KwKK&wwK& wwkk KwwwwxwKwwtrKwwx

Transcriptie

1 llr1!! KwKKwwK wwkk KwwwwxwKwwtrKwwx door Cee Sprenger Roeland Vonk è ï Jt publcate bnnen het opledngkundg vakgebed blkt er.,eel aandacht voor het nformele leren n werktuate zelf, Het,'ormgeven van leren gekoppeld aan werk heeft gevolgen voor Het ontbreken van verchíl n rumte en td tuen werken en leren welwaar handg en effcënt, maar ze chedng maakt het leren tn het werk ook erg ondoorzchtg, Het net eenvoudg een antwoord te geven op vragen a 'ol van opledngfunctonaren. Het vraagt van hen z neuwe - welke leerdoeltellngen gaat emand reaeren tn het werk?,'ormen van oplen en leren kunnen organíeren en begelen. - welke een moeten we aan het werk tellen om het mogelk te maken ervan len leernetwerk lkaar zo'n neuwe vorm waan (kenní)werker met kenn genereren en kenn len. te leren? - welke leertof er aan or tn het werk? - hoe te meten of leerdoelen berekt zn? -re centrale vraag n dt artkel hoe een opler n rol van facltator - we begeledt het leerproce? rrteunng kan ben b het onttaan, tmuleren en organeren van leer- Al een opler een curu of tranng organeert ut door een leeract- ^twerken. Achtereenvolgen komt aan or hoe nformeel leren plaatvndt, vtet te plannen n rumte en td gechen van het werk. 0ok kan er -ce leernetwerken dt kunnen onrteunen, op welke wze leernetwerken op- dan prake zn van explcete leerdoelen; er dulke leertof en er een r docent? Wat nu kan opler doen om het leren fln het werk makkelker afgebouwd kunnen worn en welke bekwaamhen een facltator van ernetwerken nodg heeft,,,=lï!,==!t;;t-",.. tl' te maken? De werkptek kan een krachr- ;e leerplek zn. Al emand op werkplek leert, daarvoor geen aparte oefen- Smon (2000) geeft n vorm van een aantal utdagngen weer hoe leren t- n het werk explceter gemaakt zou kunnen worn. Vr vertaald gaat het om -mte, geen curulokaal of conferenteoord waar leeractvteten plaatvnen, nodg. Geen chedng n'rumte'tuen leren en werken. Er ook geen,rchl n'td', het werken en leren gebeurt grotenel op hetzelf moment. Dr, C, Sprenger en dr. R, Vonk zn be n adveur bl Kee Smt, he learnng Campany. lzoot oplccl ng anwkkelng í5

2 Begelen van het nformeb /eren door meer en goed voorbere nzet n een leernetwerk bepalen netwerkpartner over het algemeen zelf welke thema' er aan or zn, tenrul n opledngen thema, van mentoren, organeren van nterve met collega,, verchaffen van vaak ntructemateraal en houn van leergerchte functonernggeprekken. door rnanager Stmuleren van zelfgetuurd /eren door bewut het leren te plannen en te n een leernetwerk zn notvate en ntente van netwerkpartner organeren, du door zelf leerdoeltellngen te formuleren, zelf te toeten en zelf ze plannen met manager of coach te bepreken. 0rganeren van het nplcete /eren door gercht werk op te zoeken of opler geïnteerd worn; het belang van doelterrng en nhoud zoar geformureerd door oprer; b een leernetwerk heeft /angere gelegenhed bedt om neuwe leerervarngen op te doen, zoal door obrota_ T van doorlaggevend belang, terwl het n een opledng vaak meer gaat om tld nodg om tot ontwkkelng te komen, ter_ r( wl een opledng n korte td georganeerd kan worn; te, taakverrkng, werktage of verneuwngproecten. { contnuïtet van een leernetwerk hangt af van mate waarn er ucce- Vormgeven van gezamenlk /eren; door anre menen op te zoeken volle lnteracte onttaan, terwl contnuïtet van een opledng afhangt van het ucce van actlyltelf zelf; een oortgelke leervraag hebben en elkaar te onrteunen b het werken aan ze leervragen. een leernetwerk heeft een onvoorpelbare levenduur, terwl een opledng over het algemeen