Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening deeltijd.

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening deeltijd Hogeschool Leiden

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening deeltijd CROHO nr Hogeschool Leiden Hobéon Certificering BV 14 december 2007 Auditteam: Drs. G.J. Stoltenborg M. Christopoulos Drs. K. Boonstra R.E.J. van Dijk Secretaris: G.C.Versluis

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Met Zorg Gewogen 1 januari Interne audit MZ Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 4 oktober BEVINDINGEN EN BEOORDELING 10 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 10 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 10 Facet 1.2. Niveau Bachelor 13 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 15 Onderwerp 2: Programma 17 Facet 2.1. Eisen HBO 17 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 21 Facet 2.3. Samenhang Programma 23 Facet 2.4. Studielast 25 Facet 2.5. Instroom 27 Facet 2.6. Duur 29 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 30 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 32 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 36 Facet 3.1. Eisen HBO 36 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen 43 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 43 Facet 4.2. Studiebegeleiding 46 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 49 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 49 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 52 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 57 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Management in Zorg en 3.2. Maatschappelijke Dienstverlening (MZ) deeltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 4 oktober 2007

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Hogeschool Leiden, in casu het cluster Management en Bedrijf afdeling Management, verzorgt de HBO bachelor opleidingen Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening (MZ), Personeel en Arbeid (P&A) en Toegepaste Psychologie. Het onderhavige rapport heeft betrekking op Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening, deeltijd, crohonummer De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening, deeltijd Karakteristiek van de opleiding De deeltijdopleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening (MZ) is in september 2005 van start gegaan en maakt deel uit van de afdeling Management. De Hogeschool Leiden is organisatorisch ingedeeld in vier clusters. De afdeling Management valt binnen het cluster Management en Bedrijf. De kenniskring Innovatie en Ondernemerschap en de contractactiviteiten community health, post HBO Mediation, post HBO Voortgezette Opleiding Management (VO-M) maken eveneens deel uit van dit cluster Vanuit de Kaderopleiding Gezondheidzorg is met instemming van de minister op landelijk niveau het profiel voor een HBO bachelor ontwikkeld door middel van een neutrale conversie. De opleiding MZ van de Hogeschool Leiden heeft haar eigen visie op het beroep van manager in zorg en dienstverlening beschreven en vanuit deze visie in de competentiebeschrijving en programmering specifieke accenten gelegd, waarbij consequent is gekozen voor een bedrijfskundige inbedding van het beroep. (Zie facet 1.1.) De opleiding MZ is gestart als een HBO-opleiding voor zij-instromers vanuit MBO-HBO zorgopleidingen. De deeltijdstudent moet bij de start van zijn opleiding minimaal beschikken over een voor de opleiding relevant MBO diploma of over een daarmee gelijkwaardig diploma of werkervaring. Tevens moet de student minimaal drie jaar werkervaring in de zorg of maatschappelijke dienstverlening hebben. Als opleidingseis stelt de opleiding dat de student voor de duur van de studie moet beschikken over relevant werk op MBO niveau in de zorg of maatschappelijke dienstverlening voor gemiddeld 20 uur per week. (Zie facet 2.5.) Op grond van werkervaring in de zorg en de hierbij opgedane kennis en ervaring verleent de opleiding aan studenten die zich inschrijven voor de bacheloropleiding en voldoen aan de vooropleidings- en opleidingseisen en de eis ten aanzien van de werkkring een generieke vrijstelling van 60 ECTS. (Zie facet 2.5.) Daarmee is de feitelijke duur van de bacheloropleiding MZ teruggebracht tot 3 jaar. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 1

