Adviesrapport Accreditatie HBO master opleiding Opera voltijd

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO master opleiding Opera voltijd Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten/Conservatorium Amsterdam en Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans/Koninklijk Conservatorium Den Haag

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO master opleiding Opera voltijd CROHO nr Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten/Conservatorium Amsterdam en Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans/Koninklijk Conservatorium Den Haag Hobéon Certificering BV April 2008 Auditteam: Drs. G.J. Stoltenborg Prof. Dr. G. Scholz L. Grunth G. Henderson A. s- Gravesande R. Wassink G.C. Versluis

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Conservatories in Transition (25 oktober 2004) Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 16 en 17 december BEVINDINGEN EN BEOORDELING 8 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 8 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 8 Facet 1.2. Niveau Master 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 13 Onderwerp 2: Programma 15 Facet 2.1. Eisen HBO 15 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 18 Facet 2.3. Samenhang Programma 21 Facet 2.4. Studielast 23 Facet 2.5. Instroom 25 Facet 2.6. Duur 27 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 28 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 30 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 33 Facet 3.1. Eisen HBO 33 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 35 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 40 Facet 4.2. Studiebegeleiding 42 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 45 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 45 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 47 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 49 Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO master opleiding Opera voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 56 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 16 en 17 december 2007

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO master opleiding Bereik van de beoordeling De Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten in casu het Conservatorium van Amsterdam (CvA) en de Hogeschool van Beeldende Kunsten, Muziek en Dans in casu het Koninklijk Conservatorium van Den Haag (KC) verzorgen bachelor, voortgezette en master HBO opleidingen op het brede terrein van muziek (KC en CvA) en dans (KC). Het onderhavige rapport heeft betrekking op: de Voortgezette kunstopleiding Opera, voltijd crohonummer De opleiding wordt uitgevoerd door de beide conservatoria in een samenwerkingsverband, vastgelegd in een gemeenschappelijke regeling onder de naam De Nieuwe Opera Academie (DNOA). Daarbij volgen de studenten lessen aan zowel het Conservatorium van Amsterdam als aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In de gemeenschappelijke regeling zijn afspraken gemaakt over de taken, doelstellingen, onderwijs, selectie en samenwerking. De audit heeft plaatsgevonden op de locatie Den Haag. Voor de beoordeling van de materiële voorzieningen van de locatie Amsterdam heeft een deel van het auditteam een aanvullend bezoek gebracht aan het Conservatorium van Amsterdam De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Karakteristiek van de opleiding In 1996 hebben de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en de Hogeschool voor Beeldende Kunsten, Muziek en Dans in Den Haag de Voortgezette opleiding Opera ingericht. Zoals al onder is vermeld is de samenwerking vastgelegd in een gemeenschappelijke regeling onder de naam De Nieuwe Opera Academie (DNOA). In de praktijk betekent dit een samenwerking tussen de conservatoria van de beide hogescholen. De DNOA is opgericht om de sterke kanten van de twee conservatoria te verenigen en door bundeling van krachten de kwaliteit van de operaopleiding op een hoger (internationaal) niveau te tillen. Door de samenvoeging werden producties als vast onderdeel van het curriculum mogelijk. De directeuren van de conservatoria vormen het tweehoofdig bestuur van het samenwerkingsinstituut. Zij hebben de dagelijkse leiding overgedragen aan een artistiek leider DNOA biedt een tweejarige tweede fase opleiding waarin plaats is voor in totaal ongeveer 14 studenten. Per jaar worden er gemiddeld 7 studenten aangenomen. Potentiële kandidaten komen zowel van de Conservatoria van Den Haag of Amsterdam als van andere opleidingen in Nederland en het buitenland. Studenten schrijven zich in Den Haag of Amsterdam in en ontvangen hun diploma van de hogeschool waar ze staan ingeschreven. Voor het personeel geldt dat men in dienst is van één van de twee conservatoria. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 1

