Z48-~18. Test. en beleidsadvisering op gebied van. verkeer en vervoer. Traffic Test bv Instituut voor onderzoek

Transcriptie

1 Z48-~18 Test Traffic Test bv Istitt voor oderzoek e beleidsadviserig op gebied va verkeer e vervoer

2 ... Git boek tengworgm op: Miisterie va Verkeer e Waterstaat Postbus Directie Commuicatie 2500 E De Haag Keiscorruicatie Telefoo

3 De elektroische cruise-cotrol -verslag va ee praktijkproef- Tr95-40 Drs. P.T. Wilbers

4 Documetbeschrijvig Titel: Subtitel: Rapportummer: Auteur: Datum: Projectaam: Projectummer: Projectihoud: Opdrachtgever: Projectleider: i samewerkig met: Met medewerkig va: De elektroische cruisecotrol Verslag va ee praktijkproef Drs. P.T. Wilbers Augustus 1995 cruise-cotrol I1 ET94-76/83 I opdracht va het Koop zuiig, Rij zuiig -programma va Novem is i 1995 ee praktijkproef uitgevoerd waari is oderzocht of ee elektroische cruisecotrol ee eergiezuiige rijstijl bevordert. Aa de proef dede automobiliste met ee privé-auto e automobiliste met ee auto va de zaak mee. Novem dr. G.J. va Oortmarsse VDO Kiezie Verkoop e Service bv Busiess Lease Miisterie va Ecoomische Zake Miisterie va Verkeer e Waterstaat, Adviesdiest Verkeer e Vervoer Miisterie va Volkshuisvestig, Ruimtelijke Ordeig e Milieubeheer, Directoraat-Geeraal Milieubeheer ANWB, afdelig belagebehartigig RAI

5 Samevattig i Achtergrod I de Vereigde State zij veel persoeauto s uitgerust met ee cruise-cotrol. De cruise-cotrol stelt de automobilist i staat gemakkelijker met ee gelijkmatige, eergiezuiige seiheid te rijde e verkleit bovedie de kas dat deze ogemerkt de vigerede selheidslimiete overschrijdt. Hoewel de laatste jare ook oder persoeautobezitters i Europa de belagstellig voor de cruise-cotrol groeit, is het aatai met cruise-cotrol uitgeruste persoeauto s og steeds gerig. Om te kue oderzoeke òf e i welke mate de cruise-cotrol ee eergiezuiige rijstijl bevordert, is i 1995 i opdracht va het Koop zuiig, Rij zuiig programma va Novem ee praktijkproef uitgevoerd met ee elektroische cruisecotrol i persoeauto s. Het gig hierbij om ee vervolg op ee i 1994 gehoude praktijkproef met de ecoometer. De praktijkproef met de cruise-cotrol kwam tot stad i samewerkig met VDO Kiezle, Busiess Lease, ANWB, VVN e RAT. Oàerzoeksopzet Aa de praktijkproef dede 40 automobiliste mee: 20 met ee privé-auto (privé-rijders) e 20 met ee auto va de zaak (zakelijke rijders). Bij de helft va beide groepe werd halverwege de praktijkproef ee cruisecotrol igebouwd. Zij vormde de experimetele groepe. De overige automobiliste krege géé cruisecotrol e vormde de cotrolegroepe: bradstofgegeves géé zelfregistratie va bradstofgegeves De privé-rijders moeste hu bradstofgegeves zelf i ee registratieboekje bijhoude. De bradstofgegeves va de zakelijke rijders zij verkrege via Multitakcard e Travelcard. Zij hoefde géé registratieboekje bij te houde. ECgectìeve besparig I ee eerdere praktijkproef met de ecoometer bleek dat de bruto-besparig ogeschikt is om de bradstofbesparige va verschillede groepe automobiliste met elkaar te vergelijke. Daarom is gekoze voor de effectieve besparig. I de effectieve besparig wordt het begi- e het eidverbruik va automobiliste afgezet tege ee streefverbruik. Het streefverbruik wordt bereked op basis va de ECE-cijfers (verbruik bij 90 kmlu, bij 120 kmlu e i stadsverkeer), waarbij het verbruik bij 90 kmlu dubbel wordt geteld. Op deze wijze blijkt ee zeer realistische beaderig mogelijk va het verbruik dat met ee auto bij ee optimale rijstijl ka worde gerealiseerd. Het verschil tusse het begiverbruik e het streefverbruik ka worde gezie als datgee wat aa besparig mogelijk is. I het eidverbruik wordt agegaa wat er va deze mogelijke besparig is gerealiseerd.

6 Privé-j ders De effectieve besparig voor privé-rijders met cruise-cotrol bedraagt 45,9%. De zelfregistratie va bradstofgegeves e de deelame aa de proef (experimeteer-effect) hebbe bij de privé-rijders zóder cruisecotrol tot ee effectieve besparig va 18,8% geleid. it de effectieve besparig blijkt echter ee duidelijk additioeel effect va de cruise-cotrol: de privé-rijders met cruise-cotrol hebbe 2,5 x zo veel va de mogelijke besparig gerealiseerd da privé-rijders zoder cruise-cotrol. Het verschil i besparig tusse beide groepe is sigificat. Het effect va de cruisecotrol blijkt vergelijkbaar met dat va de ecoometer: i de praktijkproef met de ecoometer bedroeg de effectieve besparig voor privé-rijders met ecoometer 47,8%. Privé-rijders zij over de cruise-cotrol positiever da over de ecoometer. De cruise-cotrol leidt tot ee meer otspae, rustiger e comfortabeler rijstijl. De meeste privé-rijders zegge met de cruise-cotrol alerter e meer gecocetreerd te rijde, wat de verkeersveiligheid te goed komt. De privé-rijders gebruike het istrumet veel vaker da ze hadde verwacht e ze zij zoder uitzoderig va pla de cruise-cotrol aar ee volgede auto te late overzette. Privé-rijders rijde á de ibouw va de cruise-cotrol op 80 km/u-wege mider vaak te hard da v66r de ibouw. Opvalled is dat de cruise-cotrol bij priv&rijders op autoselwege iet tot ee selheidsverlagig blijkt te leide. Door privé-rijders met ee bezie-auto is de ecoometer spoedig terugverdied. Voor de cruise-cotrol ligt dit wat moeilijker. Allee vaaf ee jaarkilometrage va =.o00 lijkt het terugverdiee va de ivesterig va ee cruise-cotrol, met ee prijs als va de i de praktijkproef gebruikte cruise-cotrol, eigszis reëel. Bij goedkopere cruise-cotrols e ecoometers zal de terugverdietijd, afhakelijk va het besparigseffect va het istrumet, korter zij. zakelijke j ders Bij de zakelijke rijders bereikte de groep mèt cruise-cotrol ee effectieve besparig va 16,296. Voor de zakelijke rijders zoder cruise-cotrol bedroeg de besparig ook al 13,2%. Het feit dat er aar hu bradstofgegeves gekeke wordt e dat ze aa ee proef deeleme, levert bij de zakelijke rijders zoder cruisecotrol ai ee bradstofbesparig op. De bradstofbesparig voor de groep met cruisecotrol verschilt zodoede auwelijks va die va de groep zoder cruise-cotrol. Het verschil i besparig tusse beide groepe is da ook iet sigificat. De besparig voor de zakelijke rijders met cruise-cotrol ligt sigificat lager da voor de privé-rijders met cruise-cotrol. Bij de zakelijke rijders is het effect va de cruise-cotrol weliswaar iets geriger da va de ecoometer (i de praktijkproef met de ecoometer bedroeg de effectieve besparig voor zakelijke rijders met ecoometer 20,5%), hier staat tegeover dat ze over de cruise-cotrol veel positiever zij. Ook de zakelijke rijders zij va meig dat de cruise-cotrol tot ee meer otspae, rustiger e comfortabeler rijstijl leidt e dat ze bij het gebruik erva het verkeer beter i de gate kue houde. Zakelijke rijders gebruike, et als de privé-rijders, de cruise-cotrol veel vaker da ze hadde verwacht. De helft va de zakelijke rijders met cruise-cotrol is er u al zeker va dat ze het istrumet aar ee volgede auto late overzette. Zakelijke rijders rijde á de ibouw va de cruisecotrol op alle wege buite de bebouwde kom mider vaak te hard da v66r de ibouw. De cruise-cotrol schijt bij he daadwerkelijk als ee zachte, vrijwillige selheidsbegrezer te werke. ii

