Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfseconomie voltijd - deeltijd

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfseconomie voltijd - deeltijd Fiscale Economie voltijd Saxion Hogescholen Enschede en Deventer

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Bedrijfseconomie voltijd - deeltijd CROHO nr Fiscale Economie voltijd CROHO nr Saxion Hogescholen Enschede en Deventer Hobéon Certificering BV juni 2007 Auditteam: W.L.M. Blomen Mr. M. J. Broekhuizen B.W.M. van der Hoorn Drs. A.J. van de Munt RA Drs. G.J. Stoltenborg Secretaris: G.C. Versluis

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport FE Onderweg naar een competentiegerichte opleiding (juni 2002) Visitatie BE Interne audit FE en BE Instellingsaudit Saxion Hogescholen Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers audit Programma audit 22 en 23 maart BEVINDINGEN EN BEOORDELING 12 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 12 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 12 Facet 1.2. Niveau Bachelor 17 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 20 Onderwerp 2: Programma 23 Facet 2.1. Eisen HBO 23 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 29 Facet 2.3. Samenhang Programma 34 Facet 2.4. Studielast 38 Facet 2.5. Instroom 43 Facet 2.6. Duur 47 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 48 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 51 Onderwerp 3: Inzet van Personeel Facet 3.1. Eisen HBO Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 62 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 64 Onderwerp 4: Voorzieningen 70 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 70 Facet 4.2. Studiebegeleiding 73 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 79 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 85 Onderwerp 6: Resultaten 89 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 89 Facet 6.2. Onderwijsrendement 91 3 SAMENVATTEND OORDEEL 3.1 Oordeelschema HBO bachelor opleiding Bedrijfseconomie Enschede voltijd - deeltijd Oordeelschema HBO bachelor opleiding Bedrijfseconomie Deventer voltijd - deeltijd Oordeelschema HBO bachelor opleiding Fiscale Economie voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 97 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 22 en 23 maart 2007

4 1 INLEIDING 1.1 Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleidingen. 1.2 Bereik van de beoordeling Saxion Hogescholen, in casu Academie Financiën, conomie & Management (F M), verzorgt de HBO bachelor opleidingen Accountancy (in Enschede en Deventer), Bedrijfseconomie (in Enschede en Deventer), Fiscale Economie (in Enschede) en Staats Praktijk Diploma (Enschede). Het onderhavige rapport heeft betrekking op Bedrijfseconomie Enschede, voltijd crohonummer Bedrijfseconomie Enschede, deeltijd crohonummer Bedrijfseconomie Deventer, voltijd crohonummer Bedrijfseconomie Deventer, deeltijd crohonummer Fiscale Economie Enschede, voltijd crohonummer Gelijktijdig met de audit bij de opleiding Bedrijfseconomie en Fiscale Economie Enschede is ook een audit uitgevoerd bij de opleiding Bedrijfseconomie en Accountancy Deventer. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door het Kwaliteitsrapport van de opleidingen Accountancy, Bedrijfseconomie en Fiscale Economie Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd- en de deeltijdvariant van de opleiding Bedrijfseconomie van de locaties Enschede en Deventer en zijn oordeel over de opleiding Fiscale Economie in één rapport samengevat. De reden hiervoor is, dat beide varianten van de opleiding Bedrijfseconomie op de beide locaties gericht zijn op dezelfde eindkwalificaties en beide opleidingen, Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, binnen dezelfde Academie Financiën & Management (F M) binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. Niettemin wordt in het rapport, daar waar nodig, het onderscheid tussen de twee opleidingen en de beide varianten en twee locaties zichtbaar gemaakt en is het oordeel per facet en het samenvattende oordeel over elk onderwerp voor de beide opleidingen apart beschreven. 1.3 Karakteristiek van de opleiding De opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie maken onderdeel uit van de Academie Financiën, conomie & Management (F M) De opleidingen Bedrijfseconomie (BE), Accountancy (AC) en Fiscale Economie (FE) te Enschede kennen in de eerste twee studiejaren één gemeenschappelijk curriculum. Dientengevolge kunnen de studenten zich oriënteren op de verwante opleidingen. Tevens maken zij kennis met de vraagstukken die een rol spelen in de diverse beroepen, waarvoor de Academie F M studenten opleidt. Deze kennis is voor hun latere beroepsuitoefening ook van belang. Vanaf het derde studiejaar lopen de curricula van de opleidingen uiteen. De locatie Deventer hanteert inmiddels in het eerste studiejaar hetzelfde gemeenschappelijke curriculum voor AC en BE als in Enschede. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 1

