Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd. Hogeschool van Amsterdam

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd Hogeschool van Amsterdam

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek voltijd CROHO nr Hogeschool van Amsterdam Hobéon Certificering BV Datum december 2008 Auditteam: drs. W.G. van Raaijen Prof. dr. ir. P. P. Jonker Ir. M. van Riet A. de Hoog Secretaris: drs. G.W.M.C. Broers

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Inspanning onder Hoogspanning (Den Haag, febr. 2003) Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie Elektrotechniek 4 september BEVINDINGEN EN BEOORDELING 7 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 7 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 7 Facet 1.2. Niveau Bachelor 10 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 12 Onderwerp 2: Programma 14 Facet 2.1. Eisen HBO 14 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 16 Facet 2.3. Samenhang Programma 18 Facet 2.4. Studielast 20 Facet 2.5. Instroom 22 Facet 2.6. Duur 24 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 25 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing Onderwerp 3: Inzet van Personeel Facet 3.1. Eisen HBO 30 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 32 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 35 Facet 4.2. Studiebegeleiding 37 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 39 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 43 Onderwerp 6: Resultaten 45 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 45 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 50 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 4 september 2008

6

7 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het voorliggende rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Hogeschool van Amsterdam, in casu de Amsterdamse Hogeschool voor Techniek (hierna: AHT), verzorgt de HBO bachelor opleidingen Bouwkunde, Civiele Techniek, Bouwtechnische Bedrijfskunde, (Bachelor of Built Environment), Forensisch Onderzoek, Bedrijfswiskunde (Bachelor of Engineering), Elektrotechniek, Technische Bedrijfskunde, Engineering, Design & Innovation, Aviation, Logistiek en Technische Vervoerskunde (Bachelor of Engineering) en Maritiem Officier (Bachelor of Maritime Operations). Het voorliggende rapport heeft betrekking op: Elektrotechniek, voltijd crohonummer: De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Elektrotechniek, voltijd Karakteristiek van de opleiding Elektrotechniek maakt thans deel uit van de AHT. Tot 1 januari 2004 maakte de opleiding deel uit van het instituut Informatica & Elektrotechniek. Wat deze opleiding betreft heeft de AHT gekozen voor de breedte, dat wil zeggen: een goede basis en vervolgens een breedte in het vakinhoudelijke aanbod èn breedte in generieke vaardigheden. De opleiding onderkent daarbij dat de moderne ingenieur zich in zijn/haar functioneren specialiseert in een van de volgende richtingen: (nieuwe) markten met hun behoeften en hoe de markten effectief benaderd kunnen worden (Account Management); de wijze waarop de bedrijfsprocessen zodanig georganiseerd kunnen worden dat de match tussen het bedrijfsbelang, het productontwikkelingsproces en de marktbehoeften optimaal is (Organisational Management); het ontwikkelen van in technische zin innovatieve producten die voorzien in de vervulling van marktbehoeften (Product Development). De ambitie van de opleiding voor de toekomst is een verdergaande flexibilisering, zodat de student nog meer dan thans het geval is zelf richting kan geven aan de studieloopbaan. Zeker in het derde en vierde studiejaar moet de student zelf zijn programma kunnen samenstellen met interne en externe leeractiviteiten. De opleiding verwacht dat studenten zich hierdoor aangesproken voelen en dat de opleiding zo beter kan concurreren met andere technische opleidingen. Bij de opleiding Elektrotechniek van de Hogeschool van Amsterdam is een interne audit uitgevoerd in december Als positieve punten kwamen naar voren dat het management en de docenten zich er van bewust waren dat er op een aantal onderdelen kwaliteitsverbeteringen nodig waren, dat zij daar ideeën voor aandroegen en dat een aantal verbeteracties ten tijde van de interne audit waren ingezet. Verder bleek er onder de medewerkers aandacht te zijn voor actualisering van het programma en was er sprake van draagvlak voor veranderingen binnen de organisatie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

