DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE SÚDWEST FRYSLÂN IN 2012 Definitief

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE SÚDWEST FRYSLÂN IN 2012 Definitief Utrecht, februari 2013 Reg.nr Pagina 1 van 22

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Súdwest Fryslân Overzicht van de voor en de vroegscholen in Súdwest Fryslân Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 8 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 11 3 Conclusies 15 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor en de vroegscholen 21 Reg.nr Pagina 2 van 22

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Reg.nr Pagina 3 van 22

4 Reg.nr Pagina 4 van 22

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Súdwest Fryslân. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 22

6 Pagina 6 van 22

7 1 VVE in de gemeente Súdwest Fryslân De gemeente Súdwest Fryslân heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVEbeleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Súdwest Fryslân In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom kan de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader invullen: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Súdwest Fryslân. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal **Tommie **De Doerak *Berneroefke *Kameleon Vroegschool: Basisschool **RKBS Thomas van Aquino **Driemaster Sperkhem *Driemaster Noord *Koningin Julianaschool (loc. Koningin Wilhelmina) 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Documentnaam Omschrijving Actieplan Wet Oke.pdf Actieplan gemeente Súdwest Fryslân n.a.v. wet OKE Adviesnota toeleiding VVE pdf Adviesnota College (voormalige) gemeente Sneek toeleiding VVE door JGZ PvA toeleiding VVE pdf Plan van aanpak (voormalige) gemeente Sneek toeleiding VVE door JGZ Kanrijk Jeugdbeleid pdf Raadsvoorstel (voormalige) gemeente Sneek, incl. Beleidsplan Kansrijk Jeugdbeleid stroomschema 1.9 consult.pdf Stroomschema pilot toeleiding JGZ Sneek toelichting stroomschema 1.pdf Toelichting op stroomschema pilot toeleiding JGZ Sneek toelichtingstroomschema2.pdf Toelichting op stroomschema pilot toeleiding JGZ Sneek Mail1Bericht.docx Mail Team backoffice welzijn, onderwijs en sport gemeente Súdwest Frylân met de namen van de VVE-locaties in de gemeente Pagina 7 van 22

8 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 3 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 2 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 1 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 2 Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: Oordelen 1. Verbeterpunten met een afspraak Er zijn op gemeentelijk niveau geen afspraken gemaakt met de schoolbesturen en houders van kinderopvang en peuterspeelzalen over de te behalen resultaten met VVE. Na de invoering van de OKE-wet verwacht de inspectie dat op gemeentelijk niveau is bepaald wat de resultaten van VVE moeten zijn en hoe deze gemeten worden. De gemeente beoordeelt deze indicator in haar zelfevaluatie met een 2. De inspectie is echter van mening dat over de resultaten een afspraak moet worden gemaakt, dus geeft hier het oordeel 1. Op de bezochte peuterspeelzaal en vroegschool worden overigens van alle kinderen de opbrengsten wel bijgehouden. 2. Verbeterpunten 1a3 Toeleiding De gemeente heeft zicht op het aantal VVE-plaatsen dat zij dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het rijk en ook op het aantal plaatsen dat zij dient te creëren, uitgaande van de eigen definitie van doelgroeppeuter. De gemeente heeft eveneens zicht op de aard en omvang van het non-bereik. Aangezien de gemeente Súdwest Fryslân een fusiegemeente is, moet het beleid met betrekking tot VVE nog nader uitgewerkt worden. In de zogenaamde pilot Sneek zijn afspraken vastgelegd over de wijze waarop de toeleiding plaatsvindt. Omdat deze werkwijze echter nog niet geldt als het gemeentelijke toeleidingsbeleid is toeleiding nog een ontwikkelpunt voor de gemeente Súdwest Fryslân. 1a4 Ouders Pagina 8 van 22

