Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming voltijd. Hogeschool Leiden

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming voltijd Hogeschool Leiden

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming voltijd CROHO nr Hogeschool Leiden Hobéon Certificering BV Datum : December 2006 Auditteam: Dhr. drs. G.J. Stoltenborg Dhr. R. Rooswinkel Mevr. drs. M. Moll Dhr. drs. G. W.M.C. Broers Dhr. R.F.M. van Luijk Mevr. drs. E.R.J. Rijnen (secretaris)

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Mensenwerk, december 2002 en rapport interne audit Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 2 november BEVINDINGEN EN BEOORDELING 8 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 8 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 8 Facet 1.2. Niveau Bachelor 12 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 15 Onderwerp 2: Programma 17 Facet 2.1. Eisen HBO 17 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 20 Facet 2.3. Samenhang Programma 22 Facet 2.4. Studielast 24 Facet 2.5. Instroom 26 Facet 2.6. Duur 27 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 28 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 30 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 32 Facet 3.1. Eisen HBO 32 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 34 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 37 Facet 4.2. Studiebegeleiding 39 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 41 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 41 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 43 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 44 Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming, vt Integraal oordeel/ advies aan NVAO 51 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 2 november 2006

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Hogeschool Leiden, in casu de afdeling Social Work, verzorgt de HBO bachelor opleidingen Culturele en Maatschappelijke Vorming (CMV), Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) en Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD). Het onderhavige rapport heeft betrekking op de HBO bacheloropleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming, voltijd, CROHO nr De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming Karakteristiek van de opleiding De Hogeschool Leiden is sinds september 2003 organisatorisch ingedeeld in vier clusters. De opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming behoort met de opleidingen Sociaal Pedagogische Hulpverlening en Maatschappelijk Werk en Dienstverlening tot de afdeling Social Work, welke valt binnen het cluster Zorg en Welzijn. Dit cluster bestaat verder uit de afdelingen Verpleegkunde, Fysiotherapie en Kunstzinnige Therapie. De drie opleidingen hebben een gezamenlijke onderwijsvisie, didactisch concept en onderwijsmodel ontwikkeld. De onderwijsinhoud is gelijk waar sprake is van gedeelde beroepscompetenties. In de propedeuse voeren CMV-, SPH- en MWD-studenten dezelfde projecten uit, maar wel vanuit het eigen beroepsperspectief en met beroepsgebonden producten. Na de propedeuse kiest de student voor één van de drie opleidingen. Het managementteam wordt gevormd door de clusterdirecteur, de afdelingshoofden en het hoofd van het clusterbureau. De clusterdirecteur heeft integrale managementverantwoordelijkheid. De afdelingshoofden hebben specifieke verantwoordelijkheid voor het onderwijs en afgeleide verantwoordelijkheden voor personeels- en middelenmanagement en financieel-economische zaken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 1

5 1.4. Visitatierapport Mensenwerk, december 2002 en auditrapport interne audit 2006 In 2000 zijn de CMV-opleidingen gevisiteerd. De visitatiecommissie had een aantal kritiekpunten. In antwoord op deze kritiekpunten en aanbevelingen van de visitatiecommissie heeft de opleiding een overzicht van verbeteringen, planning en acties opgesteld (september 2000). In september 2001 bracht de inspectie een bezoek aan de opleiding. In haar rapport van bevindingen (november 2001) constateert de inspectie dat aan negen punten aandacht moet worden besteed. Op verzoek van de NVAO heeft de opleiding in januari 2004 een stand-van-zaken-notitie uitgebracht, waarin per aandachtspunt is aangegeven welke acties zijn ondernomen. In haar brief van 11 mei 2004 concludeert de NVAO dat de bestuurlijke hantering van de visitatie adequaat is en spreekt ze haar vertrouwen uit in de door de opleiding genomen verbetermaatregelen, al waren enkele resultaten destijds nog niet bereikt. Mede naar aanleiding van de visitaties van de opleidingen heeft de afdeling Social Work een omvangrijk proces van onderwijsvernieuwing en organisatieverandering in gang gezet, wat heeft geresulteerd in een volledig nieuw curriculum voor CMV, SPH en MWD en de invoering van competentiegericht leren. Dit is volledig geïmplementeerd per In februari 2006 heeft de opleiding een interne audit uitgevoerd. De opleiding heeft geconstateerd dat, mede naar aanleiding van de interne audit, een aantal verbeteringen nodig zijn: uitvoeren activiteiten om Alumni te betrekken bij de opleiding; HBO-niveau; inventarisatie body of knowledge, fundamentele vakliteratuur en landelijk (LOO CMV) en Leiden; HBO-niveau: onderzoek naar eindkwalificaties bij (i) studenten direct na diplomering, (ii) studenten 1 jaar na diplomering, (iii) stagebieders, (iv) opdrachtgevers 4 e jaars projecten, (v) opdrachtgevers 4 e jaars meesterproef; internationale literatuur; aandacht voor beheersing door studenten van de Nederlandse taal: beleid, aanbod en workshops voor docenten; teamvorming en teambuilding; relatie beheersysteem; PDCA cyclus op onderdelen vervolmaken; aandacht voor werkdruk en werklast clusterbureau SW/KT en rendementcijfers. Deze verbeteringen zijn direct na de interne audit in gang gezet. Taken en tijdsplanningen zijn vastgesteld en functionarissen aangewezen. Naar de mening van het auditteam heeft de opleiding op een adequate wijze gereageerd op de aandachtspunten genoemd in de rapportage van de visitatiecommissie 2002 en de interne audit van Het auditteam merkt hierbij op, dat externe auditmomenten de noodzakelijke continue aandacht voor kwaliteit uiteraard niet kunnen vervangen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 2

