Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding AUTONOME BEELDENDE KUNST. ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem, Enschede, Zwolle

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding AUTONOME BEELDENDE KUNST ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem, Enschede, Zwolle

2 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding AUTONOME BEELDENDE KUNST voltijd - deeltijd CROHO: ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem, Enschede, Zwolle Hobéon Certificering BV Datum: december 2007 Auditteam: G.J. Stoltenborg, voorzitter L. Brouwer M. Regouin Chr. Sluysmans R.F.H.M. Stapert, secretaris

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Aanpak Beslisregels Hobéon Certificering Een korte schets van Faculteit BKV Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 9 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 10 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 10 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 10 Facet 1.2. Niveau Bachelor 13 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 15 Onderwerp 2: Programma 17 Facet 2.1. Eisen HBO 17 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 19 Facet 2.3. Samenhang Programma 21 Facet 2.4. Studielast 22 Facet 2.5. Instroom 23 Facet 2.6. Duur 25 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 26 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 28 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 30 Facet 3.1. Eisen HBO 30 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 31 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 32 Onderwerp 4: Voorzieningen 34 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 34 Facet 4.2. Studiebegeleiding 36 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 38 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 38 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 40 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 41 Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement Oordeelschema Opleiding Autonome Beeldende Kunst INTEGRAAL OORDEEL/ ADVIES AAN NVAO 46 BIJLAGE I Curriculum Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaring auditoren BIJLAGE II Programma Visitatie 23 mei 2007

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten, in casu de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving verzorgt de HBO bachelor opleiding Autonome Kunst en wel te Arnhem (voltijd), Enschede (voltijd en deeltijd) en Zwolle (voltijd). 1 Het onderhavige rapport heeft betrekking op: HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, voltijd, deeltijd Croho nr De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de documenten die de opleiding Hobéon ter beschikking heeft gesteld. Zie Aanpak Bij zijn beoordeling van de opleiding is Hobéon Certificering, i.c. het door hem geformeerde auditteam, uitgegaan van het NVAO- Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een HBO-opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van de betreffende opleiding als voldoende kan worden beoordeeld Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de opleiding Autonome Beeldende Kunst geldt het volgende: De opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, doelstelling en opleidingscompetenties tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel Autonome Beeldende Kunst en op de daaraan gerelateerde opleidingscompetenties, zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de verwante opleidingen enerzijds en het beroepenveld anderzijds. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vervolgens vastgesteld, dat het in voldoende mate gespecificeerd is en ook passend is voor een opleiding Autonome Kunst op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet Zie ook 1.5. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

5 De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van de door de opleiding aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review 2007; Visitatierapport 2002; Programmabeschrijving; Onderwijs- en Examenreglement OER; de in het kader van de interne sturingscyclus opgeleverde managementrapportages; onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt; - interne organisatie; - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende evaluaties en verbetermaatregelen; - ontwikkelingen in het beroepenveld; - beroeps- en opleidingsprofielen; - (validatie) eindkwalificaties; - curriculumontwikkeling en - actualisering; - didactisch concept en werkvormen; - toetsing en beoordeling; - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid; - externe relaties / alumni; - internationalisering; - instroombeleid; - studiebegeleiding; - rendement. De documentatie is Hobéon Certificering ter beschikking gesteld via het digitale documentbeheersysteem DigOport van ArtEZ en additionele schriftelijke informatie. Op basis van deze door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, werkveldrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een eendaagse visitatie 2, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Autonome Beeldende Kunst en het daaraan gerelateerde Kunstonderwijs, één student uit een verwante opleiding, één lead auditor vanuit Hobéon Certificering en één auditor / onderwijsdeskundige, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Laatstgenoemde trad ook op als secretaris. 2 Visitatie heeft plaatsgevonden op 23 mei Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

6 Onder controle moet hier worden verstaan dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door hetzelfde onderwerp meerdere malen en met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele (tijdens de visitatie verstrekte) documentatie en -daar waar het de ruimtelijke en materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. Hieronder volgen enkele voorbeelden van de door het auditteam tijdens en/of onmiddellijk na de visitatie geraadpleegde additionele documentatie: overzicht van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules; portfolio s van studenten en de (schriftelijke weergave van de) beoordeling daarvan door docenten; afstudeerwerkstukken; literatuurlijst. Aldus had Hobéon Certificering voldoende instrumenten om zich op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Hobéon Certificering heeft alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp is gegeven. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van Hobéon Certificering met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

7 1.4. Beslisregels Hobéon Certificering Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 3 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 3 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een HBO bachelor opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

