DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE SKARSTERLÂN IN 2012 Definitief

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE SKARSTERLÂN IN 2012 Definitief Utrecht, maart 2013 Reg.nr Pagina 1 van 22

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Skarsterlân Overzicht van de voor en de vroegscholen in Skarsterlân Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 8 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 11 3 Conclusies 15 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor en de vroegscholen 21 reg.nr Pagina 2 van 22

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk reg.nr Pagina 3 van 22

4 reg.nr Pagina 4 van 22

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Skarsterlân. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 22

6 Pagina 6 van 22

7 1 VVE in de gemeente Skarsterlân De gemeente Skarsterlân heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Skarsterlân In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom kan de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader invullen: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Skarsterlân. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst ingevuld en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool: kinderdagverblijf Vroegschool: Basisschool De Pikestjelp** Zuiderveldschool** Lyts Luchtenveldskoalle Dr. E. A. Borgerschool* R.K. Basisschool St. Mattheüs De Stuiterbal* Westermarskoalle It Haskerfjild Dr. G.A. Wumkesskoalle De Bûkemantsjes* De Beuk De Paedwizer It Klimmerblêd t Swannestee t Bargeboskje* It Haskerplak De Tarissing De Lytse Wjukjes* De Schakel De Trieme* De Ynset* De Pjutterkes* Trijegeaster Honk De Lytse Mienskip Toelichting: In de gemeente Skarsterlân zijn geen kinderdagverblijven die VVE aanbieden. Na invoering van de plannen voor harmonisatie kinderopvang, peuterspeelzalen en VVE zal dit beeld wijzigen. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Documentnaam Omschrijving Stappenplan Harmonisatie_2 Stappenplan harmonisatie Kinderopvang, peuterspeelzalen en VVE in de gemeente Skarsterlân Doelgroepbepaling (def) doelgroepbepaling en procesbeschrijving VVE gemeente Skarsterlân Folder VVE Skarsterlan(defjuli) deze folder wordt met begeleidende brief Pagina 7 van 22

8 brief ouders 1.7.jaar (defjuli) advys bydrage foar Fryk lesmateriaal yn VVE werkversie notitie Visie Voor en Vroegschoolse Educatie verstuurd (zie hieronder) samen met de bovengenoemde folder krijgen alle ouders deze brief afspraken rond visie en uitvoering VVE 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 3 1a3 Toeleiding 3 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 2 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 1 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 2 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: Oordelen 1. Verbeterpunten met een afspraak. 1a9 Resultaten Er zijn op gemeentelijk niveau nog onvoldoende afspraken gemaakt met de schoolbesturen en houders van peuterspeelzalen over de te behalen resultaten met VVE. Na de invoering van de OKE-wet verwacht de inspectie dat op gemeentelijk niveau is bepaald wat de resultaten van VVE moeten zijn en hoe deze gemeten worden. In de zelfevaluatie van de gemeente kwam deze indicator ook als verbeterpunt met een afspraak naar voren. 2. Verbeterpunten 1a4 Ouders Op gemeentelijk niveau is nog geen analyse van de ouderpopulatie gemaakt. Het is daardoor onduidelijk waar het ouderbeleid zich op moet richten. Pagina 8 van 22

