Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica voltijd. Hogeschool Leiden

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica voltijd Hogeschool Leiden

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica Voltijd CROHO nr (Informatica) Hogeschool Leiden Hobéon Certificering BV December 2006 Auditteam: De heer ir. AT. de Bruijn De heer prof.ir. A.J.M. Beulens De heer drs. H. de Jong De heer K. Haveman De heer drs. G.W.M.C. Broers

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Vóórtraject: nulmeting Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie Informatica en Bio-informatica 6 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 7 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 7 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 7 Facet 1.2. Niveau Bachelor 10 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 12 Onderwerp 2: Programma 14 Facet 2.1. Eisen HBO 14 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 17 Facet 2.3. Samenhang Programma 19 Facet 2.4. Studielast 21 Facet 2.5. Instroom 22 Facet 2.6. Duur 24 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 25 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 27 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 29 Facet 3.1. Eisen HBO 29 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen 34 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 34 Facet 4.2. Studiebegeleiding 36 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 38 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 38 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 41 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 44 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Informatica voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 49 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 28 september 2006.

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Hogeschool Leiden, in casu de Afdeling I&Bi, HL (Informatica & Bio-informatica, Hoger Laboratorium Onderwijs) verzorgt de HBO bachelor opleiding Informatica Het onderhavige rapport heeft betrekking op de opleiding Informatica. De opleiding Informatica wordt uitgevoerd in een voltijd variant Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd variant van de opleiding Informatica in het voorliggende rapport samengevat De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleidingen Informatica en Bio-informatica, voltijd. In deze rapportage is de beoordeling omschreven van de opleiding die door de Hogeschool Leiden, in casu de Afdeling I&Bi, HL in de volgende variant wordt aangeboden: Informatica, voltijd crohonummer: Vóórtraject: nulmeting Ter voorbereiding op het traject leidend tot een accreditatiebeslissing door de NVAO met betrekking tot de opleiding Informatica, heeft Hobéon Certificering op verzoek van de opleiding op 11 november 2005 een nulmeting uitgevoerd die met name was gericht op het door de opleiding gehanteerde kwaliteitszorgsysteem en de onderliggende processen en procedures. Inhoudelijke toetsing door vakspecifieke deskundigen maakte deel uit van de nulmeting. Doel van deze nulmeting was na te gaan of de opleiding naar het oordeel van Hobéon Certificering voldoende was voorbereid op het feitelijke accreditatietraject. Uit de nulmeting concludeerde Hobéon Certificering dat de opleiding over het algemeen in voldoende mate toegerust was om beoordeeld te worden maar dat de opleiding op enkele punten een verbetering diende uit te voeren. De nulmeting van de opleiding Informatica werd verricht door de heren drs. G.J. Stoltenborg en dr. J. Bruinsma. Eerstgenoemde is senior adviseur bij Hobéon Certificering. De heer Bruinsma is werkveld- en vakdeskundige op het terrein van Informatica. Als secretaris trad op de heer drs. G.W.M.C. Broers, als adviseur verbonden aan Hobéon Certificering. Conform de met de NVAO gemaakte afspraken, heeft het auditteam dat het accreditatieonderzoek heeft verricht, een andere samenstelling dan het team dat de nulmeting heeft uitgevoerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 1