8 1.5. Een korte schets van de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving De Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving van ArtEZ kortweg ArtEZ BKV is de resultante van een fusie tussen de kunstacademies in Arnhem, Enschede en Zwolle. De Faculteit BKV biedt bacheloropleidingen aan op het gebied van Autonome Kunst, Vormgeving, Docent Beeldende Kunst en Vormgeving alsmede de master opleiding Typografie en 2 e fase opleidingen Autonome Beeldende Kunst (Dutch Art Institute) en Fashion (Fashion Institute Arnhem en Mode, Vormgeving en Strategie/ Fashion, Design & Strategy). De Faculteit BKV heeft momenteel circa 1700 studenten, verspreid over drie locaties (Arnhem, Enschede, Zwolle), waar de respectieve academies zijn gevestigd. Academies met ieder een eigen profiel en accenten in de identiteit die borg staan voor differentiatie in het opleidingenaanbod: Arnhem: kunst, ontwerp en praktijk (beroepspraktijk en creative industry); Enschede: kunst, experiment, interactie (pionierend individu); Zwolle: kunst, beelden en betekenis (samenleving en reflectie). Sinds een tweetal jaren werkt BKV met een meer integrale aanpak, waarbij per vakgebied -over de grenzen van de locaties heen- wordt samengewerkt in zeven vakgroepen. Het accent in de organisatie verschuift daarmee van academies naar opleidingen. Onderdeel van dit proces is, dat de academies zich niet zozeer als academie profileren, maar hun profilering verankeren in de programma s van de opleidingen. Anders gezegd, in de communicatie treedt ArtEZ naar buiten met het samenhangende assortiment opleidingen en niet iedere academie voor zich. Het auditteam vindt dit een, voor positie en naam van de Hogeschool ArtEZ, goede zaak. Studenten en andere relaties zijn ook gebaat bij eenduidige communicatie op het niveau van het moederinstituut en de opleidingen. Visitatie 2002 De opleiding is in 2002 beoordeeld op alle locaties. De belangrijkste conclusies (per locatie) waren: Arnhem overwegend positief. Aandachtpunten: - beroepsbeeld autonome kunst onvoldoende uitgewerkt - contacten met werkveld onvoldoende gestructureerd Enschede positief over eindniveau, negatief over met name opbouw en planning van het opleidingsprogramma en de wijze van beoordelen. Kampen 4 overwegend positief. Aandachtspunten: - doelstellingen te globaal - buitenschools curriculum onvoldoende relevant - te zeer naar binnen gericht. Mede naar aanleiding daarvan heeft de faculteit op basis van een faculteitsbrede sterkte-zwakte analyse de volgende aspecten in kaart gebracht: (i) positie in kunst &cultuur, in het onderwijs, in de regio en internationaal, (ii) profilering, (iii) onderwijskundige/didactische benadering, (iv) interne organisatie, (v) bedrijfsvoering, (vi) personeel en (vii) kwaliteitszorg. Voor elk van deze componenten heeft de Faculteit BKV een goed omlijnd actieplan vastgesteld, dat -zo verwacht het auditteam- de Faculteit BKV èn haar opleidingen op een hoger plan zal brengen. Sleutelwoord is professionalisering als onderwijsaanbieder en als bedrijf. Kernpunten van dit actieplan zijn o.a.: (i) versterking externe oriëntatie, (ii) professionalisering personeelsbeleid, (iii) professionalisering interne kwaliteitszorg. 4 Thans locatie Zwolle. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

9 Doelstelling De doelstelling is helder: de Faculteit BKV streeft naar hoogwaardig kunstonderwijs in een veranderende context met de volgende componenten: (i) culturele diversiteit, (ii) kenniseconomie en creative industry, (iii) ICT in relatie tot beeld- en mediacultuur en (iv) internationalisering. Het zijn deze vier dimensies waar de Faculteit BKV zich als Faculteit sterk wenst te maken. Anders gezegd, op deze vier dimensies stuurt de Faculteit BKV de opleidingen op de drie locaties aan. Iets wat met name zichtbaar is gemaakt in het Actieplan en in Visie en Ontwikkeling Faculteit BKV, Dit actieplan waarin ook de aandachtspunten uit de visitatie 2002 expliciet zijn opgenomen, heeft naar het oordeel van het auditteam over de gehele linie tot een substantiële verbetering van de opleiding geleid, wat bijvoorbeeld blijkt uit: het goed doordachte en toekomstgerichte (!) beroepsbeeld; de goed en concreet uitgewerkte doelstellingen; de -daar waar nodig- strakkere programmering; de gestructureerde en transparante wijze van toetsen en beoordelen; de versterking van de theoretische component; de kwaliteitsborging van het buitenschools curriculum; professionalisering van het personeelsbeleid; de versterking van de relatie met het werkveld (reactivering werkveldcommissie) professionalisering van de interne kwaliteitszorg met het daarbij behorende instrumentarium. Thans bereidt de faculteit de nieuwe beleidscyclus voor. Eén belangrijk mechanisme hierbij is de hierboven reeds vermelde instelling van de zeven locatieoverstijgende advies-/vakgroepen. Deze facultaire vakgroepen (de primaire gesprekspartner van de respectieve werkveldcommissies) zijn de motor voor de onderwijsontwikkeling en voor de versterking van de faculteit als onderwijsorganisatie. Lectoraten De faculteit werkt nauw samen met de ArtEZ-lectoraten Kunst & Reflectie, Modevormgeving en (sinds kort) het lectoraat Kunsteducatie. Voor Autonome kunst zijn met name de activiteiten van het eerstgenoemde lectoraat relevant. Het lectoraat Kunst & Reflectie past binnen het facultaire beleid gebruik te maken van de sterktes van de academies (in dit geval de academie te Zwolle) en deze op facultair niveau verder uit te bouwen. Dat blijkt ook uit de samenstelling van de kenniskring waar alle drie academies (Arnhem, Enschede en Zwolle) in vertegenwoordigd zijn. Het oordeel van het auditteam over het lectoraat Kunst & Reflectie is positief. En wel om de volgende redenen: het lectoraat kenmerkt zich door een grote productiviteit (in termen van o.a. cursussen, workshops, conferenties, symposia, publicaties) ten behoeve van docenten en studenten, maar ook ten behoeve van collegainstellingen en professionals in het werkveld; heeft zich in hoge mate gericht op de deskundigheidsbevordering van docenten. Via de hierboven genoemde activiteiten en mede via zijn kenniskring; is sterk naar buiten gericht en mede daardoor heeft de faculteit haar professioneel netwerk substantieel kunnen uitbreiden; heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van specifieke vakken, minoren en pilot programma s. Deels zijn zij reeds in de betreffende opleiding opgenomen, deels moet dat nog gebeuren. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