9 1a6 Externe zorg De gemeente Skarsterlân heeft in haar beleid voor voor- en vroegschoolse educatie niet aangegeven welke externe zorgstructuren in de gemeente aanwezig zijn en welke procedures gelden voor de aanmelding van kinderen voor externe zorg. Overigens hanteren de peuterleidsters op de bezochte locatie wel duidelijke afspraken over signalering en toeleiding naar externe zorg. 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen De gemeente Skarsterlân heeft op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Overigens zorgt de peuterspeelzaalorganisatie voor systematische verbetering en borging van de kwaliteit van het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters met behulp van video-opnames en daaraan gekoppelde coaching. De basisschool hanteert een systeem voor kwaliteitszorg, maar bekijkt het beleid en de uitvoering van VVE daarin nog niet apart. Vanaf het schooljaar gebeurt dit wel. Ook in de zelfevaluatie heeft de gemeente het maken van afspraken over de interne kwaliteitszorg als ontwikkelpunt aangegeven. 1a8 Doorgaande lijn Hoewel de gemeente Skarsterlân in haar uitvoeringsplan (zie Wie doet er (niet) mee? ) het belang van een doorgaande lijn tussen voor- en vroegschool onderstreept, zijn op gemeentelijk niveau geen afspraken gemaakt over een doorgaande lijn in het aanbod, het pedagogisch klimaat en het educatief handelen, het ouderbeleid en de interne begeleiding. Op de bezochte locaties is wel sprake van een warme overdracht aan de hand van een uitgebreid overdrachtsformulier. 1c Systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau In de zelfevaluatie van de gemeente is de evaluatie van VVE als verbeterpunt aangemerkt. Ook de inspectie is van oordeel dat dit een ontwikkelpunt is. 2a GGD-rapport Alle peuterspeelzalen/kinderdagverblijven in Skarsterlân zijn geïnspecteerd door de GGD en opgenomen in het register kinderopvang. Onlangs heeft de gemeente afspraken met de GGD voor het beoordelen van het achtste domein op de VVE-locaties. In de zelfevaluatie kwam deze indicator als een ontwikkelpunt met afspraak naar voren; ten tijde van het invullen van de vragenlijst waren nog geen afspraken met de GGD gemaakt voor het beoordelen van het 8 e domein. 4. Voorbeelden voor anderen. Op gemeentelijk niveau zijn er in de gemeente Skarsterlân op het gebied van VVE-beleid geen indicatoren als voorbeeld voor anderen genoemd. Op de volgende punten heeft de inspectie het eigen oordeel van de gemeente ten positieve aangepast: 1a1 Definitie doelgroepkind De gemeente Skarsterlân hanteert een duidelijke definitie voor doelgroeppeuters en kleuters en heeft dit ook vastgelegd in het document Doelgroepbepaling. Voor zowel het voorschoolse als het vroegschoolse deel van VVE geldt het leerlinggewicht als criterium voor de doelgroep. Voor kinderen van 0 tot 4 jaar gelden bovendien enkele criteria die door de verpleegkundige van de JGZ geïnventariseerd worden, namelijk anderstaligheid, deelname van ouders aan een inburgeringtraject, kenmerken van de leefomgeving en of het gezin een indicatie heeft voor deelname aan de cursus Stevig Ouderschap. In de zelfevaluatie kwam deze indicator als ontwikkelpunt naar voren. De inspectie heeft dit oordeel aangepast. 1.a.2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) De gemeente Skarsterlân dient volgens de bekostiging op grond van het aantal doelgroepkleuters 26 VVE-plaatsen voor peuters te creëren. Indien de gemeentelijke definitie Pagina 9 van 22

10 van doelgroeppeuter wordt aangehouden, zouden zo n 40 plaatsen beschikbaar moeten komen. De gemeente meldt dat medio plaatsen zijn gecreëerd. In de zelfevaluatie geeft de gemeente aan nog onvoldoende kindplaatsen te hebben gecreëerd; de inspectie heeft dit oordeel aangepast omdat er vanuit bekostigingsoogpunt wel voldoende plaatsen zijn. 1a3 Toeleiding De JGZ zorgt voor toeleiding van doelgroeppeuters naar een VVE-peuterspeelzaal. Hiervoor hanteert ze een stappenplan zoals beschreven in het document Doelgroepbepaling. Indien ouders geen gebruik (willen) maken van het VVE-aanbod, is dit bekend bij de JGZ. De gemeente heeft een lijst beschikbaar met alle kinderen die in aanmerking komen voor VVE. Voor ieder kind is aangegeven of en welke peuterspeelzaal (of school) het bezoekt. De gemeente geeft in de zelfevaluatie aan dat zicht krijgen op het non-bereik een ontwikkelpunt is. De inspectie heeft dit oordeel aangepast. 1a5 Integraal VVE-programma Op gemeentelijk niveau zijn afspraken gemaakt over het gebruik van een integraal VVEprogramma. Alle VVE-peuterspeelzalen gebruiken het programma Ko-totaal. De scholen gebruiken Kleuterplein, Schatkist of Piramide. Ook deze programma s voldoen aan de eisen voor een integraal VVE-programma. In de zelfevaluatie heeft de gemeente deze indicator nog als ontwikkelpunt beoordeeld omdat de afspraken nog niet in het LEA waren vastgesteld. Inmiddels is dat wel het geval en heeft de inspectie het oordeel aangepast. 2b Gemeentelijk subsidiekader In de zelfevaluatie geeft de gemeente aan dat in het gemeentelijk subsidiekader niet expliciet wordt geëist dat er voor elke leidster een opleidingsplan moet zijn. In de praktijk is kinderopvangorganisatie SKIK verantwoordelijk voor de opleiding van haar personeel; zij beschikt over een opleidingsplan voor iedere leidster. Daarom heeft de inspectie het oordeel op deze indicator aangepast. Pagina 10 van 22