8 Een sterk punt bleek de opleidingsvisie, met name het leren en werken in binnen- en buitenschoolse projecten. Studenten werden gestimuleerd zelfstandig problemen op te pakken en op te lossen, in samenwerking met andere studenten in projectteams. De aanbevelingen van de interne audit hadden betrekking op het ontwikkelen en (doen) vastleggen van het opleidings- en competentieprofiel, het expliciteren van het kennisbestand, het ontwikkelen van het toetsbeleid en het operationaliseren van het AHT kwaliteitsbeleid. De resultaten van de interne audit waren mede basis voor resultaten- en activiteitenplannen. De aanbevelingen van de interne auditcommissie zijn uitgevoerd of in uitvoering, zo geeft de opleiding aan in de management review (juni 2008) Visitatierapport Inspanning onder Hoogspanning (Den Haag, febr. 2003) De voltijd- en (toenmalige) deeltijdvariant van de opleiding Elektrotechniek is op 22 en 23 mei 2002 bezocht door de visitatiecommissie. In het eindrapport heeft de commissie er voor gekozen om de voltijd- en deeltijdvariant van de opleiding apart te bespreken. Omdat de deeltijdvariant van de opleiding Elektrotechniek van de HvA niet meer verzorgd wordt en volledig is afgebouwd, besteden wij hier in deze rapportage verder geen aandacht aan. Ten tijde van de visitatie audit had de opleiding op verschillende terreinen een forse inhaalslag gemaakt: zo was het curriculum grondig herzien en werd er met enthousiasme gewerkt aan het leren leren principe. Er was waardering voor de wijze waarop de opleiding de studiebegeleiding had opgezet evenals de stagebegeleiding. Ook was er waardering voor het enthousiasme en de voortvarendheid waarmee het management van de opleiding de vernieuwingen initieert en aanstuurt. Ook waardeert zij de inzet van de docenten bij de uitvoering ervan. Wat betreft de voltijdvariant constateerde de visitatiecommissie dat de opleiding de meeste aanbevelingen die gedaan zijn door de vorige visitatiecommissie voor zover het in haar vermogen lag heeft opgevolgd. De visitatiecommissie wijst er in haar rapport op dat het de opleiding gelukt is, tegen de landelijk trend in, de instroom op peil te houden. Van belang was dat de opleiding in het, toen, vernieuwde curriculum van de opleiding voldoende diepgang en niveau zou behouden. De afstudeeropdrachten konden minder praktisch worden ingevuld. De wetenschappelijke oriëntatie van docenten was een aandachtspunt evenals het niveau en de inhoud van de toetsen. Volgens de visitatiecommissie dienden toetsen niet in hoofdzaak de reproductie van kennis te meten Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvarianten is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

9 Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: De opleiding Elektrotechniek heeft zich wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een Elektrotechniek opleiding op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: DOCUMENTANALYSE Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door Elektrotechniek aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review, juni 2008; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport Inspanning onder Hoogspanning (Den Haag, 2003); Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

10 Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Elektrotechniek, één student, één lead auditor, en één auditor onderwijs /secretaris vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. De audit heeft plaatsgevonden gedurende meerdere dagdelen en was verdeeld in een algemene audit waarbij gesproken is met het management van de Amsterdamse Hogeschool voor Techniek op 21 april en een opleidingsspecifieke audit op 4 september Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 4 september 2008 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

11 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Auditor onderwijs/ secretaris: Drs. W.G. van Raaijen Prof. dr. ir. P. P. Jonker Ir. M. van Riet A. de Hoog (student) Drs. G.W.M.C. Broers 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

12 Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Elektrotechniek noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Van Raaijen heeft als lead auditor inmiddels een groot aantal audits geleid, waaronder audits binnen de Hogeschool van Amsterdam binnen de domeinen Economie en Management en Techniek. De werkvelddeskundigen Jonker en Van Riet heeft hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van het richtinggevend domeinspecifieke kader, de eindkwalificaties, de programma-inhoud en de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Jonker en Van Riet hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op het terrein van Elektrotechniek. De deskundige onderwijs Broers heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. De heer A. de Hoog is derdejaars student aan de Haagse Hogeschool op het terrein van Elektrotechniek. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie Elektrotechniek 4 september 2008 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

