Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Bouwkunde voltijd (Croho 34263) Civiele Techniek voltijd (Croho 34279)

Transcriptie

1 Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Bouwkunde voltijd (Croho 34263) Civiele Techniek voltijd (Croho 34279) Saxion Hogeschool Enschede Instituut Bouwkunde en Civiele Techniek

2 Rapport ten behoeve van Accreditatie hbo bachelor opleiding Bouwkunde voltijd Civiele Techniek - voltijd Saxion Hogeschool Enschede Instituut Bouwkunde en Civiele Techniek Hobéon Certificering BV 13 december 2004 Auditteam: W.L.M. Blomen A.T. de Bruijn U.F.Hylkema G. Kruisman R.M. Visscher V.J. Stittelaar

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Bereik van de beoordeling Beoordelingsprocedure en werkwijze Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie (gesprekspartners uit de beide opleidingen) Programma visitatie 4 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 5 Onderwerp 1: Doelstelling opleiding 5 Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen 5 Facet 1.2. Niveau bachelor 7 Facet 1.3. Oriëntatie hbo 9 Onderwerp 2: Programma 11 Facet 2.1. Eisen hbo 11 Facet 2.2. Relatie tussen doelstelling en inhoud programma 13 Facet 2.3. Samenhang programma 15 Facet 2.4. Studielast 16 Facet 2.5. Instroom 18 Facet 2.6. Duur 20 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud 21 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing 23 Onderwerp 3: Inzet van personeel 26 Facet 3.1. Eisen hbo Facet 3.2. Kwantiteit van het personeel Facet 3.3. Kwaliteit van het personeel 29 Onderwerp 4: Voorzieningen 32 Facet 4.1. Materiële voorzieningen 32 Facet 4.2. Studiebegeleiding 34 Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg 37 Facet 5.1. Evaluatie resultaten 37 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Onderwerp 6: Resultaten 43 Facet 6.1. Gerealiseerd niveau 43 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema voltijd Oordeelschema deeltijd 3.3. Overall oordeel/ advies aan NVAO BIJLAGE I : Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen externe auditoren BIJLAGE II : Programma visitatie

4 1. INLEIDING 1.1. Bereik van de beoordeling De Saxion Hogeschool Enschede verzorgt een voltijd hbo bachelor opleiding Bouwkunde en een opleiding voltijd hbo bachelor Civiele Techniek. Beide opleidingen zijn ondergebracht in het instituut Bouwkunde en Civiele Techniek (BCT). Hobéon Certificering heeft als Visiterende en Beoordelende Instantie (VBI) de opleiding samen in één gezamenlijk traject beoordeeld. Deze beoordeling is gericht op een accreditatiebeslissing met betrekking tot de voltijd hbo bachelor opleiding Bouwkunde en de voltijd opleiding hbo bachelor Civiele Techniek. De basis voor de beoordeling van Hobéon Certificering vormde de Zelfevaluatie die door het instituut BCT is uitgevoerd voor beide opleidingen Beoordelingsprocedure en werkwijze Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van de betreffende opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Om de beoordeling voor alle partijen inzichtelijker te maken heeft Hobéon Certificering bovengenoemd Accreditatiekader nader uitgewerkt in een checklist ( Checklist Accreditatie HBO Bachelor ) waarin per facet het betreffende NVAO criterium nader is gespecificeerd in zogeheten deelvragen. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het betreft hier een analyse en beoordeling van de door de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek geleverde schriftelijke informatie. Ten eerste de aangeleverde zelfevaluaties van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek aan de hand van het opleidingsspecifieke referentiekader. Ten tweede de daaraan gerelateerde documentatie. Deze documentatie had betrekking op bijvoorbeeld: strategische keuzes en de positie in de markt, interne organisatie, systematiek interne kwaliteitszorg, ontwikkelingen in het beroepenveld, beroepsen opleidings-profielen, (validatie) eindkwalificaties, curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, werkvormen, stage beleid, toetsing en beoordeling, kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, internationalisering, instroombeleid, studiebegeleiding, rendement. Met betrekking tot het opleidingsspecifieke referentiekader geldt het volgende. Saxion Hogescholen hebben zelf in overleg met de opleidingen een set van ijkpunten ontwikkeld, die dienen als een instellingsspecifieke vertaling van het accreditatiekader van de NVAO en die op een aantal aspecten een eigen (streef-) norm bevatten. De opleidingen hebben in de zelfevaluatie aangegeven hoe zij zich verhouden tot deze normstelling. Voorts hebben de opleidingen die in dit rapport worden beoordeeld zich voor wat betreft doelstellingen, beroepsprofiel en opleidingscompetenties in belangrijke mate gebaseerd op de landelijke beroepsprofielen en opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de opleidingen en het (internationale) beroepenveld. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie 1.0 1

5 Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van bouwkunst en bouwkunde en civiele techniek, één student, één lead auditor vanuit Hobéon Certificering en één secretaris eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en materiële voorzieningen betreft- door eigen waarneming. De additionele documentatie behelsde ondermeer: Overzicht van de samenstelling van de gremia uit het werkveld waarmee de opleiding overleg voert; Verslagen van bijeenkomsten met het werkveld; Overzicht van CV s van (gast)docenten; Netwerkoverzicht docenten; Verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; Verslagen van docentevaluaties; Verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; Detailbeschrijving van modules, cases en daaraan gekoppelde opdrachten; Portfolio s van studenten en de (schriftelijke weergave van de) beoordeling daarvan door docenten; Stageverslagen en beoordelingen; De zogeheten beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden geleverd; De eindproducten van studenten; Eigen waarneming van huisvesting en materiële voorzieningen. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedétailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische en materiële voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs vermelde facetten beoordeeld op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop die oordelen zijn gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 18 mei 2004 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie 1.0 2

6 Beslisregels Met als uitgangspunt de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO Accreditatiekader heeft Hobéon Certificering de volgende beslisregels toegepast. A. De scores op de per onderwerp gerubriceerde facetten leiden tot een score op het betreffende onderwerp en wel volgens de regels onder C. B. Binnen de beoordeling van een facet is er ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: Uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie; (beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven dan omgekeerd); Primaire processen wegen zwaarder dan secundaire; C. Van facetten naar onderwerp. Hier geldt het volgende: een onderwerp kan volgens de NVAO Beslisregels Accreditatie slechts voldoende of onvoldoende scoren; een onderwerp krijgt de score voldoende indien alle facetten tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits er een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende ; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien één facet onvoldoende heeft gescoord en er geen acceptabel verbeterplan voor dit facet beschikbaar is; een onderwerp krijgt de score onvoldoende indien meer dan één facet onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. D. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, dan wordt dat met inachtneming van de regels onder E, als extra aantekening vermeld. E. Met betrekking tot de extra aantekening geldt het volgende: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed indien alle facetten goed hebben gescoord of indien één facet voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent als alle facetten excellent hebben gescoord of indien één facet goed en de overige facetten excellent hebben gescoord.een onderwerp krijgt geen extra aantekening indien één van de facetten onvoldoende heeft gescoord; Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie 1.0 3

7 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld. Voorzitter: W.L.M. Blomen Directeur Hobéon Certificering BV; Leden: Ir. G. Kruisman drs. U.F. Hylkema ir. A.T. de Bruijn Directeur r+k Consulting Engineers BV; Directeur Hylkema Consultants B.V. te Utrecht; Senior adviseur Hobéon Certificering; J.V. Stittelaar Student aan de Haagse Hogeschool: Bestuurskunde / Overheidsmanagement, duale opleidingsvariant. En tevens werkzaam bij Hobéon als junior adviseur op basis van een Leer- Arbeidsovereenkomst; Secretaris: drs. R.M. Visscher Adviseur Hobéon Certificering BV. Voor de curricula vitae zie bijlage I Deelnemers visitatie (gesprekspartners uit de beide opleidingen) Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf Programma visitatie Zie bijlage II. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie 1.0 4

8 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstelling opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie hbo. Facet 1.1. Domeinspecifieke eisen Criteria Het facet Domeinspecifieke Eisen van het onderwerp Doelstelling Opleiding is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De eindkwalificaties van Bouwkunde en Civiele Techniek zijn afgeleid van het beroepsprofiel en gevalideerd door het beroepenveld en in 1995 vastgesteld voor beide opleidingen door het Hoger Technisch en Natuurwetenschappelijk Onderwijs (HTNO). De eindkwalificaties van beide opleidingen omvatten de volgende domeinen: Initiatieffase Samenwerken Ontwerpfase Communicatie Uitwerking, voorbereiding uitvoering Kwaliteitszorg Uitvoering Beheersen van informatiestromen Onderhoud en beheer Maatschappelijk verantwoord handelen Inzicht in organisaties Vanaf 2003 heeft er voor beide opleidingen een vernieuwingsslag plaatsgevonden. Bouwkunde heeft 16 competenties vastgesteld op basis van de landelijke kernkwalificaties van het OIC/BN (onderwijsinnovatiecentrum/bouwnijverheid). Civiele Techniek heeft 14 competenties vastgesteld op basis van de landelijke kernkwalificaties van VICTON (Versterking Innovatie Civiele Techniek Opleidingen Nederland). In het landelijk overleg over de kernkwalificaties participeren alle bouwkunde opleidingen en alle Civiele Techniek opleidingen in Nederland. Landelijke afstemming met het beroepenveld gebeurt via samenwerking in HTNO en via het OIC/BN enerzijds en via VICTON anderzijds. Daarnaast betrekt het instituut BCT het regionale beroepenveld via een werkveldadviescommissie waarin leidinggevenden van bedrijven uit het werkveld van Bouwkunde en Civiele techniek plaats hebben. In de werkveldadviescommissie zitten tevens de externe deskundigen die afstudeeropdrachten beoordelen. Belangrijke taak van de werkveldadviescommissie is het beoordelen van de eindkwalificaties en in hoeverre de afstudeerders van beide opleidingen deze kwalificaties ook daadwerkelijk halen. Naast afstemming met het bedrijfsleven is er afstemming met andere onderwijsinstellingen. Er zijn contacten met de academies van bouwkunst in Groningen en Arnhem. Daarnaast vindt tevens afstemming met buitenlandse opleidingen plaats. Er zijn internationale contacten met een Fachhochschule in Duitsland en Polytechnics in Verenigd Koninkrijk. Via excursies en uitwisselingen krijgen de opleidingen een beeld van het niveau bij deze buitenlandse instituten. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie 1.0 5

9 Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentenbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleidingen. Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de opleidingen kunnen beoordelen, alsmede de competenties die daarvan afgeleid zijn. Het oordeel van het auditteam is dat de eindkwalificaties van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek overeenkomen met de eindkwalificaties zoals vastgelegd in de landelijke profielen en dat zij helder omschreven zijn. Het auditteam heeft aan de hand van gesprekken en notulen van vergaderingen de inbreng van het beroepenveld bij de vaststelling van de eindkwalificaties van Bouwkunde en Civiele Techniek kunnen beoordelen. Tevens heeft het auditteam de samenstelling van de werkveldcommissie beoordeeld. Hierin hebben vertegenwoordigers van bedrijven en instellingen zitting die werkzaam zijn binnen de voor de vakgebieden relevante sectoren. De externe deskundige heeft gekeken naar de samenstelling van de werkveldadviescommissie en het oordeel van het auditteam is dat deze bestaat uit de juiste partijen, maar zich nog in de opstartfase bevindt. Het instituut BCT heeft aan het auditteam duidelijk kunnen maken hoe het ervaringen met buitenlandse onderwijsinstellingen gebruikt om het eigen niveau te beoordelen. Het auditteam merkt echter op dat hierover weinig concreets is vastgelegd ter beoordeling. Om op dit punt tot een positieve beoordeling te komen is het belangrijk dat de opleiding in de toekomst deze ervaringen vastlegt. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De afstemming op het beroepenveld is adequaat door afstemming op de landelijke gevalideerde beroepsprofielen. Kort geleden heeft deze afstemming weer plaatsgevonden. Tevens vindt er afstemming in de regio plaats, door externe stage en afstudeerbegeleiders actief te betrekken in het beoordelingsproces maar ook via de inzet van de werkveldcommissie. Door contacten met buitenlandse instellingen heeft de opleiding een beeld van de internationale eindkwalificaties. Een verbeterpunt voor de opleiding is het beter vastleggen van uitkomsten van ad hoc evaluaties met derden. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie 1.0 6