5 In het studiejaar zullen de opzet en de inhoud van het curriculum voor zowel de locatie Enschede als Deventer gelijk zijn, waarbij de eerste twee studiejaren een gemeenschappelijk curriculum kennen en het daarop volgende derde en vierde studiejaar zich specifiek richt op hetzij AC, hetzij FE, hetzij BE. (zie facet 2.2. en 2.4.) In het studiejaar zijn er 75 studenten en 4 kerndocenten bij de opleiding FE. In het studiejaar zijn er 500 studenten en 17 kerndocenten bij de opleiding BE Enschede en 135 studenten en 6 kerndocenten bij de opleiding BE Deventer De opleiding BE kent een voltijd- en een deeltijdopleiding. De deeltijdopleiding BE op de locatie Deventer is sinds september 1998 aangeboden in de vorm van Economie Compact door vier hogescholen, te weten: Haagse Hogeschool, Hanzehogeschool te Groningen, Hogeschool Inholland te Diemen, Saxion Hogescholen Deventer. De ontwikkeling van het programma, de organisatie en afstemming werden centraal geregeld. De voorlichting, de studentcontacten, de praktische uitvoering, de studiebegeleiding en contactcolleges vonden plaats vanuit de vier hogescholen. Met ingang van september 2006 is het samenwerkingsverband beëindigd en zijn deze hogescholen zelfstandig verder gegaan. De deeltijdopleiding BE op de locatie Enschede is anders van opzet. Op dit moment vindt er binnen de Academie F M een ontwikkeltraject plaats om met ingang van het schooljaar de deeltijdopleiding BE Enschede op eenzelfde wijze vorm te geven als de huidige voltijd opleiding. Het beleid is er op gericht te komen tot een gemeenschappelijk didactisch concept voor voltijd en deeltijd zonder daarbij het specifieke karakter van de deeltijd opleiding uit het oog te verliezen Voor studenten uit het MBO is het MHBO-traject ontwikkeld. In dit traject werken MBO en Saxion Hogescholen samen aan de ontwikkeling van competenties bij studenten in het MBO. Indien zij dit traject met goed gevolg afleggen zijn zij beter voorbereid op een studie in het HBO en kunnen zij desgewenst versneld studeren. De Academie F M heeft dit met het ROC van Twente en ROC Aventus vastgelegd in de Onderwijsovereenkomst MHBO-traject, 26 januari Ook voor studenten met een VWO-vooropleiding en goede Havisten bestaat de mogelijkheid het programma versneld te doorlopen. Omdat het studieprogramma van het eerste en tweede studiejaar concentrisch is opgebouwd, kunnen studenten op elk moment in het eerste leerjaar overstappen naar het tweede leerjaar en ook weer terug. (zie facet 2.5) Voor internationale studenten in de eindfase van hun studie aan een vergelijkbare bedrijfseconomische opleiding in het land van herkomst heeft BE Deventer de opleiding International Final Year Accounting & Finance ontwikkeld. Doel van deze opleiding is het gericht bijbrengen /vergroten van bedrijfseconomische managementvaardigheden voortbouwend op de vooropleiding. Na een jaar kunnen deze internationale studenten een Nederlands bachelor diploma halen. Aan dit International Final Year nemen ieder jaar buitenlandse studenten deel Ten einde de flexibiliteit en het tijd- en plaatsonafhankelijke leren te bevorderen is besloten het onderwijs vast te leggen in digitale systemen. Deze digitale leeromgeving, genaamd Quick Place (studiejaar 1) en Learning Space (studiejaar 2-4), bevat het totale onderwijs van de opleiding. (zie facet 2.7.) Saxion hanteert als uitgangspunt, dat het curriculum van een bacheloropleiding een omvang moet kennen van 240 studiepunten en opgebouwd moet zijn uit een majordeel van 210 studiepunten en een minordeel van 30 studiepunten. Studenten BE kunnen vanaf 2007/2008 in de hoofdfase kiezen voor een tweetal specialiserende minoren of voor een AC-minor, een differentiërende minor, een doorstoomminor of een vrije minor. (zie facet 2.2.) De opleiding FE daarentegen acht het niet zinvol binnen het majordeel van het programma verschillende afstudeerrichtingen op te nemen, omdat de studenten worden opgeleid voor een afgebakend beroep. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 2