13 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Het profiel van de opleiding Elektrotechniek is ontwikkeld in overleg met het beroepenveld, op basis van markt- en literatuuronderzoek, internationale ontwikkelingen en maatschappelijke behoefte. De opleidingskwalificaties, geformuleerd in competenties, van de opleiding Elektrotechniek zijn de afgelopen jaren in meerdere consultatieronden opgesteld. Bij de herziening/bijstelling van de competentieset zijn de ontwikkelingen in het beroepenveld waar de afgestudeerde elektrotechnicus terechtkomt richtinggevend. De competenties die iedere beginnende hbo-ingenieur elektrotechniek moet bezitten zijn onderverdeeld in: beroepscompetenties. Zij geven de voor het beroep kenmerkende competenties, gerelateerd aan kenmerkende activiteiten; algemene competenties. Zij omvatten algemene hbo-ingenieurs competenties, zelfsturingcompetenties en sociaalcommunicatieve competenties. De documentatie waarin de competenties beschreven zijn, is samengesteld door de Werkgroep Bachelor of Engineering Competenties, bestaande uit vertegenwoordigers van zeven hogescholen, in opdracht van het landelijk cluster Engineering. Dit cluster bestaat uit vertegenwoordigers van bedrijven, brancheverenigingen en hogescholen. De opleiding participeert in dit cluster en hanteert het in 2006 verschenen Profiel van de Bachelor of Engineering, dat is ontworpen ten behoeve van iedere opleiding die aan afgestudeerden de titel Bachelor of Engineering versterkt. Daarnaast is gebruik gemaakt van de landelijke kwalificaties Hbo-opleiding Elektrotechniek, opgesteld door het landelijk overleg van opleidingen Elektrotechniek in Dit document is tot stand gekomen in samenspraak met zeventien hogescholen, een landelijke commissie waarin zeven vertegenwoordigers uit het beroepenveld en twee branche organisaties zitting hadden. De competenties van de opleiding Elektrotechniek zijn vastgelegd in tien algemene en vijftien beroepsspecifieke competenties. Om de relevantie en het niveau van de opleiding te borgen, vindt er een presentatie plaats van de competenties, het curriculum of onderdelen daarvan voor vertegenwoordigers van het beroepenveld. De opleiding participeert in het landelijk cluster Engineering en er vinden evaluaties van de ervaringen van bedrijfsbegeleiders bij project-, stage- of afstudeeropdrachten van de opleiding. Met ingang van is het competentieprofiel van de Amsterdamse opleiding Elektrotechniek aangepast voor studenten die in dat jaar zijn gestart. Ten opzichte van de oorspronkelijke set houdt het aangepaste profiel vooral een herordening en verbreding in. Zo bestaat het Amsterdamse profiel uit negen competenties, ingedeeld naar beroepsrol. Het aangepaste profiel dekt de oorspronkelijke lijst van het landelijk clusteroverleg Elektrotechniek in voldoende mate, zo constateert het auditteam. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

14 Het competentieprofiel is formeel afgestemd met het werkveld: de leden van de Onderwijs Adviesraad van de opleiding hebben tijdens een bijeenkomst met het opleidingsteam op 23 juni 2008 aangegeven zich te herkennen in de set competenties en het opleidingsprofiel. Uit de documentatie en uit gesprekken met studenten is gebleken dat het fundament van de opleiding Elektrotechniek gevormd wordt door een brede basis op het terrein van elektrotechniek. De ingenieur Elektrotechniek gebruikt deze kennis als ondergrond om, vanuit de functionele behoefte van de klant, elektrotechnische producten en systemen te ontwerpen, te realiseren en te verkopen. Hij is een gesprekspartner voor collega s en andere bij het voortbrengingsproces betrokken professionals. De ingenieur kan op heldere wijze communiceren met opdrachtgevers of toeleveranciers en is in staat problemen binnen zijn vakgebied op te lossen. Studenten van de Amsterdamse opleiding ontwikkelen in eerste instantie een helikopterview op het gehele beroepenveld, waarna enerzijds een functionele specialisatie plaatsvindt (beroepsrol), en anderzijds een elektrotechnische toepassing, gericht op het vakinhoudelijke domein. De opleiding Elektrotechniek heeft een opleidingsadviesraad (hierna: OAR) met vertegenwoordigers uit het werkveld. Omdat steeds meer leden van de OAR niet meer actief waren in het beroepenveld, is in een groot aantal leden vervangen. Tegelijkertijd is de raad uitgebreid, met als doel dat deze een afspiegeling zou vormen van de breedte en diversiteit van het werkveld. De opleiding heeft het auditteam inzage verschaft in de samenstelling van haar Onderwijs Adviesraad die een adviserende functie heeft naar de opleiding wat betreft ontwikkelingen in het werkveld. De leden vervullen binnen hun organisaties (o.a. Honeywell, NUON, Chess en Uneto VNU) functies zoals technisch directeur, manager T&D, directeur verkoop, hoogleraar of branche manager. De vernieuwde OAR telt 16 leden. Twee leden van de OAR vertegenwoordigen de universitaire wereld (Universiteit Twente en TU Eindhoven), om zo input te krijgen voor de invulling van de wetenschappelijke oriëntatie. De leden van de OAR worden uitgenodigd om met elkaar en met vertegenwoordigers van het opleidingsteam van gedachten te wisselen over op dat moment relevante onderwerpen. Dit is voor het laatst in juni 2008 gebeurd. De wetenschappelijke oriëntatie is nog steeds een punt van aandacht binnen de opleiding. Het auditteam constateert wel dat er sinds de visitatie in 2003 sprake is van vooruitgang op dit terrein. Zo is er een lectoraat ingesteld dat is gekoppeld aan technische opleidingen van de AHT. Dit lectoraat Technisch Innoveren en Ondernemen is in het voorjaar van 2007 ingesteld en is ingebed in vier opleidingen: Elektrotechniek, Engineering Design en Innovation (ED&I), Technische Bedrijfskunde en Ondernemen Innovatie en Techniek (OIT). Eén van de docenten van de opleiding is lid van de kenniskring binnen het lectoraat. De onderzoeksthema s binnen het lectoraat hebben o.a. betrekking op technisch innoveren en technisch ondernemerschap. Het lectoraat beschikt over een programma Innovatielab waarbinnen opdrachten vanuit het MKB worden uitgevoerd. De opleidingsmanager van Elektrotechniek is programmaleider van het Innovatielab. Binnen de AHT is een kenniscentrum ingericht dat als doel heeft het ontwikkelen en het laten circuleren van kennis. Er zijn contacten gelegd met kennisinstellingen en (technische) bedrijven. Het auditteam merkt op dat er op het vakgebied van de elektrotechniek nog veel uitdagingen liggen, zoals machine vision, robotica en robotvision, nano-elektronica maar ook zaken zoals het industrieel printen van elektronica en zonnecellen, en zonne-energie infrastructuur,. De leerplancommissie verwerkt zo nodig feedback vanuit het bedrijfsleven in het programma. Leden van de leerplancommissie (vijf docenten) nemen deel aan het overleg met de opleidingsadviesraad. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

