DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE IJSSELSTEIN IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE IJSSELSTEIN IN 2012 Utrecht, februari Pagina 1 van 20

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente IJsselstein Overzicht van de voor en de vroegscholen in IJsselstein Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 7 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 11 3 Conclusies 15 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 16 Pagina 2 van 20

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 3 van 20

4 Pagina 4 van 20

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente IJsselstein. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de resultaten van de zelfevaluatie beschreven gerelateerd aan de oordelen van de inspectie uit de bezochte locaties. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de zelfbeoordelingen van de locaties; of de beoordelingen uit de uitgevoerde bezoeken afwijken van de zelfevaluaties. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 20

6 Pagina 6 van 20

7 1 VVE in de gemeente IJsselstein De gemeente IJsselstein heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in IJsselstein In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom kan de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader invullen: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente IJsselstein. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool Zenderpark, Petteflet** Voorschool IJsselstein-oost** Vroegschool: Basisschool obs De Touwladder** rkbs Paulus** nbbs Jenaplan De Overkant* rkbs De Ark* De Ark van Noach* rkbs De Opstap* rkbs Nicolaasschool* rkbs Agnes* De Pijler* De Brug* obs De Torenuil* obs De Tandem* obs De Trekvogel* rkbs O.L.V. v. Fatima* Toelichting: In de gemeente IJsselstein zijn geen kinderdagverblijven aangemerkt als voorschool. Alle locaties hebben de vragenlijst geretourneerd, met uitzondering van nbbs Jenaplan De Overkant. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Evaluatie VVE 2009/2010 (februari 2011) Evaluatie VVE schooljaar (november 2011) Convenant VVE Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Pagina 7 van 20

8 Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het beleid en de uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 4 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 3 1a3 Toeleiding 4 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 3 1a9 Resultaten 2 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 4 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 4 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 2 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 4 voorbeeld voor andere gemeenten 1a1 Definitie doelgroepkind De gemeente IJsselstein heeft een brede definitie voor doelgroeppeuters en kleuters opgenomen. Deze definitie is breder dan de gewichtenregeling die bepalend is voor de hoeveelheid subsidie die het Rijk aan de gemeente verstrekt. In het convenant VVE wordt aangegeven dat een kind behoort tot de doelgroep van de VVE indien: - Het kind heeft een schoolgewicht conform de gewichtenregeling primair onderwijs en loopt risico op een onderwijsachterstand. - Het kind heeft geen schoolgewicht, maar heeft ouders die thuis niet-nederlands spreken en/of de taalomgeving is onvoldoende stimulerend. Bij zo n taalomgeving kan gedacht worden aan: o Wordt er voorgelezen uit lees- en kijkboekjes op het niveau van het kind? o Zijn er thuis spelletjes aanwezig om kleuren, afmetingen en vormen te leren? o Hebben ouders gesprekjes over dagelijkse belevenissen van hun kind? - Het kind heeft geen gewicht, maar verkeert in een (langdurig) diagnostisch traject naar de oorzaak van zijn/haar taal- spraakacherstand en heeft baat bij voorschoolse educatie. (bron convenant , vastgesteld op ) 1a3 Toeleiding De gemeentelijk coördinator VVE is tevens werkzaam bij de enige aanbieder van voorscholen in IJsselstein, Pulse. Dit maakt het contact tussen gemeente en voorscholen makkelijk. Daarnaast onderhoudt de coördinator veelvuldig contact met onder andere het consultatiebureau waardoor de toeleiding optimaal is geregeld. De indicatiestelling en de toeleiding wordt door JGZ geformuleerd en uitgevoerd. De jeugdverpleegkundige en de JGZ arts hebben hier een belangrijke signalerende taak. De coördinator VVE heeft met hen veelvuldig contact om beleid Pagina 8 van 20