een uafgeíe/ doorlooptd heeft. De ro draad her doorheen loopt leren za - zeffbewuter, leergerchter gaat werken, en ln een netwerk leren len van en met erkaar. Dt veret ernemer van het netwerk met elkaar het vermogen hebben of gaanweg ontwkkelen om gezamenlk te leren. Belangrke leervermogen zn bvoorbeeld (Keer, - anrteunng krgt van collega', manager en/of opler. De leren krgt leeractvteten, leertof en zelf docent net,aange_ oon', maar veel meer op zchzelf aangewezen b het organeren van reer- 1 actvteten. De hulp leren krgt zt vooral n het leggen van relevante elkaar kennnetwerk; Lwtrclen al - vaardghen motvate en affecte rond het werken en leren regule- onntee! van het dagetl een groe overhedorganate werk wodt noodzaak gevoerd om tot utwernq te komen over wze waarop aan nnovate wordt gewerkt. Door relk 6tetructUurendaarutVoortvloeenverchottngwordtopverchllen daaen n organatre aan zelí oort probremen gewerkt zonr herorer utwelng betaat. Problemen noch oplongen wórn geeld. Ook g belrt het neuwe mogelkhen en maneren van werken net buten egn aflng bekend worn. [en lan mdlen ngezet worn om dt probleem aan te pakken het tmuleren van een leernetwerk. De doeltellng van dt netwerk kenn en ervaíríuen ut te welen rondom nnovate en verneuwngkracht van organa_ e. Het aal er naat formele tructuur van organate een nform tructuur onttaat waarn gedachten, eën en verneuwngen ongehnrd kurren tromen. Een'wanlgang'door hele organate. Men wl bereken het'normaal' om n het dagelk werk ook ze,wanlgang, te betrek_ bn oplongen met elkaar te len en met een vraag oí een probeem ook een bq buren lang te gaan. *gê'l ft * flgref] Het vormen van teernerwerken een naner om het nformele leren te onrteunen. Volgen Van r Krogt een kenretwerk een netwerk van nteracteproceen waarn lerenn, maar ook ríëntoíen, traner en manager gezamenlk acte onrnemen ter onrteu- nrq uan elkaar leren (Van r Krogt,.l995). Het,organeren,van leren n net nerten op een aantal punten echter eenteel anr dan het organeren mn formele opledngen. We zetten verchlpunten op een r t5 opledng ontwkkelng ler ge\ l Het onttaan van een leernetwerk vraagt td, eertd, om ze vermogen hoe over het algemeen net zomaar aanwezg zn. terker nog functe van het ger leernetwerk onr anre ffg -hc ut om elnemer te leren ze ver mogen te ontwkke- -wa len..w -W L*w***yc{e* v#êï ##gt L*ern*Ër*rk Ar een oprer her n rol van facltator op zch neemt om een leernetwerk te onrteunen kunnen hervoor bechreven utdagngen aanknopngpunten ben. Het daarb van belang facltator focu net rcht op Net grkgn nf van wegen om neuwe kenn op het poor te komen; nen b het leren tn het werk. lee to - reflecteve vaardghen en metacognte helpen b het vnn cen, nar aan te dun al netwerken, leren kunnen onrteu_ lhr - communcateve en ocale vaardghen len toegang verchaffen tot reate met peronen, groepen of netwerken kunnen onrteunen b het,.ormgeven van leren. ln dt artkel gaan we verr n op tructuren en pro- h 996) ke het'tot tand brengen,van een leernetwerk, al ware het een nttuut. Een leernetwerk onttaat net op afroep maar tap voor tap, of om het paenr te zeggen, nteracte na nter_ acte. Hoe dulker waar van contacten voor ernemer, hoe krachtger en betekenvorrer het reernetwerk zar zn. Veranrngen n reervragen, n amentellng, n themateken of n context kunnen ertoe len Wat nter gr0el affec oca elkaa leernetwerken ook weer afgebouwd worn. Een facltator kan zowel onr_ teunen b het opbouwen, het conorren ar b het afbouwen van een reer- kwalí netwerk. Herna zn verchlren tada n levencycru van een reernetwerk b he Een