10 Facet 1.2. Niveau bachelor Criteria Het facet niveau bachelor van het onderwerp doelstelling opleiding wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen De opleidingen hebben competenties gedefinieerd op basis van landelijk vastgestelde beroepsbeelden. In deze competenties zijn alle 5 Dublin-descriptoren betreffende de Bachelorkwalificaties geïntegreerd en in het curriculum komen alle competenties aan de orde. De opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek hebben in een curriculum-competentiematrix aangegeven welke curricula onderdelen aan welke competenties en competentieniveaus zijn gekoppeld. Van alle competenties heeft de opleiding eindniveaus vastgelegd die een student moet bereiken om het Bachelor niveau te kunnen halen. Tijdens de opleiding wordt naar dit niveau toegewerkt. De opleidingen hebben de competenties expliciet getoetst aan de Dublin descriptoren. Per descriptor is vastgesteld waar en hoe deze terug komt in de opleiding. In de Dublin descriptoren worden een aantal dimensies onderscheiden waarvan hieronder een specificatie wordt gegeven in relatie tot de respectieve eindkwalificaties. Kennis en inzicht: De landelijke eindkwalificaties zijn geformuleerd in competenties die niet kunnen worden verworven zonder gedegen kennis en inzicht in bijvoorbeeld planontwikkeling en ontwerp, bouwvoorbereiding en bouwuitvoering en beheer en onderhoud. Toepassen kennis en inzicht: De beroepsspecifieke competenties zijn alle gericht op het uitvoeren van de kerntaken van een bouwkundige of civiel technicus. Iets wat zichtbaar gemaakt wordt in de beroepsproducten, waarnaar de beroepsspecifieke competenties verwijzen. De vermelde producten impliceren een professionele toepassing door de student van zijn verworven kennis en inzicht. Omdat het programma van beide opleidingen is opgebouwd rondom activerende onderwijsvormen zoals aan de praktijk cases, is het verwerven van kennis en inzicht vanaf de eerste tot en met het laatste jaar gericht op het ontwikkelen van beroepsproducten. Oordeelsvorming: Zowel de (algemene) hbo-competenties als de beroepsspecifieke competenties behelzen het hele spectrum van de beroepsuitoefening door een bouwkundige of een civiel technicus. De daarmee verband houdende vaardigheden zijn expliciet gericht op het maken van keuzen. Dit veronderstelt dat de student in staat is problemen te analyseren en mogelijke oplossingsstrategieën tegen elkaar af te wegen en daarna te evalueren. Dit wordt in elk van de opleidingscompetenties zichtbaar gemaakt. Voorts wordt in alle opleidingen expliciet aandacht besteed aan het ontwikkelen van het vermogen van de student tot reflectie op het beroep en het verder ontwikkelen van het beroep. Communicatie: Uit het programma en de gekozen werkvormen blijkt dat communicatie grote aandacht krijgt. Zo is communicatie een van de kennisdomeinen. Leervaardigheden: Voor alle opleidingsvarianten geldt dat de te verwerven competenties een aantal metavaardigheden van de student veronderstellen die niet alleen zijn gericht op het professioneel handelen maar ook op het eigen leren zodat de student in staat is vervolgstudies op een hoger niveau te doorlopen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie 1.0 7

11 Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding. Het auditteam heeft de beschreven eindkwalificaties en competenties van de opleiding kunnen beoordelen en kunnen relateren aan het Bachelorniveau aan de hand van de curriculum-competentiematrix. Tevens heeft de opleiding kunnen inzien hoe de eindkwalificaties en competenties zich verhouden tot de Dublin-descriptoren. Op basis van die informatie heeft het auditteam kunnen constateren dat de eindkwalificaties voldoen aan internationaal geaccepteerde beschrijving van het bachelorniveau. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De eindkwalificaties van Bouwkunde en Civiele techniek sluiten aantoonbaar aan bij de beschrijving van het niveau bachelor zoals weergegeven in de Dublin-descriptoren. Analyse van de eindkwalificaties van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek laat zien dat de eindkwalificaties beantwoorden aan het niveau Bachelor. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie 1.0 8

12 Facet 1.3. Oriëntatie hbo Criteria Het facet oriëntatie hbo van het onderwerp doelstellingen opleiding wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in het relevante beroepenveld waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen De eindkwalificaties van de opleidingen zijn ontleend aan het landelijk vastgestelde beroeps- en opleidingsprofiel. De opleidingen hebben op basis van de eindkwalificaties competenties geformuleerd en voor elk van de competenties eindniveaus gedefinieerd voor het Bachelor niveau. Het eindniveau van de competenties is zo vastgesteld dat deze aansluiten bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. De opleidingen hebben hiervoor een curriculum-competentiematrix opgesteld waarin de competenties en niveaus zijn gekoppeld aan het curriculum. De opleidingen hebben in het Competentieboek de relatie tussen competenties en de eisen die aan een beginnend beroepsbeoefenaar gesteld worden goed uitgewerkt. De opleidingen hebben tevens de 10 generieke HBO-kwalificaties geïntegreerd in het onderwijs van BCT. Naast afstemming op landelijke eindkwalificaties heeft de opleiding een werkveldadviescommissie om af te stemmen op de regionale arbeidsmarkt. Tevens gaat de werkveldadviescommissie na in hoeverre de eindkwalificaties van de afstudeerders voldoen aan de gewenste eindkwalificaties en daarmee aansluiten op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Zij gaan dit na door evaluatie van de afstudeeropdrachten. Uit de evaluaties van stage en afstudeeropdrachten blijkt dat het werkveld oordeelt dat de eindkwalificaties van de opleidingen aansluiten bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleidingen. Het auditteam heeft het programma in zijn geheel ingezien en naast de landelijk vastgestelde eindkwalificatie-eisen de 10 generieke HBOcompetenties gelegd. Tevens heeft het auditteam de competentiematrix bekeken en het oordeel van het auditteam is dat de eindkwalificaties van de opleiding overeenkomen met het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar, een adequate uitoefening van de professie mogelijk maken en goed aansluiten op het beroep. Het auditteam heeft tevens de samenstelling van de werkveldadviescommissie bekeken en oordeelt dat deze uit de juiste partijen bestaat. De werkzaamheden van deze commissie bevinden zich nog in een opstartfase en moet nog volwaardig bij de evaluatie van de eindkwalificaties en het programma worden betrokken. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De eindkwalificaties van Bouwkunde en Civiele techniek zijn ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en de daarmee samenhangende competenties waarover een beginnende beroepsbeoefenaar moet beschikken. Met de werkveldadviescommissie evalueren de opleidingen de aansluiting op de arbeidsmarkt. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie 1.0 9

13 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Op basis van de oordelen op de facetten komt het auditteam tot een voldoende beoordeling op het onderwerp Doelstelling Opleiding van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De afstemming op het beroepenveld is adequaat door afstemming op de landelijk gevalideerde beroepsprofielen. Kort geleden heeft deze afstemming weer plaatsgevonden. Tevens vindt er afstemming in de regio plaats, door externe stage en afstudeerbegeleiders actief te betrekken in het beoordelingsproces maar ook via de inzet van de werkveldcommissie. Door contacten met buitenlandse instellingen heeft de opleiding een beeld van de internationale eindkwalificaties. Een verbeterpunt voor de opleiding is beter vastleggen van uitkomsten van ad hoc evaluaties met derden. De eindkwalificaties van Bouwkunde en Civiele techniek sluiten aantoonbaar aan bij de beschrijving van het niveau bachelor zoals weergegeven in de Dublin-descriptoren. Analyse van de eindkwalificaties van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek laat zien dat de eindkwalificaties beantwoorden aan het niveau Bachelor. De eindkwalificaties van Bouwkunde en Civiele techniek zijn ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en de daarmee samenhangende competenties waarover een beginnende beroepsbeoefenaar moet beschikken. Met de werkveldadviescommissie evalueren de opleidingen de aansluiting op de arbeidsmarkt. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

14 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen hbo Criteria Het facet eisen HBO van het onderwerp programma wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Het onderwijsconcept bij het instituut BCT is gericht op competentiegericht leren waarbij uitgegaan is van een systeembenadering van het onderwijs. Hierbij is het onderwijs gericht op integratie, van theorie en praktijk, tussen verschillende disciplines en tussen kennis, vaardigheden en beroepsattitude. Deze samenhang vindt plaats door richtinggevende thema s die gerelateerd zijn aan de beroepspraktijk. Het ontwikkelen van de beroepsvaardigheden vindt plaats door te werken aan projecten binnen een thema. Deze projecten zijn ontleend uit de beroepspraktijk en geschikt gemaakt voor verschillende niveaus. Daarnaast vindt kennisontwikkeling plaats via actuele vakliteratuur, software die gebruikt wordt in de beroepspraktijk en via vakbladen en internet. Zoals zojuist gezegd zijn de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek ingericht rondom richtinggevende thema s waarin studenten werken aan projecten die ontleend zijn aan de beroepspraktijk. Deze projecten worden jaarlijks geëvalueerd op actualiteit en indien nodig vernieuwd. Ongeveer 50% van de docenten werkt parttime in het onderwijs en voor het overige in de beroepspraktijk. Voor lessen wordt ook gebruik gemaakt van gastdocenten. Tevens wordt de software die gebruikt wordt jaarlijks beoordeeld op actualiteit en eventueel vernieuwd. De opleidingen zorgen er voor dat het programma zo is ingericht dat aangesloten wordt bij de ontwikkeling van de beroepsvaardigheden via de reeds eerder genoemde projecten die binnen richtinggevende thema s worden uitgevoerd. Deze projecten zijn reële problemen uit de praktijk en worden jaarlijks geëvalueerd op actualiteit. Tevens wordt er gebruik gemaakt van gastdocenten. Daarnaast vindt er structurele invulling van het curriculum Bouwkunde plaats in samenwerking met het BouwManagement Simultatiecentrum te Leeuwarden, terwijl het afstudeerjaar van de opleiding Civiele techniek dikwijls uitgevoerd wordt binnen een bedrijf. Kennisontwikkeling vindt plaats via actuele vakliteratuur en aan de praktijk ontleende projecten. Ruim 70% van de studenten is tevreden over de actualiteit van de aangeboden leerstof. Studenten zijn niet geheel tevreden over de interactie met de beroepspraktijk. De studenten van de opleiding Bouwkunde ervaren de projecten onvoldoende als daadwerkelijke praktijk projecten. Wel zijn de stagebegeleiders uitermate tevreden over de theoretische en praktische bagage van de studenten. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

15 Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documenten en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding en met studenten. Het auditteam heeft het onderwijsprogramma en het gebruikte studiemateriaal bekeken. Tevens is er gekeken naar de opdrachten die studenten uit moeten voeren. Naar het oordeel van het auditteam is het onderwijsprogramma actueel, biedt het studenten de gelegenheid tot interactie met de beroepspraktijk en wordt gebruik gemaakt van relevant en actueel studiemateriaal. Tevens zijn de projecten en de gebruikte literatuur en andere middelen voldoende. Naar het oordeel van de auditors ontwikkelt de opleiding de juiste beroepsvaardigheden en heeft het duidelijke verbanden met de actuele beroepspraktijk. De literatuur in de mediatheek zou wat het auditteam betreft voor Civiele Techniek actueler moeten zijn. Het auditteam heeft gekeken naar de opbouw van het curriculum, de uitgevoerde projecten en literatuur en software programma s die de studenten kunnen gebruiken. Naar het oordeel van het auditteam zijn de projecten en de gebruikte literatuur (bij de opleiding Bouwkunde), software en andere middelen voldoende. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De ontwikkeling van kennis en beroepsvaardigheden van de studenten vindt plaats via vakliteratuur, via aan de beroepspraktijk ontleende projecten en studiemateriaal. De opleiding Bouwkunde moet meer aandacht besteden aan het zichtbaar maken van de praktijkrelevantie aan de studenten. De opleiding Civiele techniek zou de actualiteit van de bibliotheek moeten vergroten door aanschaf van nieuw literatuur en tijdschriften. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

16 Facet 2.2. Relatie tussen doelstelling en inhoud programma Criteria Het facet facetomschrijving van het onderwerp doelstelling omschrijving wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen Het programma van de opleidingen Bouwkunde en Civiele techniek is in hoofdlijnen vastgelegd in het Curriculumkader en in detail in de Curriculumverkaveling. Voor elk onderdeel van het programma is beschreven wat de inhoud is en aan welke competenties wordt bijgedragen. Aan de hand van de curriculumcompetentiematrix en studiepuntentabellen wordt duidelijk wat de relatie is tussen de competentieniveaus, de onderwijseenheden en studiepunten. Alle kernelementen uit het beroepsprofiel zijn door het gehele programma aanwezig, telkens op een hoger niveau. Vanaf de eerste dag werken studenten aan de beroepscompetenties die aan het einde leiden tot het behalen van alle eindkwalificaties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Op basis van de curriculumcompetentiematrix kan de opleiding nagaan dat alle leerdoelen van onderwijseenheden samen een volledige dekking vormen van de opleidingskwalificaties. Het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De eindkwalificaties van de opleiding zijn door middel van de competentiematrix vertaald naar de modulen van het curriculum, waarbij het niveau van de competenties aangegeven is. Voor elke module zijn leerdoelen geformuleerd op basis van de competenties uit de competentiematrix. In de periodeboeken voor de studenten is aangegeven wat de leerdoelen per module zijn. De competenties waaraan wordt bijgedragen, de plaats in het curriculum, de te behalen leerdoelen, de werkvormen, de toetsen en ook het aantal studie-uren staan aangegeven in de periodeboeken. De periodeboeken zijn op intranet te downloaden voor studenten. In de studiegids is de competentiematrix opgenomen als overzicht aan studenten. De opleiding evalueert de haalbaarheid van de leerdoelen na elke onderwijsperiode. Indien noodzakelijk worden aanpassingen aangebracht. Bij de vertaling van de eindkwalificaties naar het onderwijsprogramma is de beroepspraktijk betrokken geweest. Via de werkveldadviescommissie, maar daarnaast zijn de onderwijsprojecten afkomstig uit de beroepspraktijk en is 50% van de docenten werkzaam in de beroepspraktijk. Via evaluatie van stage en afstudeeropdrachten en via evaluatie onder alumni gaat de opleiding de aansluiting op het beroepenveld na. Uit deze evaluaties komt naar voren dat het werkveld en de alumni de aansluiting goed vinden. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

