Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding International Business & Languages voltijd. Hogeschool van Amsterdam

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding International Business & Languages voltijd Hogeschool van Amsterdam

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding International Business & Languages voltijd CROHO nr Hogeschool van Amsterdam Hobéon Certificering BV november 2008 Auditteam: Drs. W.G. van Raaijen Prof. Dr. M.J.P. van Mulken Drs. M. Le Roux Mevr. M. de Keijzer Secretaris: D.P.M. de Koning, MSc

3 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 4 juni Bevindingen en beoordeling 7 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 7 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 7 Facet 1.2. Niveau Bachelor 15 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 17 Onderwerp 2: Programma 20 Facet 2.1. Eisen HBO 20 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Facet 2.3. Samenhang Programma Facet 2.4. Studielast 33 Facet 2.5. Instroom 36 Facet 2.6. Duur 39 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 40 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 44 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 48 Facet 3.1. Eisen HBO 48 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 50 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 52 Onderwerp 4: Voorzieningen 55 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 55 Facet 4.2. Studiebegeleiding 57 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg Facet 5.1. Evaluatie Resultaten Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 64 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 65 Onderwerp 6: Resultaten 67 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 67 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding International Business and Languages voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 74 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 4 juni 2008

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding International Business & Languages Bereik van de beoordeling De Hogeschool van Amsterdam (hierna: HvA), in casu de Hogeschool voor Economische Studies (hierna: HES) van het Domein Economie en Management, verzorgt veertien HBO bacheloropleidingen. Het onderhavige rapport heeft betrekking op: International Business and Languages, voltijd crohonummer De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding International Business and Languages (voltijd) Karakteristiek van de opleiding De opleiding International Business and Languages (IBL) maakt deel uit van het Domein Economie (Domein E&M) van de Hogeschool van Amsterdam. In het dagelijks spraakgebruik wordt het domein aangeduid met de merknaam HES De opleiding IBL telde per 1 oktober 2007 in totaal 422 bekostigde studenten en had in 2007 een instroom van 171 studenten. De opleiding wordt in een voltijdvariant aangeboden op de locatie Fraijlemaborg. Momenteel kent de opleiding ook nog een deeltijdvariant. De HES heeft besloten, met het oog op het geringe studentenaantal, om de deeltijdvariant af te bouwen. De inschrijving van nieuwe studenten stopt per 31 augustus Per studiejaar 2008/2009 is er derhalve geen instroom meer. De deeltijdvariant IBL van de HvA wordt per 31 december 2010 beëindigd. De opleiding heeft toestemming van de NVAO om de deeltijdvariant buiten beschouwing te laten in deze accreditatie. De zittende studenten moet wel de mogelijkheid geboden worden de opleiding af te maken De opleiding IBL VT is gepositioneerd onder de HES-afdeling Internationaal, die is gelokaliseerd op Fraijlemaborg. Binnen de afdeling Internationaal worden Nederlandstalige opleidingen (en afstudeerrichtingen) en Engelstalige opleidingen (en afstudeerrichtingen) aangeboden. De Nederlandstalige opleidingen zijn, naast IBL, Trade Management gericht op Azië (TMA) en International Management (IM afstudeervariant van Commerciële Economie). De Engelstalige opleidingen zijn IBMS (international Business and Management Studies), BIM (Business Intelligence Management afstudeervariant in afbouw van Bedrijfskundige Informatica) en IFM (International Financial Management afstudeervariant van Bedrijfseconomie) De opleiding IBL leidt studenten op voor functies op het gebied van Marketing en Communicatie in een internationale economische omgeving. Kernpunten van de opleiding zijn economie en talen. De IBL er kan naast in het Engels, in minimaal twee andere vreemde talen communiceren. Hij beschikt daarnaast over brede economische kennis, kennis van internationaal zaken doen en inzicht in culturen. Ook is de IBL er bekend met internationaal marktonderzoek, marketing management en direct marketing. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 1

5 1.4. Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de voltijdse variant van de opleiding International Business & Languages is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: De opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een opleiding International Business & Languages op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding International Business & Languages aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 2

6 Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de voltijdvariant. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten één externe onafhankelijke vakdeskundige op het gebied van international business and languages en één onafhankelijke deskundige binnen het werkveld international business, één student uit het betreffende domein, één lead auditor vanuit Hobéon Certificering en één secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens of na de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding(en) overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; overzicht (cijfermatig) van de buitenlandse instroom; detailbeschrijving van het minorenaanbod; beschrijving van de finale examinering; plan van aanpak voor de Talenschool; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in Visitatie heeft op 4 juni2008 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 3