6 1.5. Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvariant voltijd is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van de opleiding als voldoende kan worden beoordeeld Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: De opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door Culturele en Maatschappelijke Diens{naam opleiding} aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport Mensenwerk, 2002 en auditrapport interne audit 2006; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 3

7 Op basis van de door CMV aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de voltijd opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van culturele en maatschappelijke vorming, één student, één lead auditor, één auditor onderwijs vanuit Hobéon Certificering en één secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 2 november 2006 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 4

8 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 5

9 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Drs. G.J. Stoltenborg R. Rooswinkel Drs. M. Moll Drs. G. W.M.C. Broers R.F.M. van Luijk Drs. E.R.J. Rijnen Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding CMV noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Stoltenborg heeft een groot aantal (accreditatie-)audits binnen en buiten het hoger onderwijs geleid, een aantal malen als onderwijsdeskundige, maar in de regel als voorzitter. De vakinhoudelijke deskundige de heer Rooswinkel en de werkvelddeskundige mevrouw Moll hebben zich in hun beoordeling, vanuit respectievelijk het vakgebied en het werkveld, met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De heer Rooswinkel heeft op grond van zijn kennis van het vakgebied goed zicht op recente ontwikkelingen in het vakgebied. Mevrouw Moll heeft op grond van haar ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op het terrein van cultureel maatschappelijk werk op HBO-niveau. De deskundige onderwijs, de heer Broers, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft onderwijservaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. De heer Van Luijk studeert thans Culturele Maatschappelijke Vorming aan de Hogeschool van Amsterdam. Zowel zijn stage, werkervaring en maatschappelijke functies hebben een relatie met zijn huidige studie. Mevrouw Rijnen heeft tijdens haar studie Bestuurs- en Organisatiewetenschappen aan de UU ervaring opgedaan met bestuurlijke vraagstukken, organisatieverandering en strategisch management. Tevens houdt zij zich in haar huidige functie bezig met kwaliteitsmanagement binnen (onderwijs) organisaties en heeft zij aan meerdere audits deelgenomen. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 6

10 Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 2 november 2006 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 7

11 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De onderwijsvisie van de opleiding sluit aan bij SPACE, de onderwijsvisie van de hogeschool. SPACE staat voor: studentgerichte aanpak, persoonlijke leerroute, assessment, competentiegericht, effectief en eigenzinnig. In uitwerking hiervan gaat de opleiding met name uit van het sociaal constructivisme. De constructivistische visie op leren houdt in dat de leeromgeving studenten stimuleert en ondersteunt om individueel en samen met anderen waardevolle kennis, vaardigheden en attitudes op te bouwen. Projecten bieden een dergelijke leeromgeving en daarom is projectonderwijs dan ook de dominante werkvorm Leidend voor de opleiding CMV van Hogeschool Leiden is het opleidingsprofiel Alert en ondernemend (1999), dat is vastgesteld door het landelijk opleidingsoverleg (LOO CMV). Docenten uit alle CMV-opleidingen hebben in deelprojecten meegewerkt aan de toekomstverkenning CMV en het opleidingsprofiel CMV. Deze toekomstverkenning, het profiel en de kwalificaties zijn in verschillende sessies ter toetsing voorgelegd aan een forum van vertegenwoordigers uit het werkveld. Het landelijke opleidingsprofiel: Segmenten en taakgebieden Segment 1: Agogische dienstverlening Segment 2: Bedrijfsvoering Segment 3: Beroepsontwikkeling Kerntaken A. Oriënteren en contacten leggen B. Programmeren en organiseren C. Begeleiden en leidinggeven D. Organiseren en beheer E. Beleid en ontwikkeling Overeenkomstig het landelijk vastgestelde opleidingsprofiel onderscheidt de hogeschool vier specifieke werkvelden of domeinen: educatie, recreatie, samenlevingsopbouw, kunst en cultuur De Leidse CMV-opleiding heeft de 21 kwalificaties uit het opleidingsprofiel Alert en ondernemend ondergebracht in vijf competentiegebieden en daaraan een zesde gebied toegevoegd waarvoor de keuzeruimte in het programma wordt gebruikt: 1. de CMV er kan optreden als sociaal cultureel ondernemer in en vanuit een eigen organisatie; 2. de CMV er kan analyseren; 3. de CMV er kan organiseren; 4. de CMV er kan leiding geven; 5. de CMV er kan de eigen professionaliteit / het beroep blijvend ontwikkelen; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 8

