Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - duaal. Hogeschool van Amsterdam

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - duaal Hogeschool van Amsterdam

2

3 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Management, Economie en Recht voltijd - deeltijd - duaal CROHO nr Hogeschool van Amsterdam Hobéon Certificering BV december 2009 Auditteam: W.G. van Raaijen H.C.W.M. van Raak T. Vis B.D. Lindemann R. Meelhuysen secretaris: D.P.M. de Koning

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 9 en 10 juni 2008 en 29 september BEVINDINGEN EN BEOORDELING 7 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 7 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 7 Facet 1.2. Niveau Bachelor 10 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 12 Onderwerp 2: Programma 13 Facet 2.1. Eisen HBO 13 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 17 Facet 2.3. Samenhang Programma 21 Facet 2.4. Studielast 23 Facet 2.5. Instroom 26 Facet 2.6. Duur 29 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 30 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 33 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 37 Facet 3.1. Eisen HBO 37 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 39 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 41 Onderwerp 4: Voorzieningen 44 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 44 Facet 4.2. Studiebegeleiding 46 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 50 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 50 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 52 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 54 Onderwerp 6: Resultaten 56 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 56 Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Management, Economie en Recht voltijd, deeltijd en duaal Integraal oordeel/ advies aan NVAO 62 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 9 en 10 juni 2008 en 29 september 2009

6

7 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde hbo bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Hogeschool van Amsterdam (hierna ook wel HvA genoemd), in casu het domein Economie en Management, verzorgt 20 hbo bacheloropleidingen. Het onderhavige rapport heeft betrekking op: Management, Economie en Recht (voltijd, deeltijd en duaal) crohonummer Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd-, deeltijd- en duale opleiding MER in één rapport samengevat, omdat alle varianten zijn gericht op dezelfde eindkwalificaties en binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. In het rapport wordt, daar waar nodig, het onderscheid tussen de varianten zichtbaar gemaakt. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de management review MER van april 2008 en door het addendum bij deze management review van juni Karakteristiek van de opleiding De opleiding Management, Economie en Recht (MER) maakt deel uit van het Domein Economie en Management (Domein E&M) van de Hogeschool van Amsterdam. De opleiding MER is voor een deel gepositioneerd in de afdeling Voltijd van de locatie Fraijlemaborg. Daarnaast wordt de opleiding tevens in de varianten voltijd, deeltijd en duaal aangeboden op de locatie Leeuwenburg (ofwel: MER VT FRB, MER VT LWB, MER DT en MER DU). De opleiding MER van de Hogeschool van Amsterdam heeft in zijn huidige vorm nog maar een jonge geschiedenis. Tot voor kort bestond zij uit twee gescheiden opleidingen (HES Hogeschool voor Economische Studies en Hogeschool van Amsterdam). Sinds de fusie tussen de HvA en de HES in 2005 is het proces begonnen om de gescheiden opleidingen om te vormen tot vier varianten met een gemeenschappelijke inhoud, gebaseerd op hetzelfde opleidingsprofiel en een min of meer gelijke opleidingsstructuur. De vier varianten onderscheiden zich met name op het didactische niveau van elkaar. Op deze wijze kunnen zij samen verschillende doelgroepen bedienen. Afstemming tussen de varianten vindt plaats door het zogenoemde CROHO-team waarin van elke variant een kerndocent zitting heeft. Visitatie juni 2008 Op 9 en 10 juni 2008 is de opleiding MER door een door Hobéon Certificering samengesteld auditteam gevisiteerd. Op dat moment waren de vier varianten die autonoom van elkaar ontwikkeld zijn net begonnen elkaar te leren kennen en waren zij zich nog aan het oriënteren op de vraag of en hoe zij zouden moeten gaan profileren, ook ten opzichte van elkaar. De opleiding werkte in het studiejaar bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van één inhoudelijk richtinggevend opleidingsprofiel MER voor de verschillende varianten en aan de opbouw van daarop gebaseerde leerplannen. Van dit profiel waren ten tijde van de audit in juni 2008 de eerste contouren van leerjaar 1 zichtbaar. Het auditteam zag dat de opleiding hard werkte aan veranderingen, maar constateerde niettemin dat de opleiding nog niet geheel accreditatiewaardig was, aangezien het auditteam een aantal facetten van onderwerp één, twee en zes niet met een voldoende kon beoordelen. Alle facetten van de onderwerpen drie, vier en vijf beoordeelde het auditteam reeds als voldoende. De aspecten waarop het auditteam kritiek had en de wijze waarop de opleiding hiermee is omgegaan, zijn bij de desbetreffende facetten verwerkt in het hoofdstuk Bevindingen en beoordeling. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA, 1.0 1