7 een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 4

8 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Drs. W.G. van Raaijen Prof. Dr. M.J.P. van Mulken vakdeskundige De heer M. le Roux werkvelddeskundige Mevrouw M. de Keijzer student D.P.M. de Koning, MSc Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding International Business and Languages noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer W.G. van Raaijen is lead auditor en heeft inmiddels een groot aantal audits in het kader van accreditatie geleid binnen de verschillende domeinen in het hoger onderwijs. De externe deskundigen, mevrouw Van Mulken en de heer Le Roux hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Mevrouw Van Mulken en de heer Le Roux hebben op grond van hun ervaring en positie in het vakgebied respectievelijk het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het vakgebied en werkveld gesteld worden aan professionals op het terrein van international business & languages op HBO-niveau. Mevrouw Van Mulken is werkzaam als universitair hoofddocent bij de opleiding Bedrijfscommunicatie (BC) aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Naast haar docentschap bij de RU is zij coördinator van de Research Master Language and Communication. Kort na de visitatie is zij benoemd tot hoogleraar internationale Bedrijfscommunicatie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. De heer Le Roux is gespecialiseerd op het terrein van marketing(communicatie) en promotionele activiteiten op de terreinen media en voedingsmiddelen en spirituozen. Mevrouw De Keijzer is derdejaars voltijdstudent IBL aan Hogeschool INHOLLAND te Rotterdam. Zij heeft stage gelopen bij het bureau Internationalisering, waardoor ze een breed beeld heeft gekregen van de opleiding IBL. Momenteel studeert zij een half jaar in Berlijn. Mevrouw De Koning heeft tijdens haar studie Internationaal Management veel internationale ervaring opgebouwd en kennis opgedaan van zowel business vakken als vreemde talen. Tijdens haar studie Cultuur, Organisatie en Management aan de VU heeft zij daarnaast ervaring opgedaan met bestuurlijke vraagstukken, organisatieverandering en strategisch management. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 5

9 Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 4 juni 2008 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 6

10 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Nb. Overal waar hij of hem staat, kan de lezer dus ook zij of haar lezen. Landelijk beroeps- en opleidingsprofiel De opleiding baseert zich op het in juni 2003 landelijk vastgestelde Beroeps- en Competentieprofiel ( International Business Relations, competentieprofiel IBL 2003). Dit competentieprofiel is gebaseerd op het beroepsprofiel IBL uit Het bestaat uit twee delen: een profielschets van de afgestudeerde IBL er en een aantal voorbeelden van start- en doorgroeifuncties Het landelijke beroeps- en opleidingsprofiel IBL is inhoudelijk gerelateerd aan de landelijke domeincompetenties van de Bachelor of Commerce. Inmiddels is er een nieuw landelijk opleidingsprofiel in ontwikkeling. Profielschets De IBL er is de schakel tussen zijn bedrijf en de internationale omgeving en kan de belangen van zijn bedrijf of organisatie in kaart brengen, doelen stellen en deze vertalen in plannen. Hij legt en onderhoudt contacten met de internationale relaties van zijn bedrijf of organisatie, met name op de onderstaande drie gebieden: internationaal inkoop-, verkoop- en accountmanagement; internationaal marketing(communicatie)management; exportmanagement, waarbij de IBL er zich bezig houdt met de logistieke, financiële en verzekeringstechnische aspecten van het internationale goederenverkeer. De IBL er vertaalt deze contacten in activiteiten op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Elk gebied heeft eigen benamingen voor zowel start- als doorgroeifuncties (zie verder facet 1.3 beginnende beroepsbeoefenaar ) De spil, datgene waar het bij IBL om draait, wordt gevormd door de internationale relaties. Wat een IBL er onderscheidt is, dat hij zelfstandig internationale business relaties kan verkennen, vormgeven, uitbouwen, beheren en evalueren. Dat biedt een basis om de afgestudeerde IBL er een naam te geven, die de veelheid van in de praktijk voorkomende functiebenamingen overstijgt en verenigt:international business relations manager: het gaat om business relations; de context is internationaal; zaken doen is vandaag de dag veelal internationaal, maar dat geldt des te nadrukkelijker voor de functies waarin de IBL er werkzaam is; het gaat om het managen van een cyclisch werkproces. De IBL er vervult in de functie van international business relations manager drie rollen: uitvoerend, adviserend en beslissend. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 7

