Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen voltijd. Saxion Hogeschool Enschede

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen voltijd Saxion Hogeschool Enschede

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen voltijd CROHO nr Saxion Hogeschool Enschede Hobéon Certificering BV Datum: november 2006 Auditteam: Dhr. W.LM. Blomen Mevr. P.H. den Ouden Mevr. I.E. Hobo van der Graaf Dhr. T.H. van Rossum Mevr. C. Ouwerkerk Mevr. E.R.J. Rijnen (secretaris)

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 23 mei BEVINDINGEN EN BEOORDELING 7 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 7 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 7 Facet 1.2. Niveau Bachelor 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 14 Onderwerp 2: Programma 16 Facet 2.1. Eisen HBO 16 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 19 Facet 2.3. Samenhang Programma 22 Facet 2.4. Studielast 24 Facet 2.5. Instroom 26 Facet 2.6. Duur 29 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 30 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 32 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 34 Facet 3.1. Eisen HBO 34 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 36 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel Onderwerp 4: Voorzieningen Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 39 Facet 4.2. Studiebegeleiding 41 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 43 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 43 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 45 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 46 Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 53 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 23 mei 2006

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen (IPO) Bereik van de beoordeling Saxion Hogescholen, in casu Saxion Hogeschool Enschede, de Academie Life Science, Engineering & Design (LED), verzorgt de HBO bachelor opleidingen Werktuigbouwkunde, Elektrotechniek, Technische Natuurkunde, Industrieel Product Ontwerpen, Chemie, Chemische Technologie, Biologisch en Medisch Laboratoriumonderzoek. Het onderhavige rapport heeft betrekking op de HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, voltijd CROHO nr De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Industrieel Product Ontwerpen Karakteristiek van de opleiding De opleiding IPO is ingebed in de Academie Life Science, Engineering & Design, één van de 14 academies van de Saxion Hogescholen. De academie is samengesteld uit opleidingen die een herkenbare productmarktcombinatie vormen en waarvan de domeinen verwant zijn. Tot september 2004 maakte de opleiding IPO deel uit van het toenmalige Instituut Industriële Technieken en Design (ITD). De in september gevormde Academie Life Science, Engineering & Design bestaat naast IPO uit de opleidingen: Werktuigbouwkunde, Technische Natuurkunde, Elektrotechniek, Chemie, Chemische Technologie en Biomedisch en Medisch Laboratoriumonderzoek. De opleiding Industrieel Product Ontwerpen is ontstaan uit de opleiding Werktuigbouwkunde (WB). De wijze waarop aan de opleiding Industrieel Product Ontwerpen is vorm gegeven, qua structuur, werkvormen en toetsvormen moet dan ook gezien worden in het licht van de historie. De opleiding Industrieel Product Ontwerpen is een jonge en dynamische opleiding. Het is duidelijk zichtbaar dat het gaat om een jonge opleiding. Hierbij doelt het auditteam op het feit dat nog niet alles aantoonbaar is; de opleiding bevindt zich nog in het ontwikkelstadium wat in de loop van het rapport duidelijk zal worden. Tijdens de audit zijn open gesprekken gevoerd waaruit veel informatie naar voren kwam. Vanuit de overheid heeft het Platform Bèta Techniek de opdracht gekregen te zorgen voor voldoende en kwalitatief goed opgeleide bèta s en technici. Voor 2007 is als tussendoelstelling 15% extra instroom in het hoger bètatechnische onderwijs (ten opzichte van 2000) geformuleerd. De technische opleidingen van Saxion scoren goed op dit punt en door de opzet van de nieuwe studietrajecten en de opleiding IPO. Ook havisten met het profiel Economie & Maatschappij kunnen instromen in IPO en WB. Dit draagt bij aan een betere instroom voor bèta. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 1