12 6. de CMV er kan persoonlijke professionele vaardigheden inzetten. De opleiding heeft in een tabel de relatie tussen deze zes competentiegebieden en de eenentwintig kwalificaties aangegeven. Verder zijn in de zogeheten WZC-matrix (Welzijn, Zorg en Cultuur) de verschillen en overeenkomsten inzichtelijk gemaakt tussen het opleidingsprofiel van CMV en de opleidingsprofielen van SPH en MWD, de twee andere opleidingen binnen Social Work. Voorbeeld uitgewerkt van de competenties uit segment 1: Agogische dienstverlening uit het landelijke opleidingsprofiel Alert en Ondernemend : Competenties Alert en Ondernemend Segment 1: Agogische dienstverlening 1.1 Oriënteren en contactleggen De CMV er is in staat de situaties en de achtergronden van diverse klanten (individuen, groepen, organisaties en samenlevingsverbanden) te verkennen en te analyseren De CMV er is in staat een analyse te maken van de culturele en maatschappelijke context waarin de klanten zich bevinden en waarbinnen de agogische dienstverlening plaatsvindt De CMV er is in staat contact te leggen met diverse klanten, opdat agogische relaties tot stand kunnen komen en samenwerking gestimuleerd wordt. Kerncompetenties X X X Een belangrijk accentverschil met andere CMV-opleidingen is dat de Leidse CMV-opleiding sociaal ondernemerschap als aparte competentie eruit heeft gelicht. De opleiding profileert zich hierop, omdat zij sociaal ondernemerschap als de kern van het beroep beschouwt: sociaal: CMV ers werken altijd voor en met anderen; ondernemend: zij treden daarbij initiatiefrijk op, zijn klant- en resultaatgericht en leggen verantwoording af. Door de nadruk op sociaal ondernemerschap leren de studenten verantwoordelijkheid te dragen voor alle aspecten van het projectgericht werken. Volgens het auditteam is dit een zeer goede en effectieve manier om studenten een goede start in het werkveld te geven. Wel mag naar de mening van het auditteam sociaal ondernemerschap in relatie tot de ontwikkelingen in het werkveld een nog prominentere plaats innemen/ nog nadrukkelijker de aandacht krijgen. Met name de trend dat alleen instellingen en programma s die werken met bewezen effectieve programma s, of die de effectiviteit van hun methodiek kunnen aan tonen, subsidie ontvangen en behouden zal grote invloed op het werkveld hebben CMV ers ondersteunen individuen en groepen bij het versterken van hun welzijn en bij het verhogen van de kwaliteit van hun directe leefomgeving, inclusief de sociale leefomgeving. Omdat het begrip welzijn voortdurend in verandering is, is ook het beroep van de CMV er continu in beweging. Ten aanzien van de ontwikkelingen binnen het beroepsveld CMV geeft de opleiding aan dat: de opvattingen over de multiculturele samenleving verandert en daarmee de taken van de CMV er; de nieuwe wet Maatschappelijke Ondersteuning van grote invloed is op het werk van de CMV er; dat ook geldt voor verschuivingen in het denken over stadsvernieuwing en nieuwe begrippen als levensloopbestendig wonen en het gedifferentieerd laten bewonen van achterstandswijken; het beleid t.a.v. activerend burgerschap, de competente burger en de verhouding tussen burgers, professionals en overheid verandert; de grote omslag momenteel die van doelgroepdenken naar denken vanuit de vragen van mensen is. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 9