8 Op 29 september 2009 heeft een tweede beoordeling plaatsgevonden waarbij de focus lag op die facetten waar het auditteam in juni 2008 kritiek op had. Het auditteam heeft kennis genomen van de ontwikkelingen en de effecten van de ontwikkelingen in het afgelopen jaar en heeft vastgesteld dat de opleiding de in juni 2008 door het auditteam geformuleerde aandachtspunten goed heeft opgepakt. Het auditteam heeft in september 2009 kunnen zien dat de vier varianten van de opleiding MER goede stappen hebben gezet m.b.t. de inhoudelijke afstemming, het uitwisselen van good practices en het uniformeren van gezamenlijke processen. Dit heeft niet alleen geleid tot een vernieuwd, op het opleidingsprofiel en de profilering gebaseerd eerste en tweede jaar (waarbij de beroepstaken van alle varianten hetzelfde zijn), maar ook tot reparaties van onderdelen in het derde en vierde jaar, met name de afstudeerfase Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingsvarianten MER VT FRB, MER VT LWB, MER DT en MER DU is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Voorafgaand aan het accreditatieonderzoek heeft Hobéon Certificering de opleiding voorbereid op de audit door een inhoudelijke toelichting te geven op het NVAO-Accreditatiekader. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt het volgende: De opleidingen hebben zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een opleiding Management, Economie en Recht op hbo-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding MER aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Opleidingsgids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA, 1.0 2

9 - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door de opleiding MER aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de vier opleidingsvarianten. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleidingen op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten drie externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van management, economie en recht, één student, één lead auditor en één auditor onderwijs vanuit Hobéon Certificering (in juni 2008) en één secretaris, eveneens vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleidingsvarianten overleg voeren; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. 1 Visitatie heeft op 29 september 2009 plaatsgevonden. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA, 1.0 3

10 Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan - bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA, 1.0 4

11 Auditteam Het auditteam was in juni 2008 als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Dhr. R.J.M. (Rob) van der Hoorn MBA Drs. W.G. (Willem) van Raaijen auditor onderwijs Dr. V.P. (Vincent) Kouwenhoven vak- en werkvelddeskundige Mr. T. (Ton) Vis werkvelddeskundige Dhr. P.H. (Patrick) Jacobs MBA werkvelddeskundige Dhr. M. (Martijn) Collenteur student D.P.M. (Daniëlle) de Koning MSc In september 2009 was het auditteam als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: Drs. W.G. (Willem) van Raaijen Drs. H.C.W.M. van Raak vak- en werkvelddeskundige Mr. T. (Ton) Vis werkvelddeskundige Drs. B.D. (Berit) Lindemann werkvelddeskundige Dhr. R. (Ralph) Meelhuysen student D.P.M. (Daniëlle) de Koning MSc Bij het samenstellen van beide auditteams heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Management, Economie en Recht noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). Voor de curricula vitae van de leden van het auditteam dat in juni 2008 heeft opgetreden, verwijzen wij naar bijlage I. Hieronder geven wij een korte toelichting op de samenstelling van het auditteam dat de opleiding in september 2009 heeft bezocht. De rode draad werd gevormd door de heren Van Raaijen en Vis en mevrouw De Koning. Ook de vertegenwoordiging vanuit PricewaterhouseCoopers, ditmaal door een collega van Patrick Jacobs, werd gecontinueerd. De wijzigingen in de samenstelling van het auditteam waren als volgt: In plaats van als auditor onderwijs trad de heer Van Raaijen in september 2009 op als voorzitter. Hij heeft inmiddels een groot aantal audits in het kader van accreditatie geleid binnen verschillende domeinen. In plaats van de heer Kouwenhoven trad in september 2009 de heer Van Raak op. De heer Van Raak heeft net zoals de heer Kouwenhoven dat had vanuit zowel het werkveld als het vakgebied goed zicht op de eisen die gesteld worden aan MER-studenten. Hij is momenteel werkzaam als organisatieadviseur. Bij diverse hogescholen is hij aangetrokken als projecten/of interim manager. Als landelijk projectleider is hij betrokken geweest bij de conversie operatie van de HEAO-opleidingen en als lid van de landelijke visitatiecommissie MER heeft hij in opdracht van de HBO-raad bij vijftien hogescholen de opleiding MER beoordeeld. In plaats van de heer Jacobs trad zijn collega Lindemann op. Zij is adviseur bij de Adviesgroep Onderwijs van PricewaterhouseCoopers en heeft zich gespecialiseerd in advisering binnen publieke omgeving en in het bijzonder de onderwijsmarkt. Zij heeft ervaring in vraagstukken op het gebied van procesoptimalisatie- en design, bedrijfsvoering, businessplannen, marketing en kwaliteitszorg. Momenteel promoveert zij aan de Vrije Universiteit op transformaties in de publieke markt en onderwijs in het bijzonder. In plaats van de heer Collenteur trad de heer Meelhuysen op als student. Hij is vierdejaars student Management, Economie en Recht (afstudeerrichting Commerciële Bedrijfskunde) bij Hogeschool Utrecht. Hij heeft in het kader van deze studie een half jaar gestudeerd aan het Athlon Institute of Technology in Ierland (Bachelor of Business). De heer Meelhuysen neemt deel aan het Topclass-programma van de Faculteit Economie & Management en is daarnaast lid van het studentenpanel van de opleiding MER van de HU. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA, 1.0 5

