Provinciale Staten VOORBLAD

Transcriptie

1 Proviciale State VOORBLAD Oderwerp SIS-ummer Agederig (advies Griffie) Digitale bereikbaarheid PS Commissie MIE 28 ovember 2012 Proviciale State Behadelwijze x Kaderstelle Cotrolere Advisere PS (door commissie) Vaststelle (door PS) Overleg-/ beslispute Cotext GS wille met u va gedachte wissele over de proviciale izet om de digitale bereikbaarheid i Gelderlad te bevordere. Kut u de strategie die GS i de otitie uiteezette oderschrijve? Op 29 jui 2011 is motie 34 'Heel Gelderlad digitaal bereikbaar' aageome. Hieri verzoeke PS GS 'Ee proviciaal uitvoerigspla digitale bereikbaarheid op te stelle iclusief de oodzakelijke middele e deze uiterlijk 1 maart 2012 aa Proviciale State voor te legge'. I februari va dit jaar zij Proviciale State via de Stateotitie Breedbad (PS ) geïformeerd over de wijze waarop wij uitvoerig wille geve aa deze motie. I deze otitie wordt u ader geïformeerd over de strategie die GS voorstaa. GS zie voor de provicie ee actieve rol als het gaat om het stimulere va de aaleg va breedbad i die gebiede waar de markt de komede drie jaar gee iitiatief zal eme om ee Next Geeratio Network aa te legge. Hetzelfde geldt voor het stimulere va de otwikkelig va de digitale diestverleig. Naast ee faciliterede rol past voor de realisatie va ee etwerk i de `witte NGA gebiede' ee ivesterede rol. De provicie ka dit echter iet allee drage, de izet va adere (overhede, telecompartije, bedrijve e burgers) is daarbij oodzakelijk. Er zij forse ivesterige odig die iet allemaal direct beschikbaar zij. De urgetie om iets te wille doe aa dit vraagstuk is bij veel (markt)partije iet hoog. Daarom is het voorstel om vooral de markt aa zet te late zij e dat de provicie daarbij faciliteert. Hierbij is adrukkelijk ook steu va gemeete vereist. Omdat het u iet i te schatte is hoe groot de ivesterigsbereidheid i de markt, bij burgers e gemeete is, e veel og oduidelijk is, gaa GS uit va ee bescheide start. Dat geeft ook de mogelijkheid om de komede jare ervarig op te doe. Afhakelijk va de ambitie i de markt of bij derde ka de provicie meeschakele. GS gaa uit va ee faciliterede, bescheide ivesterede rol i de aaleg va breedbad i de `witte NGA gebiede' e ee faciliterede e fiacieel stimulerede rol i de diesteotwikkelig Opmerkige Griffie Bij de otitie behore de volgede bijlage, die u kut terugvide op het SIS oder PS : Eidrapportage pilot Breedbad Brockhorst Berkellad; Eidrapportage va oderzoek aar glasvezel i Bure; Eidrapportage pilot diesteotwikkelig over Breedbad CAI Harderwijk.

2 Opebare samevattig va GS Meer iformatie Martij Bruil, Carie Verhegge, GS-besluit: / Otvage door Griffie: / Geplaatst op SIS:

3 Gedeputeerde State Stateotitie HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Stateotitie Digitale Bereikbaarheid HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Samevattig: Op 29 jui 2011 is motie 34 'Heel Gelderlad digitaal bereikbaar' aageome. Hieri verzoeke PS GS 'Ee proviciaal uitvoerigspla digitale bereikbaarheid op te stelle iclusief de oodzakelijke middele e deze uiterlijk 1 maart 2012 aa Proviciale State voor te legge'. I februari va dit jaar zij Proviciale State via de Stateotitie Breedbad (PS ) geïformeerd over de wijze waarop wij uitvoerig wille geve aa deze motie. I deze stateotitie is voorgesteld om via ee aatal pilots atwoord op de volgede vraag te krijge: `Welke stimulerede rol va de provicie is odig om de markt/derde te bewege om maatschappelijke breedbaddieste te otwikkele e breedbad aa te legge i de oredabele gebiede?'. I voorliggede stateotitie wille we met u va gedachte wissele over oze proviciale izet om de digitale bereikbaarheid i Gelderlad te bevordere. Digitale bereikbaarheid is voor de iwoers e bedrijve va Gelderlad va groot belag, de behoefte hieraa eemt jaarlijks sterk toe. I het grootste deel va Gelderlad is dat door de aawezige HFC (coax)- e glasvezeletwerke va ee voldoede iveau. Echter circa 9% va de huishoudes i Gelderlad zal tusse u e 3 jaar gee toekomstvast breedbadetwerk (Next Geeratio Access Networks, NGA) tot zij beschikkig krijge, idie deze aaleg volledig aa de markt wordt overgelate. Dit ka i de abije toekomst leide tot ee digitale tweedelig. Ook ee groot aatal bedrijveterreie zal, zoder overheidsigrijpe, verstoke blijve va NGA-etwerke. Daaraast blijft de otwikkelig va digitale diesteverleig achter. Om dit te verselle is betrokkeheid va de overheid gewest. De uitgevoerde pilots, het raadplege va deskudige, de gesprekke met marktpartije e de ervarige va adere provicies hebbe de odige izichte verschaft voor de keuze voor de proviciale rol te aazie va breedbadifrastructuur- e dieste. Wij zie voor de provicie ee actieve rol als het gaat om het stimulere va de aaleg va breedbad i die gebiede waar de markt de komede drie jaar gee iitiatief zal eme om ee Next Geeratio Network aa te legge. Hetzelfde geldt voor het stimulere va de otwikkelig va de digitale diestverleig. Naast ee faciliterede rol past voor de realisatie va ee etwerk i de `witte NGA gebiede' ee ivesterede rol. De provicie ka dit echter iet allee drage, de izet va adere (overhede, telecompartije, bedrijve e burgers) is daarbij oodzakelijk. Er zij forse ivesterige odig die iet allemaal direct beschikbaar zij. De urgetie om iets te wille doe aa dit vraagstuk is bij veel (markt)partije iet hoog. Daarom is het voorstel om vooral de markt aa zet te late zij e dat de provicie daarbij faciliteert. Hierbij is adrukkelijk ook steu va gemeete vereist. Omdat het u iet i te schatte is hoe groot de ivesterigsbereidheid i de markt, bij burgers e gemeete is, e veel og oduidelijk is, gaa we uit va ee bescheide start. Dat geeft ook de mogelijkheid om de komede jare ervarig op te doe. Afhakelijk va de ambitie i de markt of bij derde ka de provicie meeschakele. We gaa uit va ee faciliterede, bescheide ivesterede rol i de aaleg va breedbad i de `witte NGA gebiede' e ee faciliterede e fiacieel stimulerede rol i de diesteotwikkelig === Ilichtige bij Martij Bruil/Carie Verhegge, tel. (026) /9417 adres: post@gelderlad.l

