Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde voltijd. Haagse Hogeschool

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde voltijd Haagse Hogeschool

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde voltijd CROHO nr Haagse Hogeschool Hobéon Certificering BV december 2007 Auditteam: drs. W.G. van Raaijen prof. dr. Ir. M.J.C. van Gemert dr. Ir. L.A. Verhoef R. Heddes Secretaris: drs. G.W.M.C. Broers

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 7 juni BEVINDINGEN EN BEOORDELING 8 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 8 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 8 Facet 1.2. Niveau Bachelor 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 14 Onderwerp 2: Programma 16 Facet 2.1. Eisen HBO 16 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 19 Facet 2.3. Samenhang Programma 21 Facet 2.4. Studielast 23 Facet 2.5. Instroom 25 Facet 2.6. Duur 27 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 28 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 30 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 32 Facet 3.1. Eisen HBO 32 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 34 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 35 Onderwerp 4: Voorzieningen Facet 4.1. Materiële Voorzieningen Facet 4.2. Studiebegeleiding 39 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 41 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 41 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 43 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 45 Onderwerp 6: Resultaten 47 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 52 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren. Bijlage II: Programma visitatie 7 juni 2007.

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Haagse Hogeschool, in casu de Academie voor Engineering, verzorgt de HBO bachelor opleidingen: Bedrijfswiskunde, Elektrotechniek, Technische Natuurkunde en Werktuigbouwkunde. Het onderhavige rapport heeft betrekking op: Technische Natuurkunde, voltijd crohonummer: Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijdvariant van de opleiding Technische Natuurkunde in het voorliggende rapport samengevat. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Technische Natuurkunde, voltijd Karakteristiek van de opleiding Technische Natuurkunde is een voltijdopleiding die studenten opleidt tot technisch-natuurkundig ingenieurs. De opleiding van de Haagse Hogeschool wordt gegeven in haar vestiging in Rijswijk (de voormalige TH Rijswijk). Er zijn drie opleidingen Technische Natuurkunde in Nederland. De opleiding duurt in principe vier jaar. Nieuwe studenten kunnen op afspraak de opleiding over meer dan vier jaar spreiden of juist verkorten. De opleiding leidt op tot Bachelor of Engineering. De afgestudeerden van deze opleiding komen vooral terecht op researchafdelingen van wetenschappelijke instituten/bedrijven en bij onderzoeksinstituten zoals TNO. Zij dienen innovatief zijn, op de hoogte te zijn van actuele wetenschappelijke ontwikkelingen, breed inzetbaar en in staat te zijn om over de muren van het eigen vakgebied heen te kijken. Dit profiel brengt met zich mee dat de opleiding tot de zwaardere technische hbo-opleidingen behoort, waarin een gedegen basiskennis op het terrein van de wis- en natuurkunde onontbeerlijk is. De opleiding in Rijswijk bestaat sinds In 2003 werd de opleiding Technische Natuurkunde van de Hogeschool Rotterdam beëindigd en werd de Rijswijkse opleiding de enige in de regio. In hetzelfde jaar is de Technische Hogeschool (TH) Rijswijk gefuseerd met de Haagse Hogeschool. Sindsdien is de opleiding onderdeel van de TH Rijswijk/Academie voor Engineering, één van de academies van de Haagse Hogeschool (hierna de hogeschool genoemd). Van de academie maken verder deel uit de opleidingen Bedrijfswiskunde, Elektrotechniek, Technische Bedrijfskunde en Werktuigbouwkunde. De academie wordt geleid door de academiedirecteur. Opleidingen en centrale ondersteunende functies (cijferadministratie, roosterbureau, stageadministratie, ondersteuning kwaliteitszorg) vallen rechtstreeks onder de directeur. De eindverantwoordelijkheid voor de opleiding ligt bij de teamleider. Voor de dagelijkse gang van zaken kent de opleiding een opleidingscoördinator. In september 2009 zal de academie verhuizen naar de campus van de TU Delft. Daardoor zal, zo is de verwachting, de samenwerking tussen de HBO- en de WO-opleiding op het terrein van Technische Natuurkunde intensiever worden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 1