12 De heer Vis heeft zowel een onderwijskundige (lerarenopleiding basisonderwijs; MO sociale pedagogiek) als een juridische achtergrond (recht, afstudeerrichting Privaatrecht). Hij is als zelfstandig adviseur vooral actief in de publieke sector en heeft tijdens zijn loopbaan in verschillende functies ervaring opgedaan op bestuurlijk, organisatorisch en juridisch gebied. Hij heeft ervaring met inhoudelijke advisering in het onderwijs en met het uitvoeren van audits in het hoger onderwijs. Mevrouw De Koning heeft tijdens haar studie Internationaal Management diverse (financieel-) economische en juridische vakken gevolgd. Tijdens haar studie Cultuur, Organisatie en Management aan de VU heeft zij daarnaast ervaring opgedaan met bestuurlijke vraagstukken, organisatieverandering en strategisch management. Tevens heeft zij in haar huidige functie ervaring in kwaliteitsmanagement opgebouwd. Voor een volledig overzicht van de curricula vitae van de auditoren: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 9 en 10 juni 2008 en 29 september 2009 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA, 1.0 6

13 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Visie van de opleiding Het auditteam concludeerde in juni 2008 dat de opleiding nog geen uitgekristalliseerde positionering en profilering had en dat er nog geen sprake was van een eenduidig profiel voor de MER-afgestudeerden. Er was weliswaar een gemeenschappelijk competentieprofiel, maar dit werd nog niet op een eenduidige manier gehanteerd er waren visieverschillen hoe kwalificaties het beste geformuleerd konden worden en voor de student, maar vooral voor het werkveld, leek het onduidelijk wat het profiel van de MER-afgestudeerde van de HvA was en wat men aan kennis en vaardigheden kon verwachten. In september 2009 heeft het auditteam kunnen vaststellen dat de opleiding MER een heldere eigen visie heeft ontwikkeld die over de volle breedte van de opleiding wordt gedragen. Het zgn. CROHOberaad heeft als overkoepelend orgaan een actieve rol gespeeld om CROHO-brede coherentie te bewerkstelligen. Dit orgaan is ingesteld door de domeinvoorzitter om de noodzakelijke eenheid in de verscheidenheid te bewaken. Waar voorheen de drie componenten van de opleiding Management, Economie en Recht afzonderlijk werden gepositioneerd, worden deze componenten nu veelal integraal benaderd en staan ze in dienst van de bedrijfskunde. De opleiding profileert zich expliciet als een bedrijfskundige opleiding en is gericht op het verwerven van bekwaamheid in het werken aan vraagstukken op bedrijfskundig gebied die zich in organisaties in verschillende contexten voordoen. De opleiding kiest niet één bepaalde sector als primair aandachtsveld; zij richt zich op alle sectoren (incl. MKB en non-profit). Niettemin kunnen opleidingsvarianten variëren in het aanbieden van verschillende contexten en sectoren. Zo liggen de accenten bij de duale variant meer op de beleidsadviserende rol (adviseren, stafwerkzaamheden) en bij de deeltijdvariant bijvoorbeeld weer wat meer op de rol van leidinggevende. De opleiding MER leidt (toekomstige) ondernemende project- en procesmanagers op die kunnen functioneren in een complexe en dynamische (internationale) omgeving. Zij leidt bachelors op die werken vanuit een integraal perspectief (managerial, economisch en juridisch) en die inzetbaar zijn in een breed scala van functies. Dit is ook consistent met de conclusies van een recent gehouden onderzoek naar het type stageplaatsen waar de opleiding gebruikt van maakt. Daaruit blijkt dat de stageplekken (van elke variant) het hele scala aan sectoren en branches beslaat. Voorbeelden van startfuncties van MER afgestudeerden zijn projectleider of projectmedewerker, beleidsmedewerker, directiesecretaris, kwaliteitszorgfunctionaris, organisatieadviseur, personeelsfunctionaris en (assistent) bedrijfsleider/vestigingsmanager. Veelal begint men als medewerker en kan men doorgroeien naar een middenmanagement/ projectleiders functie. De MER-opleiding van de HvA zoekt een verdere inhoudelijke inkleuring door aansluiting te zoeken bij aspecten van de Amsterdamse economie. Deze wordt o.a. gekarakteriseerd door vestigingsplaats van een breed scala aan (inter)nationale hoofdkantoren, financiële dienstverlening, creatieve sector, ICT en logistiek. De regio omvat veel handel en dienstverlening en relatief gezien weinig industrie. Deze Amsterdamse profilering kan sterker uitgewerkt worden, maar is evenwel in toenemende mate terug te vinden in de aandacht van de opleiding voor de ontwikkeling van internationale competenties en ICT-kennis en vaardigheden en krijgt o.a. gestalte via stages, afstudeeropdrachten, samenwerkingsverbanden en onderzoeksvraagstukken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA, 1.0 7