4 Aa Proviciale State 1. Aaleidig Motie 34 Op 29 jui 2011 is motie 34 'Heel Gelderlad digitaal bereikbaar' aageome. Hieri verzoeke PS GS 'Ee proviciaal uitvoerigspla digitale bereikbaarheid op te stelle iclusief de oodzakelijke middele e deze uiterlijk 1 maart 2012 aa Proviciale State voor te legge'. I februari va dit jaar zij uw State via de Stateotitie Breedbad geïformeerd over de wijze waarop GS uitvoerig wilde geve aa deze motie. Stateotitie breedbad februari 2012 I deze stateotitie (PS ) is voorgesteld om via ee aatal pilots atwoord op de volgede vraag te krijge: Welke stimulerede rol va de provicie is odig om de markt/derde te bewege om maatschappelijke breedbaddieste te otwikkele e breedbad aa te legge i de oredabele gebiede?. I voorliggede stateotitie wille we met u va gedachte wissele over oze proviciale izet om de digitale bereikbaarheid i Gelderlad te bevordere. Oze coclusies bazere we op de keis e izichte die we het afgelope jaar hebbe opgedaa. Naast het uitvoere va de pilots hebbe we gesprekke gevoerd met marktpartije e deskudige, hebbe we gekeke aar de ervarige e otwikkelige i adere provicies, hebbe we met iitiatiefemers buite de pilots gesproke e hebbe we ee expertmeetig met verschillede partije uit de zorgkete gehoude. Daaraast hebbe we adviesbureau Dialogic gevraagd ee zo goed mogelijke ischattig te make va het aatal adresse, zowel huishoudes als zakelijk, dat op korte termij iet over toegag tot ee toekomstbestedig breedbadetwerk ka beschikke. I deze Stateotitie doe wij verslag va de opgedae keis, trekke we coclusies e op basis daar va doe we ee voorstel voor de proviciale rol bij de fysieke aaleg va breedbad e het stimulere va de maatschappelijke diestotwikkelig over deze ifrastructuur. Voor ee kort verslag va de pilots verwijze wij u graag aar de bijlage. De uitgebreide rapportages va de pilots kut u i zie via het stateiformatiesysteem. De coclusies va de pilots e adere broe zij i de tekst va deze Stateotitie verweve. We hebbe gekoze voor ee beschrijvig aa de had va de idelig huishoudes, bedrijveterreie e maatschappelijke diestverleig, omdat deze allemaal ee eige aapak vrage. Demografische otwikkelige e het ut va digitale bereikbaarheid Demografische otwikkelige hebbe ee grote ivloed op oze samelevig. De effecte hierva worde het hardst gevoeld i de dubevolkte gebiede. Het lukt iet meer om overal het zelfde voorzieigeiveau i stad te houde. Het bereikbaarheidsvraagstuk va deze voorzieige speelt da ee grote rol. Dit ka fysiek, maar ook digitale bereikbaarheid zal ee uitkomst moete biede. Fysieke mobiliteit e digitale bereikbaarheid kue da werke als elkaars substitute. Neem als voorbeeld de zorg. De vergrijzig eemt toe, waardoor de behoefte aa zorg stijgt. Tegelijkertijd daalt de beroepsbevolkig (grofweg vaaf 2020), waardoor de koste va de zorg door mider mese opgebracht moet worde. Dit speelt og sterker i de ladelijke gebiede va Gelderlad. Dit vraagt om ee adere beaderig va de zorg. De provicie wil het lager thuis woe voor mese met beperkige stimulere. Dit komt tegemoet aa de behoefte va mese e ka de stijgede zorglaste voorkome. ICT e domotica-toepassige zij hieri belagrijk. I het 2

5 verlede heeft de provicie bie het programma Thuisgeve i Gelderlad verschillede iovatieve iitiatieve gesteud, waaroder zorg op afstad. De toepassig hierva is allee mogelijk als de oderliggede ifrastructuur voldoede kwaliteit e capaciteit heeft. Vooral i de buitegebiede i Gelderlad behoeft dit aadacht. Professor Strijker (Platteladsotwikkelig, RuG) waarschuwt dat bewoers e bedrijve wegtrekke va het plattelad waeer gee maatregele worde geome om hier selle verbidige beschikbaar te krijge. Strijker wijst er op dat zoder maatregele de krimp die dreigt i ee aatal gebiede, zal worde versterkt. Europa e het Rijk: sel breedbad e digitale diesteotwikkelig va groot belag Ook Europa vidt digitale bereikbaarheid va groot belag: i de Digitale Ageda Europa 2020 wordt de toegag tot sel e ultrasel Iteret als ee va de zeve prioriteite beoemd. Ee adere prioriteit volges de Digitale Ageda is het beutte va ICT als facilitator va maatschappelijke bate. Hieri wordt ee lik gelegd met thema's als de vergrijzig, de klimaatveraderig, het eergieverbruik, vervoersefficiecy e mobiliteit, patiëterechte e de zelfredzaamheid va persoe met ee hadicap. Ook i de Digitale Ageda NL va het rijk wordt het belag va selle breedbadverbidige e het stimulere va diesteotwikkelig oderstreept. 2. Is overheidsbetrokkeheid oodzakelijk? Het afgelope half jaar hebbe we oderzocht welke overheidsbetrokkeheid oodzakelijk is, zodat de markt of derde de realisatie va de aaleg va breedbad i de oredabele gebiede oppakt e de digitale diestverleig vergroot wordt. We oderscheide hieri drie hoofdcategorieë die we i deze paragraaf afzoderlijk aa de orde zulle late kome, te wete; huishoudes, bedrijveterreie e diesteotwikkelig. 2a. Huishoudes Als we het hebbe over ee toekomstbestedig breedbadetwerk da oeme we dat NGA (Next Geeratio Access Networks). Zowel kabel (HFC)- als glasvezeletwerke zij NGA, ADSL is dat iet. We hebbe Dialogic gevraagd te ivetarisere hoeveel adresse i Gelderlad iet over ee NGA etwerk beschikke e waarva het de verwachtig is dat deze ook de komede drie jaar iet zal worde aagelegd. De studie va Dialogic is ee ramig. Deze ramig wordt door partije als Reggefiber, UPC e Ziggo oderschreve. De coclusie is dat ogeveer huishoudes (9% va totale aatal huishoudes i Gelderlad) i de toekomst iet zulle kue beschikke over NGA oder de huidige marktcodities. I deze otitie duide we deze gebiede aa als wit NGA gebied 1. We oderscheide de volgede gebiede (Coform de EC) Wit NGA gebied: Ee gebied waar NGA-etwerke mometeel iet voorhade zij e waarschijlijk iet i de abije toekomst (3 jaar) door particuliere ivesteerders zulle worde aagelegd e volledig operatioeel zulle worde gemaakt. Hier is overheidssteu oder voorwaarde toegestaa. Grijs NGA gebied: Ee gebied waar i de komede drie jaar slechts éé NGA-etwerk voorhade is of zal worde uitgerold e gee adere exploitat plae heeft om i de komede drie jaar ee NGA-etwerk uit te rolle. 1 Nu zal het zelde zo zij dat zo gebied i praktijk als maagdelijke etiteit op de kaart aa te wijze is. Meestal gaat het om gebiede die dooraderd zij met kleie gebiede waari de huishoudes wel toegag hebbe tot NGA. I de pilot Brockhorst/Berkellad bleek het bijvoorbeeld om 50% va de huishoudes te gaa uit het gekoze studiegebied va 1500 huishoudes. 3

6 Zwart NGA gebied: Ee gebied waar meer da éé NGA-etwerk aawezig is of i de komede drie jaar meerdere NGA-etwerke zulle worde uitgerold. De verdelig va de huishoudes over zwart, grijs e wit gebied ka per gemeete sterk verschille (zie bijlage 1). I oderstaade figuur is de verdelig va de type huishoudes i Gelderlad weergegeve. Adviesbureau Dialogic maakt hierbij bie het grijze gebied oderscheid i lichtgrijze e dokergrijze gebiede. Dokergrijs: gebiede die (zoder fiaciële itervetie) op middellage termij (lager da drie, maar mider da circa acht jaar) bezet worde door ee tweede NGA, Lichtgrijs: gebiede die ook op middellage termij (3-8 jaar) maar éé NGA zulle kee Figuur 1: Verdelig huishoudes i zwart, dokergrijs, lichtgrijs e wit NGA gebied i de provicie Gelderlad (Bro: Schattig Dialogic op basis va iformatie va marktpartije e CBS-data kercijfers wijke e buurte ) Leerervarige pilot Brockhorst I de pilot Brockhorst (zie bijlage 2) blijkt de capaciteit va dataverbidige i het buitegebied ee bovegemiddeld probleem. Door de grote afstade heeft de bestaade koperifrastructuur weiig capaciteit: 34% va het aatal huishoudes heeft e krijgt op korte termij gee NGA etwerk tot zij beschikkig. I gesprekke met grote commerciële marktpartije geve zij aa dat zij oder de huidige marktcodities iet bereid zij zelfstadig breedbad i het buitegebied te realisere. Ee fiaciële rol va de overheid achte zij oodzakelijk. De koste voor de aasluitig va ee adres ligge i het gekoze studiegebied gemiddeld rod de ,-- (bij 100% deelame). 2 Als miimum voor aaleg i het buitegebied hateert ee partij als Reggefiber 60% deelame va het aatal huishoudes (oder voorwaarde va fiacierig va ee oredabele top door de overheid of adere). De verwachtig lijkt gerechtvaardigd dat de belagstellig i het buitegebied groter zal zij da i de kere, omdat de bewoers mometeel meer probleme ervare e er mider competitie is (i ee groot deel va het gebied is er gee kabel aabod). Het bereike va 60% blijft echter ee forse opgave. I het pilotgebied ligt de ivesterig bij 60% homes coected rod per aasluitig. Op termij is het mogelijk dat 80% va de huishoudes i het buitegebied aa wil sluite op ee NGA-etwerk, i dat geval zal de ivesterig per aasluitig circa bedrage. 2 Dit bedrag bleek ook i het Overijsselse pilotgebied i de gemeete Steewijkerlad realistisch. De geografische opzet i dit gebied was ee adere (lijbebouwig) da die i Brockhorst (verspreide bebouwig). 4

