Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd. Hogeschool Utrecht

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd Hogeschool Utrecht

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd - deeltijd CROHO nr Hogeschool Utrecht Hobéon Certificering BV december 2006 Auditteam: Drs. W.G. van Raaijen Drs. M.S. Brouwer Mr. H.F.G.M. van der Grinten B.F. van der Sleen Drs. R.F.H.M. Stapert

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Geprofileerd! (Den Haag, 2001) Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 5 oktober BEVINDINGEN EN BEOORDELING 8 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 8 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 8 Facet 1.2. Niveau Bachelor 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 14 Onderwerp 2: Programma 16 Facet 2.1. Eisen HBO 16 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 19 Facet 2.3. Samenhang Programma 21 Facet 2.4. Studielast 23 Facet 2.5. Instroom 25 Facet 2.6. Duur 27 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 28 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 31 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 34 Facet 3.1. Eisen HBO 34 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 36 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 40 Facet 4.2. Studiebegeleiding 42 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 45 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 45 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 48 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 50 Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding voltijd en deeltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 57 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 5 oktober 2006

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf genoemde HBO bachelor opleidingen Bereik van de beoordeling De Hogeschool Utrecht in casu het Instituut voor Recht van de Faculteit Maatschappij & Recht, verzorgt behalve de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening (SJD), de HBO bachelor opleidingen MWD, P&A, SPH, CMV en CT. Het onderhavige rapport heeft betrekking op de bachelor opleidingen: Sociaal Juridische Dienstverlening, voltijd, crohonummer: Sociaal Juridische Dienstverlening, deeltijd, crohonummer: Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd- en deeltijdvariant van de opleiding SJD in één rapport samengevat omdat beide varianten gericht zijn op dezelfde eindkwalificaties en binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. Niettemin wordt in het rapport, daar waar nodig, het onderscheid tussen de twee varianten zichtbaar gemaakt. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding SJD, voltijd, deeltijd Karakteristiek van de opleiding De opleiding SJD van de Hogeschool Utrecht is de grondlegger van de opleiding SJD in Nederland. De opleiding is ontstaan uit de behoefte van het raadsliedenwerk (Bureaus Sociale Raadslieden) aan juridisch geschoolden op HBO-niveau die tevens beschikten over een stevige dosis sociale competenties. De opleiding SJD heeft zich daarbij vanaf haar start in 1989 gericht op een breed sociaal juridisch werkterrein, te weten op sociale zekerheid, advies en informatie, justitiële dienstverlening, arbeid en wonen. De opleiding werd toen nog verzorgd in Culemborg aan de toenmalige Hogeschool Midden Nederland. In 1993 studeerde de eerste lichting SJD ers af. In 1997 is de Utrechtse opleiding SJD gestart met het Groot onderhoud, een vernieuwingstraject met als doel (i) het afstemmen van de opleiding op de landelijk vastgestelde opleidingskwalificaties, (ii) het integreren van curriculumonderdelen, (iii) vernieuwing van de didactiek en een speciaal op deeltijdonderwijs gerichte didactiek en (iv) flexibilisering van het onderwijs. Ten tijde van de visitatie (zie 1.4.) liep dit project nog. Inmiddels is het afgerond. Het auditteam constateert, dat de opleiding zich in de thans voorliggende Management Review expliciet richt -en naar het oordeel van het auditteam, terecht- op de nadien (na 2001) ingezette activiteiten waaronder het herijken van het curriculum en het landelijk in gang zetten van de aanscherping van het SJD-profiel. Naar het oordeel van het auditteam sluit het huidige profiel en de daarin vervatte eindkwalificaties thans goed aan op de eisen die momenteel door het werkveld aan SJD ers worden gesteld. Ook heeft de SJD-opleiding haar profiel helder afgebakend t.o.v. de opleiding HBO-Rechten: De SJD er als dienstverlener front office, de afgestudeerden HBO-Rechten als dienstverleners back office. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 1