10 Algemeen beeld van de opleidingen van de faculteit BKV Hobéon Certificering heeft gedurende de periode 22 t/m 25 mei 2007 de volgende zes opleidingen gevisiteerd en beoordeeld: Autonome Beeldende Kunst (bachelor), Vormgeving (bachelor), Docent Beeldende Kunst, Vormgeving (bachelor), Autonome Beeldende Kunst (2 e fase), Modevormgeving (2 e fase) en de Voortgezette Opleiding Fashion. De beoordeling en visitaties zijn uitgevoerd door auditteams met (afhankelijk van de aard van de opleiding) telkens andere externe vak- en werkvelddeskundigen. Eén externe vakdeskundige (drs. M Regouin) was bij alle visitaties betrokken. Het algemeen beeld na de vier visitaties is, dat het hier gaat om zes goede opleidingen, die afgestudeerden afleveren die ontegenzeggelijk op bachelor respectievelijk master niveau gekwalificeerd zijn. De betreffende opleidingen hebben sinds 2005, mede dankzij de sturende kracht van de faculteit, een significante kwaliteitsverbetering gerealiseerd op die punten die tijdens de visitatie in 2002 nog als zwak werden beoordeeld. Voor alle zes beoordeelde opleidingen geldt, dat zij thans (i) een transparant en -en daar waar nodig en nuttig- strak programma kennen, (ii) de theoretische component aanzienlijk hebben versterkt, (iii) gericht zijn op een duidelijk beroepsbeeld, (iv) een gestructureerde en dus verifieerbare methode van toetsen & beoordelen hanteren en (v) in belangrijke mate het ArtEZ kwaliteitszorgsysteem hebben ingevoerd. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

11 1.6. Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Studentlid Deskundige onderwijs / secretaris: G.J. Stoltenborg M. Regouin, vakdeskundige Chr. Sluysmans, werkvelddeskundige L. Brouwer R.F.H.M. Stapert Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen dat de voor de beoordeling van de opleiding noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Stoltenborg heeft een groot aantal (accreditatie-)audits binnen en buiten het hoger onderwijs geleid, een aantal malen als onderwijsdeskundige, maar in de regel als voorzitter. De werkvelddeskundigen Regouin en Sluysmans hebben zich in hun beoordeling, vanuit vakgebied en werkveld, met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Regouin en Sluysmans hebben op grond van hun (internationale) kennis van autonome kunst en kunsteducatie een goed en breed zicht op (recente) ontwikkelingen in het domein De deskundige onderwijs, Stapert, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft een grote, ook internationale, onderwijservaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBOopleidingen worden gesteld. Brouwer heeft zich als studentlid vooral gericht op zaken als studiebegeleiding, informatievoorziening, studentfaciliteiten. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