3 bechreven voor facltator behulpzaam kunnen zn b het doen en ke- k', goed pat n ze fae van het leernetwerk, het organeren van zen van ntervente. een kennmarkt. Dt een vorm waarn ereen wordt utgenodgd (leer)vragen en (kenn)aanbod ut te welen zoal ook op een markt gebeurt. De Doen ontkemen Een leernetwerk onttaat door er nteracte tuen men- en groeen voor er van hen aaníekkelk zn om ze gelegenhed betrokkenen krgen op ze maner zcht op elkaar kenn en het vermogen om amen te leren wordt getmuleerd. ben om te leren. Een facltator groe van een leernetwerk wl tmule- Deze fae afgerond wanneer betrokkenen afpraken hebben gemaakt over ren kan zelf een groep menen amenbrengen een veronrteld gemeen- wze waarop ze een leernetwerk wllen vormen. chappelk 'leer'-belang hebben. Een anre mogelkhed om een beraan nformele leergroep te verterken. Het gaat dan V*fCËgË'! n ze fae gaat het erom 'leernetwerker' et voor elkaar om een groep waarn kemen al aanwezg zn van een mogelk eernetwerk. kunnen betekenen b het gezamenlk leren. De ontmoetngen of utwelngen n het kar van het leernetwerk zn leeractvteten waarn het gezamenlk Bvoorbeeld een groep menen leren vorm kan krgen. Deze leeractvteten zn teed vanut twee perpecte- met een oortgelke nteree, ven te zen zoal een geel probleemtellng, een overeenkomtg takenpakket, een - leveren ze kenn op betrokkenen al waarvol en aantrekkelk kennvraag of een gezamenlke utdagng. bechouwen, én - zn actvteten op zchzelf znvol, leerzaam en leuk om mee te maken? Tn ze eerte Íae zullen betrokkenen mogelk gemeenchappelke leervragen bepreken. Men zal ook wllen verkennen op welke wze aan ze Mogelke leeractvteten zn thema' gewerkt kan worn. Het kan behulpzaam zn wanneer facltator - onrzoek doen naar of bnnen egen werktuate; nformate kan geven over wze waarop een leernetwerk zou kunnen func- - nterve met collega' over het egen werk; toneren. - tranen van vaardghen; - verzamelen van relevante kenn en nformate; Legtmeren - plannen van leren tn het werk, en Een leernetwerk komt b elkaar vanut ntente om vorm te geven aan gezamenlke leerproceen. Zoal Lave Wenger (1991) aangeven - toeten van het geleer (bvoorbeeld bewzen voor een portfollo verzamelen het een van eerte tappen (b een 'communty of practce') om leerbe- en bepreken). hoeíte ut te preken zo leren gelegtmeerd kan worn. Dat kan door vra, De facltator kan een belangrke rol vervullen b het montoren en onrteu- gen te bepreken al nen van ze leeractvteten. De functe van montoren om te bewaken oí - welke leervragen heb e? actvteten werkelk len tot acteve en waarvolle nteracte tuen - hoe kunnen we elkaar behulpzaam zn b het vormgeven van leerproceen? elnemer. De functe van onrteunen om te zorgen er goe afpra- - wanneer dt leernetwerk voor ou een ucce? ken over organate van actvteten, onrlnge taakverlng en werkaf- - welke reultaten zou e wllen bereken? praken tuen len van het netwerk zn. Daarb hoort ook het aandragen - wat wl e brengen, wat wle halen? van werkvormen elnemer helpen om gewente kenn op te doen - welke actvteten zou e gezamenlk wllen ontplooen? op een motveren en tmuleren maner. - welke nveterng n td vnd e paend? Wat n ze prlle fae van opbouw van een leernetwerk al meteen peelt, het net alleen om (leer)nhoud gaat, maar ut ook om het (leer)proce chult n kwaltet van nteracte tuen betrokkenen. n ze eren leren n een leenetwel ln een grote hogechool leren leren een teed belangrker onrel van opledng. 