Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding. Informatica, voltijd - deeltijd - duaal

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica, voltijd - deeltijd - duaal Hogeschool van Utrecht Faculteit Natuur en Techniek - FNT Instituut voor Innovatie, Industrie en Informatica

2 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Informatica voltijd - deeltijd - duaal CROHO nr Hogeschool van Utrecht Faculteit Natuur en Techniek FNT Instituut voor Innovatie, Industrie en Informatica Hobéon Certificering BV Juni 2005 Auditteam: Drs. W.G. van Raaijen Dr. J. Bruinsma W.A.A. Markenstein Drs. R.F. Stapert K.J.A. Legemate J.W. Verhaar

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Bereik van de beoordeling Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Auditteam Deelnemers visitatie (gesprekspartners uit de drie opleidingsvarianten) Programma visitatie 16 en 17 juni Beslisregels 6 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 7 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 7 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 7 Facet 1.2. Niveau Bachelor 10 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 12 Onderwerp 2: Programma 13 Facet 2.1. Eisen HBO 13 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 17 Facet 2.3. Samenhang Programma 19 Facet 2.4. Studielast 21 Facet 2.5. Instroom 22 Facet 2.6. Duur 24 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 25 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 27 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 29 Facet 3.1. Eisen HBO 29 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 31 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 32 Onderwerp 4: Voorzieningen 34 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 34 Facet 4.2. Studiebegeleiding 36 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 38 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 38 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 40 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 41 Onderwerp 6: Resultaten 43 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 43 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema Informatica, voltijd 3.2. Oordeelschema Informatica, deeltijd Oordeelschema Informatica, duaal Integraal oordeel / advies aan NVAO 50 BIJLAGE I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen externe auditoren. BIJLAGE II: Programma visitatie 16 en 17 juni 2004.

4 1. INLEIDING 1.1. Bereik van de beoordeling De Hogeschool van Utrecht, in casu de Faculteit Natuur en Techniek - FNT, verzorgt (o.a.) een HBO bachelor opleiding Informatica 1 en een HBO bachelor opleiding Technische Informatica 2. De I-opleiding en de TI-opleiding, beide via een neutrale conversie in 2003 in de plaats gekomen van de opleiding Hogere Informatica - HI 3, zijn ondergebracht in het Instituut voor Innovatie, Industrie en Informatica (I 3), waarvan overigens ook de opleiding Algemene Operationele Technologie - AOT deel uitmaakt. De opleiding Hogere Informatica 4 wordt afgebouwd. De laatste studenten zullen in 2007 afstuderen. De I- en de TI-opleiding zijn nog niet volledig in uitvoering. In het cursusjaar worden de programma s als volgt aangeboden: Jaar 1: Informatica en Technische Informatica; Jaar 2, 3 en 4: Hogere Informatica De beoordeling, in het onderhavige rapport weergegeven, is gericht op een accreditatiebeslissing met betrekking tot de HBO bachelor opleiding Informatica, voltijd, deeltijd en duaal CROHO nr De accreditatiebeslissing heeft dus betrekking op drie varianten: voltijd (te Utrecht en Amersfoort), deeltijd (te Utrecht) en duaal (te Utrecht). De voltijd I-opleiding kent een specialisatie Information Engineering (te Amersfoort), die in september 2000 is gestart als een specialisatie binnen de HI-opleiding en vanaf september 2003 wordt aangeboden als een specialisatie binnen de voltijd I-opleiding. 1 In het rapport kortheidshalve I-opleiding genoemd. 2 In het rapport kortheidshalve TI-opleiding genoemd. 3 CROHO nr In het rapport kortheidshalve HI-opleiding genoemd. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie 4.0 1

5 Onderstaande tabel geeft een overzicht van de Informaticaopleidingen en varianten. Opleidingsnaam Hogere Informatica 1) Opleidingscode Naam Locatie Afkorting Varianten CROHO Voltijd Deeltijd Duaal Hogere Utrecht HI HI-vt HI-dt Informatica Information Amersfoort IE IE Engineering HI-duaal Informatica Utrecht I I-vt I-dt I-duaal 4) Informatica 2) Information Engineering Amersfoort IE IE Technische 2) Technische Informatica Informatica Utrecht TI TI-vt 3) 1) in afbouw; laatste inschrijvingen september ) in opbouw; eerste inschrijvingen in september ) de laatste lichting is gestart in september 2001 met een groep medewerkers van Koninklijke KPN N.V. 4) gestart in september 2003 onder de naam: Opleiding Systeembeheer Waar in dit rapport gesproken wordt over de I-opleiding, betreft het alle varianten: voltijd (Utrecht en Amersfoort specialisatie Information Engineering), deeltijd en duaal. Waar verschillen tussen deze varianten/locaties van belang zijn, is de betreffende variant/locatie expliciet aangeduid. Hobéon Certificering heeft als Visiterende en Beoordelende Instantie (VBI) de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) en de TI-opleiding in één gezamenlijk traject beoordeeld, omdat zij beide, zo heeft Hobéon Certificering kunnen vaststellen, worden aangeboden binnen één gemeenschappelijk kader (managerial, organisatorisch, beleidsmatig, onderwijskundig en qua feitelijke uitvoering). Zijn bevindingen heeft Hobéon Certificering evenwel in twee afzonderlijke rapporten neergelegd. Bij een aantal facetten is de beoordeling van de I-opleiding mede gebaseerd op de bevindingen bij de HIopleiding. Bij facet 2.8 (daar waar het de beoordeling van stages en afstudeeropdrachten betreft), bij facet 5.3 (daar waar het de betrokkenheid van alumni betreft) en bij de facetten 6.1 en 6.2. is de beoordeling van de I-opleiding uitsluitend gebaseerd op de bevindingen bij de HI-opleiding. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie 4.0 2

