DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE OUDEWATER IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE OUDEWATER IN 2012 Utrecht, februari Pagina 1 van 20

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Oudewater Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Oudewater Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 7 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 10 3 Conclusies 14 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 15 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen 19 Pagina 2 van 20

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 3 van 20

4 Pagina 4 van 20

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Oudewater. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. De bezochte locatie heeft geen apart inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 20

6 Pagina 6 van 20

7 1 VVE in de gemeente Oudewater De gemeente Oudewater heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Oudewater In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de vvepeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom kan de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader invullen: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Oudewater. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn ook bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Jip en Janneke** Vroegschool: Basisschool OBS Oudewater, De Schakels* OBS Oudewater, Hekendorp* Toelichting: Op grond van de gegevens verkregen van de gemeente Oudewater en de instellingen heeft de inspectie besloten alleen een onderzoek naar VVE uit te voeren op de peuterspeelzaal. De andere basisscholen in Oudewater hebben geen vragenlijst gekregen omdat er geen of slechts een enkele doelgroepkleuter op deze scholen zit. De samenwerking tussen de voorschool en de vroegscho(o)l(en) in Oudewater is zeer summier. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd - Visie taalbeleid gemeente Oudewater - Notitie lokaal educatieve agenda - Plan van Aanpak taalbeleid, definitief juni VVE op de peuterspeelzaal Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie Pagina 7 van 20

8 uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 3 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 2 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 2 Toelichting: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: De gemeente Oudewater is haar samenwerking met de gemeente Woerden aan het aanscherpen. Daarom zijn alle ambtenaren naar Woerden verhuisd. Alleen de Raad is nog actief en aanwezig in Oudewater. Dat betekent ook dat de bestaande structuren zijn opgeheven. Er is een nieuwe wethouder voor VVE, maar die kent de peuterspeelzaal nog niet. Met de vorige beleidsambtenaar had de locatie veel contact maar er is nu een nieuwe ambtenaar (in Woerden) en die heeft aangegeven niet van zins te zijn om in Oudewater overleggen of wat dan ook te voeren. De documenten die de inspectie ter beschikking heeft zijn gedateerd en geven geen overzicht van de actuele stand van zaken aangaande het VVE-beleid van de gemeente Oudewater. De documenten zijn gebaseerd op overleg van de lokale educatieve agenda (LEA) en beschrijft alleen het gemeentelijk taalbeleid vanuit het onderwijsachterstandenbeleid. In dit kader is er in 2009 een nulmeting op de scholen uitgevoerd naar de taalontwikkeling van de kinderen. De scholen hebben de uitkomsten hiervan naar de gemeente gestuurd maar daar is volgens de instellingen verder niets meer mee gedaan. De gemeente Oudewater heeft zoals de wetgeving voorschrijft (OKE-wet) een definitie opgesteld van een doelgroepkind (1a1). Er worden door het consultatiebureau kinderen geïndiceerd, het bureau hanteert in deze de door de gemeente opgestelde definitie. Dit is een brede definitie: het gaat om kinderen: van ouders die beiden een opleidingsniveau van maximaal LBO/ VMBO K-niveau hebben en/of; waarbij de taal onvoldoende ontwikkeld is. Kinderen worden hierop getest rond 2 jaar op het Consultatiebureau (CB). Bij twijfel kan een kind worden doorverwezen naar de logopedist. Ook kan het CB ervoor kiezen om het kind na ½ jaar nogmaals te testen en/ of; die niet Nederlandstalig worden opgevoed en/of; die om een andere reden voorschoolse educatie nodig hebben. Deze doorverwijzing vindt plaats op geleide van de professionaliteit van de CB-medewerkers en/of logopedist. Mede door het hanteren van deze brede definitie worden door het CB veel kinderen geïndiceerd maar die kunnen niet allemaal VVE aangeboden krijgen op de peuterspeelzaal omdat de gemeente maar voor 10 VVE-plaatsen subsidieert. Er is nu sprake van een wachtlijst (1a2). De uitvoering van de toeleidingsactiviteiten is duidelijk belegd bij het CB (1a3). In de voorgaande jaren heeft de gemeente in het kader van achterstandenbeleid zelf geld geïnvesteerd in o.a. de aanschaf van VVE-methoden en nascholing voor personeel op Pagina 8 van 20