9 en praktijk af te stemmen. In het convenant 1 van de gemeente en in de evaluatie van VVE schooljaar is veel aandacht voor het gerealiseerde bereik, het non-bereik en de toeleiding van de peuters. Nadat de toeleiding is geïntensiveerd (naast groepsvoorlichting ook huisbezoeken) lijkt het bereik verder te zijn gestegen. 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau De coördinatie op gemeentelijk niveau is bijzonder goed geregeld bij de gemeente IJsselstein. Via verschillende gemeentelijke overleggen en de stedelijke regiegroep VVE zijn alle partijen betrokken door de gemeente. Via de stedelijk coördinator worden veel contacten onderhouden, zowel op gemeentelijk als op wijkniveau. Daarnaast is in het convenant opgenomen hoe VVE uitgevoerd dient te worden. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau In het Convenant VVE zijn allerlei criteria en kengetallen opgenomen die jaarlijks meegenomen worden in een gemeentelijke monitor. arlijks vullen alle VVE-locaties vragenlijsten in die in op gemeentelijk niveau samengebracht worden in een gemeentelijke evaluatie. De evaluatie bevat zowel cijfermatige als inhoudelijke onderdelen waardoor de gemeente een breed en goed zicht krijgt op de kwaliteit van VVE. 3 voldoende, alleen opgenomen als daar iets specifieks bij te melden is. 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) De gemeente heeft veel meer plaatsen gerealiseerd dan op basis van het aantal doelgroeppeuters nodig is. Hiermee is voor alle kinderen die het nodig hebben een VVE-plaats beschikbaar. De gemeente heeft als ambitie om 70% van de doelgroeppeuters te bereiken. Deze ambitie is laag aangezien de regeling vanuit het Rijk uitgaat van een bereik van 100%. Het gerealiseerde bereik in 2011 was 89%. 1a5 Integraal VVE-programma De gemeente IJsselstein heeft met haar partners niet alleen bepaald welk programma de vooren vroegscholen moeten gebruiken, maar er is ook rekening gehouden met wat dat vraagt aan inzet van mensen. Ook is bepaald met welk instrument de leidsters en leerkrachten de vorderingen van de peuters en kleuters volgen. Indien een vroegschool wenst af te wijken van het voorgeschreven programma dan kan dat, maar dan moet dat wel gemeld worden bij de stedelijke regiegroep zodat zij op de hoogte zijn. Het is niet helemaal duidelijk of elke school afwijking van de afspraak ook daadwerkelijk meldt. 2 verbeterpunten 1a4 Ouders De gemeente heeft nog geen analyse gemaakt van de ouderpopulatie en een gericht ouderbeleid dat inspeelt op de specifieke ouderpopulatie in de wijken van de gemeente. Ook is er geen gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen. Wel is er sprake van een uitgebreide intake bij doelgroepouders. Middels het convenant en de subsidieafspraken heeft de gemeente hierover afspraken gemaakt met de welzijnsorganisatie. Zij maakt voor de voorscholen een ouderbeleid met uitgewerkte aanpak. Voor de vroegscholen is dit niet nader uitgewerkt. Door het uitbesteden aan de welzijnsorganisatie wordt de inhoudelijk coördinerende rol uit handen gegeven en wordt voorbij gegaan aan de populatie en haar onderwijsbehoeften van de vroegscholen. 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen De gemeente heeft met de voor- en vroegscholen geen afspraken gemaakt over de manier waarop de voor- en vroegscholen zelf de kwaliteit van VVE in beeld moeten brengen en moeten borgen. Wel moeten de VVE-locaties elk jaar een gemeentelijke evaluatie invullen. 1a9 Resultaten In het gemeentelijke convenant hebben alle partijen zich gecommitteerd aan een aantal doelstellingen. Deze doelstellingen hebben betrekking op zowel de ontwikkeling van de kinderen als het bereik. Op pagina 7 van het convenant is het volgende doel opgenomen: Het voorkomen van (taal)achterstanden van kinderen bij aanvang van groep 3 van de basisschool. 1 Convenant VVE getekend door alle betrokken partijen in de gemeente. Pagina 9 van 20