12 1.7. Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

13 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Inleiding De opleiding Autonome Beeldende Kunst kent drie zogeheten opleidingseenheden / afdelingen : Vrije Kunst te Arnhem; Autonome Beeldende Kunst te Enschede; Autonome Beeldende Kunst te Zwolle. Zij worden binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden, kennen een gemeenschappelijk didactisch concept en richten zich op dezelfde eindkwalificaties. Zij worden daarom slechts daar waar zij verschillen, in het onderhavige rapport afzonderlijk behandeld. In dat geval worden de opleidingseenheden kortheidhalve aangeduid met Arnhem, Enschede of Zwolle. De opleiding wordt in Arnhem en in Enschede ook in deeltijd aangeboden. De deeltijdvarianten zijn in geconcentreerde vorm een representatieve afspiegeling van de voltijd variant. Als in dit rapport gesproken wordt over de opleiding, dan betekent dit dat de bevindingen en oordelen betrekking hebben op alle drie de opleidingseenheden / afdelingen, inclusief de deeltijdvarianten te Arnhem en Enschede. Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding zijn gebaseerd op het landelijk vastgestelde Opleidingsprofiel. In dit opleidingsprofiel wordt een visie op de beroepen, het werkveld en ontwikkelingen in relatie tot de opleiding beschreven. De eindkwalificaties van de opleiding hebben betrekking op (kort samengevat): Creërend vermogen: de student maakt beeldend werk in de verschillende disciplines (tekenen, schilderen, grafiek, fotografie, audio-visueel en ruimtelijk) dat voortkomt uit het volgen van een eigen beeldende visie en bijdraagt aan de vervulling van een persoonlijke ambitie als kunstenaar. De student transformeert experimenterend en beschouwend kennis, intuïtie en emoties tot beeldend werk, waarbij hij zich bewust is van (i) vormen, kleuren, fysieke eigenschappen van de materialen en van (ii) technieken. De student is zich bewust van de context van het werk. Vermogen tot kritische reflectie: de student is in staat het eigen werk en dat van anderen te analyseren en te beoordelen. De student is in staat zijn grenzen en mogelijkheden te verkennen en zijn keuzen en beslissingen te motiveren. De student verdiept zich in kunstgeschiedenis en ethiek en esthetiek voor van belang voor en beeldend kunstenaar. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

14 Vermogen tot groei en vernieuwing: de student is in staat zijn/haar kunstenaarschap steeds verder te ontwikkelen en te verdiepen. De student toont ambitie tot excelleren, gaat constructief om met kritiek van anderen en staat open voor nieuwe inzichten, materialen en technieken. Organiserend vermogen: de student is in staat voor zichzelf een inspirerende en functionele werksituatie op te zetten en in stand te houden. De student is in staat zijn werk te documenteren. De student is zich bewust van de noodzaak zakelijke voorzieningen te treffen om als beeldend kunstenaar werkzaam te kunnen zijn. Vermogen tot samenwerking: de student is in staat een zelfstandige artistieke bijdrage te leveren aan een gezamenlijk project of proces. Communicatief vermogen: de student is in staat zijn/haar artistieke visie te presenteren en toe te lichten. De student is in staat een voor zijn voor zijn/haar beroep als beeldend kunstenaar relevant netwerk op te bouwen en te onderhouden. Omgevingsgerichtheid: de student is in staat verbanden te leggen tussen eigen werk en dat van anderen en tussen eigen werk en publiek. De student kan zichzelf positioneren t.o.v. andere kunstenaars (heden en verleden). De student heeft kennis van het galeriecircuit, alternatieve expositieruimtes en bedrijfscollecties. Zowel uit de eindkwalificaties als uit de programmabeschrijving blijkt, dat de opleiding zich expliciet richt op de ontwikkeling van studenten tot autonoom beeldend kunstenaar als een beroepsbeoefenaar in een maatschappelijke context. Nadere bestudering van de programma s van Arnhem, Enschede en Zwolle laat zien, dat er binnen deze eindkwalificaties accentverschillen zijn: Arnhem kunst en praktijk, Enschede kunst en experiment, Zwolle kunst en betekenis. Het auditteam beschouwt dit als een sterk punt. Immers het betekent, dat de Hogeschool i.c. de Faculteit BKV het landelijk profiel weliswaar als basis neemt, maar daarbinnen ruimte laat voor een verscheidenheid in oriëntatie, zodat er voor studenten echt iets te kiezen valt. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert het facet Domeinspecifieke Eisen als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten rechtstreeks aan bij de eisen die op landelijk niveau door vakgenoten binnen het domein worden gesteld aan de betreffende opleiding; de eindkwalificaties sluiten direct aan bij de eisen die op landelijk niveau door de beroepspraktijk aan de betreffende opleiding worden gesteld; de hierboven bedoelde op landelijk niveau overeengekomen en door het werkveld gevalideerde beroepscompetenties zijn, naar het oordeel van het auditteam, een goede afspiegeling van de ontwikkelingen binnen het domein. Naar het oordeel van het auditteam heeft de opleiding -in samenspraak met het beroepenveld- een helder, goed uitgewerkt, samenhangend en werkvelddekkend referentiekader voor haar programma ontworpen. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

15 Het auditteam beoordeelt voorts als zeer positief dat de Faculteit BKV niet kiest voor één interpretatie van het landelijk kader, maar ruimte laat voor een meerdimensionale benadering. Dat is een verrijking van het ArtEZ aanbod, want het biedt studenten meer keuzemogelijkheden. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