6 Wel wordt vanaf aan studenten een doorstroomminor aangeboden aan het eind van het vierde studiejaar voor doorstroom naar de masteropleidingen voor fiscale economie. (zie facet 2.2.) Op dit moment heeft de academie/opleiding geen eigen lectoraat. Wel participeert de opleiding Accountancy in de ontwikkeling van een Master-opleiding Accounting & Auditing in samenwerking met een zevental andere hogescholen en de beroepsorganisatie NOvAA. De academie F M bekijkt op welke wijze de kenniskring de academie gaat voeden en omgekeerd. Daarnaast zal vanuit de academie een medewerker gaan participeren in de kenniskring van Ondernemersschap. (zie facet 2.1.) Bedrijfseconomie: De internationale ontwikkelingen die aan bod komen in de opleiding beperken zich tot de aandacht voor internationale wet- en regelgeving op het gebied van jaarverslaggeving, valutarisicobeheer en internationaal beleggen. Daarnaast staan er in zowel Enschede als Deventer een aantal activiteiten op het programma met een internationale component en worden een aantal blokken op beide locaties in het Engels aangeboden. Het programma van de opleiding BE wordt voor het grootste deel aangeboden in het Nederlands. In het studiejaar heeft de Academie F M een notitie Internationalisering opgesteld voor alle opleidingen binnen de academie. (zie facet 1.1.) Fiscale Economie: Ontwikkelingen op het internationale terrein zijn zichtbaar in alle onderdelen van het curriculum, omdat de fiscale wet- en regelgeving in toenemende mate wordt ingekaderd door Europese regelgeving en jurisprudentie. Het programma van de opleiding FE wordt voor het grootste deel aangeboden in het Nederlands. In het studiejaar heeft de Academie F M een notitie Internationalisering opgesteld voor alle opleidingen binnen de academie. (zie facet 1.1.) 1.4 Visitatierapport FE Onderweg naar een competentiegerichte opleiding (juni 2002) De visitatiecommissie constateert dat de opleiding FE in Enschede nog hoofdzakelijk klassiek is ingevuld en vormgegeven, maar ziet dat er (vooral) in de randvoorwaardelijke sfeer hard gewerkt wordt aan modernisering. De opleiding moet haar aandacht verdelen over zeer veel fronten. Op het merendeel van de kwaliteitsaspecten is meer of minder substantiële verbetering nodig. Op grond van de visitatie komt de commissie tot de volgende hoofdaanbevelingen: Het is cruciaal dat het management de docenten mee krijgt in de veranderingen. De ingezette cultuurverandering wordt versneld door het verbeteren van de organisatie. De notitie, die in het kader van het veranderbeleid is opgesteld, PROBE 1, een logische vervolg, moet nader worden geconcretiseerd in een voor alle betrokkenen duidelijk plan van aanpak. Het beleid wordt resultaatgericht. De opleiding ontwikkelt een helder eigen beroepsbeeld. De inmiddels ontwikkelde beroepsrollen bieden hiertoe een uitgangspunt dat nader moet worden uitgewerkt en getoetst. Om een goed beroepsbeeld te kunnen ontwikkelen versterkt de opleiding haar externe gerichtheid. Concreet betekent dit ten minste: het huidige docententeam wordt versterkt met docenten met een actuele FE-achtergrond; bestaande externe relaties worden beter benut voor het gestructureerd inwinnen van informatie over ontwikkelingen in het werkveld; het aantal docentstages wordt uitgebreid. Het beroepsbeeld vormt de basis van waaruit vernieuwingen worden opgezet. Hiervoor is een strakke regie nodig via competenties, eindtermen en leerdoelen. Het management gaat voort op de ingeslagen weg van verbetering van randvoorwaarden. 1 PROBE: Project Raamwerk Onderwijs Bedrijfseconomie Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 3

7 De Academie F M heeft op verzoek van de NVAO in 2006 een Stand van Zaken-notitie over de opleiding Fiscale Economie op 31 december 2005 ter beoordeling opgestuurd. Daarin geeft zij de ontwikkelingen weer met betrekking tot het nieuwe landelijke beroepsprofiel waaraan de opleiding heeft meegewerkt, de eigen visie op het beroep, het overleg dat daarover heeft plaatsgevonden met het werkveld, de concrete uitwerking van de eindtermen naar het curriculum en de opbouw van het curriculum in leerlijnen, de algemene studiebegeleiding en de specifieke begeleiding bij de stage en het afstuderen, het personeelsbeleid en het kwaliteitszorgsysteem dat voor heel Saxion is opgezet. Naar aanleiding van deze Stand van Zaken-notitie heeft de NVAO op 21 maart 2007 aan de Academie F M een brief gestuurd waarin zij meedeelt, dat de NVAO van alle kwaliteitsaspecten waarvoor het oordeel van de visitatiecommissie onvoldoende luidde, nu een positieve indruk heeft. Het door Hobéon samengestelde auditteam, dat op 22 en 23 maart 2007 ten behoeve van de Accreditatie de audit uitvoerde bij de opleiding Bedrijfseconomie/Fiscale Economie, heeft kennisgenomen van het Visitatierapport van de opleiding FE en de Stand van Zaken-notitie van de Academie F M. In onderhavig adviesrapport is bij de verschillende onderwerpen/facetten aangegeven wat de bevindingen zijn van het auditteam naar aanleiding van de audit die op 22 en 23 maart heeft plaatsgevonden. 1.5 Visitatie BE In 2002 heeft de opleiding BE van Saxion Hogescholen Enschede en Deventer deelgenomen aan de proefaccreditatie die werd gehouden bij de opleidingen Bedrijfseconomie. Van deze proef-accreditatie is geen officieel rapport gepubliceerd. 1.6 Interne audit FE en BE Als onderdeel van het Saxion kwaliteitszorgsysteem en ter voorbereiding op de audit door Hobéon hebben er in november 2006 twee interne audits plaatsgevonden bij de opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie Deventer en Bedrijfseconomie en Fiscale Economie in Enschede. De twee interne auditteams bestonden uit hiervoor opgeleide medewerkers van Saxion Hogescholen en twee externe werkvelddeskundigen. In het algemeen hebben de auditteams positief geoordeeld over de kwaliteit van de opleidingleidingen. Als sterke punten die voor beide locaties gelden noemden zij o.a.: de wijze waarop de onderwijsvisie van de opleidingen is uitgewerkt in een didactisch concept met vier leerlijnen; de opleidingen beschikken over goed uitgewerkte competentiematrices, waarmee borging van te ontwikkelen competenties, het niveau en de relatie met het landelijke beroeps- en opleidingsprofiel; het eindniveau van de afgestudeerden wordt door de werkvelddeskundigen als (ruim) voldoende beoordeeld; de uitwerking van de PDCA-cyclus is goed; het kwaliteitsmanagementsysteem is goed en operationeel; de opleidingen in Deventer hebben duidelijk lering getrokken uit eerdere audits bij de opleiding Accountancy In Enschede. De verbeterpunten zijn duidelijk zichtbaar. Als verbeterpunten van de opleidingen noemden de interne auditteams o.a.: de gesprekkencyclus is nog niet volledig opgang gekomen. Docenten geven aan niet allemaal in het bezit te zijn van een POP. Het interne auditteam heeft gemerkt dat dit proces langzaam op gang komt, en wil het management meegeven hier de komende tijd prioriteit aan te geven; het kwaliteitsmanagementsysteem van de academie ziet er goed uit. Het interne auditteam mist echter de prioritering en borging van de verbetervoorstellen. Op welke wijze worden verbetervoorstellen Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 4