5 Docenten kunnen zowel aan studenten van DNOA als aan studenten van één van de beide conservatoria lesgeven. Daarnaast trekt de academie ook regelmatig vooraanstaande (internationale) gastdocenten aan voor specifieke onderdelen van het programma. Studenten van DNOA volgen zowel lessen op de locatie Den Haag als de locatie Amsterdam Ieder studiejaar worden er twee professioneel opgezette producties op de planken gebracht. Dit is naar de mening van de academie de beste methode om de integrale ontwikkeling van de studenten te waarborgen. Deze operaprojecten nemen telkens twee tot tweeënhalve maand in beslag. Participeren in totaal vier producties tijdens de studie levert de student een schat aan ervaring op terwijl de opleiding scherp zicht krijgt en houdt op de zich ontwikkelende competenties van de studenten. De producties functioneren in een onderwijskundige context daar de gewone lessen parallel aan de repetitieperiode weliswaar in aangepaste vorm, gewoon doorgaan. Alle projecten worden begeleid door (afwisselend) het symfonieorkest of een gespecialiseerd ensemble (bijvoorbeeld van de afdeling oude muziek) van een van de beide conservatoria. (Zie facet 2.1. en 2.3.) Een belangrijk uitgangspunt van de tweejarige opleiding is om per cyclus een zo breed mogelijk repertoire aan bod te laten komen. Van Barok (inclusief de historische uitvoeringspraktijk) tot en met hedendaags werk Doel van de opleiding is om studenten allround op te leiden zodat ze geen enkele artistieke uitdaging uit de weg hoeven te gaan. Door deze allround aanpak is DNOA inmiddels een uniek instituut geworden. In veel landen concentreert de operaopleiding zich op een bepaald marktsegment, vaak een afspiegeling van de operapraktijk in het betreffende land. In die zin is DNOA ook een afspiegeling van het eigen land, omdat Nederland internationaal gezien een zeer gevarieerd aanbod aan opera en muziektheater heeft Een integrale beoordeling van de negen door DNOA geformuleerde competenties vindt plaatst naar aanleiding van de operavoorstellingen en de daaraan voorafgaande les- en repetitieperiode. Voor de tweedejaars studenten geldt het vierde en laatste operaproject tevens als afstudeerproject. Het uiteindelijke gerealiseerde niveau van de studenten moet tijdens deze operavoorstelling blijken. De beoordeling van de prestaties vindt plaats door een examencommissie bestaande uit de artistiek leider van DNOA, zangdocenten en een aantal andere docenten van DNOA, de directeuren van de beide conservatoria en een externe deskundige. (Zie facet 6.1.) 1.4. Visitatierapport Conservatories in Transition (25 oktober 2004) In 2001 heeft de visitatie plaatsgevonden van alle conservatoria in Nederland. Omdat De Nieuwe Opera Academie (DNOA) toen nog maar net was gestart heeft de visitatiecommissie in haar visitatierapport geen aanbevelingen voor deze academie opgenomen. In een aanvullend onderzoek in 2004 op bovengenoemde visitatie heeft de commissie Horsburgh ook DNOA beoordeeld. De commissie heeft in haar rapport drie aanbevelingen gedaan: strengthen the academy s direct relationships with professional practice in order to form reliable links. Form direct links between developments in professional practice and the vision formulated by the programme; position the specialist opera programme within the field of music theatre as a whole and within adjacent developments; intensify involvement and exchange with both parent institutes in a variety of areas In de bestuurlijke reactie van maart 2005 is DNOA uitgebreid ingegaan op deze aanbevelingen. (Zie daarover onder facet 5.1). Deze reactie is na twee jaar nog volledig in lijn met de huidige koers van de opleiding: Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 2

6 Met betrekking tot het versterken van de directe relaties met de beroepspraktijk: De structurele relaties met de praktijk zijn verschillend en veelzijdig. Studenten komen op zeer verschillende manieren in contact met de beroepspraktijk. (Zie daarvoor o.a. onder facet 1.1. en 2.1.) Met betrekking tot de positionering van het programma in het brede veld van muziektheater en aangrenzende ontwikkelingen: de positionering van het programma is en blijft een belangrijk onderwerp. DNOA wil een allround operazanger opleiden en zal in de repertoire keuze een zodanige opeenvolging en afwisseling aanbrengen dat jonge zangers de breedte van het werkveld aankunnen. De enscenering van een opera en de regieopvatting zijn echter minstens zo belangrijk. Het accent kan liggen op nieuwe media, crossovers met andere theaterdisciplines of juist op een authentieke uitvoeringspraktijk of een combinatie van deze. (Zie daarvoor o.a. onder facet 2.1.) Met betrekking tot de contacten van DNOA met de moederinstituten: De contacten zijn goed. Er is regelmatig contact tussen de artistieke leider en de directies van de conservatoria. Docenten werken zowel op één van de beide conservatoria als bij de DNOA. Indien mogelijk en relevant wordt ook samengewerkt met andere disciplines binnen de hogescholen. (Zie daarvoor o.a. onderwerp 3 en onderwerp 5) Het door Hobéon samengestelde auditteam, dat op 16 en 17 december 2007 ten behoeve van de accreditatie de audit uitvoerde bij DNOA, heeft kennisgenomen van de bestuurlijke reactie en van de Management Review van de opleiding die ten behoeve van de audit is opgesteld. In onderhavig adviesrapport is bij de verschillende onderwerpen/facetten aangegeven wat de bevindingen zijn van het auditteam op bovengenoemde punten naar aanleiding van de audit Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleiding geldt het volgende: De opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel ten minste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel Opera en de globale opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. Op basis van de globale opleidingscompetenties heeft de opleiding vervolgens zelf een eigen opleidingsprofiel voor de masteropleiding Opera geformuleerd. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen.) Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een master opleiding Opera op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 3

7 Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door De Nieuwe Opera Academie aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport Conservatories in Transition - 25 oktober 2004 (zie ook 1.4); Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten vier externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van muziek en opera, één student, één lead auditor, één auditor onderwijs tevens secretaris vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming, o.a. door het bijwonen van een opera-uitvoering voorafgaand aan de audit. 1 Visitatie heeft op 16 en 17 december 2007 plaatsgevonden. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 4