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaalwenselijke antwoorden vermeden zijn ófwel door de formulering van de vragen, ófwel door bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep De Bûkemantsjes 42 2 De Stuiterbal 42 2 De Pikestjelp Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 29 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. een peuterspeelzaal een vroegschool (groep 1 en 2 van basisschool). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte locaties klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) Pagina 11 van 22

12 CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 1 = A0.2 VE-basisvoorwaarden 1 = A2 Groepsgrootte 1 = A3 "Dubbele bezetting" 2 = A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 1 = A5.2 Opgeleide leidsters 1 = A5.3 Nederlands spreken 1 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters 1 1 = A5.5 arlijks opleidingsplan 1 = Toelichting: De condities voor VVE op de locaties in Skarsterlân zijn op orde. Hoewel alle locaties over een recent GGD-rapport beschikken, zijn de VVE-basisvoorwaarden niet meegenomen bij de GGDinspectie. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 2 = B2 Vooraf info aan ouders 2 - B3 Intake 2 + B4 Thuis VVE-activiteiten 2 + B5 VVE-participatie van ouders op school 2 - B6 Info ouders over ontwikkeling kind 2 = B7 Thuistaal 2 Toelichting: Op alle locaties is sprake van voldoende informeel contact met de ouders. Er is echter op geen enkele voor- of vroegschool sprake van een op VVE gericht ouderbeleid. Er ontbreekt namelijk een analyse van de ouderpopulatie, waardoor het moeilijk is te beoordelen of een bewuste keuze van ouderactiviteiten, afgestemd op de wensen en behoeften van de ouderpopulatie, is gemaakt. De oordelen van de inspectie en vanuit de zelfevaluatie van de locaties komen voor deze indicator overeen. Voor de andere indicatoren over ouders, geldt dat de inspectie op twee punten positiever en op de andere punten negatiever oordeelt dan de locaties in hun zelfevaluatie. Over de intake en het stimuleren van ouders om thuis activiteiten uit te voeren met hun kinderen, is de inspectie positief. Op de bezochte peuterspeelzaal vullen de ouders een uitgebreid intakeformulier in, dat de leidster met hen doorspreekt. Daarnaast krijgen de ouders op de bezochte locaties per mail of via de website informatie over het thema op de groep. Daarin wordt ook aandacht besteed aan liedjes, opzegversjes en boekjes die de ouders thuis kunnen gebruiken. Diverse ouders zijn thuis met deze activiteiten bezig. De inspectie is kritisch over de specifieke informatie die de locaties geven over VVE. Er worden ook geen informatiebijeenkomsten of ouderavonden georganiseerd om VVE onder de aandacht te brengen. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 2 + C1.2 Doelgerichte planning 2 + C1.3 Aanbod taal 2 C1.4 Voldoende differentiatie 2 C2.1 Pedagogisch handelen 2 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 2 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 2 C2.4 Bevorderen autonomie kind 2 C2.5 Inrichting van de ruimte C3.1 Afstemming leidsters 2 Pagina 12 van 22