8 bewaakt, wie houdt het overzicht over de verschillende verbetervoorstellen en waar wordt dit alles vastgelegd; Het POP en portfolio hebben nog niet de functie die ze moeten hebben. Ze zijn nog geen sturingsinstrument. Studenten in Deventer hebben gezegd, dat zij het nut van beide instrumenten niet zien, volgens hen is het niet meer dan een invuloefening. Studenten vinden docenten niet stimulerend ten aanzien van de persoonlijke leerweg. Daarnaast werden voor de locatie Enschede nog de volgende verbeterpunten genoemd: Het stagebeleid van de opleiding BE, de kwaliteit van de stageplaatsen en de eisen die worden gesteld aan de verslaglegging vragen dringend om aandacht en moeten sterk worden verbeterd. Gezien de aanhoudende matige tevredenheidsscores bij de Saxion Studenten Survey s van de afgelopen jaren vraagt het auditteam zich af of de effectiviteit van de kwaliteitszorgprocessen en of verbetermaatregelen toereikend zijn. Het door Hobéon samengestelde (externe) auditteam, dat op 22 en 23 maart 2007 ten behoeve van de Accreditatie de audit uitvoerde bij de opleiding Bedrijfseconomie/Fiscale Economie, heeft kennisgenomen van de Auditrapporten, die naar aanleiding van de interne audit op 22 november 2006 (Enschede) en 28 november 2006 (Deventer) zijn opgesteld en van het Kwaliteitsrapport van de opleiding Accountancy, Bedrijfseconomie en Fiscale Economie dat ten behoeve van de audit op 22 en 23 maart 2007 is opgesteld. In onderhavig adviesrapport is bij de verschillende onderwerpen/facetten aangegeven wat de bevindingen zijn van het (externe) auditteam op bovengenoemde punten naar aanleiding van de audit die op 22 en 23 maart heeft plaatsgevonden. 1.7 Instellingsaudit Saxion Hogescholen Op 14 maart 2006 heeft Hobéon een audit uitgevoerd op centraal niveau bij Saxion Hogescholen, waarbij gekeken is naar het beleid op instellingsniveau met betrekking tot alle onderwerpen/facetten uit het NVAO kader. Het auditteam heeft tijdens deze audit kunnen constateren, dat Saxion inmiddels voor een aantal facetten op centraal niveau duidelijk beleid heeft vastgelegd, dat door de afzonderlijke academies/ opleidingen wordt nagevolgd. De controle op de uitvoering van dit beleid en de werking van de PDCA-cyclus bij de afzonderlijke academies/opleidingen geschiedt o.a. door middel van bilaterale overleggen die de Raad van Bestuur drie maal per jaar heeft met de academiedirecteuren aan de hand van de Businessplannen van de academie, managementrapportages (Maraps) en een Management Review/Jaarverslag. Het auditteam heeft haar bevindingen vastgelegd in het Beoordelingsrapport Centraal Niveau Saxion Hogescholen (augustus 2006). De instellingsaudit werd verricht door W.L.M. Blomen als leadauditor en drs. W.G. van Raaijen als onderwijskundige. De heer Blomen is als directeur en de heer Van Raaijen als senior adviseur werkzaam bij Hobéon Certificering. Als vakdeskundige maakte prof. dr. J.K. van Dijk en als werkvelddeskundige G. de Raad deel uit van dit auditteam. Van Dijk is Emeritus-hoogleraar Personeel en Organisatie in de Gezondheidzorg, een functie die hij tot eind 2004 vervulde aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Voorts was hij lange tijd als hoofd van de afdeling Personeels- en Arbeidsvraagstukken aan Prismant (een landelijk advies-en onderzoeksbureau in de gezondheidszorg) te Utrecht verbonden. Vanuit Prismant werkte hij als expert op het gebied van personeels- en arbeidsvraagstukken en deed hij zowel landelijke projecten, als instellingsondersteuning en advisering, opleidingen, trainingen en coaching. Vanaf 2005 werkt Van Dijk als zelfstandig bestuursadviseur op het gebied van personeel, organisatie en innovatie. De Raad was o.a. manager bij Polaroid, algemeen directeur bij Stork Plastics Machinery en Lid Raad van Bestuur bij Koninklijke Ten Cate. Van was hij Secretaris Generaal EFQM in Brussel en van Algemeen Directeur van de Raad voor Accreditatie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 5