5 Visitatierapport Onder de loep genomen De opleiding Technische Natuurkunde is in 2002 gevisiteerd. Deze visitatie is uitgevoerd op het moment dat deze opleidingen een landelijk beroepsprofiel opgesteld hadden en gestart waren met het omzetten hiervan naar een opleidingsprofiel en de vertaling van dit profiel naar een set opleidingskwalificaties en een curriculum. Uit het overzicht van de scores op de kwaliteitsaspecten blijkt dat ten tijde van de visitatie de opleiding het onderwijsprogramma in ruim voldoende mate in de hand had (zie volgende alinea). Bovendien was zij in staat het propedeuseprogramma te vernieuwen. De commissie vond wel dat de opleiding verder had kunnen zijn met de implementatie van de landelijke afspraken over het beroepsprofiel van de TN ingenieur. Door deelname van de opleiding aan het project competent HTNO had de opleiding kunnen anticiperen op de nieuwe ontwikkelingen hetgeen in de ogen van de commissie te weinig voortvarend gebeurd was. Uit de scores op de kwaliteitsaspecten (die voor een deel overeenkomen met onderwerpen en facetten uit het NVAO toetsingskader, zie hierna) blijkt dat de visitatiecommissie de meeste toetsonderdelen met een ruime voldoende beoordeelt. Uitschieters naar boven waren de studiebegeleiding, de voortgangsbewaking en de opleidingscultuur ( goed ). De waardering onvoldoende gaf de visitatiecommissie voor de toetsonderdelen het zelfevaluatierapport, internationalisering, kwantitatieve resultaten door- en uitstroom van studenten en de inrichting en structuur van de opleidingsorganisatie. Hierna volstaan wij met een samenvatting van de hoofdaanbevelingen door de visitatiecommissie: verdere implementatie van het beroepsprofiel TN, daarin landelijk samenwerken met andere TN opleidingen; versterken van de organisatiestructuur (met name ook gericht op de sturing van onderwijsvernieuwing en personeelsbeleid); transparanter maken van met name de beoordeling van het meesterstuk (eindwerkstuk); versneld implementeren van het kwaliteitszorgsysteem en daarbij prioriteit verlenen aan het rendementsbeleid; aandacht besteden in het curriculum aan de internationale context waarin een natuurkundig ingenieur opereert. De opleiding heeft in haar Management Review in een aparte bijlage de bestuurlijke reactie opgenomen op de visitatie. Deze is door het auditteam bestudeerd. Tijdens de audit is aandacht besteed aan de bevindingen van de visitatiecommissie alsmede aan deze bestuurlijke reactie. Centraal hierbij stond de vraag: is de opleiding er volgens het auditteam in geslaagd de positieve punten uit de beoordeling tenminste te handhaven en de onvoldoendes om te zetten in tenminste een voldoende oordeel Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvariant is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvariant voltijd geldt het volgende. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 2

6 De opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een opleiding Technische Natuurkunde op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding Technische Natuurkunde aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport Onder de loep genomen (Den Haag, 2002); Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 3

7 Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten één lead auditor, twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Technische Natuurkunde (één vakdeskundige en één werkvelddeskundige), één student, één auditor onderwijs vanuit Hobéon Certificering en één secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld/gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 7 juni 2007 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 4

8 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 5

9 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld Voorzitter: Leden: studentlid Secretaris/onderwijskundige De heer drs. W.G. van Raaijen De heer Prof. dr.ir. M.J.C. van Gemert MSc, PhD De heer dr. Ir. L.A. Verhoef De heer R. Heddes De heer drs. G.W.M.C. Broers Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Technische Natuurkunde noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De lead auditor, de heer Van Raaijen, heeft als voorzitter een groot aantal audits geleid op een breed terrein van opleidingen binnen alle HBO-domeinen. De vakdeskundige, de heer Van Gemert, heeft zich in zijn beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien heeft hij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De heer Van Gemert is behalve hoogleraar aan de UvA (leeropdracht: Medische toepassing van de laserfysica) tevens directeur van het Laser centrum van het AMC in Amsterdam. Hij is als promotor en als lid van een PhD Theses committee bij zo n 100 promotietrajecten betrokken geweest en is (mede)auteur van honderden artikelen, met name op het terrein van de medische toepassing van laser. De werkvelddeskundige, de heer Verhoef, heeft zich in zijn beoordeling eveneens gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien heeft hij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De heer Verhoef is gepromoveerd natuurkundige en is als onderzoeker verbonden geweest aan het Instituut voor Atoom- en Molecuulfysica. Hij is thans algemeen directeur en partner van het adviesbureau New Energy Works. De student de heer Heddes is thans 2 e jaars student Technische Natuurkunde aan Saxion Hogeschool in Enschede. Hij is tevens in het bezit van een bachelor op het terrein van Biomedische Technologie van de Universiteit Twente. De deskundige onderwijs, de heer Broers, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. De heer Broers heeft een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBOopleidingen gesteld worden. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 6

10 Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 7 juni 2007 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 7