13 Het hoofd van de afdeling Social Work van Hogeschool Leiden is lid van de Sectorraad HSAO en is als zodanig betrokken geweest bij de Profilering Agogisch Domein (PAD, HBO-raad 2004). Een andere ontwikkeling is dat het Platform Kwalificatiebeleid Zorg en Welzijn, een samenwerking van werkgevers- en werknemersorganisaties en het NIZW, elf beroepen in het agogisch domein heeft onderscheiden, waaronder de sociaal-cultureel werker, en deze beroepen zoveel mogelijk in termen van competenties heeft beschreven. Onderzocht wordt of dit tot een aanpassing van het opleidingsprofiel CMV ( Alert en ondernemend ) moet leiden. Daartoe gaat in de Leidse opleiding CMV, in samenwerking met het LOO CMV, de beroepsbeschrijving sociaal-cultureel werker van het Platform Kwalificatiebeleid Zorg en Welzijn vergelijken met het opleidingsprofiel van de CMV'er. Het SAC HSAO heeft in het najaar besloten dat de bijstelling van de opleidingsprofielen die onder deze sector ressorteren, waaronder CMV, gaat plaatsvinden in na de formulering en beschrijving van PAD De afdeling heeft in 2005 de structuur voor samenwerking met het werkveld vastgelegd en tevens protocollen ontwikkeld voor het vastleggen van samenwerking in overeenkomsten. De voormalige onderwijsadviescommissie van de opleiding CMV is in september 2005 mede als gevolg van onderwijsinnovatie in het tweede studiejaar opgevolgd door het werkveldplatform. Hierin participeren de curriculumcoördinator, twee docenten, een studentenvertegenwoordiging van de tweedejaars en zeven externe leden: Leidse Welzijns Organisatie (twee personen); Kinderkliniek van het LUMC; GGD; Meldpunt Discriminatie; Dienst COS; Gemeente Leiden. Uit de verslaglegging van bijeenkomsten van het werkveldplatform blijkt dat dit platform onder meer invloed uitoefent op de richting en hoofdlijnen van het opleidingsprogramma. Wanneer de opleiding er in slaagt om de leden vaker met zijn allen bijeen te krijgen, dan zal dit de mogelijkheden van het platform verder vergroten De opleiding CMV onderhoudt contact met diverse landelijke, regionale en lokale samenwerkingsverbanden: in samenwerking met het project Brede School Leiden Noord heeft de opleiding een werkconferentie georganiseerd in januari 2006; de opleiding CMV is mede-oprichter van het Centrum Competentie Ontwikkeling Welzijn Zuid- Holland (CCO). Hierin participeren alle welzijnsinstellingen, alle MBO-opleidingen voor welzijnswerk en alle HBO-opleidingen CMV in de provincie. De curriculumcoördinator van de Leidse opleiding CMV is voorzitter van het CCO; het Ketennetwerk Zuid-Holland, waarin aanbieders van zorg en welzijn, gemeentelijke overheden, provincie en hogescholen participeren, organiseert een éénjarige masterclass op het gebied van ketenregie voor mensen uit het werkveld en beleidsmakers. In is de masterclass voor het eerst aangeboden. De lector van het cluster Zorg en Welzijn van Hogeschool Leiden is actief in het Ketennetwerk en heeft colleges gegeven in het kader van de masterclass. In gaan ook de opleidingen van Social Work in het Ketennetwerk participeren. Het streven is dat de opleidingen onderdelen van de masterclass gaan verzorgen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 10