7 Draadloos is iet het alteratief De aaleg va vaste verbidige verdiet de voorkeur, vawege haar toekomstbestedigheid. Va Till 3 costateert dat de huidige draadloze oplossige iet specifiek otworpe zij voor de vraag i ruraal gebied e als gevolg daarva duur zij i de aaleg e exploitatie. Het zoeke va ee oplossig door het uitbreide va deze systeme lijkt op basis va de hoogte va ivesterige e exploitatiekoste iet aa te rade. Beheer e oderhoud zij hierbij ee belagrijke factor. Ook de capaciteit va draadloze verbidige is iet te vergelijke met die va ee vaste verbidig. Voor zeer afgelege locaties ka ee draadloze oplossig echter wel het eige alteratief zij. Wel is ee belagrijke vraag of met aabieders va draadloze verbidige same ee route ka worde uitgestippeld voor aaleg i het hele gebied. Waeer ee draadloos aabod otstaat op ekele relatief dicht bevolkte pute i het buitegebied is er sprake va cherry pickig, zoals dat al plaats vidt door allee de kere te otsluite. Het probleem voor het hele gebied wordt da weer ee stapje groter. Ee aabieder va draadloos breedbad, Greeet 4, heeft i ee gesprek aagegeve dat ze eerst die gebiede zulle otsluite waar ze gebruik kue make va ee bestaade mast, of waar voor ee relatief kleie ivesterig ee mast opgericht ka worde. Bie ee straal va 2 kilometer va deze mast diee miimaal huishoudes aageslote moete worde, wil het voor deze partij fiacieel haalbaar zij. Greeet peilt mometeel i het buitegebied va Brockhorst de iteresse i de 4G/LTE-oplossige die Greeet biedt. Greeet werkt met ee lokale aapak e sluit aa op lokale iitiatieve. Mogelijke samewerkigs- e fiacierigsmodelle Om tot ee oplossig te kome voor de aaleg, zij verschillede modelle dekbaar. Deze worde hieroder geoemd. Naast de ervarige die we hebbe opgedaa i de pilot Brockhorst/Berkellad make we hierbij gebruik va de ervarig e keis die Overijssel heeft opgedaa. We spreke hier gee voorkeur uit voor éé va de modelle omdat ze allemaal dekbaar zij e i cocrete projecte verder uitgewerkt kue worde. A. Gevestigde marktpartije i de markt voor huishoudes UPC e Reggefiber 5 I het kader va de pilot i Brockhorst is overlegd met UPC e Reggefiber als de belagrijkste aabieders va NGA etwerke om de mogelijkhede te verkee voor gezamelijke iitiatieve e oplossige. Om kapitaalverietigig te voorkome is het va belag de al aawezige ifrastructuur zo goed mogelijk te beutte. Belagrijkste coclusies: - I de witte gebiede zij de aalegkoste zo hoog dat beide partije iet bereid zij zoder fiacierig va de overheid i het buitegebied etwerk te realisere. Reggefiber geeft aa maximaal 1.000,-- per adres te wille ivestere (vergelijkbaar met de ivesterig i de kere). Voor UPC is de ivesterigsbereidheid og iet duidelijk. - Reggefiber kiest voor glasvezeltechologie. UPC geeft aa dat zij kiest voor de techisch optimale etwerktechologie. Afhakelijk va specifieke omstadighede i het buitegebied ka dit gebaseerd zij op glasvezeltechologie of op HFC (Hybride 3 Om gee kase obeut te late is, als oderdeel va de pilot Brockhorst, ee advies gevraagd aar de kase op het gebied va draadloze oplossige aa Prof. Ir. J. va Till, emeritus hoogleraar bedrijfstelecommuicatie e etwerkarchitect/seior adviseur bij Stratix Cosultig Group. 4 Greeet biedt voor 38,50 per maad ee aboemet voor 50 MB iteret. Voor 45,75/maad levere ze i aavullig daarop telefoie. Daaraast vrage zij eemalig 200 euro aasluitkoste. Op termij dekt Greeet aa het aabiede va triple play aboemete (iteret, TV e telefoie). 5 Ee derde grote ivesteerde die recet actief is geworde i de glavezelmarkt is Rabo Commuictio Ifrastructure Fud (CIF). CIF verhuurt haar etwerk aa derde oder ope codities. Door de omvag va de verplichtige voor de huurder spele tot u toe alle bestaade telecom-partije hier op i. 5

8 Fiber Coax etwerk, voor 97% bestaade uit glasvezel, i combiatie met Docsis 3. Allee het laatste deel va de straat aar de aasluitig i huis bestaat uit coax). - Reggefiber stelt haar etwerk ope, maar KPN e aa KPN gelieerde partije zij de belagrijkste aabieders op het etwerk. UPC is iet gereguleerd e laat gee adere service providers toe voor de dieste die zij zelf aabiedt. UPC geeft aa ope te zij voor maatschappelijke dieste op laag 2 e voor alle adere dieste via het ope etwerk. - Op het momet dat commerciële partije gaa ivestere i ee etwerk i het buitegebied wille zij volledige zeggeschap over de ivesterige i het etwerk. - Naast ee fiaciële rol zie de partije ee belagrijke faciliterede rol voor de overheid weggelegd (beschikbaar make va keis voor betrokke gemeetes e het betrekke va bewoers i het gebied). Middelig va koste va de aaleg i de kere e i het buitegebied blijkt iet mogelijk. Marktpartije geve aa dit iet te wille, omdat zo de busiesscases voor de kere iet sluited te krijge is. Hierdoor hebbe we te make met twee gescheide busiesscases (die voor de kere e het buitegebied). B. Model gezamelijk grave NL Kabel heeft ee model gepreseteerd waarva de gezamelijke aaleg va het etwerk door twee partije het uitgagsput is (de graafkoste kue da gedeeld worde). Dit zou de oredabele top kue verkleie e de cocurretie op het etwerk vergrote. De toekomst moet uitwijze of dit model haalbaar is, omdat dit uit gaat va ee haast orealistische startpeetratie va 80% va de aa te sluite huishoudes. Daar waar Reggefiber bijvoorbeeld i haar eige model al 60% hateert. C. Fiacierigscoöperatie Reggefiber legt tot dusver allee aa i stedelijk gebied, maar oderzoekt de mogelijkhede voor aaleg i het buitegebied. Reggefiber wil 1.000,-- ivestere als burgers e overheid de oredabele top va ca ,-- fiaciere. Ee belagrijke voorwaarde is dat miimaal 60% va de bewoers i het buitegebied ee aasluitig eemt, te opzichte va 30% i de kere. De orgaisatorische vorm waari dat ka is ee coöperatie die tot doel heeft de fiacierig te realisere. De coöperatie heeft i de visie va Reggefiber gee zeggeschap over het etwerk. D. Coöperatief model Alteratief voor ee aapak met commerciële partije is het steue va iitiatieve va bewoers om etwerk aa te legge e te exploitere: de etwerkcoöperaties. Belagrijk voordeel va ee coöperatieve aapak is de mogelijkheid om ee ope etwerk model te bereike. Ook lijkt het de meest kosteeffectieve aapak voor bewoers e overheid (redemetseise va marktpartije otbreke hier). Risico is het gebrek aa keis dat veel bewoersgroepe zulle hebbe va essetiële oderwerpe bij de realisatie of exploitatie va ee etwerk e het otbreke va iedere vorm va orgaisatie i de aavagsfase. Het ka daarbij helpe als ee coöperatie fiaciële e ihoudelijke steu ka krijge om bijvoorbeeld ee vraagbudeligsactie op te zette of odersteud wordt met deskudigheid (wiel hoeft iet steeds opieuw uitgevode te worde). I dit model is de bewoerscoöperatie eigeaar va lage 1 e 2. Voor ee bewoerscoöperatie is de fiacierig ee lastige drempel. 6