15 In het curriculum is de internationale oriëntatie zeker aanwezig maar dient naar de mening van het auditteam nadrukkelijker te worden uitgewerkt. Zo geven studenten tijdens de audit aan dat zij wel internationale aspecten in het studieprogramma tegenkomen maar dit aspect, bijvoorbeeld in de vorm van internationale stages, meer uitgewerkt zouden willen zien. In dit verband is het van belang op te merken dat de opleiding besloten heeft dat studenten met ingang van het studiejaar tien studiepunten dienen te behalen binnen een internationale context. Bij de start van de opleiding wordt bij alle studenten het niveau Engels getoetst. Studenten die op deze toets onder een vastgesteld niveau scoren, zijn verplicht om cursussen taalbeheersing Engels te volgen. In het project Ambitie, in het eerste studiejaar, is alle schriftelijke communicatie verplicht Engelstalig. In het project Medische Elektronica in het tweede studiejaar is alle schriftelijke en mondelinge communicatie in het Engels. Bij de derdejaars stage maken studenten van hun stageverslag een Engelstalige samenvatting. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de opleiding Elektrotechniek als voldoende op basis van de volgende constateringen: de eindkwalificaties van de opleiding zijn het resultaat van het landelijk overeengekomen beroepsprofiel en opleidingscompetenties; de landelijk overeengekomen competenties zijn door het beroepenveld gevalideerd waardoor de eindkwalificaties ook aan de eisen die het werkveld stelt aan afgestudeerde elektrotechnici; de set competenties zijn voldoende concreet uitgewerkt en vormen daardoor, naar het oordeel van het auditteam, een voldoende referentiepunt voor het curriculum van de opleiding Elektrotechniek; internationalisatie krijgt binnen de opleiding steeds meer vorm. Het gebruik van de Engelse taal wordt binnen een aantal studieonderdelen door de opleiding aangemoedigd; de wetenschappelijke oriëntatie dient nog verder versterkt te worden. Eerste initiatieven daartoe zijn genomen maar deze dienen nog verder uitgewerkt te worden en verdienen uitbreiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

