutat bij zij jaarrekeigcotroie diet te hatere. U heeft os voor het boekjaar 2010 opgedrage om bij oze oordeelsvormig uit te gaa va de hiera vermelde goedkeurigstoieratie: Goedkeurigstoieratie Foute i de jaarrekeig (% laste) Ozekerhede i de cotrole (% laste) Goedkeured i 1% i3% Beperkig 7I%T'3%" > 3% <10% Oordeeloth6udig i 10% Afkeured ri% Op grod va de (cocept) Jaarrekeig 2010 bedraagt de goedkeurigstoieratie voor foute afgerod 8,4 miljoe (1%) e voor ozekerhede 25,2 miljoe (3%). Als de goedkeurigstoieratie iet wordt overschrede, ka ee goedkeurede cotroleverklarig worde afgegeve. 0 Deze goedkeurigstoieratie is ee kwatitatlef criterium, de uiteidelijke oordeelsvormig is echter altijd ee combiatie va kwalitatieve e kwatitatieve afwegige. Voor het al da iet opeme va bevidige i het verslag va bevidige heeft u os ee rapporterigstoleratie voorgeschreve va (10% va de goedkeurigstoieratie). Dit beteket dat, ultgaade bij de cotrole va de jaarrekeig 2010 va ee goedkeurigstoieratie va 8,4 miljoe, alle door os gecostateerde foute of ozekerhede groter of gelljk aa i dit verslag va bevidige zij opgeome. Wij wijze u erop dat oze cotrole iet was gericht op het vorme va ee oordeel over de admiistratieve orgaisatie e itere beheersig als zodaig. De i dit rapport opgeome bevidige e aabevelige kue da ook iet als limitatief worde beschouwd. Teves beadrukke wij hier dat gelet op het karakter va deze rapportage, de ihoud hlerva aar haar aard kritisch is. Daardoor wordt i het algemee voorbijgegaa aa de activiteite e processe die bie de gemeete Nijmege veelal goed georgaiseerd zij. Oze werkzaamhede zij erop gericht om ee oordeel te kue geve over de jaarrekeig va de gemeete Nijmege. Ze zij iet primair gericht op het opspore va fraudes of oregelmatighede i uw orgaisatie. De bevidige i deze brief zij daarom beperkt tot de pute die voortvloeie uit de door os uitgevoerde werkzaamhede. Oze werkzaamhede hebbe overiges gee aawijzige opgeleverd voor opgetrede fraudes of orechtmatighede. ;]

18 llll'"" 12 ^ ERNST &YOUNG 2.7 Veratwoordig over Sigle Iformatio e sigle audit (Sisa) Uw orgaisatie is wettelijk verplicht de veratwoordigsiformatie voor de i het bijzoder beoemde specifieke uitkerige op te eme i ee bijiage bij de jaarrekeig. Het miisterie va BZK hiervoor ee model voorgeschreve. Bij de cotrole va deze bijiage betrekke wij de door het miisterie va BZK gegeve aawijzige (Circulaire Sigle Iformatio Sigle Audit 2010, waari oder adere opgeome de Nota verwachtige accoutatscotrole 2009). De hierbij gecostateerde foute e ozekerhede diee op grod va het BAPG i het verslag va bevidige te worde opgeome idie de avolgede rapporterigstoleratie per specifieke uitkerig wordt overschrede: idie de omvagbasis (totaal va de laste) kleier da of gelijk aa is; - 10% idie de omvagbasis groter da e kleler da of gelijk aa is; idie de omvagbasis groter da Is. I hoofdstuk 3 geve wij u izicht i de foute e ozekerhede e oze bevidige over deze specifieke uitkerige. Op verzoek va het miisterie va BZK eme wij de volledige tabel va de specifieke uitkerige met foute e ozekerhede op i dit verslag. U kut deze tabel vide i de bijiage va dit verslag va bevidige. 2.8 Verplichte mededelige va uw accoutat I bijiage 1 hebbe wij ee aatal (verplichte) mededelige opgeome betreffede de irichtig e uitvoerig va oze cotrole. L J!J