5 1.4. Karakteristiek van de opleiding De missie en cultuur van Hogeschool Leiden zijn weergegeven in het instellingsplan. Hieruit blijkt dat de Hogeschool Leiden zich wil profileren als een regionaal kenniscentrum gericht op het opleiden van startbekwame en innovatieve beroepsoefenaars die aandacht hebben voor de mens in zijn omgeving, uitgaande van christelijke waarden. Voor het cluster techniek is deze missie nader uitgewerkt in het Beleidsplan Techniek Opleidingen die deel uit maken van het cluster dienen intensief samen te werken met het beroepenveld: dat wil zeggen het beroepenveld inschakelen en benutten als referentiekader. Bij het opleiden tot competente beroepsbeoefenaren betekent dit: onderwijs aanbieden van hoge kwaliteit, initieel en anderszins, waarbij de creativiteit van studenten en docenten, cursisten, klanten en andere stakeholders, wordt gezien als een belangrijke factor voor innovatiekracht. Voor de opleiding Informatica is dit in de documentatie verder geoperationaliseerd tot: - De afgestudeerde Informatica student is een zelfbewuste professional. De beroepspraktijk vraagt om zelfstandige, zelfverantwoordelijke en creatieve beroepsbeoefenaren die in staat zijn adequaat problemen op te lossen, in steeds wisselende situaties. Gegeven de snelle ontwikkelingen binnen het beroepenveld zullen Hbo ers (bachelors) hun eigen deskundigheid op het gewenste niveau moeten kunnen brengen en houden. Dit veronderstelt inzicht in de relevante beroepssituaties, het kunnen overzien van de reikwijdte van specifieke acties en kunnen reflecteren op de eigen prestaties en inzicht in toekomstige ontwikkelingen op het vakgebied IT. Belangrijker nog dan kennis is het vinden van oplossingen in kritische situaties en het vermogen eigen kennis, vaardigheid en gedrag op evenwichtige wijze verder te ontwikkelen in samenwerking met anderen. Dit zijn dan ook de uitgangspunten van de onderwijsvisie van de opleiding: De student als regisseur van zijn eigen opleiding. De opleiding ziet dit als antwoord op de snel veranderende eisen van de beroepspraktijk. Inbreng van de beroepspraktijk op vele momenten in de opleiding en reflectie op eigen kunnen zijn hierbij de noodzakelijke ingrediënten. Voor het realiseren van onderwijs dat uitgaat van deze missie, participeert de opleiding in landelijke overleggen van HBO-Informatica opleidingen om onder andere langs deze weg nieuwe ontwikkelingen te signaleren en te beoordelen in overleg met het landelijk georganiseerde bedrijfsleven. Ook neemt de opleiding actief deel aan regionale samenwerkingsverbanden met kenniscentra en bedrijfsleven Visitatierapport De opleiding Informatica van de Hogeschool Leiden is niet gevisiteerd (Bron: HBO-raad, opleidingen Informatica). De opleiding is gestart in Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 2

6 1.6. Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de opleiding Informatica is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvariant geldt het volgende: De opleiding Informatica heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleiding en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een Informatica opleiding op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding Informatica aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review; Studiegids; Onderwijs- en Examenreglement; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 3

7 Op basis van de door opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Informatica, een student, één lead auditor, één auditor onderwijs/secretaris vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. De bevindingen werden vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 28 september 2006 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 4

8 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 5

9 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Student-lid Onderwijskundig auditor en Secretaris: De heer ir. A.T. de Bruijn De heer prof.ir. A. Beulens (externe deskundige inhoud Informatica) De heer drs. H. de Jong (externe deskundige werkveld Informatica) De heer K. Haveman De heer drs. G.W.M.C. Broers Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Informatica noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer De Bruijn heeft als lead auditor inmiddels een aantal audits voorgezeten. Hij heeft, op basis van zijn jarenlange ervaring binnen het hoger technische onderwijs, een goed beeld van technische opleidingen op dit niveau en binnen het vakgebied Informatica. De externe deskundigen Beulens en De Jong hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Beide externe deskundigen hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op HBO-niveau. De deskundige onderwijs, Broers, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Broers heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. De heer Haveman completeerde het auditteam als studentlid. Haveman is vierdejaars student Informatica op de Hogeschool Saxion, Enschede. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie Informatica en Bio-informatica De opleidingen Informatica en Bio-informatica van de Hogeschool Leiden zijn op één dag geaudit. Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 6

10 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Het auditteam constateert dat de opleiding Informatica in de documentatie op een voldoende heldere wijze uiteen heeft gezet op welke wijze men concreet de relatie werkveld en opleiding gestalte heeft gegeven. Bij de opzet van de opleiding Informatica (start van de opleiding in de variant voltijd: 2001) is uitgegaan van de ontwikkeling van vakgebied op dat moment. Het landelijk opgestelde beroeps- en opleidingsprofiel (HBO-I platform 2000) diende als basis voor deze competentiegerichte opleiding. In 2005 is de verbreding van de opleiding Informatica naar de bachelor of ICT in gang gezet met het ontwerp en de implementatie van differentiërende en verdiepende minors. Ten aanzien van de opleiding Informatica constateert het auditteam dat de eindkwalificaties van de opleiding zijn opgesteld aan de hand van de eisen afkomstig uit het relevante beroepenveld. Voor de opleiding Informatica is dit geborgd doordat: de eindkwalificaties van de opleiding zijn afgeleid van de landelijke eindkwalificaties voor HBOinformatica opleidingen en beschreven zijn in het document: Bachelor of ICT ; De landelijke eindkwalificaties gevalideerd zijn door het landelijke beroepenveld ( Bachelor of ICT, Een competentiegerichte profielbeschrijving, bijlage 1, blz. 51); Het betrekken van het relevante beroepenveld bij de eigen invulling; Het beroepenveld draagt op meerdere manieren bij aan het vaststellen en actueel houden van de eindkwalificaties. Dit gebeurt, zo is tijdens bestudering van de documentatie gebleken: op landelijk niveau via het HBO-i, NIOC en het NGI; op regionaal niveau. In regionaal verband zijn bij het actueel houden van de eindkwalificaties betrokken: de Onderwijs Advies Commissie (hierna: OAC) van de opleiding Informatica en de Leidse clusters ICT café, Free Discovery, Leiden snel op glas, I-zorg Discovery; via de terugkoppeling door het beroepenveld van de resultaten van door studenten uitgevoerde projecten, stages en afstudeeropdrachten. De opleiding heeft zich expliciet aan de landelijk overeengekomen eindkwalificaties gecommitteerd, zo constateert het auditteam. Centraal hierbij staan: beroepsspecifiek handelen: vakkundigheid en innovatief vermogen; bedrijfsmatig handelen: resultaatgerichtheid, ondernemend gedrag en besluitvaardigheid; sociaalcommunicatief handelen: communiceren, samenwerken en klantgerichtheid; persoonlijke ontwikkeling: ontwikkelingsgericht vermogen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 7