16 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen De opleiding Elektrotechniek heeft de vijf Dublin Descriptoren gekoppeld aan de set competenties die gelden voor de opleiding. Deze competenties vormen een stap in de ontwikkelingslijn van de hbo-ingenieur E. Dit betekent dat de beginnende hbo-ingenieur Elektrotechniek zich verder kan ontwikkelen in een rol (bijvoorbeeld leidinggevende) en/of in een deelgebied van de elektrotechniek (verdieping/specialisatie). De relatie tussen de competenties en de Dublin descriptoren zijn door de opleiding in een tabel samengevat. Ter adstructie geven wij de volgende voorbeelden. Kennis en inzicht de beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek demonstreert dat hij/zij in staat is op basis van de wensen van de opdrachtgever/klant een programma van eisen (t.a.v. specificaties, certificering, prijs en levertijd) op te stellen voor een E-product/systeem/dienst dat/die voldoet aan de wensen van de opdrachtgever en realiseerbaar is; de beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek demonstreert dat hij/zij in staat is samen met anderen het in het programma van eisen aangegeven product/systeem/dienst op gestructureerde wijze te ontwerpen. Toepassen Kennis en inzicht de beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek demonstreert dat hij/zij in staat is samen met anderen het in het programma van eisen aangegeven product/systeem/dienst op gestructureerde wijze te ontwerpen; de beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek demonstreert dat hij/zij in staat is het/de in het projectplan aangegeven product/systeem/dienst uit te werken tot een geheel dat samengesteld kan worden uit beschikbare deelproducten/ontwerp waarbij gebruikgemaakt wordt van beschikbare deelproducten/kennis. Oordeelsvorming de beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek demonstreert dat hij/zij in staat is op basis van een analyse van een technisch systeem verbeteringen voor te stellen; de beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek demonstreert dat hij/zij in staat is leveranciers en klanten te beoordelen en kiezen. Communicatie de beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek demonstreert dat hij/zij in staat is op basis van een projectplan de voortgang te bewaken en zonodig bij te sturen; de beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek demonstreert dat hij/zij in staat is met opdrachtgever/klant een duurzame relatie te onderhouden die voor zijn organisatie profijtelijk is. Leervaardigheden de beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek demonstreert dat hij/zij in staat is vanuit een basishouding gericht op leven lang leren zelfstandig een leerdoel ( ten aanzien van persoonlijke ontwikkeling en het verwerven beroepscompetenties ) en een leerstrategie te bepalen, uit te voeren en resultaat terug te koppelen naar het leerdoel; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

17 de beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek demonstreert dat hij/zij in staat is door reflectie op eigen gedrag, door het geven en ontvangen van terugkoppeling te formuleren wat zijn sterke/zwakke punten zijn, welke competenties hij heeft, welke rollen hij kan en wil spelen en in welke richting hij zich kan en wil ontwikkelen. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observatie: de competenties en de daarvan afgeleide generieke en beroepsspecifieke competenties zijn door de opleiding goed uitgewerkt en bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

18 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor Elektrotechniek relevante werkveld geborgd. De set kwalificaties, geformuleerd in de vorm van competenties, zijn gericht op het uitoefenen van een beroep op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende set beroepscompetenties en doelstellingen van de opleiding Elektrotechniek beschrijven een voldoende niveau van beroepsuitoefening en sluiten aantoonbaar aan bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de opleiding Elektrotechniek en haar profielen gerekend kunnen worden tot het hoger onderwijs. De competenties van de opleiding Elektrotechniek zijn gericht op het uitoefenen van een beroep op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Deze competenties zijn ingedeeld in drie beroepsrollen. Voorbeelden van functies per beroepsrol zijn: account management: sales, voorlichter, opleider, productmanager en adviseur; organisational management: teamleider, projectmanager, lijnmanager, supervisor, hoofd technische dienst; product development: service engineer, application engineer, R&D engineer, software engineer, hardware engineer, werkvoorbereider, support engineer. In de rol van Account Management is de elektrotechnisch ingenieur de intermediair tussen het bedrijf en de externe omgeving. Hij brengt informatie over externe kansen en bedreigingen het bedrijf binnen en brengt anderzijds de buitenwereld op de hoogte van de mogelijkheden die het bedrijf biedt. Hij moet het technische vocabulaire kunnen vertalen naar het functionele vocabulaire en vice versa. Functionarissen in deze rol hebben een stevige elektrotechnische basis, aangevuld met marketing, commerciële kennis en communicatiekunde. In de rol binnen organisational management monitort de elektrotechnisch ingenieur enerzijds de interactie tussen account management en klant, en organiseert anderzijds de realisatie van het ontwerp en de ontwikkeling, de aflevering en de nazorg. Functionarissen in deze rol hebben een stevige elektrotechnische basis, aangevuld met bedrijfskunde en management. In de rol van Product Development houdt de elektrotechnisch ingenieur zich bezig met de ontwikkeling van het door de buitenwereld gewenste product, de productlijn of de dienst. Hij doet dit in nauw overleg met account management (om de kwaliteitseisen van de klant te kunnen waarborgen) en met organisational management (om binnen de organisatorische randvoorwaarden te kunnen blijven). Functionarissen in deze rol hebben een stevige elektrotechnische basis en een diepgaande elektrotechnische specialisatie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