19 J IIIIII M ERNST &YOVNG 0 il fj 2010 De uitkomste va cotrole oze

20 IIIIII"- 13 ^ERNST&YOUNG 3 Belagrijkste uitkoste i het kader va de cotrole va de jaarrekeig Ileidig I dit hoofdstuk hebbe wij achtereevolges oze belagrijkste bevidige e aabevelige opgeome aar aaleidig va oze oderzoeke betreffede de rechtmatigheid e getrouwheid va de jaarrekeig Voor de volledigheid merke wij op dat de bevidige die wij i de avolgede paragrafe vermelde gee ivloed hebbe op os oordeel omtret de getrouwheid. [ * Ee goedkeurede cotroleverklarig Wij hebbe het College va Burgemeester e Wethouders va uw gemeete gemachtigd oze cotroleverklarig d.d. 12 april 2011 bij de jaarrekeig 2010 va uw gemeete op te eme. Oze oordele zoals opgeome i deze cotroleverklarig zij als volgt: Oordeel over de getrouwheid Oordeel over de rechtmatigheid Goedkeured Goedkeured Hierbij zij wij erva uitgegaa dat de gemeeteraad de u overlegde jaarrekeig ogewijzigd vaststelt. Idie er og wijzigige worde aagebracht i de defiitieve vorm va de jaarrekeig diee wij deze te beoordele alvores oze cotroleverklarig hierbij mag worde opgeome. Uit hoofde va oze cotroletaak hebbe wij de fiaciele gegeves zoals opgeome i de Jaarrekeig gecotroleerd, De i het Jaarverslag opgeome beleidsgegeves, prestatiegegeves e de toelichtige daarop, hebbe wij iet gecotroleerd. 3.3 Evaluatie va foute e ozekerhede De goedkeurede strekkig va de cotroleverklarig voor zowel het getrouwheids- als het rechtmatigheidsoordeel beteket dat de jaarrekeig met ee redelijke mate va zekerheid gee foute of ozekerhede bevat die i totaliteit de voor de jaarrekeigcotroie gehateerde goedkeurigstoieratie overschrijde. i oderstaad overzicht hebbe wij ee overzicht opgeome va de door os gecostateerde ogecorrigeerde cotroleverschiile. De door u aagegeve rapporterigtoleratie bedraagt 830,000, zijde 10% va de goedkeurigstoieratie. (i miljoee euro's) CQhtroleverschille per oderdeel Foute Ozekerhede Verwijzig Getrouwheid Rechtmatigheid (Europese) Aabestedlge 0,8 0, Begrotigsrechtmatigheld 0,4 "3.4:2"

21 u IJ IIIIII"" 14 Ml ERNST &YOUNG 1 (J Het totaal aa foute e ozekerhede komt voor wat betreft de getrouwheid e de rechtmatigheid lager uit da de maximale toieratie va 8,4 miljoe respectievelijk 25,2 miljoe, waarmee voor beide oderdele het oordeel goedkeured is. I het vervolg va dit hoofdstuk geve wij ee toelichtig op de ihoudelijke oorzake va de belagrijkste verschille. r Het College heeft os schriftelijk medegedeeld va meig te zij dat het effect va het door os vastgestelde e iet i de jaarrekeig 2010 gecorrigeerde verschil zowel idividueel als gezamelijk iet materieel is voor de jaarrekeig als geheel. Wij stemme met deze visie i. 3.4 Beoordelig va de rechtmatigheid Naar aaleidig va oze cotrolewerkzaamhede met betrekkig tot de rechtmatigheid geve wij met betrekkig tot de oderstaade aspecte oze belagrijkste overige bevidige e aabevelige weer. Wij hebbe bij de cotrole over 2010 de rechtmatigheid getoetst coform de bepalige va het BAPG e het cotroleprotocol 2010 va de gemeete Nijmege, Deze hebbe betrekkig op: de alevig va het voorwaardecriterium bij de diverse sigificate processe; - de