6 1.2. Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de I-opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van de onderzochte opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Om de beoordeling voor alle partijen inzichtelijk te maken heeft Hobéon Certificering bovengenoemd Accreditatiekader nader uitgewerkt in een checklist ( Checklist Accreditatie HBO Bachelor ) waarin per facet het betreffende NVAO-criterium nader is gespecificeerd in zogeheten deelvragen. Voorafgaand aan het feitelijk accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de Hogeschool van Utrecht, de Faculteit FNT en de I-opleiding ervan op de hoogte gesteld, dat deze checklist bij de beoordeling van de I-opleiding gehanteerd zou worden Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de I-opleiding geldt het volgende. De Hogeschool van Utrecht heeft een set van ijkpunten (EVINAC) ontwikkeld, die (o.a.) dienen als een instellingsspecifieke vertaling van het accreditatiekader van de NVAO en die op een aantal aspecten een eigen (streef-)norm bevatten. De I-opleiding heeft in de Management Review, die overigens ook betrekking heeft op de TI-opleiding, aangegeven hoe zij zich verhoudt tot deze normstelling. De I-opleiding heeft zich voor wat betreft de beroepsprofielen, de opleidingscompetenties en haar onderwijskundige doelstellingen gebaseerd op tenminste het landelijk I-beroepsprofiel en de daaraan gerelateerde opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de Informatica opleidingen en het beroepenveld (zie facet 1.1.: Domeinspecifieke eisen ). Het auditteam heeft het instellingsspecifieke (EVINAC) referentiekader en het opleidingsspecifieke I-referentiekader beoordeeld en vervolgens vastgesteld, dat deze in voldoende mate gespecificeerd zijn en ook passend zijn voor een opleiding Informatica op HBO-niveau. Het auditteam heeft deze kaders in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het betreft hier een analyse en beoordeling van de door de I-opleiding, in casu het Instituut I 3, geleverde schriftelijke informatie: (i) Management Review 5, (ii) periodieke managementverslagen en (iii) de onderliggende documentatie die o.a. betrekking had op: strategische keuzen en de positie in de markt, interne organisatie, systematiek interne kwaliteitszorg, ontwikkelingen in het beroepenveld, beroeps- en opleidingsprofielen, (validatie) eindkwalificaties, curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, werkvormen, stagebeleid, toetsing en beoordeling, kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, internationalisering, instroombeleid, studiebegeleiding, rendement. Op basis van de door de opleiding, in casu het Instituut I 3, aangeleverde documentatie, die naar het oordeel van het auditteam volledig en helder is, kon het auditteam zich een goed beeld vormen van de primaire en secundaire processen van de I-opleiding. 5 De Management Review heeft betrekking op zowel de I-opleiding als de TI-opleiding. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie 4.0 3

7 Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, werkveldrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een tweedaagse visitatie 6, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten één externe onafhankelijke deskundige op het gebied van Informatica, één externe onafhankelijke deskundige op het gebied van Technische Informatica 7, twee studenten, één lead auditor vanuit Hobéon Certificering en één secretaris eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. Hieronder volgen enkele voorbeelden van de tijdens de visitatie geraadpleegde additionele documentatie: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de I-opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; portfolio s van studenten en de (schriftelijke weergave van de) beoordeling daarvan door docenten; stageverslagen en -beoordelingen; de zogeheten beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten; Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het I-opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs vermelde facetten beoordeeld op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de Faculteit FNT en de betreffende opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 6 Visitatie heeft op 16 en 17 juni 2004 plaatsgevonden. 7 Binnen dit traject heeft, zoals gezegd, Hobéon Certificering ook de HBO bachelor opleiding Technische Informatica beoordeeld. De neerslag van die beoordeling is vastgelegd in een afzonderlijk rapport: Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Technische Informatica, voltijd. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie 4.0 4