9 E. De publieke last mile Basisgedachte is dat de overheid ee publiek etwerkbedrijf opzet dat i wit gebied het laatste deel va het etwerk, meerdere vezels aar de eidgebruiker, aalegt. De vezels worde gekoppeld op cetrale plaatse i het gebied. Iedere partij die dat wil ka daar ikoppele. Dit ka gaa om commerciële etwerkpartije, maar bijvoorbeeld ook om eergiebedrijve of zorgverleers.naar verwachtig is ee vergoedig voor de ivesterige mogelijk, maar zal het redemet waarschijlijk laag zij, omdat het etwerk wordt aagelegd i voor commerciële partije oredabel gebied. Als de aaleg same met commerciële partije ka zal de ivesterig vauit de overheid lager kue zij. Oderzocht ka worde oder welke voorwaarde commerciële marktpartije hieri geïteresseerd zij. Voordeel is dat de overheid altijd zelf beschikt over ee etwerk dat oodzakelijk is voor maatschappelijk relevate fucties (dek aa smart grids, educatie of zorg). Mogelijk risico is de gerige beuttig va het etwerk (orgaisatievreemde activiteit). Coclusie huishoudes Uit het voorgaade trekke we de volgede coclusies te aazie va huishoudes: - Zoder overheidsbetrokkeheid lijkt het iet waarschijlijk dat NGA voor huishoudes i de oredabele gebiede tot stad komt. - We costatere dat er veel obeked is rodom breedbad (techiek, rol marktpartije, rol gemeete etc.). Om ee versellig te realisere i de aaleg is het verstadig keis te budele, i te zette op stadaardisatie e specialistische steu te kue biede. Er is sprake va ee gat tusse de bijdrage die marktpartije wille levere ( 1.000) e de gemiddelde koste per woig ( 3.000). Va bewoers mag hieri wat verwacht worde, maar het is iet reëel te veroderstelle dat zij dit bedrag volledig zelf op kue hoeste. Om te toetse wat de daadwerkelijke bijdrage va de bewoer ka zij diet er ee uitgewerkt voorstel aa de bewoer gedaa te worde. Deze adere uitwerkig, waarbij ook duidelijk zal worde wat marktpartije e gemeete wille bijdrage, zal aar verwachtig i 2013 zij beslag krijge. - De opzet va coöperaties die zelf etwerk otwikkele e exploitere is ee alteratief. Dit alteratief stelt wel voorwaarde aa het draagvlak va lokale iitiatieve e het beschikbaar zij va keis. Maar bij de fiacierig lijkt ook hier ee rol voor de overheid overmijdelijk. 2b. Bedrijveterreie bedrijve hebbe gee aasluitig op ee NGA-etwerk Adviesbureau Dialogic heeft het aatal bedrijve dat gee aasluitig heeft op ee NGA-etwerk i beeld gebracht. Hierbij make ze oderscheid i bedrijve op bedrijveterreie e het aatal geïsoleerde bedrijve. Oder geïsoleerde bedrijve verstaa we i dit geval dus alle bedrijve buite ee bedrijveterrei. Deze bedrijve kue het beste meegeome worde bij de aaleg va breedbad va de abijgelege huishoudes. Voor de bedrijveterreie gaat Dialogic erva uit dat 25% va het aatal bedrijveterreie aageslote is op ee of meerdere NGAetwerke. Uit gesprekke met marktpartije blijkt dat het daarbij met ame gaat om de grotere bedrijveterreie. 75% va de bedrijveterreie heeft dus aar schattig gee aasluitig op ee NGA-etwerk, het gaat da om 340 terreie. Er zij circa geïsoleerde bedrijve e bedrijve op bedrijveterreie die gee NGA-aasluitig hebbe. I totaal hebbe aar schattig bedrijve i Gelderlad u gee aasluitig op ee NGA-etwerk 6. 6 Overiges moet opgemerkt worde dat telecompartije aageve dat er altijd ee glasvezelaabod mogelijk is. Dialogic gaat er vauit dat ee aabod ook iteressat moet zij voor ee MKB-bedrijf, vaak zij de aasluit- e abboemetskoste echter te hoog. 7

10 Wat opvalt is dat er ee groot aatal bedrijveterreie maar ee klei aatal bedrijve ket. Zo bevide zich op 85 bedrijveterreie slechts mider da vijf bedrijve. Probleme op bedrijveterreie: leerervarige pilot Bure Oderemers odervide hider va slechte digitale bereikbaarheid Breedbadtechologie e -ifrastructuur zorge voor ee meer professioele e flexibele ICT diestverleig aa het MKB tege lagere Total Costs of Owership (TCO). Daaraast kue MKB bedrijve makkelijker samewerke of dieste i de cloud afeme. Met ame de cloudotwikkelig wordt sel belagrijker omdat zij het MKB de mogelijkheid biedt de automatiserig op ee professioele maier te regele, waarbij de koste iet hoeve te stijge. Het gebruik va cloud computig 7 i het bedrijfsleve, ook i het MKB, groeit sel (Heliview / ABN AMRO: groei va 20% i 2011 aar 40% i 2012). Dit leidt tot tijdwist e efficiëter werke. Eerste toepassige als ee back up op afstad stelle hoge eise aa de capaciteit va de verbidige. Het stimulere va breedbadtechologie draagt daarmee bij aa het ecoomisch versterke va de positie va de MKB sector. Echter, veel bedrijve hebbe gee goede breedbadverbidig. Om zicht te krijge op oplossige voor de problematiek va breedbad op bedrijveterreie hebbe we de pilot i Bure opgezet (zie bijlage 3). Hieruit is gebleke dat oderemers i de gemeete Bure hider odervide va slechte digitale verbidige (belemmerig i de bedrijfsvoerig, lage wachttijde, slechte commuicatie tusse vestigige) e geld over hebbe voor verbeterig va de situatie. Immers, breedbad vereevoudigt het samewerke tusse locaties e met adere bedrijve e voegt zo waarde toe. Door te zorge voor betere digitale verbidige verbetere de mogelijkhede va de bedrijve i Bure. Gebrek aa keis is ee belagrijke oorzaak waardoor de otwikkelig va breedbad op bedrijveterreie stageert e soms mider optimale keuzes worde gemaakt bij het regele va beheer e oderhoud e de koppelig met aabieders va dieste. Het blijkt dat het oderemersvereigigee parkmaagemetorgaisaties otbreekt aa de oodzakelijke keis e ervarig i de markt, techiek e orgaisatie va breedbadaaleg e uitrol. Oderemersvereigige zij speelbal voor allerlei adviesbureaus, die met hu eige belag hu producte e dieste wille verkope. Er zij og gee stadaards otwikkeld waarmee oderemersvereigige hu voordeel kue doe. Telecompartije doe aabiedige die moeilijk te doorgrode zij. Oderscheid make tusse bedrijveterreie i relatie tot afstad backboe Hoe groter de ivesterig om aar de backboe te kome, hoe hoger het maadbedrag dat het bedrijveterrei moet bijdrage om de ivesterig terug te verdiee. Het gaat daarbij om het beschikbaar zij va ee otsluitig tege ee aavaardbare prijs. Uit ervarige elders blijkt deze te ligge op 700 euro per maad. De omvag va het terrei e het aatal bedrijve op het terrei zij bepalede factore of die maadbedrage op te brege zij. Uit de pilot Bure blijkt dat voor ee terrei met meer da 20 bedrijve ee aasluitvergoedig va 700 euro per maad haalbaar is, vereiste zal da wel zij, dat de backboe i de abijheid ligt. 7 Cloud computig is het via het iteret of dedicated verbidige op aavraag beschikbaar stelle va hardware, software e gegeves, ogeveer zoals elektriciteit uit het lichtet. De cloud (Nederlads: wolk) staat voor ee etwerk dat met al de computers die erop aageslote zij ee soort 'wolk va computers' vormt. De gebruiker hoeft op deze maier gee eigeaar meer te zij va de gebruikte hard- e software e is iet veratwoordelijk voor het oderhoud. De details va de iformatietechologische ifrastructuur worde aa het oog ottrokke e de gebruiker beschikt over ee "eige", i omvag e mogelijkhede schaalbare, virtuele ifrastructuur. De cloud is dus ee begrip dat olie dieste aaduidt. 8