begrotigsrechtmatigheld; - het misbruik e oeigelijk gebruik-criterium e; - de iet fiaciele beheershadelige Voorwaardecriterium Het voorwaardecriterium gaat i op de alevig va de (extere) wet- e (itere) regelgevig door het College va Burgemeesters e Wethouders. Aabestedlge I 2009 hebbe wij het College geadviseerd om de alevig va aabestedigsregeis cosequet te moitore e hieromtret te rapportere. Daaraast hebbe wij geadviseerd de dossiervormig rodom aabestedigstrajecte te verbetere. Verbetertraject rodom aabestedlge Gedurede 2010 is het proces rodom (Europese) aabestedlge Iter geaalyseerd e verbeterd. Iedere directie is decetraai veratwoordelijk voor ee rechtmatige uitvoerig va de aabestedlge. De belagrijkste gettroduceerde beheersigsmaatregel is de verplichte cosultatie door de directies va het ikoopbureau bij het doe va ikope. Daaraast worde itere cotrolewerkzaamhede gedurede het jaar uitgevoerd om vastte stelle dat de aabestedigsprocedures rechtmatig, coform kaderota ikoop Nijmege gemeetebreed (KING), zij verlope.

22 llll"" 15 su ERNST &YOUNG 1 fl De uitkomste va deze werkzaamhede worde ieder kwartaal gerapporteerd door de afdelig BOS, Ieder half Jaar vidt de verbijzoderde itere cotrole plaats door de itere cotrolemedewerker. Door het uitvoere va itere cotrolewerkzaamhede gedurede het jaar ka er tussetijds bijgestuurd worde. Hiermee is ee belagrijke verbeterslag gerealiseerd. Uit de uitgevoerde Itere cotrolewerkzaamhede blijkt ee totaal aa foute va 0,8 miljoe e ozekerhede va 0,3 miljoe. I het boekjaar 2009 bedroeg het aatal foute i het kader va (Europese) aabestedlge og 5,4 miljoe e het aatal ozekerhede 2,2 miljoe. Cotractebeheer Bie het verbetertraject zij er gemeetebrede afsprake gemaakt te aazle va de kwaliteiteise rodom dossiervormig e het waarborge va ee volledige cotracteregistratie i AlerTa. Bij de uitvoerig va de itere cotrolewerkzaamhede zij tekortkomige gecostateerd voor wat betreft deze oderwerpe. De veratwoordelijkheid voor het opeme va cotracte i het cotracteregister e ee adequate dossiervormig ligt i begisel bij de verschillede directies. Het is va belag te bewake dat de afzoderlijke directies hieri hu veratwoordelijkheid eme. *-Wij advisere u adere waarborge te treffe teeide ee volledige registratie bie het cotracteregistratlesysteem te realisere e de aadacht rodom ee adeguate dossiervormig te verscherpe. Nadat de volledigheid va het cotracteregister ka worde vastgesteld diet ee ivullig te worde gegeve aa het cotractmaagemet. Hieroder valt het moitore va de afloop va cotracte e het tijdig iitiere va ee ieuwe offerte e/of aabestedigsprocedure. ti ^ Daaraast verdiet het aabevelig voor het aagaa va trasacties izake leverlge, dieste e werke dejuiste toepassig va het aabestedigsbeleid te cotrolere e ee evetuele afwijkig va de kaderota vast te legge Begrotigsrechtmatigheid Met de cotrole op dejuiste toepassig va het begrotigscriterium toetse wij of het budgetrecht va de gemeeteraad Is gerespecteerd. Voor ee Juiste oordeelsvormig is het va belag i hoeverre de begrotigsoverschrijdmg past bie het door u geformuleerde beleid e/of wordt gecompeseerd door hogere bate. I oderstaade tabel hebbe wlj per programma ee samevattig gegeve va de overschrijdige va de laste op de begrotig.