7 Door zakelijke rijders met ee LPG-auto zulle de ivesterige va de cruise-cotrol e va de ecoometer bij de gemiddelde gebruiksdr va ee leaseauto va 2 tot 4 jaar iet sel worde terugverdied. Ook hier geldt dat het gebruik va goedkopere cruise-cotrols e ecoometers, afhakelijk va het besparigseffect, de terugverdietijd zal verkorte. Zakelijke rijders met bezie-auto s e zakelijke rijders met diesel-auto s zulle de ivesterige va de cruise-cotrol e va de ecoometer, vawege de hogere bradstofprijze, eerder terugverdiee. Bradstofiesparig op wageparkiveau Bij privé-rijders bedraagt de bruto-besparig voor zowel de cruise-cotrol als voor de ecoometer ruim 10%. Bij zakelijke rijders bedraagt de bruto-besparig voor beide hulpmiddele ogeveer 5%. Geschat wordt dat met ee cruise-cotrol, dawel met ee ecoometer, op wageparkiveau (Nederladse persoeauto s) jaarlijks zo 350 miijoe tot 600 miljoe liter bradstof (bezie, diesel e LPG) ka worde bespaard, oftewel ogeveer 12 tot 20 Pjouies iii I

8 ihoudsopgave Pag. 1. Ileidig Depraktijkproef Voorbereidig e selectie va de deelemers Oderzoeksopzet e -uitvoerig Berekeig va de bradstofbesparig De resultate Privé-rijders Effect op bradstofverbruik Effect op rijgedrag Meig over de cruise-cotrol Zakelijke rijders Effect op bradstofverbruik Effecte op rijgedrag Meig over de cruise-cotrol Bradstofverbruik algemee Vergelijkig cruise-cotrol met ecoometer Effect op bradstofverbruik Kostedbate-aalyse Bradstofbesparig op wageparkiveau Discussie e aabevelige Bradstofverbruik e -besparig Rijgedrag Verkeersveiligheid Hoe u verder? Refereties Bijlage 14 14

9 ~ Traffic Test bv, TT Ileidig I I Veel automobiliste hebbe moeite met gelijkmatig e ecoomisch rijde: sommige probere het iet ees, omdat ze bijvoorbeeld de voorkeur geve aa ee sportieve rijstijl; adere probere het wel maar zij iet i staat om op lagere trajecte dit rijgedrag cosequet vol te houde, mede doordat i modere geluidsarme persoeauto s vaak ogemerkt de selheidslimiet wordt overschrede. Ee cruisecotrol is ee hulpmiddel om gelijkmatiger e zuiiger te rijde e om ogemerkt te hard rijde tege te gaa. De cruise-cotrol houdt de selheid vast die door de automobilist zelf wordt igesteld, terwijl deze de voet va het gaspedaal ka eme. I de Vereigde State zij veel persoeauto s uitgerust met ee cruise-cotrol. De Amerikaase Highways lee zich bij uitstek voor het gebruik va ee dergelijk istrumet. Hoewel de laatste jare ook oder persoeautobezitters i Europa de belagstellig voor de cruise-cotrol groeit, is het aatal met cruise-cotroí uitgeruste persoeauto s og steeds gerig. M va de oorzake voor de terughoudedheid va de Europese automobilist is waarschijlijk de beperkte beeldvormig die er over de cruise-cotrol bestaat. Ee beeldvormig die grotedeels gebaseerd is op de cruise-cotrol exemplare va zo 20 jaar gelede: eevoudige selheidsregelistallaties die auwelijks als meer kue worde gezie da ee veredeld hadgas. Met deze cruise-cotrol is het weliswaar mogelijk eìke willekeurige rijselheid vast te zette, maar feitelijk beschikt het apparaat slechts over twee stade: de aa- e de uitstad. Dergelijke, eevoudige apparate zij tegewoordig og i omloop i de auto-accessoirehadel waar ze voor prijze va om e abij de f 100,- te koop zij. Ee eigszis hadige doe-het-zelver is zoder veel probleme i staat de cruise-cotrol i zij auto te istallere. De iets drdere exemplare uit de autoaccessoirehadel beschikke over éé of twee fucties extra e zij bijvoorbeeld i staat om de laatst geprogrammeerde selheid weer op te roepe. Ook bij deze cruise-cotrol exemplare blijft het probleem dat ze feitelijk allee buite de bebouwde kom kue worde gebruikt e da og allee buite de spits op autoselwegtrajecte. De modere, geavaceerde elektroische cruise-cotrol echter beschikt over ee aatal iteressate additioele fucties. Te deke valt bijvoorbeeld aa de mogelijkheid om met het pookje va de cruisecotrol te kue verselle e vertrage. Met ee dergelijke fuctiemogelijkheid is de cruise-cotrol i theorie ook regelmatig te gebruike op trajecte bie de bebouwde kom e op wege buite de bebouwde kom met fluctuerede verkeersstrome. Tijdes ee praktijkproef bij ee trasportbedrijf i Huisse, waarbij vrachtauto s odermeer werde uitgerust met ee selheidsbegrezer of met ee cruise-cotrol, bleek dat beide istrumete ee vergelijkbare selheidsremmede e bradstofbesparede werkig hadde: de cruise-cotrol bleek als zachte selheidsbegrezer te werke, op basis va de vrijwilligheid va de chauffeurs. Zij waardeerde de cruise-cotrol zeer positief e gebruikte hem frequet (zie Wilbers e Fokkema, 1991). Verwacht werd dat ee cruise-cotrol ook bij persoeauto s positieve effecte op het rijgedrag e het bradstofverbruik zou hebbe. Daarom is i 1995 i opdracht va het Koop zuiig, Rij zuiig - programma va Novem ee praktijkproef uitgevoerd waari is oderzocht bf e i welke mate ee cruise-cotrol i persoeauto s het bradstofverbruik per verrede kilometer vermidert. De praktijkproef kwam tot stad i samewerkig met VDO Kiezle, Busiess Lease, ANWB e RAI.