11 Situatie idie backboe op grote afstad ligt I Bure leidde de aalegkoste va de otsluitig va de bedrijveterreie aar de backboe echter tot ee kosteiveau va ruim 1400 per maad. Voor deze gevalle is maatwerk oodzakelijk: Uit de pilot Brockhorst blijkt dat de aaleg va breedbad op ee bedrijveterrei welke ver va de backboe gelege is, allee mogelijk is idie: 1. Het terrei mee ka lifte met ee iitiatief om de woige i het buitegebied va verbidige te voorzie. Het meelegge va ee buis voor de otsluitig va het terrei is da eevoudig te realisere. 2. Het oderemerscollectief de otsluitig va alle bedrijveterreie i de gemeete oppakt waardoor vereved ka worde tusse de terreie (koste worde gedeeld e gemiddeld). Voor die bedrijveterreie waar gee backboe beschikbaar is, zoals i Bure, is het essetieel dat ee orgaisatie met regioale keis e cotacte, overleg voert met lokale e regioale spelers over mogelijkhede va gecombieerde aaleg. Allee da ka fors op koste worde bespaard doordat meerdere partije de ivesterig i de backboe dele. Niet altijd zal het mogelijk zij de koste met emerdere partije te dele. Ook eme de oderlige afhakelijkhede met dit sceario toe, wat ee risico ihoudt. Situatie backboe op korte afstad Voor terreie op ee korte afstad va de backboe geldt dat er betere mogelijkhede zij, door lagere aalegkoste. Hierdoor ka het zelf aalegge, behere e i eigedom houde va ee etwerk (door bijvoorbeeld parkmaagemetorgaisatie of collectief bedrijfsleve) aatrekkelijk zij. Otwikkelige lijke mogelijk idie fiacierigsrisico wordt weggeome. Bedrijve met meer da 8 ICT- werkplekke hebbe baat bij ee glasvezelaasluitig omdat zij zo ee kostebesparig op telefoie e iteret kue realisere. Ook de toepassig va cloud computig ka voor ee kostebesparig zorge. Gezie de huidige ecoomische situatie e de druk op fiacierige, kue de meeste bedrijve het zich echter iet veroorlove zelf i breedbadifrastructuur voor te ivestere. Het zal ook weiig toelichtig behoeve dat het voor ee idividuele oderemer iet eevoudig is om ee iitiatief te eme voor de realisatie va collectieve ifrastructuur. Toch is ee collectieve aapak de eige maier om breedbad op ee kosteeffectieve wijze te realisere (de koste va aasluitig va éé idividueel bedrijf zij factore hoger da bij ee collectieve aapak). Hierdoor otstaat ee kip-ei situatie omdat me bij het otbreke va ee toegakelijke breedbadifrastructuur iet zal overstappe op cloud computig. E op het momet dat ee overstap aar cloud computig iet aa de orde is, is het mider aatrekkelijk om ee voorivesterig i ee NGA-etwerkaasluitig te doe. Waeer er oplossige kome voor het fiacierigsrisico dat otstaat door de relatief lage deelame bij de start va ee project, lijkt het aatrekkelijk om op bedrijveterreie breedbad aa te legge voor marktpartije of oderemerscollectieve. Uit de berekeige i Bure blijkt dat de totale ivesterigskoste voor de terreie e de otsluitig 1,1 miljoe euro bedrage. Deze is i ee termij va 8 jaar terugverdied. (Voor) fiacierig hierva is oodzakelijk om het iitiatief te late draaie. 9

12 Welke ivesterigsmodelle zij dekbaar voor bedrijve op bedrijveterreie? (Voor)fiacierig coöperatie Op bedrijveterreie gaat het om breedbadaasluitige va de bedrijfspade maar ook om aasluitig va collectieve voorzieige zoals camerabeveiligig. Het gelijktijdig realisere va ee etwerk voor alle gevraagde fucties op het terrei biedt grote voordele. Het i eige beheer otwikkele va ee etwerk op ee bedrijveterrei is da ee goed alteratief. Daarvoor diet ee collectieve samewerkig tusse de belaghebbede oderemers te worde georgaiseerd. Ee (breedbad) coöperatie is daarvoor ee bij uitstek geschikte rechtsvorm. Bie de coöperatie hebbe lede ivloed e het etwerk is met ee coöperatie collectief eigedom va de lede. Dat beteket dat lede beperkt, maar toch meer da aders, bereid zulle zij voor te ivestere, mits er passede fiaciële arragemete beschikbaar zij. Immers de busiess case voor het stichte va ee breedbadetwerk is op lage termij positief. Door het etwerk op het terrei aa te sluite op ee ope diesteplatform als NDIX komt voor de bedrijve op het terrei ee breed pakket dieste beschikbaar met volledige keuzevrijheid voor de deelemers. Regioale diesteaabieders kue eevoudig aasluite op ee dergelijk platform e spele op hu beurt weer ee belagrijke rol bij het overtuige va hu klate om deel te eme. De rol va lokale e regioale automatiseerders is vaak cruciaal voor het succes va het etwerk. Met ame voor het MKB zij zij de adviseurs. Aaleg door marktpartije Naast het zelf aalegge ka er ook gebruik gemaakt worde va het aabod va marktpartije. De koste zulle hoger zij da bij aaleg i eige beheer. De breedbad etwerke va de ladelijke providers zij voor het MKB, zeker i de gebiede met ee lagere dichtheid qua aasluitige, ecoomisch otoegakelijk 8 door de hoge maadelijke aboemetskoste. De grote marktpartije eise deelamepercetages va 25% tot 50% voordat terreie worde otslote, terwijl de ervarig leert dat deelamepercetages va 10% tot 15% bij de start va ee project realistischer zij. Vraagbudelig is hierbij ee beproefd istrumet. Ladelijke providers biede op hu etwerk ee eige diesteportfolio. I Gelderlad zij ook kleiere etwerkaabieders actief (CAI Harderwijk e TReNT). Zij biede ee ope etwerk e eme geoege met lagere percetages aasluitige. Maar ook voor he moet ee busiesscase fiacierbaar zij. Coclusies bedrijveterreie Uit het voorgaade trekke we de volgede coclusies te aazie va bedrijveterreie: - Voor ee klei deel va het MKB is ee breedbad aasluitig op dit momet al oodzakelijk. Voor ee grotere groep heeft aasluitig op dit momet al voordele maar bedrijve zij zich hierva og ovoldoede bewust. - Breedbadifrastructuur otbreekt op het grootste deel va de terreie, zeker de kleiere. De overheid ka de toegag tot breedbadtechologie door het MKB verbetere door met ee revolvig fud de voorfiacierig va het aasluite op glasvezelifrastructuur te facilitere. - De ervarig leert dat vraagbudelig zivol is. Hiervoor zij op dit momet al subsidiefaciliteite vauit de provicie beschikbaar. Cotiuere daarva lijkt zivol. Om te bewerkstellige dat ee vraagbudeligssubsidie de doelstellige haalt, stelle we voor om ee aatal aavullede voorwaarde te stelle op die we u al vrage. Te deke valt aa het vooraf vrage va ee pla va aapak voor de realisatie va het etwerk e orgaisatorische ivullig - Het otbreekt aa de oodzakelijke keis e ervarig. Objectief advies over aapak, partije, codities e het otwikkele va stadaards is gewest. 8 Dit blijkt ook uit het vraagbudeligsproject op het bedrijveterrei Hattemerbroek 10