14 De opleiding CMV geeft de samenwerking met het beroepenveld verder vorm door een netwerk van contacten met vertegenwoordigers uit instellingen te onderhouden die als opdrachtgever, gastdocent of medebeoordelaar optreden bij diverse (afstudeer-)projecten en onderwijsprogramma s. Het auditteam heeft vastgesteld, dat de opleiding CMV ruime contacten onderhoudt met verschillende organisaties binnen het domein CMV en deze contacten frequent inzet voor de uitvoering van het onderwijsprogramma De afdeling Social Work heeft een beleidsplan internationalisering voor de periode tot 2009 en een daarvan afgeleide jaarlijkse activiteitenplannen Het activiteitenplan wordt uitgevoerd door het team Internationalisering, dat bestaat uit vier docenten van de opleidingen CMV, SPH en MWD. De algemene doelstelling is dat Internationalisering een herkenbare plaats heeft in het curriculum. Concreet betekent dit dat studenten kennis verwerven over de multiculturaliteit waarmee zij in hun latere werk te maken hebben en kennis nemen van Social Work praktijken in andere landen binnen en buiten Europa. Bij de opleiding CMV gaan al relatief veel studenten voor een stage- of afstudeerproject naar het buitenland. De studentmobiliteit van de CMV studenten is hoger dan de streefcijfers van de afdeling. De opleiding moedigt dit aan door studenten, die overwegen naar het buitenland te gaan, persoonlijk te coachen. Ook wordt met hogescholen in het buitenland (Pori in Finland, Antwerpen, Brussel, Hasselt en Kortijk in België, Darmstadt in Duitsland, Alicante in Spanje en Odense in Denemarken) een samenwerkingsovereenkomst afgesloten waardoor studenten lessen kunnen volgen en begeleiding en supervisie kunnen krijgen als zij in het buitenland op stage gaan. Aan buitenlandse studenten die in Nederland stage lopen, verleent de opleiding dezelfde diensten. In het kader van het projectleren organiseren tweedejaars studenten jaarlijks een uitwisseling met studenten van de Erasmus Hogeschool Brussel. Daarnaast hebben tweedejaars een onderzoek uitgevoerd dat erop is gericht een dergelijke uitwisseling ook met de Fachhochschule Osnabrück te realiseren. Vanaf krijgt het tweede leerjaar een keuzeblok in het Engels over de positie van Social Work in Europa. Dit keuzeblok draaide in voor de opleidingen MWD en SPH als pilot. In het curriculum van CMV is een cursus 'de multiculturele samenleving' opgenomen (leerjaar 1). Multiculturaliteit komt in drie van de vier eerstejaars projecten expliciet aan bod. De projecten in leerjaar 2 en 4 (met opdrachtgevers uit het werkveld) hebben vaak multiculturele componenten omdat dit een actueel thema is in relatie tot welzijn. Voorbeelden zijn het tweedejaars project 'Colour your mind' (in opdracht van Meldpunt Discriminatie) en het afstudeerproject 'Rond de wereld in één nacht' (in opdracht van het Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking Haaglanden). In vrijwel elke cursus is de multiculturele component aanwezig in de casuïstiek. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding Culturele en Maatschappelijke Vormgeving biedt een curriculum aan dat geënt is op landelijk overeengekomen eindkwalificaties, die aantoonbaar met collega sociaal-agogische opleidingen zijn afgesproken en door het beroepenveld zijn gevalideerd; de Leidse CMV-opleiding heeft de 21 kwalificaties van de landelijke beroepstructuur onderverdeeld in vijf competentiegebieden en daaraan een zesde gebied toegevoegd; de opleiding CMV heeft een eigen inkleuring gegeven aan het landelijke opleidingsprofiel die recht doet aan de huidige ontwikkelingen binnen het CMV-domein; de opleiding heeft zicht op de actuele ontwikkelingen binnen het beroepenveld CMV en voert op basis Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 11

15 daarvan onderwijsvernieuwingen door; de opleiding houdt gestructureerde contacten met het beroepenveld, onder andere via deelname aan relevante vormen van overleg op landelijk en regionaal niveau en via het werkveldplatform. Contacten die aantoonbaar effect hebben op het opleidingsprogramma; de opleiding heeft diverse internationale contacten. Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft geconstateerd dat de opleiding de eindkwalificaties heeft geanalyseerd om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. In de Dublin Descriptoren worden de onderstaande vijf dimensies onderscheiden (Kennis en Inzicht Toepassen Kennis en Inzicht Oordeelsvorming Communicatie Leervaardigheden), bij elk waarvan hieronder een beschrijving wordt gegeven in relatie tot de eindkwalificaties van de opleiding De CMV opleiding beschikt over 21 kwalificaties ondergebracht in 6 competentiegebieden. Deze competentiegebieden vormen het uitgangspunt van de analyse door het auditteam. De dimensies van de Dublin Descriptoren Kennis en inzicht De eindkwalificaties waarop de opleiding zich richt, zijn zodanig dat zij niet verworven kunnen worden zonder gedegen kennis en inzicht in bijvoorbeeld: leefsituaties en achtergronden van diverse cliënten; metabenadering; de culturele en maatschappelijke context van de cliënten en de agogische dienstverlening; interactieprocessen in en tussen individuen, groepen, organisaties en gemeenschappen; methoden en technieken voor het werken met klantgroepen. In de competentiematrix van de propedeuse van CMV wordt deze dimensie van de Dublin Descriptor expliciet gekoppeld aan een aantal competenties. Daarmee laat de opleiding zien, dat zij deze Dublin Descriptor uitdrukkelijk als referentie heeft gehanteerd. Toepassen Kennis en inzicht De beroepsspecifieke (deel-)competenties zijn alle gericht op het uitvoeren van de kerntaken van een cultureel maatschappelijk werker. Iets wat zichtbaar gemaakt wordt in de gevarieerde didactische settings maar ook in de beroepsproducten die daar resultaat van zijn. Bijvoorbeeld: projectverslagen; presentaties; practicumopdrachten; stageverslagen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 12