9 kindercentra en scholen. De VVE-peuterspeelzaal werkt nog steeds met een landelijk erkend VVE-programma (1a5). Het blijkt dat het kindcentrum Jip en Janneke, dat overigens in een mooie en voor kinderen aantrekkelijke ruimte is gehuisvest, op het punt staat om overgenomen te worden. Door de bezuinigingen van de gemeente kunnen ze niet meer zelfstandig blijven bestaan. Ze gaan op in een andere stichting. In de beschrijving van het gemeentelijk beleid in het kader van de uitvoering van de OKE-wet ontbreken een groot aantal zaken. Dit betreft een goede en specifieke omschrijving van de ouderpopulatie en een beleid hoe de ouders bij de ontwikkeling van hun kinderen te betrekken. Nu is niet bekend of met voorlichting en informatie wel voldoende ouders bereikt worden (1a4). Door gebrek aan overleg en coördinatie tussen de voorschool en de vroegscholen is er geen sprake van een doorgaande lijn in de ontwikkelingsmogelijkheden van de kinderen (1a8). De gemeente heeft geen doelen voor VVE bepaald. Hierdoor kan ook niet gemeten worden of alle inzet die op de voorschool en in de scholen gepleegd is leidt naar het uiteindelijke wettelijke doel dat alle kinderen zonder een noemenswaardige achterstand in groep 3 van de basisschool starten (1a9). Tevens stelt de gemeente geen eisen aan de kwaliteit van de uitvoering van VVE (1a7). Het VVE-beleid en de uitvoering worden dan ook niet systematisch geëvalueerd (1c). De gemeente heeft geen specifiek subsidiekader, waarin is aangegeven aan welke wettelijke eisen de VVE-peuterspeelzaal moet voldoen (2b). Tot slot stelt de inspectie vast dat een aantal verworvenheden in de gemeente Oudewater zoals geregeld overleg tussen de partners, de scholen en de voorschool, externe hulpverleners en de gemeente zelf, zijn verdwenen als gevolg van bezuinigingen en reorganisaties. Dat de coördinatie van VVE nu in de gemeente Woerden is gehuisvest komt de ontwikkeling van VVE in Oudewater zeker niet ten goede (1b). Pagina 9 van 20

10 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal wenselijke antwoorden vermeden zijn óf wel door de formulering van de vragen, óf wel door bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik Volgens opgave van de VVE-locatie Jip en Janneke zitten er 16 kinderen in de voorschool, waarvan er 10 doelgroeppeuter zijn. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen De peuterspeelzaal en twee basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door de drie locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties één peuterspeelzaal met doelgroepkinderen bezocht. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locatie die bezocht is. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte locaties klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Tabel 2.2 De oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen). CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport = A0.2 VVE-basisvoorwaarden + A2 Groepsgrootte = A3 "Dubbele bezetting" + A4.1 Voldoende VVE-tijd per week = A5.2 Opgeleide leidsters = A5.3 Nederlands spreken = A5.4 VVE-geschoolde leidsters - A5.5 Jaarlijks opleidingsplan - Toelichting: De condities voor VVE op de peuterspeelzaal zijn in grote lijnen voldoende. De leidsters zijn allen geschoold voor het VVE-programma (Puk en Ko). Het ontbreekt echter aan een jaarlijks opleidingsplan waarin beschreven is hoe de kwaliteit van de leidsters behouden blijft door middel van na- en bijscholing. Pagina 10 van 20