9 Op gemeentelijk niveau is er geen analyse van de ouderpopulatie gemaakt en de gemeente hanteert ook geen uitgewerkt ouderbeleid dat voor de hele gemeente geldt. Er is evenmin sprake van een vastgestelde intakeprocedure voor doelgroepkinderen. Andere verbeterpunten in het gemeentelijke beleid zijn het actief en structureel stimuleren van de ouderbetrokkenheid op de voor- en vroegschool zelf, het informeren van ouders over de ontwikkeling van hun kind en de wijze waarop rekening wordt gehouden met de thuistaal van doelgroepkinderen. Ouders van doelgroepkinderen worden wel vooraf geïnformeerd over VVE. Overigens is bij de locatiebezoeken het ouderbeleid op één peuterspeelzaal als voorbeeld voor anderen (dus met een 4 ) gewaardeerd. Op dezelfde peuterspeelzaal alsmede op de bijbehorende vroegschool is ook het informeren van ouders met een 4 beoordeeld. De betrokken welzijnsinstelling (een van de twee waar de peuterspeelzalen van de gemeente Súdwest Fryslân onder vallen) had ten tijde van het bezoek een eerste opzet voor specifiek op VVE gericht ouderbeleid vastgesteld. Hoewel de analyse van de ouderpopulatie nog niet volledig was en de inventarisatie van wensen van ouders nog moest plaatsvinden, heeft de inspectie dit beleid toch als voorbeeld voor anderen benoemd, vanwege de uitgewerkte visie, de opzet, de reikwijdte en de pragmatische uitwerking van dit beleid. 1a5 Integraal VVE-programma Er zijn op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt over het te hanteren VVEprogramma in de voorscholen en over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de vooren vroegscholen. Overigens blijkt uit de vragenlijsten en de locatiebezoeken dat alle voor- en vroegscholen hetzelfde VVE-programma gebruiken. 1a7 Interne kwaliteitszorg in de voor- en vroegscholen De gemeente Súdwest Fryslân heeft op gemeentelijk niveau geen afspraken gemaakt over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Uit de vragenlijsten en de locatiebezoeken blijkt dat er geen dekkend systeem wordt gehanteerd waarin de kwaliteitzorg voor VVE expliciet aandacht krijgt. Overigens is bij de locatiebezoeken de kwaliteitszorg op bijna alle punten met een 3 beoordeeld. Alleen de borging van de kwaliteit van VVE benoemt de inspectie op de bezochte peuterspeelzaal nog als verbeterpunt. 1a8 Doorgaande lijn Op gemeentelijk niveau zijn er nog geen afspraken die de doorgaande lijn tussen voor- en vroegschool waarborgen. Dit betreft de VVE-coördinatie, het aanbod, de doorstroming van voornaar vroegschool, het pedagogisch en educatief handelen en de begeleiding en zorg. Wel zijn er afspraken over een warme overdracht van de voor- naar de vroegschool. Bij de bezochte locaties zijn de meeste van bovenstaande punten ook als verbeterpunt benoemd. Wel in orde zijn de warme overdracht, beleid voor doorstroming van voor- naar vroegschool en de doorgaande lijn in het aanbod. 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau De gemeente meldt in haar zelfevaluatie dat de VVE-aansturing bij de LEA is belegd. Dit LEAoverleg moet echter nog nader ingevuld worden. Coördinatie van de uitvoering van VVE heeft dan ook nog niet goed gestalte gekregen. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau De gemeente hanteert nog geen integrale systematiek om VVE op gemeentelijk niveau te evalueren en te verbeteren. Wel heeft de gemeente de pilot Screening en toeleiding in Sneek in 2011 geëvalueerd. Omdat dit echter slechts één aspect van VVE betreft, beoordeelt de inspectie deze indicator met een 2, in tegenstelling tot het oordeel 3 dat de gemeente in haar zelfevaluatie geeft. 2b Gemeentelijk subsidiekader De gemeente hanteert naar eigen zeggen een gemeentelijk subsidiekader waarin vrijwel alle elementen van de OKE-wet zijn opgenomen. Echter, de voorwaarde dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn, is hierin niet opgenomen. 3. Voorbeelden voor anderen Op gemeentelijk niveau zijn er in de gemeente Súdwest Fryslân op het gebied van VVE-beleid geen indicatoren als voorbeeld voor anderen benoemd. Op de bezochte locaties was dit wel het geval met het ouderbeleid (zie 1a4). Pagina 9 van 22