16 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen In de Dublin Descriptoren, die het bachelor niveau aangeven, worden de onderstaande vijf dimensies onderscheiden. De opleiding heeft zelf, uitgaande van de Dublin Descriptoren, een beschrijving gegeven van de aansluiting eindkwalificaties en HBO-niveau. Uit deze beschrijving blijkt per Dublin Descriptor het volgende. Kennis en inzicht De beginnende beroepsbeoefenaar heeft aantoonbare kennis, vaardigheden en inzicht op het vakgebied beeldende kunst in haar hedendaagse context, zowel maatschappelijk-cultureel als economisch. Daarbij heeft hij eveneens kennis en inzicht in de andere (kunst)disciplines en van kunsten en cultuur in het algemeen. In een eventuele master kan worden voortgebouwd op dit bachelorniveau, waarbij de kunsttheoretische kennis en inzichten kunnen worden uitgebreid en/of verdiept. Dat geldt eveneens voor de kennis van andere (kunst)disciplines en inzicht in het functioneren van kunsten in de cultuur. Toepassen Kennis en inzicht De beginnende beroepsbeoefenaar kan zijn artistieke ambities, concepten en vaardigheden en zijn kunsttheoretische kennis op een professionele wijze toepassen. Hij kan zijn keuzen vakinhoudelijk en artistiek beargumenteren. Hij kan daarbij zijn kennis, inzicht en vaardigheden ook toepassen in interdisciplinaire situaties. Tevens kent hij de ontwikkelingen in het werkveld en de professionele netwerken die daarin actief zijn. Op deze wijze ontwikkelt hij zijn eigen artistieke en professionele identiteit ( handtekening ), die hij kan inzetten zowel in ateliersituaties als in opdrachtsituaties als in confrontatie en samenwerking met andere professionele beroepsbeoefenaars. Oordeelsvorming De beginnende beroepsbeoefenaar beschikt over een reflectief vermogen, dat hem in staat stelt (i) het eigen werk te toetsen aan de eigen doelstelling dan wel aan een opdrachtdoelstelling, (ii) om te gaan met het spanningveld tussen authenticiteit en de eisen of verwachtingen uit de omgeving. Communicatie De beginnend beroepsbeoefenaar is in staat om informatie over het vakgebied, het eigen werk, ideeën en oplossingen te communiceren met enerzijds vakgenoten, maar ook met opdrachtgevers, het publiek e.d. Dit is enerzijds een waarborg voor een verdergaande artistieke en professionele ontwikkeling. Leervaardigheden Een student autonome kunst wordt niet alleen tijdens de opleiding geschoold en gevormd. Zijn/haar ontwikkeling moet nadrukkelijk ook worden bezien in het kader van een professionele ontwikkeling en de keuzen die hij/zij daarin moeten maken. Bijvoorbeeld: opbouw eigen bedrijf en/of vervolgstudie. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

17 De hierboven beschreven dimensies die de H van de HBO-opleiding markeren, zijn overigens reeds in de in 1.1 gepresenteerde eindkwalificaties zichtbaar. Anders gezegd, de eindkwalificaties van de opleiding zijn qua bereik en complexiteit volledig in overeenstemming met het bereik en de complexiteit waarnaar de Dublin Descriptoren verwijzen. Iets wat vervolgens, zie bij Onderwerp 2, in de programmering van de opleiding op voortreffelijke wijze wordt geoperationaliseerd. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert het facet Niveau Bachelor als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik en diepgang die overeenkomen met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; de opleiding heeft voorts de Dublin Descriptoren zorgvuldig uitgewerkt naar deelcompetenties; de opleiding heeft de Dublin Descriptoren en de nadere uitwerking daarvan in deelcompetenties, aantoonbaar in een rechtstreeks verband gebracht met het opleidingsprogramma en de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

18 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De opleiding heeft de Dublin Descriptoren rechtstreeks in verband gebracht met het programma en met de daarin gehanteerde werkvormen. In de programmabeschrijving wordt dit verband expliciet en inzichtelijk gemaakt. Op deze wijze heeft de opleiding de dimensie hoger onderwijs aantoonbaar in haar programma verankerd. Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd op landelijk niveau als via de werkveldcommissie. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het werkveld geborgd. Anders gezegd: de opleiding is een beroepsopleiding. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert het facet Oriëntatie HBO als goed en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft de eindkwalificaties rechtstreeks, volledig en op zorgvuldige wijze ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel. (Zie onder facet 1.1.); in de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke kwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar geformuleerd; de opleiding heeft de inhoud, het bereik en het niveau van de eindkwalificaties in het programma en de gehanteerde werkvormen geoperationaliseerd en daaruit blijkt, dat de opleiding het landelijk overeengekomen beroepsprofiel in haar programma heeft verankerd en daarbij ook het beroepenveld (werkveldcommissie) betrokken. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