11 Visie van de opleiding De opleiding verwoordt haar visie op de IBL er als volgt: Door de toenemende globalisering van markten, toenemende concurrentie op de thuismarkt, Europese integratie is er een toenemende behoefte bij bedrijven aan internationaal georiënteerde managers. Kennis van de ins en outs van internationaal management, en internationale zakelijke dienstverlening wordt van steeds groter belang. Steeds meer bedrijven onderkennen de noodzaak van een structurele, planmatige aanpak van hun internationaliseringactiviteiten en zijn op zoek naar medewerkers die hieraan een goede bijdrage kunnen leveren: de kansen voor bedrijven op buitenlandse markten nemen toe. Binnen de opleiding krijgen deze aspecten volop aandacht. De IBL er, kortom: - heeft een brede internationale interesse; - heeft de ambitie om over grenzen heen actief te zijn; - wil functioneren in en met andere culturen; - heeft het vermogen in een team samen te werken; - toont initiatief en doorzettingsvermogen, en; - gaat oplossings-, en resultaatgericht te werk. Uitwerking door de opleiding van het landelijk vastgesteld opleidingsprofiel De opleiding IBL gaat voor het curriculum van de instroomcohorten 2004 t/m 2007 uit van een eigen opleidingsprofiel met 13 eindkwalificaties. Dit profiel is gebaseerd op het in 2003 landelijk vastgestelde beroeps- en competentieprofiel voor IBL (met 12 eindkwalificaties). De opleiding IBL aan de HES heeft, mede op advies van vertegenwoordigers van het werkveld, eigen accenten gelegd binnen het landelijke profiel. In een aantal gevallen kiest IBL voor een iets andere formulering waardoor een meer specifieke invalshoek wordt getoond dan in het landelijk opleidingsprofiel het geval is, maar ook gaat het om enkele meer profilerende competenties. Hierdoor is het mogelijk dat studenten ook adequaat worden opgeleid voor functies binnen de non profit sector. De specifieke inkleuring die de opleiding geeft aan de opleidingscompetenties, betreft vooral: benadrukken van projectverantwoordelijkheid, goed thuis in cultureel diverse contexten en aandacht voor een aantal persoonlijk professionele vermogens (beroepshouding) Opleidingscompetenties De opleiding hanteert 13 eindkwalificaties geformuleerd in termen van competenties. Deze competenties zijn verder uitgewerkt in deelcompetenties; 1. De IBL er is verantwoordelijk voor (deel)projecten binnen nationaal en internationaal georiënteerde organisaties; 2. Vanuit de missie en visie van de organisatie analyseert de IBL er de positie van de organisatie in nationale en internationale werkvelden; 3. De IBL er maakt een analyse van het concurrentievermogen van de organisatie ten behoeve van een verbetering van de positie en kansen op nationale en internationale markten en brengt hierover advies uit; 4. De IBL er stelt op basis van de uitkomsten van strategisch onderzoek een im- en exportplan op, evenals een internationaal communicatie- en salesplan; 5. De IBL er onderhoudt internationale relaties en zoekt mogelijkheden om nieuwe relaties aan te gaan vanuit de missie van de organisatie; 6. Vanuit de missie en de visie van de organisatie is de IBL er in staat de financiële gegevens van organisaties op waarde te schatten; 7. De IBL er overlegt met internen over producten en PR-activiteiten die zijn afgestemd op de wensen van de klant; 8. De IBL er is zich bewust van de implicaties van de culturele diversiteit en weet van daaruit te handelen in het belang van de organisatie; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 8