9 Momenteel is De Raad voorzitter van onder meer de Industriële Kring Twente, de Stichting Kwaliteit Twente en de Stuurgroep Versterking Industriepotentieel Twente. Secretarissen tijdens deze audit waren de dames G.C. Versluis en drs. E.R.J. Rijnen, beiden adviseur bij Hobéon. Begin 2007 heeft Hobéon nog een beperkte aanvullende verificatie uitgevoerd. Daarbij is gekeken naar die facetten waarvan het auditteam in 2006 had kunnen constateren dat Saxion daarvoor centraal beleid had vastgelegd. Geverifieerd is of Saxion kon aantonen dat dit instellingsbeleid wordt uitgevoerd door alle afzonderlijke academies/ opleidingen. De bevindingen van het auditteam van de instellingsaudit met betrekking tot de facetten waarvoor centraal beleid is vastgesteld, zijn beschreven bij de betreffende facetten in onderhavig Adviesrapport ten behoeve van de accreditatie van de opleiding (naam opleiding). Bij deze facetten is vervolgens alleen nog een aanvullend oordeel met betrekking tot de specifieke uitwerking op opleidingsniveau beschreven. 1.8 Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende voltijd en deeltijd opleiding BE en de voltijd opleiding FE is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: De voltijd en deeltijd opleiding BE en de voltijd opleiding FE hebben zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft de opleidingsspecifieke referentiekaders beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 6

10 Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleidingen BE en FE aangeleverde schriftelijke informatie: Kwaliteitsrapport; Studiegids; Onderwijs- en Examen Regeling OER; Visitatierapport FE Onderweg naar en competentiegerichte opleiding (juni 2002) (zie ook 1.4); Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door opleidingen BE, FE en AC aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleidingen. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de audit (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleidingen op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 2, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten één {meerdere} externe onafhankelijke deskundige{n} op het gebied van {werkveld}, één student, één lead auditor, één auditor onderwijs vanuit Hobéon Certificering en één secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. 2 Audit heeft op 22 en 23 maart 2007 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 7

11 De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding(en) overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van de opleidingsprogramma s BE voltijd en deeltijd en FE en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleidingen BE en FE werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 8

12 1.8.2 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 3 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 3 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 9

13 1.8.1 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: W.L.M. Blomen Mr. M. J. Broekhuizen B.W.M. van der Hoorn Drs. A.J. van de Munt RA Drs. G.J. Stoltenborg G.C. Versluis Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Accountancy noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer W.L.M. Blomen is lead auditor en heeft inmiddels een groot aantal audits in het kader van accreditatie geleid binnen verschillende domeinen. De werkvelddeskundige Mr. M.J. Broekhuizen studeerde Notarieel Recht en Nederlands Recht aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen en Fiscaal Recht aan de Universiteit van Tilburg. Broekhuizen is momenteel werkzaam in de algemene fiscale adviespraktijk als Manager Tax bij Ernst & Young Belastingadviseurs. Broekhuizen heeft zich in zijn beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programmainhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien heeft hij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Broekhuizen heeft op grond van zijn ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals fiscale economie op HBO-niveau. De werkvelddeskundige en vakdeskundige onderwijs drs. A.J. van de Munt RA studeerde aan NIVRA/Nyenrode Information Management. Hij is als Senior Director Accounting & Reporting werkzaam bij Universal Electronics B.V. te Enschede en als parttime docent Externe Verslaggeving en IFRS en scriptiebegeleider verbonden aan NIVRA/Nyenrode. Van de Munt heeft zich in zijn beoordeling gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien heeft hij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De heer G. J. Stoltenborg heeft zich als deskundige onderwijs vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft in zijn vorige en huidige functie ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. De heer B.W.M. van der Hoorn is derdejaars student aan de Haagse Hogeschool Bedrijfseconomie en loopt op dit moment stage bij KPMG. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 10

14 1.8.2 Deelnemers audit Het auditteam heeft tijdens de audit gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma audit 22 en 23 maart 2007 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 11