11 OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid = B2 Vooraf info aan ouders + B3 Intake - B4 Thuis VVE-activiteiten = B5 VVE-participatie van ouders op school - B6 Info ouders over ontwikkeling kind - Toelichting: Het was voor de ouders waarmee de inspectie heeft gesproken duidelijk dat Jip en Janneke een locatie is waar VVE plaatsvindt, ze kennen echter de afkorting VVE niet, maar weten wel dat hier extra dingen voor hun kinderen gebeuren, waaronder extra aandacht voor de taalontwikkeling. Jip en Janneke is overigens de enige peuterspeelzaal in de gemeente Oudewater. De leidsters gaan op huisbezoek en dan krijgen ouders meer informatie. Er is een nieuwsbrief maar die biedt de ouders te weinig handvatten om thuis of op de locatie in te spelen op de ontwikkeling van hun kinderen. De oudercomponent van Puk wordt niet ingezet en er zijn geen activiteiten om de ouders te laten participeren. Verder is er te weinig uitgewerkt, waaronder een volledig observatiesysteem. De locatie bevindt zich voor VVE nog in een beginfase. De locatie is pas vanaf september 2011 een aangewezen VVE-locatie. In februari 2012 hadden ze voor het eerst de 10 VVE-kinderen, waarvoor de gemeente subsidie krijgt, in huis. Dit is ook het maximum, want meer subsidieert de gemeente niet. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma - C1.2 Doelgerichte planning - C1.3 Aanbod taal C1.4 Voldoende differentiatie C2.1 Pedagogisch handelen C2.2 Gedragsgrenzen stellen C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden C2.4 Bevorderen autonomie kind C2.5 Inrichting van de ruimte - C3.1 Afstemming leidsters C3.2 Activiteiten taalontwikkeling C3.3 Interactie bevorderen C3.4 Betrokkenheid kinderen C3.5 Aanpakgedrag C3.6 Responsiviteit C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind Toelichting: De leidsters beschikken nog te weinig over specifieke vaardigheden die behoren bij de uitvoering van VVE. Ze waren erg nadrukkelijk aanwezig en daardoor hadden de kinderen nauwelijks ruimte om te kiezen, te zingen, te praten. Er ontstaat ook geen gesprek tussen de kinderen en de leidsters. Het aanbod en de planning is niet concreet uitgewerkt en er is geen registratie over wie wat doet en waar elke leidster verantwoordelijk voor is. Vorig jaar hebben de leidsters de cursus voor de methode gevolgd en ze zijn de methode nu aan het verkennen en implementeren. Nu wil de directie over naar meer registratie. De leidsters gebruiken de methode Puk en Ko als bronnenboek en niet als methode waardoor het aanbod niet goed wordt ingezet en alle vier de leerlijnen (taal-, reken-, motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling) niet volledig aan bod komen. Pagina 11 van 20

12 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen - D1.2 Planmatige begeleiding D1.3 Evaluatie begeleiding - D1.4 Begeleiding taalontwikkeling D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? + D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg = D2.3 Volgen van de externe zorg + Toelichting: De zorg voor kinderen is nog niet uitgewerkt. De leidsters volgen de peuters met een zelfgemaakt volgsysteem. Dat ziet er op zich goed uit en het wordt eventueel door de zorgcoördinator aangevuld. Echter, dit wordt maar 2x per peuterperiode gedaan en daarmee te weinig. De ontwikkelingen van de peuters worden niet goed in kaart gebracht, waardoor er geen sprake is van een planmatige begeleiding en een noodzakelijke evaluatie daarvan. Oudewater beschikte over een goed werkend zorgsysteem, maar het ZAT ging via het CJG. Met alle veranderingen bij de gemeente is het overleg weggevallen en organiseert het CJG geen bijeenkomsten meer. De locatie heeft op eigen initiatief wel 2x per jaar overleg met SMW en een wijkverpleegkundige. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school + E2 VVE evalueren - E3 Opbrengsten evalueren - E4 Verbetermaatregelen = E5 VVE borgen = Toelichting: De kwaliteitszorg is nog niet opgezet. Er gebeurt van alles, maar dit is nog niet op schrift uitgewerkt. Om de twee jaar wordt er een enquête afgenomen onder de klanten en de uitkomsten hiervan worden besproken in het managementteam. Er wordt geen samenvatting of analyse van deze resultaten gemaakt. Het kan voorkomen dat informatie uit de enquête wordt besproken met de medewerkers in het teamoverleg, maar hier zijn geen afspraken over. De coördinator zit dit overleg voor en bepaalt welke punten er worden besproken. Dit betreft vaak praktische punten als het maken van de planning, opvallende zaken bij kinderen e.d. Ook doorloopt de peuterspeelzaal nog niet de gewenste cyclus van het stellen van ambities, evaluatie van de uitvoering daarvan en opnieuw verbetermaatregelen vaststellen. De pedagogisch medewerkers worden incidenteel door de coördinator bezocht. Het betreft hier ongeplande korte bezoekjes waarbij niet gericht in de groepen wordt gekeken aan de hand van bijvoorbeeld een kijkwijzer. Naar de resultaten van de kinderen wordt niet planmatig gekeken. Dit komt door het ontbreken van doelen die men met de kinderen wil bereiken. Pagina 12 van 20