5 De opleiding biedt een samenhangend programma, dat uitgaat van drie leeromgevingen. In de leeromgeving community of practioners staan beroepsopdrachten (managementopdrachten) centraal die voor een deel uitgevoerd worden in de eigen werksituatie. In de leeromgeving expertisecentrum (kennisomgeving) ondersteunt de opleiding de student in zijn professionele ontwikkeling en het werken aan de managementopdrachten door middel van cursorisch onderwijs. In de leeromgeving professionalisering staan opdrachten, die gericht zijn op het zich verder bekwamen in de beroepsuitoefening centraal. (Zie facet 2.1 en 2.3.) De opleiding is opgebouwd volgens het major-minor model. In de major verwerft de student de competenties, die hij nodig heeft als manager in zorg. In het studiejaar start het minorprogramma Ondernemerschap en Innovatie voor de studenten in hun laatste studiejaar Vanuit de brancheorganisaties is steeds gewezen op het belang van een korter durende opleiding voor managementfuncties op operationeel niveau. Daarom is na overleg met de brancheorganisaties, door het LOK (Landelijk Overleg Kaderopleidingen) een gezamenlijk voorstel ingediend voor een programma Management in Zorg op het niveau van een Associate degree (Ad). Daarvoor is een opsplitsing van het beroepsprofiel van de opleiding Management in zorg in een Ad en een Bd (Bachelor degree) op hoofdlijnen vastgesteld. Nadat in juni 2005 de aanvraag niet ontvankelijk werd verklaard, omdat de voorloper (de kaderopleiding) als verkort HBO werd aangeboden, heeft de Hogeschool Leiden in mei 2006 alsnog toestemming gekregen om een aanvraag tot accreditatie van een Ad in te dienen. In oktober 2006 is zowel de NVAO als het ministerie akkoord gegaan met deze aanvraag. Vanaf februari 2007 biedt de Hogeschool Leiden het tweejarig Ad programma operationeel management aan. Voor het studiejaar konden de studenten zich nog inschrijven voor het tweejarig Ad programma òf het driejarig Bd programma. Het streven van de opleiding is in de toekomst alle studenten eerst te laten instromen in het Ad programma. Diegenen die de bachelortitel willen behalen kunnen vervolgens het Bd programma volgen. De opleiding heeft er voor gezorgd, dat de programma s op elkaar aansluiten Aan de opleiding zijn 12 docenten verbonden. Het aantal studenten dat tot nu is ingestroomd in de Bd opleiding bedroeg 12 voor het cohort 2005 en 31 voor het cohort In de Ad opleiding stroomden in februari studenten in en in september Vanaf 1 september 2007 vormt de opleiding MZ een zelfstandige eenheid binnen de afdeling Management. Dit met het oog op de gewenste situatie om in de nabije toekomst de opleiding MZ samen met de Voortgezette Opleiding Management (VO-M) en contractactiviteiten (in company, maatwerk) te gaan onderbrengen in een aparte organisatie-eenheid. Daarmee wordt een doorlopende route bevorderd tussen: Associate degree (operationeel management), de Bachelor degree (tactisch management) en de Voortgezette Opleiding. Bedoeling is de Voortgezette Opleiding af te bouwen en te transformeren naar een HBO Masteropleiding Management in dienstverlening. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 2

6 1.4. Visitatierapport Met Zorg Gewogen 1 januari Op 21 en 22 februari 2001 heeft de visitatiecommissie de Managementopleiding Middenkader Gezondheidszorg van de Hogeschool Leiden bezocht. De commissie concludeerde dat de opleiding zich in een periode van veel veranderingen bevond. Er werden vergaande organisatorische veranderingen doorgevoerd. Daarnaast was men gestart met plannen voor onderwijsvernieuwingen, gericht op het competentiegericht leren. De commissie constateerde dat deze vernieuwingen nodig waren. De commissie kwam bij het merendeel van de kwaliteitsaspecten tot de beoordeling onvoldoende. Dat kwam mede doordat de voorgestelde vernieuwingen nog in een prille ontwikkelingsfase verkeerden en er nog geen sprake was van doorgevoerde vernieuwingen. In het visitatierapport heeft de commissie een groot aantal aanbevelingen gedaan voor verbetering. In 2002 heeft de opleiding een Stand van Zaken notitie geschreven over de ingevoerde verbeteringen Het door Hobéon samengestelde auditteam, dat op 4 oktober 2007 ten behoeve van de Accreditatie de audit uitvoerde bij de opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening heeft kennisgenomen van het Visitatierapport van de opleiding MZ en de aanbevelingen. In onderhavig adviesrapport is bij de verschillende onderwerpen/facetten beschreven welke aanbevelingen de visitatiecommissie heeft gedaan, welke verbeteringen de opleidingen heeft gerealiseerd op deze punten en wat de bevindingen zijn van het auditteam naar aanleiding van de audit die op 4 oktober heeft plaatsgevonden Interne audit MZ Op 18 april 2007 is bij de opleiding MZ een interne audit gehouden. De interne audit is uitgevoerd door twee externe werkvelddeskundigen, de kwaliteitscoördinator van het cluster Educatie van Hogeschool Leiden, een student Communicatie van Hogeschool Leiden en een externe voorzitter. De conclusie van het auditteam is dat het team van de opleiding en het management betrokken en gemotiveerd is om de MZ een accreditatiewaardige opleiding te laten zijn. Het team kan trots zijn op hoe de opleiding is en nog verder ontwikkeld wordt. De opleiding weet goed wat er speelt in het werkveld en weet de recente ontwikkelingen mee te nemen in de opleiding. De studenten zijn ruim tevreden en vinden dat de opleiding goed aansluit op hun praktijk en hun opleidingsbehoeften. Het interne auditteam heeft o.a. de volgende aanbevelingen gedaan: schets van marktontwikkelingen op hoofdlijnen weergeven en de positionering van de MZ; de relatie tussen de Bachelor degree, Associate degree en Voortgezette Opleiding Management inzichtelijk maken; weergeven minorenbeleid is nodig; literatuur: veel gericht op de verpleegkundige kant, uitbreiden naar zorg en maatschappelijke dienstverlening; alert blijven op voldoende internationalisering in de literatuur; krap qua ruimte, maar er komt verbouwing/uitbreiding van de school. Punt van aandacht is dat docenten geen mogelijkheid hebben vanuit huis om op de vaste schijf opleiding/hogeschool in te loggen, terwijl gewerkt wordt met (te krap aantal) flexplekken; het expliciet maken van verbeteracties en deze koppelen aan een halfjaarlijks smart geformuleerd activiteitenplan of voortgangsrapportage. De opleiding heeft de suggesties voor verbetering ter hand genomen en de stand van zaken beschreven in de Management Review die opgesteld is ten behoeve van de audit op 4 oktober Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 3