10 Op de volgende indicatoren heeft de inspectie positiever geoordeeld dan de gemeente in haar zelfevaluatie heeft gedaan. 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) De gemeente Súdwest Fryslân dient volgens de bekostiging op grond van het aantal doelgroepkleuters 52 VVE-plaatsen voor peuters te creëren. De gemeente meldt in de december 2011 dat zij 60 plaatsen heeft gecreëerd. Indien de gemeentelijke definitie van doelgroeppeuter wordt aangehouden, ligt het aantal doelgroepkinderen volgens de zelfevaluatie van de gemeente op 84. De gemeente meldt dat 60 van hen VVE hebben gehad, waarmee nog niet het volledige aantal VVE-peuters is bereikt volgens de gemeentelijke definitie. De inspectie heeft het oordeel bij indicator 1a2 toch op een voldoende gezet, omdat de gemeente vanuit bekostigingsoogpunt wel voldoende plaatsen heeft gecreëerd. 2a GGD-rapport Hoewel de gemeente in haar zelfevaluatie aangeeft dat er geen recent GGD-rapport is waarin het zogenaamde 8 e domein is beoordeeld, beoordeelt de inspectie deze indicator als voldoende. Inmiddels is dit namelijk wel voor alle peuterspeelzalen in de gemeente gebeurd, blijkens het landelijk register kinderopvang. Pagina 10 van 22

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaalwenselijke antwoorden vermeden zijn ófwel door de formulering van de vragen, ófwel door bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen (peuterspeelzalen). VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep De Doerak 23 8 Berneroefke Kameleon Tommie Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 74 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. 2 peuterspeelzalen 0 kinderdagverblijven 2 vroegscholen (groep 1 en 2 van basisschool). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte locaties klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - Pagina 11 van 22

12 vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 2 = A0.2 VE-basisvoorwaarden 2 = A2 Groepsgrootte 2 = A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 = A5.2 Opgeleide leidsters 2 = A5.3 Nederlands spreken 2 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 2 + Toelichting: De condities voor VVE zijn op alle punten op orde. De locatiebezoeken die de inspectie heeft uitgevoerd, bevestigen dit beeld. De dubbele bezetting beoordeelt de inspectie op één voorschool en de bijbehorende vroegschool met een 4, omdat de dubbele bezetting daar daadwerkelijk voor de volledige VVE-tijd wordt gerealiseerd. Op de betreffende vroegschool voert één van de leerkrachten stelselmatig de taken van tutor uit. Op de andere bezochte vooren vroegschool zijn alle leidsters en leerkrachten geschoold voor het gebruikte VVE-programma. Daarom is op die locaties A5.4 met een 4 beoordeeld. De voor- en vroegscholen zelf beoordelen deze indicator in hun vragenlijsten overigens allemaal met een 4. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid B2 Vooraf info aan ouders B3 Intake 4 = B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op school 4 = B6 Info ouders over ontwikkeling kind 2 2 = B7 Thuistaal 4 = Toelichting: Op gemeentelijk niveau is nog geen ouderbeleid uitgewerkt en ook de voor- en vroegscholen zelf hebben dat nog niet vastgelegd. In de praktijk betrekken zij ouders, blijkens de ingevulde vragenlijsten, wel veelvuldig. Toch is de inspectie van mening dat één van de bezochte peuterspeelzalen en de bijbehorende vroegschool de ouders niet structureel vooraf adequaat informeert over VVE. Daar staat tegenover dat bij het locatiebezoek op de andere bezochte peuterspeelzaal het ouderbeleid met een 4 is beoordeeld (zie toelichting bij 1a4 onder Het gemeentelijke VVE-beleid ). Ook de wijze waarop ouders worden geïnformeerd beoordeelt de inspectie op deze laatste peuterspeelzaal en de bijbehorende vroegschool met een 4, aangezien de ouders van alle kinderen tenminste tweemaal per jaar over de brede ontwikkeling van hun kind worden geïnformeerd. Aandachtspunt is het stimuleren van ouders om thuis VVEactiviteiten uit te voeren, al oordeelt de inspectie hierover positiever dan de voor- en vroegscholen zelf gemiddeld in hun zelfevaluaties. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 4 = C1.2 Doelgerichte planning 1 3 = C1.3 Aanbod taal 4 C1.4 Voldoende differentiatie 4 C2.1 Pedagogisch handelen 4 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 4 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 4 C2.4 Bevorderen autonomie kind 4 C2.5 Inrichting van de ruimte 4 + C3.1 Afstemming leidsters 2 1 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 4 C3.3 Interactie bevorderen 4 C3.4 Betrokkenheid kinderen 4 C3.5 Aanpakgedrag 4 Pagina 12 van 22