14 Het auditteam wil ten slotte apart aandacht besteden aan de positionering van de opleiding Management in de Zorg en Dienstverlening (MZD). Deze opleiding is in de plaats gekomen van de managementopleiding Gezondheidszorg (de Kaderopleiding) en is nu een afstudeerrichting van de deeltijdopleiding MER. Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding een heldere positionering heeft. De opleiding leidt studenten op tot manager op operationeel niveau (middenkader) voor personen die werkzaam zijn in de zorg en de maatschappelijke dienstverlening. De plaatsing als richting onder de MER-opleiding is een logisch keuze: de organisaties in de zorgsector en de sector maatschappelijke dienstverlening krijgen steeds meer te maken met marktwerking met de daarbij behorende bedrijfsmatige invalshoek en een grotere nadruk op resultaatgerichtheid. Managers dienen vanuit een integraal perspectief te kunnen kijken naar belangen van klanten, personeel, zichzelf, de organisatie, financiers, andere instellingen, de overheid en de maatschappij als geheel. De opleiding MER biedt hier de handvatten voor. Beroeps- en opleidingsprofiel Het profiel van HvA MER is gebaseerd op het landelijk vastgesteld beroeps- en deskundigheidsprofiel dat in 1998 is vastgesteld door alle MER-opleidingen in het Landelijk Overleg Opleidingen MER (LOO MER) en dat geaccordeerd is door vertegenwoordigers uit het beroepenveld. In 2008 is het landelijk vastgesteld profiel vernieuwd. Het profiel is duidelijker geformuleerd; het kenmerkende van de MER (met name de integrale bedrijfskundige benadering) is explicieter verwoord. De huidige profilering van de HvA MER sluit aan bij het landelijk profiel. Het HvA MER opleidingsprofiel bestaat voor alle opleidingsvarianten uit zeven van het landelijk competentieprofiel afgeleide beroepstaken, aangevuld met tien competenties die voor alle afgestudeerden van het domein Economie en Management van de Hogeschool van Amsterdam relevant zijn. De opleiding hanteert de volgende zeven beroepstaken: 1. Integrale benadering bedrijfsfuncties; 2. Strategisch management; 3. Beleidsontwikkeling en implementatie; 4. Human Resource Management; 5. Procesmanagement; 6. Projectmanagement; 7. Verandermanagement. Deze beroepstaken worden verder gespecificeerd in beroepshandelingen en beroepsproducten en de onderliggende basis van kennis en vaardigheden, de body of knowledge and skills. Bovenstaande zeven beroepstaken worden aangevuld met tien competenties die voor alle afgestudeerden van het domein Economie en Management relevant zijn. Deze algemene competenties zijn in augustus 2007 gevalideerd door het werkveld en hebben m.i.v. studiejaar in alle opleidingsvarianten een plaats gekregen. De competenties zijn verdeeld in vier competentiedomeinen, die nauw met elkaar samenhangen: I. Beroepsmatig handelen: 1. vakkundigheid; 2. innovatief vermogen; II. Bedrijfsmatig handelen; 3. resultaatgerichtheid; 4. ondernemend gedrag; 5. besluitvaardigheid; III. Sociaal communicatief handelen; 6. communiceren; 7. samenwerken; 8. klantgerichtheid; 9. interculturele sensitiviteit; IV. Ontwikkelingsgerichtheid; 10. ontwikkelingsgerichtheid. Alle tien competenties zijn uitgewerkt in indicatoren die weer verder zijn gespecificeerd in (gedrags)criteria. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA, 1.0 8