17 Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleidingen. Daarnaast is gekeken naar het curriculum, de curriculumcompetentiematrix, de periodeboeken en evaluaties. Op basis van deze informatie heeft het auditteam kunnen constateren dat de opleidingen het programma van de opleiding hebben opgezet op basis van de landelijke eindkwalificaties. Aan de hand van de curriculumcompetentiematrix heeft het auditteam de relatie geconstateerd tussen de eindkwalificaties en de leerdoelen in de verschillende modulen van het onderwijsprogramma. Tevens hebben de opleidingen met de curriculumcompetentiematrix een instrument in handen om de dekking van het programma in relatie tot de eindkwalificaties te kunnen beoordelen. Het auditteam heeft aan de hand hiervan kunnen vaststellen dat het programma studenten de mogelijkheid geeft om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Door het beroepenveld te betrekken bij de ontwikkeling van het programma en de evaluatie van de resultaten houden de opleidingen naar het oordeel van het auditteam aansluiting bij het niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen die gesteld worden aan een beginnend beroepsbeoefenaar. Het auditteam acht de betrokkenheid van het beroepenveld voldoende gewaarborgd via de contacten met het beroepenveld en de projecten die daaruit voortkomen. Wel ziet het auditteam een duidelijk verbeterpunt door de uitkomsten van deze contacten beter vast te leggen en de werkveldadviescommissie te betrekken bij de beoordeling van het programma-ontwerp. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Het programma en de leerdoelen van de programmaonderdelen zijn een adequate concretisering van de geformuleerde eindkwalificaties. Inhoud, vormgeving en de faciliteiten die de docenten bieden, stellen de student in de gelegenheid de geformuleerde eindkwalificaties te verwerven. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

18 Facet 2.3. Samenhang programma Criteria Het facet samenhang programma van het onderwerp programma wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het studieprogramma inhoudelijk samenhangend? Bevindingen De opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek hebben de samenhang van het programma op een aantal wijzen vorm gegeven. Het programma van de opleidingen Bouwkunde en Civiele techniek is concentrisch opgebouwd rondom kernthema s uit het beroepsprofiel. Deze kernelementen zijn in het gehele programma aanwezig, telkens op een hoger niveau. De propedeuse is oriënterend, de hoofdfase is verdiepend en verbredend en tot slot specialisatie in het afstudeerjaar. Alle programmaonderdelen, projecten, workshops en basisvakken, zijn via de curriculumcompetentiematrix gekoppeld aan de competenties en het niveau binnen een thema. De werkvormen en toetsen zijn hierop afgestemd. De samenhang in de competenties in combinatie met de thema s zorgt zo voor een samenhangend programma. De opleidingen zorgen voor horizontale afstemming doordat de thema s in de opeenvolgende projectperioden het bouwproces volgen. Dit is de rode draad door het programma.verticale afstemming vindt plaats door de thema s. De projecten, die afhangen van het thema, worden gevoed door vaardigheidsworkshops (themacolleges) en praktijkworkshops (practica). De afstemming tussen binnen- en buitenschoolse activiteiten wordt door de competenties waaraan gewerkt moeten worden gelegd. Deze competenties zijn vastgelegd in het POP van de studenten. Uit de studentenenquête 2002 komt naar voren dat 77% van de Bouwkunde studenten en 74% van de Civiele Techniek studenten tevreden is over de samenhang in de studie. Dit is een verbetering ten opzichte van 2000 toen nog 41% van de studenten de samenhang als onvoldoende tot slecht kenschetste. Naast de studentenenquête voert de opleiding na elke periode een onderwijsevaluatie uit, de cc-evaluatie. De opleiding voert deze evaluaties al enkele jaren uit, en op basis van deze evaluaties neemt de opleiding verbetermaatregelen. Zo is de aansluiting tussen themacolleges en projecten geoptimaliseerd. De opleidingscommissies evalueren de uitkomsten van de cc-evaluaties ook en zijn met een verbetervoorstel gekomen, er is een practicum materiaalherkenning geïntroduceerd. Oordeel Het auditteam heeft het curriculum, de competenties en de opbouw van het programma bekeken en heeft kunnen constateren dat deze op genoemde punten samenhangen. Door het programma op te bouwen rondom kernthema s en competenties uit het beroepsprofiel is naar het oordeel van het auditteam een samenhangend programma ontstaan. Het auditteam heeft kunnen constateren dat de onderwijsonderdelen binnen de thema s zijn afgestemd en dat er gezorgd is voor een afstemming over de thema s heen. Daarnaast is gezorgd voor afstemming tussen praktijk en theorie. Uit de evaluaties komt naar voren dat studenten ook aangeven tevreden te zijn over de samenhang binnen de opleidingsprogramma s. Het auditteam heeft dit in gesprekken geverifieerd. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De inhoud en planning van beide opleidingsprogramma s zijn op doordachte en consistente wijze op elkaar afgestemd waardoor de onderscheiden programmaonderdelen (modules) tezamen een coherent geheel vormen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

19 Facet 2.4. Studielast Criteria Het facet studielast van het onderwerp programma wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het programma studeerbaar doordat studievoortgang belemmerende factoren zoveel mogelijk worden weggenomen? Bevindingen Het programma van de opleidingen Bouwkunde en Civiele techniek is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op deze opleidingsprogramma s en die de studievoortgang kunnen belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen. Om de studeerbaarheid te vergroten gebruiken de opleidingen een aantal maatregelen, te weten: Evenwichtig gespreide en van elkaar onafhankelijke onderwijseenheden, persoonlijke leerroutes en persoonlijke studiebegeleiding. De onderwijseenheden zijn onafhankelijk van elkaar te volgen omdat de onderwijseenheden worden gevormd door de niveaus van de competenties die gehaald moeten worden. Beoordeling van de onderwijseenheden gebeurt via portfolio beoordeling. Resultaten van toetsen, projectverslagen en andere beoordelingen leveren bewijsstukken voor het behalen van een bepaald niveau. Toetsen of tentamens worden minimaal 2 maal per jaar aangeboden om de studievoortgang niet te hinderen. Terugkoppeling van tentamens gebeurt na 10 dagen, toetsen binnen de 2 toetsweken aan het einde van elke projectperiode en reacties op portfolio s binnen 14 dagen. Voor de planning van de onderwijsactiviteiten houden de opleidingen een aantal normen aan. Deze normen zijn onder andere de studiebelasting per onderwijsactiviteiten (zelfstudie, contacturen, projecturen, toetsen of tentamens), totaal aantal uren per jaar, maximale studiebelasting per week, contacturen per week (18 uur voor de propedeuse, 16 uur in het tweede jaar en 4 uur in het afstudeerjaar) en 50%/50% verdeling tussen vaardigheidsworkshops en praktijkworkshops en basisvakken. Op basis van deze normen hebben de opleidingen een verdeling gemaakt van de onderwijseenheden over het gehele jaar. De roosters van de studiejaren zijn op elkaar afgestemd zodat workshops en colleges voor basisvakken niet gelijktijdig plaatsvinden. De studenten krijgen informatie over de onderwijseenheden in de periode boeken. Hierin staan de leerdoelen en de studielast aangegeven. Op het intranet staat informatie over de roosters van colleges en tentamens voor elk studiejaar. Het instituut BCT maakt tevens een algemeen jaarrooster voor het gehele instituut met allerlei activiteiten, zoals personeelsbijeenkomst, herkansingsperioden, tentamenperioden en dergelijke. Voor een goede aansluiting bij het aanleverend onderwijs heeft de opleiding een aantal versnelde routes voor MBO ers opgezet (zie ook 2.5 instroom). Deze routes maken het mogelijk dat studenten niet nog eens reeds behaalde competenties hoeven te halen. Voor zij-instromers is de opleiding nu bezig een traject te ontwikkelen waarbij eerder verworven competenties (EVC) meegenomen kunnen worden. Door op deze manier individuele leertrajecten te ontwikkelen worden studievoortgangbelemmerende factoren weggehaald. Studiebegeleiding is de laatste schakel in het beleid om studievoortgangbelemmerende factoren weg te nemen. Iedere student krijgt een studieloopbaanbegeleider toegewezen. Door een persoonlijke begeleiding kunnen problemen snel worden opgelost. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

20 De opleidingen evalueren de studielast in de studentenenquête en de cc-evaluaties na elke projectperiode. Uit deze evaluaties komt naar voren dat de studielast door de meerderheid van de studenten als gemiddeld wordt beschouwd. De studiebelasting is echter volgens ruim driekwart van de studenten goed verspreid en het studietempo is goed bij te benen volgens 9 van de 10 studenten. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentenbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding. Aan de hand van jaarroosters, het onderwijsprogramma, onderwijsevaluaties, notulen van vergaderingen en gesprekken met studenten heeft het auditteam kunnen constateren dat de studielast adequaat is. Het auditteam heeft kunnen constateren dat de opleiding de studielast regelmatig evalueert en verbetermaatregelen neemt indien noodzakelijk. De positieve feedback van studenten sterkt het auditteam in een positief oordeel op het punt van de studielast. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De opleidingen hebben in de opzet van het programma goed rekening gehouden met de studielast. De opleidingen hebben een aantal maatregelen genomen om de studielast zo goed mogelijk te spreiden en houdt via evaluaties de vinger aan de pols voor wat betreft de studeerbaarheid. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

21 Facet 2.5. Instroom Criteria Het facet instroom van het onderwerp programma wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluit het programma qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit een toelatingsonderzoek? Bevindingen De opleidingen passen de vooropleidingseisen toe die in de WHW zijn gesteld ten aanzien van de toelating. Voor de beide opleidingen betekent dit dat HAVO en VWO met profiel Natuur & techniek en Natuur & Gezondheid worden toegelaten. Tevens bieden toelating VWO met de profielen Economie & Maatschappij indien aangevuld met natuurkunde 1 en Cultuur & Maatschappij indien aangevuld met wiskunde A2 en natuurkunde 1. Tot slot kan men instromen met een MBO-4 opleiding. Voor MBO studenten geldt dat studenten met een aansluitende MBO opleiding zij doorstromen in een 3 jarige opleiding. Overige MBO studenten krijgen in het eerste jaar een opvangprogramma en vrijstelling voor de stage. Voor personen die ouder zijn dan 21 en niet voldoen aan de vooropleidingseisen geldt een toelatingsonderzoek. Voor zij instromers in het algemeen wordt door de opleiding een intakeassessment uitgevoerd aan de hand van een portfolio en een intake gesprek. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van eerder verworven competenties (EVC). Het assessment is nu nog in ontwikkeling. Om een goede aansluiting te waarborgen investeren de opleidingen in een aansluitings- en toelatingsbeleid. De opleidingen werken samen met het toeleverend onderwijs, scholengemeenschappen en ROC s om afstemmingsbevorderende maatregelen te ontwikkelen en toe te passen. Projectonderwijs blijkt uitermate geschikt voor de gedifferentieerde instroom. In een projectgroep met studenten met verschillende achtergronden leren studenten veel van elkaar. Door het werken met competentiegericht onderwijs spelen de opleidingen Bouwkunde en Civiele techniek in op het verschil in competenties van HAVO, VWO en MBO. Het studieprogramma in het competentiegerichte onderwijs is voldoende flexibel en open om in te kunnen spelen op zwakke plekken van individuele studenten. Het gekozen onderwijsmodel maakt gebruik van een grote verscheidenheid aan werkvormen, die een afgeleide zijn van de differentiatie in competenties. Tot slot zorgt het instituut voor aansluiting door persoonlijke leerwegen mogelijk te maken en te zorgen voor goede studiebegeleiding. Door middel van een persoonlijk opleidingsplan (POP) en studieloopbaanbegeleiding wordt het de studenten mogelijk gemaakt hun eigen studieloopbaan vorm te geven. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

22 Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentenbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding. Het auditteam heeft specifiek gekeken naar de vormgeving van het aansluitingsbeleid, onder andere door naar afgesproken individuele leerrroutes, de studiebegeleiding en de werkvormen te kijken. Het auditteam komt daarmee tot de conclusie dat de opleidingen voldoende aansluiten op de vooropleidingen. Het gebruik van EVC om studenten al bij het begin van de opleiding op individuele basis vrijstellingen te kunnen geven acht het auditteam een belangrijke ontwikkeling. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Door afstemming met aanleverend onderwijs, competentiegericht onderwijs, individuele leerwegen, EVC-trajecten en goede studiebegeleiding bieden de opleidingen een goede aansluiting voor de instromende studenten. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