8 De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; detailbeschrijving van modules en de daaraan gekoppelde opdrachten; interviews met het werkveld en alumni; beroepsproducten en eindproducten van de studenten in de vorm van dvd s van opera-uitvoeringen door de studenten van DNOA van de afgelopen jaren; artikelen over DNOA en recensies van de opera-uitvoeringen. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 5

9 een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Drs. G. J. Stoltenborg Prof. Dr. G. Scholz L. Grunth G. Henderson A. s-gravesande R. Wassink G.C. Versluis Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de HBO masteropleiding Opera noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer G. J. Stoltenborg is lead auditor en heeft inmiddels een groot aantal audits in het kader van accreditatie geleid binnen verschillende domeinen, waaronder diverse HBO bachelor en master kunstvakopleidingen. De werkvelddeskundigen en vakdeskundigen Scholz, Grunth, Henderson en s-gravesande hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Zij hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan opera professionals op HBOniveau. De heer Grunth speelde vele jaren als (eerste) violist bij het Tivoli symfonie orkest (Kopenhagen) en kamermuziekensemble Musica Danica. In 1980 werd Grunth benoemd als muziekdirecteur van Tivoli. In deze functie produceerde hij tot zijn pensionering vele concertante uitvoeringen van opera s en was hij verantwoordelijk voor de casting. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (minimaal 60 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Master accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 6

10 De heer Scholz studeerde aan de Universität Wien en aan de toenmalige Akademie für Musik und Darstellende Kunst in Wien (muziek, geschiedenis en germanistiek). Tot zijn pensionering was Scholz als leraar, hoogleraar en (plaatsvervangend) rector verbonden aan de Akademie/ Hochschule/ Universität für Musik und Darstellende Kunst. De heer Henderson studeerde sculpture and printmaking aan o.a. the Slade School of Fine Art en privé studeerde hij trompet. Zowel als (autonoom) beeldend kunstenaar als als uitvoerend musicus is hij actief geweest op velerlei plaatsen. Hij was o.a. principal of Trinity College of Music. Op dit moment is Henderson principal of the Central School of Speech and Drama aan de Universiteit van Londen en artistic director of Dartington International Summer School. De heer 's-gravesande studeerde hoorn en piano aan het Conservatorium van Aachen (BRD) en politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkte bij verschillende radio- en televisie- omroepen als o.a. programmamaker, eindredacteur en programmadirecteur. Ook was hij directeur van de stichting Bijzondere Kunstmanifestaties en artistiek leider van het Holland Festival. Vanaf 1997 vervulde 's-gravesande de functie van directeur der Nederlandse Film en Televisie Academie en maakte hij deel uit van het Managementteam van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Thans is 's-gravesande vooral bestuurlijk actief en werkzaam als adviseur en interim-manager voor kunsten en media. Mevrouw Versluis heeft zich als deskundige onderwijs vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Zij heeft in haar vorige en huidige functie ervaring opgebouwd die haar in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBOopleidingen, waaronder bachelor en master kunstvakopleidingen, gesteld worden. Mevrouw Wassink is vierdejaars student zang aan Codarts, Hogeschool voor de Kunsten te Rotterdam. Zij is voorzitter van de Medezeggenschapsraad van Codarts, Hogeschool voor de Kunsten te Rotterdam. Sinds 2005 geeft zij in haar vrije tijd zangles en workshops in individuele en groepssituaties. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 16 en 17 december 2007 Zie Bijlage II. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 7

11 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau master; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Vanaf de start van de opleiding in 1996 heeft De Nieuwe Opera Academie (DNOA) zich in interactie met de beroepspraktijk verder ontwikkeld. In 1999 heeft de Projectorganisatie Kunstvakonderwijs het landelijk Beroepsprofiel Opera beschreven als specificatie van het profiel Uitvoeren. Als vervolg op het werk van de Projectorganisatie is door het Netwerk Muziek het Opleidingsprofiel Muziek opgesteld voor de eerste fase, de huidige bacheloropleidingen muziek. Voor de tweede fase zijn slechts globale eindkwalificaties opgesteld. Dit was voor DNOA reden om de eindkwalificaties zelf verder uit te werken. (zie ) De wereld van de opera en muziektheater is in ontwikkeling en DNOA maakt deel uit van die ontwikkeling. Enerzijds brengt een belangrijk deel van de internationaal opererende operaproducenten bekend en geliefd repertoire waar een groot publiek voor is, anderzijds zijn er producenten en operahuizen die zich toeleggen op de creatie van nieuwe opera s en nieuwe vormen van opera en muziektheater. Dit brengt met zich mee, dat er (steeds hogere) eisen gesteld worden aan de theatrale kwaliteiten van de zangers. DNOA wil de studenten voorbereiden op deze zich deels steeds vernieuwende praktijk omdat het beroepsveld voor de klassieke zanger steeds vaker een breed scala zal zijn tussen traditie en vernieuwing. Dit stelt hoge eisen aan kennis en beheersing van een veelzijdig repertoire en veronderstelt bereidheid om artistieke uitdagingen aan te gaan en grenzen te verleggen. DNOA heeft deze eisen meegenomen bij de uitwerking van de competenties DNOA leidt op tot een professioneel operazanger die kan functioneren in de internationale beroepspraktijk. De opleiding heeft de eindkwalificaties in de vorm van competenties uitgewerkt. Competenties worden door de opleiding opgevat als een vermogen taken te verrichten die essentieel zijn om te kunnen functioneren in de professionele beroepspraktijk. Daarmee bedoelt de opleiding zowel beroepsspecifieke, als overstijgende persoonlijke competenties. De opleiding heeft de competenties verdeeld in drie domeinen: artistieke domein met de competenties: onderzoekend vermogen, creërend vermogen, expressief vermogen, samenwerkend vermogen, lerend vermogen vaktechnische domein met de competentie: ambachtelijk vermogen professioneel-maatschappelijke domein met de competenties: ondernemend vermogen, communicatief vermogen en vermogen tot kritische reflectie DNOA onderhoudt veelvuldige en veelzijdige contacten met het werkveld en spreekt daarmee ook over de doelstellingen en het programma. Met name de artistiek leider, die een enorme ervaring heeft in de internationale opera-uitvoeringpraktijk is uitstekend op de hoogte van de (internationale) eisen aan een operaopleiding. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 8