5 Daarnaast richtte de opleiding haar aandacht in de periode ná 2001op: het omzetten van haar toenmalige eindtermen in (geactualiseerde) competenties (mede in samenhang met het landelijk debat); het verdiepen van haar didactisch concept en het vertalen van haar didactisch concept in nieuwe werkvormen, gekarakteriseerd door variëteit/diversiteit; het moderniseren van haar toetsbeleid; het ontwerpen en uitvoeren van een curriculum op basis van de uitgangspunten waarbij de eigenheid van voltijd en deeltijd recht wordt gedaan (ontvlechting). De opleiding heeft de afgelopen jaren een forse toename van het aantal studenten gekend. Op 1 oktober 2005 waren er 941 studenten. Inmiddels hebben de opleidingen SJD concurrentie gekregen van opleidingen HBO-Recht, een opleiding die in 2003 van start zijn gegaan. Op genoemde datum kende de opleiding HBO-Recht al 566 studenten (!!). Het Instituut voor Recht, waar SJD deel van uitmaakt, biedt behalve HBO-Recht ook een HBO-traject Gerechtsdeurwaarder aan. De hierboven kort weergegeven activiteiten, de groei van het aantal studenten alsmede de komst van nieuwe juridische HBO-opleidingen hebben van betrokken partijen veel gevraagd. De snelle groei van HBO- Rechten en van SJD betekende niet alleen een organisatorische uitdaging, ze betekende ook het ontdekken en organiseren van expertise. Het nieuwe curriculum moest worden opgebouwd, bekwame docenten moesten worden gevonden, docenten van SJD kregen een plaats binnen HBO-Rechten en dienden te worden vervangen. Anno 2006 heeft de opleiding de balans opgemaakt van jaren van opbouw. In feite is de opleiding vanaf haar ontstaan (1989/1990) continu bezig geweest met dit proces (Visitatierapport Geprofileerd!, pag. 187). De afgelopen jaren, zo geeft de opleiding aan, begonnen er ongemerkt en ongewild schotten te ontstaan tussen de opleidingen, terwijl men juist behoefte had aan uitwisseling (Management Review, pag. 6). De opleiding SJD is binnen het juridisch domein de meest sociale opleiding. (Management Review, pag. 6). Inmiddels heeft de opleiding besloten de instituutsopbouw te continueren onder de naam Bouwen aan Recht. Concreet betekent dit: het ontwikkelen van een missie en visie op de juridische bachelor als geheel (en de vormgeving ervan in het onderwijs); het ontwikkelen van een visie op cultuur en personeel; het aanpassen van het organisatiemodel. Uiteindelijk moet dit in de periode leiden tot keuzes ten aanzien van de Utrechtse visie op de HBO-afgestudeerde juridische professional, binding van medewerkers aan het Instituut voor Recht en profilering van het instituut en de opleidingen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 2

6 1.4. Visitatierapport Geprofileerd! (Den Haag, 2001) De toenmalige visitatiecommissie constateerde in haar rapport dat de visitatie plaatsvond op een moment dat onderdelen uit het onder 1.3 genoemde Groot onderhoud waren gerealiseerd, terwijl andere onderdelen nog in de steigers stonden. Dit heeft zijn weerslag gevonden in de beoordeling van de verschillende facetten die de visitatiecommissie beoordeeld heeft. In het rapport wordt een aantal keren gerefereerd aan dit Groot onderhoud. In de door het auditteam bestudeerde Management Review wordt uitgebreid ingegaan op de inhoud van het visitatierapport. Daaruit blijkt, dat de opleiding de aanbevelingen van de visitatiecommissie heeft omgezet in beleidsinitiatieven. (Zie voorts hoofdstuk 2.) Bij een in 2004 gehouden interne audit werd vastgesteld in welke mate de opleiding er in geslaagd is deze initiatieven te realiseren. De visitatiecommissie gaf aan, dat de opleiding SJD van de (toenmalige) Hogeschool van Utrecht.in voldoende mate een eigentijds beeld heeft van wat ervan een SJD er verwacht mag worden ( ) De eindtermen zijn in voldoende mate relevant en samenhangend. Op landelijk niveau gaf de visitatiecommissie alle SJD-opleidingen het advies om hun beroepsbeeld te actualiseren en de landelijk opgestelde opleidingskwalificaties bij te stellen. Iets wat de opleiding naar het oordeel van het auditteam aantoonbaar heeft gerealiseerd. (Zie hoofdstuk 2) Ook bepleitte de visitatiecommissie een versterking van de wetenschappelijke oriëntatie. In dat verband speelt het lectoraat Beroepsuitoefening Juridische Bachelors thans een belangrijke rol. De visitatiecommissie gaf een negatief oordeel over de bewaking van de kwalificaties: de opleiding heeft geen adequate instrumenten om de inhoudelijke kwalificaties te toetsen aan de mening van het werkveld. De commissie concludeert met de nodige voorzichtigheid dat de afgestudeerden voldoen aan de vereiste kwalificaties. Wel stelde de visitatiecommissie in haar rapport vast, dat de opleiding in voldoende mate voeling houdt met het werkveld. De aspecten werkvormen, toetsen, selecterende functie propedeuse, studievoortgang, studiebegeleiding, stagebegeleiding (voltijd) en rendement beoordeelde de visitatiecommissie als voldoende. De praktijkbegeleiding en -beoordeling binnen de deeltijdvariant van de opleiding beoordeelde zij als onvoldoende. Ook hier heeft de opleiding, naar het oordeel van het auditteam, een grote verbeterslag gemaakt. (Zie hoofdstuk 2.) Ten tijde van de visitatie (2001) werkte de opleiding aan een integraal kwaliteitszorgsysteem. De condities voor kwaliteit en continuïteit beoordeelde de commissie met uitzondering van het personeelsbeleid als voldoende. Citaat: De commissie vindt, dat de opleiding voldoende vooruitgang geboekt heeft sinds de vorige visitatie. Positief is men verder over de rol die de Utrechtse opleiding speelt bij het uitdragen en consolideren van de nog jonge SJD-opleiding. De opleiding speelt een belangrijke rol in activiteiten die een impuls moeten geven aan de vernieuwing van SJD op landelijk niveau. De commissie hecht eraan te melden dat dit een verdienste is van de Utrechtse opleiding. Wel wijst de commissie er vervolgens op dat de opleiding daardoor weinig aandacht heeft gehad voor de eigen ontwikkeling. Zowel de toenmalige visitatiecommissie als het huidige auditteam vinden dat de door de opleiding SJD opgestelde zelfevaluatierapporten/management Review.een open en reëel beeld geeft van de eigen opleidingscultuur. Het huidige auditteam voegt daar thans aan toe, dat de Management Review (Utrecht, juni 2006) in hoge mate informatief is. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 3

