Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voor Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - compact. Saxion

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voor Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - compact Saxion

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding voor Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - compact CROHO nr Saxion Hobéon Certificering BV oktober 2009 Auditteam: Mr. J.A. Frederik Prof.mr.dr. A.J.P. Brack M. Nitert R. Meelhuysen Secretaris: D.P.M. de Koning MSc

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Instellingsaudit Saxion Hogeschool Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Interne audit Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 20 april Bevindingen en beoordeling 11 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 11 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 11 Facet 1.2. Niveau Bachelor 14 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 16 Onderwerp 2: Programma 17 Facet 2.1. Eisen HBO 17 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 20 Facet 2.3. Samenhang Programma 23 Facet 2.4. Studielast 25 Facet 2.5. Instroom 27 Facet 2.6. Duur 30 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 31 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 33 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 36 Facet 3.1. Eisen HBO 36 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 38 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 40 Onderwerp 4: Voorzieningen 42 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 42 Facet 4.2. Studiebegeleiding 44 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 47 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 47 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 49 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 51 Onderwerp 6: Resultaten 53 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 53 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding voor MER, voltijd en deeltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 58 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 20 april 2009

6

7 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbo bacheloropleiding voor Management, Economie en Recht van Saxion, Enschede Bereik van de beoordeling Saxion, in casu de Academie Bestuur en Recht (hierna ook: ABR), verzorgt de hbo bacheloropleidingen Bestuurskunde/overheidsmanagement, de Hogere Juridische Opleiding, Sociaal Juridische Dienstverlening, Integrale Veiligheidskunde en Management, Economie en Recht (hierna ook: MER). De opleiding MER wordt in voltijd en deeltijd aangeboden in Enschede. Daarnaast kent de opleiding de deeltijdvorm MER compact. Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd- en deeltijdopleiding MER in één rapport samengevat, omdat beide zijn gericht op dezelfde eindkwalificaties en binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. In het rapport wordt, daar waar nodig, het onderscheid tussen de twee varianten zichtbaar gemaakt. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door het Kwaliteitsrapport van de opleiding MER van maart Instellingsaudit Saxion Hogeschool Op 14 maart 2006 heeft Hobéon een audit uitgevoerd op centraal niveau bij Saxion, waarbij gekeken is naar het beleid op instellingsniveau met betrekking tot alle onderwerpen en facetten uit het NVAO kader. In 2007 en 2008 heeft Hobéon nog een beperkte aanvullende verificatie uitgevoerd. De instellingsaudit werd verricht door W.L.M. Blomen als lead auditor en drs. W.G. van Raaijen als onderwijskundige. De heer Blomen is als directeur en de heer Van Raaijen als senior adviseur en partner werkzaam bij Hobéon Certificering. Als vakdeskundige maakte prof. dr. J.K. van Dijk en als werkvelddeskundige G. de Raad deel uit van dit auditteam. Samengevat komen de bevindingen van de instellingsaudit erop neer, dat Saxion inmiddels voor de onderwerpen uit het NVAO-kader duidelijk beleid heeft vastgelegd, dat door de afzonderlijke academies en opleidingen wordt nagevolgd. De controle op de uitvoering van dit beleid en de werking van de PDCA-cyclus bij de afzonderlijke academies en opleidingen geschiedt onder andere door middel van bilaterale overleggen die de Raad van Bestuur drie maal per jaar heeft met de academiedirecteuren aan de hand van de Businessplannen van de academie, managementrapportages (maraps) en een Management Review/jaarverslag Karakteristiek van de opleiding De Academie Bestuur en Recht (hierna ook: ABR) is een van de dertien academies van Saxion. De academie richt zich met haar opleidingen op de domeinen bestuur en recht, zowel in het private als in het publieke domein Rond de eeuwwisseling onderscheidde MER Saxion zich van andere MER-opleidingen door relatief veel aandacht voor de juridische discipline. Deze profilering is destijds gekozen omdat er in de regio Twente een constante vraag was naar juridisch geschoolden op hbo-niveau. De juridische profilering is om drie redenen verlaten. 1. De twee visitatiecommissies die MER Saxion in 1997 en 2003 bezochten, adviseerden de opleiding tot een herijking van het profiel. Deze aanbevelingen hebben na de visitatie van Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 1