12 Hij beschikt over een zeer groot netwerk en onderhoudt met belangrijke operahuizen in binnen- en buitenland nog steeds nauwe contacten over de huidige uitvoeringspraktijk en de vereisten. Ook is hij goed op de hoogte van de opzet van opera-opleidingen in het buitenland. Daarnaast hebben ook alle docenten, die lesgeven aan de academie een uitgebreid netwerk in het actuele (opera)werkveld. Met de gastdocenten, die worden aangetrokken voor lessen en projecten (o.a. dirigenten en regisseurs van opera s) spreekt de artistiek leider ook over de opzet en inhoud van de opleiding en de doelstellingen. En niet in de laatste plaats zijn de alumni van DNOA zelf een belangrijke bron van informatie voor de academie. Zij kunnen als geen ander vertellen of de competenties die DNOA heeft geformuleerd aansluiten bij wat zij in de praktijk nodig blijken te hebben. Het auditteam heeft kennisgenomen van de eindcompetenties die de opleiding heeft opgesteld op basis van de door de Projectorganisatie Kunstvakonderwijs landelijk opgestelde Beroepsprofiel Opera en de door het Netwerk Muziek opgestelde globale eindtermen voor het tweede fase onderwijs, en is van mening dat deze goed aansluiten bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld. Het auditteam heeft ook kennisgenomen van de lijst met relaties met de beroepspraktijk. Daaruit blijkt dat DNOA contacten heeft met diverse gezelschappen, theaters, festivals, studio s en operaopleidingen in zowel binnen- als buitenland Wanneer de student is afgestudeerd is hij in hoge mate zelfstandig en leidinggevend beroepsbeoefenaar. Leidinggevend vat de opleiding op als toonaangevend of excellent. Dat afgestudeerden kunnen functioneren in een multidisciplinaire omgeving is onlosmakelijk verbonden met het vak waarvoor ze zijn opgeleid. De academie constateert op basis van de contacten met de alumni en op basis van de CV s van afgestudeerden sinds 2001, dat zij goed in de (opera) praktijk terecht komen. Het auditteam heeft ook zelf kennis genomen van de CV s. In hun CV noemen alle alumni operaproducties bij (gerenommeerde) binnen- en buitenlandse gezelschappen waarin ze na hun opleiding hebben geparticipeerd of gaan participeren. Daarnaast zijn zij allen regelmatig werkzaam als liedzanger en/of solist in oratoria, cantates, passionen of in concertante opera-uitvoeringen. Tijdens de audit heeft het auditteam ook met één van de alumni gesproken. Zij was zeer enthousiast over de opleiding. Wat zij geleerd had was voor haar van grote waarde en stelde haar goed in staat te functioneren in de operapraktijk. Dat zij inmiddels is gecontracteerd voor een rol bij één van de Nederlandse operagezelschappen is daarvan een bewijs. Dat er slechts één oud studente beschikbaar was om met het auditteam te komen praten vat het auditteam op als een goed teken: de alumni hadden het te druk met voorbereidingen en/of uitvoeringen of waren voor werk in het buitenland Bij de start van de opleiding in 1996 was de ambitie om van DNOA een toonaangevende internationale operaopleiding te maken. Zoals al hierboven is vermeld heeft de artistiek leider een enorme ervaring in de internationale opera-uitvoeringpraktijk en is uitstekend op de hoogte van de internationale eisen aan een operaopleiding. De afgelopen jaren hebben vele buitenlandse gastdocenten, dirigenten en regisseurs aan de opleiding lesgegeven of projecten gedaan. Ook de studentenpopulatie wordt steeds internationaler. (Zie ook onder 2.5. instroom.) In het curriculum is volop aandacht voor de historische ontwikkeling van de opera, de historische context en diverse vormen en uitvoeringspraktijken in Nederland en daarbuiten. Ook krijgen de studenten Italiaans en andere taallessen in relatie tot de operaprojecten. Studenten worden voorbereid op een internationale beroepspraktijk en afgestudeerden bouwen in toenemende mate een internationale carrière op zo blijkt uit de CV s. Zoals al onder is vermeld is de wereld van opera en muziektheater in ontwikkeling en DNOA maakt daarvan deel uit. DNOA wil de studenten all-round opleiden zodat ze geen enkele artistieke uitdaging uit de weg hoeven te gaan. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 9