7 1.5. Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvarianten (voltijd en deeltijd) is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: de opleiding SJD heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een SJD-opleiding op HBOniveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De Hogeschool Utrecht heeft een set van ijkpunten (EVINAC) ontwikkeld, die (o.a.) dienen als de instellingsspecifieke vertaling van het NVAO-accreditatiekader en die op een aantal aspecten een eigen (streef-)norm bevatten. De opleiding heeft in haar Management Review aangegeven hoe zij zich tot deze normstelling verhoudt. Ook dit instellingsspecifieke kader heeft het auditteam in zijn beoordeling betrokken. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door SJD aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport Geprofileerd! 2001; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 4

8 Op basis van de door de opleiding SJD aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van beide opleidingsvarianten. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van SJD, één student, één lead auditor vanuit Hobéon Certificering en één auditor onderwijs /secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde, zoals hierboven reeds is vermeld, enerzijds door meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreftook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; toetsingskader Afstudeerwerkstukken ; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding(-en) werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 5 oktober 2006 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 5

9 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 EC) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 6

10 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Drs. W.G.van Raaijen Drs. M.S. Brouwer (werkvelddeskundige) Mr. H.F.G.M. van der Grinten (werkvelddeskundige) B.F. van der Sleen (student) Drs. R.F.H.M. Stapert (deskundige onderwijs) Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De werkvelddeskundigen Van der Grinten en Brouwer hebben een zeer ruime ervaring opgebouwd zowel wat betreft de SJD-discipline als ook wat betreft het voor SJD relevante onderwijs. Beiden hebben ook op grond van hun positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan SJD-professionals. Van daaruit hebben zij zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. De deskundige onderwijs (Stapert) heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft in zijn vorige functies en in zijn huidige een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 5 oktober 2006 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 7

11 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen In het rapport van de visitatiecommissie Geprofileerd! (zie hoofdstuk 1) wordt de opleidingen op het terrein van Sociaal Juridische Dienstverlening (hierna: SJD) aanbevolen zich opnieuw te positioneren omdat een nieuwe opleiding HBO Rechten zich aandiende en er tevens sprake was van het ontwikkelen van brede agogische opleidingen. Deze herpositionering had consequenties voor het beroepsprofiel, de competenties, de doelstellingen en het curriculum van de HBO-opleidingen SJD en dus ook voor de SJD-opleiding Utrecht. Landelijke competenties Op landelijk niveau zijn zes kerncompetenties geformuleerd die in november 2002 door het werkveld zijn gevalideerd en in februari 2003 officieel zijn vastgesteld door het landelijk opleidingsoverleg (LOO SJD). Deze zes kerncompetenties waar de opleiding zich expliciet op richt, zijn: de sociaal juridisch dienstverlener is in staat juridische of juridisch georiënteerde vragen en problemen van cliënten te behandelen en is daarbij in staat sociale, maatschappelijke, culturele en persoonlijke omstandigheden bij de kwestie te betrekken en op basis daarvan een plan van aanpak te maken; de sociaal juridisch dienstverlener is in staat verschillende rollen en posities in te nemen en daarin te functioneren, namelijk onder meer die van belangenbehartiger, wetsuitvoerder en toetser/beoordelaar. De sociaal juridisch dienstverlener is in staat aan de kant van de cliënt te staan maar ook aan de kant van de organisatie of de wet. De SJD er kan daar zorgvuldig in opereren in die zin dat steeds de belangen van cliënt, organisatie en wetgeving in onderlinge samenhang worden beschouwd; de sociaal juridisch dienstverlener is in staat zich te bedienen van verschillende werkwijzen bij de behandeling van juridische of juridisch georiënteerde vragen en problemen, te weten mondeling en schriftelijk adviseren, begeleiden, beschikken en rapporteren. In relevante gevallen kan een cliënt worden bijgestaan bij procedures. Hij is zeer vertrouwd met de procedures op het gebied van het sociaal recht. In het bijzonder is de SJD er in staat bij geschillen en conflicten gebruik te maken van methodieken om te komen tot oplossing van het geschil of conflict in de prejuridische fase; de sociaal juridisch dienstverlener is in staat diensten te verlenen zodanig dat de cliënt in de gelegenheid is of wordt gesteld zelf de kwestie af te handelen en eventueel nieuwe (vergelijkbare) kwesties het hoofd te bieden met als doel dat de cliënt zich daardoor beter kan handhaven in de samenleving; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 8