15 Validering door het werkveld Door de lage participatie en de lage motivatie van de opleidingsadviesraad (OAR) was de betrokkenheid van de OAR en daarmee de validering van het opleidingsprofiel, het opleidingsprogramma en de eindkwalificaties door het werkveld een aandachtspunt voor Hobéon in juni In september 2009 heeft het auditteam kunnen vaststellen dat de opleiding een werkend mechanisme heeft voor een periodieke externe validering van haar eindkwalificaties. De opleiding heeft vastgesteld dat de OAR wellicht op een te hoog abstractieniveau functioneerde, waardoor de betrokkenheid van haar leden te laag bleef. Om de afstand tussen de varianten en het beroepenveld te verkleinen heeft de opleiding besloten om terug te gaan naar een situatie waarbij elke opleidingsvariant (VT LWB, DT LWB, DU LWB, VT FRB) een eigen beroepenveldcommissie (BVC) heeft om als klankbord te fungeren voor de onderwijsontwikkelingen binnen de opleidingsvarianten. Het auditteam heeft notulen ingezien van overleggen met de BVC s en heeft kunnen vaststellen dat de BVC s de opleidingsvarianten adviseren over actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk en de aansluiting van het programma op de praktijk. De opleidingscompetenties zijn gevalideerd door de beroepenveldcommissie van de opleiding. Voor de afstudeervariant MZD bestond reeds een goed lopende BVC. Het auditteam heeft in juni 2008 geconstateerd dat deze BVC ruimschoots voldoet m.b.t. bezetting, breedte, niveau en inbreng. Naast de beroepenveldcommissies per opleidingsvariant blijft de OAR aan als orgaan dat het managementteam adviseert over de strategische positionering van de opleiding en het eindniveau van de opleiding als geheel. Internationalisering Zoals hierboven is gesteld, heeft de opleiding aandacht voor de ontwikkeling van internationale competenties. De domeinbrede competentie interculturele sensitiviteit is hier een voorbeeld van. Om studenten deze competenties te laten verwerven, heeft de opleiding ervoor gekozen om internationalisering als rode draad door de opleiding te weven zodat herhaald aandacht wordt gegeven aan dit thema. M.b.t. de aandacht voor internationalisering in het curriculum van de opleiding MER verwijzen wij naar facet 2.2. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: Het auditteam heeft kennis genomen van de visie en de doelstellingen van de opleiding. Deze zijn consistent met het huidige landelijke beeld van het MER-onderwijs. De opleiding verschuift in de richting van een brede, integrale bedrijfskundige opleiding. Daarnaast wil de opleiding een Amsterdamse profilering in de opleiding brengen. Deze inhoudelijke profilering behoeft nog verdere uitwerking, maar is reeds op plekken in de opleiding terug te vinden. Het auditteam is van mening dat de opleiding op adequate wijze de landelijk vastgestelde competenties heeft vertaald naar eigen opleidingscompetenties. De zeven beroepstaken corresponderen met de kerntaken van een beginnend beroepsbeoefenaar en sluiten aan bij de eisen die vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een opleiding MER. De aandacht daarnaast voor de ontwikkeling van de tien domeinbrede competenties betekent in de visie van het domein Economie en Management dat de afgestudeerde het bachelorniveau ontwikkelt. Via de beroepenveldcommissie heeft de opleiding een werkend mechanisme om de aansluiting van de opleiding op de beroepspraktijk te borgen. Het auditteam constateert dat alle nieuw opgerichte BVC s inmiddels operationeel zijn en dat de opleiding de profilering en de competenties heeft besproken met de commissies. Met de OAR heeft de opleiding een formeel orgaan om de interactie met het beroepenveld op strategisch niveau te borgen. Het auditteam spreekt zijn vertrouwen uit in de werking van de OAR en BVC s. De opleiding draagt er in toenemende mate zorg voor dat studenten internationale competenties ontwikkelen. Dit is vastgelegd in het opleidingsprofiel. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA, 1.0 9

16 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de opleiding geanalyseerd om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor. Voor de verantwoording over het hbo-niveau hebben alle opleidingen van de Hogeschool van Amsterdam aansluiting gezocht met de tien generieke kernkwalificaties voor de hbo-bacheloropleidingen, zoals die zijn geformuleerd door de Commissie Franssen. Zoals in facet 1.1. is aangegeven heeft de opleiding naast MER-beroepstaken ook domeinbrede competenties geformuleerd. Deze tien competenties drukken o.a. de visie uit op het bachelorniveau. De opleiding heeft de domeinbrede competenties die zij hanteert in de opleiding, gekoppeld aan de hbo-kernkwalificaties welke zij op hun beurt via een matrix weer gekoppeld heeft aan de Dublin Descriptoren. Via deze weg is er een vertaalslag gemaakt van eindkwalificaties naar Dublin Descriptoren en zorgt de opleiding ervoor dat de opleiding het bachelorniveau heeft gedefinieerd op een wijze die beantwoord aan de Dublin Descriptoren. De opleiding sluit in haar programma daarnaast aan bij de landelijke domeincompetenties voor de Bachelor of Business Administration. De Dublin Descriptoren en de generieke hbo-kernkwalificaties zijn hierin impliciet verwerkt. Ook dit is een waarborg van het bachelorniveau van de opleiding. De koppeling tussen de domeincompetenties en de beroepstaken van Management Economie en Recht is als volgt: MER-beroepstaak Landelijk domeincompetenties BBA 1. Integrale benadering Profilering van de HES bedrijfsfuncties 2. Strategisch management Landelijke domeincompetentie 1: ontwikkelen van een visie op veranderingen en trends in de externe omgeving en ontwikkelen van relaties, netwerken en ketens 3. Beleidsontwikkeling en Landelijke domeincompetentie 2: analyseren van implementatie beleidsvraagstukken, vertalen in beleidsdoelstellingen en alternatieven en voorbereiden op besluitvorming 4. Human Resource Management Landelijke domeincompetentie 3: het toepassen van Human Resource Management in het licht van de strategie van de organisatie 5. Procesmanagement Landelijke domeincompetentie 4: inrichten, beheersen en verbeteren van bedrijfs-of organisatieprocessen 6. Projectmanagement Profilering van de opleiding MER 7. Verandermanagement Landelijke domeincompetentie 6: ontwikkelen, implementeren en evalueren van een veranderingsproces Domeincompetentie 5 uit het landelijk domeincompetentieprofiel ( analyseren van de financiële en juridische aspecten, interne processen en de bedrijfs- of organisatieomgeving om samenhang en wisselwerking te versterken ) is ondergebracht bij alle beroepstaken. Een MER-afgestudeerde kan bij elke beroepstaak denken vanuit zowel financiële als juridische kaders. Samenvattend is het auditteam van mening, dat de eindkwalificaties qua reikwijdte en complexiteit overeenkomen met de reikwijdte en complexiteit waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA,