7 Het door Hobéon samengestelde (externe) auditteam, dat op 4 oktober 2007 ten behoeve van de Accreditatie de audit uitvoerde bij de opleiding MZ, heeft kennisgenomen van het Auditrapport, dat naar aanleiding van de interne audit op 18 april 2007 is opgesteld en van de Management Review van de opleiding MZ. In onderhavig adviesrapport is bij de verschillende onderwerpen/facetten aangegeven wat de bevindingen zijn van het (externe) auditteam op bovengenoemde punten naar aanleiding van de audit die op 4 oktober heeft plaatsgevonden Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: De opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen.) Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door Hogeschool Leiden aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport Met zorg gewogen - 1 januari 2002 (zie ook 1.4); Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 4

8 - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 5

9 Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening, één student, één lead auditor, één auditor onderwijs en secretaris vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding(en) overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modulen, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggende rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 4 oktober 2007 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 6

10 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 7

11 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Drs. G.J. Stoltenborg M. Christopoulos Drs. K. Boontsra R.E.J. van Dijk G.C. Versluis Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer G. J. Stoltenborg is lead auditor en heeft inmiddels een groot aantal audits in het kader van accreditatie geleid binnen verschillende domeinen. De werkvelddeskundigen/vakdeskundigen de heer Boonstra en de heer Christopoulos hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld gelet op de eisen vanuit het werkveld. Boonstra en Christopoulos hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op het terrein van Management in Zorg. Boonstra is directeur/ bestuurder bij de instelling Zorggarant Thuiszorg. Naast zijn werk vervult Boonstra diverse nevenfuncties in zowel de zorg als in het onderwijs. Binnen het onderwijs is hij gastdocent bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en aan de Rijksuniversiteit Groningen. In was Boonstra lid van de landelijke visitatiecommissie vervolgonderwijs gezondheidszorg. Christopoulos was van adjunct directeur van de Academie voor Fysiotherapie Amsterdam en van algemeen directeur van de Faculteit Gezondheidszorg Hogeschool van Amsterdam. De laatste tien jaar vervulde de heer Christopoulos managementfuncties binnen verschillende clusters van het Medisch Spectrum Twente. Mevrouw Versluis heeft zich als deskundige onderwijs vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Zij heeft in haar vorige en huidige functie ervaring opgebouwd die haar in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBOopleidingen gesteld worden. De heer R.E.J van Dijk studeert sinds september 2006 aan de opleiding Management in Zorg van Hogeschool INHOLLAND. Hiervoor volgde hij o.a. HBO-Verpleegkunde aan de Hogeschool van Utrecht en 2 de graads lerarenopleiding Verpleegkunde. Momenteel is Van Dijk o.a. werkzaam als senior intensive care verpleegkundige met het aandachtsgebied onderwijs en HRM in het Academisch Medisch Centrum (AMC) Amsterdam. Tevens is hij coördinator van de mobiele intensive care unit van het AMC en freelance docent. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 8