23 :] llll EU ERNST &YOUNG 16 Oderdeel programmarekeig Gewijzigde begrotig Rekeig 2010 Overschrijdig l% Programmarekeig rj [} 9130 Cltymarketig & Extere betrekkige 9320 Opebare ruimte 9410 Zorg & Welzij 9430 Itegratie & Emaclpatie 9520 Oderwijs 9630 Faciiitaire dieste ,7 1,9 1,0 3,6 0,3 0,4 Mutaties op reserves Dotaties aa reserves Ottrekkige aa reserves De overschrijdige te opzlcht va de begrote laste zij door het College i de paragraaf begrotigsrechtmatigheid toegelicht. Hieruit blijke orechtmatlge begrotigsoverschrijdige voor ee bedrag va 0,4 miljoe (2009: 0,8 miljoe). Wij hebbe deze aalyse beoordeeld e hebbe hierbij gee afwijkige gecostateerd. Het College stelt u voor geoemde overschrijdige te autorisere i het kader va de vaststellig va de jaarrekeig Vooruitloped hierop zij wij hierva reeds uitgegaa bij het vorme va os oordeel over de (begrotigs)rechtmatigheid, oderdeel restatkrediete. Ivesterigskrediete I het kader va de begrotigsrechtmatigheid hebbe wij op programmaiveau beoordeeld of er sprake is va overschrijdige op ivesterigskrediete beoordeeld. Hieruit kome gee bijzoderhede aar vore. Ee aalyse va de fiaciele voortgag va de ivesterigskrediete is opgeome i paragraaf Begrotigsrechtmatigheid, oderdeel restatkrediete Misbruik e oeigelijk gebruik I de extere e itere regelgevig zij diverse bepalige opgeome die erop zij gericht om misbruik- e oeigelijk gebruik te voorkome. Uw gemeete heeft de toets op het misbruik e oeigelijk gebruik eergelegd i itere cotroleplae. Dit heeft iet geleid tot bevidige die ivloed hebbe op de rechtmatigheid va bate e laste e balasmutaties Niet-fiaciele beheershadelige Hadellge e beslisslge va iet-fiaciele aard valle buite de scope va de rechtmatigheidscotrole door de accoutat. De accoutat toetst deze hadellge e beslisslge iet ihoudelijk door gegevesgericht oderzoek. Volstaa wordt i dit kader met het beoordele va het itere systeem va risicoafwegige e de opzet va juridische cotrol i de orgaisatie.

24 i I 17 =U ERNST &YOUNG f 1 Bie dit itere beheersigssysteem moete voorwaarde zij geschape om risico's goed te kue beoordele e i de tijd te kue volge. Wij hebbe getformeerd aar de lopede procedures waarbij de gemeete betrokke is, teeide idicaties te verkrijge over de evetuele risico's op dit vlak, Op grod hierva beschikke wlj iet over aawijzige die ee ader oderzoek aar de (fiaciele) gevolge oodzakelijke make. 3.5 Bevidige bij de programmarekeig Algemee De jaarrekeig e het jaarverslag diee te worde opgemaakt i overeestemmig met het Besluit Begrotig e Veratwoordig (BBV). Wij hebbe vastgesteld dat de jaarrekeig va de gemeete Nijmege aa de belagrijkste bepalige zoals deze i het BBV zij opgeome, voldoet. 0 Coform de hiervoor geldede voorschrifte is door os agegaa of het jaarverslag de miimale wettelijke voorgeschreve iformatie bevat e of de ihoud va dit verslag gee tegestrijdighede bevat met de door os gecotroleerde jaarrekeig. Op grod hierva hebbe wij vastgesteld dat de ihoud va het jaarverslag iet i strijd is met de Jaarrekeig Totstadkomig jaarrekeig De totstadkomig va de jaarrekeig e de daarop volgede accoutatscotrole is uitgevoerd bie de oorsprokelijke plaig. Daarbij merke wlj wel op dat de gevraagde iformatie op oderdele gedurede oze cotrole is opgeleverd e og heeft