8 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld. Voorzitter: Drs. Willem van Raaijen senior adviseur Hobéon Certificering. Leden: Dr. Jan Bruinsma werkzaam bij de ING Groep (OPS&IT) als Vendormanager Europe; Wilfried Markenstein werkzaam bij Nedap NV als Embedded Software Engineer Security Control Systems Research & Development; Karin Legemate 2 e jaarsstudent Hogeschool van Amsterdam, Academie voor Lichamelijke Opvoeding; Joost Verhaar afgestudeerd aan de Haagse Hogeschool, Bestuurskunde / Overheidsmanagement, thans student aan de Universiteit van Amsterdam, Sociologie; Drs. Robert Stapert senior adviseur Hobéon Certificering. Secretaris: Drs. Robert Stapert senior adviseur Hobéon Certificering. Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de I-opleiding noodzakelijke expertise aanwezig is. Enerzijds expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en anderzijds expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het I- programma in relatie tot het specifieke domein). De werkvelddeskundigen, Bruinsma 8 en Markenstein 9, hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Bruinsma en Markenstein hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan I- (en TI-) professionals op HBO-niveau. De deskundige onderwijs, Stapert, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Stapert heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programma-opbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie (gesprekspartners uit de drie opleidingsvarianten) Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers van de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 16 en 17 juni 2004 Zie Bijlage II. 8 Werkvelddeskundige Informatica. 9 Werkvelddeskundige Technische Informatica. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie 4.0 5

9 Beslisregels Met als uitgangspunt de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader 10 heeft Hobéon Certificering de volgende beslisregels toegepast. A. De scores op de per onderwerp gerubriceerde facetten leiden tot een score op het betreffende onderwerp en wel volgens de regels onder C. B. Binnen de beoordeling van een facet is er ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie; (beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven dan omgekeerd); primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. C. Van facetten naar onderwerp. Hier geldt het volgende: een onderwerp krijgt de score voldoende indien alle facetten tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits er een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende ; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien één facet onvoldoende heeft gescoord en er geen acceptabel verbeterplan voor dit facet beschikbaar is; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien meer dan één facet onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. D. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, dan wordt dat met inachtneming van de regels onder E, als extra aantekening vermeld. E. Met betrekking tot de extra aantekening geldt het volgende: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 11 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent als alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 10 Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een Onderwerp uitsluitend onvoldoende of voldoende scoren; een Facet kan volgens diezelfde regels onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. 11 In het NVAO-Accreditatiekader worden bij Onderwerp 2 ( Programma ) acht Facetten onderscheiden. Eén van die Facetten (Facet 2.6.) betreft de duur van de opleiding. Het daarbij behorende criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil die opleiding überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatieonderzoek. Duur is dus van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Rendement of Kwaliteit Personeel. Bij de beslissing of het Onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het Facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie 4.0 6

10 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De basis voor de eindkwalificaties van de I-opleiding wordt gevormd door het landelijk overeengekomen beroepsprofiel en de daarvan afgeleide beroepscompetenties van de Informaticus. Het I- beroepsprofiel en de I-beroepscompetenties zijn in 2000 opgesteld door het zogeheten HBO-I Platform, waarin (o.a.) alle Informatica-opleidingen zijn vertegenwoordigd, en vervolgens is dit I-profiel door het beroepenveld gevalideerd: het HBO-I Platform heeft een veertigtal toonaangevende nationaal en internationaal opererende bedrijven en organisaties (binnen en buiten de IT-sector) geraadpleegd en deze hebben zich positief uitgesproken over het ontwerp van het HBO-I Platform. Het I-profiel is geformuleerd in termen van de kernactiviteiten van een Informaticus: (i) het doen van onderzoek m.b.t. de architectuur van informatiesystemen, softwaresystemen of computersystemen,(ii) advisering gericht op optimale inzet van deze systemen in een gebruiksomgeving, (iii) het ontwerpen en bouwen van informatiesystemen en/of softwaresystemen, (iv) het implementeren, beheren en onderhouden van informatiesystemen en softwaresystemen. Aan de hand daarvan worden tien generieke competenties en een twaalftal I-beroepscompetenties onderscheiden die elk op hun beurt nader zijn uitgewerkt in eindkwalificaties geformuleerd in termen van (in totaal) ca 40 competenties. Deze 12 beroepscompetenties hebben betrekking op bijvoorbeeld: (i) informatieanalyses, (ii) proces- en systeem-specificaties, (iii) informatiesysteem- en softwaresyteemontwerpen, (iv) exploitatie en beheer van informatie- en softwaresystemen, maar ook op (v) het inrichten van onderzoek-, ontwikkel- en beheertrajecten binnen een multidisciplinaire setting en -meer in het algemeen- op (vi) het functioneren binnen een beheerorganisatie. Analyse van het landelijk overeengekomen I-profiel laat zien, dat het profiel rechtdoet aan de specifieke eisen die binnen het I-domein worden gesteld aan Informatici op HBO-niveau. Het I-profiel en de daarvan afgeleide I-competenties bestrijken het totale palet van beroepsuitoefening met een voldoende balans tussen de specifieke I-competenties en de meer generieke competenties. Dit geldt ook voor de nadere uitwerking die de I-opleiding via de bovengenoemde 40 deelcompetenties aan het I-profiel heeft gegeven Dat de I-opleiding ook in haar programma het landelijk I-profiel, de landelijk overeengekomen I- beroepscompetenties en de I-eindkwalificaties als uitgangspunt hanteert, blijkt uit de zogeheten Onderwijsdocumenten die voor de I-opleiding (èn voor de TI-opleiding) richtinggevend zijn voor de inrichting van hun onderwijs. De I-opleiding (en dit geldt voor de voltijd-, deeltijd- en duale variant) heeft zich expliciet aan de landelijk overeengekomen eindkwalificaties gecommitteerd, zo concludeert het auditteam uit het in de Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie 4.0 7