12 9. De IBL er beheert en bewaakt de klantenportefeuille en bouwt deze zonodig uit. (CMR: Customer Relationship Management); 10. De IBL er evalueert de effectiviteit van zijn werkzaamheden en de fasen van het werkproces en stelt zonodig verbetervoorstellen op; 11. De IBL er is in staat om gericht samen te werken binnen een organisatie en op die manier bij te dragen aan een gezamenlijk doel; 12. De IBL er maakt bij zijn werkzaamheden optimaal gebruik van de mogelijkheden die geboden worden door de ICT-technologie; 13. De IBL er heeft een juiste beroepshouding. (bron: Opleidingsplan IBL, , september 2007) Daarnaast heeft de HES eigen algemene HES-competenties geformuleerd die m.i.v in alle opleidingsvarianten een plaats dienen te krijgen (10 algemene HES Competenties, versie 1.2). Deze competenties zijn in augustus 2007 gevalideerd door het werkveld. De competenties zijn verdeeld in vier competentiedomeinen, die nauw met elkaar samenhangen: Competentiedomein I Beroepsmatig handelen de student is in staat zijn beroepsvraagstukken te signaleren en op professionele wijze te analyseren, op te lossen en te verantwoorden. Het opgeleverde werk moet inhoudelijk deugen. II Bedrijfsmatig handelen de student is in staat tot systematisch en efficiënt handelen in beroepsvraagstukken zodat een optimale output wordt bereikt: de werkwijze moet voldoen aan eisen die doorgaans in het bedrijfsleven worden gesteld. III Sociaal communicatief handelen de student is in staat om met en voor anderen werk uit te voeren. De student is in staat om positieve werk- en klantrelaties te creëren en te onderhouden en hij is in staat te handelen in relatie met anderen. IV Ontwikkelingsgerichtheid de student neemt verantwoording voor de eigen ontwikkeling en hij gaat actief op zoek naar ontwikkeling- en loopbaanmogelijkheden: de student kan leren van ervaring. Competentie 1. vakkundigheid 2. innovatief vermogen 3. resultaatgerichtheid 4. ondernemend gedrag 5. besluitvaardigheid 6. communiceren 7. samenwerken 8 klantgerichtheid 9. interculturele sensitiviteit 10. ontwikkelingsgerichtheid Ontwikkeling van zowel de algemene HES-competenties als de beheersing van de beroepstaken is pas mogelijk als er sprake is van ontwikkelingsgerichtheid. In die zin vormt deze laatste algemene HEScompetentie de basis voor alle andere. Alle competenties zijn uitgewerkt in indicatoren die weer verder zijn gespecificeerd in (gedrags)criteria. Opleidingsprofiel IBL heeft eind 2007 in het kader van de ontwikkeling van de Best Business School een herijkt opleidingsprofiel IBL ontwikkeld dat van toepassing is vanaf de propedeuse Voor de ontwikkeling van de Best Business School werkt elke opleiding werkt met een set van opleidingsspecifieke beroepstaken en de tien hierboven beschreven generieke HES-competenties. Didactisch uitgangspunt is dat door het werken aan de beroepstaken de competenties worden verworven. De 12 eindkwalificaties uit het landelijk vastgestelde beroeps- en opleidingsprofiel (2003) zijn leidend geweest bij het formuleren van de Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 9

13 beroepstaken. Ook het nieuwe opleidingsprofiel IBL (opleidingsprofiel IBL, versie 1.1, november 2007) dekt het landelijke profiel. Voor de opleiding IBL gelden de volgende vijf beroepstaken: 1. ondernemen (HES-breed); 2. internationaal communiceren; 3. projectmanagement; 4. internationaal marketingmanagement; 5. sales- en accountmanagement. Deze beroepstaken zijn voorzien van een inhoudelijke toelichting, zijn vertaald in beroepshandelingen en producten en de bijbehorende body of knowledge and skills zijn beschreven. Het auditteam heeft kennisgenomen van de op basis van het landelijk profiel door de opleiding IBL uitgewerkte opleidingscompetenties. Het auditteam is van mening, dat de eindkwalificaties van de opleiding corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en aansluiten bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding IBL. Profilering De visitatiecommissie pleitte in 2004 voor een scherpe inhoudelijke profilering van IBL en adviseerde de opleiding te werken aan een profiel waarin de eigen identiteit beter tot uitdrukking kwam. De auditcommissie adviseerde eind 2006 voor verdere profilering. De opleiding IBL heeft haar eigen competentieset geformuleerd en heeft een eigen visie verwoord op de eindkwalificaties. T.o.v. het brede palet opleidingen van de afdeling Internationaal is IBL gericht op functies op het gebied van Marketing en Communicatie in een internationale economische context. IBMS is een brede Engelstalige management (& organisatie)opleiding gericht op instroom van buitenlandse studenten en Nederlandse studenten. Hetzelfde geldt voor IFM, de Engelstalige opleiding Bedrijfseconomie. De opleidingen IM en TMA worden net als IBL ook omgezet in Engelstalige opleidingen. IM en TMA zijn beide gericht op import, export en internationale marketing, waarbij TMA zich richt op Azië en IM op de rest van de wereld. De opleiding IBL onderscheidt zich van andere opleidingen door een veelzijdigheid aan talen (twee vreemde talen naast het Engels) en een focus op (inter)culturele aspecten. Het auditteam wil de opleiding meegeven om zeker gezien de aanwezigheid van verwante opleidingen binnen het eigen opleidingspalet die veelal voor hetzelfde internationale commerciële beroepenveld opleiden de eigen identiteit naar buiten toe volkomen helder te (blijven) communiceren. Validering door het werkveld De opleidingsadviesraad (OAR) van IBL heeft de opleidingskwalificaties besproken en goedgekeurd. In de OAR hebben zitting een creative maximizer bij Google Nederland, een sales (development) manager en een accountmanager bij ING Bank, een communicatiemanager bij Centric en een marketingmanager bij Hamilton Bright. De raad komt drie tot vier maal per jaar bijeen. De (on)gevraagde adviezen die zij verstrekken, hebben betrekking op het competentieprofiel, het onderwijs, het onderzoek en de externe activiteiten van de opleiding. Het opleidingsprofiel van IBL is geaccordeerd door het werkveld (25 oktober 2007). De tien algemene HEScompetenties, die onderdeel uitmaken van het IBL opleidingsprofiel, zijn tot stand gekomen in overleg met de beroepspraktijk, vandaar dat de formulering aansluit bij de wijze waarop veel grote bedrijven (o.a. banken) en erkende assessmentbureaus die hanteren. Internationalisering De opleiding IBL is gepositioneerd onder de afdeling Internationaal (zie inleiding). Strategische prioriteit van deze afdeling is dat zij zich ontwikkelt van een afdeling Internationaal naar een International Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 10