11 Het relatienetwerk van de opleiding wordt op een adequate wijze ingezet voor het verbeteren van het curriculum en om scherp te blijven op de relevantie van de inhoud en voor de kennisproductie samen met het bedrijfsleven. Het auditteam merkt op dat dit van essentieel belang is voor dit type opleidingen: wat gebeurt er op het terrein van ICT in het werkveld en wat zijn de consequenties hiervan voor de opleiding. Er is sprake van uitfilteren van voor de opleiding relevante thema s welke van belang zijn voor hboopleidingen op het terrein van Informatica. Vervolgens selecteert de opleiding thema s en maakt per thema een vertaalslag naar het onderwijs. De opleiding Informatica maakt een onderscheid tussen datgene wat structureel en daarmee belangrijk is voor de opleiding en wat mogelijk een hype of minder belangrijk is. In dit verband is het HBO-i platform een belangrijke bron voor informatie en discussie. Het hoofd van de Leidse Informatica opleiding is auteur van het eindtermendocument Bachelor of ICT. Een competentiegerichte profielbeschrijving. De validatie van deze landelijke eindkwalificaties is aantoonbaar verricht door het landelijke ICT beroepenveld. Door middel van docentdagen, regelmatige bijeenkomsten van de hoofden van de landelijke informatica opleidingen en via werkconferenties en studiereizen waarborgt de opleiding de aansluiting op hetgeen mondiaal en nationaal als belangrijk wordt beschouwd binnen het vakgebied. HBO-i heeft in december 2004 een vernieuwde profielomschrijving opgesteld om zo te reageren op ontwikkelingen in de ICT. Voor de opleiding Informatica was dit aanleiding om het programma op onderdelen bij te stellen. Dit heeft onder andere geleid tot de verbreding van de opleiding, met de mogelijkheid voor de student zijn kennis te verbreden en te verdiepen. Het ontwerpproces is ook besproken met de Onderwijs Advies Commissie, welke is samengesteld uit vertegenwoordigers van het beroepenveld en een afspiegeling vormt van het domein van de informatica. Het auditteam heeft geconstateerd dat de samenstelling van deze commissie adequaat is. Regionale omstandigheden spelen een belangrijke rol bij de eigen inkleuring. De opleiding Informatica is erin geslaagd om in haar korte bestaan relevante contacten op te bouwen met het (regionale-) bedrijfsleven. Dit heeft zich vertaald in een eigen inkleuring met name bij de keuze en vormgeving van het minorprogramma. Keuzes voor de eigen inkleuring zijn ter advisering en validatie voorgelegd aan de Onderwijs Advies Commissie. Bij de opstelling van het programma zijn externe deskundigen betrokken en zijn nieuwe ontwikkelingen opgenomen, zoals blijkt uit de volgende door de opleiding opgesomde voorbeelden: In het voorjaar 2006 is gestart met de minor ICT&Media, in september 2006 is gestart met de minor Innovation Management en de minor Software engineering, in januari 2007 wordt gestart met de minor IT Servicemanagement. Het auditteam vindt dat deze minoren inhoudelijk voldoende aansluiting bieden bij de ontwikkelingen in het IT-beroepenveld. Andere aanpassingen van het curriculum naar aanleiding van actuele ontwikkelingen in de ICT zijn door het auditteam bestudeerd en als adequaat beoordeeld. Hiertoe behoren de Open Standaarden Open Source, de in samenwerking met de ICT academie Leiden ingevoerde onderwijseenheid Cisco, de Location Based Services en Toekomstonderzoek in ICT. Het curriculum rond IT servicemanagement wordt aangepast aan recente ontwikkelingen. In 2005 is hiermee een aanvang gemaakt en dit wordt in het studiejaar 2006/2007 afgerond. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 8