10 ~ -. Traffic Test bv, TT De Oderzoeksopzet va de praktijkproef met de cruise-cotrol komt i grote lije overee met de odeoeksopzet va ee eerder i 1994 uitgevoerde praktijkproef met ee ecoometer (Wilbers, 1994): de proef vod plaats bij privé-rijders e zakelijke rijders waarva i ee voor- e ee asituatie (v66r e á de ibouw va ee cruise-cotrol) het bradstofverbruik e het selheidsgedrag is bekeke. Derede dat deze - ~ twee.- groepe._ automobiliste.~. zij oderscheide ~....~~ --~.~.. is dat verwacht werd dat er verschille zoude bestaa ~ i bradstofverbruik, ~ bradstofbesparig e ~ rijgedrag.--.. bij automobiliste - die wel e die iet zelf hu bradstof betale. I het experimet is gekoze voor de elektroische cruise-cotrol va VDO-Kiezle. De VDO tempostat beschikt over ee vijftal fucties: - programmere va de geweste selheid verselle - vertrage - uitschakele - laatste selheid oproepe (memo) De VDO tempostat wordt bedied door middel va ee hedel die aa de strkolom is gemoteerd. Met deze hedel kue i stapjes va 1 kmíu (aatippe) of traploos (vasthoude) selheidscorrecties worde aagebracht. off + Bedieigshedel VDO tempostat

11 Traffic Test bv, TT Verwacht werd dat door de mogelijkheid om eevoudig selheidscorrecties aa te kue brege de gebruiksfrequetie e de bradstofbesparig va de elektroische cruise-cotrol hoger zoude ligge da va eevoudiger, mechaische exemplare. Het zou voor de automobiliste met cruise-cotrol mogelijk moete zij om over lage trajecte gelijkmatig e zuiig te rijde. Bij het aarake va het rem- of koppeligspedaal wordt de VDO tempostat omiddellijk uitgeschakeld. Overiges ka de memo-fuctie va de VDO tempostat iet per ogeluk tijdes het maoeuvrere worde igeschakeld, omdat de tempostat pas werkt vaaf circa 40 km/u (zie ook bijlage 2). Om de automobiliste i staat te stelle optimaal va de cruise-cotrol gebruik te make, zij de fuctiemogelijkhede va het istrumet tijdes ee demostratierit door medewerkers va VDO Kiezle aa he gedemostreerd. De demostratieritte moeste duidelijk make dat de elektroische cruisecotrol ook regelmatig bie de bebouwde kom e op drukkere weggedeelte ka worde igeschakeld. De praktijkproef met de elektroische cruise-cotrol zou op de volgede vrage atwoord moete geve: 1. Heeft het gebruik va ee cruise-cotrol i persoeauto s effect op het rijgedrag edof het bradstofverbruik e hoe groot zij deze effecte? 2. Is er i de evetuele effecte op het rijgedrag e het bradstofverbruik verschil tusse zakelijke rijders e privé-rijders? 3. Hoe wordt de cruise-cotrol door de automobiliste gebruikt e gewaardeerd e zij er met betrekkig tot de gebruiks- e comfortaspecte va de cruisecotrol verschille te costatere tusse de beoordelig door zakelijke rijders e de beoordelig door privé-rijders? I hoofdstuk 2 zal aadacht worde besteed aa de opzet e de uitvoerig va het oderzoek aar de effecte va de elektroische cruise-cotrol. Er wordt speciale aadacht besteed aa de wijze waarop i dit oderzoek de bradstofbesparig is bereked. I het derde hoofdstuk volgt ee verslag va de resultate voor de privé-rijders e de zakelijke rijders. Het gaat hierbij om de effecte va de cruise-cotrol op het bradstofverbruik e op het rijgedrag. Ook de meig va cruise-cotrol gebruikers over het istrumet komt aa de orde. I hoofdstuk 4 worde de resultate va de praktijkproef met de cruise-cotrol vergeleke met de resultate va ee eerder gehoude praktijkproef met de ecoometer (Wilbers, 1994). I datzelfde hoofdstuk zal teves ee kostedbate-aalyse worde gemaakt voor de cruise-cotrol è voor de ecoometer. I ee afsluited hoofdstuk (hoofdstuk 5) worde de eerder gepreseteerde bevidige og ees overdacht e worde op basis hierva ekele aabevelige gedaa.

12 ~ -- Opel -~ Traffic Test bv, TT De praktijkproef 4 Voor de praktijkproef met de elektroische cruise-cotrol is ee opzet gekoze die i grote lije lijkt op de oderzoeksopzet va de praktijkproef met de ecoometer (Wilbers, 1994). Aa de praktijkproef met de cruise-cotrol eme zodoede privé-rijders e zakelijke rijders deel. Beide categorieë automobiliste verschille op ee aatal mobiliteitsaspecte als ritmotieve, ritsoorte, ritkoste, rijgedrag etc. dusdaig dat het va belag is deze categorieë i de praktijkproef te oderscheide. De verwachtig was bovedie dat beide categorieë i hu motivatie om de cruise-cotrol te gebruike zoude verschille. 2.1 Voorbereidig e selectie va de deelemers Steekproefgrootte De privé-rijders e de zakelijke rijders zoude worde opgedeeld i ee experimetele groep e ee cotrolegroep. itgaade va de gemiddelde verbruikscijfers e de stadaarddeviatie i het verbruik i de praktijkproef met de ecoometer, was ee aatal va 10 automobiliste per groep de miimumgrootte om voor die groep ee verschil va 5% i het bradstofverbruik og statistisch betrouwbaar aa te kue toe. Privé-rijders Voor de wervig va de privé-rijders is gebruik gemaakt va ee restbestad va adresse va de praktijkproef met de ecoometer. Het gig hierbij om de adresse va circa 70 gemotiveerde automobiliste die zich voor de praktijkproef met de ecoometer hadde opgegeve, maar hiervoor iet werde geselecteerd. Dit restbestad is opieuw aageschreve voor de praktijkproef met de cruisecotrol. Ogeveer de helft va de aageschreve automobiliste wilde meedoe. Va he zij er 20 voor deelame geselecteerd. Va alle aageschreve automobiliste was.._ beked ~~-. dat ze i...~ doorsee ~~. persoeauto s -~~~ ~ va.- de volume-merke.~ ~ e Volkswage _~--- rod rede. - Zukelìjke rijders De wervig va de zakelijke rijders verliep via Busiess Lease i trecht. Met deze leasemaatschappij is eerder i de praktijkproef met de ecoometer costructief samegewerkt. Bij Busiess Lease heeft me uit de automobiliste die via hu bedrijf ee auto hebbe geleased e ee goede registratie-historie va bradstofgegeves hadde er 20 gekoze waarva de auto s vergelijkbaar ware met die va de privérijders. De belagstellig voor de cruise-cotrol blijkt bij de zakelijke rijders veel groter te zij da de belagstellig voor de ecoometer: bija alle beaderde zakelijke rijders wilde zoder aarzele aa de proef met de cruise-cotrol meedoe. De zakelijke rijders zij eve als de privé-rijders over ee experimetele e ee cotrole groep verdeeld. Naast i Opel Astra s, Opel Vectra s e Volkswage Golf s rede ekele deelemede zakelijke rijders ook i Volkswage Passat s. I De groep privé-rijders voor de praktijkproef met de ecoometer is geworve via het ketekebestad va het RDC Datacetrum B.V. (idetiek aa dat va de Rijksdiest voor het Wegverkeer). it dit bestad is destijds ee steekproef va circa 1ûûû ketekehouders getrokke.