13 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 2 C3.3 Interactie bevorderen 1 1 C3.4 Betrokkenheid kinderen 2 C3.5 Aanpakgedrag 2 C3.6 Responsiviteit 2 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 2 Toelichting: Aangezien de meeste indicatoren over de uitvoering van VVE niet in de vragenlijsten staan, bevat deze tabel vooral de oordelen van de inspecteur. De kwaliteit van de uitvoering van VVE is op beide bezochte locaties voldoende. Over het programma en de doelgerichtheid van de bij de uitvoering gebruikte planning is de inspectie positiever dan de zelfevaluaties; enkele scholen en peuterspeelzalen die niet bezocht zijn, zagen hierbij voor zichzelf ontwikkelpunten. De ruimtes op beide bezochte locaties zijn aantrekkelijk ingericht met verschillende hoeken met echte materialen; kasten zijn voorzien van pictogrammen. Wat op de peuterspeelzaal ontbreekt zijn materialen die ontluikende en beginnende geletterdheid uitlokken, zoals een lettermuur en themawoorden. De inspectie is op dit punt minder positief dan de peuterspeelzalen in de zelfevaluaties. Een ontwikkelpunt op de bezochte peuterspeelzaal is het bevorderen van de interactie tussen leidsters en kinderen, en tussen kinderen onderling. Dit is bij het bezoek in wisselende mate waargenomen. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 2 + D1.2 Planmatige begeleiding 2 D1.3 Evaluatie begeleiding 2 + D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 2 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 2 + D2.2a Aanmelden voor externe zorg 2 D2.2b Overleg ouders over externe zorg 2 D2.3 Volgen van de externe zorg 2 + Toelichting: De bezochte school en de peuterspeelzaal volgen de brede ontwikkeling van de doelgroepkinderen systematisch. Zo nodig worden voor deze kinderen handelingsplannen gemaakt en geëvalueerd. Een aantal indicatoren van de zorg heeft de inspectie positiever beoordeeld dan de locaties zelf. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 2 = E2 VVE evalueren 1 1 = E3 Opbrengsten evalueren 1 1 = E4 Verbetermaatregelen 2 + E5 VVE borgen 2 + E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 - Toelichting: De kwaliteitszorg op de locaties in de gemeente Skarsterlân is voor een belangrijk deel op orde en door de inspectie positiever beoordeeld dan door de locaties in hun zelfevaluaties. De leidsters van de Pikestjelp zijn allemaal gecertificeerd voor het programma Ko-totaal. Via videoopnames en daaraan gekoppelde coaching zorgt de organisatie dat de kwaliteit van het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters wordt verbeterd en geborgd. Het inbedden van deze werkwijze in een kwaliteitszorgsysteem waarbij ook naar opbrengsten wordt gekeken, is nog een ontwikkelpunt. De basisschool hanteert een systeem voor kwaliteitszorg, maar bekijkt het beleid en de uitvoering van VVE daarin nog niet apart (E6). Overigens is er al wel een schriftelijk plan om dit Pagina 13 van 22

14 vanaf het schooljaar wel te doen. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 2 = F2 Doorstroom naar vroegschool 1 - F3 Warme overdracht 2 = F4 Afstemming aanbod 2 = F5 Afstemming ped/educ handelen 2 = F6 Afstemming over ouders 2 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 2 = Toelichting: Sinds de wijziging van de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor het achterstandenbeleid zijn peuterspeelzaal en school uit elkaar gegroeid. Peuterspeelzaal en school hebben zich sindsdien niet gezamenlijk ontwikkeld, maar zijn ieder hun eigen weg gegaan. Wel blijven de leidsters en leerkrachten zorgen voor een warme overdracht. Ook is er binnen de locaties een persoon aanspreekbaar over VVE. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 1 = Toelichting: Er zijn op gemeentelijk niveau nog geen afspraken over de te bereiken resultaten. Daarom onthoudt de inspectie zich van een oordeel over deze indicatoren. Pagina 14 van 22