12 Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 4 oktober 2007 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 9

13 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen De opleiding hanteert het Beroepsprofiel en de landelijke opleidingskwalificaties bachelor Management in zorg en dienstverlening (juni 2004) die zijn vastgesteld door de landelijke brancheorganisatie Zorg en Welzijn en sluit hierdoor aan op de eisen, die door de Nederlandse beroepspraktijk worden gesteld De opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening (MZ) van de Hogeschool Leiden heeft haar eigen visie op het beroep van manager in zorg en dienstverlening beschreven en vanuit deze visie in de competentiebeschrijving en programmering specifieke accenten gelegd, waarbij consequent is gekozen voor een bedrijfskundige inbedding van het beroep. Om deze reden heeft de opleiding het competentieprofiel van het domein Business Administration als kader gebruikt voor de omzetting van het landelijk beroepsprofiel in een eigen, Leids competentieprofiel MZ. De opleiding heeft daarbij de beroepscompetenties uit het beroepsprofiel MZ ingedeeld in één van de zes competentiegebieden van Business Administration en vervolgens geherformuleerd. Bij elk van de opleidingscompetenties zijn één of meer professionele taken gezocht, die typerend zijn voor deze competentie en die gebruikt kunnen worden als concrete indicatoren. Dit heeft de opleiding vastgelegd in het Opleidingscompetentieprofiel Associate Degree en Bachelor Degree Management in Zorg (september 2005) Zoals al in de inleiding is beschreven biedt de Hogeschool Leiden vanaf februari 2007 ook een Associate Degree (Ad) programma operationeel management aan. Dit naar aanleiding van de vraag vanuit de brancheorganisaties naar een korter durende opleiding voor managementfuncties op operationeel niveau. In het LOK (Landelijk Overleg Kaderopleidingen) is met de brancheorganisaties een opsplitsing van het beroepsprofiel van de opleiding Management in zorg in een Ad en een Bd (Bachelors Degree) op hoofdlijnen vastgesteld. De opleiding heeft vervolgens het eigen competentieprofiel beschreven op het niveau van de Ad en de Bd, waarbij de competenties op Ad-niveau uitvoerend zijn en op Bd niveau beleidsmatig. Het Ad en Bd niveau sluit op elkaar aan. Het auditteam heeft kennisgenomen van de door de opleiding op basis van het Beroepsprofiel en landelijke opleidingskwalificaties Bachelor Management in zorg en dienstverlening en de competenties uit het domein Business Adminstration opgestelde eigen, Leids Opleidingscompetentieprofiel Associate Degree en Bachelor Degree Management in Zorg. Het auditteam is van mening, dat de eindcompetenties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en goed aansluiten bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 10

