DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE ZUIDPLAS IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE ZUIDPLAS IN 2012 Utrecht, januari Pagina 1 van 20

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Zuidplas Overzicht van de voor en de vroegscholen in Zuidplas Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 7 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 11 3 Conclusies 16 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Pagina 2 van 20

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van vve signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop vvetoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname vve kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 3 van 20

4 Pagina 4 van 20

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Zuidplas. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin de zelfbeoordelingen van alle locaties in Zuidplas en in hoeverre deze oordelen overeenkomen met de oordelen van de inspectie op de bezochte locaties en de gevoerde gesprekken. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. De bezochte locaties hebben geen apart inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 20

6 Pagina 6 van 20

7 1 VVE in de gemeente Zuidplas De gemeente Zuidplas heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Zuidplas In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom kan de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader invullen: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Zuidplas. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn ook bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Kern Randstad: psz t Kwetternest** Klavertje Vier, psz t Hobbelpaard* Klavertje Vier, psz De Zeven Dwergen* Klavertje Vier, psz Ieniemienie** Klavertje Vier, psz Pippeloentje* Klavertje Vier, psz Wollewietje* Vroegschool: Basisschool Obs De Achtbaan** t Reigerbos* Keijzerschool* Basisschool De Eendragt* BS Pr. Willem Alexander* Elimschool* Toelichting: In de gemeente Zuidplas zijn geen kinderdagverblijven als voorschool gedefinieerd. Van de bevraagde basisscholen hebben De Prins Willem Alexander, t Reigerbos en De Eendragt aangegeven niet tot de doelgroep te horen en dus geen vroegschool te zijn. Peuterspeelzaal t Hobbelpaard heeft geen doelgroepkinderen en is geen voorschool. Voor deze locatie is wel de zelfevaluatie ingevuld. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd - Notitie peuterspeelzaalwerk en uitwerking wet Oke.doc 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als Pagina 7 van 20

8 met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 2 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 2 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Verificatie en toelichting Aan de hand van de ingestuurde documenten en in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: De gemeente Zuidplas is wat betreft het VVE-beleid nog sterk in ontwikkeling. Aan enkele voorwaarden voldoet zij wel. Zo heeft de gemeente een heldere definitie van doelgroeppeuters opgesteld: Kinderen waarvan beide ouders maximaal een opleiding hebben genoten uit categorie 2 van de regeling bepaling leerlingengewicht basisonderwijs; Kinderen waarvan één ouder maximaal een opleiding heeft gehad uit categorie 1 en de ander een opleiding uit categorie 1 of 2 van de regeling bepaling leerlingengewicht basisonderwijs; Kinderen waarbij (na overleg met of door het consultatiebureau) een nader te objectiveren spraak- taalachterstand wordt geconstateerd; Kinderen waarbij (na overleg met of door het consultatiebureau) een nader te objectiveren ontwikkelingsachterstand in de cognitieve ontwikkeling wordt geconstateerd. Daarnaast heeft de gemeente een zorgsysteem ingericht waardoor kinderen die op de voor- of vroegschool onvoldoende geholpen kunnen worden binnen de gemeente terecht kunnen. Om iets meer richting te geven aan VVE heeft de gemeente een gemeentelijk subsidiekader afgesproken en heeft de GGD bij haar toezicht ook de opdracht gekregen om naar het 8 e domein, de voorschoolse educatie, te kijken. 2 Verbeterpunten 1a2: Het bereik Op basis van de onderwijsachterstandengelden is duidelijk dat de gemeente per 1 augustus 2011 voor 58 peuters een VVE-aanbod dient te realiseren. Dit aantal is gebaseerd op het aantal peuters, waarvan de ouders een laag opleidingsniveau hebben, de zogenaamde gewichtenkinderen. Voor deze kinderen zijn voldoende plaatsen beschikbaar. Omdat de gemeente Zuidplas een bredere definitie hanteert van een doelgroeppeuter zijn er in Zuidplas meer VVE-plaatsen nodig dan deze 58. Hoeveel doelgroeppeuters Zuidplas heeft volgens de eigen brede definitie is niet duidelijk. In 2011 was het overzicht, gezien de gemeentelijke fusie onbetrouwbaar en liep er nog oud beleid. Het is van belang om te bepalen op welke wijze doelgroeppeuters gesignaleerd kunnen worden die voldoen aan de criteria om als doelgroeppeuter geïndiceerd te worden, conform de Pagina 8 van 20