8 1997 geleid tot versterking van de component management en na de visitatie van 2003 tot een accentverschuiving naar bestuurlijke bedrijfsvraagstukken, zoals internationalisering, governance en maatschappelijk verantwoord ondernemen. 2. De opleiding heeft juridische profilering losgelaten met de komst van de nieuwe Hogere Juridische Opleiding (HJO). Afgestudeerden van deze opleiding dingen naar dezelfde juridische functies die tot voor kort door MER bachelors werden ingenomen. 3. Het landelijk opleidingsoverleg MER heeft zich in april 2005 bewust gepositioneerd in het domein business administration. Opleidingen in dit domein richten zich op dienstverlenende functies. Centraal in deze functies staan het ontwerpen, beheren en verbeteren van structuren, systemen en processen in dienstverlenende overheids- en maatschappelijke organisaties Op 1 oktober 2008 studeerden 540 studenten bij de opleiding, waarvan 370 in voltijd, 110 in deeltijd en 60 in de deeltijdvorm MER Compact. De studenteninstroom is de afgelopen jaren redelijk stabiel. Aan de opleiding zijn 27 docenten verbonden: acht fulltime docenten en 19 parttime docenten. Acht medewerkers hiervan zijn tevens werkzaam in de beroepspraktijk. Beschrijving programma Het curriculum is gespreid over vier studiejaren en bestaat uit een major met een studielast van 210 studiepunten en een minor van 30 studiepunten. De major is opgedeeld in veertien perioden van tien weken (kwartielen). Vier daarvan vormen de propedeuse, tien de postpropedeuse. Van de tien kwartielen in de postpropedeuse zijn er vier bestemd voor stage en afstuderen. De overige zes kwartielen zijn gereserveerd voor binnenschools onderwijs De propedeuse van MER Saxion bestaat uit ABR brede gemeenschappelijk onderdelen en opleidingsspecifieke beroepsoriënterende en beroepsprofilerende modulen. Het eerste blok is grotendeels gemeenschappelijk voor alle studenten van ABR. In dit blok ligt het accent op de oriëntatie op typerende vraagstukken in het beroepenveld en op inleidende modules en trainingen op het gebied van communicatie, onderzoeksvaardigheden en samenwerken. De andere drie blokken zijn thematisch opgezet rond de dominante disciplines binnen de opleidingen van ABR: organisatie en management, recht en economie. Sommige eenheden zijn gemeenschappelijk voor alle studenten van ABR, sommige zijn alleen voor de studenten MER bestemd. De MER-specifieke modulen zijn zo ingericht dat de studenten zich van meet af aan een goed beeld kunnen vormen van de beroepspraktijk Het hart van het curriculum in de postpropedeuse zijn de taakgebieden (thema s) waarop de MER-afgestudeerde actief is: 1) bedrijfskundige processen in organisaties, 2) oprichten onderneming en kredietverlening, 3) (personeels- en kwaliteits)management, 4) regionaaleconomische (vastgoed)ontwikkeling, 5) onderneming en klant en 6) organisatie in beweging. Richtinggevend voor de inhoud van het curriculum zijn de opleidingscompetenties. De stageverplichting is geplaatst in het derde studiejaar, maar kan eventueel ook in het 4 e jaar worden geplaatst. In het 3 e en 4 e jaar kunnen studenten zich specialiseren door de keuze van een minor, een stage en een afstudeerproject. Ze kunnen kiezen voor de minoren Governance, Law, Financiële dienstverlening en Personeelsmanagement De MER opleiding wordt aangeboden in drie varianten: voltijd, deeltijd en compact. De eerste twee zijn inhoudelijk gelijk en verschillen alleen in roostertijd, contacttijd, collegegeld en vrijstellings- en EVC-beleid. De MER Compact opleiding is een deeltijdopleiding die drie jaar duurt en waarvoor strengere toelatingscriteria gelden dan voor de gewone deeltijdopleiding (zo is de student verplicht een relevante werkomgeving te hebben). ABR heeft in januari 2008 besloten om de onderwijskundige principes van de compacte variant als uitgangspunt te nemen voor alle deeltijdopleidingen van ABR. De deeltijdopleiding MER zal worden heringericht tot een driejarige en vierjarige variant met een gemeenschappelijke kern. Hierdoor zullen de verschillen tussen beide deeltijdvormen geheel verdwijnen. Daarentegen zullen er wel verschillen (zie onderwerp 2) met de voltijdse variant blijven bestaan. De nieuwe deeltijdopleiding MER zal (in beide varianten) per september 2009 worden ingevoerd. Vanaf dat moment zal de bestaande vierjarige deeltijdvariant worden afgebouwd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 2