19 SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding als voldoende. De opleiding heeft goed zicht op de ontwikkelingen in de praktijk en ook, daarmee samenhangend op de eisen die aan een beginnend kunstenaar als beroepsbeoefenaar worden gesteld. De opleiding heeft dat inzicht qua bereik, thematiek en diepgang op voortreffelijke wijze vertaald naar opleidingsdoelstellingen (en naar programmaonderdelen!) waarbij zij het werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken. De opleiding kent per locatie een, naar het oordeel van het auditteam, relevante en verrijkende eigen inkleuring. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie 1.4. onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam deze kwalificatie als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

20 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen HBO; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Interactie met de beroepspraktijk/ kunstpraktijk is een belangrijk element in de opleiding en wordt als volgt gerealiseerd: Arnhem de docenten zijn zelf werkzaam in de beroepspraktijk en brengen daardoor hun kennis en ervaring op een vanzelfsprekende en natuurlijke wijze in binnen de opleiding. Docenten worden met name op dit aspect (actief kunstenaar) geselecteerd; de opleiding maakt veelvuldig gebruik van gastdocenten met een kortdurend en specifiek/specialistisch assignment bijvoorbeeld in de vorm van workshops; 3 e studiejaar kent een zogeheten Business Art stage (ca 1 maand) in een maatschappelijk sector die bij de interesse van de student past; het Vrije Kunsten Projectbureau (VKProBureau) verwerft opdrachten en externe presentaties die door de studenten worden uitgevoerd; jaarlijks worden (buitenlandse) excursies en werkbezoeken georganiseerd; aan het einde van het cursusjaar worden enkele alumni in de context van de cursus zakelijke kennis uitgenodigd om t.b.v. de eindexamenkandidaten verslag te doen van hun praktijkervaringen. Enschede de docenten zijn zelf werkzaam in de beroepspraktijk en brengen daardoor hun kennis en ervaring op een vanzelfsprekende en natuurlijke wijze in binnen de opleiding. Docenten worden met name op dit aspect (actief kunstenaar) geselecteerd; de opleiding maakt veelvuldig gebruik van gastdocenten met een kortdurend en specifiek/specialistisch assignment bijvoorbeeld in de vorm van workshops; jaarlijks worden (buitenlandse) excursies en werkbezoeken georganiseerd. Werkbezoeken bij docenten, andere kunstenaars, bureaus, studio s; het programma biedt studenten zowel bredere oriëntatie als diepgang; in tal van projecten met externe partners krijgen studenten de kans praktijkervaring op te doen. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

21 Zwolle de docenten zijn zelf werkzaam in de beroepspraktijk en brengen daardoor hun kennis en ervaring op een vanzelfsprekende en natuurlijke wijze in binnen de opleiding. Docenten worden met name op dit aspect (actief kunstenaar) geselecteerd; de opleiding maakt veelvuldig gebruik van gastdocenten met een kortdurend en specifiek/specialistisch assignment bijvoorbeeld in de vorm van workshops; sinds 2005/2006 kent de opleiding een verplichte stage (in het 3 e of in het 4 e jaar); jaarlijks worden (buitenlandse) excursies en werkbezoeken georganiseerd; een projectbureau is in oprichting. Samenvattend: de 4-jarige continue interactie tussen student en docent impliceert in feite al een voortdurende confrontatie van de student met de praktijk. Dat is de kracht van de opleiding. Daarnaast worden er voor de student meer dan voldoende mogelijkheden gecreëerd om zich buiten de school te oriënteren. Na de propedeuse (of na het 2 e jaar) kiest de student zelf een route binnen de opleiding. Daartoe maakt hij in overleg met docenten een individueel studieplan of werkplan waarin de student ook zelf dient zorg te dragen voor interactie met de praktijk en dan toegesneden op zijn/haar specifieke wensen. En behoeften. Het auditteam heeft inzage gehad in de literatuur en (andere) studiematerialen die studenten tijdens de opleiding gebruiken. De vakliteratuur is actueel en veelzijdig en van hoog niveau. De studiematerialen zijn aantoonbaar aan de praktijk ontleend. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert voor de opleiding het facet Eisen HBO als goed en wel op grond van de volgende observaties: het programma van de opleiding biedt de studenten meer dan voldoende mogelijkheden om zich te ontwikkelen in interactie met de beroepspraktijk, zowel binnen de school (docenten uit de beroepspraktijk, projecten, workshops) als daarbuiten (stage, werkbezoeken, excursies e.d.); het opleidingsprogramma is aantoonbaar ontworpen in samenspraak met het beroepenveld; de gebruikte vakliteratuur is up-to-date en zeer veelzijdig; de opleiding schakelt gedurende het hele programma systematisch en frequent gastdocenten uit de beroepspraktijk in. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