5 De opleiding positioneert zich ten opzichte van andere opleidingen als volgt: - Design Academy: bij de Design Academy ligt de nadruk veel sterker op vormgeving en minder op de technische aspecten van producten; - IPO HBO: praktisch toepasbaar, veel integrale disciplines en vervult de klantwens; - IPO WO: veel theoretische bagage, meer constructief doorberekenen en het invullen van complexe zaken Visitatierapport Daar de opleiding IPO in 2001 van start is gegaan, heeft een eerdere visitatie niet plaatsgevonden. Als onderdeel van het Saxion kwaliteitszorgsysteem en ter voorbereiding op de audit door Hobéon heeft in er in februari 2006 een interne audit plaatsgevonden. Het interne auditteam heeft daarbij een enkele bevindingen geformuleerd: De praktijkgerichtheid binnen de opleiding is goed ontwikkeld en het onderwijsprogramma is doordacht, en in samenspraak met de beroepenveldcommissie, opgebouwd. Docenten en studenten binnen de opleiding zijn sterk gemotiveerd. Een algemeen zorgpunt is dat veel zaken nog niet gedocumenteerd zijn. Het is verder van belang een gezamenlijke visie op het IPO-onderwijs te formuleren en deze consequent verder uit te werken in de richting van opleidingscompetenties, toetscriteria, leerdoelen en onderwijsinhouden. Daarbij wordt geadviseerd gebruik te maken van de vele voorbeelden die elders binnen Saxion reeds voorhanden zijn. Het toetsbeleid verdient nog verdere uitwerking. Toetscriteria zijn niet altijd helder en er worden verschillen in beoordeling door docenten gesignaleerd. Bij deze visie-ontwikkeling hoort ook een duidelijke keuze ten aanzien van de positionering van de opleiding in de kolom mbo-hbo-wo. De aansluiting op masteropleidingen verdient de aandacht, alsmede de gevolgen van de toenemende mbo-instroom. In de voorlichting over de opleiding blijkt voor studenten niet altijd een helder beeld van de opleiding over te komen, met name waar het gaat om de verhouding tussen technische en niet-technische vakgebieden. De verticale en horizontale samenhang in het onderwijsprogramma is goed; alleen de samenhang van de stage met het binnenschools curriculum behoeft verbetering, te beginnen met de eenduidige definiëring van leerdoelen voor de stage. Wat betreft het aandachtsgebied personeel en organisatie is geconstateerd dat er afstand en verschil in visie is tussen management en medewerkers. De organisatie wordt nog gekenmerkt door een top-down-structuur; inmiddels is begonnen met het verbeteren van de interne communicatie en met het vastleggen van verantwoordelijkheden en bevoegdheden op meerdere niveaus in de organisatie. In het personeelsbeleid verdienen de verdere invoering van de gesprekscyclus en het scholingsplan nog de nodige aandacht. De voorzieningen waarover de opleiding kan beschikken zijn van een hoog niveau. Studenten geven aan wel problemen te hebben met sommige printervoorzieningen. Over de praktijkgerichte invulling van de opleiding en de ondersteuning door docenten zijn studenten uitgesproken positief. Het auditteam heeft kennisgenomen van het verbeterbeleid dat is opgesteld ten behoeve van de audit op 23 mei In onderhavig rapport is bij de verschillende onderwerpen/facetten aangegeven wat de bevindingen zijn van het auditteam naar aanleiding van de audit die op 23 mei 2006 heeft plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 2

6 1.5. Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvariant Industrieel Product Ontwerpen voltijd is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de opleiding Industrieel Product Ontwerpen geldt het volgende: Saxion Hogescholen heeft een set van ijkpunten ontwikkeld die dient als een instellingsspecifieke vertaling van het NVAO-accreditatiekader. De opleiding Industrieel Product Ontwerpen heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een opleiding tot Industrieel Product Ontwerpen op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding Industrieel Product Ontwerpen aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 3

7 Op basis van de door IPO aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hierna) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten twee externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Industrieel Ontwerpen, één student, één lead auditor, één auditor onderwijs vanuit Hobéon Certificering en één secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde onder meer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding(en) overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. 1 Visitatie heeft op 23 mei 2006 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 4

8 Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 EC) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 5

9 Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Dhr. W.L.M. Blomen Mevr. P.H. den Ouden Mevr. I.E. Hobo van der Graaf Dhr. T.H. van Rossum Mevr. C. Ouwerkerk Mevr. E.R.J. Rijnen Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Industrieel Product Ontwerpen noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De werkvelddeskundigen / vakinhoudelijke deskundigen mevrouw Den Ouden en mevrouw Hobo hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Mevrouw Den Ouden en mevrouw Hobo hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan professionals Industrieel Product Ontwerpen op HBO-niveau. Mevr. Ouwerkerk heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Mevr. Ouwerkerk heeft in haar vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die haar in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. De heer Van Rossum, studentlid van het auditteam heeft zich tijdens de audit vooral gericht op de studeerbaarheid van het programma, de studielast, toegankelijkheid, de (informatie) voorzieningen en de aansluiting van de opleiding op de instroom. De voorzitter en secretaris van het auditteam hebben zich vooral gericht op de kwaliteit van de doelstellingen, organisatie, personeel en resultaten van de opleiding. De heer Blomen is al sinds 1976 actief in het hoger onderwijs op het gebied van bestuur, strategie en organisatie en combineert die kennis met jarenlange ervaring op het gebied van audits en certificering. Mevrouw Rijnen heeft tijdens haar studie ervaring opgedaan met bestuurlijke vraagstukken, organisatieverandering en strategisch management. Tevens heeft zij in haar huidige functie ervaring in kwaliteitsmanagement opgebouwd. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 23 mei 2006 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 6