13 Traffic Test bv, TT Bradstof soort/-verbruik Alle privé-rijders rede i bezie-auto s. Alle zakelijke auto s ware met LPG uitgerust. Beked is dat LPG-auto s vergeleke met bezie-auto s ee meerverbruik kee. Om het bradstofverbruik va de auto s met elkaar te kue vergelijke, moest hier dus voor worde gecorrigeerd. Om de correctiefactor te kue bepale, zij ee aatal LPG-specialiste beaderd. Zij gaa voor LPG uit va ee meerverbruik va gemiddeld 15 tot 20% te opzichte va bezie. Voor de vergelijkig va het bradstofverbruik met de bezie-auto s is het verbruik va de LPG-auto s i de praktijkproef 20% zuiiger gemaakt. Aa de proef dede géé diesel-auto s mee. Veruit de meeste persoeauto s i Nederlad waar cruisecotrols worde igebouwd zij diesel-auto s. I dit oderzoek is om twee redee gekoze voor bezie- e LPG-auto s. Op de eerste plaats om a te gaa of de cruise-cotrol ook voor deze auto s, waari relatief weiig cruise-cotrols worde igebouwd, ee besparig ka oplevere, er va uitgaade dat ee vastgestelde besparig bij diesel-auto s allee maar groter zou zij. Op de tweede plaats vawege de vergelijkbaarheid met de auto s i de praktijkproef met de ecoometer. De destijds gebruikte ecoometer betrof ee vacuümmeter die wel bij Otto-motore (bezie e LPG) ka worde toegepast, maar iet bij diesel-motore. Doordat i de praktijkproef met de cruise-cotrol voor de privérijders e voor de zakelijke rijders voor vergelijkbare auto s is gekoze als i de praktijkproef met de ecoometer, kue de bradstofverbruiksgegeves va beide praktijkproeve i de aalyses worde igebracht e de effecte va de cruise-cotrol e va de ecoometer met elkaar worde vergeleke (zie ook hoofdstuk 4) 2.2 Odeoeksopzet e -uitvoerig De opzet Oderstaad is schematisch weergegeve hoe de oderzoeksopzet va de praktijkproef met de elektroische cruise-cotrol er i de tijd uitziet.

14 Traffic Test bv, TT Oderzoeksopzet va de praktijkproef met de elektroische cruise-cotrol privé-rijders experimetele groep cotrolegroep experimetele groep cotrolegroep voorbereidig december '94- jauari '95 - wervig automobiliste - overleg, afsprake W.)O-Kiezle/ibouwstatios - correspodetie/overieg - matchig etc. voorperiode februarimaart '95 bradstofregistratie boekje + vragelijst bradstofregistratie boekje + vragelijst bradstofregistratie boekje + vragelijst bradstofregistratie boekje + vragelijst ibouw M>o tempostat april '95 10 exemplare + demostratieritte I10 exemplare -k demostratieritte aperiode mei-jui '95 bradstofregistratie boekje + vragelijst bradstofregistratie boekje + vragelijst Ibradstofregistratie bradstofregistratie boekje + vragelijst boekje + vragelijst gegevesverzamelig juli '95 aalyse e rapportage augustus '95 telefoische iterviews ibouw VDO tempostat bij de wiaar va de lotig telefoische iterviews ibouw VDO tempostat bij de wiaar va de lotig I ïïjaklraject De praictijkproef drde i totaal 5 maade (februari tot e met jui 1995). Bij de experimetele groepe werd halverwege de praktijkproef (i april 1995) ee cruise-cotrol igebouwd. De ibouw vormde de scheidig tusse de voorperiode e de aperiode va het experimet (zie de volgede figr).

15 Traffíc Test bv, TT voor periode aperiode b 4 b T Tijdstraject va de praktijkproef Braaktofiegistratie De privé-rijders moeste hu relevate bradstofgegeves (kilometerstade, data e aatal getakte liters bradstof) zelf i ee registratieboekje bijhoude. Dit registratieboekje was vergelijkbaar met het registratieboekje dat voor de praktijkproef met de ecoometer is otwikkeld (zie bijlage 4). De privérijders werde geïstrueerd om steeds op dezelfde maier hu auto vol te take. Voor de bradstofverbruikscijfers va de zakelijke rijders is gebruik gemaakt va Multitakcard- e Travel Card-gegeves. Bij de selectie va de zakelijke rijders is gekeke of ze ee goede registratiehistorie hadde, dat wil zegge of ze redelijk cosequet e gedetailleerd hu kilometerstade aa de pomp itoetse. Allee da is ee betrouwbare berekeig va het bradstofverbruik va idividuele automobiliste mogelijk. Bij de praktijkproef met de ecoometer bleke de bradstofregistratiegegeves voor veel zakelijke rijders ovolledig of obetrouwbaar. Het berekee va het bradstofverbruik va idividuele automobiliste is da moeilijk of zelfs geheel omogelijk. De gegeves va de bradstofregistratie va de aperiode (a de ibouw va de cruise-cotrols) zij voor de verschillede groepe automobiliste vergeleke met de gegeves va de voorperiode (v66r de ibouw va de cruise-cotrols).

16 Tr&c Test bv, TT Vrage &iste Aiie deelemede automobiliste krege aa het begi è aa het eid va de praktijkproef ee korte vragelijst voorgelegd met oder meer vrage over seiheidsgedrag, seiheidsmotieve e zuiig rijde (zie bijlage 6 e 7). De bedoelig hierva was a te gaa of deze aspecte gedurede de praktijkproef ware veraderd. De i de voor- e de aperiode verzamelde data zij met elkaar vergeleke e op sigificate verschille getoetst. De vragelijste voor de experimetele groepe op het eid va de praktijkproef bevatte teves ee aatal evaluatievrage over het rijde met de cruise-cotrol. De resultate va de vragelijste va de aperiode zij voor de verschillede groepe automobiliste vergeleke met de gegeves va de voorperiode. Ibouw va de cruise-cooìs Alle cruise-cotrols zij i de werkplaats va VDO Kiezle i Amsterdam igebouwd. Bij de deelemers uit de experimetele groepe vod de ibouw plaats i april De deelemers moeste persoolijk i Amsterdam aawezig zij omdat he tijdes ee demostratierit de werkig va de elektroische cruise-cotrol i de praktijk werd gedemostreerd. Voor de meeste privé-rijders betekede dit i cocreto dat ze ee dag vrij moeste eme, maar dat hadde de meeste er graag voor over: op het eide va de dag kode ze met ee gratis cruise-cotrol aar huis die aa het eide va de proef hu eigedom zou worde. De zakelijke rijders kode gedurede de ibouwdage gebruik make va ee hrauto die op het terrei va WO-Kiezle gereed stod. De deelemers uit de experimetele groep va de privé-rijders moeste vóór de ibouw ee cotract hebbe oderteked waari werd vastgelegd dat de igebouwde cruise-cotrol pas a afloop va de praktijkproef hu eigedom zou worde e allee da als ze aa hu verplichtige hadde voldaa. Hiermee werd geprobeerd te voorkome dat deelemers zich metee a de ibouw va de kostbare cruise-cotrol uit de proef zoude terugtrekke. Odaks het feit dat zo cotract géé rechtsgeldigheid bezit, blijkt het i de praktijk wel goed te werke. Beloig cotrolegroepe I afwijkig va de praktijkproef met de ecoometer zij i de praktijkproef met de cruise-cotrol op het eid va het traject bij de cotrolegroepe géé cruise-cotrols als beloig voor de deelame igebouwd. Oder de deelemers va beide cotrolegroepe zij 2 cruise-cotrols verloot (iclusief ibouw): éé oder de privé-rijders e éé oder de zakelijke rijders. Om voor de lotig i aamerkig te kue kome moeste ze ee tweetal vragelijste volledig hebbe igevuld e teves hu bradstofgegeves gedurede de hele proefperiode zorgvuldig hebbe geregistreerd. Door deze maier va beloe kode de beloigskoste voor de cotrolegroepe relatief laag worde gehoude e was het mogelijk de deelemers i deze groepe tot het eide va de proef te bide e gemotiveerd te houde. itbreidig oderzoeksopzet Als uitbreidig va de oorsprokelijke oderzoeksopzet zij ee aatal telefoische iterviews gehoude met automobiliste met ee cruise-cotrol. I de iterviews is, gedetailleerder da i ee vragelijst mogelijk is, igegaa op de gebruiks-, comfort-, besparigs- e veiligheidseffecte va de elektroische cruise-cotrol. De bevidige va deze iterviews zij i de rapportage verwerkt.