14 Business School (IBS). De inrichting van de International Business School gaat voor IBL o.a. een omzetting betekenen van een Nederlandstalig curriculum naar een Engelstalig curriculum. Propedeusestudenten die op 1 september 2008 starten, kunnen nog kiezen voor ofwel een Nederlandstalige propedeuse ofwel een Engelstalige propedeuse. Vanaf 1 september 2009 wordt voor startende propedeusestudenten alleen een volledig Engelstalig curriculum IBL geboden. De afdeling Internationaal heeft haar strategische prioriteiten vastgelegd in het Resultaten en Activiteitenplan Studentmobiliteit instroom van buitenlandse studenten: de opleiding IBL heeft de ambitie om in de IBS klassen te creëren waarin 50% Nederlandse studenten zitten en 50% studenten uit het buitenland. De opleiding heeft de afgelopen periode actief beleid gevoerd om de buitenlandse instroom te vergroten. De focus lag hierbij op Oost-Europa. Per 1 oktober 2008 staan er 152 eerstejaars studenten bij de opleiding ingeschreven, waarvan 8 uit het buitenland. Vier van deze studenten komen uit Duitsland. M.b.t. docentmobiliteit stelt de opleiding dat enkele buitenlandse docenten deel uitmaken van het docentencorps. Ook worden buitenlandse gastdocenten ontvangen en geven docenten gastcolleges in het buitenland. Het auditteam heeft tijdens de audit geconstateerd dat docentmobiliteit nog niet orde van de dag is. De state of mind hieromtrent is zeer zeker aanwezig. De opleiding heeft volgens het auditteam goud in handen met haar contacten met partnerinstituten. Het team wil de opleiding meegeven om planmatig en structureel meer gebruik te maken van deze contacten om de (internationale) mobiliteit van zowel eigen als externe docenten te vergroten. Het international Office gaat hier een proactieve rol in spelen en heeft de eerste stappen reeds gezet: de eerste partnerinstituten zijn aangeschreven om contractafspraken te maken over docentmobiliteit De internationale oriëntatie van de opleiding komt tot uiting in de inhoud van het curriculum. De internationale dimensie is geïntensiveerd in projecten en onderwijseenheden. Er wordt gewerkt met internationale casuïstiek. De stage en de afstudeeropdracht hebben een internationaal karakter. De competenties, indicatoren en (gedrags)criteria zijn afgestemd met de HES-profilering. Dit heeft op HESniveau geleid tot de toevoeging van de competentie interculturele sensitiviteit als dimensie van internationalisering (zie 1.1.7) Het vreemde talenprogramma van de opleiding IBL is stevig aangezet. Ongeveer eenderde van het curriculum bestaat uit taal- en cultuuronderwijs. IBL biedt een deels Nederlandstalig, deels Engelstalig curriculum en kiest voor brede bekendheid van de afgestudeerde met drie vreemde talen (Engels en een keuze uit Frans, Spaans, Duits). Bij de onderwijseenheden in jaar drie en vier is de voertaal Engels. De opleiding volgt de criteria van het Common European framework (CEF) en het Europees taalportfolio voor het internationaal kunnen aantonen (door de individuele student) van het behaalde taalniveau. Talenschool In het plan van aanpak IBS wordt de ambitie uitgesproken om het talenonderwijs te verstevigen door het bijeen te brengen en te structureren in een talenschool. De talenschool wordt genoemd als een onderwerp waarmee de IBS haar positie in de markt wil versterken. Met de talenschool worden de volgende doelen nagestreefd: het bijeenbrengen van alle talenonderwijs (muv. Nederlands) binnen de HES; het inkaderen van het talenonderwijs in één gemeenschappelijk en modulair concept met mogelijk ruimte voor mogelijke didactische variëteit; het bereiken van economies of scale, met name in de hogere taalmodules (vermijden van meerdere kleine klassen, die hetzelfde onderwijs geven); het mogelijk maken om talenonderwijs aan te bieden op een commerciële basis aan personen en instellingen buiten de HES; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 11