19 Uit de documentatie ontstond bij het auditteam het beeld dat de opleiding de drie beroepsrollen in de uitstroomprofielen [Ontwerper (Product development), Organisator (Organisational management) en bemiddelaar (Account manager)] nog onvoldoende gecommuniceerd had naar externe partijen. De opleiding had echter al actie ondernomen (voorafgaand aan de audit) door de beroepsrollen en de (bijbehorende) competenties verder te concretiseren en deze te relateren aan gedragskenmerken en praktijkvoorbeelden. Afgestudeerden vinden een baan als project engineer, proces engineer, product engineer, mechanical engineer, zelfstandig ontwerper, productmanager, operations of maintenance manager, adviseur security, project engineer en project manager en zelfstandig ondernemer. Dit binnen een divers aantal branches, zoals: machinebouw, ingenieursbureaus, ICT, procestechnologie, offshore, staalindustrie, verpakkingsindustrie, mediabedrijven, beveiligingsbedrijven, ontwerpbureaus en energietechniek. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft de landelijk overeengekomen competenties voldoende uitgewerkt; de opleiding heeft voldoende zicht op de functies waarvoor studenten opgeleid worden. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de opleiding als voldoende uitgaande van de volgende overwegingen: de opleiding heeft aantoonbaar zicht op de ontwikkelingen in het werkveld; de opleiding betrekt het werkveld bij de opleiding; de competenties zijn afgeleid van de eisen die vanuit het beroepenveld worden gesteld aan afgestudeerden van deze opleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

20 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Het kernprogramma in het eerste- en tweede studiejaar biedt volgens het auditteam een voldoende brede oriëntatie op het vakgebied en op de drie beroepsrollen uit het competentieprofiel. In de afstudeerfase verdiepen studenten zich in één van de negen vakinhoudelijke domeinen (afstudeerdomeinen) en maken ze een keuze uit de beroepsrollen. Het onderwijs is competentiegericht opgezet waarbij kennisontwikkeling plaatsvindt binnen de opleiding door integratie van kennis, vaardigheden en context binnen het kader van de generieke HBO kwalificaties en de bachelor of Engineering. Het auditteam heeft het studieprogramma bestudeerd. De uitgangspunten van het curriculum van de opleiding zijn als volgt samen te vatten: beroepsproblemen staan in de profielen centraal; de funderende vakken ondersteunen dit in voldoende mate; de student krijgt tijdens zijn opleiding steeds meer verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces waardoor de student wordt opgeleid tot een zelfstandige professional; de uitgangspunten van de opleiding/het studieprogramma zijn beschreven in de studiegids en de onderwijsvisie van de opleiding. In overleg met alle docenten wordt in een basiscompendium vastgelegd wat in de eerste twee studiejaren minimaal aan bod komt en wat de student op vakinhoudelijk gebied minimaal weet en kan. Dit basiscompendium wordt voorgelegd aan de onderwijsadviesraad. De student krijgt in het kernprogramma een basis in de elektrotechniek en maakt daarbij kennis met de voor het vakgebied noodzakelijke vaktechnische- en algemene competenties. Tevens biedt het een brede oriëntatie op het gehele vakgebied en op de beroepsrollen uit het competentieprofiel. De beroepspraktijk staat in het onderwijsprogramma centraal. Deze relatie met de praktijk krijgt vorm via projecten en stages. Maximaal 90 EC s zijn gereserveerd voor projecten. In de eerste twee studiejaren staan vier projecten centraal die vormgegeven zijn in overleg met externe partijen. Studenten komen bij de uitvoering van projecten in aanraking met de opdrachtgever hetgeen het realiteitsgehalte van de projecten verhoogd. Uiteindelijk moeten de opdrachten leiden tot concrete beroepsproducten. Niet alleen via praktijkopdrachten in de projecten en de stage(s) ontwikkelen de studenten algemene- en specifieke beroepsvaardigheden, maar ook via werkcolleges en practica. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