9 Voor de ABR is internationalisering sinds het studiejaar een speerpunt. Voor versterking van de internationaliseringcomponent in het onderwijs is een speciale projectgroep opgericht. Een van de taken van deze projectgroep is het uitbreiden en intensiveren van een netwerk voor internationale stages en uitwisselingsprogramma s voor studenten en docenten. In september 2009 is de start gepland van het Final Year (International Classroom) Business, Public Management and International Law. Het Final Year is een constructie die Saxion heeft ingesteld om buitenlandse studenten in staat te stellen, samen met Nederlandse studenten in Enschede onderwijs te volgen en mee te doen aan een praktijkproject. De omvang is 60 studiepunten en de voertaal is Engels Visitatierapport 2003 In het visitatierapport Breed en Veelzijdig dat in 2004 verscheen, komt de visitatiecommissie tot de conclusie dat MER Saxion competente afgestudeerden op de arbeidsmarkt aflevert die over voldoende vakinhoudelijke kennis en vaardigheden beschikken. Er is ook kritiek. Die betreft vooral de profilering van de opleiding en de externe oriëntatie, waaronder internationalisering. Voorts plaatst de commissie kanttekeningen bij de werk- en toetsvormen in de opleiding en het onderwijsrendement. In de bestuurlijke reactie op het visitatierapport somt de opleiding de maatregelen op die zij naar aanleiding van de visitatie wil nemen. Al deze maatregelen zijn tussen 2004 en 2008 afgerond. Een opsomming: De profilering van de opleiding. MER Saxion heeft sinds 2004 een breed en bedrijfskundig profiel met een accent op de dienstensector. In het huidige curriculum is het juridische profiel verlaten en wordt evenwichtig aandacht besteed aan economische, juridische en managementcomponenten. Externe oriëntatie: - De opleiding heeft in 2006 een plan uitgewerkt gericht op verdere implementatie van de thema s internationalisering en globalisering. In het verlengde daarvan is Engels weer op het programma gezet. Ook is in het curriculum ruimte gemaakt voor nieuwe internationaal georiënteerde modules en activiteiten. MER stagiairs en afstudeerders vinden hun plek sindsdien onder meer in bijvoorbeeld Engeland, Duitsland, Curaçao en de USA. De externe oriëntatie is voorts versterkt door de contacten met de beroepenveldcommissie uit te breiden en beter te benutten. - De opleiding beschikt over een tien leden sterke en breed samengestelde beroepenveldcommissie. Ieder lid van de commissie heeft zich op verzoek van de opleiding op basis van deskundigheid en affiniteit ontfermd over een van de taakgebieden van de major of over de minors Financiële dienstverlening en Law. Door dit proces van adoptie is de beroepenveldcommissie nauw betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het onderwijs. De werk- en toetsvormen. Binnen het kader van de ABR brede onderwijsvisie en het didactisch concept wordt actief leren van de studenten uitgelokt en gestimuleerd door beroepsgerichte opdrachten. Via toetsing aan de hand van praktijkproeven en beroepsproducten gaat de opleiding na of de student de door de opleiding geformuleerde competenties heeft verworven. Sinds augustus 2008 ontwikkelt de opleiding competentiekaarten. Op deze kaarten wordt vastgelegd welke beroepstaken en competenties in een taakgebied centraal staan en welke kennis en vaardigheden nodig zijn om de competenties adequaat te kunnen verwerven. Het onderwijsrendement. De opleiding heeft streefcijfers geformuleerd voor de onderwijsvraagfactor, studentenaantallen, gemiddeld aantal studiepunten per student per studiejaar, gemiddelde verblijfsduur van uitvallers en afstudeerders, het aantal uitvallers en het aantal afstudeerders. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 3

10 1.6. Interne audit 2008 Saxion heeft in zijn kwaliteitszorgsysteem opgenomen dat voorafgaande aan de visitatie voor een accreditatie een interne audit wordt uitgevoerd. Voor de opleiding MER is dit gebeurd op 2 en 3 december Het auditteam heeft kennisgenomen van het rapport van deze interne audit (Auditrapport MER, januari 2009). In het algemeen heeft het panel positief geoordeeld over de kwaliteit van de voltijd variant van de opleiding MER. Ten aanzien van de deeltijdvariant, met name de compacte, heeft het auditpanel enkele kritische kanttekeningen geplaatst bij onder meer het vrijstellingenbeleid, de geringe variatie in werkvormen en de verantwoording van de studielast. De toetsing en opbouw van het programma is in eerste instantie niet op de competenties gebaseerd, maar op kennis, vaardigheden en daarnaast ook op competenties, waarmee de aard van competenties (geïntegreerd kennis, vaardigheden en gedrag) effectief losgelaten wordt. Het panel heeft daardoor de indruk dat de competenties niet vertaald zijn in onderwijsprogramma s, maar dat de inhoudelijke pijlers centraal staan in het curriculum, en dat de competenties er daarom later aan gekoppeld zijn. Het auditteam heeft de uitkomsten van de interne audit betrokken bij zijn beoordeling van de opleiding MER. Het team heeft vastgesteld dat de aandacht voor kwaliteit en groei in veel facetten herkenbaar is. De grote hoeveelheid verbeterslagen in combinaties met de grote hoeveelheid functies en het inspringen op vele ontwikkelingen vindt het auditteam een aandachtspunt, ondanks dat het team tijdens de audit geen negatieve effecten hiervan heeft kunnen ontdekken Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende voltijd en deeltijd varianten is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt dat de opleiding zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste heeft gebaseerd op het landelijke beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een MER-opleiding op hbo-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 4

11 Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door opleiding MER aangeleverde schriftelijke informatie: Kwaliteitsrapport Studiegids; Onderwijs- en Examen Regeling OER; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door opleiding MER aangeleverde documentatie heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van beide opleidingsvarianten. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van management, economie en recht, één student, één lead auditor en één secretaris vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op de niveaus van management, coördinatie, examencommissie, docenten en studenten heeft getoetst of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door verscheidene malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van aanvullende documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. 1 De visitatie heeft op 21 en 22 mei 2008 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 5