17 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: In dit opleidingsprofiel is een duidelijke visie op het bachelorniveau opgenomen in de vorm van de tien domeinbrede competenties, die zijn gerelateerd aan de Dublin Descriptoren. De opleiding MER sluit in haar programma aan bij de landelijke domeincompetenties voor de Bachelor of Business Administration. De Dublin Descriptoren en de generieke hbo-kwalificaties zijn hierin impliciet verwerkt. Ook dit is een waarborg van het bachelorniveau van de opleiding. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA,

18 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs De opleiding heeft in het opleidingsprofiel van MER en de daarmee samenhangende beroepstaken en competenties de generieke hbo-kwalificaties en de Dublin Descriptoren verwerkt en sluit hiermee aan bij de beschrijving van het bachelorniveau. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. De wijze waarop de opleiding aansluit bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor, beoordeelde het auditteam reeds als goed (zie facet 1.2). Beroepsonderwijs De eindkwalificaties van de opleiding MER zijn geformuleerd in termen van competenties die aantoonbaar (zie 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het voor de MER bedrijfskundige relevante werkveld geborgd. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet voor alle varianten van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: In facet 1.1 hebben wij reeds aangegeven welke eindkwalificaties de opleiding hanteert en hoe deze aansluiten op door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen. De opleidingscompetenties zijn geformuleerd in samenspraak met het afnemend werkveld en zijn door dit werkveld gevalideerd. De oriëntatie op het voor de MER bedrijfskundige relevante werkveld is geborgd. In facet 1.2 hebben wij reeds aangegeven dat het auditteam van oordeel is dat de opleidingscompetenties qua reikwijdte en complexiteit overeenkomen met de reikwijdte en complexiteit waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen. Op basis hiervan kan de opleiding worden gerekend tot het hoger onderwijs. SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor alle opleidingsvarianten als voldoende. Alle facetten zijn positief beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp Doelstelling Opleiding is voor de opleiding Management, Economie en Recht derhalve positief. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA,

19 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Inleiding De HvA heeft kennisontwikkeling in en met de praktijk als een van de speerpunten gekozen die in de periode specifiek aandacht krijgt. De eindkwalificaties van elke opleiding zijn dan ook zó opgesteld dat daarin steeds de beroepscontext is meegenomen. Kennisontwikkeling via vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal Het auditteam heeft tijdens het visitatiebezoek de boekenlijst bestudeerd en concludeert dat de aangeboden literatuur voldoende breed, overwegend relevant en van het voor de opleiding relevante hbo-niveau is. Studenten maken vooral gebruik van Nederlandse literatuur. Waar nodig of gewenst wordt Engelstalige literatuur gebruikt. In diverse studie- en opleidingsgidsen wordt verder verwezen naar aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal. Ten slotte wordt er gebruik gemaakt van casuïstiek uit de beroepspraktijk. Kennisontwikkeling via interactie met de beroepspraktijk Het auditteam stelt vast dat de interactie met de beroepspraktijk deugdelijk is geregeld. De studenten worden tijdens hun studie expliciet in contact gebracht met hun toekomstige werkveld, door contacten met het bedrijfsleven. Zij werken aan actuele praktijkcases en komen in aanraking met gastsprekers. Zo zijn er lezingen van gastsprekers tijdens projecten en geven mensen uit de praktijk ook gastcolleges tijdens reguliere vakken. Een adviseur van Ernst & Young heeft bijvoorbeeld een gastcollege gegeven bij het vak belastingrecht. Ook bezoeken studenten bedrijven. Naarmate de studie vordert, voert de student steeds meer opdrachten uit voor een externe opdrachtgever. In het derde jaar lopen voltijdstudenten stage; in het vierde jaar voeren zij een afstudeeropdracht uit. De opdracht en het bijbehorende beroepsproduct nemen een belangrijke plaats in het onderwijs in. Bij beide voltijdvarianten wordt in elk semester een project aangeboden waarin de studenten aan reële bedrijfsopdrachten werken. Opdrachten worden ondermeer uitgevoerd voor bedrijven als Sargas (detacheringsbureau), Tempoteam, Rabobank, Enviu (een organisatie die zich bezighoudt met duurzaam ondernemen) en de Nederlandse Maatschappij voor Nijverheid en Handel. Bij alle varianten is het integrale gedeelte van het eerste basissemester gebaseerd op het opzetten van een onderneming waarbij studenten aan beroepsproducten werken. Studenten van de VT FRB maken in dit semester bijvoorbeeld een ondernemingsplan voor het opzetten van een hotel in Nederland. Bij MER DU en MER DT is de interactie met de beroepspraktijk reeds geborgd door de didactische aanpak van de varianten. De rode draad bij de duale opleiding wordt gevormd door de werkperiodes; bij de deeltijdopleiding zijn dit de opdrachten die de student uitvoert in de eigen werkomgeving. Hieronder beschrijven wij beide aanpakken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA,