15 aan studenten de mogelijkheid bieden om naar eigen wensen en ambities zijn of haar talenkennis uit te breiden en/of te verdiepen. Het auditteam heeft kennisgenomen van het voorstel voor het project Talenschool (herziene versie, 6 juni 2008) en ziet dit als een waardevol instrument om enerzijds het generieke HES-onderwijs te stroomlijnen en anderzijds opleidingen de mogelijkheid te bieden tot verdere profilering. Buitenlandse studieperiode Voltijdstudenten verblijven minimaal één semester in het buitenland. In het derde jaar kiest de student óf voor stage in het buitenland óf voor een minor in het buitenland. M.b.t de minor in het buitenland geldt dat de student een exchangeprogramma volgt aan een buitenlandse onderwijsinstelling. Als de student er niet voor kiest een exchangeprogramma aan een buitenlandse partnerinstelling te volgen is hij verplicht een stage in het buitenland te lopen. Studenten die een internationale stage willen lopen, werven deze zelf. Het volgen van een exchangeprogramma (minor) vereist toestemming examencommissie. De examencommissie heeft de goedkeuring van het vakkenpakket gedelegeerd aan de landencoördinator. Deze stelt het programma in overleg met de student samen, waarbij ernaar wordt gestreefd dat het programma geen overlap vertoont met het reeds gevolgde programma aan de HES. Het auditteam is van mening dat de verantwoordelijkheid voor de goedkeuring van het programma te allen tijde bij de examencommissie dient te liggen en niet gedelegeerd mag worden naar de landencoördinatoren. De examencommissie kan hierbij vanzelfsprekend wel advies inwinnen bij de landencoördinatoren Met 4 Franse en 2 Duitse buitenlandse partnerinstituten is een Dubbel Diploma Programma opgezet. Studenten die aan dit programma meedoen, studeren een jaar (60 ECTS) aan een partnerinstituut in het buitenland. Ook de stage is dan in het buitenland, in hetzelfde taalgebied. Voor de studenten van de partnerinstituten geldt hetzelfde, zij studeren een jaar, 60 EC, aan de HES en zij doen hun stage in Nederland. De partnerinstituten erkennen elkaars programma s, waaronder de afstudeeropdracht/scriptie. De studenten krijgen zowel een diploma van de HES als van het partnerinsituut. De partnerinstituten zijn van minimaal HBO-kwaliteit. De examencommissie stelt uiteindelijk de uitslag van het examen vast, nadat de examencommissie heeft onderzocht of de student aan alle voor het desbetreffende examen geldende verplichtingen heeft voldaan (Bron: Onderwijs- en Examenregeling opleiding IBL). Kwaliteitsborging buitenlandse studieperiode De opleiding heeft vastgelegd welke eisen zij aan de buitenlandse partnerinstituten stelt (Selectie en evaluatie van buitenlandse partnerinstellingen (versie 1.0, 10 april 2007). De opleiding hanteert o.a. als eis dat de buitenlandse opleiding geaccrediteerd moet zijn in eigen land. Ook moet het niveau en de wijze van onderwijs ( o.a. de kwalificaties van docenten, het niveau van de onderwijsmodules, de methode van onderwijs, de mate van beroeps/praktijkgerichtheid, de examen eisen en de manier van toetsing) aansluiten bij het niveau en de wijze van onderwijs op de HES. De landencoördinator heeft hierin een coördinerende rol. Per regio is een landencoördinator aangewezen. De landencoördinator heeft drie taakgebieden: 1) relatiebeheer, 2) zorg voor uitgaande studenten en 3) zorg voor inkomende studenten. Zij onderhouden de contacten met de partnerscholen die in hun portefeuille zitten, stellen de uitwisselprogramma s bij en informeren de resultatenadministratie over het programma van de student die door de opleiding gediplomeerd wordt. De landencoördinatoren werken nauw samen met het International Office (IO). Het IO speelt een belangrijke rol in zowel de interne als de externe communicatie rondom Internationalisering van het Domein E&M en is het aanspreekpunt voor studenten, medewerkers en externe relaties van het domein op het gebied van Internationalisering. Een belangrijke taak van het IO is het organiseren en administreren Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 12