12 Oordeel: goed Voor de opleiding kwalificeert het auditteam dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten rechtstreeks aan bij de eisen die op landelijk niveau door vakgenoten binnen het ICT-domein worden gesteld aan de betreffende opleidingen; de eindkwalificaties sluiten rechtstreeks aan bij de eisen die op landelijk niveau door de ICTberoepspraktijk aan de betreffende opleidingen worden gesteld; validering van deze eindkwalificaties vindt niet alleen plaats op landelijk maar ook op regionaal niveau; de hierboven bedoelde op landelijk niveau overeengekomen en door het werkveld gevalideerde eindkwalificaties zijn, naar het oordeel van het auditteam, een goede en volledige weergave van de ontwikkelingen binnen het ICT-domein. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 9

13 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen De opleiding Informatica maakt gebruik van documenten waarin de kwalificaties beschreven zijn die op basis van informatie van het ICT-werkveld zijn opgesteld. In de notitie Bachelor of ICT, een competentiegerichte profielbeschrijving (2004) is expliciet aangegeven dat rekening is gehouden met de Dublin Descriptoren. Bestudering van genoemde notitie laat zien dat dit op een inzichtelijke wijze is gebeurd. De Bouwstenen voor competenties voor de Bachelor of ICT zijn beschreven vanuit en als volgt aantoonbaar te relateren aan de vijf Dublin Descriptoren. Het competentieprofiel van de Informaticaopleiding bestaat uit tien algemene bouwstenen. Deze omvatten de meer algemene kernkwalificaties die als volgt te relateren zijn aan de Dublin Descriptoren. De dimensies van de Dublin Descriptoren Kennis en inzicht De Informatica-eindkwalificaties zijn geformuleerd in beroepsspecifieke competenties en wel zodanig dat zij niet kunnen worden verworven zonder gedegen kennis en inzicht in: ICT ontwikkelingen; interactie tussen bedrijfsprocessen en interne en externe omgeving; informatieanalyse; architectuur en beheer van informatiesystemen. Toepassen Kennis en inzicht De Informaticaspecifieke competenties zijn onderverdeeld in deelcompetenties, gericht op het uitvoeren van de kerntaken van een Informaticus. Dit wordt zichtbaar gemaakt wordt in de I-beroepsproducten waarnaar de beroepsspecifieke competenties verwijzen. Bijvoorbeeld: informatiemodel; specificatie van een informatiesysteem; functioneel ontwerp van een informatiesysteem; ontwerp van ICT-beheersorganisatie. De vermelde producten impliceren een professionele toepassing door de student van zijn verworven kennis en inzicht. Omdat in het programma van de opleiding het maken van reële beroepsproducten een centrale plaats inneemt, vormt het toepassen van kennis en inzicht de ruggengraat van de opleiding. Oordeelsvorming De (generieke) hbo competenties en de beroepsspecifieke competenties behelzen het hele spectrum van probleemsignalering/-formulering; ontwikkeling; uitvoering; evaluatie. De daarmee verband houdende vaardigheden zijn expliciet gericht op het maken van keuzen in de beroepsuitoefening op tactisch en operationeel niveau. Dit vooronderstelt dat de student in staat is problemen te analyseren en mogelijke oplossingsstrategieën tegen elkaar af te wegen en daarna te evalueren. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 10

14 Voorts wordt in de opleiding expliciet aandacht besteed aan het ontwikkelen van het vermogen van de student tot reflectie op het beroep en de ontwikkelingen daarbinnen. Communicatie Voorts is communicatie in het programma van de opleiding opgenomen als één van de centrale gedragsindicatoren. De opleiding kent dan ook in het programma specifiek op (schriftelijke en mondelinge) communicatie gerichte studieonderdelen. Leervaardigheden Voor de opleiding Informatica geldt, dat de te verwerven competenties een aantal vaardigheden van de studenten vooronderstellen die niet alleen zijn gericht op het professioneel handelen maar ook op het eigen leren (zelfreflectie) opdat de student in staat is: zich als Informaticus verder te professionaliseren; vervolgstudies op een hoger niveau te doorlopen. Samenvattend: de door opleiding Informatica gehanteerde set competenties zijn goed te relateren aan de Dublin Descriptoren. De door de Informaticaopleiding hierbij gevolgde werkwijze bood het auditteam voldoende inzicht in de wijze waarop de koppeling met de Dublin Descriptoren tot stand is gekomen. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties en de daarvan afgeleide generieke en beroepsspecifieke competenties bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik dat overeenkomt met het hbo-niveau waar de Dublin Descriptoren expliciet naar verwijzen; de eindkwalificaties sluiten aan bij de vijf dimensies van de Dublin Descriptoren; zij zijn in het programma verankerd in termen van gedragsindicatoren en competenties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 11