23 Facet 2.6. Duur Criteria Het facet duur van het onderwerp programma wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Voldoet de opleiding aan de formele eisen m.b.t. de omvang van het opleidingsprogramma van 240 ECTS-studiepunten? Bevindingen De opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek kennen per 2004/2005 een studielast van 240 ECTSstudiepunten. De propedeuse is reeds in 2003/2004 omgezet naar ECTS. Per september 2004 zal dit ook voor de postpropedeuse gaan gelden. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken voor de opleidingen. Het auditteam heeft het programma als geheel en de themaboeken ingezien en kunnen constateren dat de opleiding uit 240 ECTS studiepunten bestaat. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

24 Facet 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud Criteria Het facet afstemming tussen vormgeving en inhoud van het onderwerp programma wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het didactisch concept in lijn met de doelstellingen? Sluiten de werkvormen aan bij het didactisch concept? Bevindingen De opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek hebben een expliciet didactisch concept, beschreven in diverse beleidsdocumenten en kort uitgewerkt in de studiegidsen. De kern van de onderwijsvisie van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek is drieledig: 1. Competenties van een beginnend beroepsbeoefenaar bijbrengen; 2. Competenties eigen maken via actief leren; 3. Competentiegericht leren vindt plaats in een persoonlijk leertraject waarbij de student zelf verantwoordelijk is. Het instituut BCT heeft gekozen voor het didactische concept themagestuurd projectonderwijs met competentiegericht leren. Projectonderwijs geeft de student direct vanaf het begin de gelegenheid om via realistische projecten beroepshandelingen te oefenen in een gesimuleerde bedrijfsomgeving. Het projectonderwijs activeert studenten om op zoek te gaan naar toepasbare kennis en vaardigheden. De opleidingen bieden in samenhang met de projecten de benodigde theorie en praktische oefeningen aan. De projecten zijn ontleend aan de praktijk en worden jaarlijks geëvalueerd en indien nodig vernieuwd. De projecten zijn de spil van een projectperiode en worden ondersteund door vaardigheidsworkshops en praktijkworkshops. De opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek zijn gebaseerd op de landelijk afgesproken eindkwalificaties. Op basis van deze eindkwalificaties zijn in samenspraak met het beroepenveld competenties geformuleerd en is tevens voor een beginnend beroepsbeoefenaar het niveau van de competenties vastgesteld. Via de curriculum-competentiematrix zijn de competenties gekoppeld aan projectperioden. Het persoonlijk leertraject van de studenten wordt vormgegeven via de studieloopbaanbegeleiding. De studieloopbaanbegeleiding is erop gericht de student in de loop van de opleiding zo zelfstandig mogelijk te laten studeren en de student te coachen om het leertraject zelf vorm te geven. Via instrumenten als persoonlijke begeleiding, POP s en portfolio s leren studenten hun ontwikkeling in eigen hand te nemen. Uit evaluaties onder studenten blijkt dat studenten het onderwijsconcept positief waarderen. Studenten voelen zich gestimuleerd tot zelfstandig en actief studeren. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande vastgesteld aan de hand van documentenbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleidingen. Het auditteam heeft het programma in zijn geheel ingezien en aan de hand van de module beschrijvingen, uit te voeren opdrachten en gesprekken met studenten kunnen vaststellen dat het gekozen onderwijskundige concept in lijn is met de doelstellingen. De gekozen werkvormen, praktijkopdrachten, ondersteunende vaardigheidsworkshops en praktijkworkshops sluiten naar het oordeel van het auditteam aan bij het didactisch concept van themagestuurd projectonderwijs. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

25 Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Het didactisch concept ligt geheel in lijn met de doelstellingen van de opleidingen. De werkvormen zijn direct ontleend aan het didactisch concept. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

26 Facet 2.8. Beoordeling en toetsing Criteria Het facet beoordeling en toetsing van het onderwerp programma wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt door de beoordelingen, toetsingen en examens adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd? Bevindingen De opleidingen Bouwkunde en Civiele techniek passen op dit moment het toetsbeleid aan om beter aan te sluiten bij het competentiegerichte onderwijs. Het oude toetsbeleid ging uit van separate toetsing van basisvakken, practica, projecten en themacolleges. De toetsing is docentafhankelijk en de toetsing is gespreid over twee toetsweken aan het einde van een kwartiel. In april 2003 is een nieuw toetsbeleid ontwikkeld dat gericht is op integratie van vakinhoud en op het toetsen van competenties. In de nieuwe situatie worden toetsvormen afgestemd op de gevraagde competentie, zijn toetsen niet direct gekoppeld aan studiepunten maar zijn een instrument in het leerproces en zijn de toetsen niet meer de verantwoordelijkheid van individuele docenten maar van het kernteam. Dit kernteam zorgt voor samenhang en integratie van de toetsen door het totaal van aangeboden toetsen te evalueren. Zo wordt gegarandeerd dat er adequate werk- en toetsvormen worden gehanteerd, afgestemd op de gevraagde competentie. Tevens worden de toetsen tegenwoordig verspreid over het kwartiel. In de periodeboeken worden naast de prestatie-indicatoren ook de wijze van beoordeling en de toetsvormen vastgelegd. Hiermee wordt voor de student de relatie tussen de leerdoelen en de toetsvormen duidelijker. Naast de verroosterde toetsen wordt er ook diagnostisch getoetst. Via beoordelingen tijdens het project worden studenten op de hoogte gehouden van de vorderingen. In het onderwijs- en examenreglement is de regelgeving omtrent de toetsing en beoordeling vastgelegd en is tevens aangegeven hoe studenten beroep aan kunnen tekenen tegen een beoordeling. Een belangrijke reden om het toetsbeleid aan te passen was dat studenten ontevreden waren over het oude toetssysteem. Uit de onderwijsevaluaties van het nieuwe toetssysteem komt naar voren dat studenten nu wel tevreden zijn. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentenbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleidingen. Het auditteam heeft zich een beeld kunnen vormen van de toetsing via de beschrijvingen van toetsen uit de themaboeken, de criteria die gehanteerd worden, de planning en de resultaten van de evaluaties. Tevens zijn gesprekken gevoerd met studenten die inmiddels aangeven tevreden te zijn met het huidige toetsbeleid. Het auditteam heeft aan de hand van de documentatie en gesprekken kunnen constateren dat de leerdoelen adequaat getoetst worden. De opleidingen hebben naar aanleiding van ontevredenheid over het toetssysteem een nieuw toetssysteem ontwikkeld dat beter aansluit bij het didactische concept. De invoering van dit nieuwe beleid is in volle gang, de gemaakte vorderingen stemmen het auditteam tevreden. Gezien de reacties van studenten heeft men de juiste keuzes gemaakt. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

27 Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Via de huidige beoordeling en toetsing wordt adequaat getoetst of studenten de leerdoelen van het programma hebben gerealiseerd. De opleiding heeft naar aanleiding van competentiegericht leren en kritiek van studenten het toetsbeleid aangepast. Het nieuwe toetssysteem sluit aan bij het didactische concept en studenten zijn inmiddels tevreden over het toetsbeleid. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

28 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Op basis van de oordelen op de facetten komt het auditteam tot een voldoende beoordeling op het onderwerp Programma voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De ontwikkeling van kennis en beroepsvaardigheden van de studenten vindt plaats via vakliteratuur, via aan de beroepspraktijk ontleende projecten en studiemateriaal. De opleiding Bouwkunde moet meer aandacht besteden aan het zichtbaar maken van de praktijk relevantie aan de studenten. Terwijl de opleiding Civiele techniek de actualiteit van de bibliotheek moet vergroten door aanschaf van nieuw literatuur en tijdschriften. Het programma en de leerdoelen van de programmaonderdelen zijn een adequate concretisering van de geformuleerde eindkwalificaties. Inhoud, vormgeving en de faciliteiten die de docenten bieden, stellen de student in de gelegenheid de geformuleerde eindkwalificaties te verwerven. De inhoud en planning van beide opleidingsprogramma s zijn op doordachte en consistente wijze op elkaar afgestemd waardoor de onderscheiden programmaonderdelen (modules) tezamen een coherent geheel vormen. De opleidingen hebben in de opzet van het programma goed rekening gehouden met de studielast. De opleidingen hebben een aantal maatregelen genomen om de studielast zo goed mogelijk te spreiden en houdt via evaluaties de vinger aan de pols voor wat betreft de studeerbaarheid. Door afstemming met aanleverend onderwijs, competentiegericht onderwijs, individuele leerwegen, EVC-trajecten en goede studiebegeleiding bieden de opleidingen een goede aansluiting voor de instromende studenten. Het auditteam heeft het programma als geheel en de themaboeken ingezien en heeft kunnen constateren dat de opleiding uit 240 ECTS studiepunten bestaat. Het didactisch concept ligt geheel in lijn met de doelstellingen van de opleidingen. De werkvormen zijn direct ontleend aan het didactisch concept. Via de huidige beoordeling en toetsing wordt adequaat getoetst of studenten de leerdoelen van het programma hebben gerealiseerd. De opleiding heeft naar aanleiding van competentiegericht leren en kritiek van studenten het toetsbeleid aangepast. Het nieuwe toetssysteem sluit aan bij het didactisch concept en studenten zijn inmiddels tevreden over het toetsbeleid. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

29 Onderwerp 3: Inzet van personeel Het derde onderwerp bestaat uit drie facetten: 1. eisen hbo; 2. kwantiteit personeel; 3. kwaliteit personeel. Facet 3.1. Eisen hbo Criteria Het facet eisen hbo van het onderwerp inzet personeel wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt het onderwijs voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk? Bevindingen Een belangrijke doelstelling van de opleiding is de studenten in aanraking te laten komen met de beroepspraktijk. Een belangrijke voorwaarde om dit te bereiken zijn docenten die de verbinding kunnen leggen. Om dit te realiseren voert het instituut een actief beleid en zorgt op de volgende wijzen ervoor dat docenten die verbinding kunnen leggen: De docenten van het instituut hebben recente ervaring in de beroepspraktijk. Tegen de 50% van de docenten is parttime werkzaam in het beroepenveld naast de werkzaamheden in het onderwijs. De opbouw van het programma maakt flexibele inbreng van gastdocenten mogelijk. In het kader van personeelsontwikkeling worden docenten geëvalueerd in de functioneringsgesprekken op de aansluiting op de beroepspraktijk. Het lectoraat Duurzame Energievoorziening levert een bijdrage aan workshops en themacolleges. Via het lectoraat worden contacten gelegd voor afstudeerprojecten voor studenten. Internationaal worden contacten onderhouden met andere hogescholen, jaarlijks wordt er een conferentie georganiseerd. Docenten komen in contact met het bedrijfsleven bij de ontwikkeling van de casuïstiek voor de opdrachten. Bij de begeleiding van stage en afstudeeropdrachten hebben docenten regelmatig contact met bedrijven. Evaluatie van docenten is onderdeel van de onderwijsevaluaties onder studenten. De studenten geven de docenten van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek respectievelijk een 7 en een 7.1 voor actuele kennis van het vakgebied en het beroepenveld. Oordeel Het auditteam heeft aan de hand van een lijst van CV s en van een referentielijst van gastdocenten en verslagen van functioneringsgesprekken kunnen nagaan dat het personeel in voldoende mate de verbinding tussen de opleiding en de praktijk kan leggen en ervaringen in de praktijk kan doorvertalen naar het onderwijs. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Het onderwijs wordt voor een zeer belangrijk deel verzorgd door personeel dat met een been in de beroepspraktijk staat. Onder andere door docenten die parttime in het werkveld werkzaam zijn, gastcolleges door personen uit de beroepspraktijk en lezingen over actuele onderwerpen zorgen de opleidingen voor goede contacten met de beroepspraktijk. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

30 Facet 3.2. Kwantiteit van het personeel Criteria Het facet kwantiteit van het personeel van het onderwerp inzet personeel wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt er voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen? Bevindingen Het instituut BCT maakt jaarlijks voorafgaand aan het nieuwe studiejaar een planning van de inzet van personeel. De opleiding maakt hiervoor een uitgebreide jaarplanning waarbij personeel wordt gekoppeld aan de geplande taken. Uitgangspunten bij de planning zijn naast kwantitatieve eisen als student-stafratio passend bij de didactische aanpak ook kwalitatieve eisen zoals de benodigde competenties om het programma naar behoren uit te voeren. Het instituut beschikt over een geautomatiseerd personeelsplanningsysteem waarmee de uit te voeren taken worden gekoppeld aan het beschikbare personeel. Dit systeem stelt de opleidingen in staat op tijd tekortkomingen te kunnen signaleren als er bijvoorbeeld mensen uit vallen. Om problemen op te vangen werken de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek met twee kernteams, één per opleiding. Rondom een kernteam van docenten is een schil van flexibel in te zetten gastdocenten georganiseerd. Naast het inzicht dat het planningssysteem biedt, is er twee maal per jaar een systematische evaluatie van de personeelscapaciteit. Het planningssysteem biedt inzicht in dreigende discontinuïteit. Door de personeelscapaciteit tweemaal per jaar te evalueren is aan te nemen dat deze discontinuïteit tijdig wordt onderkend. Door flexibel in te zetten personeel is het mogelijk tijdelijke discontinuïteit op te lossen. De opleidingen worden echter gedragen door een klein corps dat al jaren in nagenoeg dezelfde samenstelling opereert, dit heeft naast sterke kanten ook een duidelijk aantal zwakke kanten. De opleidingen hebben een vastgestelde student-staf-ratio die passend is om de opleiding volledig te implementeren en de noodzakelijke ondersteuning te realiseren. De opleidingen beschikken echter over weinig reserves, als sleutelfiguren in het kernteam wegvallen kan het programma niet meer volledig worden geïmplementeerd. Er is kwantitatief voldoende personeel, maar de dekking van de vakgebieden is niet voldoende. Voor sommige gebieden dreigen tekorten te ontstaan, voor andere is overtalligheid te constateren. De opleidingen hebben er prioriteit van gemaakt om dit punt op te lossen en de voorgenomen fusie met Ruimtelijke Ordening en Planologie (ROP) van Saxion IJselland kan voor een oplossing zorgen. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleidingen. Aan de hand van vastgestelde normen en het personeelsplanningssysteem heeft het auditteam kunnen constateren dat de opleidingen inzicht hebben in de hoeveelheid personeel dat moet worden ingezet om het programma van voldoende kwaliteit uit te voeren. De opleidingen beschikken tevens over de juiste systemen om de personeelskwantiteit te kunnen plannen. Tevens beschikt de opleiding over een flexibele schil van externe docenten die korte termijn discontinuïteiten kan opvangen. Het auditteam is gecharmeerd van dit concept en heeft gezien dat het werkt bij deze opleidingen. Het auditteam heeft echter ook kunnen constateren dat er tekorten dreigen die de externe schil niet op kan vangen. Er is sprake van een scheefgroei in het personeelsbestand en een sterke vergrijzing van het personeel van het instituut BCT. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