10 De beoogde resultaten zijn: - 70% bereik doelgroeppeuters en 100% bereik doelgroepkleuters - Toename van de gemiddelde (taal)prestaties bij doelgroepkinderen Het eerste doel lijkt in het eerste jaar al bereikt, maar het tweede doel is wat minder concreet uitgewerkt. Wanneer vinden de betrokken partijen dat de gemiddelde (taal)prestaties voldoende zijn gestegen? De resultaten kunnen daarom meer concreet worden uitgewerkt zodat deze ook werkelijk meetbaar worden. Het vastleggen van (concrete) resultaten is een wettelijke verplichting, opgenomen in de OKE-wet en overgenomen in de Wet op de kwaliteit van Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Wet op het primair onderwijs. 2a GGD-rapport De gemeente heeft in de zelfevaluatie aangegeven dat zij niet weet vanaf welke datum de GGD ook het 8 e domein (voorschoolse educatie) gaat beoordelen. Hierover heeft zij nog geen afspraken gemaakt met de GGD. Overigens beschikken de twee voorscholen in de gemeente wel over een recent GGD-rapport, maar hier ontbreekt dus de beoordeling van de voorschoolse educatie. Pagina 10 van 20

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn ófwel door de formulering van de vragen, ófwel door bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep Voorschool IJsselstein-oost Voorschool Zenderpark Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 60 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. 2 peuterspeelzalen 2 vroegscholen (groep 1 en 2 van basisschool). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de locaties zelf, afgezet tegen de oordelen van de inspectie op de locaties, die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte vroegscholen klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de locaties ingevulde vragenlijsten. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel dat uit de locatiebezoeken kwam, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen). Pagina 11 van 20

12 CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 2 = A2 Groepsgrootte 2 = A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 = A5.2 Opgeleide leidsters 2 = A5.3 Nederlands spreken 2 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan 2 = Toelichting: Voor de school geldt dat alleen A3 en A5.4 zijn meegenomen in de beoordeling. De inspectie is positiever over de dubbele bezetting. Dit komt doordat bij de basisscholen weliswaar vaak maar één leerkracht aan de groep verbonden zijn en dat er daarom gekeken wordt of er regelmatig met kleine groepen kan worden gewerkt waardoor tenminste de doelgroepkinderen voldoende specifieke aandacht krijgen. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 10 5 = B2 Vooraf info aan ouders 3 12 = B3 Intake 1 14 = B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op school B6 Info ouders over ontwikkeling kind Toelichting: Uit de zelfevaluaties van de verschillende locaties komt een kritisch beeld naar voren. Veel locaties geven aan dat er nog gericht ouderbeleid moet komen en dat er nog meer aandacht nodig is voor de VVE-activiteiten die thuis uitgevoerd kunnen of moeten worden. Alle locaties geven aan dat zij ouders voldoende of goed informeren over de ontwikkeling van het kind. De inspectie is over dit laatste kritischer, maar dit heeft vooral te maken met de kwaliteitsnormen die de inspectie daarbij hanteert. De inspectie verwacht dat ouders tenminste 3 maal tijdens de peuter- en kleuterperiode geïnformeerd worden over de ontwikkeling van hun kind. Dit dient op initiatief van de voor- of vroegschool te gebeuren. Eén van de peuterspeelzalen voldoet hier nog niet aan. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 3 12 = C1.2 Doelgerichte planning C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 6 9 C1.4b Brede ontwikkeling 4 11 C1.4c Leeftijddifferentiatie 4 11 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 7 8 C2.1 Pedagogisch handelen 3 1 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 4 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 1 3 C2.4 Bevorderen autonomie kind 1 3 C2.5 Inrichting van de ruimte Pagina 12 van 20