15 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen De eindkwalificaties van de opleiding Informatica (zowel de landelijk overeengekomen kwalificaties als de specifieke uitwerking daarvan door de Leidse opleiding) zijn geformuleerd in termen van competenties die aantoonbaar in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de afgestudeerde Informaticus relevante werkveld geborgd. In de eindtermendocumenten en modulebeschrijvingen van de opleiding is beschreven over welke kwalificaties een beginnende beroepsbeoefenaar ten minste moet beschikken. Verschillende overlegvormen tussen opleiding en werkveld dragen in sterke mate bij tot de profilering en explicitering van het beroep waarvoor de opleiding Informatica opleidt. Kennisontwikkeling van studenten vindt plaats met, zo blijkt uit de documentatie, een duidelijke interactie tussen opleiding en het werkveld. Een voorbeeld hiervan zijn de bijeenkomsten van de Onderwijsadviescommissie met vertegenwoordigers van de Leidse opleiding Informatica. Tot deze Onderwijsadviescommissie behoren representanten afkomstig uit het werkveld Informatica. De opleiding Informatica streeft een voldoende hoog niveau na, zoals onder andere blijkt uit de gehanteerde competenties en de vertaling hiervan naar doelstellingen en het curriculum. Daarvoor worden nauwe contacten met het werkveld benut en worden de actuele ontwikkelingen binnen het vakgebied gevolgd. De wijze waarop de opleiding de competenties heeft uitgewerkt en in het programma heeft opgenomen en beschreven in de documentatie, beoordeelt het auditteam als adequaat. Voor iedere onderwijseenheid (module, stage, project) zijn competenties, inhoud en leerdoelen beschreven, zo blijkt uit de modulebeschrijvingen van de opleiding. Deze zijn besproken in het opleidingsoverleg, in werkconferenties en vervolgens vastgesteld door de onderwijs examencommissie. Competenties, inhoud en leerdoelen zijn afgestemd op de landelijke kwalificaties. In 2005 heeft de werkgroep Competenties de afstemming van de kwalificaties van de afzonderlijke onderwijseenheden met de eindkwalificaties onderzocht, met name om de doublures en om de volledigheid in kaart te brengen. Dit is door de opleiding Informatica weergegeven in een competentiematrix. Deze matrix vormt de basis voor verbeteringen (doublures en onvolledigheden signaleren en opheffen) en voor het inrichten van studietrajecten voor studenten. Uit de documentatie van de opleiding Informatica blijkt dat de specifieke HBO-oriëntatie gerealiseerd wordt door de sterke externe gerichtheid van de opleiding. Naast stage en afstuderen, waarbij de student onder beperkte begeleiding zelfstandig functioneert in een complexe beroepssituatie, is de HBO-oriëntatie gerealiseerd door externe projecten. Hierin werkt de student, onder begeleiding van een docent van de opleiding, in een projectgroep aan een opdracht uit het beroepenveld. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 12

16 Deze externe opdracht is gekoppeld aan een onderwijseenheid, waarvan de te behalen competenties, leerdoelen en inhoud zijn vastgelegd. Feedback vanuit deze opdrachten (door student, begeleidend docent en opdrachtgever) vormt input voor het wegen en bijstellen van de kwalificaties. Het auditteam acht dit adequaat. De opleiding Informatica heeft het afgelopen jaar structurele samenwerkingsverbanden gerealiseerd met bedrijven in de regio voor het verkrijgen van externe opdrachten zo is het auditteam gebleken. Verdere borging van de HBO-oriëntatie vindt plaats door middel van de kenniskring rond het lectoraat Toekomstonderzoek en ICT, beschreven in het door het auditteam bestudeerde document Plan van aanpak toekomstonderzoek in ICT en door de inzet van externe deskundigen bij opzet en uitvoering van het onderwijs. Samenvattend concludeert het auditteam dat het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties een voldoende hoog niveau van beroepsuitoefening garanderen en aansluiting bieden op de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties zijn rechtstreeks ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde Informatica beroepsprofiel; de opleiding heeft de landelijk overeengekomen eindkwalificaties uitgewerkt. De opleiding houdt actuele ontwikkelingen in het beroepenveld bij en verwerkt deze in het studieprogramma; in de van het beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke kwalificaties wordt uitdrukkelijk ook het niveau van de beginnende Informatica beroepsbeoefenaar geformuleerd. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de Informatica opleiding als voldoende. De opleiding heeft goed zicht op de ontwikkelingen in het werkveld en zij heeft haar inzicht wat betreft bereik, onderwerpen en diepgang omgezet in concrete opleidingsdoelstellingen, die zij vervolgens ook in haar programmaopzet zichtbaar heeft gemaakt waarbij zij het werkveld gestructureerd betrekt, zowel op landelijk als regionaal niveau. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie onder D en E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam de kwalificatie goed als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 13