12 De aanvullende, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht van cv s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 6

13 Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 7

14 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Mr. J.A. Frederik Prof. mr. dr. A.J.P. Brack vakdeskundige M. Nitert werkvelddeskundige R. Meelhuysen studentlid D.P.M. de Koning MSc Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding MER noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Frederik is lead auditor. Hij heeft inmiddels diverse audits in het kader van accreditatie geleid binnen verschillende domeinen. Hij is actief als consultant en heeft een lange carrière achter de rug, met name op het grensgebied van ICT en onderwijs. Hij heeft in zijn vorige en huidige functies (o.a. als docent, leerplancoördinator, projectmanager en directeur oriëntatiejaar) ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan hbo-opleidingen gesteld worden. De heren Nitert en Brack hebben zich in hun beoordeling, vanuit werkveld en vakgebied, met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De heer Brack heeft zich in zijn beoordeling gericht op de kwaliteit van de opleidingen, de actualiteit en relevantie van het richtinggevend domeinspecifieke kader. Hij is sinds 1991 hoogleraar Juridische aspecten van de bedrijfskunde (bedrijfsrecht) aan de Universiteit Twente, faculteit Management en Bestuur en sedert 2000 raadsheer-plaatsvervanger (incidenteel rechter) in het Gerechtshof Arnhem. De heer Nitert heeft op grond van zijn ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals op het terrein van Management, Economie en Recht op hbo-niveau. Hij is heeft een leidinggevende functie bij E-brigde, het Shared Service Center van de Randstad Groep in Nederland. Binnen Randstad heeft hij functies bekleed op het gebied van marketing, management, kwaliteitszorg en finance. De heer Meelhuysen is derdejaars student Management, Economie en Recht (afstudeerrichting Commerciële Bedrijfskunde) bij Hogeschool Utrecht. Hij heeft in het kader van deze studie een half jaar gestudeerd aan het Athlon Institute of Technology in Ierland (Bachelor of Business). De heer Meelhuysen neemt deel aan het Topclass-programma van de Faculteit Economie & Management en is daarnaast lid van het studentenpanel van de opleiding MER. Mevrouw De Koning heeft tijdens haar studie Internationaal Management diverse (financieel-) economische en juridische vakken gevolgd. Tijdens haar studie Cultuur, Organisatie en Management aan de VU heeft zij daarnaast ervaring opgedaan met bestuurlijke vraagstukken, organisatieverandering en strategisch management. Tevens heeft zij in haar huidige functie ervaring in kwaliteitsmanagement opgebouwd. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 8

15 Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 20 april 2009 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 9

16 Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 10

17 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Visie van de opleiding MER Saxion beschikt over een eigen visie op het beroep. De opleiding profileert zich expliciet als een bedrijfskundige opleiding. De opleiding is gericht op het verwerven van bekwaamheid in het werken aan vraagstukken op bedrijfskundig gebied, die zich in organisaties in verschillende contexten voordoen. Recent is begonnen het accent te verleggen naar bestuurlijke bedrijfsvraagstukken die te maken hebben met internationalisering, interne organisatie en procesbeheersing. De opleiding kiest voor de dienstensector waaronder zij ook diensten binnen de overheid schaart als primair aandachtsveld. De opleiding MER leidt bachelors op die inzetbaar zijn in een breed scala van beleidsvoorbereidende, adviserende en leidinggevende functies op tactisch niveau. Zij verrichten hun werkzaamheden in een veelheid van organisaties in het publieke en private domein. Voorbeelden van startfuncties van MER afgestudeerden zijn medewerker kwaliteitszorg, consultant, adviseur P&O, accountmanager bank- en verzekeringen, procesmanager, bedrijfsadviseur Kamer van Koophandel, subsidieadviseur, productontwikkelaar pensioenen en verzekeringen en ambtelijk secretaris. Al deze beroepen zijn relevant voor de eerste baan tot ongeveer vijf jaar werkervaring. Na 5 jaar praktijkervaring kunnen de diverse functies op managementniveau uitgevoerd worden. Beroeps- en opleidingsprofiel Het profiel van Saxion MER (vastgelegd in het Onderwijs- en toetsplan) is gebaseerd op het landelijk vastgesteld beroeps- en deskundigheidsprofiel dat in 1998 is vastgesteld door alle MERopleidingen in het Landelijk Overleg Opleidingen MER (LOO MER) en dat geaccordeerd is door vertegenwoordigers uit het beroepenveld. Saxion MER neemt via dit overleg deel aan discussies over actuele ontwikkelingen. In 2008 is het landelijk vastgesteld profiel vernieuwd. Het profiel is duidelijker geformuleerd; het kenmerkende van de MER (met name de integrale bedrijfskundige benadering) is explicieter verwoord. MER Saxion heeft actief bijgedragen aan de vernieuwing van het profiel. Daardoor heeft de opleiding al op het profiel kunnen anticiperen, bijvoorbeeld door de aandacht in het curriculum voor procesmanagement, maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), internationalisering en corporate governance. MER Saxion heeft de volgende zes taakgebieden gedefinieerd als de kern van het major gedeelte van de opleiding. 1. oprichten onderneming en kredietverlening (OON); 2. bedrijfskundige processen in organisaties (BPO); 3. (personeels- en kwaliteits)management (MAN); 4. regionaal-economische (vastgoed)ontwikkeling (VST); 5. onderneming en klant (O&K); 6. organisatie in beweging (OIB). Voor elk van deze taakgebieden heeft de opleiding een set eigen domeinspecifieke competenties ontwikkeld. In totaal werkt de opleiding met 19 opleidingscompetenties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 11