10 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Er is een landelijk beroepsprofiel IPO. De landelijk vastgestelde opleidingscompetenties zijn opgebouwd in samenwerking met vertegenwoordigers van het landelijke beroepenveld. De betrokkenen zijn leden van de werkveldcommissies van de verschillende IPO-opleidingen. Een eerder door IPO-Saxion opgestelde competentielijst vormde mede de basis voor dit landelijk beroepsprofiel. Het curriculum is in eerste instantie gebaseerd op de eigen competentielijst, die matcht met de competentielijst in het landelijk beroepsprofiel. De beroepsspecifieke competenties die een IPO-ingenieur moet verwerven zijn afgestemd op de stadia van een industrieel ontwerpproces. Die stadia zijn: 0. projectaanpak; 1. analyseren; 2. conceptontwikkeling; 3. Materialisatie; 3A; dimensionering (inclusief modelvormgeving en detaillering); 3B; modelbouw en testen; 3C; productievoorbereiding; 4. evaluatie. Het auditteam is van mening, dat IPO een goede omschrijving van het landelijk beroepsprofiel hanteert, de aanpak van projecten zijn door Saxion goed geïnterpreteerd De opleiding heeft een opleidingsprofiel dat de competenties bevat van de pas afgestudeerde HBOingenieur. Dit opleidingsprofiel is primair de leidraad bij de opstelling /ontwikkeling van het curriculum. Dit opleidingsprofiel maakt onderdeel uit van het Opleidingsdocument IPO. De beroepsspecifieke en algemene competenties zijn niet zozeer afgeleid van het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel, maar hebben juist als input en basis gediend bij de opzet van de landelijke beroepscompetenties. De beroepsspecifieke competenties opgesteld door IPO Saxion zijn gerangschikt volgens de volgende indeling die ontleend is aan de productontwikkelingscyclus: 1. algemeen; 2. analyseren; 3. ideefase; 4. conceptfase; 5. materialisatiefase; 6. evaluatie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 7

11 Deze competenties komen sterk overeen met de beroepsspecifieke competenties in het landelijk beroepsprofiel. De algemene en beroepscompetenties worden gekoppeld aan afzonderlijke modulen in het leerplan en zijn op verschillende niveaus gedefinieerd, zo heeft het auditteam kunnen constateren uit de matrix competenties en modulen uit het leerplan. Het auditteam is van mening dat deze beroepscompetenties actueel en werkvelddekkend zijn. De aanpak van het programma sluit goed aan bij het opleidingsprofiel en de kerntaken van een IPO-afgestudeerde Ongeveer de helft van de afgestudeerde industriële ontwerpers is werkzaam als ontwerper/ontwikkelaar van serie en massaproducten. De andere afgestudeerden werken meestal in gerelateerde gebieden waar men ook voordeel heeft van de ontwerpersachtergrond, zoals als docent, als ontwikkelaar van software voor ontwerpers, hoofd van een productiebedrijf of marketingadviseur. Te onderscheiden zijn drie hoofd beroepsdomeinen: Ontwerpbureaus / dienstverlening; Producerende industrie /handel; Dienstverlening divers. Het IPO-domein betreft meestal geproduceerde consumentenproducten met een duidelijke mens-product interactie. Kernpunt in de visie op het beroep is de productvoortbrengingscyclus. Het IPO-domein beslaat met name de eerste stadia van dit proces: keuze voor het concept vanuit marktanalyse of andere beweegredenen, definiëren van functionele eisen, onderbouwen en zichtbaar maken van het concept voor de gebruiker. De IPO-afgestudeerde overziet alle elementen van de productcyclus en speelt hierdoor een verbindende functie tussen specialisten in een ontwerpteam; dit vereist een hoog kwalificatieniveau. De functies / rollen van een ingenieur IPO kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën: 1. maken: betreft degene die een technisch product of een technisch proces ontwerpt of onderhoudt. 2. sturen: betreft degene die sturing geeft aan (de uitvoering van) technische en/of aan techniek gerelateerde processen; 3. vertalen: betreft degene die technische aspecten van producten en processen vertaalt voor niet technische samenwerkingspartners en vice versa. De drie bovenstaande categorieën waarin de eindkwalificaties kunnen worden onderverdeeld sluiten volgens het auditteam aan bij een beginnend beroepsbeoefenaar De opleiding beschikt over een werkveldcommissie, bestaande uit bedrijfsfunctionarissen uit diverse werkvelden waarvoor de opleiding IPO opleidt. De werkveldcommissie (i) informeert de opleiding over de ontwikkeling in het werkveld en in het beroep, (ii) adviseert de onderwijscommissie, (iii) adviseert over de kwaliteit van het onderwijsprogramma en (iv) kan gevraagd en ongevraagd adviezen gegeven aan de onderwijscommissie en het management. De onderwijscommissie legt plannen voor verandering van het onderwijsprogramma voor aan de werkveldcommissie. Minimaal twee keer per jaar en maximaal vier keer per jaar is er een bijeenkomst van deze werkveldcommissie met personeel van de opleiding. De totale groep van werkveldcommissies van alle opleidingen binnen de academie functioneert als Raad van Advies. De werkveldcommissie is samengesteld uit afgevaardigden van verschillende bedrijven zoals First BV te Enschede, Pemstar BV te Almelo, MMID te Delft e.a.. De afgevaardigden van de bedrijven functioneren op verschillende niveaus zoals het directieniveau / management en de werkvloer. De werkveldcommissieleden komen veelal uit ontwerpbureaus, maar er zal in de werkveldcommissie een betere afspiegeling van het werkveld terug te zien moeten zijn. Hierop wordt door Saxion actie ondernomen. De commissie wordt uitgebreid met vertegenwoordigers uit de industrie, met name uit het producerend MKB. Hiertoe is inmiddels benaderd een vertegenwoordiger van Auping. In het kader van internationalisering wordt ook een vertegenwoordiger van een Duits bedrijf aangetrokken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 8