17 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Uit de door het auditteam bestudeerde documentatie blijkt, dat de interactie met de praktijk de kern vormt van het onderwijsleerproces van de opleiding Informatica. Het studieprogramma is gebaseerd op de beroepspraktijk van de informaticus en wordt bijgesteld op basis van actuele ontwikkelingen binnen het vakgebied. Het curriculum van de opleiding is vormgegeven op basis van landelijk gevalideerde competenties en wordt verder ontwikkeld in samenwerking met het beroepenveld. Daarnaast bestaan contacten met het werkveld ook uit persoonlijke, meer informele, banden van docenten met het werkveld en uit formele contacten die voortkomen uit projecten en stages van de studenten. Door de opleiding wordt er naar gestreefd docenten aan te trekken die deels in de praktijk werkzaam zijn of recentelijk in de praktijk werkzaam zijn geweest. Dit streven wordt vooral bij de minors gerealiseerd. Daarnaast zijn gastdocenten aangetrokken met een tijdelijke aanstelling. De opleiding heeft, zo blijkt uit het curriculum, een omvangrijke buitenschoolse component die gevolgd wordt door een uitgebreide stage. In het curriculum komt de beroepsgerichtheid tot uitdrukking in alle onderdelen: de projecten, de practica, de theorievakken en het buitenschools programma. Het onderwijs binnen de opleiding Informatica is competentiegericht vormgegeven. Door de centrale plaats binnen de opleiding van reële opdrachten uit de beroepspraktijk, het toekomstige werkveld van de Hbo er, wordt voldaan aan de eisen die het HBO stelt aan kennis, vaardigheid en attitude. De verwachtingen van de stageverlenende instanties, wat betreft inhoud en niveau van de kennis en vaardigheden van de student, worden afgestemd tussen opleiding en het bedrijf door rekening te houden met de studiefase van de student. De opleiding Informatica biedt de studenten actueel, beroepsgericht onderwijs. Als studiemateriaal wordt gebruik gemaakt van actuele vakliteratuur in boekvorm, digitaal via internet en van materiaal ontwikkeld door of via samenwerking met externen. De literatuur is deels Nederlands- en deels Engelstalig. Het onderwijsmateriaal is afgestemd op de doelstellingen van de opleiding, zo constateert het auditteam. Bij de keuze van materiaal is ook gekeken naar studiemateriaal dat andere HBO Informaticaopleidingen gebruiken en is rekening gehouden met ontwikkelingen in het vakgebied. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 14