0m heï proce van leren leren te begelen hebben docênten ànre nteracte wordt mmer zchtbaar of er (n potente) leervermogen n ze vaardghen en werkvormen nodg dan n het tradtonele onru. ln programma' vooí kundghedbevorrng hebben docenten geoefend met vaardghe- groep (door men elkaar helpt te reflecteren op elkaar vragen en elkaar n, er echter nog weng gelegenhed om ervarngen enaanpakken affecte en nteree weet te voen) en of er voldoen communcateve en ocale vaardghen n groep aanwezg zn om toegang te krgen tot elkaar kenn(netwerken). ut praktk te len. Men belut een leernetwerk op te zetten voor het utwelen van methoken en ntrumenten paen bnnen het leren leren concept. Tn leernetwerkbeenkomten praat men net alleen over leren leren, maarwerkt men ook zoveel mogelk op een leren lerenmaner. Het reultaat van het leernetwerk Een belangrke bdrage van faclltator kan lggen n het verterken van per aar een congre wordt georganeerd voor alle anre docenten. ïn kwaltet van nteracte door methoken aan te reken behulpzaam zn congre worn neuwe aanpakken gepreenteerd en ngeoefend men b het utwelen en creëren van kenn. Een voorbeeld van zo'n'kennmetho- '_rïlï19l9t'* h"f"ygt-51200r opledng dt tn ontwkkelng í7

4 (reorganate van weng aandacht voor afbouw, veel aandacht voor echter ut betaan rchtng) neuwe, toekomtge voím. Een netwerk mag onrnemen C-otrolren De actvteten leernetwerker met elkaar vormen 'proof of the puddng' maakt het net dan er weng ren om zn verdwnen wanneer behoefte eraan aíneemt. Het kan heel behulpzaam rnet elkaar verr te gaan. en afnemen behoefte explcet te maken door voortgang te montoren Hetorganerenvanaantrekkelkeactvtetenneenleernetwerkmeetalet n"t met elkaar beluten te nemen over hoe nu verr. gaanweg moet groeen. Het veret het vermogen van netwerkpart- De facltator kan n ze fae een bdrage leveren door welke (cren r om te zen wat wenen en belangen van eener zn en ateve) vormen er zn om herop n te pelen' plezerg al ucceen van het leernetwerk geverd kunnen worn Een het leerln ze fae van conolren het opgave van facltator om elkaar met netwerk zelfdragend te maken ervoor te zorgen elnemer Het leernetwerk zn functe heeít vervuld kan het bet afgeloten worn. beter er een punt achter te zetten dan leernetwerkbeenkomten,reranwvoorllkhed dragen voor verre voortgang. Dat moment berekt te laten ut weer aanledng utgaan al een nachtkaar. om kan een goe afbouw vermogen al Íacltator oorelt elnemer met elkaar voldoen zn tot het onttaan van neuwe leernetwerken. facltator verhebben om het leernetwerk te conolren en rol ',..1h te helpen evaluate Het vorm te qeven en elnemer te begelen b een goe afrondng' kan ook door elnemer zelf overgenomen kan worn Dt moment met ngelud worn door 'klu' waar elnemer van het leernetwerk van een ln tabel 1 een overzcht opgenomen van faen n levencyclu n leernetwerk. leerdoee{kaar voor tonn geklaard gezamenlke proecten zln aígerond' br E.nznbeÍektofleervragenznnetlangermeeractueel.Wanneerhetnet F**Ëlt*fg*l elkaar zakken ukt het netwerk zelídragend te maken zal het leernetwerk n SêË3 ïf *È*1*flË{*í! tn het faclteren van een leernetwerk aan onrchern we dre rollen. Per rol geven we een aantal vaardghen,anaí het moment opler geen ntateven meer neemt' nuttg zn om te beheeren. - De rol van onríeuner. Dt houdt n het organeren en begelen van act- Afun,tenk,fverneuwedOpengmomentkomtvraagopofhetleer- vlteten of het hulp ben herb. Dt kan varêren van het organeren van heeft netweík nog langer levenvatbaar. ln veel tradtonele organate afbouw een negatleve beteken wanneer een aflng of organateonrel daardoor nlet langer tandhoudt, bechouwt men al dfunctoneren. Er een rumte tot het voortellen van een werkvorm. Naat praktlche vaardghekeun ten behoeve van het organeren van