9 doelgroepdefinitie van de gemeente. Eind 2011 is gestart met maken van concrete afspraken met de consultatiebureaus over protocollen en registratie van doelgroeppeuters. 1a3: Toeleiding Bij de toeleiding wordt gewaardeerd of die op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. Sinds januari 2012 is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd. Er is echter nog geen zicht op het non-bereik aangezien de indicatie door het consultatiebureau pas wordt afgegeven als ouders akkoord zijn gegaan. Om ervoor te zorgen dat alle kinderen tijdig gesignaleerd worden en deelnemen aan een VVEprogramma, is het belangrijk dat de gemeente de regie neemt en met de betrokken partijen sluitende afspraken maakt over signalering, registratie en toeleiding. Hierdoor krijgt de gemeente beter zicht op het aantal doelgroeppeuters en kan de monitoring van de toeleiding naar VVE ter hand genomen worden om na te gaan of er een bereik van 100 procent gerealiseerd wordt, zoals vanuit de rijksregeling is aangegeven. 1a4: Ouders De gemeente Zuidplas heeft nog geen gericht gemeentelijk ouderbeleid. Dit betekent dat vanuit de gemeente nog geen antwoorden zijn gegeven op vragen zoals: - Welke ouders willen we bereiken? - Wat zijn hun wensen, mogelijkheden en omstandigheden? - Welke doelen willen we bereiken met ouderparticipatie in het kader van VVE? (Bijvoorbeeld ouders aansporen om ook thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten uit te voeren). - Hoe gaan we deze doelen bereiken? Welke afspraken maken we hierover met de instellingen voor voorschoolse opvang en scholen? - Hoe meten we of de doelen bereikt zijn? Voor het daadwerkelijk actief betrekken van ouders bij de VVE-activiteiten, zowel thuis als op de VVE-locatie is het van belang dit in gericht beleid te formuleren. Op deze wijze wordt vanuit de gemeente ook actief aangemoedigd dat ouders, in het verlengde van wat er op de VVE-locaties gebeurt, ook thuis ontwikkelingsstimulerend gedrag gaan vertonen. 1a5 Integraal VVE-programma De gemeente heeft met de voor- en vroegscholen geen afspraken gemaakt over het gebruik van een integraal VVE-programma. In het beleid zijn wel de wettelijke kaders opgenomen, maar deze zijn niet uitgewerkt voor de gemeente Zuidplas. 1a7: Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen De gemeente heeft met de voor- en vroegscholen geen afspraken gemaakt over de manier waarop zij zelf de kwaliteit van VVE in beeld moeten brengen en moeten borgen. 1a8: Doorgaande lijn Stichting PSG Klavertje Vier gebruikt een overdrachtsformulier dat door alle VVEpeuterspeelzalen van de stichting wordt gebruikt bij de overdracht. Er zijn echter nog geen afspraken over het gebruik van dit overdrachtsformulier door alle aanbieders van VVE. Sinds november 2012 schuift het peuterspeelzaalwerk aan bij het OOGO van de gemeente. Daarmee is één van de doelstellingen van het gemeentebeleid gerealiseerd. Tijdens dit eerste overleg is gesproken over de overdracht van gegevens. In de gemeente Zuidplas is nog geen sprake van concreet beleid en afspraken tussen de gemeente, de voorscholen en basisscholen over een soepele doorgaande lijn. Het gaat hier dan om onder andere beleid gericht op zoveel mogelijk doorstroom van voor- naar een vroegschool, afstemming van de zorg en begeleiding (bijvoorbeeld een terugkoppeling van de vroegschool aan de voorschool) en samenwerking op het gebied van het betrekken van ouders. 1a9: VVE-resultaten De gemeente Zuidplas heeft nog geen afspraken gemaakt met schoolbesturen en instellingen voor peuterspeelzaalwerk over wat de resultaten van VVE moeten zijn. Dit is een wettelijke verplichting, opgenomen in de OKE-wet en overgenomen in de Wet op de kwaliteit van peuterspeelzalen en kinderopvang en de Wet op het primair onderwijs. 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau De coördinatie van het VVE ligt op dit moment in handen van 1 beleidsmedewerker. De afstemmingsoverleggen die nodig zijn om VVE vanuit de gemeente goed te coördineren en die Pagina 9 van 20