15 2 BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Saxion heeft op instellingsniveau vastgelegd, dat de competenties waartoe wordt opgeleid mede ontleend zijn aan landelijk opgestelde en gevalideerde beroepsprofielen. Alle Saxion HBObacheloropleidingen nemen actief deel aan het landelijk overleg waarin het relevante beroepenveld de beroepsprofielen valideert en waarin de gezamenlijke opleidingen met elkaar komen tot domeincompetenties en opleidingscompetenties. Daarnaast is Saxion altijd (door een directeur) vertegenwoordigd in de sectorraad. In het bilateraal overleg dat de academiedirecteur heeft met de Raad van Bestuur (RvB), rapporteert de directeur over de vertegenwoordiging in de bovengenoemde overleggen, over de onderwerpen die aan de orde zijn geweest en aan de orde zullen komen en over de terugkoppeling binnen de academie/opleiding In haar kwaliteitsmanagementsysteem en de planning neemt de academie/opleiding op, dat zij eenmaal per vier jaar het beleid met betrekking tot de doelstellingen opleiding evalueert en waar nodig bijstelt. Tijdens de instellingsaudit heeft de hogeschool aangetoond dat alle HBO-bacheloropleidingen van Saxion participeren in de landelijke opleidingsoverleggen en dat de dienst Onderwijs & Student van Saxion jaarlijks evalueert of de opleidingen dit beleid uitvoeren. Uit verslagen blijkt, dat de RvB met de academiedirecteur in de bilaterale overleggen het beleid met betrekking tot de landelijke ontwikkelingen ten aanzien van de opleidingscompetenties en de participatie in de landelijke en sectoroverleggen bespreekt. Hiermee is op instellingsniveau voldoende geborgd, dat de opleidingen regelmatig op landelijk niveau overleggen over de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan de opleiding in het betreffende domein BE De opleiding heeft na consultatie van de Werkveldcommissie haar opleidingsprofiel BE Saxion ontwikkeld en vastgelegd in leerplannen voor de diverse jaren. De 39 landelijk vastgestelde competenties uit het Bedrijfseconomisch Toekomstperspectief heeft de opleiding uitgewerkt in een set eigen opleidingscompetenties en vertaald in relevante beroepsproducten en -diensten en leerdoelen en toetscriteria. De opleiding heeft haar visie op het beroep en het werkveld waarvoor zij de studenten opleidt, aangescherpt op basis van het onderzoek door het Landelijk Overleg Opleidingen Bedrijfseconomie (LOOBE) naar nationale en internationale ontwikkelingen in de beroepspraktijk BE er (okt. 2005) en vastgelegd in de notitie Visie op BE-beroep F M Noodzakelijke veranderingen zijn inmiddels in de curricula verwerkt. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 12

16 FE De opleiding heeft na consultatie van de Werkveldcommissie haar opleidingsprofiel FE ontwikkeld en de 12 landelijk vastgestelde competenties uit het Beroeps- en Opleidingsprofiel voor de HBO (bachelor)- opleiding Fiscale Economie uitgewerkt in een set eigen opleidingscompetenties en vertaald in relevante beroepsproducten en -diensten en leerdoelen en toetscriteria. De opleiding heeft haar eigen visie op het beroep en werkveld waarvoor zij de studenten opleidt vastgelegd in een Lokaal Beroepsprofiel. Deze visie is recentelijk aangepast aan de actuele ontwikkelingen na bespreking in de Werkveldcommissie en vastgelegd in de notitie Beroepsprofiel Fiscale Economie Saxion In het werkveld doet de opleiding onderzoek naar het niveau van pas afgestudeerden. Uit contacten met het werkveld en de stage- en afstudeerbedrijven blijkt, dat men tevreden is over het functioneren van studenten. Het auditteam heeft kennisgenomen van de op basis van het landelijk profiel door de opleidingen BE en FE uitgewerkte set eigen opleidingscompetenties en daaraan gekoppelde beroepsproducten en diensten. Het auditteam is van mening, dat de eindkwalificaties van de opleidingen corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en aansluiten bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding Bedrijfseconomie en Fiscale Economie. Uit de competentiematrices, die zijn opgenomen in de leerplannen voor de diverse jaren blijkt een duidelijke relatie tussen de landelijk vastgestelde competenties en de opleidingscompetenties. BE BE Saxion is actief participant in het BE -scholenoverleg LOOBE. Zo heeft de opleiding recentelijk geparticipeerd in de werkgroep, die onderzoek heeft gedaan naar nationale en internationale ontwikkelingen in de beroepspraktijk BE-er. (zie ook ) Deelname aan het LOOBE zorgt voor inzicht in de arbeidsmarkt. FE Saxion is actief participant in het FE-scholenoverleg LOFE (Landelijk Overleg Fiscale Economie) In september 2004 zijn de opleidingen AC, FE en BE uit Deventer en Enschede ondergebracht in één Academie F M. In november 2005 zijn de drie opleidingen gestart om de onderwijsmodellen voor de beide locaties te uniformeren en dezelfde opleidingen inhoudelijk op elkaar af te stemmen Alle opleidingen van de Academie F M hebben een eigen Werkveldcommissie, die vier maal per jaar bijeenkomt. Met de Werkveldcommissies bespreken de opleidingen de profielen, de inhoud en vormgeving van het onderwijs. In de regel geschiedt vaststelling en evaluatie met het werkveld van de visie op het beroep eens in de drie jaar. Met betrekking tot de legitimering van de toetscriteria hebben de opleidingen onderzocht wat de mening was van de leden van de Werkveldcommissie over algemene competenties die de studenten moeten ontwikkelen, de relevantie van het toetsplan en wijze waarop de opleiding kan aansluiten op het managen van de competentieontwikkeling in het bedrijf. Het auditteam heeft kennisgenomen van de samenstelling van de Werkveldcommissie BE en de Werkveldcommissie FE en is van mening, dat deze commissies een representatieve vertegenwoordiging laten zien van het werkveld waarbinnen de opleidingen BE en FE opereren. Op basis van de verslagen van overleggen concludeert het auditteam, dat er met de commissies regelmatig is gesproken over de structuur en de inhoud van de opleidingen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 13