20 Deeltijd Voor deeltijd geldt dat er gewerkt wordt met het didactische model van action learning, waarbij het leren plaatsvindt aan de hand van het verrichten van op beroepstaken gelijkende opdrachten die door de opleiding worden uitgereikt. De opdrachten betreffen het (individueel of groepsgewijs) via beroepshandelingen realiseren van beroepsproducten. Dit gebeurt voor een groot deel op of via de werkplek. Bij het thema Operationeel Management moeten studenten bijvoorbeeld een SWOTanalyse, een projectplan en een jaarplan maken. Studenten kijken heel bewust welke knowhow ze nog nodig hebben en sturen op basis hiervan hun eigen competentieontwikkeling. Casuïstiek van de werkplek wordt tevens ingebracht in de opleiding. Duaal De duale variant is ingericht als een afwisseling van onderwijsperiodes en werkperiodes. In de werkperiode vindt leren plaats op de werkplek aan de hand van relevante werkervaring(en). Het eerste leerjaar is volledig ingericht als onderwijs. Het tweede t/m het vierde leerjaar zijn ingericht met afwisseling per semester van onderwijs en werken. De opleiding heeft criteria opgesteld voor de werkperioden bij de duale opleiding (Criteria werkperioden, afdeling duaal, sept 2006). Qua niveau moeten de werkplekken voldoen aan de doelstellingen van elk leerjaar. In jaar twee moet de student er uitvoerend werk kunnen verrichten. Dit niveau moet vervolgens oplopen tot strategisch georiënteerd werk in leerjaar vier. In juni 2008 sprak het auditteam zijn twijfels uit over de borging van de kwaliteit en het niveau in termen van organisatie, begeleiding en beoordeling van de werkperiode in de duale opleidingsvariant. Voorafgaand aan een werkperiode vond er weliswaar een werkplekscan plaats, maar hierin werd onvoldoende aandacht besteed aan o.a. het niveau van de werkzaamheden en de wijze waarop de competenties tijdens de periode geleerd gingen worden. In september 2009 heeft de opleiding het auditteam ervan overtuigd dat de bewaking van de kwaliteit van het buitenschools leren is aangescherpt en duidelijk wordt gewaarborgd. In de gesprekken met docenten tijdens de audit werd duidelijk dat zij nu expliciet sturen op de inhoud van de werkplek. Bij de beoordeling van de werkplek worden thans de beroepstaken die de student moet kunnen beheersen en de competenties die hij moet verwerven uitdrukkelijk meegenomen. De student moet helder kunnen motiveren waarom bepaalde werkzaamheden aansluiten bij de beroepstaken waar hij aan moet en/of wil werken. Ook wordt de voortgang van de competentieontwikkeling beter gemonitord. Studenten bevestigen dit in het gesprek tijdens de audit. Waar docenten voorheen in principe niet op bezoek gingen op de werkplek, zal elke docent voortaan twee keer per semester een werkplek bezoeken. De resultaten van deze bedrijfsbezoeken zullen systematisch geanalyseerd en teruggekoppeld worden. Ook zullen de lijsten met de invulling van de werkperiode (bedrijven, functies en kerntaken) regelmatig besproken worden met de BVC om te kijken of het werkveld van mening is of deze taken en functies van voldoende niveau en inhoud zijn om de benodigde competenties te leren beheersen. Het auditteam acht deze acties vertrouwenwekkend. Kennisontwikkeling via toegepast onderzoek De opleiding hecht belang aan (toegepast) onderzoek. Onderzoeksvaardigheden zitten verspreid over verschillende studieonderdelen en jaren. Het vormgeven van onderzoek in het curriculum is een profielpunt van het domein Economie en Management. I.s.m. de lectoren werkt het domein dan ook aan de ontwikkeling van een onderzoekslijn, gericht op praktijkgericht onderzoek. Hier hoort ook de ontwikkeling van de minor Onderzoeksvaardigheden (jaar 3) bij waarin de afdeling LWB het voortouw heeft genomen. Bij VT LWB is het uitvoeren van onderzoek een onderdeel van de geïntegreerde leerlijn. In de basis- en kernfase van de opleiding (jaar 1 en 2) vindt de integratie van kennis, vaardigheden en houding plaats in de werkplaats. Via de opdrachten die in deze onderwijseenheid worden gegeven, worden studenten aangezet tot het methodisch benaderen van onderzoeksvragen. Daarnaast wordt de onderzoekscyclus in semesters 2, 3 en 4 separaat via werkcolleges meerdere malen doorlopen. Zowel het uitvoeren van kwalitatief alsook het uitvoeren van kwantitatief onderzoek behoren tot de opdrachten. Bij VT FRB is het uitvoeren van onderzoek zowel een onderdeel in de geïntegreerde leerlijn als in de kennis- en vaardighedenlijn. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA,