14 Twee maal per jaar overlegt een vertegenwoordiging van de opleidingen Management in Zorg met een vertegenwoordiging van het landelijke beroepenveld. Daarnaast hebben de opleidingen ook een eigen, onderling overleg Bacheloropleidingen Management in Zorg (voorheen LOK). Het hoofd van de afdeling Management en de projectleider van de opleiding MZ van de Hogeschool Leiden participeren in deze beide landelijke overleggen. Zij zorgen voor de afstemming van het Leidse beroepsprofiel met het landelijke profiel en bewaken de consequenties voor het curriculum (zowel inhoudelijk als onderwijskundig) De opleiding MZ heeft samen met de Voortgezette Opleiding Management (VOM) van Hogeschool Leiden een Beroepenveldcommissie. Het hoofd van de afdeling Management en de projectleider participeren in deze commissie. De Beroepenveldcommissie adviseert over het beroeps- en competentieprofiel van de opleiding en de samenhang met de beroepspraktijk. Deze commissie komt minimaal twee keer per jaar bijeen en bestaat uit een vertegenwoordiging van de regionale organisaties: Rijnland Ziekenhuis, LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum), Woon Zorgcentrum De Merwelanden, Rivierduinen, Van Kleef Instituut, KvA management consult en Universiteit Leiden (bedrijfskunde). Het competentieprofiel van de bacheloropleiding MZ is in mei 2005 gelegitimeerd door de Beroepenveldcommissie. Het competentieprofiel voor de Ad opleiding is bekrachtigd in oktober De opleiding gaat de beide profielen minimaal één keer per twee jaar in de Beroepenveldcommissie bespreken met als doel: borging van actuele, relevante onderwerpen, veranderingen in de vraag van het beroepenveld en gewenst kennis en handelingsniveau van de manager in zorg en maatschappelijke dienstverlening. Naast de Beroepenveldcommissie kent de opleiding MZ ook een Onderwijsadviescommissie, die adviseert over de kwaliteit van de onderwijsprogramma s en een bijdrage levert aan de ontwikkeling daarvan. De commissie bestaat uit een vertegenwoordiging van de regionale organisaties: Rivierduinen, WWz, Diaconessehuis, Stichting Maatschappelijke Dienstverlening Midden Holland, Stichting Mariënstate. De Onderwijsadviescommissie komt minimaal drie maal per jaar bijeen. (Zie hierover verder onder 2.1. en 2.2.) Het auditteam heeft kennisgenomen van de samenstelling van de verschillende overlegorganen en is van mening, dat deze overlegorganen een representatieve vertegenwoordiging laten zien van het werkveld waarbinnen de opleiding MZ opereert. Op basis van de verslagen van overleggen concludeert het auditteam, dat er met deze vertegenwoordigers vanuit het werkveld wordt gesproken over de structuur en de inhoud van de opleiding De internationale dimensie van de opleiding komt tot uiting in het aandacht geven aan buitenlandse invloeden op Nederland, aan de diversiteit in de Nederlandse bevolking, zowel bij cliënten als bij mensen die werkzaam zijn in de zorg. Onderwijsopdrachten met betrekking tot de competenties beleid, ondernemerschap en innovatie, waarbij internationale aspecten een aandachtspunt zijn, worden op dit moment ontwikkeld door de opleiding. In de afstudeerfase, die in voor de eerste cohort van start gaat, zijn internationale aspecten van management een aandachtspunt bij de competentie beleid en visie op het beroep. Daarbij moeten de studenten ook gebruik maken van Engelstalige literatuur. De opleiding heeft als uitgangspunt dat tenminste 10% van de literatuur in de hoofdfase (de Bd fase) Engelstalig is. Omdat de studenten het onderwijs in deeltijd volgen en daarnaast werken, is internationale uitwisseling van studenten voor deze opleiding geen haalbare optie. De gezamenlijke opleidingen Management in Zorg organiseren vanaf het studiejaar jaarlijks een conferentie over het thema internationalisering. Deze bijeenkomst is verplicht voor alle studenten. Het auditteam heeft kunnen constateren, dat de opleiding is gestart ook aan internationale aspecten aandacht te besteden en is van mening dat de opleiding hiermee op de goede weg is. Het auditteam acht het van belang, dat de opleiding hiermee doorgaat. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 11

15 Aanbevelingen vorige visitatie: De beroepsvisie en de eindtermen verduidelijken, opdat duidelijk wordt hoe ze aansluiten bij de landelijke opleidingskwalificaties; Een duidelijk overzicht maken van landelijke opleidingskwalificaties ten opzichte van de opleidingseindtermen; De rol van de adviescommissie verduidelijken; De contacten met het werkveld meer systematiseren en verbreden en met dit werkveld overleggen over de wensen vanuit de praktijk, het gewenste HBO-niveau, de positionering in het totale opleidingsveld en de aansluiting op de beroepskwalificaties. Zoals al uit bovenstaande tekst blijkt is het auditteam van mening, dat de opleiding aan deze aanbevelingen op een goede manier aandacht heeft besteed. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De opleiding heeft op basis van het Beroepsprofiel en landelijke opleidingskwalificaties Bachelor Management in zorg en dienstverlening dat door de landelijke brancheorganisatie Zorg en Welzijn is vastgesteld in een eigen, Leids Opleidingscompetentieprofiel Associate Degree en Bachelor Degree Management in Zorg opgesteld en daarbij het competentieprofiel van het domein Business Administration als kader gebruikt voor de omzetting. De eindcompetenties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en sluiten goed aan bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening. De opleiding MZ van Leiden participeert in het overleg met een vertegenwoordiging van het landelijke beroepenveld en in het overleg met de andere Management in Zorg opleidingen in het Landelijk Overleg Kaderopleidingen (LOK). De opleiding overlegt met de Beroepenveldcommissie en de Onderwijsadviescommissie over de competenties, de organisatie en de inhoud van de opleiding. De opleiding is gestart ook internationale aspecten in de lessen aan bod te laten komen door het aandacht besteden aan buitenlandse invloeden op Nederland, de diversiteit in de Nederlandse bevolking en internationale aspecten van management, beleid, ondernemerschap en innovatie en het laten raadplegen van Engelse literatuur. Een jaarlijks terugkerende conferentie over het thema internationalisering staat vanaf op de agenda. De opleiding is hiermee op de goede weg. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 12