18 Kennisontwikkeling en interactie met het beroepenveld is onderdeel van de visie van de opleiding Informatica. Projecten binnen de opleiding Informatica, waarin studenten werken aan reële opdrachten uit het beroepenveld, vormen de ruggengraat van het curriculum. In de propedeutische fase is dit beperkt tot kennismaking met het beroepenveld en interne projecten waarin gewerkt wordt aan een gesimuleerde (door de opleiding verstrekte) opdracht. In de hoofdfase vormen de externe opdrachten met stage en afstuderen het hoofdbestanddeel (zie hierna). Uit de documentatie blijkt dat interactie met het beroepenveld geborgd wordt door onder andere externe projecten, stage en afstuderen, gastcolleges en samenwerkingsprojecten. Uit de documentatie blijkt het bij deze vormen van samenwerking te gaan om actieve deelname in of betrokkenheid bij: Location based services, ICT en zorg, regionale overlegorganen als ICT-café Leiden en samenwerking met het bedrijf infosupport. De opleiding onderhoudt de relatie met het werkveld verder op de volgende wijze: docenten worden zo veel mogelijk bij stagebegeleiding en afstudeerbegeleiding ingezet; studenten vinden de resultaten van deze contacten met de beroepspraktijk in alle studieonderdelen van het curriculum terug; de beroepsgerichtheid van de opleiding in de projectmatige en thematische benadering van het curriculum wordt versterkt door stages en het afstuderen in de beroepspraktijk; studenten in het eerste jaar maken kennis binnen het project ICT in Bedrijf met het beroepenveld. In het tweede jaar wordt in het project Werkend leren kennismaken met het beroep onder begeleiding van een docent, extra aandacht gegeven aan communicatie met opdrachtgevers, aan het maken en nakomen van afspraken en aan projectmatig werken. Externe opdrachten blijken onderling sterk te verschillen en worden ingedeeld naar thema s, die gekoppeld zijn aan onderwijseenheden uit het onderwijsprogramma van de opleiding Informatica. Ieder studiejaar wordt afgesloten met de projectenmarkt, waar de studenten aan elkaar, aan de opleiding, aan de opdrachtgevers en aan vertegenwoordigers van het beroepenveld hun project presenteren. In beide volgende studiejaren komen Informaticastudenten veelvuldig in contact met het beroepenveld en werken studenten zelfstandig aan reële opdrachten van opdrachtgevers. Interactie met het beroepenveld binnen de opleiding Informatica wordt verder vorm gegeven door het verzorgen van gastcolleges en ander onderwijs op voor het vakgebied relevante terreinen. Het auditteam heeft de lijst met onderwerpen van de gastcolleges bestudeerd en adequaat bevonden. Belangrijk in dit verband is ook dat het auditteam heeft kunnen constateren dat studenten hun eigen werkervaring inbrengen als professionele vraagstukken. Deze worden vervolgens door de opleiding vertaald in studieopdrachten en leiden wederom tot een realistisch beroepsproduct. Op deze wijze vindt er met betrekking tot de kennisontwikkeling en -toepassing door het hele programma heen en op concreet niveau een herkenbare en, naar het oordeel van het auditteam, ruim voldoende en goed gestructureerde interactie plaats tussen het werkveld en de opleiding. Samenvattend constateert het auditteam dat kennisontwikkeling door studenten plaatsvindt via interactie met de beroepspraktijk, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal, vakliteratuur en toegepast onderzoek. Het auditteam heeft dit geconstateerd op basis van bestudering van documenten. Het auditteam heeft uitgebreide inzage gehad in de literatuur die men binnen de opleiding gebruikt. Naar het oordeel van het auditteam is de relatie van de opleiding met het werkveld voldoende geborgd en zijn relevante partijen uit het werkveld betrokken bij de opleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 15

19 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert voor de Informatica opleiding dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: de interactie met de beroepspraktijk vindt plaats zowel op het niveau van programmaontwerp als op het niveau van de programma-uitvoering; de ontwikkeling van kennis en beroepsvaardigheden van de studenten vindt plaats via recente vakliteratuur, via door de beroepspraktijk ingebrachte projecten & cases en via aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal; de verbinding tussen werkplek en studieprogramma is nadrukkelijk aanwijsbaar in het gehele opleidingsprogramma. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 16

20 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen De opleiding Informatica volgt de ontwikkelingen in het beroepenveld op de voet en heeft deze ontwikkelingen zoveel mogelijk opgenomen in de opleiding. Dit zowel landelijk als regionaal met een eigen Leidse inkleuring. De opleiding heeft contact met het beroepenveld en betrekt dit contact bij de inhoudelijke vormgeving van het curriculum. De samen met het beroepenveld opgestelde eindkwalificaties zijn, zo blijkt uit bestudering hiervan door het auditteam, te verdelen in vier domeinen: beroepsmatig handelen, bedrijfsmatig handelen, sociaalcommunicatief handelen, persoonlijke ontwikkeling. Per domein zijn de eindkwalificaties vervolgens uitgewerkt en vervolgens in het programma terug te vinden. De eindkwalificaties voor de opleiding Informatica waren bij de start van de Leidse opleiding duidelijk omschreven en vastgelegd. Om flexibel te kunnen inspelen op actuele ontwikkelingen, landelijk en regionaal, is de koninklijke weg, die gekenmerkt wordt door een top down aanpak (concretisering van kwalificaties naar leerdoelen en programmaopzet), aangepast met ook een bottom up-aanpak waarbij input vanuit het ICT werkveld aanzetten levert om de eindkwalificaties aan te passen aan nieuwe ontwikkelingen. Hierdoor beantwoordt de opleiding aan de huidige kwalificatie eisen zoals deze gesteld worden, landelijk en regionaal. Dit heeft geleid tot: het uitgewerkte beroepsprofiel, met functies, taken, typische beroepssituaties en beroepshoudingen, het opleidingsprofiel, met karakterisering van het beroep, beroepsspecifieke en beroepsoverstijgende competenties, vakinhoud en uitgangspunten voor het onderwijs, de blauwdruk van de opleiding, met een opdeling per kwartaal in beroepsgerichte thema s, met bijpassend project en flankerend onderwijs, de nadere uitwerking van de studieonderdelen. Halverwege de realisatie van de opleiding Informatica hebben ontwikkelingen in het beroepenveld geleid tot een vernieuwde profielbeschrijving. De opleiding heeft hier adequaat op ingespeeld en dit genomen als uitgangspunt voor de opleiding. Dit heeft geleid tot aanpassing van al gerealiseerd onderwijs en een bijgestelde richting voor het in ontwikkeling zijnde onderwijs met: een aangepast en geactualiseerd beroepsprofiel; nieuwe in 2004 op landelijk niveau afgesproken kwalificaties zijn opgenomen in het OER; een beschrijving per onderwijseenheid van de leerdoelen, de inhoud, de te behalen competenties en de relatie met de eindkwalificaties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 17