16 van uitwisselingsprogramma s voor zowel uitgaande als inkomende studenten. De landencoördinator houdt zicht op de kwaliteit van de vakken die de student in het buitenland volgt. Uit de gegevens van en naar de partnerscholen (cijfers, evaluatieformulieren van de inkomende en uitgaande studenten) krijgen de landencoördinatoren een zee aan informatie. In 2006 is het hele bestand van partnerscholen integraal geëvalueerd. Met partners waarbij geen of een ongelijke uitwisseling plaatsvond, is de samenwerking verbroken. Ook is de samenwerking met partnerinstituten in Italië opgezegd, omdat het programma inhoudelijk niet aan de maat was. Het auditteam is positief gestemd over deze integrale evaluatie. Het team wil de opleiding evenwel meegeven om de informatie uit evaluaties met terugkomende studenten met name over inhoudelijke aspecten van de gevolgde programma s structureel te verwerken en bijvoorbeeld te vertalen naar periodieke bijstelling van het exchangeprogramma (gelijktrekken van niveaus) en double degree programma s. Samenvattend is het auditteam van mening dat de internationale dimensie in het curriculum zeker geborgd is. Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding groot belang hecht aan taal en cultuur iets was het auditteam zeer waardevol acht. De opleiding draagt er voldoende zorg voor dat studenten met hun verworven competenties in een internationale of interculturele context kunnen functioneren. Verder is het auditteam van mening dat de opleiding een infrastructuur heeft ingericht om toekomstige internationale ambities te kunnen faciliteren en de studenten van nu te faciliteren in hun internationale stage en studie. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: De opleiding IBL biedt een curriculum aan dat geënt is op landelijk overeengekomen eindkwalificaties, die aantoonbaar met collega opleidingen zijn afgesproken en door het beroepenveld zijn gevalideerd. De opleiding heeft op basis van het landelijk vastgestelde profiel een set eigen opleidingscompetenties uitgewerkt. IBL geeft een eigen inkleuring aan de landelijke eindkwalificaties door de focus te leggen op het benadrukken van projectverantwoordelijkheid, het goed thuis zijn in cultureel diverse contexten, aandacht voor Event Management en aandacht voor een aantal persoonlijk professionele vermogens (beroepshouding). De opleiding heeft haar profilering t.o.v. het brede palet opleidingen van de afdeling Internationaal van het Domein E&M reeds aangescherpt. Het auditteam wil de opleiding op het hart drukken om de eigen identiteit naar buiten toe volkomen helder te blijven communiceren. De onderwijsadviesraad heeft het opleidingsprofiel gevalideerd. Daarnaast adviseert zij de opleiding onder andere aangaande het onderwijsprogramma en de profilering van de opleiding. In de OAR hebben personen zitting die werkzaam zijn op het gebied van internationale marketing(communicatie), sales en accountmanagement. Met betrekking tot internationalisering draagt de opleiding er voldoende zorg voor dat studenten met hun verworven competenties in een internationale of interculturele context kunnen functioneren. De internationale oriëntatie van de opleiding komt duidelijk tot uiting in de inhoud van het curriculum. Het vreemde talenprogramma van de opleiding is stevig aangezet en ook cultuuraspecten komen in voldoende mate aan bod. De opleiding heeft een infrastructuur ingericht om toekomstige internationale ambities (zoals het oprichten van de talenschool en het vergroten van de student- en docentmobiliteit) te kunnen faciliteren en om de huidige studenten te faciliteren in hun internationale stage en studie. M.b.t. dit laatste is het auditteam van mening dat de kwaliteitsborging van de buitenlandprogramma s Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 13

17 momenteel weliswaar voldoende is, maar dat dit steviger verankerd kan worden in de PDCA-cyclus. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 14