12 de sociaal juridisch dienstverlener is in staat de discretionaire ruimte te benutten om -binnen de gegeven kaders van de organisatie en mogelijkheden van wet- en regelgeving- oplossingen op maat te realiseren. Hij is in staat op een beroepsmatige manier te reflecteren op zijn handelen en een bijdrage te leveren aan de verdere professionalisering van het beroep; De sociaal juridisch dienstverlener is in staat de effecten van beleid en wet- en regelgeving te signaleren en/of te onderzoeken en is in staat op basis daarvan op beleidsmatig niveau een bijdrage te leveren aan de organisatie en/of de samenleving ter verbetering van de regelgeving. De SJD er is daarbij in staat politiek-maatschappelijke ontwikkelingen te betrekken. Utrechtse uitwerking De Utrechtse opleiding heeft de landelijk overeengekomen competenties voorgelegd aan de Utrechtse Beroepenveldcommissie (Adviesgroep Instituut voor Recht). Dat leidde tot de zogeheten tweede generatie competenties die in 2005 zijn voorgelegd aan de Opleidingscommissie, in het kader van de jaarlijkse bespreking van de inhoud van de studiegidsen. Op- en aanmerkingen van de Opleidingscommissie zijn in de definitieve versie verwerkt. Het Onderwijsbeleidsdocument SJD , waarin de competenties zijn opgenomen, is besproken en becommentarieerd tijdens twee studieconferenties van de betrokken docenten. Deze consultaties van het werkveld, studenten en docenten hebben ertoe geleid, dat de Utrechtse SJDopleiding de landelijk overeengekomen eindcompetenties heeft geïncorporeerd in haar doelstellingen, maar bovendien nader heeft uitgewerkt tot een set van 22 competenties van de beginnende SJD er. Deze competenties heeft de opleiding geplaatst in het perspectief van de basisrol van de beginnende SJD er (belangenbehartiger, wetsuitvoerder en toetser/beoordelaar of bemiddelaar) en in het perspectief van de rol van de ervaren SJD er (coach, ondernemer, mediator / geschillenbeslechter, beleidsmedewerker). Vervolgens heeft zij de competenties geordend langs drie dimensies: direct uitvoerend werk t.b.v. de cliënt: (i) definiëren van de sociaal-juridische vraag, (ii) analyse van de vraag en (ii) oplossing van de vraag; werken in en vanuit een organisatie: (i) bijdragen aan beleid en beleidsuitvoering, (ii) ontwikkelen en onderhouden van professioneel netwerk teneinde de ontwikkelingen in wet- en regelgeving en de effecten hiervan nauwlettend te kunnen volgen; bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het beroep: (i) reflecteren op de ethische en normatieve aspecten op alle niveaus van beroepsuitoefening: cliënt, organisatie, beroepsgroep, (ii) internaliseren en verder ontwikkelen van beroepsidentiteit. De opleiding heeft en ander zorgvuldig beschreven in haar Onderwijsbeleidsdocument en in de Studiegids. Belangrijk is, dat de opleiding in haar doelstellingen expliciet haar profiel als SJD-opleiding heeft verankerd: de opleiding is gericht op juridische dienstverlening in een sociale context. Anders gezegd, de opleiding leidt geen hulpverleners op. Deze positionering ondersteunt het auditteam van harte. Rol van het Lectoraat Binnen de kaders van het lectoraat Beroepsuitoefening Juridische Bachelors vindt onderzoek plaats in het werkveld naar de benodigde competenties van een juridische bachelor. Op basis van de werkzaamheden van het lectoraat wordt het competentieprofiel tweejaarlijks, parallel aan de beleidscyclus en het opstellen van het Onderwijsbeleidsdocument, geëvalueerd en bijgesteld. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 9