18 De opleiding heeft deze competenties getoetst aan het landelijk profiel. Op grond van deze toetsing heeft zij vastgesteld dat de eigen opleidingscompetenties de landelijke competenties omvatten. Elke competentie is geformuleerd als het vermogen van een afgestudeerde in een bepaalde beroepsrol een beroepstaak uit te voeren of een vraagstuk op te lossen in een authentieke context. MER compact sluit net als MER voltijd en MER deeltijd aan op de landelijke competenties. In vergelijking met MER voltijd en deeltijd is MER compact wat economischer van aard en iets meer gericht op de industriële sector. In de komende jaren zal meer aansluiting met het MER voltijd curriculum worden gezocht. Validering door het werkveld De opleiding kent een beroepenveldcommissie. Deze bestaat uit tien leden die samen de volgende deskundigheden vertegenwoordigen: recht, kwaliteitsmanagement, controlling, marketingmanagement, bedrijfskunde, ICT, opleidingsdeskundigheid (oud studenten) en algemene werkvelddeskundigheid (werknemers van stagebiedende bedrijven). De beroepenveldcommissie houdt zich actief bezig met de aansluiting van de opleiding op de beroepspraktijk. Zo is m.i.v. het studiejaar elk van de leden van de beroepenveldcommissie gekoppeld aan een taakgebied van de hoofdfase, zodat vanuit het beroepenveld een inhoudelijke bijdrage geleverd kan worden (zie ook facet 2.1). De opleidingscompetenties zijn gevalideerd door de beroepenveldcommissie van de opleiding. Ook heeft de beroepenveldcommissie van MER Saxion een belangrijke inhoudelijke bijdrage geleverd aan het MER beroepsprofiel (zoals vastgesteld door het LOO MER in 2008). De commissie heeft tussenproducten besproken en erop gereageerd. Veel van haar adviezen zijn verwerkt in het uiteindelijke product. Naast de beroepenveldcommissies per opleiding is er een raad van advies die het managementteam van ABR adviseert over de strategische positionering van de academie. De leden van de raad van advies zijn senior functionarissen en/of bestuurders in de werkvelden waarvoor ABR de studenten opleidt. Internationalisering Zoals wij hierboven hebben aangegeven, is de opleiding recent begonnen om het accent te verleggen naar bestuurlijke bedrijfsvraagstukken die o.a. te maken hebben met internationalisering. Verder heeft zij naast de zes eerdergenoemde taakgebieden het taakgebied internationalisering geformuleerd. Dit is voor een deel opgenomen bij het taakgebied organisatie in beweging (OIB). De opleiding heeft beschreven over welke kennis, vaardigheden en attitudes de student moet beschikken, wil hij competenties op het gebied van internationalisering hebben. De opleiding denkt hierbij bijvoorbeeld aan kennis over recht, economie en sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen in een internationale context, gedrag en houding m.b.t. gevoeligheid voor verschillen bij interculturele en internationale contacten en sociaalcommunicatieve vaardigheden zoals Engels spreken bij presentaties en onderhandelingen. De opleiding wil m.b.t. internationalisering ook zaken betrekken als Maatschappelijk verantwoord ondernemen (internationale codes voor verantwoording), Corporate Governance (voorschriften, rules voor verslaglegging, compliance), (Inter)nationale culturele verschillen (intercultureel management) en bedrijfs- en professionele ethiek (professionele integriteit en corruptiepreventie). Om studenten deze competenties te laten verwerven, heeft de opleiding ervoor gekozen om internationalisering en globalisering als rode draden door de opleiding te weven zodat herhaald aandacht wordt gegeven aan deze thema s. M.b.t. de aandacht voor internationalisering in het curriculum van de opleiding MER verwijzen wij naar facet 2.2. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 12