17 Traffic Test bv, TT Als tweede uitbreidig zij door Busiess Lease de schadegegeves e het aatal selheidsbekeurige va de zakelijke rijders voor de voorperiode e aperiode met elkaar vergeleke. De bevidige worde, voor zover deze bij het relatief gerige aatal automobiliste i combiatie met de korte periode va de proef iets opleverde, i hoofdstuk 3 beschreve. 2.3 Berekeig va de bradstofbesparig _- I het oderzoek aar de effecte va de ecoometer bleek dat de bruto-besparig iet geschikt is voor het vergelijke va bradstofbesparige bij groepe automobiliste. De bruto-besparig wordt op de volgede wijze bereked: bruto-besparig = ((x2 - x,) / x,)) x 100% x, x, = verbruik i de voorperiode (km/l) = verbruik i de aperiode (km/l) De bruto-besparig is op zich ee goed bruikbare grootheid om de idividuele automobilist izicht te geve i zij bradstofbesparig. Omdat er i de bruto-besparig gu rekeig wordt gehoude met de iitiële verschille i het begiverbruik va automobiliste is de bruto-besparig voor het vergelijke va groepe automobiliste ogeschikt. De iitiële verschille i het begiverbruik va automobiliste bepale i belagrijke mate de hoogte va de bruto-besparig. Stel dat automobilist A i de voorperiode zuiiger rijdt da automobilist B e beide slage er i om i de aperiode 0,4 km/l zuiiger te rijde, da komt automobilist A er i vergelijkig met automobilist B ogustiger va af. Oderstaad rekevoorbeeld maakt dit duidelijk: Rekevoorbeeld 1 verbruik verbruik brutovoorperiode aperiode besparig (km4 (km/]) automobilist A 14,l 14,5 2,8% automobilist B 13,2 13,6 3,OA I paragraaf 4.3 zal og op de bruto-besparig worde teruggekome. Voor de presetatie va de besparige wordt gekoze voor de.g&ztieve besparig, Hieri wordt wel rekeig gehoude met de iitiële verschille i begiverbruik. I de effectieve besparig wordt het begi- e het eidverbruik va automobiliste afgezet tege ee streefverbruik e wordt agegaa wat er va de mogelijke besparig i het eidverbruik is gerealiseerd.

18 Traffic Test bv, TT De berekeig va de effectieve besparig gebeurt als volgt: effectieve besparig = ((x2 - x,) / (x3 - x,)) x 100% 1 xi x2 x3 = verbruik i de voorperiode (km/l) = verbruik i de aperiode (km/i) = streefverbruik (km/l) I I Met seefverbruik wordt hier het verbruik bedoeld dat bij ee auto va ee bepaald merk e type bij ee optimale rijstijl ka worde gerealiseerd. I de praktijkproef met de ecoometer is voor het streefverbruik uitgegaa va het laagste gemiddelde verbruik dat i de voor- of de aperiode va de praktijkproef met ee bepaald merk e type auto is gerealiseerd. Door de verbruiksgegeves va de ecoometer e de cruise-cotrol praktijkproeve bij elkaar te eme, otstod er ee voldoede grote databak om adere aalyses met betrekkig tot het streefverbruik te doe. Hierbij is agegaa of het streefverbruik uit de ECE-cijfers ka worde afgeleid. Dit blijkt het geval te zij. Het streefverbruik ka op de volgede wijze uit de ECE-cijfers worde afgeleid: streefverbruik = (01, * 2) + Y2 + YJ4 yi y2 y, = verbruik bij 90 = verbruik bij 120 km/u (km/i) = verbruik i stadsverkeer (km/l) Het via bovestaade formule berekede streefverbruik blijkt verrassed goed overee te kome met het laagste gemiddelde verbruik dat i de voor- of aperiode va de praktijkproeve met ee bepaald merk e type auto is gerealiseerd. Het lijkt er op dat de formule voor het streefverbruik ook voor adere merke e type auto s ka worde gebruikt da die welke i de proeve zij gebruikt. Op deze wijze ka voor elke willekeurige auto uit de ECE-cijfers ee streefverbruik worde afgeleid dat ka worde gezie als ee goede beaderig va het bradstofverbruik dat met die auto bij ee optimale rijstijl te verwezelijke valt.

19 Traffic Test bv, TT Het begrip effectieve besparig wordt met oderstaade figr og ees toegelicht: begiver br u ik eidverbruik streefver br u ik bradstofverbruik i kmll - streefverbruik - begiverbruik - I mogelijke besparig I 100% va de mogelijke besparig effectieve besparig i 100% Bepalig va de effectieve besparig Het verschil tusse het streefverbruik e het begiverbruik ka worde gezie als de mogelijke besparig. I het eidverbruik wordt agegaa wat er va deze mogelijke besparig is gerealiseerd. Dit percetage is de effectieve besparig. Stel het streefverbruik va het merk e type auto waari A e B rijde is 15 3 km/l. Dit leidt da tot het volgede rekevoorbeeld: I Rekevoorbeeld 2 verbruik verbruik streef- effectieve voorperiode aperiode verbruik besparig (km/l) (km/]) (kmn automobilist A 14,l ,3 33 % automobilist B 13,2 13,6 15,3 24 % Automobilist A heeft i de aperiode 33% va de voor hem mogelijke besparig gerealiseerd. Automobilist B slechts 24%. Doordat de effectieve besparig rekeig houdt met de iitigle verschille tusse automobiliste e auto s worde automobiliste op ee eerlijke wijze met elkaar vergeleke i hu ispaig om zuiiger te gaa rijde.

20 Traffic Test bv, TT Net als i de voorgaade rekevoorbeelde zal i het vervolg va de rapportage het bradstofverbruik steeds worde aagegeve i het aatal kilometers dat gemiddeld met ee liter bezie wordt gerede om/q *

21 Traffic Test bv, TT De resultate 13 I dit hoofdstuk worde de resultate va de praktijkproef met de elektroische cruise-cotrol beschreve. Dit gebeurt i drie achtereevolgede paragrafe. I 3.1 kome de resultate va de privérijders aa bod, i 3.2 die va de zakelijke rijders. I 3.3 volgt ee algemee beschouwig va de resultate met betrekkig tot het bradstofverbruik. 3.1 Privé-rijders Effect op bradstofverbruik Bij de privé-rijders blijkt sprake va ee sigificat verschil tusse de effectieve besparig va de experimetele groep e de besparig va de cotrolegroep. Voor de groep met cruise-cotrol is de effectieve besparig 45,9%, voor de cotrolegroep 18,8 %. -De zelfregistratie..-.-_i va l_. bradstoqegeves e deb-ame aa de proeflexp~~ete~.~eidd~-~-.~v~~~jder~zoder..c-~.ise~co-.o_ok_a' tot ee iteressate bradstofbesparig. --- it de praktijkproef met de ecoometer was al beked dat eige aadacht voor het bradstofverbruik al ee verrassede besparig i het bradstofverbruik ka oplevere met cruise-cotr zoder cruise-cotr Effectieve besparig voor privé-rijders