18 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de opleiding getoetst teneinde te kunnen bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. In de Dublin Descriptoren worden vijf dimensies (Kennis en Inzicht Toepassen Kennis en Inzicht Oordeelsvorming Communicatie Leervaardigheden) onderscheiden De competenties, indicatoren en (gedrags)criteria zijn afgestemd met de HBO-kernkwalificaties en de Dublin Descriptoren. De opleiding heeft dit inzichtelijk gemaakt in een competentiematrix. Deze matrix die tevens in bijlage 3 van de Management Review te vinden is koppelt de Dublin Descriptoren met de generieke (kern)kwalificaties HBO-bachelor en met de 13 opleidingscompetenties van de opleiding IBL. Koppeling Dublin Descriptoren generieke HBO-kwalificaties - opleidingscompetenties Dublin Descriptoren Generieke HBO-kwalificaties Opleidingscompetenties Kennis en inzicht 1, 2 2, 3, 4, 6, 10, 12 Toepassen van Kennis en inzicht 3, 4, 5 2, 3, 4, 6, 10 Oordeelsvorming 6, 7 2, 3, 5, 6, 13 Communicatie 8, 9 1, 5, 7, 8, 9, 11, 12, 13 Leervaardigheden 10 10, 13 M.i.v werkt de opleiding IBL met de tien zogenoemde HES-competenties. De HES heeft er voor gekozen om de algemene HES-competenties tevens aan deze normen te laten voldoen. Dit heeft geleid tot de toevoeging van de indicatoren leiderschap en maatschappelijke verantwoordelijkheid Binnen de opleiding IBL is in gesproken over het bachelorniveau in relatie tot het afstudeerprogramma. Dit debat heeft geleid tot HES-breed van toepassing zijnde aanbevelingen m.b.t. de borging van het bachelorniveau in de afstudeerprogramma s. De opleiding heeft de nieuwe richtlijnen m.b.t. bachelorniveau en afstuderen al eind geïmplementeerd en heeft in het afstudeerprogramma verdere verfijningen aangebracht (zie verder facet 6.1). Overig Het talenprogramma past in de visie van de opleiding om de studenten optimaal communication skills te laten ontwikkelen. Zoals eerder gesteld, geeft de opleiding het beoogde niveau per vreemde taal aan m.b.v. het zogenaamde Common European Framework. Samenvattend is het auditteam van oordeel, dat de opleiding het bachelorniveau heeft gedefinieerd op een wijze die ten minste beantwoordt aan de vijf Dublin Descriptoren. Zij heeft deze descriptoren expliciet gekoppeld aan de onderscheiden eindkwalificaties. De opleiding is er in voldoende mate in geslaagd elke dimensie van de Dublin Descriptoren een duidelijk herkenbare plaats in haar opleidingscompetenties te geven. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 15

19 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: De eindkwalificaties van de opleiding voldoen aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren. De opleiding heeft op een overzichtelijke wijze de relatie in kaart gebracht tussen de Dublin Descriptoren, de generieke HBO-competenties en de opleidingscompetenties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 16

20 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs De opleiding heeft in het beroepsprofiel van IBL en de daarmee samenhangende beroepscompetenties de generieke HBO-competenties en de Dublin Descriptoren verwerkt en sluit hiermee aan bij de beschrijving van het bachelorniveau. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De wijze waarop de opleiding de Dublin Descriptoren heeft uitgewerkt en in het programma heeft opgenomen, beoordeelde het auditteam reeds als voldoende (zie daarvoor facet 1.2). Beroepsonderwijs De eindkwalificaties van de opleiding International Business and Languages zijn geformuleerd in termen van competenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de professional international relatiemanagement (ofwel de international business relations manager) relevante werkveld geborgd. De beginnende beroepsbeoefenaar De opleiding IBL heeft zich tot doel gesteld om de student zo op te leiden dat hij zelfstandig internationale business relaties kan verkennen, vormgeven, uitbouwen, beheren en evalueren. De opleiding onderschrijft de landelijk opgestelde visie m.b.t. instroomfuncties en doorgroeifuncties (zie onder). Pas afgestudeerde IBL ers bekleden een startfunctie; zij functioneren op juniorniveau. Na 3 tot 5 jaar werkervaring kan de IBL er doorgroeien naar een meer seniorfunctie. Dat betekent ook dat hij leiding kan geven, bijvoorbeeld aan een team, maar ook aan een afdeling of business unit. De opleiding en het werkveld beschouwen met name de leidinggevende functies als doorgroeifuncties dit vanuit de visie dat een juist afgestudeerde professional in de regel niet in een leidinggevende functie wordt benoemd. Dat neemt niet weg dat hij wel een en ander van leidinggeven dient te weten en enkele vaardigheden moet hebben ontwikkeld. In de profielschets zijn drie gebieden onderscheiden waarop IBL ers actief zijn. Elk gebied heeft eigen benamingen voor zowel start- als doorgroeifuncties. Hieronder staan enkele voorbeelden. Internationaal inkoop-, verkoop- en accountmanagement startfunctie doorgroeifunctie medewerker international sales international salesmanager assistent account manager international accountmanager assistent internationaal inkoper international inkoper / hoofd inkoper Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding IBL, Hogeschool van Amsterdam 17