31 Het oordeel van het auditteam is negatief op het punt van de kwaliteitswaarborg voor het onderwijs, aangezien bij het wegvallen van een docent uit de kerndocentenstaf door bijvoorbeeld langdurige ziekte de kwaliteit van de opleiding niet verzekerd is. Het auditteam onderschrijft dat het samengaan met ROP hier een oplossing voor kan bieden. Het auditteam beoordeelt dit facet onvoldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De opleidingen hebben inzicht in de noodzakelijke capaciteit om de opleiding op de gewenste kwaliteit te kunnen leveren en beschikt over de middelen om dit adequaat te kunnen bewaken. Een punt van grote zorg is de onevenwichtige opbouw van de twee kernteams. Het auditteam onderschrijft de analyse van de opleidingen dat oplossen van dit knelpunt essentieel is willen de opleidingen de geboden kwaliteit kunnen blijven garanderen. De fusie met ROP in Deventer kan hier uitkomst bieden. Op dit moment zijn de opleidingen echter onvoldoende in staat om eventuele problemen in het kernteam op adequate wijze op te pakken. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

32 Facet 3.3. Kwaliteit van het personeel Criteria Het facet kwaliteit van het personeel van het onderwerp inzet personeel wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het personeel gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma? Bevindingen Het instituut BCT zet een aantal instrumenten in om te zorgen dat het personeel gekwalificeerd is voor de inhoudelijke en organisatorische realisatie van het programma. Het instituut BCT heeft een beeld van de noodzakelijke deskundigheid en competenties voor de uitvoering van het onderwijs en gebruikt deze kennis bij de personeelsformatie. Deze informatie levert tevens inzicht in de personele tekortkomingen en waarop werving en selectie moet plaatsvinden. Bij werving en selectie van nieuwe medewerkers wordt een deskundigheidsprofiel ingezet en gebeurt dit op basis van de benodigde kwalitatieve componenten, vakinhoudelijke, onderwijskundige en/of organisatorische competenties. Naast werving en selectie om tekorten op te vangen zet het instituut BCT deskundigheidsbevordering in. Met een deskundigheidsprofiel, de invoering van competentiemanagement en een gesprekkencyclus wordt een verregaande verbetering van de kwaliteit van het personeel nagestreefd door het instituut. Het instituut heeft twee jaar geleden het deskundigheidsprofiel van docenten geïntroduceerd. Op dit moment zijn de opleidingen bezig om via intervisiegroepen het competentieprofiel van alle medewerkers in kaart te brengen die de basis vormt voor verdere competentieontwikkeling. Medewerkers moeten op basis hiervan een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) opstellen. Een gedeelte van de medewerkers heeft dit reeds gedaan. Voor het gehele instituut vormen de uitkomsten de aanzet voor een scholingsplan. Via een gesprekkencyclus wordt de competentieontwikkeling vervolgens gemonitord en eventueel bijgestuurd. Ten eerste zijn er intervisiegesprekken tussen collega s, het doel hiervan is samen met collega s verbeterpunten vast te stellen en aan oplossingen te werken. Daarnaast zijn er gesprekken met het management, taakdoelstellingen-, functionerings- en beoordelingsgesprekken. De taakdoelstellingengesprekken zijn gericht op het vaststellen van de doelen voor het komend jaar. De functionerings- en beoordelingsgesprekken zijn gericht op evaluatie van deze doelen. Taakdoelstellings- en functioneringsgesprekken worden jaarlijks gehouden. Beoordelingsgesprekken zijn nog niet gevoerd maar staan gepland. Op basis van de uitkomsten van de competentieprofielen van de medewerkers is het instituut bezig om een scholingsplan op te stellen. Individuele scholing wordt hierbij gestuurd vanuit de ontwikkelbehoefte zoals die uit de POP s naar voren komt. Voor nieuwe docenten is een standaard traject afgesproken waarbij zij het eerste jaar een coach vanuit het managementteam krijgen toegewezen. Daarnaast is de afgelopen jaren een aantal collectieve scholingstrajecten uitgevoerd, met name om het competentiemanagement zoals is ingevoerd vorm te kunnen geven. Vanaf september 2003 wordt door middel van coaching on the job gewerkt aan competentiegericht coachen. Tevens wordt 2x per jaar een 2-daagse conferentie gehouden die onder andere gebruikt wordt voor het ontwikkelen van algemene competenties. Het afgelopen anderhalf jaar zijn deze conferenties gebruikt om docenten vertrouwd te maken met het deskundigheidsprofiel, competentiemanagement en het trainen van coachings- en beoordelingsvaardigheden. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

33 De opleidingen kennen een procedure die studenten betrekt bij de evaluatie van docenten via de evaluaties van de programmaonderdelen. In de functioneringsgesprekken komen deze beoordelingen terug en worden concrete afspraken gemaakt met de docenten over eventuele verbeterpunten. Over het algemeen zijn studenten tevreden over het deskundigheidsniveau van docenten, zoals blijkt uit de evaluaties. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleidingen. Het auditteam heeft CV s, gespreksverslagen, POP s van personeelsleden en de aanzetten richting een scholingsplan ingezien. Het auditteam heeft aan de hand hiervan kunnen constateren dat de opleidingen beschikken over personeel met de juiste kwalificaties om het programma uit te kunnen voeren. Het auditteam vindt de uitvoering van taak- en functioneringsgesprekken adequaat, de verslagen en POP s die ingezien zijn geven aan dat de opleiding afspraken maakt omtrent personeelsontwikkeling en deze ook monitort en bijstuurt in de gesprekken. Beoordelingsgesprekken zijn nog niet gevoerd, maar zijn wel gepland voor het einde van het jaar. Gezien de uitvoering van de overige onderdelen van de gesprekscyclus is het naar het oordeel van het auditteam te verwachten dat ook de beoordelingsgesprekken op een adequate wijze zullen worden uitgevoerd. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Het personeel is voldoende gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Tevens hebben de opleidingen voldoende zicht op de noodzakelijke ontwikkeling van het personeel. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

34 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Op basis van de oordelen op de facetten komt het auditteam tot een voldoende beoordeling op het onderwerp Personeel voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Het onderwijs wordt voor een zeer belangrijk deel verzorgd door personeel dat met een been in de beroepspraktijk staat. Onder andere door docenten die parttime in het werkveld werkzaam zijn, via gastcolleges door personen uit de beroepspraktijk en via lezingen over actuele onderwerpen zorgen de opleidingen voor goede contacten met de beroepspraktijk. De opleidingen hebben inzicht in de noodzakelijke capaciteit om de opleiding op de gewenste kwaliteit te kunnen leveren en beschikt over de middelen om dit adequaat te kunnen bewaken. Een punt van grote zorg is de onevenwichtige opbouw van de twee kernteams. Het auditteam onderschrijft de analyse van de opleidingen dat oplossen van dit knelpunt essentieel is willen de opleidingen de geboden kwaliteit kunnen blijven garanderen. De fusie met Deventer kan hier uitkomst bieden. Op dit moment zijn de opleidingen echter onvoldoende in staat om eventuele problemen in het kernteam op adequate wijze op te pakken. Het personeel is voldoende gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Tevens hebben de opleidingen voldoende zicht op de noodzakelijke ontwikkeling van het personeel. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

35 Onderwerp 4: Voorzieningen Het vierde onderwerp bestaat uit twee facetten: 1. materiële voorzieningen; 2. studiebegeleiding. Facet 4.1. Materiële voorzieningen Criteria Het facet materiële voorzieningen van het onderwerp voorzieningen wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn de huisvesting en de materiële voorzieningen toereikend om het programma te realiseren? Bevindingen De opleidingen hebben in 1999/2000 een onderzoek gedaan naar de wensen en behoeften van studenten en personeel op het gebied van huisvesting. Op basis hiervan heeft het instituut randvoorwaarden opgesteld waaraan de materiële voorzieningen van het instituut moeten voldoen. Deze eisen zijn afgestemd op het didactische concept van het instituut en vastgelegd in het Beleidsplan Een algemene eis die het instituut formuleert is dat de materiële voorzieningen en randvoorwaarden moeten bijdragen aan een stimulerende leeromgeving voor de studenten. Het onderwijsconcept waar BCT voor gekozen heeft is themagestuurd projectonderwijs. Uitgangspunt hierin is dat in groepsverband werken aan de beroepspraktijk gerelateerde projecten een belangrijke voorbereiding is op de uitoefening van het toekomstige beroep. Studenten werken in projectgroepen van 8 personen in het eerste en tweede jaar en in groepen van 2 tot 6 personen in het afstudeerjaar. Iedere projectgroep heeft een eigen projectruimte. Om aan te sluiten op dit concept zijn de volgende keuzes gemaakt: 1. Om aan te sluiten bij het onderwijsconcept zijn er veel projectruimten en slechts een klein aantal grotere ruimtes voor plenaire bijeenkomsten. Er is één college zaal voor 100 personen. 2. De projectruimtes zijn voorzien van meubilair en computers die de beroepspraktijk nabootsen. 3. Grotere ruimten worden flexibel ingedeeld zodat plaats is voor meerdere projectgroepen. 4. Er zijn collectieve voorzieningen als collegezalen en er is een studielandschap met een mediatheek en computerfaciliteiten. 5. De docenten hebben een werkplek in een kantoortuin, om het teamkarakter te versterken. Parttime docenten hebben een flexibele werkplek beschikbaar. Docenten hebben hun werkkamers opgegeven voor de projectruimtes voor studenten. 6. Studenten hebben toegang tot en internet en de beschikking over software die gangbaar is in de beroepspraktijk. Het instituut gaat uit van 1 computer per 3 studenten. Om op dit punt bij de tijd te blijven worden computers om de 3 jaar vernieuwd en software jaarlijks ge-update. 7. Het netwerk van de hogeschool is toegankelijk vanuit huis. 8. Het instituut BCT stelt plot-, print- en audio/videoapperatuur ter beschikking van de studenten. Uit evaluaties onder studenten blijkt dat deze over het algemeen tevreden zijn over de voorzieningen. De opleiding zelf is echter nog niet tevreden met de voorzieningen. De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om de programma s te kunnen realiseren. De opleiding vindt de inrichting echter te zeer verouderd om een prettige leeromgeving te kunnen bieden. Restyling van BCT heeft echter geen prioriteit gekregen van de Raad van Bestuur van Saxion. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

36 Oordeel Om tot een oordeel te komen over de kwaliteit van de materiële voorzieningen heeft het auditteam een ronde gemaakt langs de faciliteiten en gesproken met docenten en studenten. Daarnaast heeft het auditteam inzicht gekregen in het onderzoek en de randvoorwaarden van het voorzieningenbeleid van het instituut BCT. De huisvesting van het instituut BCT voldoet naar het oordeel van het auditteam om de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek naar behoren te kunnen uitvoeren. Binnen de financiële mogelijkheden hebben de opleidingen de huisvesting goed geregeld en aan laten sluiten bij de didactische visie van het instituut. De opleidingen beschikken over voldoende materiële voorzieningen in de vorm van goed geoutilleerde projectruimten, computers, mediatheek etc. De regelmatige update van computers en software betekent dat de opleiding inderdaad de goede software in huis heeft die in de praktijk gebruikt wordt. Dat het instituut het meubilair verouderd vindt en dat het aan vervanging toe is begrijpt het auditteam, maar dit staat een goede uitvoer van de opleidingen niet in de weg. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De opleidingen beschikken over materiële voorzieningen die aansluiten bij het didactische concept dat gekozen is en een goede uitvoering van het onderwijs mogelijk maakt. De opleidingen hebben een duidelijk beeld van de noodzakelijke voorzieningen voor de uitvoering van het onderwijs. Tevens is er inzicht in de wensen van docenten en studenten en wordt daar rekening mee gehouden door concrete verbetermaatregelen te treffen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