22 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen Uit de voorhanden documentatie heeft het auditteam zich op gedetailleerd niveau een beeld kunnen vormen over de inhoud van de studie. Duidelijk is, dat de opleiding leerdoelen heeft geformuleerd die herkenbaar aansluiten bij de opleidingskwalificaties en dat zij die leerdoelen per studiejaar en per programmaonderdeel op een heldere wijze heeft uitgewerkt. Helder ook voor de studenten. Maar ook helder in die zin, dat zij richtinggevend zijn voor de wijze waarop de opleiding haar studenten toetst. De opleiding heeft op deze wijze kunnen aantonen, dat de leerdoelen binnen het programma traceerbaar zijn richting competenties of (Enschede) competentieclusters. Tevens heeft de opleiding de competenties, werkvormen en inhoud aan elkaar gerelateerd. De vormgeving van de programmaonderdelen gaat uit van een leeromgeving waarin het leerproces van de student centraal staat en waarbij hij de door hem verworven kennis dient te activeren, wil de student de praktijkopdrachten met succes kunnen uitvoeren. Onderdeel van het leerproces is tevens zelfreflectie en zelfregulatie die de student inzicht geven in zijn eigen leerproces en leerstijl. Inhoud en vormgeving van de afzonderlijke programmaonderdelen bieden de student de gelegenheid om de vereiste competenties en doelstellingen te verwerven, de wijze waarop vervolgens de programmaonderdelen in een in complexiteit opklimmende reeks in het totale programma zijn gepositioneerd, maakt het de student mogelijk de competenties en de hiervan afgeleide doelstellingen te verwerven. Het beeld is duidelijk: het programma (en dat geldt dus voor Arnhem, Enschede en Zwolle) is een passende concretisering van de eindkwalificaties en de successieve leerdoelen zijn aantoonbaar afgeleid van die eindkwalificaties. In die zin heeft de opleiding de afgelopen twee jaar een grote verbeterslag gemaakt. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

23 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma als goed en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft door het hele programma heen op inzichtelijke en zorgvuldige wijze leerdoelen vastgesteld die aantoonbaar zijn af te leiden van de eindkwalificaties; de leerdoelen hebben het bereik en het niveau corresponderend met het bereik en het niveau van de eindkwalificaties; de leerdoelen zijn zodanig geformuleerd, dat zij inderdaad richtinggevend zijn voor de wijze waarop de opleiding haar studenten toetst; de binnen het programma gepositioneerde projecten en workshops zijn telkens gericht op een concreet en meetbaar leerdoel, telkens gedefinieerd in termen die rechtstreeks zijn ontleend aan de eindkwalificaties; de leerdoelen en de projecten/workshops nemen in complexiteit toe om tenslotte in de afstudeerfase een niveau te bereiken dat naar het oordeel van het auditteam ontegenzeggelijk HBO-niveau is. (Zie ook onder facet 6.1.) Het auditteam is van oordeel, dat de opleiding op consequente en gedegen wijze de functionaliteit van de onderscheiden programmaonderdelen heeft geborgd. Daardoor is het voor elk onderdeel helder waarom het in het programma is opgenomen. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

24 Facet 2.3. Samenhang Programma Criterium Het facet Samenhang Programma is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het studieprogramma inhoudelijk samenhangend? Bevindingen De samenhang binnen het curriculum wordt nagestreefd in inhoudelijke zin en via een afstemming van de diverse werkvormen. De inhoudelijke samenhang heeft zowel betrekking op de horizontale samenhang (tussen programmaonderdelen) als de verticale samenhang waarbij sprake is van een over de jaren toenemende complexiteit. Overigens, een belangrijk uitgangspunt van de opleiding is, dat de student na de propedeuse (Enschede) of na het 2e jaar (Arnhem en Zwolle) in overleg met de docenten zelf een route uitstippelt: Individueel Studie Plan of Werkplan. Het is dus aan de docent om samen met de student de samenhang te bewaken tussen de verschillende opleidingscomponenten opdat de student zijn/haar activiteiten (maken, studeren, experimenteren, reflecteren, presenteren enz.) met elkaar in verband kan brengen en brengt. De wijze waarop de opleiding is geprogrammeerd, maakt dat ook mogelijk. Toch zal -en dat is naar het oordeel van het auditteam gelet op de aard van de opleiding ook wenselijk, zo niet noodzakelijk- de opleiding en vorming van de student tot kunstenaar niet geheel verlopen langs een gestroomlijnd, geprefabriceerd en voorspelbaar programma. Creativiteit laat zich niet (geheel) sturen. Voor experiment en improvisatie (zelfs voor enige gekte & chaos ) moet plaats zijn. En die is er dan ook, zo heeft het auditteam kunnen constateren. Dat maakt de ambiance waarbinnen de student zich ontwikkelt, inspirerend en ook -de student moet zelf zijn/haar weg vinden- leerzaam. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert het facet Samenhang Programma als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de relatie tussen de leerdoelen van de programmaonderdelen (en daarbinnen van projecten en/of workshop) is helder en logisch; de concentrische opbouw (leerdoelen en opdrachten worden telkens complexer of ruimer) maakt de verticale samenhang tussen de onderscheiden programmaonderdelen manifest. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