12 De opleiding heeft zicht op de ontwikkelingen binnen het beroepenveld IPO. De ontwikkelingen in de maakindustrie worden op internationaal en nationaal niveau gevolgd. Enkele ontwikkelingen in de maatschappij die leiden tot ontwikkelingen in het beroepenveld van IPO zijn: - toename van ouderen en de markt die hierdoor ontstaat voor specifieke consumentenproducten; - toename van andere specifieke doelgroepen en daarbij behorende markten die ontstaan, bijv. allochtonen; - ontwikkelingen van micro-elektronica en telecommunicatie en de nieuwe, slimmere mogelijkheden die hierdoor ontstaan voor consumentenproducten; producten de voortkomen uit de behoefte aan energiezuinig gedrag. De ontwikkelingen in de maakindustrie dragen een aantal consequenties met zich mee wat betreft de inhoud van het curriculum. Het curriculum wordt daarom geagendeerd in vergaderingen met de werkveldcommissie en de opleiding houdt een review om in kaart te brengen waar men staat en welke acties ondernomen moeten worden. Het auditteam is van mening dat het programma op systematische wijze aansluit bij deze actuele ontwikkelingen in het vakgebied: (i) in elk studiejaar zijn contacten met de beroepspraktijk ingebouwd, (ii) in alle jaren wordt gebruik gemaakt van actuele vakliteratuur (iii) doordat de opleiding parttime-docenten in dienst heeft- die hun hoofdbetrekking hebben in de beroepspraktijk- wordt de opleiding op de hoogte gehouden van actuele ontwikkelingen en (iv) ook de werkveldcommissie en de lectoraten Duurzame Energievoorziening en Industrial Design met hun kenniskringen, geven input voor het actueel houden van onderwijsprogramma s. (zie facet 2.1) Uit de documentatie blijkt dat alle aspecten van de opleiding (doelstellingen, curriculum, werkvormen, wijze van begeleiden, toetsvormen, toetsniveaus) zijn afgestemd op met name de wensen van de beroepspraktijk. De werkwijze hierbij was en is: - bij het opzetten van de opleiding in 2000 is gebruik gemaakt van een programmacommissie, bestaande uit vertegenwoordigers uit het werkveld; - de opleiding beschikt over een werkveldcommissie; - veel onderdelen van het curriculum (projecten, stages, afstuderen) zijn projecten die door het bedrijfsleven worden aangedragen en waarbij de bedrijven intensief bij de uitvoering betrokken zijn; - bij de aanname van docenten is het beleid dat deze mensen of in deeltijd werken in de praktijk en dat zij ruime recente praktijkervaring hebben. Er werken nu een aantal parttime docenten, die een betrekking hebben in het beroepenveld (zie facet 3.1); - vanuit hun netwerkcontacten met de beroepspraktijk hebben docenten contact met alumni van voorlopers van de opleiding (de kopopleiding IPO van WB en de WB-IPO-opleidingsvariant van WB); - bij het bijstellen van de opleiding wordt ondermeer gebruik gemaakt van de HBO-monitor die informatie levert over alumni van voorlopers van de IPO-opleiding Uit het opleidingsdocument blijkt dat de opleiding een visie op leren hanteert die een actualisering is van de Saxion-onderwijsvisie en geënt is op de onderwijsvisie van de academie en haar voorganger (het instituut ITD), waarin de IPO-opleiding is ontstaan vanuit de opleiding Werktuigbouwkunde. De opleiding hanteert de visie dat studenten de opleidingscompetenties binnen Saxion het effectiefst verwerven vanuit onderstaande visie op leren: - actief lerende student; - beroepspraktijk staat centraal; - persoonlijke leerweg; aandacht voor het individu en wederzijdse feedback zijn hoofdkenmerken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 9