13 2c. Diesteotwikkelig Ee ope e toekomstvast breedbadetwerk zal i belagrijke mate bijdrage aa ee verseld gebruik va ieuwe geeratie toepassige. Dit stimuleert echter iet vazelf de otwikkelig e het gebruik va dieste via breedbad. Veel aabieders va dieste zij og lag iet overtuigd va het ut e oodzaak om (ee deel va) hu diestverleig te digitalisere. Dek daarbij bijvoorbeeld aa de zorg e het oderwijs. Welke aavullig of vervagig va covetioele dieste is mogelijk? Welke eise stelt dit aa het etwerk? Is ee iteretverbidig bijvoorbeeld voldoede of is eige badbreedte odig? I toeemede mate zij er echter iitiatiefemers die hu ek uit wille steke om hier mee aa de slag te gaa. De zorg als voorbeeld Uit ee gehoude expertmeetig met voorlopers uit verschillede hoeke va de zorgkete (zowel care als cure) blijkt dat techiek iet het probleem is waar zij tege aa lope. Maar dat veel meer houdig e gedrag e verkeerde fiaciële prikkels ee belemmerig voor zij voor ee doorbraak va de digitale diestverleig. Overiges oemt ee partij als Sesire (leveracier va o.a. thuiszorg i de Achterhoek) wel gebrek aa badbreedte (bij ogeveer 20% va haar klate) als probleem 9. Op de vraag of de markt de otwikkelig va digitale diestverleig op zal pakke is het atwoord ja. De experts gave daarbij wel aa dat zij verwachte dat zoder doorzettigsmacht va de overheid otwikkelige veel lagzamer zulle gaa e dat er oodig veel geld mee gemoeid zal zij. Door haar schaalgrootte wordt de provicie als de partij gezie die i staat is om partije bij elkaar te brege. Er is behoefte aa ee platform waar keis gedeeld wordt e goede voorbeelde de ruimte krijge om zich verder te otwikkele e te groeie. De schaal va de gemeete of het werkgebied va éé zorgverleer is vaak te klei. Het gaat ook om fiaciële ruimte omdat het huidige fiaciële systeem i de zorg deze otwikkelige eerder tegewerkt da steut. Novay heeft recet voor de provicie Brabat ee studie gedaa aar de redee waarom slimme zorgcocepte i de zorg og iet echt doorbreke. Zij cocludere dat de opeheid e koppelbaarheid va systeme va verschillede zorg- e diesteaabieders i Brabat ee belagrijke voorwaarde is voor ee brede ivoerig va slimme zorg. Zij costatere ook dat veel adere voorwaarde ee rol spele, te begie met samewerkig tusse partije e het orgaisere va de samewerkig. Pilot CAI Harderwijk De pilot va CAI Harderwijk (zie bijlage 4), ee kleie zelfstadige ot for profit exploitat, leert ook dat iet zo zeer de techologie bepaalt of digitale diestverleig op gag komt. Er is ee partij odig die de rol va verbider op zich eemt. Die partije i de kete bij elkaar ka brege. De maier waarop CAI Harderwijk hieri opereert is succesvol gebleke door ee platformfuctie te vervulle e actief op zoek te gaa aar busiesscases vauit de filosofie dat dit de beuttig va het etwerk verder helpt. Doordat Cai Harderwijk gee belag heeft bij de leverig va bepaalde dieste ka zij ee ope marktmodel op ee ope etwerk biede. Voor het otstaa va dieste ziet CAI Harderwijk dit als ee basisvoorwaarde. Ook moete kostedrempels die verhidere dat ieuwe kleie partije actief worde op het etwerk, zoveel mogelijk worde opgeruimd. 9 Het gaat da overiges iet allee om bewoers i het buitegebied (wit NGA gebied), maar ook om bewoers die badbreedte te kort kome op het momet dat veel mese tegelijk gebruik make va het etwerk e die op ee grotere afstad va de verdeelkast woe. I veel gevalle was de aawezige ADSL-aasluitig ogeschikt voor zorg op afstad e moest deze aasluitig aagepast worde. 11

14 Pilot Arhem Nijmege Voor wat betreft de glasvezeletwerke i Arhem e Nijmege (zie bijlage 5) hebbe we vooral gekeke tot welke resultate de aawezigheid va het etwerk heeft geleid als het gaat om de digitale diestverleig. Dit etwerk va SSGA e Telema voor de o-profit istellige i Arhem e Nijmege heeft geleid tot efficiecy verbeterige i de ICT-systeme e gebruik bij de istellige. Doordat partije letterlijk met elkaar verbode zij, zij er diverse iteressate dieste otwikkeld. Ook hier speelt de meselijke factor (izet, betrokkeheid, ambitie e bereidheid tot samewerke) ee grote rol. Doordat de twee rige biekort met elkaar verbode worde (project uit regiocotract) eme de mogelijkhede og verder toe. Met ame voor istellige die locaties i het oorde e zuide hebbe. Coclusies diesteotwikkelig De betrokkeheid va de overheid is gewest om versellig te realisere i de diesteotwikkelig. Ee mogelijke rolivullig zou kue zij: - Stimulere va de opeheid va systeme e stadaards die koppelig oderlig mogelijk make. - Uitdrage va goede voorbeelde (keis, makel e schakel fuctie). Ook het odersteue va samewerkigspatforms is zivol (keis e fiacieel). - Het odersteue va pilots i de vervolgfase (implemetatie op grotere schaal). Wat zo geve deskudige aa; het meeste is al ees geprobeerd of uitgedacht, maar het verder brege daar zij fiaciële middele e doorzettigskracht voor odig. - Bevordere dat partije ku etwerk met elkaar verbide. Hiervoor is keis e capaciteit odig (otwikkele va ee duurzame busiesscase). 3. Voorwaarde waaroder fiaciële overheidssteu is toegelate Publieke fiacierig i de aaleg va NGA mag, maar i pricipe allee daar waar de markt iet of iet vazelf tot stad komt. I de praktijk komt dit eer op oze buitegebiede. Fiacierig i stedelijk gebied is i pricipe iet toegestaa, tezij wordt gekoze voor ee marktcoform hadele va de overheid (MEIP: Market Ecoomy Ivestor Priciple). Omdat i stedelijke gebiede doorgaas ee goed etwerk ligt (of zal kome) ligt het voor de overheid iet voor de had om i deze gebiede te wille ivestere. De overheid ka hier wel goed ee faciliterede rol pakke. I zogeaamd wit NGA gebied, waar gee NGA etwerk (coax of glasvezel) beschikbaar is, is fiacierig door de overheid i pricipe wel toegestaa. Altijd zal daarbij argumetatie geleverd moete worde waarom het bestaade etwerk iet voldoet, maar dat is voor deze gebiede mogelijk. I Gelderlad is ee gedeelte va het buitegebied wit NGA gebied. I dele va de provicie zoals de Achterhoek e het Rivieregebied is het percetage wit NGA gebied ook aazielijk groter da ladelijk gezie het geval is. Ook het grootste deel va de bedrijveterreie, met ame de kleiere terreie, moete gekwalificeerd worde als wit gebied. Waeer de overheid de aaleg va ee NGA-etwerk (mede) fiaciert is het va groot belag dat dit etwerk oder ope codities beschikbaar komt voor alle partije die over het etwerk hu dieste wille aabiede. De overheid mag overiges allee meefiaciere i de graafkoste e de aaleg va de vezel (passieve compoet). De exploitat va het uit te rolle etwerk (met steu va de overheid) moet ee wholesaletoegag realisere op de ifrastructuur (ope etwerk). 12