25 Facet 2.4. Studielast Criterium Het facet Studielast is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het programma studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen? Bevindingen De studielast van de opleiding bedraagt formeel 1680 uur (60 EC) per studiejaar, in totaal dus 6720 uur (240 EC). Het auditteam is overigens van mening, dat het programma over het algemeen eerder zwaarder dan lichter is dan de aangegeven studielast in uren. Het effect daarvan wordt nog versterkt doordat studenten sterk de neiging hebben meer te doen dan in het programma is opgenomen (Enschede is 24 uur per dag open!). Bovendien -en dat is kenmerkend voor een kunstopleiding - is het merendeel van de studenten zeer betrokken en ambitieus. Iets wat zij overigens in de beroepspraktijk, willen zij zich kunnen handhaven, ook moeten zijn. Kortom het begrip studielast heeft voor de opleiding een zeer specifieke lading. De last is hoog en studenten accepteren dat, sterker nog: zij willen het. Het is dan ook aan de opleiding studenten op gezette tijden enigszins af te remmen. Het auditteam heeft geconstateerd, dat de opleiding dat op verantwoorde wijze doet. Tijdens de visitatie bleek het auditteam dat docenten regelmatig praten met studenten over de studie-/ werkdruk. Stress wordt vooral sterk ervaren op momenten dat de student creatieve prestaties moet leveren. Docenten herkennen dit en zijn van mening dat studenten daar in zekere zin mee moeten leren leven en moeten leren inzetten om tot bovengemiddelde prestaties te komen. In de beroepspraktijk van een (succesvol!) beeldend kunstenaar zijn deadlines en hoge werkdruk immers eerder regel dan uitzondering.' Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt het facet Studielast als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding treft voldoende maatregelen om te voorkomen dat de hoge studielast een negatief (blokkerend) effect heeft op de ontwikkeling van de studenten; de spreiding van de studielast is niet optimaal met name ten gevolge van de studielastpieken daar waar het om eigen werk en presentaties gaat; in het kader van de studiebegeleiding worden daar waar sprake is van individuele problemen met betrekking tot de studielast, samen met de betreffende student remediërende (mitigerende) maatregelen getroffen. Kortom: de studielast is hoog (soms wel erg hoog) maar de opleiding is zich daar ten volle van bewust en treft dan ook, daar waar nodig, maatregelen om de last te verlagen en beter te spreiden. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december

26 Facet 2.5. Instroom Criterium Het facet Instroom is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluit het programma qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek? Bevindingen Voor toelating is tenminste een HAVO-diploma vereist. Hiervan kan worden afgeweken, indien de toelatingscommissie van oordeel is, dat het ontwikkelingsniveau van de kandidaat voldoende is om de opleiding met succes te volgen. Tot het 1 e jaar van de opleiding worden alleen die kandidaten toegelaten die geslaagd zijn voor het toelatingsexamen. Dit examen bestaat uit praktische en theoretische werkopdrachten die de kandidaat thuis uitvoert. Op de examendatum vindt dan een intakegesprek plaats waar de resultaten van de opdrachten worden beoordeeld alsmede het door de kandidaat samengestelde portfolio. Deze selectie aan de poort is erop gericht het kwaliteitsniveau te bewaken. De beoordelingscriteria -de kandidaten worden daarover van tevoren op de hoogte gesteld- hebben betrekking op (i) kennis beeldende kunst, (ii) 'kwaliteit beeldend werk in de zin van oorspronkelijkheid, zeggingskracht en technische vaardigheid, (iii) productiviteit en creativiteit, (iv) visie op eigen werk, (v) lerend vermogen en (vi) vermogen tot zelfreflectie. Tijdens het intake gesprek beoordeelt de toelatingscommissie ook de ambitie (!) van de kandidaat, zijn/haar vermogen tot samenwerken en zijn communicatievaardigheid. Ten behoeve van de instroom vanuit het MBO heeft ArtEZ gesprekken gevoerd met regionale ROC s, wat in 2006 heeft geleid tot het project MUZE, gericht op het ontwikkelen van een regionaal scholingsmodel met kunstopleidingen van verschillende niveaus. Enkele projectonderdelen zijn: talentscouting, informatievoorziening naar ouders en scholen, organiseren van een docentpool, ontwikkeling van een aansluitingsprogramma. Het project bevindt zich nog in de pilotfase en wel in het domein dans. Het auditteam verwacht veel van dit initiatief ook bij de andere kunstopleidingen van ArtEZ. Hobéon Certificering Adviesrapport HBO bachelor opleiding Autonome Kunst, ArtEZ december