13 Door deze all-round aanpak is DNOA inmiddels een uniek instituut geworden. In veel landen concentreert de operaopleiding zich op een bepaald marktsegment, vaak een afspiegeling van de operapraktijk in het betreffende land. Nederland heeft internationaal gezien een zeer gevarieerd aanbod aan opera en muziektheater. DNOA sluit hierop aan en is daarmee een afspiegeling van de praktijk in ons land. Het auditteam is op grond van het bovenstaande van mening dat DNOA de studenten op een prima wijze voorbereidt op het kunnen werken in een internationale en zeer gevarieerde hedendaagse opera- en muziektheater-praktijk en constateert dat het DNOA is gelukt een toonaangevende international operaopleiding aan te bieden. Aandachtspunt vorige visitatie: Het versterken van de directe relaties met de beroepspraktijk. Zoals al hierboven is beschreven is er veelvuldig en veelzijdig contact met het werkveld. Met name de artistiek leider van de academie speelt hierin een belangrijke rol. Maar ook de netwerken van de andere docenten, de dirigenten en regisseurs die als gastdocent worden aangetrokken en operaproducties met de studenten instuderen en uitvoeren en de alumni vormen belangrijke contacten met de beroepspraktijk. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De eindcompetenties die de opleiding heeft opgesteld op basis van het landelijk opgestelde Beroepsprofiel Opera en de globale eindtermen voor het tweede fase onderwijs sluiten goed aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld. De contacten die DNOA onderhoudt met de beroepspraktijk zijn veelvuldig en veelzijdig. De artistiek leider, die een enorme ervaring heeft in de internationale opera-uitvoeringpraktijk en uitstekend op de hoogte is van de (internationale) eisen aan een operaopleiding speelt hierin een heel belangrijke rol. Daarnaast hebben ook alle docenten die lesgeven aan de academie een uitgebreid netwerk in het actuele (opera)werkveld en trekt DNOA regelmatig gastdocenten aan vanuit het actuele werkveld. DNOA bereidt de studenten op een prima wijze voor op het kunnen werken in een internationale en zeer gevarieerde hedendaagse opera- en muziektheater-praktijk. Uit de CV s van de alumni en het gesprek tijdens de audit blijkt dat alumni het niveau van het kunnen werken in een multidisciplinaire omgeving en als zelfstandig beroepsbeoefenaar hebben behaald: na hun opleiding hebben zij geparticipeerd of gaan zij participeren in operaproducties bij (gerenommeerde) binnen- en buitenlandse gezelschappen. Daarnaast zijn zij allen regelmatig werkzaam als liedzanger en/of solist in oratoria, cantates, passionen of in concertante opera-uitvoeringen. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 10

14 Facet 1.2. Niveau Master Criterium Het facet Niveau Master is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Master? Bevindingen De opleiding heeft het masterniveau beschreven aan de hand van de Dublin Descriptoren. In een matrix is het verband tussen de competenties, de programmaonderdelen en de Dublin descriptoren geëxpliciteerd. Omdat er in Nederland geen bacheloropleiding Opera bestaat en de studenten aan DNOA over het algemeen een bacheloropleiding zang als vooropleiding hebben, heeft de opleiding een vergelijking gemaakt tussen het masterniveau van DNOA en het bachelorniveau van de bachelor zang De opleiding koppelt de volgende competenties aan de Dublin Descriptoren op masterniveau: Kennis en inzicht Creërend vermogen: De operazanger is in staat om vanuit een gefundeerde artistiek visie zich een eigen (unieke) interpretatie van een operarol te verwerven en te combineren met de wensen en eisen van regisseur en dirigent. De operazanger levert daarmee een originele bijdrage aan een operaproductie en aan de operapraktijk. Onderzoekend vermogen: De operazanger verwerft zich door onderzoek van onder andere de rol, de opera, de componist, de historie, dieper inzicht in de rol en het personage dat hij speelt of van de functie die hij in het dramatische kader vervult. Vermogen tot kritische reflectie: De operazanger werkt vanuit een gefundeerd oordeel over het beroep van operazanger en kan zijn eigen werk en dat van anderen beschouwen, analyseren, duiden en beoordelen. Toepassen Kennis en inzicht Ambachtelijk vermogen: De operazanger bezit het vermogen om een breed scala aan vaardigheden en vaktechnische kennis, zowel vocaal, theatraal als dramatisch, efficiënt en effectief toe te passen. Expressief vermogen: De operazanger is, als ontwikkelde artistieke persoonlijkheid, in staat om zijn eigen artistieke concepten overtuigend en herhaalbaar over te dragen op het publiek. Samenwerkend vermogen: De operazanger is in staat om een zelfstandige bijdrage te leveren aan een operaproductie en het daarbij horende repetitieproces en stimuleert binnen een samenwerkend verband de realisatie van deze productie. Oordeelsvorming Vermogen tot kritische reflectie: zie onder de Descriptor kennis en inzicht. Onderzoekend vermogen: zie onder de Descriptor kennis en inzicht Communicatie Communicatief vermogen: De operazanger kan het resultaat van zijn werk in samenhang met zijn eigen artistieke visie presenteren, toelichten en verantwoorden. Expressief vermogen: zie onder de Descriptor toepassen Kennis en Inzicht. Leervaardigheden Lerend vermogen: De operazanger kan zijn eigen professionaliteit, zowel vocaal als dramatisch, blijvend verder ontwikkelen en verdiepen. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 11