19 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende oordelen: Het auditteam heeft kennis genomen van het landelijk profiel en de vertaling daarvan naar competenties van de opleiding. Het team is van oordeel dat de eindkwalificaties van de opleiding MER corresponderen met de kerntaken van een beginnend beroepsbeoefenaar en aansluiten bij de eisen die vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding MER. Het auditteam is van mening dat de opleiding op adequate wijze de landelijk vastgestelde competenties heeft vertaald naar eigen opleidingscompetenties. Via de beroepenveldcommissie heeft de opleiding een aantoonbare relatie met het werkveld. Deze commissie houdt zich actief bezig met de aansluiting van de opleiding op de beroepspraktijk. Het team constateert dat de opleiding de competenties heeft besproken met de beroepenveldcommissie en deze door de commissie heeft laten valideren. Het auditteam is van mening dat de opleiding een heldere visie heeft op internationalisering in relatie tot het domein waarin zij zich begeeft. Het auditteam juicht de ambitie van de opleiding om de internationale dimensie steviger in het programma te verankeren toe. Naar mening van het auditteam zou de opleiding meer kunnen doen met het internationale werkveld. Het team wil dan ook aanbevelen om een netwerk van internationale contacten in het werkveld verder op te bouwen, al dan niet in samenwerking met andere opleidingen in het domein. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 13

20 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de opleiding geanalyseerd om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor. Voor de verantwoording over het hbo-niveau heeft de opleiding aansluiting gezocht met de tien generieke kernkwalificaties voor de hbobacheloropleidingen, zoals de Commissie Franssen die heeft geformuleerd. Deze kernkwalificaties hebben expliciet een rol gespeeld bij de ontwikkeling van het curriculum, het formuleren van de competenties en de leerdoelen en het opstellen van de opdrachten. Uit de relatie met de opleidingscompetenties leidt het auditteam af dat de tien generieke hbo-kwalificaties afgedekt zijn. Dublin Descriptoren Als referentiekader voor de bepaling of de eindkwalificaties aansluiten bij internationaal geaccepteerde beschrijvingen, gebruikt de opleiding de Dublin Descriptoren. De beschrijving van de eindkwalificaties bevat weliswaar geen expliciete verwijzing naar de Dublin Descriptoren, maar de opleiding heeft in het Kwaliteitsrapport Bacheloropleiding Management, Economie en Recht (d.d. maart 2009) wel aangegeven hoe de studenten via competentieontwikkeling in de vier leerlijnen (kennislijn, integrale leerlijn, vaardigheidslijn en studieloopbaanontwikkelingslijn) toewerken naar het bachelorniveau, zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren. Hieronder geven wij een beschrijving van de competentieontwikkeling bij Saxion MER in relatie met elk van de vijf Dublin Descriptoren: Kennis en inzicht: de verwerving van kennis en inzicht door studenten vindt plaats in de kennislijn (conceptuele leerlijn). In deze leerlijn krijgen de studenten cursussen aangeboden en leren zij de voor de beroepsuitoefening relevante concepten, modellen, gezichtspunten en theorieën begrijpen en gebruiken. Toepassen kennis en inzicht: in de integrale leerlijn, de stage en de afstudeerfase leren de studenten kennis en vaardigheden toe te passen bij het oplossen van beroepsproblemen en het maken van beroepsproducten. Oordeelsvorming: oordeelvorming is aanwezig in de integrale leerlijn, met name bij het beoordelen van informatie, het ordenen van gegevens, het afwegen van oplossingsalternatieven en het trekken van conclusies. Communicatie: communicatie en taal worden getraind en beoordeeld in de vaardigheidslijn. Er zijn bijvoorbeeld trainingen communicatieve vaardigheden, schriftelijk adviseren, gespreksvoering en coöperatieve vaardigheden. Toepassing van deze vaardigheden heeft plaats in de integrale leerlijn, in de stage en de afstudeerfase. Schriftelijk adviseren komt terug in studieonderdelen die met een rapport worden afgesloten. In de propedeuse ligt expliciet het accent op de communicatieve vaardigheden. Leervaardigheden: in de studieloopbaanontwikkelingslijn leren studenten te reflecteren op en betekenis te geven aan leer- en werkervaringen in studie en beroep. Daarnaast leren ze om op basis van ervaring en reflectie hun professionele ontwikkeling vorm te geven en te sturen. Ook worden ze ondersteund bij het identificeren en vaststellen van ambities, kwaliteiten en te ontwikkelen competenties. In feite gaat het in deze leerlijn om de ontwikkeling van het leervermogen. De opleiding geeft aan dat de opleidingscompetenties in de toekomst worden getoetst aan de hand van beoordelingsaspecten die zijn afgeleid van de Dublin Descriptoren, waardoor er een direct verband is tussen de opleidingscompetenties en de vijf descriptoren. Het auditteam acht deze ontwikkeling een goede zaak. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 14