11 Onderwijsdocumenten beschreven thematisch geordende I-curriculum, waarbij elk thema en de daarbinnen aangeboden vakken expliciet worden toegelicht door hen telkens in verband te brengen met de I-eindkwalificaties Hieronder volgen voorbeelden van functies waarvoor de I-opleiding studenten opleidt. Dit zijn duidelijk functies die een hoog kennisniveau vooronderstellen. Variant/ Functie specialisatie IE adviseur organisatie en informatie IE I analist/ programmeur IE I applicatieontwikkelaar D beheerder applicaties en informatiesystemen I D beheerder ICT- infrastructuur IE I databasespecialist IE I D hoofd ICT afdeling IE I ICT- consultant IE informatieanalist I software engineer IE I systeemontwerper IE systeemontwikkelaar D systeembeheerder I: Informatica voltijd en deeltijd ( Utrecht) IE: Informatica voltijd, specialisatie Information Engineering (Amersfoort) D: Informatica duaal ( Utrecht) Binnen het landelijk overeengekomen I-profiel legt de I-opleiding extra accenten op: Ebusiness Systems 12 : ondersteuning van bedrijfsprocessen met behulp van ICT, zowel business-tobusiness als business-to consumer. Hierbij wordt (in samenwerking met de TI-opleiding) speciale aandacht gegeven aan draadloze systemen. Op dit gebied wordt aan HvU-studenten ook een minor aangeboden; Business Intelligence (met name bij de specialisatie Information Engineering): ontwikkeling van intelligente zoekstrategieën binnen complexe gegevensverzamelingen; Systeem- en netwerkbeheer (met name bij de duale variant): de I-opleiding beschikt over grote kennis op dit gebied onder andere als resultante van het Telematicaproject dat zij in de jaren negentig met succes heeft uitgevoerd. Deze inkleuring is (mede) tot stand gekomen in samenwerking met het College van Toezicht (zie en 2.1.6) en zij spoort met de huidige stand van zaken binnen het I-domein, zo oordeelt ook het auditteam Informatica-ontwikkelingen zijn internationaal van karakter en zij vinden hun weg naar de opleiding via het College van Toezicht waarin internationaal opererende bedrijven zoals Philips, IBM, LogicaCMG zijn vertegenwoordigd. Analyse van het I-programma laat zien, dat de internationale dimensie inhoudelijk voldoende aan bod komt. Internationale samenwerking vindt tot op heden op ad hoc basis plaats via gastcolleges, verzorgd door bijvoorbeeld docenten van het Instituto Superior de Engenharia de Coimbra - ISEC in Portugal. Ook verzorgen docenten van de I-opleiding gastcolleges in het buitenland: een en ander tot op heden overigens op beperkte schaal. 12 In samenwerking met het lectoraat Extended Enterprise Systems. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie 4.0 8

12 Datzelfde geldt voor buitenlandstages: de afgelopen jaren hebben in totaal ongeveer 30 (HI-)studenten stage gelopen bij bedrijven in het buitenland. Het auditteam constateert voorts, dat internationale samenwerking binnen de I-opleidingsstrategie (nog) geen substantiële plaats heeft. De prioriteiten van de opleiding liggen elders: o.a. bij de verdere uitwerking van het opleidingsprogramma en bij het competentiegericht maken van het onderwijs. Het audittesam kan zich vinden in de gekozen prioriteitstelling en hecht voorlopig meer gewicht aan de opleidingsinspanningen gericht op de interne kwaliteitszorg dan aan acties richting buitenlandse partners. Temeer, daar onderwijsinhoudelijk de internationale dimensie voldoende aandacht krijgt. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) als voldoende. De eindkwalificaties van de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) zijn aantoonbaar de resultante van landelijk overeengekomen beroepsprofielen en opleidingsprofielen, waarmee zij voldoet aan de eisen die door vakgenoten uit andere verwante opleidingen worden gesteld. Deze landelijk overeengekomen kwalificaties zijn voorts door het beroepenveld gevalideerd: landelijk, maar ook door het College van Toezicht verbonden aan het Instituut I 3. De Utrechtse inkleuring is gebaseerd op een keuze die voldoende rechtdoet aan de huidige ontwikkelingen binnen het I-domein. De Utrechtse inkleuring is aantoonbaar door het beroepenveld (i.c. het College van Toezicht) gevalideerd. De eindkwalificaties van de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) zijn concreet en gedetailleerd uitgewerkt en vormen daardoor, naar het oordeel van het auditteam, een helder referentiepunt voor het curriculum van de betreffende I-opleiding. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie 4.0 9