16 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Zoals al in 1.1. is vermeld hanteert de opleiding het Beroepsprofiel en de landelijke opleidingskwalificaties bachelor Management in zorg en dienstverlening zoals die landelijk zijn vastgesteld en heeft deze omgezet in een eigen, Leids competentieprofiel. De opleiding heeft in een matrix beschreven hoe de competenties op Ad en Bd niveau corresponderen met de door de HBO-raad opgestelde generieke kwalificaties en de Dublin Descriptoren. Daarbij komt het Ad niveau overeen met de short-cycle, die is beschreven in de Dublin Descriptoren als onderdeel van de bachelor. Met Kennis en inzicht corresponderen alle zes de kerncompetenties: inrichten, leidinggeven, veranderen, analyseren, beleid en professionaliseren. De student moet op Bd niveau daarvoor o.a. het volgende kunnen tonen: de student toont dat door middel van studie en gespecialiseerde handboeken (literatuur, wetenschappelijke artikelen, wetenschappelijke literatuur, internationale literatuur, Engelstalige literatuur, overige media) kennis en inzicht is verkregen op het vakgebied management; de student is in staat kritische vragen over het vakgebied te beantwoorden. Met Toepassen Kennis en inzicht corresponderen ook alle zes de kerncompetenties. De student moet op Bd niveau daarvoor o.a. het volgende kunnen tonen: de student toont aan dat hij / zij in staat is realistische doelen te stellen; de student toont aan dat hij / zij in staat is relevante gegevens te kunnen verzamelen en te gebruiken; de student toont aan dat hij / zij in staat is complexe beroepsproblemen (managementvraagstukken op tactisch niveau), waarvoor standaardprocedures ontoereikend zijn, zelfstandig met behulp van (wetenschappelijke) kennis en vaardigheden te kunnen definiëren en te analyseren; de student toont aan dat hij / zij in staat is veranderingsprocessen te sturen. Met Oordeelsvorming corresponderen de kerncompetenties: analyseren, beleid en professionaliseren. De student moet op Bd niveau daarvoor o.a. het volgende kunnen tonen: de student kan met behulp van theorie en werkmodellen de effectiviteit van oplossingen beargumenteren, cq onderbouwen waarom het een goed beroepsproduct is; de student heeft een professionele en actuele visie op managementvraagstukken en leidinggeven, toont eigen waarden en draagt deze visie en waarden uit; de student plaatst het uitvoerend werk in de bestuurlijke context van de organisatie. De student plaatst het geleerde in de maatschappelijke context van het beroep; de student geeft blijk van de ontwikkeling van een beroepshouding met inachtneming van beroepsinhoudelijke, normatieve, culturele, juridische en ethische aspecten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 13

17 Met Communicatie corresponderen de kerncompetenties: leidinggeven, veranderen, beleid en professionaliseren. De student moet op Bd niveau daarvoor o.a. het volgende kunnen tonen: de student toont aan in de uitvoering van (werk)opdrachten met andere participanten (opdrachtgever, medestudenten, begeleider) te hebben overlegd en de uitgewisselde informatie te hebben verwerkt; de schriftelijke communicatie voldoet aan de eisen van leesbaarheid, taalgebruik, opbouw van het verhaal, illustraties (grafieken, tabellen e.d.), en kracht van overdracht van argumenten en oplossingen; de mondelinge presentatie voldoet aan de eisen van helderheid, taalgebruik, opbouw van het verhaal en kracht van overdracht van argumenten en oplossingen. Met Leervaardigheden correspondeert de kerncompetentie: professionaliseren. De student moet op Bd niveau daarvoor o.a. het volgende kunnen tonen: de student is in staat een vervolgstudie op masterniveau aan te gaan; de student is toegerust voor de professionalisering van de eigen beroepsontwikkeling; de student plaatst het geleerde in de context van het competentieprofiel, bewijst welke competenties zijn worden beheerst en is in staat om op basis hiervan de eigen loopbaan verder uit te stippelen. Het auditteam heeft in de matrix behorend bij het Opleidingscompetentieprofiel Associate Degree en Bachelor Degree Management in Zorg kunnen lezen hoe de opleiding de relatie tussen de Dublin Descriptoren en de opleidingscompetenties heeft gelegd. Het auditteam is van mening, dat de eindkwalificaties van de opleiding voldoen aan het niveau Bachelor zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De opleiding heeft in een matrix beschreven hoe de competenties op Ad en Bd niveau corresponderen met de door de HBO-raad opgestelde generieke kwalificaties en de Dublin Descriptoren. De eindcompetenties van de opleiding voldoen aan het niveau Bachelor. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 14