15 Ondernemend vermogen: De operazanger kan op grond van kennis, inzicht en ervaring vorm geven aan een zelfstandige positie binnen het vakgebied. Het auditteam heeft kennis genomen van de door de opleiding opgestelde matrix en het verband dat daaruit is af te leiden tussen de Dublin Descriptoren en de competenties en de omschrijving van het door de opleiding beschreven masterniveau. Het auditteam is van mening, dat de competenties van DNOA aansluiten bij het niveau master. Ook een vergelijking door leden van het auditteam met vergelijkbare opleidingen in het buitenland ondersteunt deze mening. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De opleiding heeft het masterniveau beschreven aan de hand van de Dublin Descriptoren en in een matrix het verband geëxpliciteerd tussen de competenties, de programmaonderdelen en de Dublin descriptoren. Het auditteam is van mening dat de competenties van DNOA goed aansluiten bij het niveau master. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 12

16 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar in het relevante beroepenveld dan wel, dan wel bij het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving, waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds Hoger Onderwijs Zoals onder 1.2. is beschreven heeft de opleiding het masterniveau beschreven aan de hand van de Dublin Descriptoren en een vergelijking gemaakt tussen het masterniveau van DNOA en het bachelorniveau van de bachelor zang. Uit die vergelijking blijkt dat de opleiding masterniveau heeft. Het auditteam is van mening dat de opleiding op basis hiervan gerekend kan worden tot het hoger onderwijs (zie ook onder 1.2.) Beroepsonderwijs Zoals al onder 1.1. is vermeld heeft de opleiding zich voor het opstellen van het eigen opleidingsprofiel en de uitwerking daarvan in competenties gebaseerd op het landelijke Beroepsprofiel Opera en de globale eindkwalificaties voor het tweede faseonderwijs. Het auditteam is van mening dat de masteropleiding van DNOA een beroepsopleiding is en heeft geconstateerd dat hierover veelvuldige en veelzijdige contacten over plaatsvinden met het beroepenveld. (zie ook onder 1.1.) De eindkwalificaties sluiten goed aan bij het niveau van een zelfstandig en/of leidinggevend operazanger en het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving Voor het overige blijkt de Oriëntatie HBO ook uit het programma van de opleiding. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De eindcompetenties die de opleiding heeft opgesteld op basis van het landelijk opgestelde Beroepsprofiel Opera en de globale eindtermen voor het tweede fase onderwijs sluiten goed aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld. Uit de CV s van de alumni en uit het gesprek tijdens de audit is gebleken, dat alle alumni participeerden of gaan participeren in operaproducties, regelmatig liedrecitals geven en zingen in cantates, oratoria, passionen en concertante opera-uitvoeringen. Daarmee is aangetoond dat de eindkwalificaties goed aansluiten bij het niveau van een zelfstandig en/of leidinggevend operazanger en het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving De eindkwalificaties sluiten goed aan bij het masterniveau en de opleiding kan gerekend worden tot het hoger ondewijs. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 13

17 SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de opleiding als voldoende. De opleiding van DNOA is een beroepsopleiding op masterniveau en de eindcompetenties die de opleiding heeft opgesteld sluiten goed aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld. Met het beroepenveld is hierover veelzijdig en veelvuldig contact. Uit de CV s van de alumni en uit het gesprek tijdens de audit is gebleken, dat de eindkwalificaties goed aansluiten bij het niveau van een zelfstandig en/of leidinggevend operazanger en het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie Beslisregels onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam de kwalificatie goed als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 14