11 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen In voorjaar 2002 is in samenwerking met de andere HBO-opleidingen op het terrein van Technische Natuurkunde het beroepsprofiel van de HBO-ingenieur Technische Natuurkunde opgesteld in termen van competenties. Het auditteam heeft dit document bestudeerd en als adequaat beoordeeld. Het beroep van technische natuurkundig ingenieur is door het landelijk clusteroverleg in overleg met het werkveld geplaatst in twee beroepscontexten: Toepaste Natuurkunde en Technische Automatisering. Afgestudeerden krijgen de titel Bachelor of Engineering, een keuze die vier jaar geleden gemaakt is om het technology driven profiel van de opleiding te benadrukken en daarmee de aansluiting van de opleidingen binnen de Haagse academie bij het technologisch profiel van de TU Delft. In de komende jaren zal de opleiding onderzoeken of het beroepsprofiel van de Bachelor of Engineering voldoende past bij de specifieke karakteristiek van deze opleiding. Vooralsnog, zo geeft de opleiding aan, bestaan er dienaangaande enige twijfels die worden gevoed door het feit dat één van de andere hbo-opleidingen Technische Natuurkunde het diploma Bachelor of Applied Science afgeeft, zonder dat het curriculum wezenlijk afwijkt van het Rijswijkse. Ten tijde van de audit voert de academie een verkenning uit naar de behoeften van het werkveld en de studenten, om de profilering van de uitstroomdomeinen duurzame technologie en automatisering, en daarmee de richting van het multidisciplinaire projectonderwijs, verder in te vullen. Binnen het door de Technisch Natuurkundige opleidingen gehanteerde beroepsprofiel zijn drie beroepsdomeinen gedefinieerd: Onderzoek en Ontwikkeling, Engineering en Fabricage en Commercie, Service en Dienstverlening. De Rijswijkse opleiding geeft aan dat steeds meer van haar afgestudeerden in de medisch technische sector terechtkomen. Daarom beschouwt men sinds een aantal jaren ook medische techniek steeds meer als een relevante beroepscontext. De Rijswijkse opleiding richt zich dan ook met name op het eerste beroepsdomein: onderzoek en ontwikkeling (zie hierna) met als oriëntatie: toegepast onderzoek. De redenen zijn divers: aantrekkingskracht op studenten, professionele interesse van de medewerkers, het soort bedrijven of instellingen waarmee de Rijswijkse opleiding contacten heeft en de binnen de opleiding aanwezige apparatuur. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 8

12 De keuze voor medische techniek als beroepscontext wordt bevestigd door het arbeidsmarktonderzoek voor fysici. De opleiding in Rijswijk heeft hier specifieke consequenties voor de inhoud van de opleiding aan verbonden waar wij hierna kort op in gaan. Uit de documentatie blijkt dat de Rijswijkse opleiding zich richt op de volgende set competenties: Vakinhoudelijke/cognitieve competentie (De HBO-ingenieur TN werkt vanuit een basis van kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van de natuurkunde) Experimenteer competentie (De HBO-ingenieur TN voert experimenten uit ten behoeve van onderzoek en/of ontwikkeling van producten en/of processen, is betrokken bij het ontwerp, de ontwikkeling, bouw en automatisering van complexe experimentele meetopstellingen waarin de natuurkunde een centrale rol speelt en ontwerpt / bouwt / automatiseert eenvoudige opstellingen zelf) Ontwikkel-/toepassingscompetentie (De HBO-ingenieur TN vertaalt natuurkundige principes naar praktische toepassingen en andersom, en hij fungeert hierbij als een onmisbare schakel in een multidisciplinair team) Modelgebruik competentie (De HBO-ingenieur TN werkt met, veelal mathematische, modellen van de werkelijkheid en voert aan de hand daarvan simulaties uit) Technische automatiseringscompetentie (De HBO-ingenieur TN ontwerpt en gebruikt technische automatiseringsystemen). Specifieke professionele competentie (De HBO-ingenieur TN is specialist op zijn vakgebied en neemt daarin zijn professionele verantwoordelijkheid) Verder hanteert de opleiding de algemene HBO-competenties. Elk van de beroepskwalificaties en elk van de algemene HBO-competenties zijn uitgewerkt naar vijf tot tien gedragskenmerken waarmee een afgestudeerde aantoont dat deze voldoet aan de competentie. Deze gedragskenmerken zijn opgenomen in het opleidingsprofiel zo constateert het auditteam. Het beroepenveld van de opleiding wordt voornamelijk vertegenwoordigd door de beroepenveldcommissie. De hoofdtaken van de commissie zijn het adviseren over de kwaliteit van de opleiding, de inhoud van de opleiding en het aangeven van ontwikkelingen in het relevante beroepenveld. De achtergrond van de commissieleden is gerelateerd aan de uitstroomrichtingen van de opleiding: toegepaste natuurkunde, besturingstechnologie, fotonica en medische techniek. Ongeveer de helft van de leden van de beroepenveldcommissie is tevens gecommitteerde bij de opleiding. De commissie is betrokken bij het onderwijsproces door twee maal per jaar bij elkaar te komen en periodiek te toetsen of de competenties en het curriculum aansluiten op de praktijk. De opleiding is niet specifiek regionaal georiënteerd, maar eerder landelijk en in enige mate internationaal. Het aspect internationalisering komt in de opleiding vooral tot uitdrukking bij stages en afstuderen. De opleiding stimuleert studenten hun stage in het buitenland te doen (zie hierna). Dit gebeurt door bij stagevoorlichtingen aandacht te besteden aan deze mogelijkheid. Het Bureau internationalisering van de hogeschool kan hierbij ondersteuning bieden. In Het buitenschools curriculum van Technische Natuurkunde worden de buitenlandse stages die studenten de laatste vijf jaar gevolgd hebben opgesomd. Afgestudeerden volgen met succes masteropleidingen bij Nederlandse universiteiten en aan de Vrije Universiteit van België (Fotonica). In het verleden promoveerden studenten regelmatig aan Nederlandse- of buitenlandse universiteiten. Sinds 1997 hebben vier afgestudeerden van de opleiding hun promotie (PhD) aan buitenlandse universiteiten (bijna) afgerond (Oxford, Canberra, Perth en Münster). Momenteel promoveert één afgestudeerde aan de TU Eindhoven. Studenten lopen stage bij buitenlandse onderzoeksinstituten of studeren daar af. De waardering voor deze studenten blijkt uit het feit dat ongeveer de helft van de bedrijfsmentoren van die buitenlandse instituten voor de scriptieverdediging naar Rijswijk reist. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 9