22 vide I_ ~. - ~ ~. ~. ~ -~.~~. Traffic Test bv, TT Bij de groep privé-rijders levert de combiatie cruise-cotrol e zelfregistratie ee belagrijk grotere besparig op da zelfregistratie allee. De privé-rijders met cruise-cotrol hebbe va de mogelijke besparig 2,5 x zo veel gerealiseerd als de privé-rijders zbder cruise-cotrol. it de effectieve besparig blijkt ee duidelijk additioeel effect va de cruise-cotrol Effect op rijgedrag Privé-rijders met cruise-cotrol rijde i de aperiode _^ op 80 km/u-wege - -- mider _--- vaak te hard da i devo_rperiode. Opvalled is dat de mate waari me zich aa de wettelijk toegestae maximumselheid op autoselwege houdt voor de cruise-cotrol gebruikers iet is veraderd. Juist voor dit wegtype wordt vaak verkodigd dat ee cruise-cotrol bij uitstek geschikt is om ogemerkt te hard rijde tege te gaa. Me zou daarom verwachte dat de privé-rijders met cruise-cotrol i de aperiode de maximumselhede op autoselwege i de aperiode mider vaak overtrede da i de voorperiode. Dit blijkt dus iet het geval. De privé-rijders zoder cruise-cotrol rijde i de 2e helft va de proef op autowege vaker te hard da i de le helft. Voor de experimetele groep is het argumet dat te hard rijde meer bradstof kost belagrijker geworde om zich aa de diverse maximumselhede te houde. Voor wege bie de bebouwde kom is deze verschuivig og relatief gerig, maar voor 80 km/u-wege e autoselwege zij de verschuivige vrij fors. Voor de cotrolegroep is het bradstofargumet va meer belag geworde om zich op de autoselwege aa de vigerede limiete te houde. Zowel de automobiliste uit de experimetele als uit de cotrolegroep oderstrepe i grote mate de stellig dat het ee uitdagig is om zo eergie-zuiig mogelijk auto te rijde. Privé-rijders met ciisecotrol zij deze meig meer toegedaa da privé-rijders zoder cruise-cotrol. Gedurede de praktijkproef treedt er i deze meig gee extra verschuivig meer op. De zelf-competitie izake het bradstofverbruik wordt door de proef, c.q. de cruise-cotrol, iet og ees ee keer extra aagewakkerd. De privé-rijders uit beide groepe zij meer hu best gaa doe om op wege bie de bebouwde kom zuiig te rijde. Op de adere wege zij hu ispaige om zuiig te rijde overaderd gebleve. privé-rijders die i hu auto ee cruise-cotrol kkgeigebouwd,~~ zij het.a-de-ibouw erua._. De ~- belagrijk.. ~~~ verveleder ~~.. gaa. ~ ~ om ~- regelmatig ~. te --. worde. --. $geheld.als.ze-zelf. probere giigte rijde. Hiermee wordt ee belagrijk psychologisch probleem aagesede: medeweggebruikers late * ~.~ ~~- ~~~ ~ ~~ -._ ~ eergiebewuste automobiliste letterlijk weiig ruimte om zuiig te rijde. Automobiliste moete al ~ - ~..._ ~..~ sterk ~ hu schoee staa om het zuiige rijde cosequet i de praktijk te brege. --. I.._... ~ ~ ~ Automobiliste uit de experimetele groep zij er i de aperiode gemiddeld meer da i de voorperiode va overtuigd dat ze met hu huidige auto iet zuiiger kue rijde da ze al doe. I de experimetele groep is me hier belagrijk méér va overtuigd da i de cotrolegroep. - ~ ~ -_ Meig over de cruise-cotrol De privé-rijders zij zeer te spreke over het rijde met cruise-cotrol op de Nederladse wege. Over het istrumet zelf zij ze ook zeer tevrede. Er wordt hier e daar wel ee opmerkig gemaakt met betrekkig tot de plaats waar het pookje va de cruise-cotrol zit. Deze is bij de auto s i het

23 ..~ ~ ~.~ ~ -~. ~ ~~ ~ coclusie. Traffic Test bv, TT experimet liks op de strkolom achter de richtigaawijzer geplaatst. Dit is de gebruikelijke plek va ibouw. Bij ekele deelemers schijt dit wel ees tot vergissige met de richtigaawijzer te leide. Ee adere opmerkige die bij ee aatal va de deelemers wordt gehoord, is dat de cruise-cotrol bij het vasthoude va het pookje i de set-stad te fel accelereert, wat iet bevorderlijk is voor ee zuiig rijgedrag. Verder wordt door ee ekele automobilist opgemerkt dat de cruise-cotrol op ee lagere selheid 'pakt' da waar deze op wordt vastgezet. Vervolges moet de cruise-cotrol da door het aatippe va de hedel op de geweste kruisselheid worde igesteld. Iteressat is dat ee ruime meerderheid va de privé-rijders uit de experimetele groep méér va de cruise-cotrol gebruik maakt da ze voor de ibouw hadde verwacht. Slechts éé automobilist gebruikt de cruisecotrol mider vaak. Alle cruise-cotrol gebruikers zij va pla de cruise-cotrol aar ee volgede auto te late overzette. Ee ekelig laat het og wel ee beetje afhage va het kosteaspect. Zoals te verwachte valt, hagt de waarderig va de cruise-cotrol af va de verkeersitesiteit e het wegtype: op rustige autoselwege wordt de cruise-cotrol het mee& gewaardeerd. Bij verkeersitesiteite e wegtype waarbij de cruise-cotrol frequet moet worde i- e uitgeschakeld, wordt de cruise-cotrol als ee stuk mider prettig ervare. Het gebruik va de cruise-cotrol blijft oder deze omstadighede da ook vaak achterwege. Alle privé-rijders met cruise-cotrol hebbe het idee dat ze met dit istrumet aders zij gaa rijde. Me zit vooral meer otspae, rustiger achter het str e me hoeft iet steeds de rijselheid i de gate te houde. De rechtervoet ka va het gaspedaal worde geome waardoor ee meer comfortabele zithoudig mogelijk is. Vooral lagere ritte worde door het gebruik va de cruise-cotrol veel mider vermoeied. Ee aatal cruise-cotrol gebruikers geeft aa dat de aadacht die ormaliter odig is om de selheidsmeter i de gate te houde bij igeschakelde cruise-cotrol ka worde gebruikt om het eige rijgedrag e dat va adere beter te observere. Zij zegge het verkeer met igeschakelde cruisecotrol méér i de gate te houde da voor de ibouw. Dit komt hu alertheid te goede. E privé-rijder geeft aa dat hij wel ees op moet passe dat zij cocetratie met igeschakelde cruise-cotrol iet verslapt. I zij algemeeheid vidt deze privé-rijder het rijde met cruise-cotrol echter iet oveilig. Ee adere privé-rijder vidt het rijde met cruise-cotrol wel oveilig omdat het "ee vermiderig va aticipatie e cocetratie met zich meebregt". Ee ader aadachtsput met betrekkig tot de verkeersveiligheid is dat ekele cruise-cotrol gebruikers vermelde dat het ee sport wordt om de cmise-cotrol zo lag mogelijk ischakeld te houde, bijvoorbeeld voordat me ee ihaalmaoeuvre izet. Dit ka tot te korte volgafstade tot i te hale voertuige leide. Bij haast, wat volges hezelf iet zo vaak voorkomt, zette de privé-rijders de cruise-cotrol soms af, soms stelle ze hem hoger i. Dit hagt af va hoevéél haast me heeft e va de verkeersomstadighede op dat momet. Ekele opmerkige va automobiliste met cruise-cotrol wekke het vermoede dat de bradstofbesparig va de cruise-cotrol i potetie groter is da i dit oderzoeksverslag aar vore komt. De ametig a de ibouw va de cruise-cotrol is met circa 2% maad aa de korte kat..de bevidige. ~ ~ i de praktijkproef ~- met de ecoometer...~ leidde -. al tot dezelfde.~ ~ ~. Als er sprake ~ is ~ va ~ leereffecte da kome deze vaak pas op lagere termij tot uitdikkig. Bij de cruise-cotrol is i zeer....~ ~ ~ ~ ~~~~ ~ ,. ~ sterke mate sprake va ee geweigs- e leereffect. Zo blijkt uit de verklarige dat veel cruise-cotrol ~