37 Facet 4.2. Studiebegeleiding Criteria Het facet studiebegeleiding van het onderwerp voorzieningen wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn de studiebegeleiding en de informatie- voorziening aan de studenten adequaat met het oog op de studievoortgang? Sluiten de studiebegeleiding en de informatie-voorziening aan de studenten aan bij de behoefte van de studenten? Bevindingen De studiebegeleiding bestaat bij het instituut BCT uit twee onderdelen. Er is studiebegeleiding door tutoren en vakdocenten en studieloopbaanbegeleiding door mentoren. De studiebegeleiding is voornamelijk gericht op het groepsproces binnen een projectgroep en de vakinhoudelijke kant. Iedere projectgroep krijgt wekelijks begeleiding van een tutor. In het eerste jaar houdt de begeleiding in zich voornamelijk concentreren op de procesmatige en communicatieve aspecten die in een projectgroep aan de orde zijn zoals systematische projectaanpak, de planning, de samenwerking, rapportage etc. Voor vakinhoudelijke zaken zijn spreekuren van vakdocenten ingesteld. In het tweede jaar en verder gaat de begeleiding steeds meer naar vakinhoudelijke aspecten. De studieloopbaanbegeleiding is gericht op een succesvolle afronding van de studie. In het competentiegerichte onderwijs is de studieloopbaanbegeleiding gericht op het ondersteunen van studenten bij het ontwikkelen van de competenties aan de hand van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en een portfolio. Iedere student krijgt een mentor toegewezen die de student coacht. De studievoortgang wordt door de mentor in de gaten gehouden. De studieloopbaanbegeleiding ontwikkelt zich gedurende de studieloopbaan van sturend naar steeds meer zelfsturend. In het eerste jaar krijgen studenten uitgelegd hoe POP s en portfolio s werken. Aan het einde van een studiejaar moet de student een POP maken waarin staat wat hij/zij in het komende jaar gaat doen. Dit wordt beschouwd als een studiecontract waaraan de mentor refereert. De mentor coacht de student in dit proces. Studenten zijn tevreden over de begeleiding van tutoren zoals blijkt uit de studentenenquêtes. 85% van de Bouwkunde studenten en 78% van de Civiele Techniek studenten vinden dat ze worden gestimuleerd om zelfstandig en actief te studeren. De reacties over de studieloopbaanbegeleiding zijn matig. De kernteams van de opleidingen zijn bezig met het opstellen van een verbeterbeleid op dit gebied. De inhoudelijke informatievoorziening is opgezet rondom de studiegidsen, Onderwijs- en Examen Regeling (OER), periodeboeken, studie en tentamenroosters studievoortgangsinformatie etc. Het intranet speelt bij deze informatievoorziening een belangrijke rol. Op het intranet kunnen studenten informatie vinden in de vorm van studiegidsen de OER. Roosters en roosterwijzigingen zijn op het intranet te vinden. Roosterwijzigingen worden tevens persoonlijk ge- d naar studenten. Verder zijn resultaten van onderwijsevaluaties terug te vinden die tevens per worden verspreid. Tweewekelijks wordt een informatiebulletin gepubliceerd op internet. Naast het intranet worden studenten actief geinformeerd via mededelingen verzonden per . Tevens krijgen studenten aan het begin van een nieuwe projectperiode een periodeboek uitgereikt met informatie over de komende projectperiode. Studenten krijgen mondeling voorlichting over de studie, studiebegeleiding, inhoud van de OER, stage en afstuderen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

38 De opleidingen hebben een klachtenregeling, maar deze wordt opvallend weinig gebruikt door studenten. Uit de evaluaties blijkt dat slechts 15% van de studenten op de hoogte is van deze regeling, al wordt deze bij de introductie aan studenten gepresenteerd en staat deze vermeld in de studiegids. Overigens kunnen studenten met klachten terecht bij tutoren en mentoren. De tevredenheid van studenten over de informatievoorziening zijn wisselend. Studenten zijn zeer tevreden over de informatie in periodeboeken en stageboeken en over de informatieverspreiding in het algemeen. Toch zijn er aandachtspunten voor de opleidingen. De informatie rondom roosters en roosterwijzigingen kunnen beter evenals de informatie rondom studieresultaten. Dit laatste punt is opgelost met de introductie van portfolio s waarbij studenten zelf hun resultaten ook beheren. Tevens zijn studenten ontevreden over de mondelinge stagevoorlichting en voorlichting over het afstudeerjaar. De opleidingen hebben hier maatregelen voor genomen, onder andere in de vorm van voorlichting door ouderejaars studenten. Volgende evaluaties moeten uitsluitsel geven over de effectiviteit hiervan. Oordeel Om een oordeel te kunnen vormen over de studiebegeleiding heef het auditteam de systematiek van de studiebegeleiding bekeken. Tevens heeft het auditteam met studenten gesproken over de studiebegeleiding. Studenten bleken positief over de begeleiding, zoals ook uit deelevaluaties naar voren komt. Op basis van de getoonde systematiek van studiebegeleiding en de gesprekken met studenten komt het auditteam tot een positief oordeel over de begeleiding die door de opleidingen wordt aangeboden. De begeleiding op meerdere fronten, proces, vakinhoudelijk en voortgang vindt het auditteam goed. Er zijn voldoende middelen ingezet om studenten te kunnen begeleiden. De informatievoorziening wordt door studenten over het algemeen als positief ervaren. Toch blijken er nog al wat tekortkomingen te zijn geconstateerd door de opleiding die worden opgepakt om de informatievoorziening verder te verbeteren. Naar het oordeel van het auditteam is de informatie voorziening via intranet, en gidsen en periodeboeken adequaat. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten is adequaat met het oog op de studievoortgang. De informatiebehoefte voldoet nog niet in alle gevallen aan de eisen die de opleidingen stellen, maar de opleidingen zijn zich daarvan bewust en hebben inmiddels verbetermaatregelen genomen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

39 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Op basis van de oordelen op de facetten komt het auditteam tot een voldoende beoordeling op het onderwerp Voorzieningen voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De opleidingen beschikken over materiële voorzieningen die aansluiten bij het didactische concept dat gekozen is en een goede uitvoering van het onderwijs mogelijk maakt. De opleidingen hebben een duidelijk beeld van de noodzakelijke voorzieningen voor de uitvoering van het onderwijs. Tevens is er inzicht in de wensen van docenten en studenten en wordt daar rekening mee gehouden door concrete verbetermaatregelen te treffen. De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten is adequaat met het oog op de studievoortgang. De informatiebehoefte voldoet nog niet in alle gevallen aan de eisen die de opleidingen stellen, maar de opleidingen zijn zich daarvan bewust en hebben inmiddels verbetermaatregelen genomen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

40 Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg Het vijfde onderwerp bestaat uit drie facetten: 1. evaluatie resultaten; 2. maatregelen tot verbetering; 3. betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld. Facet 5.1. Evaluatie resultaten Criteria Het facet evaluatie resultaten van het onderwerp kwaliteitszorg wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Wordt de opleiding periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen? Bevindingen Het kwaliteitssysteem van het instituut BCT is opgezet rondom de plan-do-check-act cyclus. Als onderdeel van dit kwaliteitssysteem voert het instituut BCT evaluatieactiviteiten uit volgens een vastgesteld evaluatieplan. In het evaluatieplan staan zowel de evaluaties op Saxionniveau als die op instituutsniveau en opleidingsniveau beschreven. Deze evaluatieonderzoeken kennen vaak een combinatie van algemene Saxion vraagstellingen en specifieke opleidingsvraagstellingen. Referentiepunten voor de evaluaties zijn de kengetallen en streefcijfers voor de te behalen resultaten zoals die zijn vastgelegd in de planning en control cyclus en in de uitwerking daarvan op instituuts/academieniveau en op opleidingsniveau. Op instituutsniveau zijn definities voor diverse kengetallen vastgesteld. In het evaluatieplan van het instituut BCT is aangegeven welke evaluaties wanneer dienen te worden uitgevoerd. Deze evaluaties worden uitgevoerd onder studenten, personeel, alumni en werkveld. Op Saxionniveau zijn de volgende onderzoeken uitgevoerd in de jaren : Saxion Studentenenquête, waarbij algemene tevredenheid van studenten wordt gemeten. Risico-inventarisatie en -evaluatie Saxion Alumni onderzoek in 2003 en de HBO-monitor in 2002 (alumni onderzoek). Het instituut voert periodiek de volgende evaluatie onderzoeken uit: CC-evaluaties - Elk kwartiel wordt het hele onderwijsproces geëvalueerd via de cc-evaluaties per projectperiode. Dit betreft het binnen- en buitenschoolse curriculum, de projecten, practica, themacolleges en basisvakken, evenals de begeleiding, de toetsing en beoordeling, de voorlichting, studiematerialen, faciliteiten en voorzieningen. Onderzoek huisvesting (1999) onderzoek van een werkgroep bestaande uit docenten en studenten naar de huisvestingsproblematiek van het instituut. Kwalitatieve en kwantitatieve personeelsanalyse (2002) Onderzoek naar de samenstelling en kwaliteit van het beschikbare personeel. Evaluatie taaknormeringssysteem (2002) Onderzoek scholingsbehoefte personeel (2002) Onderzoek onder stagebieders (2003) onderzoek naar de kwaliteit van stagiaires ter evaluatie van projectonderwijs. Onderzoek onder personeel betreffende invoering competentiegericht onderwijs (2004) De behoefte aan training en coachingsvaardigheden is onderzocht bij het personeel. De kernteams van de opleidingen zorgen voor de uitvoering van de enquêtes op instituutsniveau en stellen de verbeterplannen op naar aanleiding van de resultaten. Alle resultaten van onderzoeken worden besproken met het gehele personeel en met studentenvertegenwoordigingen. Iedereen kan verbeterplannen voorstellen. In het beleidsplan van het instituut wordt vervolgens in een meerjarenplanning een prioritering van de verbeteracties aangebracht door de kernteams en het managementteam van het instituut. De uitkomsten van de evaluaties en de afgesproken Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

41 verbeterplannen zijn vervolgens input voor het businessplan van de opleiding en vormen de basis van de zelfevaluatierapporten van het instituut. Naast de onderwijsevaluaties die het instituut uitvoert is er ook een regeling voor klachten ingesteld. Deze blijkt echter niet voldoende bekend te zijn, zodat weinig klachten via die regeling de opleiding bereiken. Wel kunnen studenten elk kwartiel bij de onderwijsevaluaties klachten aangeven en kunnen, door de kleine organisatie, eventuele klachten snel worden opgelost. De officiële klachtenregeling wordt nog niet geëvalueerd aan het einde van elk jaar als input voor het kwaliteitsbeleid, gezien het geringe aantal reacties dat op deze wijze binnen komt. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding en studenten. Het auditteam heeft het kwaliteitsbeleid, het evaluatieplan van de opleiding en de reeds uitgevoerde evaluatie-onderzoeken bekeken. Het auditteam heeft de uitkomsten van de evaluatie-onderzoeken geverifieerd in de audit en tevens de hele kwaliteitscyclus nagelopen (van evaluatie, uitkomst, verbetervoorstel en verbetering) aan de hand van uitkomsten van onderzoeken, notulen van vergaderingen en aangepaste procedures en onderwijseenheden. Naar het oordeel van het auditteam bevat het kwaliteitssysteem een groot aantal aspecten dat noodzakelijk is voor een goede uitvoering. Er worden adequate evaluaties uitgevoerd en verbetermaatregelen genomen. Er wordt gebruik gemaakt van een uitgebreid evaluatieplan dat over het algemeen goed werkt en waarvan de resultaten in de kwaliteitscyclus terugkomen. De kwaliteitscyclus is relatief nieuw en de opleiding zal naar het oordeel van het auditteam moeten werken aan de aantoonbaarheid van de kwaliteitscyclus. De aantoonbaarheid is voldoende voor het primair proces maar moet op andere punten verbeterd worden naar het oordeel het auditteam. De hogeschool betrekt alle belanghebbenden, zoals studenten, docenten en beroepenveld bij deze evaluaties. Voor studenten bestaat de mogelijkheid om klachten kenbaar te maken. Deze klachten worden echter niet systematisch geëvalueerd. Naar het oordeel van het auditteam is dit een punt ter verbetering van het kwaliteitssysteem. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De opleidingen worden jaarlijks aan de hand van toetsbare streefdoelen geëvalueerd. Bij deze evaluatie zijn studenten, docenten en het beroepenveld betrokken. De aantoonbaarheid van de kwaliteitscyclus is voldoende voor het primair proces, maar moet voor andere onderdelen verbeterd worden. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