13 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding Technische Natuurkunde als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleidingen sluiten rechtstreeks aan bij de eisen die op landelijk niveau door vakgenoten binnen het TN-domein worden gesteld aan de opleiding; de eindkwalificaties sluiten rechtstreeks aan bij de eisen die op landelijk niveau door de TN-beroepspraktijk aan deze opleiding worden gesteld; validering van deze eindkwalificaties heeft niet alleen op landelijk maar ook op regionaal niveau, i.c. door de beroepenveldcommissie, plaatsgevonden; de hierboven bedoelde op landelijk niveau overeengekomen en door het werkveld gevalideerde eindkwalificaties zijn, naar het oordeel van het auditteam, een goede weergave van het complexe TNdomein; het auditteam is van mening dat de opleiding in zijn doelstellingen en competenties aansluit bij de vraag vanuit het werkveld en de studenten daarvoor op een adequate wijze voorbereidt. Het auditteam merkt op dat internationalisering binnen de opleiding verder vormgegeven kan worden door het volgen van colleges op Amerikaanse hogescholen via internet. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 10

14 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen De eindkwalificaties van de opleiding Technische Natuurkunde sluiten aan bij de competenties van het landelijke competentieprofiel. Deze competenties zijn geformuleerd in termen van beroepshandelingen en beroepsproducten, waaraan de leerdoelen van de afzonderlijke vakken en projecten refereren. De opleiding bewaakt het niveau en de validiteit van de eindkwalificaties via contacten met de beroepspraktijk. Deze contacten en samenwerkingsverbanden kennen een verscheidenheid aan vormen: adviesraad, netwerk beroepenveld, netwerk onderwijsveld. De eindkwalificaties van de opleiding zijn geordend volgens een duidelijke systematiek. Centraal hierbij staan de vakinhoud, de toepassing vakinhoudelijk kennis, creativiteit en innovatief vermogen, sociaal communicatieve vaardigheden en leidinggeven, zelfsturing en werkmethoden. In de Dublin Descriptoren worden een aantal dimensies onderscheiden, bij elk waarvan wij hieronder in tabelvorm een beschrijving geven in relatie tot de eindkwalificaties van de opleiding. In onderstaand schema, overgenomen uit de documentatie van de opleiding, wordt op een heldere wijze de relatie duidelijk tussen de Dublin Descriptoren en de verschillende opleidingskwalificaties Opleidingskwalificaties en algemene HBO-competenties B1 B3 B4 B5 B6 werkt vanuit een basis van kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van de natuurkunde. voert experimenten uit ten behoeve van onderzoek en/of ontwikkeling van producten en/of processen, is betrokken bij het ontwerp, de ontwikkeling, bouw en automatisering van complexe experimentele meetopstellingen waarin de natuurkunde een centrale rol speelt en ontwerpt / bouwt / automatiseert eenvoudige opstellingen zelf. vertaalt natuurkundige principes naar praktische toepassingen en andersom, en hij fungeert hierbij als een onmisbare schakel in een multidisciplinair team. werkt met, veelal mathematische, modellen van de werkelijkheid en voert aan de hand daarvan simulaties uit. ontwerpt en gebruikt technische automatiseringsystemen. Dublin Descriptoren Kennis en Inzicht Toepassen kennis en inzicht Oordeelsvorming Communicatie X X X X Leervaardigheden X X X X X X X X X X X X X X X X B7 A1 is specialist op zijn vakgebied en neemt daarin zijn professionele verantwoordelijkheid. maakt in zijn/haar werk op een efficiënte wijze gebruik van analytisch inzicht. X X X X X X X Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 11