24 Traffic Test bv, TT gebruikers odaks de istructieritte i e rod Amsterdam ee behoorlijke drempelvrees hadde om de cruise-cotrol te gebruike e dat er eige tijd over hee is gegaa voor ze deze hadde overwoe e het istrumet frequet durfde te gebruike. Voor deze deelemers beteket dit dat er met de cruisecotrol i ieder geval voor ee kortere of lagere periode weiig of gee bradstof is bespaard. Bij ekele automobiliste bestaat het vermoede dat de cruise-cotrol i het begi juist ee averechts effect op het bradstofverbruik heeft gehad. Zij geve aa dat de cruise-cotrol de eerste paar dage a de ibouw oweig aadeed e dat hu rijgedrag daardoor adelig werd beïvloed. Pas a eige tijd oefee beschouwde ze de cruise-cotrol als ee welkome aavullig op hu voertuigistrumetarium. De geregistreerde bradstofgegeves odersteue dit beeld. Bij ekele automobiliste vidt er a de ibouw va de cruise-cotrol eve ee dip i het bradstofverbruik plaats. Zowel de privé-rijders met cruise-cotrol als de privé-rijders zoder cruise-cotrol zij gedurede het experimet meer voor ee verplichtig va cruise-cotrols i persoeauto s gaa voele. I beide groepe is me er sterk va overtuigd dat cruise-cotrols i persoeauto s ee belagrijke bijdrage kue levere om het verkeer veiliger te make e om het bradstofverbruik bij persoeauto s te vermidere. Dit was al zo aa het begi va de proef. Het gebruik va de cruise-cotrol heeft deze overtuigig bij de experimetele groep iet meer verder versterkt. 3.2 Zakelijke rijders Effect op bradstofverbruik Voor zakelijke rijders mèt cruise-cotrol bedraagt de effectieve besparig 16,2%. Voor de zakelijke rijders zoder cruise-cotrol is de besparig met 13,2% iet sigificat mider. Va de mogelijke besparig is door de cotrolegroep dus ogeveer eveveel gerealiseerd als door de experimetele groep. Het feit dat er aar hu bradstofgegeves gekeke wordt e dat ze aa ee proef deeleme, levert bij de zakelijke rijders zoder cruise-cotrol al ee vergelijkbare bradstofbesparig op als bij de zakelijke rijders met cruise-cotrol. Omdat de zakelijke rijders géé bradstofregistratieboekje hoefde bij te houde, ka de besparig iet uit ee zelfregistratie-effect voortkome, tezij ze met de kilometerstade die ze bij takbeurte moeste itoetse, zelf aa het rekee zij geslage.

25 Traffic Test bv, TT met cruise-cotr zoder cruise-cotr Effectieve besparig voor zakelijke rijders De besparig voor de zakelijke rijders met cru.-e-cotrc ligt sig kat lager da voor de privé-rijders met cruise-cotrol. Bij privé-rijders valt met de elektroische cruise-cotrol méér te bespare da bij zakelijke rijders Effecte op rijgedrag De zakelijke rijders met cruise-cotrol rijde i de aperiode op alle wege buite de bebouwde kom mider vaak te hard da i de voorperiode. De cruise-cotrol schijt bij he daadwerkelijk als ee zachte selheidsbegrezer te werke. Maar i de aperiode is het og steeds zo dat zakelijke rijders volges eige opgave op autowege e vooral op autoselweggedeelte met ee limiet va 120 km/u vaker te hard rijde da privé-rijders. Het is moeilijk te zegge of voor de zakelijke rijders met cruise-cotrol de kas op ee selheidsbekeurig kleier is geworde. Het aatal selheidsbekeurige bij de zakelijke rijders is hiervoor i de korte periode va het experimet te klei. Het is wel zo dat ee tweetal zakelijke automobiliste met cruise-cotrol i de voorperiode 2 selheidsbekeurige krege, terwijl ze i de aperiode gee ekele keer voor ee selheidsovertredig werde bekeurd. Hier mag echter ge coclusie uit worde getrokke. Hetzelfde geldt voor de schadegegeves: deze zij eveees te gerig om op basis hierva uitsprake te doe over meer of mider selheidsgerelateerde schades bij gebruik va de cruise-cotrol.

26 I Traffic Test bv, TT Het feit dat te hard rijde meer bradstof kost is voor de zakelijke rijders met cruise-cotrol ee belagrijker argumet geworde om zich aa de maximumselhede te houde bij ritte op wege bie de bebouwde kom, op 80 km/u-wege e op selwege. Odaks de toeame va het belag va het bradstofargumet als rede om iet te hard te rijde, blijft het voor zakelijke rijders i belagrijk midere mate ee rede om zich aa de maximumselhede te houde da voor privé-rijders. Door de zakelijke rijders zoder cruise-cotrol wordt het bradstofargumet mider belagrijk gevode om zich aa de limiete te houde da door de zakelijke rijder mèt cruise-cotrol. Het rijde met ee cruise-cotrol heeft bij de zakelijke rijders de belagstellig voor zuiig rijde iet vergroot: de stellig dat het ee uitdagig is om zo eergie-zuiig mogelijk auto te rijde wordt i de aperiode i dezelfde mate oderschreve als i de voorperiode. Bij zakelijke rijders heeft zuiig rijde duidelijk veel mider belagstellig da bij privé-rijders. Automobiliste uit de experimetele groep zij gedurede het experimet wel veel meer hu best gaa doe om bie de bebouwde kom, op 80 km/uwege e op autoselwege zuiig te rijde. Zakelijke rijders blijve op autoselwege met ee limiet va 120 km/u opvalled veel mider hu best doe om zuiig te rijde da privé-rijders. Net als de privé-rijders blijke ook de zakelijke rijders het a de ibouw va de cruise-cotrol belagrijk verveleder te zij gaa vide om regelmatig te worde igehaald als ze zelf probere zuiig te rijde. De zakelijke rijders met cruise-cotrol zij i de aperiode veel meer va meig dat ze met hu huidige auto iet zuiiger kue rijde da ze u al doe, maar zij hier veel mider va overtuigd da privérijders. De cotrolegroep va de zakelijke rijders blijkt hierva og mider overtuigd Meig over de cruise-cotrol De zakelijke rijders zij et als de privé-rijders tevrede over de cruise-cotrol, zij het i iets midere mate. Over verschillede aspecte va de cruise-cotrol (ibouw, werkig, fuctiemogelijkhede e bedieigsgemak) is me eveees zeer tevrede. Me maakt dezelfde opmerkige als de privé-rijders over de mogelijkheid tot verwisselig va het pookje e de richtigaawijzer e over de gevoeligheid va de cruise-cotrol. Ook bij de zakelijke rijders maakt ee ruime meerderheid mmr gebruik va de cruise-cotrol da verwacht e is het gebruik bij éé automobilist mider da me va te vore had gehoopt. De zakelijk rijders make op alle wege behalve op de selweg sigificat mider vaak va de cruise-cotrol gebruik da de privé-rijders. Echte waarderig vidt de cruise-cotrol bij de zakelijke automobiliste pas op de autoselweg. Op adere wegtype make zij va dit istrumet maar weiig gebruik. Va de zakelijke rijders met cruise-cotrol is de helft er u al zeker va dat ze het istrumet aar ee volgede auto late overzette. Ekele rijders late dit og afhage va de koste die met overplaatsig zij gemoeid. De meeste zakelijke rijders zij aar eige zegge met de cruise-cotrol aders gaa rijde. Voor twee zakelijke rijders geldt dat iet. Zakelijke rijders oeme dezelfde voordele va de cruise-cotrol als privé-rijders: het rijdt bewuster e meer otspae, ogemerkt te hard rijde wordt voorkome, je ka va zithoudig verwissele e je hoeft iet telkes de selheidsmeter i de gate te houde. Ook de adele zij vergelijkbaar: oveilig gevoel bij itesief verkeersaabod, vermiderig va de cocetratie e ee laagfrequet gebruik op wege va lagere orde. Bija alle zakelijke rijders met cruise-cotrol zij va meig dat door het gebruik va de cruise-cotrol er meer cocetratie e aadacht ka worde besteed aa het verkeersgebeure. Slechts & zakelijke