21 Studenten ontwikkelen hun (theoretische) kennis, als onderdeel van een competentie, met behulp van voorgeschreven literatuur waaronder dictaten, readers en artikelen. Het auditteam merkt op dat de literatuurstudie van studenten bij hun afstudeerverslag soms van een matig niveau is. De theoretische component binnen de opleiding dient meer verdiepend te zijn. Dit moet terug te vinden zijn in de toepassing van die theorie in de afstudeerfase. Ook studenten merken op dat de theoriecomponent binnen de opleiding verdieping verdient. De toepassing van de theorie vindt plaats in opdrachten zoals de verschillende projecten met (externe) opdrachtgevers omdat deze werkvorm aansluit bij de manier van werken in het beroepenveld. De door de opleiding voorgeschreven literatuur beoordeelt het auditteam als voldoende. Een deel van de gebruikte vakliteratuur ruim 50% is buitenlandse vakliteratuur. Daarnaast komen internationale normen en Europese richtlijnen aan bod (EMC, TTE-richtlijn, laagspanningsrichtlijn, ISO-normen, IEC- NEC- en IEEE-standaarden). Elk vak heeft een hoofddocent, die zonodig op zijn vakgebied de literatuurlijst actualiseert. In een aantal vakken (ondermeer digitale systemen, computerarchitectuur) leren studenten zoekopdrachten op het internet uit te voeren en de informatie op betrouwbaarheid en toepassingsmogelijkheden te beoordelen. Gastsprekers van buitenlandse universiteiten worden regelmatig uitgenodigd. Dit gaat om IEEE distinguished lecturers die op een specifiek gebied wereldwijd lezingen houden. Tijdens de stage voert de student een aantal opdrachten uit waarmee hij zich breed oriënteert op het vakgebied en de beroepsrollen. De student wordt zowel vanuit het bedrijf als vanuit de opleiding begeleid en beoordeeld. Het afstudeerproject is een opdracht van een bedrijf, dat binnen het bedrijf wordt uitgevoerd. De student wordt zowel vanuit het bedrijf als vanuit de opleiding begeleid en beoordeeld. De opleiding geeft aan dat stagebegeleiders van de opleiding minimaal twee keer per stage per student een gesprek met de bedrijfsbegeleider voeren. Docenten leggen in de hoedanigheid van stagebegeleider bedrijfsbezoeken af. Hierdoor krijgen zij feedback op de vakkennis en het professioneel functioneren van de student. Van de bedrijfsbezoeken wordt een verslag gemaakt dat digitaal wordt opgeslagen. De minor is in het derde- of vierde jaar gesitueerd. De minor biedt de mogelijkheid tot verbreding of verdieping. Voor een minor die niet direct bij de opleiding aansluit, moet de student een gemotiveerd verzoek indienen bij de examencommissie. Daarnaast kunnen studenten buiten de AHT, bij een andere HvAopleiding of een andere hogeschool een minor volgen. Voorwaarde hierbij is wel dat het minorprogramma bijdraagt aan de ontwikkeling van de opleidingscompetenties. Ook dan is goedkeuring van de examencommissie nodig. Drie vakken binnen het afstudeerdomein Multimedia (Digitale signaalverwerking 1, Interfacetechniek en Nanotechnologie) worden door alle studenten in het Engels gevolgd. Ook buitenlandse studenten nemen hier aan deel. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de interactie met de beroepspraktijk vindt plaats zowel op het niveau van programmaontwerp als op het niveau van de programma-uitvoering; de ontwikkeling van kennis en beroepsvaardigheden van de studenten vindt plaats via door de beroepspraktijk ingebrachte projecten & cases, via aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via literatuur. Het auditteam merkt op dat het niveau en de diepgang van de literatuurstudie beter kan en dat de behandelde theorie meer terug gevonden moet worden in de verslagen van studenten; de verbinding tussen werkplek en studieprogramma is aanwezig in het opleidingsprogramma. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