15 A2 levert een bijdrage aan de oplossing van problemen en/of lost problemen zelf op door toepassing van systematische X X X oplosmethoden. A3 communiceert op efficiënte en duidelijke wijze volgens de in het werkveld/vakgebied geldende standaarden X A4 werkt op efficiënte wijze in teamverband samen. X X A5 werkt volgens plan en vormt een sterke (fysische) schakel in multidisciplinaire projectteams. X X X A6 werkt met de meest moderne technieken in de informatietechnologie. X A7 neemt in zijn werk maatschappelijke verantwoordelijkheid X X B11 past (zelfverworven) kennis en vaardigheden toe op het vakgebied van de Fotonica B12 past (zelfverworven) kennis en vaardigheden toe op het vakgebied van de medische fysica. X X X X X X X X De beroepsspecifieke kwalificaties zijn duidelijk gericht op het uitvoeren van de kerntaken van de technisch natuurkundige. In de door de Rijswijkse opleiding gehanteerde kwalificatieset wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren expliciet geplaatst in het perspectief van probleemgericht werken, (wetenschappelijke) toepassing en complexiteit in het professioneel handelen. Daarmee laat de opleiding zien, dat zij deze Dublin Descriptor als referentie heeft gehanteerd. Het auditteam merkt op dat de descriptor Kennis en inzicht binnen een complex vakgebied als Technische Natuurkunde belangrijk is: de opleiding biedt studenten voldoende gelegenheid om zich de vakinhoud eigen te maken. Zowel de (algemene) HBO-competenties als de beroepsspecifieke (deel)competenties behelzen het hele spectrum van analyse en probleemdefinitie. De hiermee verband houdende vaardigheden zijn expliciet gericht op het maken van keuzes. Dit vooronderstelt, dat de student in staat is technisch-natuurkundige problemen te analyseren en mogelijke oplossingsstrategieën binnen de kaders van het vakgebied en verwante disciplines tegen elkaar af te wegen, uit te (laten) voeren en te evalueren. In bovenstaande matrix wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren geplaatst in het perspectief van het methodisch en reflectief kunnen denken en handelen en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Daarmee laat de opleiding zien, dat zij deze Dublin Descriptor als uitgangspunt heeft gehanteerd. De afgestudeerde TN er is in staat te communiceren en samen te werken met anderen in een internationale en/of multidisciplinaire omgeving. Hij voldoet tevens aan de eisen die gelden voor het participeren in een arbeidsorganisatie en is in staat eenvoudige leidinggevende- en managementtaken uit te voeren. In de competentiematrix wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren geplaatst in het perspectief van sociaalcommunicatieve bekwaamheden en basis managementbekwaamheden zoals leiding kunnen geven en organiseren. Voor de opleiding geldt, dat de te verwerven competenties een aantal vaardigheden van de studenten veronderstellen die expliciet op het eigen leren zijn gericht opdat de student in staat is zich tijdens de beroepsuitoefening verder te professionaliseren en vervolgstudies op een hoger niveau te doorlopen. De afgestudeerde TN er is blijvend toegerust met de noodzakelijke vaardigheden voor het ontwikkelen van actuele kennis die aansluit op recente kennis, inzichten, concepten en onderzoeksresultaten, alsmede op de internationale ontwikkelingen in het beroepenveld. Samenvattend is het auditteam van oordeel, dat de opleiding er in is geslaagd binnen de set eindkwalificaties elke dimensie van de Dublin Descriptoren een herkenbare plaats te geven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 12

16 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties en de daarvan afgeleide kwalificaties bevatten de elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben met een diepgang die overeenkomt met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; de Dublin Descriptoren zijn goed in het studieprogramma verankerd in termen van gedragsindicatoren en competenties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 13