13 C3.6 Responsiviteit 4 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 3 Toelichting: Aangezien de meeste indicatoren over de uitvoering van VVE niet in de vragenlijst staan, bevat deze tabel vooral oordelen van de inspecteur naar aanleiding van de locatiebezoeken. De inspectie is overwegend positief over het pedagogisch en educatief handelen op de peuterspeelzalen en in de groepen 1 en 2 van de basisschool. Er wordt gewerkt met adequaat materiaal, leidsters en leerkrachten sluiten voldoende aan bij de onderwijsbehoeften van de kinderen en hanteren duidelijke gedragsregels. Over de inrichting van de ruimte oordeelt de inspectie bij de locatiebezoeken positiever dan de voor- en vroegscholen zelf gemiddeld in hun zelfevaluatie doen. Eén bezochte peuterspeelzaal kan zich nog wel verbeteren in de doelgerichtheid van de aanpak. Ook is de onderlinge afstemming van het handelen van beide leidsters op de peuterspeelzalen voor verbetering vatbaar; hoewel de leidsters in de praktijk een duidelijke rolverdeling laten zien, stemmen zij hun handelen niet van tevoren expliciet op elkaar af. Verder bevorderen leidsters en leerkrachten weliswaar de interactie met kinderen, maar deze interactie wordt veelal door leidsters/leerkrachten geïnitieerd. De interactie tussen de kinderen onderling stimuleren zij nog te weinig. Ten slotte kunnen leidsters en leerkrachten meer reflecteren op de wijze waarop kinderen activiteiten hebben aangepakt, waardoor gekozen effectieve aanpakken en/of oplossingen beter zullen beklijven. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 4 + D1.2 Planmatige begeleiding 1 3 D1.3 Evaluatie begeleiding D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 1 3 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 4 + D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg = D2.3 Volgen van de externe zorg 4 + Toelichting: Over de zorg en begeleiding op de vroegscholen is de inspectie op alle punten positief. Zowel op de peuterspeelzalen als op de vroegscholen worden de kinderen in hun ontwikkeling gevolgd en leidsters/leerkrachten hebben dan ook in voldoende mate in beeld welke kinderen extra zorg nodig hebben. Deze extra zorg wordt ook gevolgd. De inspectie is hier positiever over dan de voor- en vroegscholen zelf. Naar het oordeel van de inspectie worden kinderen indien nodig tijdig aangemeld voor externe zorg en zijn de contacten met externe zorginstellingen effectief. De inspectie is bovendien overwegend positiever over de evaluatie van de geboden zorg dan de voor- en vroegscholen zelf. Op één van de bezochte peuterspeelzalen ontbreekt het echter aan planmatigheid en doelgerichtheid in de zorg, ook als het gaat om de evaluatie van geboden zorg en om de begeleiding van de taalontwikkeling. De planning concentreert zich op deze peuterspeelzaal meer op activiteiten en interventies en minder op de doelen die de leidsters daarmee beogen. Op het niveau van de kleine groep gebruikt deze peuterspeelzaal bovendien geen planningen, terwijl wel gewerkt wordt met kleine groepjes. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 4 = E2 VVE evalueren 4 + E3 Opbrengsten evalueren 2 + E4 Verbetermaatregelen 4 + E5 VVE borgen E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 2 + Toelichting: Hoewel op gemeentelijk niveau nog geen sprake is van een integraal systeem van kwaliteitszorg voor VVE, is de inspectie over de meeste indicatoren met betrekking tot de kwaliteitszorg op de bezochte locaties positiever dan de voor- en vroegscholen zelf. Zo is de inspectie van mening Pagina 13 van 22