10 de gemeente in de gelegenheid stelt om de regierol op te nemen ontbreken nog. De participatie van het peuterspeelzaalwerk in het OOGO is een eerste stap hierin. Al is het de vraag of dit voldoende podium biedt om VVE in de gemeente goed uit te werken. Het OOGO is namelijk met een ander doel gestart. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Er zijn nog nauwelijks kwaliteitseisen gesteld aan VVE in de gemeente Zuidplas. Daarnaast zijn geen afspraken gemaakt over een eventuele evaluatie. De inspectie verwacht tenminste een gestructureerde evaluatie ten opzichte van vooraf gestelde doelen op het gebied van a) doelgroepbepaling, b) bereik en toeleiding, c) doorgaande lijn, d) de warme overdracht en e) opbrengsten. Pagina 10 van 20

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn ófwel door de formulering van de vragen, ófwel door bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik Tabel 2.1 het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep PSZ Wollewietje 16 4 PSZ Pippeloentje 16 9 PSZ Ieniemienie 16 7 PSZ De Zeven Dwergen 16 6 PSZ 't Hobbelpaard 32 0 Kern Randstand, PSZ 't Kwetternest Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 36 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen met doelgroepkinderen en basisscholen met 9% of meer doelgroepkinderen in de gemeente Zuidplas hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties 2 peuterspeelzalen en 1 vroegschool (groep 1 en 2 van basisschool) met doelgroepkinderen bezocht. De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen gebaseerd op de zelfevaluaties van de VVE-locaties en geverifieerd op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen van de bezochte locaties overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Een aantal belangrijke kanttekeningen bij onderstaande tabellen: Op gemeentelijk niveau moet goed bezien worden of de afwijkingen die de inspectie heeft aangetroffen bij de bezochte locaties ook van toepassing (kunnen) zijn bij de overige locaties. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat sommige indicatoren niet in de vragenlijst zijn opgenomen en op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Tot slot heeft de inspectie ervoor gekozen om in deze rapportage geen oordeel uit te spreken over de kwaliteit van het pedagogisch en educatief handelen. Daarvoor is te weinig onderzoeksmateriaal aanwezig, mede doordat dit onderdeel niet is opgenomen in de zelfevaluatie. Tabel 2.2 de frequentie van oordelen uit de zelfevaluatie van de locaties. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel bij de bezochte locaties, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) Pagina 11 van 20

12 CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 6 = A0.2 VE-basisvoorwaarden A2 Groepsgrootte 6 = A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 6 = A5.2 Opgeleide leidsters 6 = A5.3 Nederlands spreken 6 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 6 + Toelichting: Zoals uit de tabel blijkt, voldoet het merendeel van de locaties aan de voorwaarden die voor VVE belangrijk zijn. Alleen de dubbele bezetting (A3) en het jaarlijkse opleidingsplan (A5.5) vormen hierop een uitzondering. Overigens is het opstellen van een opleidingsplan een wettelijke verplichting, waardoor het opstellen hiervan enige prioriteit vraagt. Voor de school geldt dat alleen A3 en A5.4 zijn meegenomen in de evaluatie en verificatie. De overige onderdelen maken deel uit van de wettelijke voorwaarden zoals aangegeven in de wet kinderopvang en peuterspeelzalen. De GGD heeft bij haar bezoek ook de voorwaarden voor VVE beoordeeld. Dit was de peuterspeelzaal ontgaan, vandaar het verschil tussen bezoek en vragenlijst. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 10 = B2 Vooraf info aan ouders 3 6 = B3 Intake B4 Thuis VVE-activiteiten 4 6 = B5 VVE-participatie van ouders op school 9 1 = B6 Info ouders over ontwikkeling kind Toelichting: De verschillende locaties geven aan nog geen gericht ouderbeleid te hebben opgesteld. Dit blijkt ook uit de observaties van de inspectie. Er ontbreekt een goede analyse van de ouderpopulatie op bijvoorbeeld taalachtergrond en sociaal-economische factoren. Echter, dat betekent niet dat er in de praktijk geen gerichte aandacht voor ouders is. Op twee van de drie bezochte locaties is voldoende aandacht voor de informatie voorafgaand aan de intake, het intake gesprek zelf en activiteiten die ouders thuis kunnen doen in het verlengde van de voor-, dan wel vroegschool. Dit gemêleerde beeld komt ook uit de vragenlijst naar voren. De meeste locaties kunnen zich sterk verbeteren door meer aandacht te besteden aan de participatie van ouders in de voor- of vroegschool. Met name Stichting Klavertje Vier kan ouders vaker informeren over de ontwikkeling van kun kinderen. De inspectie verwacht dat dat tenminste tweemaal per jaar gebeurt. Pagina 12 van 20