17 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen De landelijke competentieset is opgesteld in samenwerking met het relevante beroepenveld. Deze set opleidingscompetenties wordt besproken met het werkveld. De HBO-kwalificaties zijn impliciet opgenomen in de set opleidingskwalificaties en zijn geconcretiseerd op basis van de volgende onderdelen: context (type bedrijf) waarbinnen de competentie relevant is; kritische situatie waarin de competentie moet worden getoond; rol van de professional; concreet resultaat aan de hand waarvan de competentie kan worden getoetst; prestatie-indicatoren die aan het resultaat worden gesteld. De opleiding leidt niet op voor een specifiek beroep of een specifieke branche hetgeen o.a. blijkt uit het feit dat er voor Technische Natuurkunde geen brancheorganisatie bestaat, zoals voor veel andere technische opleidingen. De opleiding geeft aan dat toegepast onderzoek wel een gemeenschappelijk element is in de beroepscontexten waar de afgestudeerden terechtkomen. Dit heeft voor de opleiding een aantal consequenties, zo geeft men expliciet aan: de opleiding zal zich veel meer dan de meeste andere technische opleidingen richten op de wetenschappelijke ontwikkelingen; gastdocenten en leden van de beroepenveldcommissie zijn niet alleen werkzaam in het bedrijfsleven, maar vooral ook bij wetenschappelijke onderwijs- of onderzoeksinstellingen; van docenten wordt verwacht dat zij affiniteit hebben met het praktische onderzoek. Dit komt bijvoorbeeld tot uitdrukking bij de projecten, stages en afstudeerperiodes. De opleiding heeft de verschillende contacten met het (werk)veld opgesomd. Zo zijn er contacten met andere HBO-opleidingen Technische Natuurkunde via het Landelijk Overleg Technische Natuurkunde. Dit overleg komt ongeveer 3 keer per jaar bij elkaar. Er worden gezamenlijke acties ondernomen en gegevens uitgewisseld. De verslagen van de bijeenkomsten zijn door het auditteam bestudeerd in het dossier Technische Natuurkunde. Er is overleg tussen de studieadviseurs van de TU Delft over wederzijdse doorstroming, er wordt voorlichting gegeven in de propedeuse, over het volgen van vakken op de TU Delft, er wordt voorlichting gegeven over het volgen van een doorstoomminor op de TU Delft en er worden gastlessen gegeven over onder andere nanotechnologie. De TU Delft Materiaalkunde verzorgt gastlessen bij de opleiding evenals het ingenieursbureau DGMR. Medewerkers van TNO zijn lid van de beroepenveldcommissie. Andere relevante relaties zijn in onderstaand schema opgenomen en worden door het auditteam als adequaat beoordeeld. Instelling Erasmusuniversiteit (Daniël den Hoed Kliniek) Nederlandse vereniging voor Fotonica Nederlandse Natuurkundige Soort contact Medewerkers verzorgen gastlessen en 1 medewerker is lid van de beroepenveldcommissie Een docent is lid van de redactie van het tijdschrift voor Fotonica Een docent is lid van de redactie van het tijdschrift van de vereniging Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 14

18 Vereniging (NNV) Nederlands Meet Instituut Marine Elektrisch Optisch Bedrijf in Den Helder Reactorinstituut Delft Vrije Universiteit Brussel Fotonic Cluster Netherlands Samenwerking op gebied van projecten wordt voorzichtig op gang gebracht Verzorgen van practica op het gebied van Fotonica in Den Helder Verzorgen van practica op het gebied van straling in Delft Doorstroming studenten naar de Master Fotonica Promotie van het fotonica onderwijs, o.a. via een gepland lectoraat De betrokkenheid van het beroepenveld bij het vaststellen van de competenties in het opleidingsprofiel wordt verder vergroot door de contacten met de stage- en afstudeerbegeleiders en door het uitvoeren van onderwijsprojecten met het bedrijfsleven als opdrachtgever. Dit is in het verleden aanleiding geweest voor het oprichten van fotonica als specialisatie (en later het opnemen van de fotonische competentie in het opleidingsprofiel) en is de laatste jaren ook één van de aanleidingen geweest om de medisch-fysische competentie op te nemen in het opleidingsprofiel. Door middel van al deze contacten met en in het werkveld toetst de opleiding haar profiel aan de beroepspraktijk. In de vertaalslag naar het curriculum worden jaarlijks de trends en ontwikkelingen bezien in relatie tot het opleidingsprogramma. Verder heeft de opleiding een netwerk van relaties (organisaties en personen) opgebouwd, waarop een beroep gedaan kan worden in uiteenlopende situaties/rollen (waaronder opdrachtgever projectopdrachten, stagebegeleider, gastspreker, excursies). Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties zijn ontleend zijn aan de door het relevante beroepenveld opgestelde TNberoepsprofiel; de opleiding heeft de landelijk overeengekomen eindkwalificaties verder uitgewerkt en wel zodanig dat studenten in voldoende mate voorbereid worden op het werkveld waarin zij na hun afstuderen terechtkomen; in de van het beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke kwalificaties wordt uitdrukkelijk ook het niveau van de beginnende TN-beroepsbeoefenaar geformuleerd. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de TN-opleiding als voldoende gelet op de volgende constatering: de opleiding heeft goed zicht op de ontwikkelingen in het werkveld en zij heeft haar inzicht vertaald naar concrete opleidingsdoelstellingen, die zij vervolgens ook in haar programmaopzet (ordening volgens indicatoren van professioneel gedrag en thematische opbouw) duidelijk zichtbaar heeft gemaakt en waarbij zij het werkveld betrekt. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie onder D en E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam de kwalificatie goed als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 15