21 Studenten krijgen het vak statistiek en volgen het thema onderzoek & rapportage. In het eerste jaar ligt de focus op het uitvoeren van deskresearch; in het tweede jaar komen zowel desk- als fieldresearch aan bod. Ook in het vak onderzoek wordt gebruik gemaakt van gastdocenten. Zo krijgen studenten o.a. les van de directeur van het NIPO. Bij DU volgen de tweedejaars het onderdeel Methoden en Technieken. Dit studiejaar heeft de afdeling duaal een werkgroep gevormd om de onderzoekslijn uit te werken voor de komende jaren. Door de hele opleiding heen werkt de deeltijdstudent met het handboek praktijkonderzoek voor bachelors waarvan in elk semester aspecten aan bod komen. In de koppeling van het onderwijs/onderzoek met het bedrijfsleven kunnen lectoraten een belangrijke rol spelen. Het domein E&M heeft een aantal lectoraten en dit aantal wordt het komende studiejaar uitgebreid. Het auditteam is van mening dat de relatie met lectoraten en onderzoeksprogramma s (nog) meer geïntensiveerd kan worden, o.a. door meer docenten lid te laten worden van een kenniskring en meer studenten hierin te betrekken. Hiervan zijn reeds voorbeelden te zien: één docent van VT FRB en diverse docenten van LWB zijn betrokken bij de kenniskring en drie studenten (1 VT LWB; 2 VT FRB) zijn afgestudeerd op een onderzoek dat zij in opdracht van de kenniskring onder leiding van de lector hebben uitgevoerd (lectoraat Amsterdamse Kenniseconomie). Ontwikkeling van beroepsvaardigheden Door het werken met beroepstaken met bijbehorende beroepshandelingen en producten stimuleert de opleiding reeds de ontwikkeling van beroepsvaardigheden: handelingen die representatief zijn voor de beroepspraktijk waarvoor de opleiding opleidt. Alle beroepstaken worden uitgevoerd vanuit management- en /of adviesrollen. Om een student hierop adequaat voor te bereiden is er in alle curricula aandacht voor adviesvaardigheden en managementvaardigheden. Naast deze vaardigheden ontwikkelen studenten ook vaardigheden als interviewen, analyseren, samenwerken, het voeren van personele gesprekken, rapporteren en presenteren. Voor de deeltijd- en duale opleiding geldt dat studenten in direct contact staan met de actuele beroepspraktijk. Leren op de werkplek staat centraal. Belangrijk in dit verband is de constatering dat het studieprogramma de werkomgeving en de ontwikkeling van beroepstaken als een van de uitgangspunten hanteert bij de programmering van het binnenschools curriculum. Verbanden met actuele ontwikkelingen en met actuele beroepspraktijk De actualiteit van het curriculum wordt bevorderd door: concrete beroepsvraagstukken en ontwikkelingen (bijvoorbeeld qua regelgeving) te vertalen/verwerken in projectopdrachten en productspecificaties; zoals bijvoorbeeld het project over de reorganisatie van Laurus (VT LWB); in het onderwijs ruimte te bieden voor gastdocenten; actuele thema s te bieden: in het fusieproject worden bijvoorbeeld enkele actuele fusiecasussen ingebracht en in het strategisch project in jaar vier worden bijvoorbeeld de HSL of de uitbreiding van Schiphol behandeld (VT FRB); ruimte te bieden aan de inbreng van recente werkervaringen in het onderwijsdeel (DU en DT). Veel docenten hebben naast hun docentschap een gedeeltelijke aanstelling in de beroepspraktijk. Bij de deeltijdopleiding wordt verder veel met freelancers gewerkt. Daarnaast zijn docenten actief binnen de stagebegeleiding en begeleiding bij het afstudeertraject. Docenten proberen de actualiteit in hun lessen te integreren. Zo wordt er in de lessen aandacht besteed aan de oorzaken en gevolgen van de kredietcrisis en werd in de propedeuse de themadag Europa en de kredietcrisis georganiseerd (VT FRB). In juni 2008 constateerde het auditteam nog dat de structurele verankering van de afstemming met het werkveld niet plaatsvond. De opleiding heeft sinds vorig jaar een aantal maatregelen genomen. Zo is nu er een eigen database met eigen netwerkcontacten t.b.v. het snel realiseren van praktijkopdrachten, stage- en onderzoeksopdrachten. Vanaf studiejaar worden systematisch de opmerkingen van de vertegenwoordigers van stageorganisaties verzameld m.b.t. het niveau van de opleiding, de beroepsgerichtheid en de trends in de markt. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding MER, HvA,