13 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma C1.2 Doelgerichte planning C1.3 Aanbod taal 3 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 1 2 C1.4b Brede ontwikkeling 5 3 C1.4c Leeftijddifferentiatie 5 3 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 5 3 C2.1 Pedagogisch handelen C2.2 Gedragsgrenzen stellen C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden C2.4 Bevorderen autonomie kind C2.5 Inrichting van de ruimte 7 3 = C3.1 Afstemming leidsters C3.2 Activiteiten taalontwikkeling C3.3 Interactie bevorderen C3.4 Betrokkenheid kinderen C3.5 Aanpakgedrag C3.6 Responsiviteit C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind Toelichting: In de gemeente en bij de bezochte locaties wordt gebruik gemaakt van verschillende methoden om de kinderen in hun ontwikkeling te ondersteunen en begeleiden. Niet alle gebruikte methoden voldoen aan de gestelde normen voor VVE. Dit komt bijvoorbeeld door de vier ontwikkelingsdomeinen voorbereidende taal en rekenen, sociaal-emotionele en motorische ontwikkeling, onvoldoende breed aan bod komen. Daarnaast lijkt met name het differentiëren naar leeftijd en ontwikkelingsniveau in het aanbod een aandachtspunt. Er lijkt wel voldoende nadruk te liggen op taal. Het tweede onderdeel betreft het pedagogisch handelen. Uit de verificatieonderzoeken blijkt dat er voldoende kwaliteit is bij de leidsters en de leerkrachten. Ook het educatief handelen (C3) is voldoende ontwikkeld. De tabel is voor deze onderdelen nauwelijks ingevuld aangezien dit onderdeel niet in de vragenlijst terugkomt. De inspectie heeft daarnaast enkele punten gezien die nog nadere aandacht behoeven. Zo kunnen de ruimtes beter worden ingericht. De inspectie mist gedegen taaluitlokkend en levensecht materiaal. Veel ruimtes bevatten plastic materiaal. In het educatief handelen ligt ook een goede basis om VVE te realiseren, locaties kunnen zich versterken door de interactie met en tussen kinderen meer te bevorderen. Ook hier is differentiatie een punt van aandacht. In hoeverre spelen de locaties in op de verschillen in ontwikkeling en leeftijd van de kinderen? ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen D1.2a Planning hele groep 8 1 D1.2c Planning (zorg)leerlingen 9 D1.2a Planning hele groep D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? D2.3 Volgen van de externe zorg 1 8 = Toelichting: Gezien de ingevulde evaluaties zijn de locaties zelf erg kritisch over hun zorg en begeleiding. Zij geven aan dat op het gebied van planmatigheid en de aandacht voor de verschillende groepen (grote groep, kleine groep en zorgleerlingen) nog verbeteringen mogelijk zijn. De locaties geven wel aan dat als kinderen door externe partijen zorg krijgen, dat zij de kinderen dan wel blijven volgen. De inspectie is bij één van de bezochte kernen (Moordrecht) positiever over deze Pagina 13 van 20

14 aanpak. De bezochte locatie heeft dit in voldoende mate geregeld. Gezien de historie van deze kern hebben zij hier (VVE en zorg) ook al veel ervaringen mee. De andere kernen kunnen dit nog verder ontwikkelen. Stichting Klavertje Vier kan dit verder ontwikkelen, zo bleek uit de gevoerde gesprekken. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school E2 VVE evalueren 1 8 = E3 Opbrengsten evalueren E4 Verbetermaatregelen E5 VVE borgen 2 7 = E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school Toelichting: De Achtbaan in Moordrecht heeft de kwaliteitszorg goed geregeld. De kwaliteitszorg op De Achtbaan is onder andere sterk gericht op de resultaten van de VVE-leerlingen. Er wordt gericht gekeken naar de leeropbrengsten van deze kinderen, ook in relatie tot de gehele groep. Ook in de hogere leerjaren, tot en met groep 8, wordt steeds geëvalueerd of de leerlingen die in het VVE-traject hebben geparticipeerd naar verwachting presteren. Afspraken worden geborgd en wanneer nodig worden er binnen het VVE-traject verbeteracties ondernomen. De andere locaties kunnen profiteren van dit goede voorbeeld in de gemeente Zuidplas. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 9 = F2 Doorstroom naar vroegschool 6 + F3 Warme overdracht 1 2 = F4 Afstemming aanbod 8 1 = F5 Afstemming ped/educ handelen 8 1 = F6 Afstemming over ouders 9 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 9 = Toelichting: De afstemming binnen de gemeente Zuidplas over de doorgaande lijn van voorschool naar vroegschool is nog niet ontwikkeld. Dit mist op gemeentelijk niveau, maar ook de locaties onderling hebben dit nog niet uitgewerkt. Er vindt nauwelijks inhoudelijk overleg plaats. Alleen bij t Kwetternest en de Achtbaan, de enige samenwerkende instellingen, vindt een warme overdracht plaats. Op en tussen de andere locaties is hiervan nog een sprake. Klavertje Vier probeert warme overdracht van de grond te krijgen, maar dit blijkt in de praktijk lastig. Vooralsnog wordt alleen Peuterestafette ingezet als overdrachtsdocument. Zowel op het gebied van de pedagogische en de didactische doorgaande lijn als de afstemming van het ouderbeleid is er nog een wereld te winnen. Pagina 14 van 20