19 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen De landelijke set eindkwalificaties is opgesteld in samenwerking met het relevante beroepenveld. De set opleidingskwalificaties waarover de opleiding beschikt, is afgeleid van de landelijke kwalificatieset en wordt besproken met het werkveld (zie hierna). De HBO-kwalificaties zijn impliciet opgenomen in de geactualiseerde opleidingskwalificaties. Bij een eventuele verandering wordt er op toegezien dat binnen de opleidingskwalificaties ook de HBO-kwalificaties zijn opgenomen. De kwalificaties worden geconcretiseerd op basis van de volgende onderdelen: context (type bedrijf) waarbinnen de competentie relevant is; kritische situatie waarin de competentie moet worden getoond; rol van de professional; concreet resultaat aan de hand waarvan de competentie kan worden getoetst; prestatie-indicatoren die aan het resultaat worden gesteld. Onder facet 1.3 is er op gewezen dat de opleiding gastdocenten van TU Delft, Erasmus Universiteit en uit het bedrijfsleven bij het onderwijs betrekt. Onderwerpen van gastlessen zijn onder meer nanotechnologie, medische fysica, akoestiek, fotonica en besturingstechnologie. Deze gastcolleges vinden plaats in het derde en vierde studiejaar. Ook worden dan de eerste meer beroepsgerichte modules aangeboden en de eerste bedrijfsgerichte projecten uitgevoerd. In het derde leerjaar wordt stage gelopen en in het vierde jaar volgen ook weer beroepsgerichte modules en afstuderen studenten af. Daarnaast worden door de docenten relevante ontwikkelingen in het bedrijfsleven op de voet gevolgd door middel van het begeleiden van stagiairs en afstudeerders en door de kennis die opgedaan wordt binnen hun netwerken. Stage en afstuderen vinden altijd plaats in het bedrijfsleven waarvan, zoals gesteld, een groot gedeelte in wetenschappelijke onderzoeksinstituten plaatsvindt. Bij actuele en relevante ontwikkelingen in het beroepenveld moet, behalve aan vakinhoud, ook gedacht worden aan enerzijds nieuwe software of apparatuur en anderzijds veranderende contexten. Wat betreft de software en apparatuur worden studenten steeds opgeleid in termen van leren omgaan met zoals het auditteam ook gebleken is tijdens de rondgang: er is fysiek veel ruimte gereserveerd voor experimenten. Veranderingen in contexten waarbinnen natuurkundig onderzoek wordt verricht kunnen leiden tot aanpassing van de opleiding, zoals is gebeurd met de toevoeging van fotonica en medische techniek. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 16

20 Bij de ondersteunende onderwijsmodules, zoals op het gebied van ICT, is zowel de inhoud als de vormgeving veranderd. In alle studiejaren is bijvoorbeeld de invloed van de ICT op het programma terug te vinden. Naast de genoemde simulaties zijn Labview voor de meer elektronische toepassingen en voor de interpretatie van meetgegevens, en Maple voor de wiskunde voorbeelden van deze modernere vormgeving. Ook de context van de onderwijsprojecten is aangepast. Vooral in het derde en vierde studiejaar zijn de projecten voornamelijk aangedragen door het bedrijfsleven. Daardoor wordt gegarandeerd dat deze projecten op authentieke problemen zijn gebaseerd. De opleiding heeft in haar onderwijsmodel goed het beleid beschreven ten aanzien van het ontwikkelen van kennis en vaardigheden van studenten. Er wordt gebruik gemaakt van recente vakliteratuur. Het studiemateriaal wordt door de docenten jaarlijks geselecteerd, onder meer op basis van relevantie, actualiteit, leesbaarheid en prijsstelling. Een voorbeeld van de literatuur is het boek van Giancoli, dat zowel in het Engels als in het Nederlands op de boekenlijst staat voor alle leerjaren. Het auditteam constateert dat de opleidingsstructuur aan studenten voldoende openingen biedt naar de beroepspraktijk. Het curriculum is opgebouwd uit de volgende activiteiten: a. kennismodulen waarbij het vooral gaat om kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van en de ondersteunende vakgebieden; b. beroepsvaardigheden worden ontwikkeld in projecten die in de regel afkomstig zijn uit het werkveld. Zij hebben tot doel, in aansluiting op de beroepspraktijk, aandacht te besteden aan de integratie van vakgebieden, het ontwikkelen van beroepsvaardigheden maar ook het werken in teamverband, het maken van een planning en een taakverdeling. Ook door middel van stages en afstuderen is de inbreng van de actuele beroepspraktijk gewaarborgd in het onderwijsprogramma; c. de student maakt in de eerste fase van de studie kennis met de beroepspraktijk. Door middel van bezoeken aan het werkveld krijgt de student al in een vroeg stadium een beeld van wat van afgestudeerden verwacht wordt. De opleiding biedt de student een leeromgeving aan waarbinnen deze in staat wordt gesteld de voor de beroepspraktijk relevante kennis, vaardigheden en competenties op te doen. De opleiding beschikt daartoe over een binnenschools programma waarin praktijkgerichte en aan de praktijk ontleende projecten ieder kwartaal centraal staan. De opleiding biedt studenten op dit moment de volgende keuzeruimte: in de middenfase kunnen studenten negen studiepunten invullen met aangeboden keuzevakken (o.a. Bedrijfskunde) of naar eigen voorkeur, op voorwaarde van instemming van de opleiding voor de specialisatie in het vierde jaar heeft de student de keuze uit vier aangeboden programma s (toegepaste natuurkunde, besturingstechnologie, fotonica en medische fysica) en de mogelijkheid een eigen invulling te kiezen, op voorwaarde van instemming van de opleiding. de student kan een doorstroomminor kiezen die toelating biedt tot de masteropleiding van de TU Delft. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 17