17 BE Uit het Saxion Alumnionderzoek 2005 blijkt dat de studenten van de opleidingen uit Enschede en Deventer positief tot zeer positief zijn over het belang van de kwalificaties voor de huidige baan. Op de vraag of de opleiding hen goed/voldoende heeft voorbereid op de arbeidsmarkt reageert 80% van de alumni van Enschede en 83% van de alumni van Deventer positief. FE Uit het Saxion Alumnionderzoek 2005 blijkt dat de studenten van de opleiding positief tot zeer positief zijn over het belang van de kwalificaties voor de huidige baan. Op de vraag of de opleiding hen goed/voldoende heeft voorbereid op de arbeidsmarkt reageert 80% positief BE De internationale ontwikkelingen die binnen de opleiding aan bod komen beperken zich tot de aandacht voor internationale wet- en regelgeving op het gebied van jaarverslaggeving, valutarisicobeheer en internationaal beleggen. Daarnaast staan er in zowel Enschede als Deventer een aantal activiteiten op het programma met een internationale component en worden een aantal blokken op beide locaties in het Engels aangeboden. Onder voorwaarden is het voor studenten mogelijk de stage in het buitenland te doen. De opleiding heeft de Stagehandleiding beschreven waaraan de stage en de stageplek moet voldoen. Het programma van de opleiding BE wordt voor het grootste deel aangeboden in het Nederlands. Buitenlandse studenten kunnen zich scholen in de Nederlandse taal via een NT-2 traject. Voor Enschede geldt, dat deze studenten over verschillende tutorgroepen worden verspreid om hen te stimuleren de Nederlandse taal te gebruiken. Voor internationale studenten in de eindfase van hun studie aan een vergelijkbare bedrijfseconomische opleiding in het land van herkomst heeft BE Deventer de opleiding International Year Accounting & Finance ontwikkeld. Doel van deze opleiding is het gericht bijbrengen /vergroten van bedrijfseconomische managementvaardigheden voortbouwend op de vooropleiding. Na een jaar kunnen deze internationale studenten een Nederlands bachelor diploma halen. Uit de Saxion Student Survey (SSS) 2006 blijkt dat 75% van de studenten opleiding BE Deventer en 63% van de studenten BE Enschede positief is over internationale aspecten in de opleiding. FE Ontwikkelingen op het internationale terrein zijn zichtbaar in alle onderdelen van het curriculum, omdat de fiscale wet- en regelgeving in toenemende mate wordt ingekaderd door Europese regelgeving en jurisprudentie. Ook roostert de opleiding FE samen met de opleiding AC jaarlijks een internationale taxweek in met studenten van de eigen opleidingen en studenten vanuit andere landen. Daarnaast biedt de opleiding een aantal modulen aan in het Engels. Onder voorwaarden is het voor studenten mogelijk de stage in het buitenland te doen. De opleiding heeft in de Stagehandleiding FE vastgelegd waaraan de stage en de stageplek moeten voldoen. Het programma van de opleiding FE wordt voor het grootste deel aangeboden in het Nederlands. Buitenlandse studenten kunnen zich scholen in de Nederlandse taal via een NT-2 traject. Deze studenten worden over verschillende tutorgroepen verspreid om hen te stimuleren de Nederlandse taal te gebruiken. Uit de Saxion Student Survey (SSS) 2006 blijkt dat een derde van de studenten opleiding FE positief is over internationale aspecten in de opleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 14