21 Samenvattend is het auditteam van mening, dat de eindkwalificaties qua reikwijdte en complexiteit overeenkomen met de reikwijdte en complexiteit waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen. Van belang is, dat gebleken is dat de leden van de beroepenveldcommissie feedback geven op het behaalde hbo-niveau bij het afstuderen. Zij zijn van mening dat MER-studenten voldoen aan het bachelorniveau zoals beschreven in de vijf Dublin Descriptoren (zie voor toelichting facet 6.1). Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende oordelen: Het team stelt vast dat de nagestreefde eindkwalificaties aantoonbaar aansluiten bij de Dublin Descriptoren. De opleidingscompetenties zijn niet direct gekoppeld aan de Dublin Descriptoren, maar in de competentieontwikkeling van studenten via vier leerlijnen heeft elke dimensie van de Dublin Descriptoren een herkenbare plaats gekregen in het opleidingsprogramma. Van belang is dat gebleken is, dat de leden van de beroepenveldcommissie feedback geven op het behaalde hbo-niveau bij het afstuderen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 15

22 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs De opleiding heeft in het beroepsprofiel van MER en de daarmee samenhangende beroepscompetenties de generieke hbo-kwalificaties en de Dublin Descriptoren verwerkt en sluit hiermee aan bij de beschrijving van het bachelorniveau. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De wijze waarop de opleiding aansluit bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor, beoordeelde het auditteam reeds als voldoende (zie facet 1.2). Beroepsonderwijs De eindkwalificaties van de opleiding MER zijn geformuleerd in termen van competenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de MER bedrijfskundige relevante werkveld geborgd. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende oordelen: In facet 1.1 hebben wij reeds aangegeven welke eindkwalificaties de opleiding hanteert en hoe deze aansluiten op door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel. De opleidingscompetenties zijn geformuleerd in samenspraak met het afnemend werkveld en zijn door dit werkveld gevalideerd. De oriëntatie op het voor de MER bedrijfskundige relevante werkveld is geborgd. In facet 1.2 hebben wij reeds aangegeven dat het auditteam van oordeel is dat de opleidingscompetenties qua reikwijdte en complexiteit overeenkomen met de reikwijdte en complexiteit waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen. Op basis hiervan kan de opleiding worden gerekend tot het hoger onderwijs. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor alle opleidingsvarianten als voldoende. Alle facetten zijn positief beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp Doelstelling Opleiding is voor de opleiding Management, Economie en Recht derhalve positief. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO-Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel twee van de drie facetten van het onderwerp Doelstellingen opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie Beslisregels onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam de kwalificatie goed als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 16

23 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Kennisontwikkeling via vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal Het auditteam heeft tijdens het visitatiebezoek de boekenlijst bestudeerd en concludeert dat de aangeboden literatuur voldoende breed, overwegend relevant en van het voor de opleiding relevante hbo-niveau is. Studenten maken vooral gebruik van Nederlandse literatuur. Waar nodig of gewenst wordt Engelstalige literatuur gebruikt. In de blokboeken wordt verder verwezen naar aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal. Zo staat in het blokboek Oprichten van een onderneming (OON) dat materiaal nodig is uit bronnen zoals de KvK, brancheorganisaties, banken, Syntens, CBS en overheidspublicaties om alle relevante informatie t.b.v. een onderbouwd ondernemingsplan te maken. Binnen de conceptuele leerlijn wordt er ten slotte gebruik gemaakt van casuïstiek uit de beroepspraktijk. Kennisontwikkeling via interactie met de beroepspraktijk Het auditteam stelt vast dat de interactie met de beroepspraktijk goed is geregeld. Het MERcurriculum is zo opgezet dat de studenten tijdens hun hele studie in aanraking komen met de beroepspraktijk. Zowel in de conceptuele als in de integrale leerlijn vindt uitwisseling plaats met de beroepspraktijk via bedrijfsbezoeken, het in alle modulen uitvoeren van opdrachten die aan de beroepspraktijk zijn ontleend en het bijwonen van gastcolleges door sprekers uit het bedrijfsleven. In de integrale leerlijn leren studenten vraagstukken oplossen die kenmerkend zijn voor de beroepspraktijk van de startende professional. De opdrachten in de integrale leerlijn lijken zoveel mogelijk op opdrachten of taken uit de beroepspraktijk: ze worden door het werkveld aangeleverd of ze worden in het werkveld uitgevoerd. De opdrachten worden rechtstreeks afgeleid uit de taakgebieden en leiden tot beroepsproducten. In het derde jaar van de opleiding lopen studenten 20 weken stage. De activiteiten die studenten in de stageperiode uitvoeren, hebben betrekking op een of enkele van de taakgebieden en de bijbehorende competenties. In het vierde jaar sluiten de studenten de opleiding af met een afstudeerproject van een halfjaar bij een bedrijf. In deze fase bewijzen studenten dat zij in staat zijn zelfstandig een extern geworven praktijkprobleem op te lossen. Voor MER Compact geldt dat de praktijkcomponent zeer sterk is, doordat elk kwartiel een thema centraal staat dat is opgebouwd rond opdrachten in de eigen beroepspraktijk: zogenoemde action learning opdrachten. Ook deeltijdstudenten voeren een deel van de opdrachten uit op hun eigen werkplek. Kennisontwikkeling via toegepast onderzoek Sinds is een onderzoekslijn van in totaal 12 studiepunten door het programma geweven (onderwijseenheden probleemanalyse en onderzoeksvaardigheden 1 t/m 3). ABR heeft in de notitie Onderzoeksvaardigheden competenties geformuleerd op het gebied van wetenschappelijke vorming en onderzoek die studenten in de opleidingen moeten verwerven. Onderzoeksvaardigheden worden geoefend in integrale opdrachten. Een voorbeeld hiervan is kwartiel 3.3 waarin studenten een kwalitatief onderzoek voor een externe opdrachtgever uitvoeren. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 17