15 4. Reducere va de koste va de aaleg U heeft i uw motie gevraagd om specifiek te kijke aar de mogelijkheid va het reducere va de koste voor het aalegge. Wij hebbe hier i de pilots aar gekeke, maar ook gebruik gemaakt va ervarige elders. Het reducere va de koste va de aaleg ka op verschillede maiere: 4a. Werk met werk make Dek hierbij aa os eige wegebeheer e oderhoud. Daar waar projecte fysiek bij elkaar kome kue kostevoordele worde gerealiseerd. Vauit oze eige trajectplaige zulle we etwerkpartije actief iformere. Gemeete e waterschappe kue hier ook activiteite i otwikkelig. Ook Liader is ee partij die hier actief i betrokke ka worde als het gaat om ieuwbouw of grote (verleggigs- of vervagigs)werkzaamhede. Ook het uitruile va glasvezel met adere etwerkeigeare behoort tot de mogelijkhede 4b. Zelf grave e/of ieuwe graaftechieke I het pilotgebied va Brockhorst is hier specifiek aar gekeke. Het mider diep grave geeft ee kostevoordeel, maar weegt waarschijlijk iet op tege het adeel va risico op hogere koste i de beheerfase. De variat waari bewoers het graafwerk op eige terrei volledig zelf verzorge levert wist op, maar de aaleg va de hoofdstructuur bepaalt het grootste deel va de koste. Hier is og veel besparig te realisere. De agrarische sector is i dat opzicht verder da aaemers i de telecomsector (bijvoorbeeld het volledig automatisch registrere va draiagebuize op basis va GPS machiebesturige e real time data-overdracht). Volges ee recet oderzoek va de Uiversiteit Twete is de wijze va aaleg i het buitegebied veel mider ver otwikkeld da die i ee stedelijke omgevig. De systeme die worde gebruikt voor aaleg i de stad zij mider geschikt voor aaleg i het buitegebied. Iovatie va de aaleg i het buitegebied ka resultere i ee kostereductie va 20% tot 30%. 4c. Aaleg via het riool Het bedrijf Jelcer i Dedemsvaart heeft techieke otwikkeld waarmee aaleg va glasvezel door riolerig mogelijk is. Met deze methode zij met succes ekele proefprojecte uitgevoerd. Volges de beschikbare iformatie fuctioere deze systeme aar behore e zij er gee adele voor het fuctioere va de riolerig. Belagrijke e lastig te beatwoorde vrage zij hoe de oderhouds- e beheerkoste zich bij deze oplossig, waari immers ifrastructuur i adere ifrastructuur ligt, zich verhoude tot ee glasvezeletwerk dat solo is aagelegd (eerder is bijvoorbeeld glasvezel aagelegd i gasleidige, deze ifrastructuur wordt op dit momet weer vervage). Ook zij er vrage aar het gedrag op lagere termij (bij glasvezel wordt gereked met ee zeer lage levesduur). Het lijkt zeker zivol om de koste va deze techiek te vergelijke met de u gagbare aalegtechieke. Wel zal sprake moete zij va ee duidelijk kostevoordeel bij de aaleg gezie de og bestaade ozekerhede e mogelijke risico s. Ee partij als UPC heeft aagegeve hier weiig i te zie vawege afstemmigsprobleme die ze i de beheerfase verwachte. 13

16 5. Timig/keis/urgetie 5a. Keis Bij verschillede partije is er grote behoefte aa keis. Het wiel hoeft iet steeds opieuw uitgevode te worde. Met goede beschrijvige, stadaarde, modelle e protocolle kue ieuwe iitiatiefemers i deze igewikkelde materie ee eid vooruit geholpe worde. 5b Gebrek aa beleidsvisie bij overhede Net als de provicie u doet is het ook va belag dat gemeete zich berade op de rol die zij wille pakke. Afhakelijk va de urgetie ka deze facilitered, stimulered of ivestered va aard zij. Veel gemeete hebbe daar echter og gee beleid op gemaakt e misse de keis om hu strategie te bepale. I het regiocotract heeft de Achterhoek aagegeve om op basis va de resultate va de pilot i Brockhorst ee strategie voor de hele regio te wille otwikkele. 5c Gevoel va urgetie bij gemeete? I de huidige tijd va bezuiigige moete er scherpe keuzes worde gemaakt. De realisatie va breedbad i het buitegebied staat da ook vaak iet op het prioriteitelijstje. Dit komt ook omdat de gevolge va de digitale tweedelig pas over ee aatal jare i alle hevigheid voelbaar zulle zij. Met ame i die gebiede waar het iet meer lukt om alle voorzieige overal overeid te houde zal de bereikbaarheid (zowel fysiek als digitaal) va de voorzieige voor iwoers e bedrijve belagrijker worde. De gevolge va demografische otwikkelige e ecoomische draagkracht zulle vaak gevoeld worde juist i die gebiede die we u wit NGA gebied oeme. 5d Ivesterigsbereidheid bij burgers Op het momet dat er gee uitzicht is op realisatie is het lastig om ee beeld te krijge va de ivesterigsbereidheid va burgers. Diegee die het ziet als was het ee primaire levesbehoefte bijv. vawege werke aa huis zal er meer voor over hebbe da iemad die zich voorlopig og ka redde met het gebodee. Aageome wordt dat de betaligsbereidheid va de bewoers beperkt zal zij i hoogte e i de looptijd va verplichtige. Extra maadkoste tusse 15 e 20 worde i adere situaties als limiet geoemd. 5e Istapmomet voor MKB voor aasluitig op NGA-etwerk afhakelijk va overstap op cloud-computig e afschrijvig huidige apparatuur Uit oder adere het vraagbudeligstraject i Hattemerbroek kwam als rede voor het MKB om te kieze voor ee NGA-aasluitig aar vore dat het istap momet voor bedrijve om aa te sluite op glasvezel het momet is waarop me overstapt op cloud computig. Dat beteket dat de huidige apparatuur afgeschreve moet zij. Op het momet dat de server of telefoocetrale vervage moet worde, zulle i de toekomst bedrijve steeds vaker kieze voor cloud computig. De service levels ligge hoger (meer professioele diestverleig e flexibiliteit e betere beveiligig) e de Total Costs of Owership (TCO) ligt lager. Voor bedrijve die og iet kieze voor cloud computig, resulteert het aasluite va de traditioele ICT op ee NGA etwerk i ee hogere TCO e is daardoor iet aatrekkelijk. Dit wordt voor het grootste deel veroorzaakt door de hoge éémalige aasluitkoste. 14