14 dat de bezochte voor- en vroegscholen in voldoende mate werken aan de verbetering van VVE en dat de vroegscholen binnen hun systeem voor kwaliteitszorg voldoende aandacht besteden aan VVE. Het enige verbeterpunt betreft de borging van VVE door één van de bezochte peuterspeelzalen. Hoewel op gemeentelijk niveau nog geen afspraken zijn over resultaten van VVE, beoordeelt de inspectie E3 n.a.v. de locatiebezoeken met een 3, omdat zowel de voor- als de vroegscholen de opbrengsten van de kinderen stelselmatig in kaart brengen. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 2 2 = F2 Doorstroom naar vroegschool 2 + F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod 4 + F5 Afstemming ped/educ handelen 2 2 = F6 Afstemming over ouders F7 Afstemming begeleiding/zorg Toelichting: Bij de locatiebezoeken constateerde de inspectie dat op één peuterspeelzaal en de bijbehorende vroegschool nog geen sprake is van duidelijke VVE-coördinatie. De taak is daar niet functioneel belegd, waardoor prijzenswaardige afstemmingsinitiatieven nog geen beleidsmatige weerslag hebben gevonden. De doorstroom van voor- naar vroegschool, de warme overdracht en de afstemming van het aanbod beoordeelt de inspectie positiever dan de voor- en vroegscholen zelf in hun zelfevaluaties. Het aanbod is blijkens de inspectierapporten thematisch op elkaar afgestemd. Op een aantal andere punten is nog onvoldoende sprake van een doorgaande lijn tussen voor- en vroegscholen. Dit betreft het pedagogisch en educatief handelen, de omgang met ouders en de zorg en begeleiding. Overigens beoordeelt de inspectie de doorgaande lijn op beide laatste aspecten positiever dan de voor- en vroegscholen zelf gemiddeld doen. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 2 = Toelichting: Aangezien op gemeentelijk niveau nog geen afspraken zijn gemaakt met betrekking tot te bereiken resultaten, onthoudt de inspectie zich van een oordeel op indicatoren G1 en G2. Pagina 14 van 22