13 Het centrale thema van het lectoraat Beroepsuitoefening Juridische Bachelors is het verrichten van onderzoek naar voor de beroepsbeoefening relevante ontwikkelingen in het juridisch domein en daaraan gekoppeld de vormgeving ervan in opleidingen. Via het lectoraat heeft het instituut zich verzekerd van systematisch onderzoek naar (HBO) juridische beroepsbeoefening. De onderzoeksresultaten die voortkomen uit dit lectoraat, zo geeft de opleiding aan, zullen in toenemende mate invloed krijgen op beroepsbeeld van SJD en ook HBO-Rechten. Jonge opleidingen kennen vaak -en dat is onvermijdelijk- een nog vlottend beroepsbeeld. Het is voor een relatief jonge opleiding als SJD dan ook een goede zaak dat de ontwikkelingen binnen het SJD-beroep nauwgezet worden gevolgd teneinde een helder beroepsbeeld als referentie de hebben. Het lectoraat, goed in de organisatie ingebed, speelt hier aantoonbaar een belangrijke rol. Het auditteam is bovendien aangenaam verrast door de actieve rol die het lectoraat speelt in de uitvoering van het onderwijs in het 1 e jaar. Internationale dimensie Wat betreft de internationale dimensie geeft de opleiding aan dat er geen sprake is van één internationale visie op het beroepsdomein laat staan op de beroepsuitoefening SJD en daaraan verbonden competenties. De opleiding richt zich dan ook met name op de beroepsuitoefening in Nederland. Vanuit deze (Nederlandse) invalshoek wordt vorm gegeven aan de internationale dimensie. Concreet betekent dit, zo heeft het auditteam kunnen waarnemen, dat in het curriculum van de opleiding de modulen Internationaal Recht, SJD in Europa en Vreemdelingenrecht worden aangeboden en dat studenten de mogelijkheid wordt geboden stages in het buitenland te volgen. Verder komen aan bod grensoverschrijdende onderwerpen als cultuur en rechtsspraak, multiculturaliteit en inburgering. Ten slotte: bovenstaande bevindingen zijn van toepassing op zowel de voltijd als de deeltijd SJD-opleiding. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten rechtstreeks aan bij de eisen die op landelijk niveau door vakgenoten binnen het domein worden gesteld; de eindkwalificaties van de opleiding sluiten direct aan bij de eisen die op landelijk niveau door de beroepspraktijk worden gesteld; de hierboven bedoelde op landelijk niveau overeengekomen en door het werkveld gevalideerde beroepscompetenties zijn, naar het oordeel van het auditteam, een goede afspiegeling van de ontwikkelingen binnen het domein; de Utrechtse profilering richting juridische dienstverlening (w.o. mediation) betekent een belangrijke, en voor het werkveld zeer relevante profilering; de Utrechtse profilering is op zorgvuldige wijze in samenspraak met het regionale werkveld tot stand gekomen; de opleiding heeft dankzij haar lectoraat een ambitieus, gedegen en toekomstgericht mechanisme om haar doelstellingen up-to-date te houden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 10