16 In de beroepsspecifieke competenties wordt expliciet naar deze en andere beroepsproducten verwezen. De vermelde producten impliceren een professionele toepassing door de student van zijn verworven kennis en inzicht. In de competentiematrix wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren expliciet gekoppeld aan competenties die vallen onder de kerncompetenties organiseren, sociaal ondernemerschap en persoonlijk professionele vaardigheden (zie facet 1.1.). Daarmee laat de opleiding zien, dat zij deze Dublin Descriptor uitdrukkelijk als referentie heeft gehanteerd. Oordeelsvorming De competenties behelzen het hele spectrum van agogische dienstverlening, bedrijfsvoering en beroepsontwikkeling. De daarmee verband houdende vaardigheden zijn expliciet gericht op het maken van keuzen. Dit veronderstelt, dat de student in staat is problemen te analyseren en mogelijke oplossingsstrategieën tegen elkaar af te wegen, uit te voeren en daarna te evalueren. In de competentiematrix wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren expliciet gekoppeld aan de competenties die vallen onder de kerncompetenties sociaal ondernemerschap, analyseren en leiding geven (zie facet 1.1.). Daarmee laat de opleiding zien dat zij deze Dublin Descriptor uitdrukkelijk als referentie heeft gehanteerd. Communicatie Een cultureel maatschappelijk werker moet multidisciplinair kunnen samenwerken. Interactieprocessen tussen individuen, groepen en organisaties zijn van groot belang. Ook het aangaan van samenwerkingsrelaties, het ontwikkelen en onderhouden daarvan zijn erg belangrijk. Alle bovengenoemde punten zijn een wezenlijk kenmerk van de agogische sector. In de competentiematrix wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren expliciet gekoppeld aan de competenties die vallen onder de kerncompetentie organiseren (zie facet 1.1.). Daarmee laat de opleiding zien, dat zij deze Dublin Descriptor uitdrukkelijk als referentie heeft gehanteerd. Leervaardigheden Voor de opleiding geldt, dat de te verwerven competenties een aantal metavaardigheden van de studenten veronderstellen die expliciet op het eigen leren zijn gericht opdat de student in staat is (i) zich tijdens de beroepsuitoefening verder te professionaliseren en (ii) vervolgstudies op een hoger niveau te doorlopen. Tijdens de opleiding moet de student zelf steeds meer- verantwoordelijkheid nemen voor zijn of haar leren en keuzes maken. In de competentiematrix wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren expliciet gekoppeld aan de kerncompetentie persoonlijk professionele vaardigheden (zie facet 1.1.). Daarmee laat de opleiding zien, dat zij deze Dublin Descriptor uitdrukkelijk als referentie heeft gehanteerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 13

17 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding voldoen aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren; de eindkwalificaties zijn uitgewerkt in competenties die een concreet referentiekader vormen dat aansluit bij en is gevalideerd door de beroepspraktijk; de eindkwalificaties zijn aantoonbaar verankerd in het CMV-programma: de competenties zijn rechtstreeks in verband gebracht met het opleidingsprogramma en met de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 14

18 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds Hoger Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties (eindkwalificaties) van de opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening en sluiten aantoonbaar aan bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de CMVopleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De wijze waarop de opleiding de Dublin Descriptoren heeft uitgewerkt en in het programma heeft opgenomen, beoordeelde het auditteam reeds als voldoende (zie facet 1.2.) Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar (zie 1.1.) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd zowel landelijk als (via het werkveldplatform) regionaal. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor Culturele en Maatschappelijke Vorming relevante werkveld geborgd. De wijze waarop de opleiding de beroepscompetenties in samenspraak met collega-opleidingen en het ( landelijke en regionale ) beroepenveld heeft uitgewerkt, beoordeelde het auditteam reeds als voldoende (zie 1.1.) Voor het overige blijkt de Oriëntatie HBO ook uit het programma van de opleiding. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft de eindkwalificaties rechtstreeks en volledig ontleend aan het door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel en daar eigen accenten aan toegevoegd; in de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke kwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnend beroepsbeoefenaar geformuleerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 15

19 SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de opleiding als voldoende: het werkveld wordt uitdrukkelijk betrokken bij het opstellen van opleidingsdoelstellingen en beroepscompetenties; de opleiding heeft zicht op de actuele ontwikkelingen binnen het beroepenveld CMV en voert op basis daarvan onderwijsvernieuwingen door; de opleidingsdoelstellingen voldoen aantoonbaar aan de niveaueisen die aan een HBO bachelor gesteld worden; de opleiding heeft de eindkwalificaties rechtstreeks en volledig ontleend aan het door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel en daar eigen accenten aan toegevoegd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 16