13 DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg = F2 Doorstroom naar vroegschool = F3 Warme overdracht + F4 Afstemming aanbod = F5 Afstemming ped/educ handelen = F6 Afstemming over ouders = F7 Afstemming begeleiding/zorg = Toelichting: Binnen de gemeente vindt nog nauwelijks afstemming plaats. Toen het LEA nog bestond hebben scholen wel aangegeven dat ze afspraken willen maken, maar in de praktijk komt dit niet van de grond. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de afgesproken warme overdracht. De peuterspeelzaal vindt het heel belangrijk dat er warme overdracht plaatsvindt voor tenminste de VVE-peuters. In het kader daarvan nodigt de peuterspeelzaal de toekomstige basisschool uit om informatie uit te wisselen. Echter daar is vanuit de basisschool geen animo voor en zij maken daar ook nauwelijks tijd voor vrij. Het gevolg is dat de leidsters op de fiets naar de scholen (in eigen tijd!) gaan om de kinderen goed over te dragen. Op gemeenteniveau zouden hierover gedegen afspraken moeten worden gemaakt. De invoering van een gemeentelijk overdrachtsformulier zou hierbij kunnen helpen. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten = G2 Niveau VVE-resultaten = Toelichting: De inspectie doet geen uitspraken over de resultaten en opbrengsten van VVE wanneer op gemeentelijk niveau daarover geen actuele afspraken zijn gemaakt Pagina 13 van 20

14 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. In Oudewater is nagenoeg sprake van een gemeente zonder VVE (beleid). De scholen en peuterspeelzaal weten niet waar ze aan toe zijn en missen een goede coördinatie op gemeentelijk niveau. Daarnaast moet de inspectie constateren dat de gemeente hierdoor niet voldoet aan de wettelijk taken zoals vastgelegd in de OKE-wet. Derhalve is er nog veel te doen om de peuterspeelzaal daadwerkelijk een VVE-locatie te laten worden en voor de doelgroepkinderen te bereiken dat zij een vier jaar lange ononderbroken ontwikkelingslijn kunnen volgen en zonder noemenswaardige achterstand aan groep 3 van de basisschool kunnen beginnen. Uit de door de twee basisscholen (in Oudewater en Hekendorp) ingestuurde vragenlijsten maakt de inspectie op dat daar wel degelijk doelgroepkleuters op de scholen zitten maar dat er voor deze kinderen, gezien onder andere het gebruik van verschillende programma s, geen sprake is van een doorgaande lijn. Tevens blijkt dat de scholen niet beschikken over een vastgesteld ouderbeleid, dat de kwaliteitszorg niet specifiek op VVE is gericht, er geen sprake is van een doorgaande lijn in aanbod, pedagogische en didactische aanpak en specifieke zorg tussen de voor- en vroegschool en de scholen niet gericht kijken naar de resultaten van VVE. De inspectie concludeert dat de gemeente Oudewater haar wettelijke taken bij VVE niet uitvoert, ondanks de extra gelden voor het onderwijsachterstandenbeleid, waartoe VVE behoort, terwijl er volgens de gewichtengegevens van DUO wel kleuters (en dus ook peuters) zijn met een leerlinggewicht. Het is wenselijk dat de gemeente een VVE-beleidskader ontwikkelt met daarin de punten die in hoofdstuk 1 aangegeven staan waaronder een VVE-subsidiekader. Met behulp van dit subsidiekader kunnen vervolgens een of meer voorscholen worden gesubsidieerd. Artikel 166 van de Wet Primair Onderwijs (WPO) schrijft voor dat een gemeente voldoende kindplaatsen op een voorschool realiseert en in artikel 167 dat in het jaarlijkse overleg met schoolbesturen (en houders van voorscholen) afspraken worden gemaakt over: de definitie van doelgroepkind (lid 1a, 1) de wijze van toeleiding naar de voor- en vroegschoolse educatie (lid 1a, 2) de organisatie van de doorlopende leerlijn van voor- naar vroegschoolse educatie (lid 1a, 3) de resultaten van de vroegschoolse educatie (lid 1b). Deze artikelen zijn van kracht vanaf 1 augustus Pagina 14 van 20