14 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen In het door de opleiding gehanteerde competentieprofiel is de relatie aangegeven tussen het landelijk competentieprofiel SJD en de Dublin Descriptoren. Daartoe heeft het auditteam de notitie Dublin Descriptoren bestudeerd. Daaruit en uit de programmabeschrijving blijkt, dat de opleiding de door haar gehanteerde competenties expliciet koppelt aan de Dublin Descriptoren. En wel als volgt: I. Kennis en inzicht: Dublin Descriptor: de bachelor heeft aantoonbare kennis en inzicht van een vakgebied, waarbij wordt voortgebouwd op het niveau bereikt in het voortgezet onderwijs en dit wordt overtroffen; functioneert doorgaans op een niveau waarop met ondersteuning van gespecialiseerde handboeken, enige aspecten voorkomen waarvoor kennis van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied is vereist. Bijbehorende competenties: de vraag van de cliënt(en) te relateren aan en te analyseren op basis van sociaal juridische inzichten (incl. jurisprudentie) en hierbij de discretionaire ruimte te benutten; anticiperen op veranderingen in wet- en regelgeving en de gevolgen voor de eigen organisatie inzichtelijk te maken; maatschappelijke ontwikkelingen en wetenschappelijke resultaten op verschillende niveaus te onderkennen en te vertalen naar consequenties voor de sociaal juridische dienstverlening. II. Toepassen kennis en inzicht: Dublin Descriptor: de bachelor is in staat om zijn/haar kennis en inzicht op dusdanige wijze toe te passen dat dit een professionele benadering van zijn/haar werk of beroep laat zien, en beschikt verder over competenties voor het opstellen en verdiepen van argumentaties en voor het oplossen van problemen op het vakgebied. Bijbehorende competenties: op systematische wijze de relevante informatie uit te werken naar een sociaal juridische context, gebruikmakend van relevante wet- en regelgeving; bepalen wat zinvolle oplossingsstrategieën zijn gebruik makend van wetboeken, beleidsstukken, literatuur en rechtspraak; op basis van een plan van aanpak methodisch en doelgericht het sociaal juridische vraagstuk op te lossen met de daarbij behorende juridische, geprotocolleerde schriftelijke uitingen (bezwaar- en verweerschriften, rapportages) in correct Nederlands; het proces van dienstverlening adequaat af te sluiten, te evalueren en te reflecteren op het eigen beroepsmatig handelen en de gemaakte keuzes; een afweging te maken tussen de verschillende rollen van de sociaal juridisch dienstverlener, deze uit te oefenen en hierbij te kunnen schakelen tussen de primaire rollen van belangenbehartiger, toetser, wetsuitvoerder en secundaire rollen van coach, ondernemer en mediator / geschillenbeslechter; maatschappelijke ontwikkelingen en wetenschappelijke resultaten op verschillende niveaus te onderkennen en te vertalen naar consequenties voor de sociaal juridische dienstverlening; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 11

15 op basis van ontwikkelingen én eigen ideeën, zelfstanding of binnen de eigen organisatie relevante, innovatieve producten en diensten te ontwikkelen, uit te voeren en te evalueren; vanuit een kritische en innovatieve houding de eigen beroepsidentiteit als SJD er verder te ontwikkelen en te verhelderen aan derden. III. Oordeelsvorming: Dublin Descriptor: de bachelor is in staat om relevante gegevens te verzamelen en interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten. Bijbehorende competenties: met een cliënt of groep cliënten zelfstandig het eerste contact aan te gaan naar aanleiding van een sociaal juridisch vraagstuk, een adequaat beeld van de cliënt(en) op te bouwen en, indien nodig, adequaat door te verwijzen; samen met de cliënt(en) de situatie systematisch te verkennen en de probleemanalyse helder te krijgen tegen de achtergrond van de eigen autonomie van de cliënt en de sociale en culturele context van de cliënt; de relevante informatie te verzamelen (achtergronden, regelgeving) met gebruikmaking van geautoriseerde systemen en onder handhaving van regelgeving m.b.t. privacy en geheimhouding; vraagstukken in de beroepspraktijk te behandelen waarop standaardprocedures niet van toepassing zijn; het proces van dienstverlening adequaat af te sluiten, te evalueren en te reflecteren op het eigen beroepsmatig handelen en de gemaakte keuzes; een afweging te maken tussen de verschillende rollen van de sociaal juridisch dienstverlener, deze uit te oefenen en hierbij te kunnen schakelen tussen de primaire rollen van belangenbehartiger, toetser, wetsuitvoerder en secundaire rollen van coach, ondernemer en geschillenbeslechter; vanuit begrip en betrokkenheid als professional normatieve en maatschappelijke vragen en ethische dilemma s te verbinden aan de beroepsuitoefening, daarbij kritisch na te denken over visie/achterliggende gedachte van wet- en regelgeving (datgene wat de wetgever beoogt). IV. Communicatie: Dublin descriptor: de bachelor is in staat informatie, ideeën en oplossingen over te brengen op een publiek bestaande uit specialisten of niet-specialisten. Bijbehorende competenties: de cliënt(en) adequaat en op maat te informeren, te begeleiden, te adviseren en te coachen in de rol van belangenbehartiger, wetsuitvoerder, toetser/beoordelaar of bemiddelaar; samen te werken met andere instellingen en beroepsgroepen, vanuit een eigen sociaal juridisch kader, ten behoeve van de oplossing van actuele vragen en problemen; via signalering andere organisaties (incl. gemeentes en andere overheden) te beïnvloeden bij onbedoelde en/of ongewenste effecten van de toepassing van wet- en regelgeving en beleid en daarover te rapporteren en verbeteringen te initiëren; te anticiperen op veranderingen in wet- en regelgeving en de gevolgen voor de eigen organisatie inzichtelijk te maken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 12