geleid tot ee aatal aapassige i de jaarrekeig. Voor ee efficiete e selle afsluitig Is het voor uw orgaisatie va belag dat de iformatie iter tijdig beschikbaar is. Dit geldt iet allee voor het opstelle va de jaarrekeig maar ook voor tussetijdse bestuurlijke rapportages. Hierbij vermelde wij teves dat het VGP (Voortgag Grote Projecte) dit jaar laat beschikbaar was te behoeve va oze cotrole. Ook vrage wij de aadacht voor de kwaliteit va het balasdossier. Deze ka worde verbeterd door hieri oder adere ook meer gedetailleerder aalyses i op te eme va de balasposities. Wij hebbe met uw orgaisatie afgesproke het jaarrekelgproces ader te evaluere Grodexploitaties Algemee Door het otwikkeligsbedrijf va de gemeete Nijmege worde ee groot aatal grodexploitaties e projecte uitgevoerd. I sommige gevalle bestaa de exploitaties uit deels ee project e deels ee grodexploitatie waarover gezamelijk wordt gerapporteerd. WIJ advisere u voor ieuw op te starte exploitaties, waarbij zowel sprake Is va ee grodexploitatie deel als va ee project deel, hierover afzoderlijk te late rapportere. Hierdoor wordt beter zichtbaar wat het afzoderlijke grodexpioitatieresultaat is e wat het projectresultaat.

25 I. III'"' 18 ^ ERNST &YOUNG a a y Risico-aalyse otwikkeligsbedrijf De eidresultate va de plaexploitaties/projecte i het otwikkeligsbedrijf kue sterk egatief betvioed worde door oder adere de volgede risico's: het achterblijve va de geprogosticeerde jaarlijkse verkope, looptijdverlegig va het totale project e het iet realisere va de verkoopprijze. Deze aspecte hebbe ee rechtstreekse ivloed op de fiacierigsiaste e de exploitatiekoste. De otwikkelige i het ecoomische klimaat hebbe hier grote ivloed op e zij voor de lage termij moeilijk of iet i te schatte. I februari 2011 is uw Raad afzoderlijk getformeerd over de risico's i het otwikkeligbedrijf i de "Risicoota Otwikkeligsbedrijf". Hieri zij ook de mogelijke sceario's weergegeve die zich kue voordoe e de beheersigsmaatregele die iter worde getroffe. Halfjaarlijks zal uw Raad worde getformeerd over de stad va zake rod de risico's. Het totaal va de gekwatificeerde risico's va de verschillede projecte opgeteld leidt tot ee geschat risico va 27 miljoe. Aagezie deze risico's zich iet gelijktijdig voordoe is iter ee dempigsfactor toegepast va 20%. Het iter becijferde risico komt daarmee op 21,5 miljoe. Grote risicovolle projecte zij het project Waalsprog e het project Waalfrot. Va het project Waalsprog is allee het gemeetelijk deel i de risco-aalyse e de fiaciele vertalig erva i het geschatte risico meegeome. Voor de hierbove geschatte risico's heeft de gemeete Nijmege ee specifieke reserve gevormd "Algemee Bedrijfsreserve" (hiera ABR). Het verloop va deze reserve is ultvoerig toegelicht i paragraaf Weerstadsvermoge va de jaarrekeig. I 2011 komt deze reserve oder het geweste iveau va 21,5 miljoe (per hede). De verwachtig is dat i 2014 dit iveau op basis va het igeschatte verloop wel wordt gehaald. WIJ advisere u de otwikkelig va de iter becijferde risico's i relatie met de otwikkelig va de ABR kritisch te blijve volge e hierover afzoderlijk te late rapportere. Fiaciele dekkig grodexploitaties Voor de koste va grodexploitaties wordt ult verschillede broe fiaciele dekkig