13 IPO is een internationaal georiënteerde opleiding. Er is aandacht voor internationale kennis en het internationale beroepenveld. Relevante internationale ontwikkelingen zoals globalisering, outsourcing, offshoring, cobranching en marktsegmentatie zijn in het programma geïntegreerd. Dit zijn thema s in projecten. Het programma gebruikt cases van multinationals zoals Philips, daarnaast krijgen studenten de mogelijkheid om projecten in het buitenland uit te voeren (bijv. in Zweden). Buitenlandse oriëntatie vindt ook plaats door deelname aan internationale lezingen, internationaal beursbezoek, abonnement op het blad Product, en internationale symposia. De opleiding maakt gebruik van Engelse en Duitse vakliteratuur en neemt deel aan het netwerk Kennis en Innovatief Ondernemerschap (KIO). Studenten wordt de mogelijkheid geboden om buitenlandse stages en afstudeeropdrachten te verrichten. Studenten worden vanuit school gestimuleerd om hun blik internationaal te verbreden. In het academieplan 2008 staat beschreven dat de opleiding contacten met verschillende academies in het buitenland wil aangaan. Ook het contact met Duitse opleidingen zal weer geïntensiveerd worden, evenals studiereizen naar het buitenland. Buitenlandse studenten die bij Saxion de IPO opleiding volgen komen voornamelijk uit Duitsland, uit de Euregio. Deze Duitse studenten komen vooral op de Nederlandse opleiding IPO af omdat die in Duitsland ontbreekt. Saxionbreed zijn er via het Bureau International Office mogelijkheden voor studenten om zich op internationale (vervolg) opleidingen te oriënteren. De oriëntatie op een internationale vervolgopleiding is een vast onderdeel van de studieloopbaanbegeleiding. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: Het auditteam is van mening dat IPO een voldoende omschrijving van het landelijk beroepsprofiel hanteert, de aanpak van projecten is door Saxion voldoende geïnterpreteerd; De afstemming met het landelijke beroepsprofiel, het beroepenveld en de regionale arbeidsmarkt is voldoende geregeld; Alle aspecten van de opleiding (doelstellingen, curriculum, werkvormen, wijze van begeleiden, toetsvormen, toetsniveaus) zijn afgestemd op met name de wensen van de beroepspraktijk; De aanpak van het programma sluit voldoende aan bij het opleidingsprofiel en de kerntaken van een IPO-afgestudeerde; De werkveldcommissie bestaat uit vertegenwoordigers van toonaangevende ontwerpbureaus en uit enkele vertegenwoordigers uit de maakindustrie. Vanuit Saxion wordt actie ondernomen om meer vertegenwoordigers uit de maakindustrie te laten plaatsnemen in de werkveldcommissie; De actuele ontwikkelingen die IPO omschrijft sluiten voldoende aan bij de module beschrijvingen; Op internationaal niveau wordt er door de Academie LED gebouwd aan een netwerk met Hoger Onderwijs instellingen uit onder meer Duitsland en China. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 10

14 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de opleiding getoetst om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. In de vijf Dublin Descriptoren worden vijf dimensies onderscheiden (Kennis en Inzicht Toepassen Kennis en Inzicht Oordeelsvorming Communicatie Leervaardigheden), bij elk waarvan hieronder een beschrijving wordt gegeven in relatie tot de eindkwalificatie van de opleiding. De IPO-opleiding maakt onderscheid tussen acht algemene ingenieurscompetenties en vijf beroepsspecifieke competenties. Deze competenties vormen het uitgangspunt van de analyse door het auditteam. De descriptoren zijn (evenals de generieke HBO-kwalificaties) opgenomen in de beschrijving van de competenties, zowel in het landelijke beroepsprofiel als in de opleidingscompetenties. In het Opleidingsdocument IPO is een tabel weergegeven waarin staat hoe de relatie wordt gelegd tussen de generieke kernkwalificaties HBO-bachelor en de beroepsspecifieke - en algemene competenties uit het hogeschoolspecifieke opleidingsprofiel, die ten grondslag liggen aan het curriculum. De onderwijscommissie van IPO dient er zorg voor te dragen dat de IPO competenties niet alleen een uitwerking zijn van de landelijk opgestelde competenties maar dient ook aan de vijf Dublin Descriptoren te voldoen. Binnen het Opleidingsdocument IPO worden relaties gelegd tussen de Dublin Descriptoren en de 10 generieke kernkwalificaties HBO-bachelor. De dimensies van de Dublin Descriptoren Kennis en inzicht Door middel van het curriculum met de bijbehorende opleidingscompetenties, gerelateerd aan het ontwerpproces, een onderdeel van de productvoortbrengingscyclus, wordt de student tot een breed inzetbare professional opgeleid, in die zin dat hij in staat is om in een breed scala van functies in het werktuigbouwkundige domein te starten. Studenten maken gebruik van software pakketten die ook in de industrie gebruikt worden en nemen deel aan projecten, ingebracht door het bedrijfsleven. De inbreng van het werkveld en de relaties van docenten met het werkveld, door middel van projecten, stage- en afstudeerbegeleiding en het volgen van cursussen garanderen de aansluiting op nieuwe ontwikkelingen in het beroepenveld. De eindkwalificaties waarop de opleiding zich richt, zijn zodanig dat zij niet verworven kunnen worden zonder gedegen kennis en inzicht in bijvoorbeeld: - Techniek (mechanica, construeren, cad, materialen en vervaardigingtechnieken) - Vormgeving (schetsen en visualiseren, vormgeven, presenteren) - Ergonomie (fysiek, sensorisch, user Centred Design) - Bedrijfskunde (marketing en projectorganisatie) - Ontwerpen (integraal) Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 11