20 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Het curriculum in de propedeuse is opgezet vanuit de competentiematrix WZC. Onderwijsonderdelen worden waar mogelijk gezamenlijk met de opleidingen SPH en MWD aangeboden en afzonderlijk als dit nodig is. In de propedeuse vindt een verkenning van de beroepspraktijk plaats door het werken aan gestandaardiseerde, door de opleiding ontwikkelde projecten. Tijdens studiejaar 2 staan de volgende thema s centraal: doelgroepgericht werken, communicatie en netwerken, vrijwilligersmanagement en evenementenorganisatie. De opdrachten voor de projecten komen vanuit het werkveld. In studiejaar 3 lopen studenten gedurende 10 maanden een stage bij een instelling binnen het beroependomein CMV. In het 4 e leerjaar kiest de opleiding voor gezamenlijk leren en voor het gezamenlijk realiseren van beroepsproducten. De student leert door samen met medestudenten een projectbureau op te zetten. Als participerend ondernemer van dit bureau werkt de student aan projectopdrachten uit het werkveld van CMV waarvoor de acquisitie ook door deze projectbureaus gebeurt De CMV opleiding kiest ervoor dat onder meer het werkveld leidend is voor de beroepsinhoudelijke invulling van het onderwijs. Dat vertaalt zich in diverse vormen van participatie van het werkveld. Het werkveld maakt deel uit van de leeromgeving van de student. Leren en werken zijn verbonden en dit komt in de opleiding met name tot uitdrukking in de integrale leerlijn die in de loop van de studie in omvang toeneemt (projecten, stage en meesterproef). Vanaf leerjaar twee voeren studenten reële projecten uit voor werkgevers in het beroepenveld. Samenwerking met het werkveld krijgt ook vorm in gastlessen, bezoeken aan het werkveld en interviews met sleutelfiguren, het aanleveren van casussen en het optreden als opdrachtgever of medebeoordelaar. De opleiding heeft een groeiend bestand van samenwerkingspartners, opdrachtgevers en stageverleners en werkt aan een relatiebestand dat goed toegankelijk is voor docenten. Docenten beschikken over actuele en relevante kennis van het vakgebied. Ook het sociaal ondernemersschap dat in het opleidingsprogramma centraal staat sluit aan bij het werkveld. Daarnaast blijkt de band met de beroepspraktijk ook uit de aandacht hiervoor in het curriculum. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 17

21 De conceptuele leerlijn in het programma bestaat uit cursussen waarin studenten concepten, theorieën en modellen toepassen op casuïstiek uit het beroep. De leerlijn vaardigheden bevat trainingen in beroepsspecifieke en meer algemene sociaal communicatie vaardigheden zoals samenwerken, gespreksvoering, observeren, begeleiden van vrijwilligers, presenteren en mediation In CMV staan projectonderwijs en stages centraal voor het ontwikkelen van de competenties doordat studenten diverse aspecten van het beroepshandelen geïntegreerd verwerven. Via projectopdrachten worden actuele en relevante beroepsproblemen en dilemma s aan de orde gesteld. Dit bevordert de beroepsgerichtheid van de studie en de motivatie van studenten. Zie facet De CMV-opleiding haakt in op de kennisgebieden van Social Work. De afdeling Social Work heeft drie kennisgebieden benoemd vanuit de veronderstelling dat dit kansen biedt voor de studenten en ze verbindend kunnen zijn voor de opleidingen. De kennisgebieden zijn: criminaliteit; verslaving; verwaarlozing. De afdeling Social Work streeft ernaar om regionaal en supra regionaal per kennisgebied tot structurele samenwerkingsafspraken te komen. Samenwerkende partners zijn met name werkveld instellingen in de regio Rijnland maar ook andere afdelingen van de Hogeschool Leiden. Aan deze kennisgebieden worden vanaf 2008 minoren gebonden van 15 tot 30 EC s. Zo vindt het kennisgebied criminaliteit aansluiting bij het lectoraat Sociaal Pedagogische Hulpverlening, preventie jeugdcriminaliteit van Peter van der Laan. Vanuit de hogeschool wordt sterk ingezet op een doorstoomminor naar de Universiteit. Onlangs is Hogeschool Leiden een samenwerkingsverband aangegaan met de Haagse Hogeschool en de faculteit Pedagogiek van de Universiteit van Leiden en willen zij deze minor verbreden met toegang tot Psychologie. De laatste helft van het vierde jaar zouden de studenten deze minor kunnen volgen teneinde een minor te realiseren die met vrijstellingen toegang geeft tot Psychologie Het auditteam heeft inzage gehad in de door de opleiding gehanteerde vakliteratuur / handboeken. De opleiding CMV heeft mede naar aanleiding van evaluatie en onderzoek de literatuurlijst bijgesteld en in haar kwaliteitsbeleid opgenomen om jaarlijks in februari het bestand te actualiseren. Dit om up-to-date te blijven voor wat betreft de wetenschappelijke en internationale oriëntatie Alumni geven aan, zo is het auditteam gebleken tijdens uitvoerige gesprekken met hen, dat de opleiding zich aantoonbaar sterk richt op het werkveld, bijvoorbeeld door in het vierde jaar studenten een bedrijfsplan te laten schrijven en door hen te laten werken aan hun eigen vakmatige ontwikkeling gelet op hun ervaringen binnen het beroepenveld via stages. Hoewel deze focus gewaardeerd wordt door studenten hebben zij tijdens de audit aangegeven dat de theoretische component tijdens de studie een zwaarder accent mag krijgen Wat betreft internationalisering wordt verwezen naar de bevindingen onder facet 1.1. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 18