42 Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Criteria Het facet maatregelen tot verbetering van het onderwerp kwaliteitszorg wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Vormen de uitkomsten van periodieke evaluaties van de opleiding de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen? Bevindingen Het instituut BCT voert aan de hand van een evaluatieplan periodiek evaluaties uit. De uitkomsten van de evaluaties worden in diverse organen besproken en leiden op verschillende niveaus tot verbetermaatregelen. Op Saxionniveau worden de uitkomsten van evaluaties besproken in bilaterale overleggen tussen de directeur van de opleiding en de Raad van Bestuur. Van de directeur wordt verwacht dat de uitkomsten worden voorzien van een analyse en van verbetervoorstellen en maatregelen. De uitkomsten van evaluaties worden besproken met het personeel en met de studentenvertegenwoordiging. Iedereen kan verbetermaatregelen voorstellen. Opleidingsoverstijgende resultaten worden behandeld en uitgewerkt door het managementteam terwijl opleidingsspecifieke zaken worden behandeld en uitgewerkt door de kernteams van de opleidingen. Het MT bewaakt de resultaten en ziet toe op de consistentie van de verbeterplannen. De opleidingen hebben een aantal georganiseerde overleggen waarin de verbetermaatregelen gemonitord worden op voortgang. Verbeteringen op opleidingsniveau worden door de kernteams van de opleiding uitgevoerd en gemonitord. Instituutsbrede verbeteringen worden door het MT uitgevoerd en gemonitord. Eens per jaar maakt het instituut een jaarplanning met prioritering van de verbeteracties en zorgt het MT voor consistentie in de verbetermaatregelen. De verbetermaatregelen worden vervolgens in het businessplan aangegeven. De opleiding heeft in de afgelopen jaren een aantal concrete verbeteringen doorgevoerd naar aanleiding van evaluaties, enkele voorbeelden zijn: Naar aanleiding van onderwijsevaluaties hebben de opleidingscommissies voorgesteld een practicum materiaalherkenning in te voeren. Dit is inmiddels gebeurd. (Zie facet 2.3) Het instituut is over gestapt op competentiegericht onderwijs en uit evaluaties bleek dat het gebruikte toetsbeleid niet meer voldeed. Het instituut heeft daarom een vernieuwd toetsbeleid opgesteld dat beter aansluit bij competentiegericht onderwijs. (Zie facet 2.8) Naar aanleiding van studentevaluaties is naar voren gekomen dat de informatievoorziening rond cijfers en roosters niet optimaal was. Er is een verbetermaatregel genomen om dit aan te pakken in de vorm van snellere en betere communicatie en minder roosterwijzigingen. (Zie facet 4.2) Overigens bleek na evaluatie dat geen apart budget was afgesproken voor de verbetermaatregelen. Desondanks zijn de verbetermaatregelen wel uitgevoerd. Budgettaire afspraken zijn een verbeterpunt voor de komende kwaliteitscyclus. Oordeel Het auditteam heef bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding en studenten. Het auditteam heeft de hele kwaliteitscyclus nagelopen aan de hand van de evaluaties, notulen van vergaderingen en aangepaste procedures en onderwijseenheden. Het auditteam heeft op basis daarvan kunnen constateren dat het proces van evaluatie en verbetering ook daadwerkelijk werkt. Het auditteam heeft tevens kunnen constateren dat het kwaliteitssysteem nog kort in gebruik is en dat de opleiding nog niet op alle onderwerpen een volledige cyclus heeft kunnen doorlopen. De opleiding heeft wel een aantal Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

43 verbetermaatregelen genomen zoals in dit rapport vermeld staan, aanbieden van college materiaalherkenning, verbeterd toetsbeleid en verbeterde communicatie rond roosters en roosterwijzigingen. Op basis van dit materiaal concludeert het auditteam dat de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek in voldoende mate de evaluaties gebruiken om tot verbeteringen te komen. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De uitkomsten van periodieke evaluaties vormen de basis voor verbetermaatregelen die aantoonbaar zullen bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

44 Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Criteria Het facet betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld van het onderwerp kwaliteitszorg wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn -en zo ja op welke wijze- medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld actief betrokken bij de interne kwaliteitszorg van de opleiding? Bevindingen Het instituut BCT betrekt studenten, medewerkers en het beroepenveld bij de kwaliteitszorg van het instituut via overlegorganen en evaluaties. Andere belanghebbenden, zoals alumni worden betrokken doordat zij deelnemen aan evaluaties. Studenten en medewerkers zitten in formele overlegorganen als de instituutsraad (medezeggenschapsorgaan) en de opleidingscommissies. De participanten in deze overleggen worden actief ingeschakeld bij interne onderwijsvernieuwingsprojecten en verbetermaatregelen. Medewerkers en studenten nemen tevens deel aan adhoc werkgroepen, bijvoorbeeld in het geval van het onderzoek naar de huisvestingswensen (zie facet 4.1) en hebben zo direct invloed op het kwaliteitsbeleid. Met het beroepenveld van Bouwkunde en Civiele Techniek wordt, naast de formele werkveldadviescommissie, op veel manieren relaties onderhouden, zoals: gastdocentschappen, stagebiedende bedrijven, opdrachtgevers voor afstudeeropdrachten, beroepsverenigingen en docenten met werkzaamheden in de praktijk. De opleiding krijgt input van het beroepenveld voor het kwaliteitsbeleid in al deze gevallen, de opleiding evalueert bijvoorbeeld actief de aansluiting op het beroepenveld via evaluaties van stage en afstudeeropdrachten. Het onderwijsprogramma wordt door studenten, medewerkers, alumni en beroepenveld geëvalueerd. Studenten en docenten doen dit bij evaluaties van programmaonderdelen. Alumni worden betrokken via alumni onderzoeken waarin gevraagd wordt naar de kwaliteit van de opleiding. Het afnemend beroepenveld wordt via werkveldadviescommissie en via stage en afstudeerervaringen betrokken bij de periodieke evaluatie van het onderwijsprogramma. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding en studenten. Het auditteam heeft met de opleidingscommissie gesproken waarin studenten en medewerkers vertegenwoordigd zijn. Tevens zijn notulen van de vergaderingen van de werkveldadviescommissie ingezien en zijn uitkomsten van evaluatie-onderzoeken bekeken. Aan de hand van die gesprekken en documenten heeft het auditteam kunnen constateren dat medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld actief betrokken worden bij de interne kwaliteitszorg van de opleiding en komt het auditteam tot een voldoende beoordeling. Wel vindt het auditteam dat de alumni actiever kunnen worden betrokken bij het kwaliteitsbeleid van de opleiding. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Studenten, medewerkers en het beroepenveld zijn op actieve en georganiseerde wijze bij de interne kwaliteitszorg betrokken. Alumni zijn nu alleen via externe evaluaties betrokken, de opleidingen zouden dit kunnen verbeteren door een actiever beleid op dit punt. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

45 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Op basis van de oordelen op de facetten komt het auditteam tot een voldoende beoordeling voor het onderwerp Interne Kwaliteitszorg voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De opleidingen worden jaarlijks aan de hand van toetsbare streefdoelen geëvalueerd. Bij deze evaluatie zijn studenten, docenten en het beroepenveld betrokken. De aantoonbaarheid van de kwaliteitscyclus is voldoende voor het primair proces, maar moet voor andere onderdelen verbeterd worden. De uitkomsten van periodieke evaluaties vormen de basis voor verbetermaatregelen die aantoonbaar zullen bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Studenten, medewerkers en het beroepenveld zijn op actieve en georganiseerde wijze bij de interne kwaliteitszorg betrokken. Alumni zijn nu alleen via externe evaluaties betrokken, de opleidingen zouden dit kunnen verbeteren door een actiever beleid op dit punt. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

46 Onderwerp 6: Resultaten Het zesde onderwerp bestaat uit twee facetten: 1. gerealiseerd niveau; 2. onderwijsrendement. Facet 6.1. Gerealiseerd niveau Criteria Het facet gerealiseerd niveau van het onderwerp resultaten wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn de gerealiseerde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties? Bevindingen De opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek zijn gebaseerd op de landelijk vastgestelde beroepsprofielen en eindkwalificaties. De opleidingen controleren of de gerealiseerde eindkwalificaties in overeenstemming zijn met de nagestreefde eindkwalificaties en daarmee of de afgeleverde studenten het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in de Bouwkunde of Civiele Techniek hebben. De opleiding doet dit aan de hand van interne en externe bronnen. De interne controle vindt plaats door middel van toetsing van de onderwijsmodulen in het curriculum. Tijdens het doorlopen van de opleiding heeft de student moeten aantonen de competenties op het juiste niveau te hebben gehaald voor een beginnend beroepsbeoefenaar. Het afstuderen is daarbij de finale toets. Studenten stellen zelf een projectgroep samen en kiezen een project. Dat project moet goedgekeurd worden door het kernteam van de opleiding Bouwkunde of Civiele Techniek. Gedurende het jaar vinden 2 diagnostische tussenpeilingen plaats die door 2 docenten en 2 externe deskundigen worden uitgevoerd. De eindpeiling wordt eveneens uitgevoerd door 2 docenten en 2 externe deskundigen. De extern deskundigen beoordelen onafhankelijk van de docenten en de beoordeling gaat aan de hand van een standaard beoordelingsformulier. Aan het einde van de dag worden in een plenaire zitting met alle beoordelaars de eindcijfers vastgesteld en voorzien van motivatie. Het bedrijfsleven heeft via de extern deskundigen direct een concrete inbreng in de beoordeling van de projecten. Aangezien de externe deskundigen lid zijn van de werkveldadviescommissie kunnen de eindresultaten daar worden geëvalueerd. De externe deskundigen geven aan zeer tevreden te zijn met de kwaliteit van het afstudeerwerk en afstudeerders halen met regelmaat prijzen. Naast deze interne controle over de aansluiting van de eindkwalificaties zorgt de opleiding voor feedback over het niveau van de afgestudeerden in het werkveld. Via evaluaties onder alumni krijgt de opleiding inzicht in de aansluiting op de arbeidsmarkt. Onder alumni wordt tweejaarlijks een extern onderzoek uitgevoerd, de HBO-monitor. Uit deze externe bronnen blijkt dat de opleiding goed aansluit bij het beroepenveld. De opleidingen beschikken niet over een actieve alumnivereniging. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding. Het auditteam heeft aan de hand van de uitkomsten van de evaluatieonderzoeken, afstudeerverslagen en beoordelingsformulieren kunnen vaststellen dat de gehaalde eindkwalificaties voldoen aan de gestelde eisen en adequaat zijn voor goede uitvoering van de professie. De afstudeerverslagen zijn van een zodanig niveau dat de studenten hebben laten zien dat ze zich het bachelorniveau hebben eigen gemaakt. De afstudeerverslagen laten een voldoende analytisch en inhoudelijk niveau zien. Tevens zijn de onderwerpen die behandeld worden relevant en actueel en sluiten deze aan bij vragen uit het beroepenveld. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

47 De uitgevoerde alumni-onderzoeken ondersteunen dit beeld. De opleidingen zouden naar het oordeel van het auditteam de alumni actiever kunnen betrekken bij het evalueren van de aansluiting op de arbeidsmarkt. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De gerealiseerde eindkwalificaties komen overeen met de beoogde eindkwalificaties. De opleidingen betrekken op systematische wijze het beroepenveld bij de beoordeling van de eindkwalificaties. De opleidingen kunnen de alumni meer betrekken bij het evalueren van de aansluiting op de arbeidsmarkt. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

48 Facet 6.2. Onderwijsrendement Criteria Het facet onderwijsrendement van het onderwerp resultaten wordt beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Zijn er, al dan niet in samenspraak met verwante opleidingen, streefcijfers geformuleerd in vergelijking met andere relevante opleidingen? Voldoet het onderwijsrendement aan deze streefcijfers? Bevindingen Uit de documentatie is af te leiden dat in de planning- en controlcyclus van Saxion men diverse kengetallen gebruikt om de resultaten periodiek te meten en te vergelijken met eerdere metingen. Deze kengetallen zijn vastgesteld in november 2002, en opgenomen in de notities Managementinformatie Saxion Hogescholen en Definities kengetallen ten behoeve van management-rapportages (maraps) Saxion Hogescholen. In 2002 zijn de kengetallen uit de notitie Kengetallen t.b.v. managementrapportages blijkbaar voor de eerste keer daadwerkelijk gebruikt in de planning & control-cyclus. Voor de opleidingen waarvoor in 2004 een aanvraag voor accreditatie wordt ingediend, waaronder Bouwkunde en Civiele Techniek is er door de Hogeschool voor gekozen de kengetallen te gebruiken, die de afgelopen jaren in de visitaties oude stijl werden gebruikt. Deze kengetallen en (voorlopige) streefwaarden zijn: Aantal ingeschreven studenten. Streefwaarde: aantal ingeschreven studenten is minimaal gelijk aan die van de peildatum van het voorgaande studiejaar. Instroom propedeuse, eerste keer HBO. Streefwaarde: aantal instromers is minimaal gelijk aan die van de peildatum van het voorgaande studiejaar. Totaal aantal instromende studenten: instroom opleiding. Streefwaarde: aantal is minimaal gelijk aan die van de peildatum van het voorgaande studiejaar. Totaal aantal geslaagden. Geen streefwaarde, wel een streeftrend: het totaal aantal geslaagden toont een stijgende lijn. Aantal geslaagden uit propedeuse-instroom eerste keer HBO. Geen streefwaarde, wel een streeftrend: het totaal aantal geslaagden toont een stijgende lijn. Gemiddelde studieduur geslaagden, in jaren. Streefwaarde: studieduur <= 4,25 jaar, en is de waarde voor een opleiding hoger dan 4,25 jaar dan moet in elk geval over de laatste jaren dalende tendens zichtbaar zijn in de richting van dit streefcijfer. Aantal studiestakers. Geen streefwaarde, wel een streeftrend: het totaal aantal studiestakers toont een dalende lijn. Gemiddelde studieduur studiestakers, in jaren. Streefwaarde: studieduur <= 1,25 jaar, en is de waarde hoger dan 1,25 jaar dan moet in elk geval over de laatste jaren een dalende tendens zichtbaar zijn in de richting van dit streefcijfer. Opleidingsrendement: percentage diploma behaald in 4 jaar of minder. Streefwaarde: minimaal 70% van de instroom eerste keer HBO behaalt het einddiploma in 4 jaar of minder. Uitvalpercentage: percentage uitvallers eerste keer HBO in het eerste jaar. Streefwaarde: het percentage uitvallers eerste keer HBO-instroom in het eerste studiejaar is maximaal 30%. De opleidingen halen niet alle hierboven geformuleerde streefwaarden. Zo is het aantal ingeschreven studenten voor de opleiding Civiele Techniek sinds het studiejaar 98/99 fors teruggelopen van 161 naar 105 in Deze daling is in lijn met het landelijk beeld. Tevens wordt de streefwaarde voor het aantal geslaagden niet gehaald, dit heeft sterk te maken met de dalende instroom. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