16 V. Leervaardigheden: Dublin descriptor: de bachelor bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt, aan te gaan. Bijbehorende competenties: is in staat tot zelfsturing en zelfreflectie is in staat tot verdieping en verbreding van zijn professionaliteit is in staat een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van het beroep. Ten slotte: bovenstaande bevindingen hebben betrekking op zowel de voltijd als de deeltijd SJD-opleiding. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik en diepgang die overeenkomen met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; de opleiding heeft (in haar notitie Dublin Descriptoren en Utrechtse Competenties, 2006 ) de Dublin Descriptoren zorgvuldig uitgewerkt naar deelcompetenties; de opleiding heeft de Dublin Descriptoren en de nadere uitwerking daarvan in deelcompetenties, aantoonbaar in een rechtstreeks verband gebracht met het opleidingsprogramma en de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Sterk punt acht het auditteam, dat de opleiding elke afzonderlijke Dublin Descriptor aantoonbaar als referentiepunt hanteert, waardoor alle opleidingskwalificaties direct herleidbaar zijn tot de internationaal geaccepteerde bachelorkwalificaties. Iets, wat bovendien op programmaniveau zichtbaar wordt gemaakt, zo blijkt uit de programmabeschrijving. Anders gezegd, de internationaal geaccepteerde bachelorkwalificaties zijn ook in het programma zelve verankerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 13

17 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie hbo kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2.) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De opleiding heeft de Dublin Descriptoren rechtstreeks in verband gebracht met het programma en met de daarin gehanteerde werkvormen. In haar notitie Onderwijsbeleidsdocument heeft de opleiding dit verband expliciet en inzichtelijk gemaakt. Op deze wijze heeft de opleiding de dimensie hoger onderwijs aantoonbaar in haar programma verankerd. Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd zowel landelijk als (via de Adviesgroep Instituut voor Recht) regionaal. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het werkveld geborgd. Anders gezegd: de opleiding is een beroepsopleiding. (Voor een uitwerking van de relatie tussen eindkwalificaties en het opleidingsprogramma: zie facet 2.1. ) Ten slotte: bovenstaande bevindingen hebben betrekking op zowel de voltijd als de deeltijd SJD-opleiding. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor beide varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft de eindkwalificaties rechtstreeks, volledig en op zorgvuldige wijze ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel. (Zie onder facet 1.1.); in de van dit beroepsprofiel afgeleide opleidingsspecifieke kwalificaties en competenties wordt ook het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar expliciet geformuleerd; de opleiding heeft de relatie tussen enerzijds inhoud, bereik en niveau van de eindkwalificaties en anderzijds het programma en de gehanteerde werkvormen volledig en inzichtelijk in kaart gebracht en daaruit blijkt, dat de opleiding het landelijk overeengekomen beroepsprofiel in haar programma heeft verankerd en daarbij ook het beroepenveld (Adviesgroep Instituut voor Recht) heeft betrokken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 14

18 SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor beide opleidingsvarianten als voldoende. De opleiding heeft goed zicht op de ontwikkelingen in beroepspraktijk en zij heeft haar inzicht qua bereik, thematiek en diepgang op voortreffelijke wijze vertaald naar opleidingsdoelstellingen (en naar programmaonderdelen!) waarbij zij het werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken. De opleiding heeft een duidelijke en weloverwogen profielkeuze gemaakt, zowel ten opzichte van collega SJD-opleidingen (sociaal-juridische dienstverlening) als ten opzichte van de opleidingen HBO- Rechten (front office versus back office) De opleiding beschikt over een lectoraat met behulp waarvan zij actief en uitdrukkelijk haar doelstellingen blijft afstemmen op de dynamiek binnen het SJD-domein. Conform de Beslisregels Accreditatie zoals vastgelegd in het NVAO Accreditatiekader, kan een Onderwerp niet hoger scoren dan voldoende. Het auditteam beoordeelt evenwel alle facetten van het onderwerp Doelstellingen Opleiding als goed. Dit rechtvaardigt (zie onder E) een kwalificatie goed voor dit onderwerp. Reden voor het auditteam deze kwalificatie als extra aantekening aan zijn oordeel toe te voegen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 15