gezocht. Opbregste va grodverkope make uiteraard ee belagrijk oderdeel uit va deze dekkig. Daaraast komt het voor dat ee gedeelte va de dekkig wordt gevormd door subsidiebljdrage, bijdrage uit reserves, overige opbregste e dekkig i de vorm va opgeome poste i de meerjarebegrotig va de gemeete Nijmege. J :j Bij ee aatal grodexploitaties is de dekkig uit diverse compoete opgebouwd (izet reserves, begrotigsposte, OZB opbregste, bijdrage). Gezie de gevolge va de crisis e overige toekomstlge ozekerhede is het va belag om de dekkig adequaat te moitore e trasparat weer te geve. Op deze wijze ka worde beoordeeld i hoeverre de oorsprokelijke dekkig va de koste og reeel is e ka ee adere uitspraak worde gedaa over risico's i de dekkigssfeer. I het VGP e de jaarrekeig wordt de toekomstlge dekkig va projecte e de verschillede compoete og iet izichtelijk gemaakt. Wij hebbe het College geadviseerd om i de jaarrekeig ader izicht te verschaffe i de dekkigscompoete va exploitaties zodat risico's op het gebied va de fiaciele dekkig zichtbaar worde.

26 :J H" 19 =M ERNST &YOUNG ll g LI f 1 Ll Voortgagsrapportage Grote Projecte Zoals eerder al aageve wordt uw Raad door middel va drie rapportages getformeerd door het college over het gevoerde grodbeleid. Te wete: Plaexploitaties Voortgagsrapportage grote projecte (VGP) Stadsbegrotig e Stadsrekeig Over de voortgag va de plaexploitaties va het otwikkeligsbedrijf wordt gerapporteerd i het VGP. Deze rapportage diet teves als veratwoordigsdocumet, iclusief de risicoaalyses die daaraa te grodslag ligge. De geactualiseerde VGP ligt ter besluitvormig vormig voor aa uw Raad, gelijktijdig met de jaarrekeig De totale boekwaarde per 31 december 2010 zoals i de jaarrekeig opgeome voor de grodexploitaties bedraagt 284 miljoe. Va deze boekwaarde is circa 21 miljoe opgeome i het VGP. Het resterede gedeelte betreft met ame twee grote projecte ameiijk de Waalsprog (GEM deel) e het Waalfrot die iet i het VGP zij opgeome. Mometeel worde deze plaexploitaties geactualiseerd e moete og ter goedkeurig e besluitvormig worde voorgelegd. Daaraast wordt op de risicoaalyse Waalsprog voor zowel het gemeetelijk deel als het GEM deel ee secod opiio uitgevoerd door ee derde. De uitkomste hierva worde iter eid april verwacht. f 1 Wij hebbe oze cotrole daardoor iet kue basere op de meest recete e geactualiseerde iformatie over deze door uw orgaisatie gelabelde risicovolle projecte. Op basis va de beschikbare gegeves, gesprekke e modelige toelichtige hebbe wij os ee beeld kue vorme over de otwikkelige bie deze exploitaties. Deze geve voor os op dit momet gee aaleidig om te veroderstelle dat de i de jaarrekeig geoemde (fiaciele) risico's iet juist zij igeschat. Wij advisere u gezie het fiaciele belag e het risicoprofiel va deze twee exploitaties, ervoor zorg te late drage dat op het momet va het samestelle va de jaarrekeig of tussetijdse rapportages zowel de Waalsprog (GEM deel) als het Waalfrot qua risico's e fiaciele voortgag zij geactualiseerd e dit te commuicere met extere betrokkee. J Uitgagspute calculaties VGP I de calculaties va het VGP worde ischattige gemaakt voor kostestijgige e opbregstestijgige. Voor projecte met ee lage looptijd wordt gecalculeerd met ee kostestijgig va 3% e ee opbregstestijgig va 2%. Dit laatste percetage is aar oze meig optimistisch omdat de prijze va vastgoed al eige tijd oder druk staa. Ee verdere dalig i 2011 e 2012 behoort eerder tot de mogelijkhede da ee stijgig. Dit risico ka (gedeeltelljk) gecompeseerd worde door het gehateerde kostestijgigspercetage va 3%, wat wij als coservatief ischatte. De mate waari beide factore elkaar compesere, is iet uitgewerkt. I]