49 De gemiddelde studieduur van geslaagden en het percentage studenten dat het diploma haalt wordt ook niet gerealiseerd. Wel is er in het laatste geval sprake van een ontwikkeling in de goede richting. De norm is 70%, de opleiding heeft in drie jaar tijd het rendement weten te verbeteren van 42% naar 64%. De opleiding Bouwkunde haalt de streefwaarde voor het aantal geslaagden niet, deze moet een stijgende lijn laten zien, maar laat al een aantal jaren een dalende lijn zien. Dit hangt overigens mede samen met de dalende instroom in de afgelopen jaren. Overigens is de instroom voor Bouwkunde inmiddels weer omgezet in een lichte stijging. Ook voor het opleidingsrendement haalt de opleiding Bouwkunde de streefwaarde niet. Wel is er sprake van een ontwikkeling in de goede richting. De norm is 70%, de opleiding heeft in drie jaar tijd het rendement weten te verbeteren van 58% naar 64%. De realisatie van de rendement streefcijfers is nog niet op alle onderdelen op het gewenste niveau. Wel hebben de opleidingen verbetermaatregelen getroffen om hier verandering in aan te brengen. Zo heeft de opleiding het beleid aangescherpt voor studenten die hun propedeuse niet hebben gehaald. Er is voor deze studenten één studieloopbaanbegeleider aangesteld die een actieve rol speelt in de begeleiding van studenten met studievoortgangsproblemen. Daarnaast zorgt de invoering van het competentiegericht onderwijs in combinatie met de studieloopbaanbegeleiding dat de opleiding een beter beeld heeft van de studenten en kunnen studenten gerichter advies worden gegeven over wat ze moeten bijspijkeren. Om de instroom te bevorderen neemt de opleiding een aantal maatregelen, te weten: intensiveren van de voorlichting in de randgebieden, studenten inschakelen bij de voorlichting en activeren van buitenlandse instroom, vooral uit Duitsland. Het instituut waar de twee opleidingen deel van uitmaken is overigens van mening dat de op Saxionniveau vastgestelde streefcijfers niet in alle gevallen als realistisch te beschouwen zijn dan wel hanteerbaar zijn als streefcijfer. Het meest pregnante voorbeeld, zo werd aan het auditteam voorgelegd, was het instroomcijfer. Aangegeven werd dat het aantal instromers in de drie opleidingen moeilijk te beïnvloeden is. Het ligt veel meer voor de hand hierbij uit te gaan van ontwikkelingen van het relatieve marktaandeel t.o.v. verwante opleidingen en deze als streefcijfer te nemen. Oordeel Het auditteam heeft bovenstaande bevindingen vastgesteld aan de hand van documentbeoordelingen en gesprekken met verantwoordelijken van de opleiding. Het auditteam heeft de rendementscijfers van de opleiding gezien en besproken met het management van de opleiding. De opleidingen hanteren streefcijfers waarvan een belangrijk deel gerealiseerd wordt. De genomen maatregelen t.a.v. niet gerealiseerde streefcijfers zijn naar het oordeel van het auditteam voldoende adequaat om het onderwijsrendement in positieve zin te beïnvloeden. Het auditteam heeft er begrip voor dat dit type exacte opleidingen ook binnen Saxion het de afgelopen jaren minder goed doen: zij sluiten daarmee in feite aan bij de landelijke tendens dat studenten minder snel geneigd zijn om te kiezen voor een door hen als moeilijk ervaren exacte opleiding. Dat de opleidingen streefcijfers op onderdelen heroverwegen vindt het auditteam begrijpelijk, met name daar waar het de instroom betreft. Hieruit blijkt in ieder geval dat de opleidingen ontwikkelingsgericht werken en niet op de automatische piloot cijfers overnemen. Het auditteam beoordeelt dit facet als voldoende voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De opleiding heeft aan de hand van de Saxionnormen streefcijfers gedefinieerd. De opleidingen hebben daar waar de streefcijfers niet gehaald worden verbetermaatregelen genomen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

50 SAMENVATTEND OORDEEL VAN DIT ONDERWERP Op basis van de oordelen op de facetten komt het auditteam tot een voldoende beoordeling op het onderwerp Resultaten voor de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. De gerealiseerde eindkwalificaties komen overeen met de beoogde eindkwalificaties. De opleidingen betrekken op systematische wijze het beroepenveld bij de beoordeling van de eindkwalificaties. De opleiding kan de alumni meer betrekken bij het evalueren van de aansluiting op de arbeidsmarkt. De opleiding heeft aan de hand van de Saxionnormen streefcijfers gedefinieerd. De opleidingen hebben daar waar de streefcijfers niet gehaald worden verbetermaatregelen genomen. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

51 3. SAMENVATTEND OORDEEL 3.1. Oordeelschema voltijd De in hoofdstuk 2 beschreven bevindingen en beoordeling geven we hieronder per opleiding schematisch weer: HBO BACHELOR OPLEIDING Bouwkunde - Voltijd Onderwerp / Facet Oordeel 1. Doelstelling Opleiding V 1.1. Domeinspecifieke eisen V 1.2. Niveau bachelor V 1.3. Oriëntatie hbo V 2. Programma V 2.1. Eisen hbo V 2.2. Relatie doelstelling en inhoud programma V 2.3. Samenhang programma V 2.4. Studielast V 2.5. Instroom V 2.6. Duur V 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud V 2.8. Beoordeling en toetsing V 3. Inzet van personeel V 3.1. Eisen hbo V 3.2. Kwantiteit personeel O 3.3. Kwaliteit personeel V 4. Voorzieningen V 4.1. Materiële voorzieningen V 4.2. Studiebegeleiding V 5. Interne kwaliteitszorg V 5.1. Evaluatie resultaten V 5.2. Maatregelen tot verbetering V 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld V 6. Resultaten V 6.1. Gerealiseerd niveau V 6.2. Onderwijsrendement V 7. Bijzonder Kenmerk NVT 7.1. Differentiatie en profilering 7.2. Kwaliteit 7.3. Concretisering 7.4. Onderscheidend karakter Samenvattend oordeel V Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

52 3.2. Oordeelschema deeltijd HBO BACHELOR OPLEIDING Civiele Techniek - Voltijd Onderwerp / Facet Oordeel 1. Doelstelling Opleiding V 1.1. Domeinspecifieke eisen V 1.2. Niveau bachelor V 1.3. Oriëntatie hbo V 2. Programma V 2.1. Eisen hbo V 2.2. Relatie doelstelling en inhoud programma V 2.3. Samenhang programma V 2.4. Studielast V 2.5. Instroom V 2.6. Duur V 2.7. Afstemming tussen vormgeving en inhoud V 2.8. Beoordeling en toetsing V 3. Inzet van personeel V 3.1. Eisen hbo V 3.2. Kwantiteit personeel O 3.3. Kwaliteit personeel V 4. Voorzieningen V 4.1. Materiële voorzieningen V 4.2. Studiebegeleiding V 5. Interne kwaliteitszorg V 5.1. Evaluatie resultaten V 5.2. Maatregelen tot verbetering V 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld V 6. Resultaten V 6.1. Gerealiseerd niveau V 6.2. Onderwijsrendement V 7. Bijzonder Kenmerk NVT 7.1. Differentiatie en profilering 7.2. Kwaliteit 7.3. Concretisering 7.4. Onderscheidend karakter Samenvattend oordeel V Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

53 3.3. Overall oordeel/ advies aan NVAO Hobéon Certificering is op basis van zijn onderzoek van oordeel dat de door het Instituut BCT verzorgde HBO Bachelor opleiding Civiele Techniek Voltijd in aanmerking komt voor accreditatie door de NVAO. Hobéon Certificering is op basis van zijn onderzoek van oordeel dat de door het Instituut BCT verzorgde HBO Bachelor opleiding Bouwkunde Voltijd in aanmerking komt voor accreditatie door de NVAO. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

54 BIJLAGE I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen externe auditoren W.L.M. (Wienke) Blomen is sinds 1976 actief in het hoger (beroep) onderwijs op het gebied van bestuur, strategie en organisatie. Van 1976 tot 1992 in diverse functies bij de HBO-Raad, waaronder die van hoofd van een van de adviesgroepen en plv. secretaris-directeur, en sinds 1992 als senior-adviseur en later directeur en mede-eigenaar van de Hobéon Groep BV. Sinds 1996 is hij tevens werkzaam in de certificering van bedrijven in de monumentenzorg, in het hoger onderwijs en in de sector kunst en cultuur. Ir. A.T. ( Fred) de Bruijn is in 1982 afgestudeerd aan de Landbouw Universiteit Wageningen. Hij is nadien in uiteenlopende functies betrokken geweest bij de vernieuwing van beroepsonderwijs en hoger onderwijs. Doorgaans betrof dit het bètageoriënteerde onderwijs. Sinds 1994 is hij werkzaam bij Hobéon. Zowel bij afzonderlijke onderwijsinstellingen, regionaal en op landelijk niveau coördineert of ondersteunt hij vernieuwingstrajecten. Vertrekpunt daarbij is vrijwel altijd een betere aansluiting van het onderwijs op de wensen van nieuwe generatie leerlingen/studenten en van het bedrijfsleven. Ir. Gerard Kruisman Is in 1959 afgestudeerd aan de TU Delft Civiele Techniek. Oprichter en directeur tot op heden van r+k raadgevend ingenieursbureau (voorheen Rutten en Kruisman, civiel ingenieurs b.v.) Initiatiefnemer en voorzitter van het bestuur Stichting Pipeliner 1993 (opleiding tot Master of Pipeline Technology) (ontwerpmethodologie technische software systemen). Voormalig deskundige voor de UN organisatie IAEA (Wenen). Drs. U.F.(Ubbo) Hylkema Studeerde o.a geschiedenis aan de Rijks Universiteit Utrecht en Bouwkunst/Bouwkunde en aan de Rijksuniversiteit Utrecht/Technische Universiteit Delft. Hij heeft vele bestuurlijke functies bekleed waaronder: - directeur Academie van Bouwkunst Amsterdam; - voorzitter College van Bestuur Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten; - directeur Rijksdienst voor de Monumentenzorg; - directeur Hylkema Consultants B.V. te Utrecht en Praag, Tsjechische Republiek( heden). Hij is tevens voorzitter van diverse stuurgroepen en projectleider (geweest) van diverse projecten zoals: - voorzitter Kwaliteitsteam Leidsche Rijn, ontwikkeling vinexlokaties en betrokken (geweest) bij de bestuurlijke begeleiding bij diverse restauraties waaronder - Utrechtse Maatschappij tot Stadsherstel NV; - Chateau St. Gerlach te Houthem St. Gerlach; Ontwikkeling interieurontwerp Grand Hotel Karel V, v.m. militair hospitaal te Utrecht. J.V. (Vincent) Stittelaar is vierdejaars duaal student Bestuurskunde/Overheidsmanagement aan de Haagse Hogeschool. Drs. R.M. (Robbert) Visscher mba studeerde Technische Cognitie Wetenschap en werkte voorheen als onderzoeker en projectleider bij KPN research. Als lid van de Ondernemingsraad van deze organisatie was hij onder andere betrokken bij enkele reorganisaties. Bij People-force, een consultancybureau op het gebied van informatie- en communicatie technologie, was hij consultant en hield hij zich bezig met technische- en marketingvraagstukken. Robbert houdt zich bij Hobéon bezig met marktonderzoek en projectmanagement op het raakvlak van onderwijs en arbeid. Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

55 Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie

56 ONAFHANKELIJKHEIDSVERKLARINGEN Hobéon Certificering Eindrapport Accreditatie Bouwkunde en Civiele Techniek versie