13 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de I-opleiding geanalyseerd om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. In de Dublin Descriptoren worden de onderstaande dimensies onderscheiden, bij elk waarvan hier een beschrijving wordt gegeven in relatie tot de respectieve eindkwalificaties. Voor zover het sectoroverstijgende kwalificaties betreft zijn de I-kwalificaties gebaseerd op de 10 generieke kwalificaties zoals door de commissie Franssen vastgelegd in haar rapport Prikkelen, presteren en profileren. De in vermelde Onderwijsdocumenten, waarin de 12 beroepsspecifieke en de 10 generieke kwalificaties zijn uitgewerkt naar ca. 40 deelcompetenties alsmede de programmabeschrijving van de I- opleiding vormden de basis voor de analyse van het auditteam. In deze documenten wordt duidelijk aangegeven op welke wijze de generieke en beroepsspecifieke kwalificaties in de doelstellingen en het programma van de I- opleiding worden gerealiseerd. Kennis en inzicht De bijzondere eindkwalificaties zijn geformuleerd in 12 beroepsspecifieke competenties en wel zodanig dat zij niet kunnen worden verworven zonder gedegen kennis van en inzicht in bijvoorbeeld: (i) proces- en informatieanalyse, (ii) software tools en gedistribueerde systemen, (iii) methoden en technieken voor de ontwikkeling van (complexe) systemen, (iv) computersystemen en netwerken, (v) exploitatie en beheer van software-infrastructuur, (vi) nieuwe ontwikkelingen binnen het I-domein teneinde te kunnen nagaan of implementatie ervan financieel, juridisch, organisatorisch haalbaar is. Toepassen Kennis en inzicht De beroepsspecifieke competenties zijn onderverdeeld in deelcompetenties, alle expliciet gericht op professionele toepassing van kennis en inzicht. Een toepassing die de studenten via het maken van de in de eindkwalificaties genoemde beroepsproducten moeten demonstreren. (In 2.1 worden enkele voorbeelden genoemd.) Oordeelsvorming Zowel de (generieke) HBO competenties als de beroepsspecifieke competenties behelzen vaardigheden expliciet gericht op het maken van keuzes in de beroepsuitoefening op tactisch en operationeel niveau. Dit veronderstelt dat de student in staat is problemen te analyseren en mogelijke oplossingsstrategieën tegen elkaar af te wegen. Dit wordt in de deelcompetenties van de I-opleiding zichtbaar gemaakt. Communicatie In de eindkwalificaties neemt professionele communicatie een prominente plaats in. Iets wat tot uiting komt doordat de I-opleiding in haar programma en werkvormen expliciet anticipeert op het opereren van de Informaticus in (multidisciplinaire) teams waar professionele communicatie een belangrijke kritische succesfactor is. Leervaardigheden Voor de I-opleiding geldt dat de te verwerven competenties een aantal metavaardigheden van de studenten veronderstellen die expliciet op het eigen leren zijn gericht opdat de student in staat is vervolgstudies op een hoger niveau te doorlopen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie

14 Deze metavaardigheden staan in de eindkwalificaties vermeld in termen van de eigen ontwikkeling als professional. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de I-eindkwalificaties bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en voorts met een diepgang die overeenkomt met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; de I-eindkwalificaties zijn uitgewerkt in ca. 40 deelcompetenties en daarmee heeft de I-opleiding een concreet referentiekader geoperationaliseerd; de I-eindkwalificaties zijn aantoonbaar verankerd in het I-programma. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie

15 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende eindkwalificaties van de I-opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de I- opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. Beroepsonderwijs De eindkwalificaties van de I-opleiding zijn geformuleerd in termen van competenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd: landelijk en (via het College van Toezicht) regionaal. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de Informaticus relevante werkveld geborgd. Voor het overige wordt de oriëntatie HBO in het programma van de I-opleiding zichtbaar. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. De bevindingen van het auditteam (m.b.t. de opleiding HI) zoals beschreven onder facet 6.1. laten zien, dat de eindkwalificaties aansluiten bij het niveau dat door het werkveld van een beginnend beroepsbeoefenaar wordt verwacht. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de I-eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel van de Informaticus. (Zie onder facet 1.1.); in de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke deelkwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar (Informaticus) geformuleerd. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) als voldoende. De I-opleiding heeft goed zicht op de ontwikkelingen in het werkveld en zij heeft haar inzicht qua thematiek en diepgang adequaat vertaald naar opleidingsdoelstellingen waarbij zij het werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie

16 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen HBO; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen De programmabeschrijving van de I-opleiding, laat zien dat de opleidingsstructuur veel openingen biedt naar de beroepspraktijk. Het curriculum van de I-opleiding (in haar voltijd-, deeltijd- en duale variant) en de IE-specialisatie kennen een thematische opbouw, waarbinnen de studenten op projectmatige wijze werken aan beroepsproducten (zie onderstaande paragrafen). Elk thema bevat een project dat gebaseerd is op een reële beroepssituatie. Het auditteam heeft kunnen constateren dat de projecten gericht zijn op het maken van reële beroepsproducten. Op die wijze creëert de opleiding vanaf het eerste jaar een leeromgeving met een zichtbare interactie tussen opleiding en werkveld. Ter illustratie worden voor de verschillende varianten enkele thema s in het programma van het eerste en tweede studiejaar beschreven Informatica voltijd, Utrecht Het 1 e jaar 13 kent vier thema s. Eén thema is gericht op beroepsoriëntatie waarin studenten zich o.a. via interviews met vertegenwoordigers uit het beroepenveld een beeld vormen van het werkveld van de Informaticus. Voorts leert de student op welke manier bepaalde software en hardware kunnen worden gebruikt en op welke wijze een project effectief kan worden uitgevoerd. De overige drie thema s staan in het teken van een beroepsproduct op het maken waarvan de studenten worden voorbereid via concrete projecten. Het gaat hier om de thema s : Websysteem met database, Objectoriëntatie & Analyse en Objectoriëntatie & Tools. Binnen het thema Objectoriëntatie & Analyse, bijvoorbeeld, maakt de student kennis met de methode van objectgeoriënteerde analyse en -ontwerp. Deze benadering van systemen als een verzameling objecten legt een goede basis voor het bouwen van goed gestructureerde en documenteerbare software. Studenten bouwen en documenteren tijdens dit thema een (rudimentair) banksysteem en leren zodoende te denken in beroepsproducten en de eisen die het beroepenveld stelt. 13. De TI-opleiding en de I-opleiding voltijd, Utrecht kennen een nagenoeg gemeenschappelijk 1 e jaar. Projecten worden opleidingsspecifiek ingevuld. De naamgeving van de thema s is in verband hiermee bij I en TI verschillend. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie

17 De thematische opbouw en de daaraan gerelateerde projecten zijn ook in 2 e jaar van de I-opleiding het leidende beginsel. Het gaat hier om thema s als Detacheringssysteem & ebusiness en Extended webbased systemen. Dit laatste thema, bijvoorbeeld, is gericht op kennis van gedistribueerde systemen en hun onderliggende principes die van groot belang zijn om als Informaticus goed te functioneren. Bij deze webbased systemen komen eerder in de opleiding verworven vaardigheden samen: van digitale techniek, netwerk technologie tot software-analyse, -ontwerp, -bouw en -testen. Dit thema is dan ook gericht op het verwerven van inzicht in de rol en de werking van middleware en in de wijze waarop middleware de samenhang in multitier systemen bewaakt en faciliteert. Om dit inzicht inderdaad te verwerven, voeren de studenten praktische opdrachten uit en een project. In het project bouwen de studenten het eerder ontwikkelde banksysteem uit tot een Internetbank, waarbij ondermeer authorisation en security aan bod komen. Overigens komen in de hoofdfase van de I-opleiding de opdrachten en projecten veelal in samenwerking met het beroepenveld tot stand. Daardoor wordt de reeds in de propedeuse aangevangen interactie tussen de opleidingen en het werkveld versterkt Informatica voltijd, specialisatie Information Engineering, Amersfoort De specialisatie Information Engineering kent een vergelijkbare thematische opbouw. De leerstof is vergelijkbaar, maar kent ingegeven door het eigen profiel een andere thematische ordening. Het 1 e jaar kent vier thema s. Het eerste thema (beroepsoriëntatie) is identiek aan het eerste thema bij de voltijdse variant in Utrecht. Hierdoor wordt een eventuele overstap over en weer mogelijk gemaakt. De overige drie thema s staan in het teken van een beroepsproduct op het maken waarvan de studenten worden voorbereid via concrete projecten. Het gaat hier om de thema s bewaren en opvragen van informatie, bewerken en verspreiden van informatie en informatie in organisaties. Ook hier worden de thema s afgesloten met een project, ontleend aan de beroepspraktijk waarbij studenten getoetst worden op gerealiseerde beroepsproducten. In het vierde thema (informatie in organisaties) komen deze projecten zelfs rechtstreeks uit de beroepspraktijk (bijvoorbeeld realiseer een routeplanner voor navigatie op zee) waarbij de studenten dus al in het eerste jaar geconfronteerd worden met een externe opdrachtgever. In het 2 e jaar verschuift de nadruk naar de software. De thema s zijn software engineering, kennistechnologie en advanced web applications. Bij al deze thema s maken de studenten beroepsproducten doordat ze concrete systemen realiseren en hun werkwijze documenteren. Een voorbeeld: bij het thema kennistechnologie realiseren de studenten een rule-based kennissysteem en gaan aan de slag om in een robot enige intelligentie te bouwen Informatica deeltijd en duaal De deeltijdse variant Informatica zoals aangeboden in Utrecht, kent (met uitzondering van het thema beroepsoriëntatie) thema s afgeleid van de voltijdse Utrechtse variant. In het algemeen werken de deeltijdstudenten in een voor de toekomstige Informaticus relevante functie. De realisatie van beroepsproducten vindt dan in sterke mate in samenhang met de dagelijkse werkzaamheden plaats. De afstudeeropdracht vindt in elk geval in het eigen bedrijf plaats. Studenten in de duale variant, aangeboden in Utrecht, specialiseren zich in systeem- en netwerkbeheer. Deze studenten zijn werkzaam in een voor deze specialisatie relevante functie. De opleiding toetst aan de hand van door de student op te stellen portfolio s of de werkplek van de student qua niveau en qua mogelijkheden (nog) voldoet aan de eisen die de opleiding dienaangaande stelt ( zie ook 2.5.5). De duale variant kent eveneens een indeling in thema s. In tegenstelling tot de voltijdse variant zijn deze thema s horizontaal gerangschikt, dus door de jaren heen. Enige voorbeelden: Netwerkinfrastructuren, applicatieondersteuning, beveiliging, systeemintegratie. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie

18 In het thema beveiliging bijvoorbeeld krijgt de student kennis en inzicht in verschillende beveiligingstechnieken en kan hij deze kennis toepassen in complexe systemen en netwerken. Bovendient leert de student de beveiligingsproblematiek vanuit verschillende invalshoeken (bijvoorbeeld financieel, organisatorisch, technisch) te benaderen. Studenten voeren in het kader van de thema s opdrachten en projecten uit in de eigen werkomgeving, waarbij actuele beroepsspecifieke ontwikkelingen aan bod komen. Belangrijk in dit verband is de constatering, dat in de programma s van beide varianten de werkomgeving van de student één van de uitgangspunten is bij de programmering van de (binnenschoolse) opleiding Voorts kent de I-opleiding voltijd een stageperiode van een halfjaar die plaatsvindt in het 1 e semester van het 3 e jaar. Voor alle varianten is de afstudeerfase van de opleiding gewijd aan een nadere specialisatie en aan de afstudeeropdracht die door de student wordt uitgevoerd binnen het bedrijf of de organisatie in opdracht waarvan de student zijn eindwerkstuk/beroepsproduct maakt (voor deeltijd en duaal: de eigen werkomgeving). De externe opdrachtgever en het College van Toezicht zijn bij de beoordeling van de afstudeeropdracht betrokken. Samenvattend concludeert het auditteam, dat de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) op deze wijze voldoende mogelijkheden creëert voor de student om zichzelf te scholen (en geschoold te worden) in een interactie met de beroepspraktijk De interactie tussen de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) en de beroepspraktijk vindt ook plaats via bijeenkomsten met het College van Toezicht, samengesteld uit vertegenwoordigers van het beroepenveld. Uit de verslaglegging blijkt, dat het in dit college vertegenwoordigde beroepenveld een belangrijke rol speelt in de I-opleiding via het inbrengen van actuele (ook internationale) werkveldontwikkelingen die relevant zijn voor de I-opleiding. Iets waar de opleiding aantoonbaar gebruik van maakt, zo kon het auditteam constateren bij het inzien van de projectopdrachten en het ondersteunende studiemateriaal. De projectopdrachten hebben een grote realiteitswaarde en zijn inderdaad geënt op de actuele taken van een Informaticus Op basis van de literatuurlijsten van de I-opleiding concludeert het auditteam, dat de gebruikte vakliteratuur in hoge mate werkveldrelevant is en van een niveau dat van een HBO bachelor opleiding mag worden verwacht. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie

19 Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) en wel op grond van de volgende observaties: de interactie met de beroepspraktijk wordt aantoonbaar ingezet om de relevantie, de actualiteit en de kwaliteit van het opleidingsprogramma te waarborgen; de ontwikkeling van kennis en beroepsvaardigheden van de studenten vindt plaats via goed gekozen vakliteratuur, via door de beroepspraktijk ingebrachte projectopdrachten/ afstudeeropdrachten en via aan de beroepspraktijk ontleende cases en studiemateriaal. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie

20 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen De samen met het beroepenveld opgestelde eindkwalificaties van de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) zijn uitvoerig gedocumenteerd. Deze documentatie bevat o.a. een onderliggende beschrijving van de beroepsspecifieke ontwikkelingen. Het onderwijsprogramma sluit hier voldoende op aan. Uit de opzet van de projecten waaruit het I-programma is opgebouwd, wordt dit aantoonbaar (zie facet 2.1). Elk project is gericht op een leerdoel (het verwerven van een of meer deelcompetenties) en ook op het maken van een beroepsproduct, individueel of in groepsverband. Voorbeelden daarvan werden het auditteam getoond. Op basis daarvan is het auditteam van mening, dat de eisen waaraan deze beroepsproducten (moeten) voldoen, expliciet anticiperen op die welke in het I-beroepenveld worden gesteld. Daarmee wordt in het I-programma een direct en zichtbaar verband gelegd tussen de inhoud, het niveau en de oriëntatie van het programma enerzijds en de I-eindkwalificaties anderzijds. Het auditteam heeft op basis van het I-programma en op basis van een analyse van verschillende blokbeschrijvingen goed zicht gekregen op de inhoud, het bereik en het niveau van de doelstellingen en op de mate van concreetheid. Het auditteam concludeert, dat op de verschillende niveaus van het programma (semester, blok, project, practicum, module) een duidelijke relatie bestaat tussen deze doelstellingen (leerdoelen) en de I-eindkwalificaties. Samenvattend merkt het auditteam op, dat de opleiding er op deze wijze voldoende in is geslaagd op alle niveaus binnen het programma de functionaliteit van de programmaonderdelen (ten opzichte van elkaar en in het perspectief van de I-eindkwalificaties) inzichtelijk te maken. Het auditteam is daar positief over Door de koppeling van de projectresultaten (output) aan de leerdoelen, is de mate waarin de student de leerdoelen heeft gerealiseerd, goed toetsbaar, waarmee het auditteam wil aangeven dat de leerdoelen vertaald zijn naar concreet professioneel gedrag dan wel naar professionele producten. (Zie ook de bevindingen onder facet 2.8.) De vormgeving van de blokken en de projecten gaat uit van een leeromgeving waarin het leerproces van de student centraal staat en waarbij de kennis (verworven via ondersteunende modulen) en de vaardigheden (verworven via de practica), door de student in stelling moet worden gebracht wil hij de projectopdrachten met succes kunnen uitvoeren. Onderdeel van dit leerproces is voorts zelfreflectie en zelfregulatie die de student inzicht geven in zijn eigen leerproces en leerstijl. Op die wijze worden studenten in staat gesteld hun eigen leerproces te sturen. Het totale programma is zodanig opgezet dat studenten ook deze competentie stap voor stap kunnen verwerven. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie

21 Inhoud en vormgeving van de afzonderlijke modulen en practica bieden de studenten de gelegenheid om de vereiste deelcompetenties te verwerven. De wijze waarop vervolgens de modulen en practica via projecten in een in complexiteit opklimmende reeks in het totale I-programma (voltijd, deeltijd en duaal) zijn gepositioneerd, maakt het de student mogelijk alle I-eindkwalificaties op het vereiste niveau te verwerven. Oordeel: voldoende Het auditteam beoordeelt dit facet voor de I-opleiding (voltijd, deeltijd en duaal) als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: het I-programma en de leerdoelen van de onderscheiden programmaonderdelen zijn in termen van inhoud, bereik en niveau een adequate concretisering van de geformuleerde I-eindkwalificaties; inhoud en vormgeving van de afzonderlijke modulen, practica en projecten alsmede hun positionering binnen het totale I-programma (voltijd, deeltijd en duaal) stellen de student in de gelegenheid de geformuleerde I-eindkwalificaties op het vereiste niveau te verwerven. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie

22 Facet 2.3. Samenhang Programma Criterium Het facet Samenhang Programma is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het studieprogramma inhoudelijk samenhangend? Bevindingen De voor de I-opleiding geldende generieke HBO-competenties en de specifieke I-beroepscompetenties zijn aantoonbaar (zie o.a. de bevindingen onder facet 1.1) ontleend aan het landelijk vastgestelde I-profiel. De eisen die aan een Informaticus worden gesteld, zijn in bedoeld profiel beschreven in onderling samenhangende deelcompetenties. Het auditteam is daar positief over. Uit de I-programmabeschrijving blijkt, dat de opleiding een thematische opbouw heeft. Dankzij de thematische structuur heeft de opleiding een instrument om de onderlinge samenhang tussen de onderscheiden (aan deelcompetenties gekoppelde) programmaonderdelen te realiseren. Daardoor wordt de horizontale samenhang bevorderd. (Zie voor thema s en beroepsproducten: facet 2.1 en 2.2.). De onderscheiden competenties komen, dankzij de concentrische programmaopbouw telkens opnieuw aan bod, wat de verticale samenhang tussen de programmaonderdelen versterkt. Niet alleen in de programmabeschrijving maar ook in de detailinformatie op moduleniveau waarover het auditteam tijdens de visitatie kon beschikken, wordt de samenhang zichtbaar gemaakt. En wel als volgt: de projecten (en de flankerende practica en theoriemodulen) waaruit het programma is opgebouwd, zijn qua onderwerp en inhoud telkens en expliciet ontleend aan het overkoepelend semesterthema; kernelement in de vormgeving van elk thema (en daarbinnen: de projecten) is een sterke interactie tussen theorie en praktijk; de projecten (en de flankerende practica en theoriemodulen) zijn aantoonbaar gericht op het maken van beroepsproducten, hetgeen impliceert dat studenten leren kennis en vaardigheden uit verschillende deelgebieden te integreren; de projecten (en de flankerende practica en theoriemodulen) zijn zodanig ontworpen en in het programma gepositioneerd dat zij ten opzichte van elkaar een anticiperende dan wel verdiepende functie hebben in het leerproces van de student; de programmaopbouw is concentrisch: de leerdoelen en de daaraan gerelateerde opdrachten nemen in complexiteit toe, waardoor de verticale samenhang wordt gewaarborgd; de studie(loopbaan)begeleiding richt zich op de samenhang in de individuele leerroute van de student en op zelfreflectie en zelfsturing door studenten; alle projecten (en de flankerende practica en theoriemodulen) tezamen bestrijken alle eindkwalificaties; in de stage (I-opleiding voltijd) maakt de student kennis met de beroepspraktijk en voert opdrachten uit die aansluiten bij de projecten van het binnenschools programma; Ook de afstudeeropdracht vormt een wezenlijk onderdeel van het buitenschools curriculum. Bij de afstudeeropdracht is er een nauwe relatie tussen het studieprogramma van de student en de afstudeeropdracht die hij ( deeltijd en duaal: in de eigen werkomgeving) moet uitvoeren. Elke afstudeeropdracht wordt begeleid door een docent die als afstudeerbegeleider optreedt en toeziet op de kwaliteit van het werk en de relevantie van de opdracht voor de opleiding. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie HBO Bachelor Opleiding Informatica, juni 2005 versie