13 C3.1 Afstemming leidsters 2 2 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 4 C3.3 Interactie bevorderen 2 1 C3.4 Betrokkenheid kinderen C3.5 Aanpakgedrag C3.6 Responsiviteit 3 1 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 2 2 Toelichting: Het merendeel van de uitvoering is op de vier locaties beoordeeld. In de vragenlijsten kwam dit onderdeel minder expliciet naar voren. Vandaar dat bij veel indicatoren geen verschil is aangegeven. Uit de zelfevaluaties komt een redelijk positief beeld naar voren over het aanbod, de uitvoering van het aanbod en de inrichting van het de VVE-ruimte of het klaslokaal. De inspectie is hier meer kritisch over aangezien een goede stimulerende omgeving vraagt om veel taaluitlokkende materialen, ontdekkende en levensechte materialen en om uitdagende themahoeken. Op diverse onderdelen van het educatief handelen (C3) kunnen bezochte locaties zich verbeteren. Mogelijk geldt dit in het verlengde hiervan ook voor andere (niet bezochte) groepen en scholen. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 15 = D1.2a Planning hele groep 8 7 D1.3 Evaluatie begeleiding D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? D2.2a Aanmelden voor externe zorg 2 13 D2.2b Overleg ouders over externe zorg 2 13 = D2.3 Volgen van de externe zorg Toelichting: De zorg voor leerlingen die meer nodig hebben dan de reguliere aandacht, het aanbod en/of de begeleiding is in IJsselstein goed geregeld, volgens de inspectie. Echter uit de vragenlijst blijkt dat de verschillende locaties dat soms meer negatief ervaren. De inspectie is daarnaast ook positief over de begeleiding die kinderen op de locaties krijgen al kan de planmatigheid aan kracht winnen. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 15 = E2 VVE evalueren E3 Opbrengsten evalueren 15 - E4 Verbetermaatregelen 9 6 = E5 VVE borgen 5 10 = E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school Toelichting: Op alle locaties in IJsselstein zijn coördinatoren aanwezig om sturing te geven aan de inrichting, uitvoering en kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie. De feitelijke kwaliteitsbewaking vindt echter nog maar beperkt plaats. De locaties zijn daar overigens in hun zelfevaluatie kritischer over. De bezochte locaties onderzoeken te weinig wat de effecten van VVE zijn door de opbrengsten of vooruitgang van de kinderen in kaart te brengen. Of de locaties de resultaten van hun evaluaties voldoende omzetten in verbeteracties en afspraken vervolgens borgen zodat bereikte kwaliteit behouden blijft, is niet goed vast te stellen. De evaluaties geven daarover een wisselend beeld, alsmede de uitgevoerde bezoeken. Het merendeel van de basisscholen geeft aan in hun schoolgids/schoolplan wel expliciet aandacht te besteden aan VVE. Pagina 13 van 20

14 DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg F2 Doorstroom naar vroegschool 2 - F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod F5 Afstemming ped/educ handelen F6 Afstemming over ouders 7 8 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 13 2 = Toelichting: De locaties zijn over het algemeen kritisch over de coördinatie en doorgaande lijnen tussen de voor- en vroegschool. Ondanks de veelheid aan afspraken die zijn gemaakt op gemeentelijk niveau, blijkt dit in de praktijk niet tot de gewenste doorgaande lijnen te leiden. Uit de uitgevoerde onderzoeken blijkt dat de wijkoverleggen, onder leiding van de stedelijk coördinator VVE, inspelen op praktische vragen en ontwikkelingen binnen de betreffende wijk, op het gebied van bijvoorbeeld ouders, knelpunten in de VVE-aanpak en de overdracht van kinderen. De inhoudelijke afstemming om een doorgaande lijn in aanbod, aanpak en ouderbeleid te ontwikkelen, vindt nog maar beperkt plaats (F4 t/m F7) en is nog in ontwikkeling. Overigens kwam ook naar voren dat er soms wel afspraken zijn tussen locaties, maar deze zijn veelal informeel van aard en niet vastgelegd in structurele afspraken. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten 11 2 G2 Niveau VVE-resultaten 4 8 G3 Verlengde kleuterperiode 13 = Toelichting: Omdat op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt zijn over de gewenste resultaten van VVE doet de inspectie nog geen uitspraak over de resultaten. De basisscholen hebben allen aangegeven dat er maar een beperkte groep leerlingen is die een verlengde kleuterperiode hebben gehad. Pagina 14 van 20