18 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen De ontwikkeling van de competenties van de operazanger vindt plaats in een setting die een realistische afspiegeling is van de beroepspraktijk en het curriculum van DNOA is daarom praktijkgericht van opzet. Ieder studiejaar worden er twee professioneel opgezette producties op de planken gebracht met 6 tot 8 voorstellingen van een opera. Dit is volgens de opleiding de beste methode om de integrale ontwikkeling van de student te waarborgen. In de projecten leert de student zijn vaardigheden in samenhang in te zetten. Zowel de eerste als de tweedejaars studenten van de opleiding participeren in het project en elke student zingt in drie à vier van elk van de voorstellingen. Participeren in totaal vier producties tijdens de studie levert de student een schat aan ervaring op. Daarnaast moet de student gedurende zijn studie zijn repertoirelijst verder uitbouwen met nog twee volledige operarollen In de opleiding verdiept de student zijn kennis en inzicht op de beide terreinen van muziek en theater. Kennisontwikkeling vindt plaats in lessen over spelmethoden, speelstijlen, psychologische aspecten van een rol, de historische context van opera en muziektheorie. Deze kennis leidt tot een verdiepende interpretatie van een rol. Naast het instuderen van de in totaal 6 volledige rollen wordt gedurende de opleiding nog een twintigtal opera s bestudeerd, waarbij de groep een partituur ontleedt, stukken beluistert en bekijkt en onderdelen zingt. Een belangrijk uitgangspunt van de tweejarige opleiding is om een zo breed mogelijk repertoire aan bod te laten komen. Van Barok (inclusief de historische uitvoeringspraktijk) tot en met hedendaags werk. Literatuur over de opera s, de componist, de specifieke stijl wordt gelezen en in de groep besproken met als doel de kennis van het totale repertoire te verbreden met aandacht daarbij voor actuele stromingen en ontwikkelingen. Buiten het reguliere aanbod aan lessen worden regelmatig specifieke wokshops en masterclasses aangeboden. Hierbij wordt gewerkt met gastdocenten uit de beroepspraktijk. (Zie verder onder ) Tijdens de audit is ook gesproken over de onderzoeksvaardigheden van de student. Studenten worden gestimuleerd veel zelfstandig onderzoek te doen naar opera s en de uitvoering daarvan. De docenten vervullen daarin een meer coachende rol, passend bij een opleiding van een masterstudent. Met ingang van cursusjaar is studenten gevraagd een logboek bij te houden. Daarin moesten zij verslag doen van hun onderzoek naar de eigen ontwikkeling binnen de opleiding en daarop reflecteren. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 15

19 Ook de beschrijving van opgedane inzichten naar aanleiding van research, experimenten, literatuur etc. kunnen daarin opgenomen worden. Het logboek is een hulpmiddel voor de student om zijn eigen voortgang te beschrijven. De eerste ervaringen hiermee zijn positief. Met ingang van wil de academie het logboek structureel deel laten uitmaken van het curriculum. Daarvoor heeft ze op basis van de ervaringen die er nu zijn opgedaan, een plan van aanpak gemaakt en richtlijnen opgesteld. Het auditteam heeft kennis kunnen nemen van het plan van aanpak en de richtlijnen en is van mening dat DNOA met het laten bijhouden van een logboek zorgt dat kennisontwikkeling van de studenten door het uitvoeren van onderzoek op een bij deze opleiding passende wijze plaatsvindt Zoals al onder is vermeld is de wereld van opera en muziektheater in ontwikkeling en maakt DNOA daarvan deel uit. Aan de theatrale kwaliteiten van de zangers worden (steeds hogere) eisen gesteld. DNOA wil de studenten voorbereiden op deze zich deels vernieuwende praktijk omdat het beroepsveld voor de klassieke zanger steeds vaker een breed scala zal zijn tussen traditie en vernieuwing. Dit stelt hoge eisen aan kennis en beheersing van een veelzijdig repertoire en veronderstelt bereidheid om artistieke uitdagingen aan te gaan en grenzen te verleggen. DNOA kiest daarom met enige regelmaat voor bijzonder repertoire (bijvoorbeeld Brecht-Weill, Monteverdi- Maderna), staat open voor bijzondere samenwerkingen buiten de kaders van de gevestigde gezelschappen (uitvoering Greek van Mark Antony Turnage voor het Festival Dag in de Branding ) en gaat onalledaagse uitdagingen aan (activiteiten in het kader van het Yo Opera festival of Opera in de Pijp in Amsterdam als een vorm van community-art). Het auditteam heeft kennisgenomen van de breedte die de academie nastreeft in de opleiding en van de lijst van tot op heden uitgevoerde operaproducties. Daaruit blijkt dat de academie er goed in is geslaagd aan haar doelstelling invulling te geven. Tijdens de audit bleek wel dat de academie voor wat de keuze van opera s afhankelijk is van de typen zangers die zijn toegelaten tot de opleiding. Met deze groep studenten moeten de operaprojecten uitgevoerd kunnen worden en soms is de keuze voor een bepaalde opera niet mogelijk omdat er bijvoorbeeld te weinig mannen zijn en/ of veel te veel vrouwen voor de twee à drie vrouwenrollen in de opera. Indien nodig betrekt de academie zangers van buiten de opleiding om een uitvoering toch mogelijk te maken. Daarnaast zorgt de academie ervoor dat wanneer studenten slechts een kleine rol hebben er aanvullende opdrachten voor hen zijn. Het auditteam deelt de opvatting van de academie dat door het echt kunnen uitvoeren van verschillende typen opera s de studenten op een optimale manier in staat worden gesteld hun beroepsvaardigheden te kunnen ontwikkelen. Dat de academie dit mogelijk maakt binnen de opleiding vindt het auditteam heel bijzonder en uitstekend De praktijkgerichtheid van de opleiding blijkt ook uit de keuze voor de (gast)docenten die afkomstig zijn uit of nog werkzaam zijn in het (internationale) werkveld en uit de keuze voor de regisseurs. Zij brengen in alle lessen, trainingen of masterclasses hun eigen professionaliteit, opvattingen en kwaliteitseisen mee. Daarnaast speelt de inbreng van de artistieke leider, die zelf afkomstig is uit de operawereld, een cruciale rol Zoals al onder 1.1. is vermeld zijn de contacten met het werkveld veelvuldig en veelzijdig. Alle docenten en de artistiek leider beschikken over een zeer uitgebreid netwerk in het (opera)werkveld In het Alumnionderzoek 2005 laten de alumni van DNOA zich positief uit over de aansluiting van de opleiding met de beroepspraktijk. Respondenten waarderen de opleiding als voorbereiding op de beroepspraktijk met 7.9 op een tienpuntschaal. De meerderheid zingt in operaproducties en functioneert op masterniveau. De alumni hebben vertrouwen in de continuering van een zelfstandige uitvoeringspraktijk in de toekomst. De studenten hebben in het Studenttevredenheidsonderzoek gemeld dat zij het studieprogramma actueel en praktijkgericht vinden en waardeerden dit aspect met een 4.64 op een vijfpuntschaal. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 16