18 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds Hoger Onderwijs Zoals al onder 1.2. is beschreven heeft de opleiding haar eigen opleidingscompetenties gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de landelijke opleidingskwalificaties van de bachelor Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening. De basis voor deze opleidingscompetenties zijn o.a. de door de HBO-raad opgestelde generieke kwalificaties en de Dublin Descriptoren. Het auditteam is van mening dat de opleiding op basis hiervan gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. (Zie ook onder 1.2.) Beroepsonderwijs Zoals onder 1.1. is beschreven heeft de opleiding zich gebaseerd op het in het Landelijk Overleg Kaderopleidingen (LOK) vastgestelde Beroepsprofiel en landelijke opleidingskwalificaties Bachelor Management in zorg en dienstverlening en de competenties uit het domein Business Administration. Het eigen opleidingsprofiel heeft de opleiding MZ voor accordering voorgelegd aan de eigen Beroepenveldcommissie. Het auditteam is van mening dat de opleiding MZ een beroepsopleiding is en heeft geconstateerd dat hierover afstemming plaats heeft gevonden met het beroepenveld. (Zie ook onder 1.1.) De eindkwalificaties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en sluiten aan bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening Voor het overige blijkt de Oriëntatie HBO ook uit het programma van de opleiding. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 15

19 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: De opleiding heeft zich gebaseerd op het door de landelijke brancheorganisatie Zorg en Welzijn vastgestelde Beroepsprofiel en landelijke opleidingskwalificaties Bachelor Management in zorg en dienstverlening en de competenties uit het domein Business Administration. De eindcompetenties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en sluiten goed aan bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening. De eindcompetenties van de opleiding corresponderen met de door de HBO-raad opgestelde generieke kwalificaties en de Dublin Descriptoren en voldoen daarmee aan het niveau Bachelor. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de opleiding als voldoende. De opleiding heeft zich gebaseerd op het landelijk vastgestelde beroeps- en opleidingsprofiel en op basis daarvan een eigen, Leids opleidingsprofiel opgesteld. De eindcompetenties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en sluiten goed aan bij de eisen van de vakgenoten en de beroepspraktijk. De eindcompetenties voldoen aan het niveau Bachelor. Extra aantekening: Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie Beslisregels onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam de kwalificatie goed als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 16

20 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Het programma van de opleiding MZ kent drie doorlopende leerlijnen, waarin kennisontwikkeling plaatsvindt via vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal: De kennisleerlijn: daarin staat kennisontwikkeling en het kunnen toepassen van kennis (theorieën en werkmodellen) in probleemsituaties centraal. Ter ondersteuning leggen docenten een lijst aan van relevante wetenschappelijke artikelen. De praktijkleerlijn: daarin bestuderen studenten bij het uitvoeren van managementopdrachten of professionele taken (projecten) zelfstandig recente vakliteratuur en betrekken deze bij de probleemstelling die in de opdracht centraal staat. De professionaliseringsleerlijn: daarin bestuderen studenten bij de reflectieopdrachten zelfstandig recente management literatuur en relateren deze aan best practices. (Zie voor de leerlijnen verder onder 2.3. en 2.7.) De wetenschappelijke oriëntatie heeft de opleiding verankerd in de eindcompetentie op Bd niveau: het leveren van een bijdrage aan de (HRM) beleidsontwikkeling door onderzoek, analyseren van beleidsvraagstukken, informatievoorziening en advies. In het programma is een onderzoekslijn opgenomen. In het begin van de opleiding leren de studenten basale onderzoeksvaardigheden. Verder tijdens de opleiding wordt (internationale) wetenschappelijke literatuur geïntroduceerd. De opleiding heeft een overzicht opgesteld van vijftien recente, nationale en internationale representatieve wetenschappelijke artikelen op het vakgebied die de afgelopen 5 jaar zijn gepubliceerd. Deze lijst houdt de opleiding actueel door elke jaar de drie oudste artikelen te vervangen door zojuist in het afgelopen jaar gepubliceerde artikelen. De mediatheek van de Hogeschool Leiden bevat ter ondersteuning van de onderzoekslijn een internationale database. Het auditteam heeft kennisgenomen van de literatuur die in de opleiding wordt gebruikt en is van mening dat deze relevant en actueel is. Door het jaarlijks aanpassen van de lijst met wetenschappelijke artikelen zorgt de opleiding er op een zorgvuldige wijze voor dat steeds de meest recente informatie onder de aandacht van de studenten wordt gebracht. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 17