27 jf j IIIIII"'" 20 =U ERNST &YOUNG..J 4 Gezie de afhakelijkheid va regioale vraag- e aabodverhoudige geve wij u i overwegig om voor de opbregstverwachtig wellicht ee coservatievere ischattig te make. I de hiervoor al geoemde "Risicoota Otwikkeligsbedrijf Nijmege" wordt aagegeve dat i het ajaar 2011 opieuw over de risico's wordt gerapporteerd. Op basis hierva ka op basis va ee totaalaalyse op project- e portefeuilleiveau (e specifiek voor de plaexploitaties waarvoor het geldt) ee afwegig worde gemaakt hoe hier mee om te gaa. Daarbij spele ook aspecte als retepercetage, reeds verkrege opbregste, marktaalyse, e.d. ee rol Bijstadsdebiteure I de jaarrekeig is ee bedrag opgeome va 29,9 miljoe izake bijstadsdebiteure. Jaariijks wordt iter beoordeeld, op basis va ervarigscljfers, welk percetage hierva ibaar wordt geacht. Voor 2010 is deze beoordelig ook verricht. Het percetage ibaar wordt iter geschat op 48% (2009: 35%). Voor 2010 leidt dit tot ee eemalige bate va 3,9 miljoe. [J 3 'J Het verhoge va het percetage ibaar beteket dat er mider buffer is bie de fiaciele begrotig voor fluctuaties i de ibaarheid va de bijstadsdebiteure die adelige fiaciele effecte hebbe. Dit vraagt om ee strak debiteurebeheer e cotiu izicht i de otwikkelige i de debiteureportefeuille e met ame te aazie va de samestellig. Wij advisere u iter te late agaa of de itere beheersig va de debiteureportefeuille hiervoor moet worde aagepast Vorderig belastige De vorderig uit hoofde va "belastige og op te legge aaslage" is gestege te opzichte va 2009 met 3,1 mio. Dit komt volges itere mededelig door hogere werkvoorrade va "iet woig objecte" waar aapassige cq. verbouwige hebbe plaatsgevode. De defiitieve taxatiewaarde voor 2010 moet voor deze objecte og door de gemeete Nijmege worde vastgesteld, derhalve zij og gee aaslage opgelegd. De i de jaarrekeig opgeome bedrage voor de og op te legge aaslage betreffe methodische schattige. Zoals al aagegeve moete de defiitieve aaslage 2010 voor deze afzoderlijke objecte og worde opgelegd. Wij advisere u jaariijks voor het eide va eig belastlgjaar alle objecte te voorzie va ee defiitieve WOZ- waarde e de aaslage hierva op te legge. J Brede doeluitkerig Sociale Itegratie e Veiligheid De gerealiseerde prestatieafsprake/idicatore va de brede doeluitkerig Sociaal Itegratie e Veiligheid (BDU SIV); Grotestedebeleld zij door het Miisterie va Bieladse Zake e koikrijk relatles beoordeeld. De resultate va deze beoordelig zij i ee cocept/voorgeome besluit voorgelegd aa de gemeete Nijmege. Hieri is opgeome dat voor het oderdeel maatschappelijke opvag de afsprake/prestaties iet zij gehaald. De gemeete Nijmege heeft i 2010 e 2011 alsog de mogelijkheid deze afsprake/prestaties te realisere. Als dit iet lukt wordt het risico gelope dat de i dit kader verstrekte fiaciele bijdrage va 1,9 miljoe moet worde terugbetaald.