18 In het studiejaar heeft de Academie F M een notitie Internationalisering opgesteld voor alle opleidingen binnen de academie. Meerjarige projecten en de producten die daaruit voort moeten komen zijn in deze notitie vastgelegd. Ontwikkelingen in het (internationale) beroepenveld en de competenties die noodzakelijk zijn voor een optimaal functioneren in de (internationale) financiële wereld zijn voor de academie leidend voor de inrichting van het programma. Het auditteam heeft kennisgenomen van de hierboven beschreven internationale aspecten in het curriculum BE en FE en van de notitie Internationalisering en is van mening, dat de academie/de opleidingen er voldoende voor zorgen, dat belangrijke internationale ontwikkelingen in het curriculum aan bod komen en studenten die competenties kunnen verwerven, die zij nodig hebben om ook in een internationale context te kunnen werken. Oordeel BE : voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de beide varianten van de opleiding op de beide locaties als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: De opleiding heeft op basis van het landelijke vastgestelde Bedrijfseconomisch Toekomstperspectief en de daarin opgenomen 39 competenties een set eigen opleidingscompetenties en daaraan gekoppelde beroepsproducten en diensten uitgewerkt. De eindkwalificaties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en sluiten aan bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding Bedrijfseconomie. De opleiding Bedrijfseconomie participeert in het landelijk scholenoverleg LOOBE. Met de Werkveldcommissie overlegt de opleiding regelmatig over de competenties, de organisatie en de inhoud van de opleiding. Alumni zijn tevreden tot zeer tevreden over de voorbereiding op de arbeidsmarkt en het belang van de kwalificaties voor de huidige baan. De academie/opleiding zorgt er voldoende voor, dat belangrijke internationale ontwikkelingen in het curriculum aan bod komen en studenten díe competenties kunnen verwerven, die zij nodig hebben om ook in een internationale context te kunnen werken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 15

19 Oordeel FE: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De opleiding heeft op basis van het landelijke vastgestelde Beroeps- en Opleidingsprofiel voor de HBO (bachelor)-opleiding Fiscale Economie en de daarin opgenomen 12 competenties een set eigen opleidingscompetenties en daaraan gekoppelde beroepsproducten en diensten uitgewerkt. De eindkwalificaties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en sluiten aan bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding Fiscale Economie. De opleiding Fiscale Economie participeert in het landelijk scholenoverleg LOFE. Alumni zijn tevreden tot zeer tevreden over de voorbereiding op de arbeidsmarkt en het belang van de kwalificaties voor de huidige baan. Met de Werkveldcommissie overlegt de opleiding regelmatig over de competenties, de organisatie en de inhoud van de opleiding. De academie/opleiding zorgt er voldoende voor, dat belangrijke internationale ontwikkelingen in het curriculum aan bod komen en studenten díe competenties kunnen verwerven, die zij nodig hebben om ook in een internationale context te kunnen werken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 16

20 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen De opleidingen BE en FE zijn van mening, dat de ontwikkeling van de opleidingscompetenties hand in hand gaat met de ontwikkeling van de generieke kwalificaties HBO-bachelor. De opleidingscompetenties zijn geformuleerd als het vermogen vraagstukken op te lossen die kenmerkend zijn voor de beroepspraktijk van de beginnend professional. Door het werken aan deze vraagstukken ontwikkelt de student de volgende generieke kwalificaties: probleemgericht werken (analyseren, probleemoplossen); wetenschappelijke toepassing; planmatig en methodisch en reflectief denken en handelen; samenwerken en communiceren; besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid; basale managementvaardigheden. Toetsing van opleidingscompetenties vindt daarom ook plaats aan de hand van deze generieke kwalificaties (zie 2.8.) De volgende generieke kwalificaties zijn niet zozeer aan een bepaalde opleidingscompetentie gekoppeld, maar zijn eerder het resultaat van het gehele studieprogramma van BE en FE: brede professionalisering, transfer en brede inzetbaarheid worden gerealiseerd doordat het studieprogramma alle relevante competenties omvat. Multidisciplinaire integratie wordt vooral gerealiseerd door de opdrachten in de integrale leerlijn De opleidingscompetenties vormen een mix van domein competenties en algemene HBOkwalificaties. Voor de verwerving van de opleidingscompetenties en de bijbehorende kennis en vaardigheden worden leeropdrachten in vier leerlijnen aangeboden. Deze leeropdrachten dragen bij tot het niveau van de bachelor zoals dat is vastgelegd in de Dublin Descriptoren. (zie voor de leerlijnen 2.1.2) Kennis en inzicht De verwerving van kennis en inzicht door studenten vindt nadrukkelijk plaats in de conceptuele leerlijn van het studieprogramma. In deze leerlijn leren studenten de voor de beroepsuitoefening relevante concepten, modellen, gezichtspunten en theorieën begrijpen en hanteren. Anders geformuleerd: in deze leerlijn leren studenten de beroepspraktijk en de theorie met elkaar te verbinden. De volgende competentie komt daarbinnen bijvoorbeeld aan bod: BE: het beheersen van geldstromen en de financiële aspecten van goederen- en dienstenstromen op korte en lange termijn FE De HBO-fiscalist is in staat verworven kennis en inzichten op anderen, zowel binnen als buiten zijn eigen organisatie/ werkomgeving, over te dragen zodanig dat anderen daar hun voordeel mee kunnen doen. (is dus ook toepassen van kennis en inzicht) Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleidingen Bedrijfseconomie en Fiscale Economie, Saxion Hogescholen 17