22 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen De opleidingscompetenties van de opleiding zijn gebaseerd op de landelijke vastgestelde competenties voor de Bachelor of Engineering en kwalificaties Elektrochniek en bevatten alle elementen van de Dublin descriptoren. Het Amsterdamse profiel bestaande uit negen competenties zijn ingedeeld naar beroepsrol. Op basis van gesprekken met het beroepenveld, congressen en literatuur, zijn de beroepsrollen in een specifieke beroepscontext geplaatst en vertaald naar programma s, leerdoelen per studieonderdeel en differentiaties. Via studentenenquêtes en overleg met het beroepenveld wordt de kwaliteit/actualiteit van de competenties beoordeeld. De studieonderdelen zijn hierop afgestemd door gebruik te maken van casuïstieken en op de praktijk gerichte opdrachten. Tevens wordt gewerkt met aan de beroepscontext ontleende thema s. Deze thema s zijn leidend binnen zowel theoretische als vaardigheids programmaonderdelen. De opleiding is nagegaan of alle competenties uit het competentieprofiel voldoende in het programma aan de orde komen. Daarnaast is nagegaan of de hbo-kernkwalificaties voldoende zijn verankerd in het programma. Het resultaat van deze controle heeft de opleiding vastgelegd in een tabel waarin aangegeven is op welke wijze de competenties en leerdoelen zijn uitgewerkt in het curriculum. De opleiding geeft aan zich in een overgangssituatie te bevinden naar competentiegerichter onderwijs. De bijbehorende gedragkenmerken zijn geëxpliciteerd maar nog niet tot in detail gekoppeld aan de leerdoelen. Bij het opstellen van de programma s is het beroepenveld betrokken, via bedrijfsenquêtes, interviews, bestudering van literatuur, symposia en congressen. De opleiding streeft ernaar het programma ook samen met het beroepenveld voortdurend te evalueren en bij te stellen. Over het competentieprofiel en de relatie tussen de competenties, de HBO-kernkwalificaties, de Dublin descriptoren en het programma zal beter worden gecommuniceerd naar studenten, zo geeft de opleiding aan. Dit zal gebeuren tijdens het studiejaar 2008/2009 via het programma De Professionele Ingenieur. De opleiding heeft de vertaling van de competenties naar het studieprogramma duidelijk zichtbaar gemaakt door per studieonderdeel leerdoelen te formuleren. De beschrijving van de verschillende studieonderdelen heeft het auditteam inzicht verschaft in de relatie tussen de competenties en de leerdoelen. Vervolgens zijn in het leerplan de doelstellingen voor de studieonderdelen geoperationaliseerd. Het auditteam merkt op na bestudering van het curriculum en de verschillende schriftelijke producten van studenten dat er weinig wordt gerekend. De opleiding geeft aan dat dit binnen het docententeam een punt van discussie is. Werd er vroeger veel gerekend binnen het vakgebied, tegenwoordig ligt het accent meer op programmeren. Het auditteam vindt het goed dat er over dit belangrijke onderwerp binnen het docententeam en tussen de opleiding en het bedrijfsleven gediscussieerd wordt. In dit verband wijst de opleiding er op dat het vak Wiskunde in het eerste jaar zwaarder wordt aangezet. Zo is er sprake van een signalenlijn, een wiskundelijn voor elektrotechnici. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA

23 Verzwaring van het studieprogramma gebeurt door het aanpassen van het studieonderdeel de professionele ingenieur binnen het kernprogramma waardoor de competentieprofielen meer expliciet gemaakt worden en zal dit onderdeel aangevuld worden met basiskennis op het terrein van Bedrijfsorganisatie en Marketing. De opleiding is bezig om de competenties te concretiseren door ze te voorzien van een toelichting, gedragskenmerken en praktijkvoorbeelden. In juni 2008 zijn de gedragsaspecten vastgelegd die gerelateerd zijn aan de drie beroepsrollen. Hierbij is het document Het beschrijven van het gedragsaspect van competenties als uitgangspunt genomen. Uit de competenties zijn al leerdoelen afgeleid en gerelateerd aan programmaonderdelen. Gedurende het studiejaar 2008/2009 zullen ook de gedragsaspecten nader in het studieprogramma tot uitdrukking worden gebracht. Het vertalen van de opleidingscompetenties van de opleiding naar het studieprogramma wordt zichtbaar in de toenemende complexiteit van de leerdoelen per semester en in de leerdoelen van de blokken met praktijkopdrachten en (theorie)modulen. Het auditteam concludeert dat er op de verschillende niveaus van het programma een duidelijke relatie bestaat tussen deze doelstellingen en de set competenties die de opleiding nastreeft. In dit verband geeft de opleiding aan dat men het theoretisch kennisniveau wil verhogen. Het verrichten van onderzoek is hierbij een middel. Het competentieprofiel leidt tot verdere aanpassingen van het programma, met name in de afstudeerfase en ten aanzien van de beroepsrollen Organisational Management en Account Management. Beide worden versterkt in het programma door samenwerking met de opleiding Technische Bedrijfskunde en/of Ondernemen Innovatie en Techniek en/of Engineering Design en Innovation. Dit zal in het eerste semester van 2008/2009 gebeuren zodat dit verankerd is tijdens het tweede semester van 2008/2009 in het programma voor studenten uit de versnelde stroom van het cohort 2007/2008. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft op het niveau van de verschillende studieonderdelen de leerdoelen, leerinhouden en werkvormen vastgesteld die aantoonbaar afgeleid zijn van de set competenties; de projecten zijn gericht op een praktijkopdracht die gedefinieerd is in termen ontleend aan de competenties; de leerdoelen en de praktijkopdrachten nemen in complexiteit toe om tenslotte in de afstudeerfase het Hbo-niveau te bereiken; het auditteam waardeert het dat de opleiding actief discussieert met het werkveld over aspecten (breedte, diepte, inhoud) van de verschillende studieonderdelen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Elektrotechniek, HvA