actvteten, weet facltator groep met gemeenchappelk (leer)belang amenbrengen feer en openhed creëren nbrengen van kenn en ervarng over hoe een leernetwerk kan functoneren LEtmeren - explcteren van leerbehoeften - met elkaar communceren en reflecteren Explcteren van peroonlke leerbehoeí ten en afpraken maken over het te vor kwaltet van nteracte veíterken, bvoorbeeld door nbreng van methon en ntrumen- over men leernetwerk elkaar leervragen ten Vormgeven aan actvteten van het leernetwerk en daarmee het gezamenl- een varëtet aan actvteten elnemer kenn opleveren (over hun werk) en aantrekke- montoíen van functe van het leernetweík onrteunen b organate en vormgevng wt lk zn om te eryaren leeractvteten **- -# Conolren Het leernetwerk zelídragend maken - voortzettng van actvteten elnemer maken onrlng afpraken over voortzettng van het leernetwerk Afuouwen (en/oí verneuwen) Afronn van het leernetwerk met behoud van relate Eventueel neuwe kemen voor leernet- werken gnaleren., -aoe' r Oveztcht faen n levencyclu van een leerneftverk í8 opledng ontwkkelng elnemer helpen aantrekkelke organreíen - overdragen van facltatoírol aan leernetwerkn reflecteren op het leerproce en op nteracte begelen b goe afrondng opbrengt oogten ucceen veren tmuleren alert zn op neuwe thema' à

5 zeproceen te begelen, nteracte te tmuleren en heeft h een repertore aan werkvormen tot zn bechkkng. conolren. De montorrol komt het meet naar voren n faen van conolren en afbouwen van het leernetwerk. De rol van motvator. Dt houdt n het enthouameren van elnemer aan het leernetwerk. Onrlen van ze rol zn het creëren van feer; het ben van velghed, het vertonen van (enthouat) voorbeeldgedrag. Om dt te bereken vraagt ze rol vaardghen op het gebed van communcate actef luteren, amenvatten, vragen tellen, complmenteren, Íeedback geven en reflecteren.ook het zchtbaar maken van behaal reultaten zo ucceen geverd kunnen worn hoort b ze rol. De rol van montor. ln ze rol bewaakt facltator het functoneren van het leernetwerk. Worn doelen en reultaten gehaald, zn gemaakte afpraken nog werkbaar en actueelt Vaardghen voor ze rol belangrk zn, zn het ben van tructuur en het houn van overzcht. Lteratuur Kant, J. C. Sprenger (2001). Faclteren van kennkrngen, Concepten, vaardghen en ntrumenten. Utrecht Keel Smt, The Learnng Company. Keel, J. (1996). Het Corporate Currculum. Re utgeproken b aanvaardng van het ambt van hoogleraar. Len Rk Unvertet. Krogt, F. van r (1995). Leren n netwerken. Utrecht Lemma. Lave, J. E. Wenger (1991). SlfuaÍed learnng legtmate períferal partcpatlon. Cambrdge Unverty Pre. Smon, R.J. (2000). Lerend werken tautologe of utdagng? )pledng en ontwkkelng. Tdchrft voor Human Reource Development, 13, pp Sprenger, C. W. van 0ort (1998). /Vaar een markt van kenn,, en /eren. Den ln tada van levencyclu van een leernetwerk zoal n dt artkel zn Haag Elever bedrfnformate. bechreven, zn rollen van een facltator n welen verhoudng belangrk. De rol van motvator naar verhoudng belangrker aan het begn van een leernetwerk, n faen van doen ontkemen, legtmeren en vormen. De rol van onrteuner komt met name naar voren n het tadum van vormen en lnno Phae Partner lnformaterng Het meet gebrukvrenlke Vol ledg relatebeheer lnvoeren algemene curunformate Aanmaken nfo-aanvragen en offerte lnchrven curten, plannen daglen, toewzen nttuut, docent en locate, etc.. Automatch genereren alle documenten (offerte, bevetgngen, utnodg ngen, preentel ten, certf caten, factu ren, etc. ). Bewaken ut te voeren acte. Utgebre Management-nformate-mogelkhen. Met 1 muklk het actuele cuuaanbod op uw webte