15 In de competentiematrix wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren expliciet gekoppeld aan een aantal competenties. Daarmee laat de opleiding zien, dat zij deze Dublin Descriptor nadrukkelijk als referentie heeft gehanteerd. Toepassen Kennis en inzicht De toepassing van kennis komt tot uiting in de integratieve opdrachten/projecten die de studenten uitvoeren, zowel binnen- als buitenschools. Relevante kennis, inzichten en vaardigheden zijn naast een juiste houding voorwaarde voor een adequate uitvoering van deze opdrachten, projecten, cases en integratieve opdrachten. De beroepsspecifieke ingenieurscompetenties zijn alle gericht op het uitvoeren van de kerntaken van de Industrieel Product Ontwerper. Iets wat zichtbaar wordt in de beroepsproducten die studenten tijdens de opleiding geacht worden te maken. Bijvoorbeeld: - Marktonderzoek voor nieuwe markten/producten voor een bedrijf; - Optimaliseren van interne bedrijfsprocessen; - Redesign; - Verbeteren/ veranderen voor daling van de kostprijs; - Ontwerpopdrachten. In de beroepsspecifieke (deel)competenties wordt expliciet naar deze en andere beroepsproducten verwezen. De vermelde producten impliceren een professionele toepassing door de student van zijn verworven kennis en inzicht. In de competentiematrix wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren expliciet gekoppeld aan een aantal competenties. Daarmee laat de opleiding zien, dat zij deze Dublin Descriptor uitdrukkelijk als referentie heeft gehanteerd. Oordeelsvorming Het methodisch en reflectief handelen komt tot uitdrukking in stagebijeenkomsten in het derde studiejaar, waarbij het reflecteren op het eigen handelen in de beroepspraktijk een onderdeel is. Ook is reflecteren op het eigen handelen een onderdeel van de ontwerpprojecten en van de studieloopbaanbegeleiding. De productvoortbrengingscyclus (analysefase, ideefase, conceptfase, materialisatiefase, evaluatiefase) zet een student aan tot constante oordeelsvorming over de verschillende stappen binnen deze productvoortbrengingscylus. Communicatie Communicatie, zowel schriftelijk als mondeling, is voor afgestudeerden essentieel. Op meerdere momenten in de opleiding, in projecten en bij opdrachten wordt de studenten de gelegenheid geboden zich hierin (met begeleiding) te bekwamen. Zo moeten zij hun (tussen) resultaten op effectieve wijze kunnen voorleggen aan de beoordelaars en medestudenten. Samenwerking is een essentieel onderdeel, niet alleen bij projecten, maar ook bij de basismodulen. De competentie communicatie is apart opgenomen in de algemene competenties en is uitgewerkt in negen deelcompetenties. Bijvoorbeeld: - doelgericht en duidelijk vragen kunnen stellen; - helder antwoord en uitleg kunnen geven; - visie en argumenten op duidelijke wijze naar voren brengen; - overdraagbaar werk afleveren. In de competentiematrix wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren expliciet geplaatst in het perspectief van (i) sociaal-communicatieve bekwaamheid (overleggen, presenteren, informeren, adviseren e.d.) en (ii) basis managementbekwaamheid (leiding geven, organiseren, stimuleren). Daarmee laat de opleiding zien, dat zij deze Dublin Descriptor uitdrukkelijk als referentie heeft gehanteerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 12