22 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de studieonderdelen komen tot stand op basis van actuele ontwikkelingen en vragen vanuit het werkveld en is ook aantoonbaar ontworpen in samenwerking met het werkveld; het programma van de opleiding biedt aan de studenten via de projecten, de simulaties, de practica en via stages, de beroepsopdrachten en de afstudeerfase voldoende gestructureerde mogelijkheden om hun kennis te ontwikkelen in interactie met het beroepenveld; docenten beschikken over relevante en actuele kennis van het vakgebied en van het beroepenveld en brengen dit in het onderwijsprogramma in, ook het sociaal ondernemerschap dat in het opleidingsprogramma centraal staat sluit aan bij het werkveld. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 19

23 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen De opleiding heeft een digitaal bestand, FileMaker Pro, waarin de studieonderdelen worden verantwoord en de relatie zichtbaar wordt gemaakt tussen de 21 kwalificaties, de programmaonderdelen en leerdoelen. Elk curriculumonderdeel is in FileMaker Pro beschreven in termen van inhoud, leerdoelen, onderwijsvorm, gebruikte literatuur, wijze van toetsen, studielast en de relatie met de kwalificaties. Ook geeft FileMaker Pro een verantwoording van het HBO-niveau, de wijze van toetsing, de gehanteerde didactische werkvormen, de wetenschappelijke invalshoeken, de kwaliteitszorg en het internationale karakter per onderwijsonderdeel. FileMaker Pro verschaft een systematisch overzicht van de relatie tussen de onderscheiden competenties en de leerdoelen op het niveau van onderwijsonderdeel en fase. In FileMaker Pro zijn deze doelstellingen voor elk onderdeel op gedetailleerde wijze geoperationaliseerd. De vertaling van de kwalificaties naar het studieprogramma wordt zichtbaar in het CMV-raamleerplan waarin de leerdoelen van elk studiejaar en de leerdoelen van de cursussen en de daarin gepositioneerde projecten en flankerende trainingen en studentbegeleiding beschreven staan. De verbinding met de competenties is volgens het auditteam overtuigend Het auditteam heeft op basis van het programma en op basis van een analyse van verschillende beschrijvingen voldoende zicht gekregen op de inhoud, bereik en het niveau van de doelstellingen en op de mate van concreetheid. Op basis daarvan is het auditteam van mening, dat de eisen waaraan deze beroepsproducten moeten voldoen, anticiperen op die welke in het beroepenveld worden gesteld. Daarmee wordt in het programma een direct verband gelegd tussen de inhoud, niveau en oriëntatie van het programma enerzijds en de eindkwalificaties anderzijds Door de koppeling van de projectresultaten (output) aan de leerdoelen is de mate waarin de student de leerdoelen heeft gerealiseerd, voldoende toetsbaar, waarmee het auditteam wil aangeven dat de leerdoelen vertaald zijn naar concreet professioneel gedrag dan wel naar professionele producten. (Zie voor toetsing van projectproducten: facet 2.8) De vormgeving van de onderwijswerkvormen en onderwijsperioden, zo heeft het auditteam kunnen constateren, gaat uit van een leeromgeving waarin het leerproces van de student centraal staat en waarbij de kennis en de vaardigheden, door de student in stelling moet worden gebracht wil hij de projectopdrachten met succes kunnen uitvoeren. In het programma wordt op basis van reacties uit het werkveld, aandacht besteed aan meer commerciële aspecten zoals het opstellen van een begroting en het schrijven van een offerte. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding CMV, Hogeschool Leiden 20