19 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen De opleiding hanteert een aantal principes die ertoe leiden dat kennisontwikkeling zoveel als mogelijk plaatsvindt op basis van de praktijk. Weliswaar is een gedegen theoretisch juridisch fundament belangrijk, maar dit wordt zoveel mogelijk gerelateerd aan de juridische werkelijkheid. Binnen het Instituut voor Recht waar de opleiding SJD deel van uitmaakt, wordt de beroepsgerichtheid bevorderd door een themagestuurde inrichting van het curriculum. In (vrijwel) elke periode wordt een thema centraal gesteld dat is ontleend aan de beroepspraktijk. De praktijkrelevantie en de actualiteit van deze thema s worden gewaarborgd doordat zij worden ingebracht via contacten met stage-instellingen en andere organisaties in het werkveld en via medewerkers die naast hun docentschap in de beroepspraktijk werkzaam zijn. Daarnaast vergroot de opleiding de praktijkrelevantie van de opleiding door aandacht te schenken aan casus, die een voorbeeldfunctie hebben of aan de hand waarvan studenten problemen oplossen. Studenten worden tijdens de opleiding veelvuldig geconfronteerd met opdrachten uit de beroepspraktijk. Aldus vindt in veel onderwijseenheden het leren van een student mede plaats aan de hand van het analyseren en oplossen van probleemstellingen in het SJD-domein, die overeenkomen met of rechtstreeks ontleend zijn aan opdrachten uit het werkveld Gastdocenten worden frequent ingeschakeld. Op deze wijze wordt de interactie met het werkveld een vanzelfsprekend en natuurlijk onderdeel van de opleiding. Het auditteam heeft de lijst met gastdocenten bestudeerd en constateert, dat zij op de verschillende deelgebieden binnen het SJD-domein ruime expertise en ervaring hebben. Binnen de opleiding is ook op andere wijze plaats ingeruimd voor interactie met de beroepspraktijk. Het gaat hier dan om bedrijfsbezoeken, stages, afstudeeropdrachten en om toegepast onderzoek (in het curriculum zijn afzonderlijke onderdelen onderzoek opgenomen). Voltijdstudenten lopen in het derde studiejaar een stage (10 maanden) waarin praktijkgericht onderzoek een centrale plaats inneemt. Deze opdrachten zijn opgenomen in de studiewijzer van de stage. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 16

20 In het afstudeerprogramma worden studenten gestimuleerd onderzoek te doen op basis van reële onderzoeksvragen van instellingen en organisaties. Zo studeren studenten af op projecten bij een reïntegratiebureau, op het ontwerpen van nieuwe wetgeving voor een fractie in de Tweede Kamer en op een nieuw landelijk te implementeren herkansingsoverleg van de reclassering. In de SJD- deeltijdopleiding is het ook mogelijk af te studeren door middel van beroepsgerichte afstudeerthema s. Ook de lector en leden van de kenniskring fungeren als opdrachtgever en begeleiders voor afstudeerscripties. Voor deeltijdstudenten geldt dat zij hun studie volgen naast een doorlopende praktijkervaring die aan specifieke eisen moet voldoen welke helder beschreven is in de deeltijd -studiegidsen. Deeltijdstudenten werken vanaf het begin van hun opleiding in de beroepspraktijk en studieopdrachten worden gekoppeld aan praktijkervaringen (wisselwerking). De eerste twee jaar van de opleiding heeft de student werk op het gedefinieerde eerste niveau. In de laatste twee jaar van de opleiding heeft de student werk op gedefinieerde tweede niveau. Uit het bovenstaande blijkt, dat de opleiding gedurende alle jaren het leren van de student laat plaatsvinden in een interactie met het werkveld. Voor wat betreft de harde juridische kennisverwerving, waar de opleiding in lijn met haar profiel veel aandacht aan besteedt 3, geldt dat zij niet louter geïsoleerd maar vooral in een praktijkgerelateerde context plaatsvindt. Aldus verschaft de opleiding haar studenten een stevige èn actuele kennisbasis. Mede dankzij het feit dat de opleiding moderne en relevante hbo- of wo-vakliteratuur gebruikt, zo heeft het auditteam kunnen constateren na bestudering van de literatuurlijst. Overigens schrijven de docenten zelf ook de benodigde literatuur, waarmee zij de theorie verbinden met onderwijs en praktijk. Recentelijk zijn publicaties door medewerkers van het instituut verschenen (of verschijnen komend jaar) waaronder: Mediation, Ouderen in de samenleving, Inleiding Recht, Is de HBO-jurist welkom?, Rapporteren in de Hulp- en Dienstverlening, Een goede Onderhandeling. Dit gebeurt in samenspraak met de lector van het instituut. De interactie met het werkveld vindt ook plaats via de periodieke consultaties van Adviesgroep Instituut voor Recht en de commissie van werkvelddeskundigen. Uit de betreffende verslaglegging blijkt, dat deze consultaties een belangrijke bijdrage leveren aan het onderhoud van het opleidingsprogramma. Aldus is de opleiding in staat jaarlijks actuele ontwikkelingen in het programma te verwerken. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit, dat jaarlijks een update van elk moduul wordt gemaakt. 3 Bijvoorbeeld: Arbeidsrecht, Bestuursrecht, Goederenrecht, Verbintenissenrecht, Personen- en Familierecht, Sociale Zekerheid, Internationaal Recht, Vreemdelingenrecht, Woon- en Huurrecht, Rechtsfilosofie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding SJD, - HU 17