21 In het afsluitende jaar van de opleiding voert de student een afstudeeropdracht uit. Het onderwerp moet een kenmerkend vraagstuk zijn uit het werkveld waaruit de student afkomstig is. In de Handleiding Afstudeeropdracht heeft de opleiding beschreven aan welke eisen de afstudeeropdracht moet voldoen. (Zie verder over de afstudeeropdracht onder 6.1. Gerealiseerd niveau.) In de diverse leerlijnen worden gastcolleges gegeven, die zijn gericht op de actuele ontwikkelingen die passen bij het centrale onderwerp in de cursus of de managementopdracht in die leerlijn. In het studiejaar zijn gastdocenten o.a. ingezet voor de onderdelen HRM, archiveren en documenteren, jaarwerkplan/productieplan, managementsimulatie en kwaliteitsbeleid Het programma is opgebouwd vanuit professionele taken en managementopdrachten. Authentieke probleemsituaties vormen de basis voor de uitoefening van managementopdrachten in zowel het Ad als het Bd programma. Nieuwe ontwikkelingen in de beroepspraktijk kunnen gemakkelijk worden opgenomen. Probleemstellingen, opdrachten, theorieën of literatuur kunnen worden aangepast, zonder de structuur of de opbouw van het programma te doen wankelen. Hierdoor blijft het programma steeds actueel en toekomstgericht. Aanpassingen vinden plaats in overleg met vertegenwoordigers van de relevante beroepspraktijk. (Zie hierover onder ) Uit de verschillende studentevaluaties komt naar voren dat de studenten van de Bd opleiding van de cohorten en in het algemeen positief waren over de opleiding. Op de onderdelen waarover ze nog niet tevreden waren heeft de opleiding verbetermaatregelen getroffen en deze direct geïmplementeerd in het programma van het volgende cohort. Over de relatie die de docenten leggen met de beroepspraktijk zijn studenten uit de beide cohorten tevreden. Uit de studentevaluaties van het eerste semester van het Ad programma blijkt dat de Ad studenten tevreden tot zeer tevreden zijn. Het auditteam is van mening, dat de opleiding er in de kennisleerlijn, praktijkleerlijn en professionaliseringsleerlijn goed voor zorgt, dat kennisontwikkeling van studenten plaatsvindt aan de hand van vakliteratuur, in de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk. De opdrachten die de studenten moeten uitvoeren reflecteren de actuele ontwikkelingen in het vakgebied en het werkveld en de werkvormen zijn zodanig, dat de studenten beroepsspecifieke competenties kunnen verwerven. De studenten, die het auditteam sprak meldden dat er voor het eerste cohort 2005 in het eerste studiejaar nog weinig sprake was van een koppeling met de praktijk. De studie was vooral gericht op het verwerven van theorie. De studenten van de cohorten daarna vertelden dat dit nu beter is. In het laatste studiejaar is de praktijk tot tevredenheid van de studenten, volledig geïntegreerd Naast de opleiding zijn alle studenten voor tenminste 20 uur in de week werkzaam in de zorg. Afspraak is, dat leidinggevenden de student faciliteren om in de praktijk te oefenen met de competenties die in de opleiding centraal staan. Bij de intake houdt de opleiding een werkplekscan om na te gaan of de werkplek van de student voldoet aan de opleidingseis. De opleiding heeft als verbetermaatregel voor geformuleerd deze werkplekscan nog beter te gaan benutten zodat opdrachten nog meer zijn toegesneden op de eigen beroepssituatie In het studiejaar start het minor-programma Ondernemerschap en Innovatie voor de studenten Bd in hun laatste studiejaar. Studenten moeten daarvoor een businessplan opstellen, waarin een innovatie is uitgewerkt en waarin is beschreven hoe de innovatie wordt geïmplementeerd. Gastdocenten uit innovatieve instellingen en de lector Innovatie en Ondernemerschap participeren naast docenten van de opleiding in deze minor. (Zie voor het lectoraat verder onder ) Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding MZ, Hogeschool Leiden 18