16 Leervaardigheden Uit het programma blijkt dat IPO Saxion aandacht besteedt aan het ontwikkelen van leervaardigheden omdat dat wordt gezien als een proces. Elke student werkt tijdens de opleiding toe naar meer autonomie, uitmondend in een zelfstandig aan te pakken afstudeerproject. In de hogere jaren moet de student in toenemende mate bij bepaalde projecten op effectieve wijze zijn kennisbronnen zelf zoeken. Voor de opleiding geldt, dat de te verwerven competenties een aantal metavaardigheden van de studenten veronderstellen die expliciet op het eigen leren zijn gericht opdat de student in staat is (i) zich tijdens de beroepsuitoefening verder te professionaliseren en (ii) vervolgstudies op een hoger niveau te doorlopen. In de competentiematrix wordt deze dimensie van de Dublin Descriptoren expliciet gekoppeld aan een aantal competenties. Daarmee laat de opleiding zien, dat zij deze Dublin Descriptor uitdrukkelijk als referentie heeft gehanteerd. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: De IPO-eindkwalificaties voldoen aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de Dublin Descriptoren; De IPO-eindkwalificaties zijn uitgewerkt in acht algemene ingenieurscompetenties en vijf beroepsspecifieke competenties. Deze competenties vormen een concreet referentiekader dat aansluit bij en is gevalideerd door de beroepspraktijk; De IPO-eindkwalificaties zijn aantoonbaar verankerd in het IPO-programma; de competenties zijn rechtstreeks in verband gebracht met het opleidingsprogramma en met de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 13

17 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie 1.1.3) en sluiten aantoonbaar aan (zie 1.2) bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de IPOopleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De eindkwalificaties zijn dezelfde als de competenties van de opleiding en matchen met de landelijk geformuleerde beroepscompetenties. De eindkwalificaties zijn conform Dublin Descriptoren voor de bachelor. De opleidingscompetenties zijn een concrete invulling van de door de HBO-raad opgestelde tien generieke bachelor-hbo-kwalificaties. De wijze waarop de opleiding de Dublin Descriptoren heeft uitgewerkt en in het programma heeft opgenomen, beoordeelde het auditteam reeds als voldoende (zie facet 1.2). Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar (zie 1.1.) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd zowel landelijk als (via de werkveldcommissie) regionaal. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de Industrieel Productontwerper relevante werkveld geborgd. De wijze waarop de opleiding de beroepscompetenties in samenspraak met collega-opleidingen en het (landelijke en regionale ) beroepenveld heeft uitgewerkt, beoordeelde het auditteam reeds als voldoende (zie 1.1) Voor het overige blijkt de Oriëntatie HBO ook uit het programma van de opleiding. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. De bevindingen van het auditteam m.b.t. de opleiding IPO zoals beschreven onder facet laten zien, dat de eindkwalificaties aansluiten bij het niveau dat door het werkveld van een beginnend beroepsbeoefenaar wordt verwacht. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 14

18 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties sluiten aantoonbaar aan bij de beschrijving van het bachelor niveau in de Dublin Descriptoren; De opleidingsspecifieke eindkwalificaties zijn dezelfde als de competenties van de opleiding en matchen met de landelijk geformuleerde beroepscompetenties en worden ook op het niveau van de beginnend beroepsbeoefenaar geformuleerd. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de opleiding als voldoende. De IPO-opleiding hanteert een goede vertaling van het landelijk beroepsprofiel en ook de aanpak van projecten zijn door Saxion goed geïnterpreteerd; De IPO-opleiding heeft goed zicht op de actuele ontwikkelingen in het werkveld. Het werkveld wordt uitdrukkelijk betrokken bij het opstellen van opleidingsdoelstellingen en beroepscompetenties; De opleidingsdoelstellingen voldoen aantoonbaar aan de niveaueisen die aan een bachelor gesteld worden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 15