24 Voorts moeten de studenten in de cursus methoden en technieken van onderzoek en in het practicum interviewtechniek onderzoeksvaardigheden toepassen. Tot slot is er de afstudeeropdracht waarin studenten zelfstandig een onderzoek in de praktijk uitvoeren. In het huidig curriculum van MER Compact verwerven studenten onderzoeksvaardigheden d.m.v. het uitvoeren van allerlei onderzoeken gedurende de studie, bijvoorbeeld een kwantitatief onderzoek bij de action learning opdracht Marketing in de eigen organisaties. Vanaf studiejaar kent ook MER Compact de aparte onderwijseenheden onderzoeksvaardigheden. Probleemanalyse is geïntegreerd in een action learning opdracht. 69% van de studenten vindt dat ze voldoende onderzoeksvaardigheden ontwikkelen tijdens de opleiding (Studenttevredenheidsonderzoek 2008). Ze beoordelen dit onderdeel van de studie met het cijfer 7,3. De opleiding werkt samen met de lectoraten Governance, Gebiedsontwikkeling & Recht, Regionale Ontwikkeling en Kennisinnovatief ondernemerschap. De lectoren dragen bij aan de inhoud van de cursussen en/of de trainingen en geven gastcolleges. Binnen de kenniskringen van deze lectoraten worden docenten en studenten de gelegenheid geboden om onderzoek te verrichten naar actuele thema s. Zo doen bij de lectoraten Gebiedsontwikkeling en recht en Kennisinnovatief ondernemerschap studenten mee aan onderzoeken (o.a. via student-assistentschappen). Vanuit de lectoraten zijn ook minoren ontwikkeld en uitgevoerd. Uit het gesprek met lectoren en docentleden van enkele kenniskringen is de commissie gebleken dat in korte tijd vooruitgang is geboekt om de koppeling tussen onderzoek en onderwijs te maken. Dit blijkt uit de cyclus onderzoekvaardigheden in het curriculum en doordat enkele docenten met een deeltijdtaak voor onderzoek reeds gastcolleges hebben gegeven over hun onderwerp van research. De waarde van de lectoraten, de meerwaarde van het daar uitgevoerd toegepast onderzoek en het direct inbrengen van de opgedane kennis in het onderwijs werd tijdens de panelgesprekken nadrukkelijk onderstreept. De opleiding is zich ervan bewust dat de relatie met lectoraten en onderzoeksprogramma s (nog) meer aandacht vraagt. Zij werkt dan ook hard aan intensivering van deze relatie, o.a. door meer docenten lid te laten worden van een kenniskring en meer studenten hierin te betrekken. Verbanden met actuele ontwikkelingen Door de praktijkcomponenten in het curriculum is er een hechte relatie met actuele ontwikkelingen in het vakgebied en de beroepspraktijk. De opleiding onderhoudt contact met het werkveld door onder andere de beroepenveldcommissie. Het auditteam heeft kennis genomen van de verslagen van de beroepenveldcommissie. Hieruit valt af te leiden dat de actuele ontwikkelingen in het vakgebied worden gevolgd en vertaald naar het onderwijs. Zo wordt er op advies van de beroepenveldcommissie meer aandacht besteed aan adviesvaardigheden, verandervaardigheden en governance. Daarnaast zijn docenten actief binnen de stagebegeleiding en begeleiding bij het afstudeertraject. Zij komen in contact met bedrijven en uit deze ervaringen wordt casuïstiek in het programma ingezet. Een van de voorbeelden is de training commerciële gespreksvoering, die op advies van stagebiedende bedrijven in het curriculum is opgenomen. Ontwikkeling van beroepsvaardigheden en verbanden met actuele beroepspraktijk In elk studiejaar is in de programma s van de voltijdse, de deeltijdse leerroute en de leerroute MER Compact ruimte gereserveerd voor het oefenen van beroepsvaardigheden. Voorbeelden van deze vaardigheden zijn gespreksvoering, argumenteren, pleiten, onderhandelen, onderzoeken, adviseren, leiding en begeleiding geven aan collega s en groepen, informatievaardigheden en ICTvaardigheden. Naast deze vaardigheden die in de vaardigheidslijn worden getraind, ontwikkelen studenten ook vaardigheden als interviewen, analyseren, rapporteren en presenteren. Voor de deeltijdopleiding en de opleiding MER Compact geldt dat studenten beschikken over een relevante werkplek en daarmee in direct verband staan met de actuele beroepspraktijk. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, Saxion Hogeschool 18