15 OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 3 = Toelichting: De gemeente Zuidplas heeft nog geen afspraken gemaakt met de schoolbesturen en instellingen voor peuterspeelzalen over doelen voor de resultaten van VVE, vandaar dat de inspectie dit niet beoordeelt. Pagina 15 van 20

16 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De gemeente Zuidplas is in 2010 ontstaan door de fusie van 3 gemeenten. In 2011 is de gemeente gestart om het gemeentelijk VVE-beleid op te stellen. Voorheen had slechts 1 van deze drie gemeenten (Moordrecht) zich expliciet gericht op VVE. In deze gemeente bevonden zich namelijk de meeste doelgroepkinderen. In 2012 is het nieuwe gemeentelijk VVE-beleid van kracht geworden en partijen zoeken daarom nog naar de juiste samenwerking en invulling van allerlei onderdelen van het beleid. Ook de grootste voorschoolse aanbieder van VVE (Stichting PSG Klavertje Vier) is in 2010 ontstaan uit een fusie van vier kleinere organisaties voor peuterspeelzaalwerk. Ook deze organisatie is pas in 2011 gestart om de financiële structuren en haar visie op peuterspeelzaalwerk en expliciet VVE uit te werken. Al deze fusies maken dat op gemeentelijk en uitvoeringsniveau nog veel ontwikkeld en afgestemd kan en (volgens de wet) moet worden. Pagina 16 van 20

17 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? Ja 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Ja (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Ja een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Ja blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Ja Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de Ja onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus Ja 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 22 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Ja 3 Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Nee Ja 3 Nee Pagina 17 van 20

18 HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID De organisaties voor peuterspeelzaalwerk en de medewerkers van het consultatiebureau informeren de ouders over het doel van de Voorschoolse educatie. Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Is dat in een document te lezen? 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Antwoord Oordeel Ja 3 Ja Nee Ja 3 Ja Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de Pagina 18 van 20

19 HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Is dat in een document te lezen? Antwoord Oordeel Nee 1 Nee Nee Ja 3 Ja Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Nee haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Ja 3 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is dat in een document te lezen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Ja 3 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum Pagina 19 van 20

20 DE VVE-CONDITIES 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Ant- Oordeel woord 2012 Ja 3 Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Ja 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele Ja 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Ja 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, Ja 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten Ja 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? eisen vanuit de wet nb de organisaties hebben nog geen opleidingsplan beschikbaar voor de VVE (zie vraag hieronder) vandaar dat ik er ook nog geen een kan opsturen. Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan Ja 3 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Wilt u een voorbeeld van zo n plan mailen naar de onderwijsinspectie? Nee Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Het VVE-beleid was voorheen exclusief bij de oude gemeente Moordrecht. Na de fusie tot de gemeente Zuidplas en toen bekend werd dat de gemeente nog vanuit het rijk onderwijsachterstandenmiddelen kreeg is het jaar 2011 gebruikt om ook VVE-beleid te ontwikkelen voor de gehele gemeente Zuidplas en het "VVE-proof" maken van (zo mogelijk) alle peuterspeelzalen binnen de gemeente. Vanaf 2012 is het nieuwe VVE-beleid voor de hele gemeente Zuidplas van kracht geworden (zie notitie peuterspeelzaalwerk en uitwerking Wet OKE). Dit betekent dat de manier van werken nog heel pril is en dat een aantal zaken nog moet worden opgepakt (zoals een werkbaar document voor de warme overdracht (er worden nu verschillende documenten gebruikt die niet helemaal voldoen aan de informatiebehoefte)en het overleg en afspraken met de schoolbesturen)of nog verder moeten worden ontwikkeld. Pagina 20 van 20