15 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De oordelen van de bezochte locaties laten het volgende beeld zien: VVE op gemeenteniveau Punten die volgens de inspectie nog om uitwerking vragen zijn: De wijze waarop de toeleiding van doelgroepkinderen plaatsvindt; Een analyse van de ouderpopulatie en op basis daarvan formulering van passend ouderbeleid; Vastleggen van de afspraak een integraal VVE-programma te gebruiken; De wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren, alsmede de systematische evaluatie van VVE op gemeentelijk niveau; De wijze waarop de VVE- coördinatie en de doorgaande lijn in het aanbod, de doorstroming van voor- naar vroegschool, het pedagogisch en educatief handelen en de zorg en begeleiding invulling krijgt op en tussen de verschillende locaties; De volledigheid van het gemeentelijke subsidiekader in relatie tot de OKE-wet. Afspraak: De gemeente maakt voor 1 augustus 2013 afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten in de vroegschoolse periode; VVE op locatieniveau De kwaliteit van VVE is op de locaties op een aantal punten voor verbetering vatbaar. De inspectie stelt de volgende ontwikkelpunten vast: Ouderbeleid Het opstellen van een gericht ouderbeleid, op basis van een analyse van de ouderpopulatie en beleid om te stimuleren dat ouders ook thuis VVE-activiteiten uitvoeren. Doelgericht werken Het planmatig werken op de peuterspeelzalen en het expliciet op elkaar afstemmen van de werkzaamheden van de leidsters. Didactisch handelen Het bevorderen van het aanpakgedrag van kinderen en van de interactie met en tussen de kinderen. Interne zorg en begeleiding De planmatige opzet van de begeleiding en de evaluatie van de zorg op de peuterspeelzalen, inclusief de zorg voor de taalontwikkeling. Kwaliteitszorg Het borgen van de kwaliteit van VVE. Doorgaande lijn De afstemming tussen de voor- en vroegscholen van het pedagogisch en educatief handelen, het ouderbeleid en de zorg en begeleiding, alsmede het maken van afspraken omtrent de coördinatie van VVE. Pagina 15 van 22

16 Pagina 16 van 22

17 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? Ja 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Ja (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is Ja beschreven? - Adviesnota toeleiding VVE pdf Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de Ja onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus Ja 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 84 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 60 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Ja beschreven? - PvA toeleiding VVE pdf 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Ja 3 Ja 3 Ja Nee Nee Ja 3 Pagina 17 van 22

18 Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is dat in een document te lezen? Opstapje Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Is dat in een document te lezen? Ja Ja 3 Nee Ja 3 Ja 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de Ja 3 voorschool naar de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Nee Overdrachtssysteem van kindgegevens van peuterspeelzaal - basisschool Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken Nee 1 Pagina 18 van 22

19 resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? LEA Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? Er is een evaluatie van de pilot screening en toeleiding geweest in Nee Nee Ja 3 Nee Ja 3 Nee DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Nee haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee 1 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een Ja 3 verordening, een beschikking, e.d.) Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Ja 3 Wordt er een ander maximum gehanteerd? Nee Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele Ja 3 bezetting? Wat is dat criterium? Pagina 19 van 22

20 Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Ja 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, Ja 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten Ja 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? VVE methode Piramide Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Pagina 20 van 22

21 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 4 A0.2 VE-basisvoorwaarden 4 A2 Groepsgrootte 4 A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 4 A5.2 Opgeleide leidsters 4 A5.3 Nederlands spreken 4 A5.4 VVE-geschoolde leidsters 7 A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 3 1 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 7 B2 Vooraf info aan ouders 7 B3 Intake 1 6 B4 Thuis VVE-activiteiten 4 3 B5 VVE-participatie van ouders op school 1 6 B6 Info ouders over ontwikkeling kind KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 7 C1.2 Doelgerichte planning 3 4 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 3 C1.4b Brede ontwikkeling 4 C1.4c Leeftijddifferentiatie 4 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 4 C2.5 Inrichting van de ruimte 2 5 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 3 4 D1.2a Planning hele groep 4 3 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 4 3 D1.3 Evaluatie begeleiding 4 3 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 2 5 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 3 4 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 7 E2 VVE evalueren 4 3 E3 Opbrengsten evalueren 2 5 Pagina 21 van 22

22 E4 Verbetermaatregelen 3 4 E5 VVE borgen 4 3 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 2 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 4 3 F2 Doorstroom naar vroegschool 3 1 F3 Warme overdracht 2 1 F4 Afstemming aanbod 3 4 F5 Afstemming ped/educ handelen 4 3 F6 Afstemming over ouders 6 F7 Afstemming begeleiding/zorg 6 1 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 3 G2 Niveau VVE-resultaten 1 1 G3 Verlengde kleuterperiode 3 Pagina 22 van 22