21 Het auditteam heeft de programmabeschrijving van de opleiding bestudeerd en daarbij ook de deelbeschrijvingen van de onderwijsblokken en modulen betrokken. Analyse van de beschrijving van de programmaonderdelen laat zien, dat elk onderdeel wat inhoud en werkvorm betreft goed correspondeert met de bij dat onderdeel te verwerven competenties. De vertaling van de eindkwalificaties van de opleiding naar het studieprogramma wordt zichtbaar in de leerdoelen van elk semester en in de leerdoelen van de blokken en de daarin gepositioneerde projecten, practica en (theorie)modulen. Dit is op een heldere wijze beschreven voor studenten in de studiegids. Het auditteam acht dit adequaat: studenten zijn op deze wijze op de hoogte van hetgeen de opleiding van hen verwacht qua te verwerven vakinhouden, vaardigheden en houding. Het auditteam heeft op basis van het studieprogramma en op basis van een analyse van verschillende modulebeschrijvingen goed zicht gekregen op de inhoud, het bereik en het niveau van de doelstellingen en op de mate van concreetheid. Het auditteam concludeert dat er op de verschillende niveaus van het programma een duidelijke relatie bestaat tussen deze doelstellingen en de eindkwalificaties van de opleiding. Een belangrijk onderdeel van het onderwijsprogramma is het uitvoeren van externe projecten en het lopen van stages. Het auditteam is van mening dat de eisen waaraan de resultaten van de praktijkopdrachten en de stagiairs bij hun werkzaamheden dienen te voldoen, in voldoende mate anticiperen op die welke in het informatica-beroepenveld worden gesteld. Daarmee wordt in het programma een direct en zichtbaar verband gelegd tussen de inhoud, het niveau en de oriëntatie van het programma enerzijds en de eindkwalificaties, geformuleerd als competenties, anderzijds. Door de koppeling van de resultaten van praktijkopdrachten(output) aan de leerdoelen is de mate waarin de student Informatica de leerdoelen daadwerkelijk heeft gerealiseerd, voldoende toetsbaar. De leerdoelen zijn daarmee dus vertaald naar concreet professioneel gedrag en naar professionele resultaten. De vormgeving van de modules en de projecten binnen de opleiding Informatica, zo heeft het auditteam kunnen constateren, gaat uit van een leeromgeving waarin het leerproces van de student centraal staat en waarbij de kennis (verworven via ondersteunende modules) en de vaardigheden (verworven via de opdrachten/practica), door de student in stelling moeten worden gebracht wil hij de projectopdrachten met succes kunnen uitvoeren. Per onderwijseenheid zijn de studiebelasting, doelstelling, inhoud, werkwijze en competenties gedefinieerd en geplaatst binnen het kader van de eindkwalificaties. De studenten vinden hierover voldoende informatie in de studiegids. Vaardigheden en theorie, nodig om de opdrachten uit te voeren, worden getraind of gedoceerd in werkcolleges, practica en workshops. Leerinhoud en vaardigheden zijn geplaatst binnen een context. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert voor de Informaticaopleiding dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft op vak-, practicum-, opdracht/projectniveau door het programma heen de leerdoelen, leerinhouden en werkvormen vastgesteld die aantoonbaar afgeleid zijn van de Informatica eindkwalificaties; de projecten zijn gericht op een praktijkopdracht welke gedefinieerd is in termen ontleend aan de eindkwalificaties; de leerdoelen en de praktijkopdrachten nemen in complexiteit toe om tenslotte in de afstudeerfase een niveau te bereiken dat naar het oordeel van het auditteam Hbo-niveau is. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, Hogeschool Leiden 18