19 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Industrieel Productontwerpen is bij uitstek een opleiding waarin de actuele stand der techniek toegepast moet worden, opdat de afgestudeerden de juiste keuzen kunnen maken voor productieprocessen en materialen. Het auditteam constateert naar aanleiding van het programma, dat de opleidingsstructuur veel openingen biedt naar de beroepspraktijk. Het curriculum is opgebouwd uit de volgende activiteiten: 1. Basismodulen: in deze modulen gaat het vooral om kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van de basisvakgebieden en ondersteunende vakgebieden. 2. Projecten/thema s: de beroepsvaardigheden worden ontwikkeld in projecten. De ontwerpprojecten vormen de rode draad in de opleiding. Zij hebben tot doel, in aansluiting op de beroepspraktijk, aandacht te besteden aan de integratie van vakgebieden, het ontwikkelen van beroepsvaardigheden met name de ontwerpvaardigheden, maar ook het werken in teamverband, het maken van een planning en een taakverdeling. Tevens bieden de projecten de mogelijkheid de studenten te laten oefenen in het verwerven en selecteren van informatie en het aanleren van communicatieve vaardigheden, zoals rapporteren en mondeling presenteren. Studenten worden daar deels begeleid door docenten, die voor een groot deel werkzaam zijn in de beroepspraktijk. Ook door middel van stages en afstuderen is de inbreng van de actuele beroepspraktijk gewaarborgd in het onderwijsprogramma. 3. Beroepsoriënterende activiteiten: de student maakt in het eerste jaar al kennis met de beroepspraktijk. Door middel van kennismaking met de o.a. de competenties van afgestudeerden en bezoeken aan het werkveld krijgt de student al in een vroeg stadium een beeld van wat van afgestudeerden verwacht wordt. Curriculum Het curriculum bevat ontwerpprojecten en ondersteunende onderwijseenheden waarbinnen de leertaken meestal een directe relatie hebben met de beroepspraktijk. De beroepsgerichtheid is gewaarborgd doordat het curriculum is afgestemd op de eisen van het werkveld, zoals neergelegd in het landelijke beroepsprofiel. De werkveldcommissie is betrokken geweest bij de opstelling hiervan en ook bij de ontwikkeling van het curriculum. Projecten, projectweek en stages bestaan uit representatieve praktijksituaties. Deze vormen een belangrijk onderdeel van de leerlijnen van het programma. Het regionale bedrijfsleven is actief betrokken bij het aanleveren van concrete praktijkopdrachten hiervoor. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 16

20 Onderwijsvormen De opleiding beschikt over een variatie aan werkvormen waardoor studenten gemotiveerd worden en met plezier leren en werken. De ingevoerde werkvormen zijn onder meer: 1. opdrachten en projecten (praktijkgericht); 2. groepswerk en individueel werk; 3. de wijze waarop de SLB de student coacht, hierbij moet gedacht worden aan het laten reflecteren van de student op zijn eigen vorderingen en het stellen van persoonlijke doelen door de student en vertaling hiervan in zijn POP; 4. instructie; 5. gastsprekers; 6. bedrijfsbezoek met opdrachten. Stages Studenten maken al vanaf de propedeuse kennis met de beroepspraktijk via beroepsgerichte opdrachten en projecten. De praktijkstages bieden studenten een bijzondere gelegenheid om al tijdens de opleiding in de beroepspraktijk actief te zijn. In het derde jaar lopen studenten twee praktijkstages en in het vierde jaar voeren de studenten een praktijkproject uit en studeren zij af in de beroepspraktijk. Studenten gaan tijdens de stage in groepen van vijf bij elkaar op bezoek. Er zijn drie bijeenkomsten waarvan er minimaal twee bijeenkomsten in een bedrijf plaatsvinden. Op deze manier kunnen studenten leren van elkaars ervaring. Vakliteratuur Het auditteam heeft een overzicht van de gebruikte vakliteratuur gezien en komt tot het oordeel dat de vakliteratuur up to date is en passend is voor het HBO-niveau. De beursbezoeken acht het auditteam erg belangrijk. Er vinden binnen het IPO-domein snelle ontwikkelingen plaats en voor opleidingen is het moeilijk actuele ontwikkelingen bij te houden. Beursbezoek is dus essentieel voor dit vakgebied. Netwerk De opleiding beschikt over een, naar het oordeel van het auditteam, ruim en gedifferentieerd netwerk van relaties uit het werkveld, waarvan zij systematisch gebruik maakt. Vertegenwoordigers uit het beroepenveld geven door middel van de werkveldcommissie, hun begeleidende en evaluerende rol tijdens projecten, stages en afstudeerprojecten sturing aan de inhoud van het onderwijsprogramma. Afstudeerfase De afstudeerwerkstukken worden gemaakt in opdracht van externe opdrachtgevers. De werkvelddeskundigen zijn betrokken bij de beoordeling van de afstudeerwerkstukken. De student ontwikkelt zich tijdens de afstudeerfase in interactie met het werkveld. Lectoraten Aan de academie zijn twee lectoraten, gevoed door kenniskringen, verbonden. De lectoraten hebben als taak om programma s voor toegepast onderzoek op te bouwen aan de Hogeschool, met speciale aandacht voor de kennisbehoefte bij het MKB in de regio. Het zijn de lectoraten: Duurzame Energievoorziening en Industrial Design. De opleiding participeert ook in de kenniskring van het lectoraat kennis Innovatief Ondernemerschap (KIO) De lectoren ondersteunen de opleiding bij de ontwikkeling van visie op en bij de inhoudelijke kant van het curriculum. Op dit moment maken twee vaste docenten en drie externe docenten deel uit van de kenniskring en participeren in onderzoeken. (zie bevindingen 2.1) Studenten worden ingezet bij opdrachten, binnengehaald uit de industrie. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Industrieel Product Ontwerpen, Saxion Hogescholen 17