15 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De gemeente IJsselstein heeft haar coördinerende taak naar behoren opgepakt en met diverse partijen zijn afspraken gemaakt over de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie. In een convenant hebben alle partijen zich hieraan geconformeerd. Enkele belangrijke onderdelen missen echter nog bij de afspraken. Dit betreft onder andere gericht ouderbeleid, resultaatafspraken en afspraken met de GGD over de beoordeling van de voorschoolse educatie. De gemeente heeft zelf via gemeentelijke en wijkoverleggen structuren opgezet die onderling overleg en afstemming bevorderen, maar uit de evaluaties van de scholen en de bezochte locaties blijkt dit in de praktijk nog niet tot voldoende doorgaande lijnen te zorgen. De evaluatie die gemeente jaarlijks zelf uitzet gaat hier ook nog niet op in. Naast de eigen kwaliteitscyclus heeft de gemeente geen afspraken gemaakt met de betrokken locaties over hoe zij de kwaliteit van VVE of het onderwijs aan het jonge kind moeten/kunnen evalueren, bijstellen en borgen. Mogelijk dat dit tot witte vlekken in het beeld van de gemeente, maar ook op de locaties leidt. Waar niet naar gevraagd wordt, daar wordt misschien ook niet naar gekeken. Boeiend is daarbij bijvoorbeeld de definitie van een goed ingerichte VVE-locatie. Het viel de inspectie op dat deze ruimtes nog niet voldoen aan de kwaliteitscriteria die het leren van kinderen ook voldoende uitlokt. Gezien dit alles denkt de inspectie dat de gemeente met haar partners het huidige beleid verder kan verdiepen en verbreden naar kwaliteitscriteria en naar de grenzen van mogelijkheden. Op dit moment zijn alle scholen in IJsselstein vroegscholen. Het is bijvoorbeeld de vraag wat van scholen verwacht kan en mag worden als er maar een enkele doelgroepkleuter op de school aanwezig is. Dit alles is boeiend gezien het dalend aantal doelgroepkleuters. Pagina 15 van 20

16 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? 3 - Of de kleuter een leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de kleuter een taal- of ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode in groep 1 blijkt dat kind een taal- en/of Nee ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het Rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 50 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 50 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders Nee 2 Pagina 16 van 20

17 HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID worden bereikt? Antwoord Oordeel Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Het betreft hier het preventief jeugdbeleid (centrum voor jeugd en gezin). 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? Nee Nee 3 Pagina 17 van 20

18 HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Antwoord Oordeel 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Pagina 18 van 20

19 HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Antwoord Oordeel 3 3 Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Antwoord Nee Nee Oordeel 3 Nee Nee 2 3 Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? De wet OKE verplicht leidsters om per in het bezit te zijn van een scholingscertificaat voor het gebruikte VVE programma. Alle leidsters op de voorscholen voldoen al aan de in de wet OKE genoemde kwalificatie-eis om Pagina 19 van 20

20 DE VVE-CONDITIES een getuigschrift voor het behalen van de SPW3 opleiding of een gelijkwaardige opleiding te bezitten. Pulse moet ook jaarlijks een opleidingsplan opstellen waarin staat beschreven hoe de kennis en vaardigheden in voorschoolse educatie van beroepskrachten worden onderhouden. Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Wilt u een voorbeeld van zo n plan mailen naar de onderwijsinspectie? Antwoord Oordeel 3 Nee Pagina 20 van 20