21 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de interactie met de TN-beroepspraktijk vindt plaats zowel op het niveau van programmaontwerp als op het niveau van de programma-uitvoering. Deze interactie wordt aantoonbaar ingezet om de relevantie van de opleiding te waarborgen; de ontwikkeling van kennis en beroepsvaardigheden van de studenten vindt plaats via vakliteratuur en via door de beroepspraktijk ingebrachte projecten; de verbinding tussen de beroepspraktijk en het binnenschools programma is duidelijk aanwezig in het opleidingsprogramma. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 18

22 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen Het programma van Technische Natuurkunde is afgeleid van de opleidingskwalificaties uit het landelijk opgestelde opleidingsprofiel. In de notitie Informatie over jouw Portfolio, dat aan het begin van de propedeuse aan de student wordt uitgereikt, worden (delen van) competenties uitgesplitst naar niveau over de vier studiejaren weergegeven. In de studiewijzers van de vakken wordt de inhoud beschreven in kennisen vaardighedenelementen. In de studiewijzers van de projecten wordt de verbinding gelegd tussen de competenties en de leerdoelen. Het curriculum van de opleiding is opgebouwd uit de volgende activiteiten: kennismodulen waarbij het vooral gaat om kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van Technische Natuurkunde en de ondersteunende vakgebieden; beroepsvaardigheden worden ontwikkeld in projecten die in de regel afkomstig zijn uit het werkveld. Zij hebben tot doel, in aansluiting op de beroepspraktijk, aandacht te besteden aan de integratie van vakgebieden, het ontwikkelen van beroepsvaardigheden met name de ontwerpvaardigheden, maar ook het werken in teamverband, het maken van een planning en een taakverdeling. Ook door middel van stages en afstuderen is de inbreng van de actuele beroepspraktijk gewaarborgd in het onderwijsprogramma; de student maakt in de eerste fase van de studie kennis met de beroepspraktijk. Door middel van bezoeken aan het werkveld krijgt de student al in een vroeg stadium een beeld van wat van TN ers verwacht wordt. De opleiding biedt de student een leeromgeving aan waarbinnen deze in staat wordt gesteld de voor de beroepspraktijk relevante kennis, vaardigheden en kwalificaties op te doen. De opleiding beschikt daartoe over een binnenschools programma waarin praktijkgerichte en aan de praktijk ontleende projecten (zoals ontwerpproject, onderzoekproject en bedrijfsproject) ieder kwartaal centraal staan. De opleiding heeft in de documentatie per studiejaar aangegeven welke projecten er per periode lopen en op welke kwalificaties deze projecten gericht zijn. Zo zijn er kwalificaties op het terrein van experimenteren, ICT en het gebruik van modellen. De student kiest aan het begin van de projecten en van de stage zijn persoonlijke leerdoelen aan de hand van het competentieprofiel van de opleiding, de persoonlijke interesses en het gekozen ontwikkelingspad. In de studiewijzers staan per onderwijseenheid de leerdoelen, de inhoud en de werkvormen. Kennisonderdelen worden meestal via colleges onderwezen. Een voorbeeld waarin meerdere werkvormen bijdragen aan de leerdoelen van een vak is Natuurkunde en Techniek in de propedeuse. Dit onderwijsdeel draagt sterk bij aan het bijbrengen van basiskennis, in dit geval vooral mechanica, en loopt door de hele propedeuse heen. Naast theorieonderwijs bestaat het onderwijs daarbij uit practica en computersimulaties (Interactive Physics), die de mechanica inzichtelijk maken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Natuurkunde, Haagse Hogeschool 19