20 Eén van de geïnterviewde studenten meldde over de masterclasses, dat deze naar haar mening een aanvulling waren vanuit het beroepsleven op het toch al zo complete en gespecialiseerde programma. De studenten en de alumna die het auditteam sprak waren zeer tevreden over de beroepsgerichtheid van de opleiding. De alumna die inmiddels al een aantal jaren actief is bij een Nederlands operagezelschap sprak over een volledig op de beroepspraktijk afgestemde opleiding, die voor haar van grote waarde was. Aandachtspunten vorige visitatie: Het versterken van de directe relaties met de beroepspraktijk. De positionering van het programma in het brede veld van muziektheater en aangrenzende ontwikkelingen. Zoals al eerder vermeld is er veelvuldig en veelzijdig contact met het werkveld, trekt de academie regelmatig gerenommeerde (internationale) gastdocenten aan en komen de studenten via hun eigen docenten en de gastdocenten veelvuldig in contact met de beroepspraktijk. Zoals al onder en is vermeld maakt DNOA deel uit van de ontwikkeling die plaatsvindt in de wereld van opera en muziektheater. DNOA wil studenten opleiden tot een allround operazanger en brengt in de repertoire keuze een zodanige opeenvolging en afwisseling aan dat jonge zangers de breedte van het werkveld aankunnen. (Zie ) Het auditteam heeft zoals al hierboven is vermeld kunnen constateren dat DNOA er goed in is geslaagd invulling te geven aan haar doelstelling een brede opleiding te bieden. Uit de CV s van de (gast)docenten en de gesprekken tijdens de audit is gebleken dat alle (gast)docenten werkzaam zijn (geweest) in het (internationale) werkveld en beschikken over een zeer uitgebreid netwerk. Studenten zijn zeer tevreden over de praktijkgerichtheid van de opleiding. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: Kennisontwikkeling rondom opera vindt plaats in lessen over spelmethoden, speelstijlen, psychologische aspecten van een rol, de historische context van opera en muziektheorie en in het uitgebreid bestuderen van een twintigtal opera s. Kennisontwikkeling vindt daarnaast plaats bij het instuderen en uitvoeren van vier opera s in de twee jaar dat de student de opleiding volgt. Vanaf studiejaar houden de studenten een logboek bij van hun onderzoek naar hun eigen ontwikkeling en de opera s en rollen die zij moeten uitvoeren. Het programma is geheel afgestemd op de hedendaagse beroepspraktijk en uit de speellijst van uitgevoerde opera s door studenten blijkt dat DNOA er goed in slaagt om een breed scala van opera s in te laten te studeren en uit te voeren. Door het zelf kunnen uitvoeren van een viertal opera s stelt de academie de studenten op een uitstekende manier in staat om de benodigde beroepsvaardigheden te ontwikkelen. DNOA zet regelmatig gastdocenten in voor onderdelen van het programma waarbij de studenten kunnen kennismaken met specifieke aspecten uit de operapraktijk en kunnen leren van mensen die daarmee veel ervaring hebben. Alle docenten en de artistiek leider hebben een groot netwerk in het (opera)werkveld. De artistiek leider die vele jaren ervaring heeft in het zelf uitvoeren van opera, speelt een cruciale rol bij de invulling van de praktijkgerichtheid van het programma. De studenten en alumni zijn zeer tevreden over de praktijkgerichtheid van de opleiding. Conservatorium Amsterdam en Koninklijk Conservatorium Den Haag 17