15 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? Ja - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Ja (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Ja blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Ja Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het Rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? directie van VVE-PSZ screent de ouders. Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? doet CB en VVE-PSZ Ja Pagina 15 van 20

16 Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? doet VVE-PSZ Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? plannen zijn in constructie Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? oa project Boekstart en samenwerking met bieb Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? doet de PSZ ahv kinddossier Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? methoden zijn aangeschaft met gemeentelijke subsidie uit 2010 Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? staat in PSZ documenten 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? loopt via CJG 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? loopt via afspraken met PSZ Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? 2 Ja 2 2 Pagina 16 van 20

17 loopt via afspraken met PSZ Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? methoden die zijn aangeschaft sluiten op elkaar aan Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? stuurgroep taal die bestaat uit gemeente, directie PSZ en 2 schooldirecteuren, korte lijnen over en weer. Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? stuurgroep taal 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? Pagina 17 van 20

18 DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de 1 kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in 2 haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Wordt er een ander maximum gehanteerd? Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele 2 bezetting? Wordt er een ander criterium voor de bezetting gehanteerd? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 2 Wordt er een ander criterium gehanteerd? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 2 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wordt er een ander criterium gehanteerd? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten 2 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan 2 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. afsrpaken zijn gemaakt met PSZ. Wettelijke kader wordt gevormd. Notitie VVE is samen met de PSZ opgesteld. Pagina 18 van 20

19 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 1 A0.2 VE-basisvoorwaarden 1 A2 Groepsgrootte 1 A3 "Dubbele bezetting" 2 1 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 1 A5.2 Opgeleide leidsters 1 A5.3 Nederlands spreken 1 A5.4 VVE-geschoolde leidsters 1 2 A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 1 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 3 B2 Vooraf info aan ouders 2 1 B3 Intake 3 B4 Thuis VVE-activiteiten 3 B5 VVE-participatie van ouders op school 2 1 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 3 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 2 1 C1.2 Doelgerichte planning 3 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 1 1 C1.4b Brede ontwikkeling 1 2 C1.4c Leeftijddifferentiatie 3 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 2 1 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 2 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 3 D1.2a Planning hele groep 2 1 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 3 D1.3 Evaluatie begeleiding 1 2 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 2 1 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 1 2 Pagina 19 van 20

20 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 2 1 E2 VVE evalueren 2 1 E3 Opbrengsten evalueren 3 E4 Verbetermaatregelen 3 E5 VVE borgen 3 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 2 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 3 F2 Doorstroom naar vroegschool 1 F3 Warme overdracht 1 1 F4 Afstemming aanbod 3 F5 Afstemming ped/educ handelen 3 F6 Afstemming over ouders 3 F7 Afstemming begeleiding/zorg 3 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 2 G2 Niveau VVE-resultaten 2 G3 Verlengde kleuterperiode 2 Pagina 20 van 20