27 Traffic Test bv, TT rijder vidt dat door de afame va het aatal te verrichte hadelige e het mootoe geluid va de motor de cocetratie bij het gebruik va de cruise-cotrol juist afeemt e de kas op i slaap valle wordt vergroot. Volges ee tweetal automobiliste eemt bij ee overwachte oodstop de reactietijd met igeschakelde cruise-cotrol toe omdat de voet verder va de pedale verwijderd i rust is. De cruise-cotrol wordt door drie zakelijke rijders als oveilig gezie. De redee die hiervoor worde aagevoerd zij dat er ee veel mider direct cotact met de auto is e dat met ame het aticipere bij hogere selhede wordt bemoeilijkt. E va deze drie automobiliste vidt dat het verselle e vertrage va zij igebouwde cruise-cotrol iet vloeied verloopt e het cotiu bijregele om de igestelde selheid vast te houde geeft hem ee gevoel va zweved rijde. Ekele zakelijke rijders zij zich door het gebruik va de cruise-cotrol bewuster geworde va hu eige (eerdere) oregelmatige selheidsgedrag e va dat va adere weggebruikers. Als me met igeschakelde cruise-cotrol met ee costate selheid rijdt, da valle de oregelmatige rijselhede va meúeweggebruikers atrlijk op. Het bij de privé-rijders vermeldde aadachtsput izake de verkeersveiligheid, amelijk dat geprobeerd wordt de cruise-cotrol zo lag mogelijk ischakeld te houde, wordt door gee ekele zakelijke rijder uit zichzelf geoemd. Dit aadachtsput speelt bij zakelijke rijders waarschijlijk mider omdat ze mider gemotiveerd zij om zuiig te rijde. Door hu gerigere motivatie zulle ze het gebruik va de cruise-cotrol mider extreem doorvoere da privé-rijders. Bij haast zette zakelijke rijders de ciisecotrol ook eerder af da privé-rijders. Eé va de zakelijke rijders uit de experimetele groep zou de cruise-cotrol graag gecombieerd wille zie met ee automatische afstaddetectie. Dit zou volges hem het bedieigsgemak aazielijk verbetere. Aa zo itelligete cruise-cotrol zal i het hoofdstuk Discussie e aabevelige og aadacht worde besteed. Door de zakelijke rijders met cruise-cotrol wordt, et als door de privé-rijders, gemeld dat er i het begi i sterke mate sprake was va ee geweigseffect. Met ame het zoeke aar de pedale als de rechtervoet va zij ormale rustplaats vadaa werd gehaald, was eve wee. Ook het leereffect e de te korte periode va de ametig worde aagehaald. Zo maakt éé va de zakelijke rijders meldig va het feit dat hij oder ivloed va de cruise-cotrol bewuster is gaa rijde. Dit ka volges hem wellicht wat afiwakke, maar het ka ook ee gewoote worde. Hij vidt de proeftijd te kort om dit va zichzelf te kue vaststelle. Zakelijke rijders zij i veel midere mate da privé-rijders va meig dat de overheid cruise-cotrols i persoeauto s verplicht zou moet stelle. Opvalled is dat de automobiliste uit de cotrolegroep het gedurede de proef met deze verplichtig meer ees zij geworde e dat ze het er meer mee ees zij da de automobiliste uit de experimetele groep. Alle twee de groepe zakelijke rijders zij er meer va overtuigd geraakt dat cruise-cotrols i persoeauto s ee belagrijke bijdrage kue levere om het verkeer veiliger te make. Over de bijdrage va de cruise-cotrol aa de vermiderig va het bradstofverbruik is de meig gedurede de praktijkproef iet veraderd. Zakelijke rijders zij mider overtuigd va de besparigspotetie va de cruise-cotrol da privé-rijders.

28 Traffic Test bv, TT Bradstofverbruik algemee Vauit het oogput va de eergiebesparigspotetie va het wegverkeer, zij de grote verschille i bradstofverbruik tusse auto*s va hetzelfde merk e type i de praktijkproef iteressat. Om ee idee te geve va hoe ver het bradstofverbruik voor eezelfde merk e type auto uit elkaar ka ligge, wordt i oderstaade tabel het hoogste e laagste gemiddelde bradstofverbruik dat gedurede de voor- of de apeode va de praktijkproeve met de ecoometer e met de cruise-cotrol is gerealiseerd, aast elkaar gezet. I beide proeve zij vergelijkbare auto s gebruikt. Voor auto s met LPG (zakelijke rijders) is rekeig gehoude met ee meerverbruik te opzichte va bezie-auto s. LPG-auto s zij i de berekeige 20% zuiiger* gemaakt (zie ook 2.1 Bradstofsood-verbruik ). Het hoogste e het laagste gemiddelde bradstofverbruik i de voor- of aperiode voor de verschillede autotype i de praktijkproeve met de ecoometer e de cruise-cotrol. Het verbruik va auto s met LPG is voor de vergelijkig zuiiger gemaakt (bradstofverbruik i km/l). hoogste gemiddelde bradstofverbruik laagste gemiddelde bradstofverbruik Opel Astra ,s 16, ,3 17, ,l 11 8 Opel Vectra Volkswage Golf , ,o Volkswage Passat ,7 2.0* 9 9 Sumki Swift 1.0* 19,o 20.9 * Het betreft hier de gegeves va slechts éé auto: het hoogste gemiddelde bradstofverbruik is i dit geval het begiverbruik e het laagste gemiddelde bradstofverbruik het eidverbruik.