17 6. Rol overige overhede 6a. Adere provicies Het oderwerp digitale bereikbaarheid verschijt steeds meer op de proviciale ageda s. De afgelope periode hebbe we met ame gekeke aar de otwikkelige i Overijssel, Brabat e Frieslad, omdat deze provicies het verst met hu beleidsotwikkelig zij. Ook hebbe we actief keis e ervarige uitgewisseld e zulle dat ook blijve doe als Gelderlad ee actieve rol kiest. Wij vide het va belag om als provicies same éé lij te kieze richtig marktpartije. Voor marktpartije is het va belag dat zij iet met ee lappedeke aa eise e aapak worde gecofroteerd, omdat zij vaak atioaal werke. Daar waar mogelijk e zivol zulle we oze beleidsiitiatieve op elkaar afstemme.ook zulle we same optrekke als het gaat over staatsteuaspecte e de operatioaliserig daarva. Ook wille we same actief optrekkig richtig CEF (zie hier oder). Overijssel heeft i oktober haar ambitie vastgelegd. Zij kiest voor ee fors ivesterigsprogramma dat erop gericht is het complete Witte NGA gebied i Overijssel te otsluite. Hierbij is ook ee forse ispaig va de markt e burgers odig. Overijssel eemt de lead i de realisatie e wil adere over de streep trekke. Ook de diesteotwikkelig e ee faciliterede rol zij aadachtspute i het pla. De provicie Brabat heeft zich uitgesproke over ee soortgelijk spoor dat u verder gecocretiseerd wordt. De provicie Frieslad heeft veel ervarig met de realisatie va breedbad op bedrijveterreie e beraad zich u over haar rol voor huishoudes i het buitegebied. 6b. Het Rijk I mei heeft het Rijk de Hadreikig Goed op weg met Breedbad uitgebracht. Ee praktische hadreikig die hadvate geeft voor gemeete e provicies op basis waarva zij hu rol kue bepale. Het rijk oderschrijft dat er sprake va marktfale is i het buitegebied. Het rijk ziet haar rol vooral facilitered va aard e vidt het vooral op de weg va provicies e gemeete ligge om activiteite te otwikkele. 6c. Europa De Europese commissie werkt aa ee breedbadfods. Het zogeaamde Coectig Europe Facility. Hiervoor staat u og 9 miljard op de begrotig, maar het fods staat oder druk als gevolg va bezuiigige. Het fods komt beschikbaar voor het realisere va fysieke aasluitige (NGA) e diesteotwikkelig. Als besluitvormig i december va dit jaar plaatsvidt zal het fods i 2014 beschikbaar zij. Bij het gebruik va grats (subsidie) is 50% co-fiacierig oodzakelijk. We willeame met de adere (actieve) provicies e het rijk op te trekke i ee pogig om ee deel va deze middele ook te kue late lade i Nederlad e voor os atuurlijk i Gelderlad. 7. Strategie Provicie Wij zie de oodzaak om de digitale bereikbaarheid voor oze iwoers e bedrijve te realisere e zij daarom va meig dat wij ee actieve rol moete eme als het gaat om het stimulere va de aaleg va breedbad i die gebiede waar de markt de komede drie jaar gee iitiatief zal eme ee Next Geeratio Network aa te legge. Hetzelfde geldt voor het stimulere va de otwikkelig va de digitale diestverleig. Naast ee faciliterede rol past voor de realisatie va ee etwerk i de witte NGA gebiede ee ivesterede rol. We zij echter va meig dat de provicie dit iet allee ka drage e hebbe daarbij adere (overhede, telecompartije, bedrijve e burgers) odig. Er zij forse ivesterige odig die iet allemaal direct beschikbaar zij. Dit omdat we merke dat de urgetie om iets te wille doe aa dit vraagstuk bij veel partije iet hoog is. Daaraast vide wij vooral de markt aa zet e wille wij daarbij facilitere e mede te ivestere. Hierbij vrage 15

18 we adrukkelijk ook steu va gemeete. Omdat we u iet kue ischatte hoe groot de ivesterigsbereidheid i de markt, bij burgers e gemeete is, e we veel og iet wete, starte we bescheide. Dat geeft os de mogelijkheid om de komede jare ervarig op te doe. Afhakelijk va de ambitie i de markt of bij derde kue wij daari meeschakele. We zulle dit beleid daarom ook a twee jaar evaluere. Voor u stelle we voor om ee faciliterede, ee bescheide ivesterede rol i de aaleg va breedbad i de witte NGA gebiede te kieze e ee faciliterede e fiacieel stimulerede rol i de diesteotwikkelig. Cocreet komt dit eer op de volgede ivullig va oze rol: Facilitere: We pakke ee actieve rol als het gaat om het agedere va het oderwerp. We wille partije bij elkaar brege die elkaar u iet of slecht kue vide i platforms. Ook gaa we bijeekomste orgaisere voor gemeete om het oderwerp ook daar te agedere. Voor het makele e schakele i keis deke wij aa het realisere va ee breedbaddesk. Hier wordt keis gebudeld, igezet op stadaardisatie e specialistische keis beschikbaar gesteld. De breedbaddesk krijgt ook tot taak burgeriitiatieve e iitiatieve va bedrijve te helpe i de realisatie va hu busiesscase e orgaisatie. Voor burgeriitiatieve e iitiatieve va bedrijve stelle wij ee budget ter beschikkig voor ee deel va de koste voor vraagbudelig. Voor burgeriitiatieve zal dit voor 2013 i totaal maximaal ,-- zij. Voor bedrijveterreie is hiervoor reeds via de bestaade subsidieregelig Vraagbudelig breedbad bedrijveterreie budget beschikbaar. Wij gaa actief op zoek aar fiaciële mogelijkhede die Europa ka biede. Te deke valt hierbij aa het CEF (Coectig Europe Facility). Bescheide ivestere i de aaleg va breedbad i Witte NGA gebiede We zie dat zoder ee fiaciële betrokkeheid va de overheid er waarschijlijk gee otwikkelige zulle kome voor de realisatie va breedbad i het buitegebied. Daarom vide wij dat we hier ee rol moete pakke. Oder de voorwaarde va de staatsteuregels. Uitgagsput is dat de provicie maximaal de helft mee fiaciert waarbij deze middele revolvered igezet worde. Op het momet dat projecte i cocurretie met elkaar beoordeeld worde zulle projecte waarmee de meeste aasluitige voor ee zo laag mogelijke bijdrage va de provicie tege gustige codities voor de gebruiker voorrag krijge. Hiermee geve we aa dat we ook va de markt e va burgers ivesterige vrage. Gemeete vrage we ook hieri hu rol pakke. Ook op het gebied va het grave verwachte we de odige iovatie te kue stimulere, om dit uiteidelijk goedkoper te kue gaa realisere. Het moet i alle gevalle gaa om ee etwerk dat voldoet aa de eise va ee NGA. We zie e vide dat er verschillede fiacierigsmodelle mogelijk zij. 1. De middele zulle via ee zogeaamde teder of via traches beschikbaar worde gesteld. We odige partije uit om met hu plae te kome. De plae rake we aa de had va criteria. We schrijve voor 2013 twee teders uit:voor huishoudes e bedrijve i Wit NGA gebied (uit revolverede middele, 75% va het budget) 2. Bedrijveterreie (uit revolverede middele, 25% va het budget) I het statevoorstel revolverede middele zulle we u ee voorstel doe voor de izet va deze revolverede middele e dit ter goedkeurig aa u voorlegge. Stimulere digitale diestverleig We erkee dat wij ee rol kue spele om de broododige versellig i de realisatie e implemetatie va digitale diestverleig te stimulere. We pakke die hadschoe op door: 1. Het odersteue va platforms. We zie met ame mogelijkhede op het gebied va zorg, oderwijs, bibliotheekverieuwig, mobiliteit e eergie. 16

19 2. Het odersteue va ee aatal trajecte die tot doel hebbe om zivolle experimete op te schale e te implemetere op het gebied va de gekoze aadachtsgebiede. 3. Het uitdrage va goede voorbeelde. Hiervoor zie we ook ee rol voor de eerder geoemde breedbaddesk. Voor het jaar 2013 zij wij vooremes op de volgede wijze de beodigde fiaciele middele i te zette: De middele voor oze faciliterede rol e burger iitiatieve betrekke we uit de middele die reeds beschikbaar gesteld zij voor ecoomie. Het gaat om maximaal 0,2 ml. Voor de realisatie va breedbadprojecte voor huishoudes e bedrijveterreie zij wij vooremes u voor te stelle 2 miljoe te betrekke uit de revolverede middele. I het statevoorstel revolverede middele zulle we dit ter goedkeurig aa u voorlegge. De middele zij relatief bescheide, maar kue worde vermeerderd met middele uit de tweede trache va Stad e Regio, idie breedbadprojecte worde igedied. De beodigde middele voor het stimulere va de digitale diestverleig vide we i oze huidige begrotig bie het programma ecoomie (maximaal 0,1 ml), waarbij we afhakelijk va het oderwerp adere relevate programma s betrekke die daarvoor ook ee deel va de koste drage. We deke daarbij aa Stad e Regio, Sociaal,Cultuur, Eergietrasitie, Topsectore e iovatie e Mobiliteit. We verwachte dat er voor de jare daara meer middele odig zij. We zulle dit betrekke i de afwegig aar aaleidig va de Mid Term Review. We zulle u bij de begrotig voor 2014 ee voorstel doe voor de cocrete ivullig hierva. Ook zulle wij u da verslag doe va de stad va zake e resultate tot da toe. Wij verzoeke u om overleg over deze otitie. Arhem, 6 ovember 2012 zaakummer Gedeputeerde State va Gelderlad C.G.A. Corielje - Commissaris va de Koigi drs. P.P.L. va Kalmthout - secretaris

20 Bijlage 1 Aatal huishoudes i Gelderlad uitgesplitst aar zwart, dokergrijs, lichtgrijs e wit gebied per gemeete. 18