15 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. VVE op gemeenteniveau VVE in de gemeente Skarsterlân is volop in ontwikkeling. Vooral samen met SKIK, de organisatie voor kinderopvang en peuterspeelzalen, werkt ze aan het realiseren van kwalitatief goede voorschoolse educatie voor jonge kinderen. De gemeente heeft haar werkwijze vastgelegd in een aantal documenten, maar er is geen overkoepelend document waarin de beleidslijnen voor de komende jaren zijn uitgewerkt. Een dergelijk beleidsdocument zal ontwikkeld worden na de fusie met Lemsterland en Gaasterlân-Sleat tot de nieuwe gemeente De Friese Meren. Punten die om nadere uitwerking vragen zijn: Het maken van een analyse van de ouderpopulatie en op grond daarvan beleid formuleren over de ouderactiviteiten op de locaties die passen bij de kenmerken en de behoeften van de ouderpopulatie. In kaart brengen van externe zorgstructuren die in de gemeente aanwezig zijn en van de procedures die gelden voor de aanmelding van kinderen voor externe zorg. Afspraken maken over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Doorgaande lijn: afspraken maken op welke wijze de doorgaande lijn van voor- naar vroegschool in het ouderbeleid, het pedagogisch en educatief handelen en de zorg en begeleiding invulling krijgen op de verschillende locaties. Afspraken maken over de evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau. Afspraken: De gemeente maakt vóór 1 augustus 2013 afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten in de vroegschoolse periode. VVE op locatieniveau De kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie is over het algemeen voldoende. Daarnaast zijn er nog enkele ontwikkelpunten: Ouderbeleid - Het opstellen van een gericht ouderbeleid waarbij op basis van een analyse van de ouderpopulatie doelen geformuleerd worden en keuzes gemaakt worden voor te organiseren ouderactiviteiten. Pedagogisch en educatief handelen - de taaluitlokkende inrichting van de ruimte in de peuterspeelzaal. - Het bevorderen van de interactie tussen leidsters en kinderen en tussen kinderen onderling. Kwaliteitszorg - Op de peuterspeelzalen inbedden van verbeter- en borgingsactiviteiten in een kwaliteitszorgsysteem waarin ook resultaten worden meegenomen. - Op de basisscholen apart evalueren van VVE binnen het kwaliteitszorgsysteem. Doorgaande lijn - Het in overleg met voor- en vroegscholen afstemmen van ouderbeleid, aanbod, pedagogisch en educatief handelen, en zorg en begeleiding. Pagina 15 van 22

16 - Pagina 16 van 22

17 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? - Of de kleuter een leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de kleuter een taal- of ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode in groep 1 blijkt dat kind een taal- en/of Nee ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk Nee Nee 3 3 Nee Pagina 17 van 22

18 ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? - Folder VVE Skarsterlan(defjulii).doc Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? - brief ouders 1.7.jaar (defjuli).doc Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? - advys bydrage foar Fryk lesmat~yn VVE.doc 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? - werkversie notitie Visie Voor ~ucatie.doc Er is een Stuurgroep VVE waarin naast de gemeente de kinderopvang/peuteropvang en het onderwijs vertegenwoordigd zijn. Deze groep komt (bijna) maandelijks bijeen. Er is afstemming over bepaalde zaken en er worden afspraken gemaakt over: doelgroep, programmakeuze, (warme) overdracht, meertaligheid enz. deze afspraken worden vastgelegd in een werkdocument Nee 3 Pagina 18 van 22

19 Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? zie boven Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? zie boven Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? zie boven 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? Nee Nee 3 Nee Nee 1 Nee 3 3 Nee Nee DE VVE-CONDITIES Antwoord Oordeel Pagina 19 van 22

20 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Nee haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee 1 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een 3 verordening, een beschikking, e.d.) Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Iedere leidster die werkzaam is op een VVE locatie dient tenminste te voldoen aan bovenstaande (wettelijke) bevoegdheden De kinderopvang/peuteropvang organisatie SKIK is verantwoordelijk voor de scholing van haar personeel. Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Pagina 20 van 22

21 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 6 A0.2 VE-basisvoorwaarden 6 A2 Groepsgrootte 6 A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 6 A5.2 Opgeleide leidsters 5 A5.3 Nederlands spreken 6 A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan 6 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 9 B2 Vooraf info aan ouders 2 7 B3 Intake 3 6 B4 Thuis VVE-activiteiten 9 B5 VVE-participatie van ouders op school 7 2 B6 Info ouders over ontwikkeling kind KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 2 7 C1.2 Doelgerichte planning 2 7 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 3 C1.4b Brede ontwikkeling 4 3 C1.4c Leeftijddifferentiatie 4 3 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 4 3 C2.5 Inrichting van de ruimte 2 7 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 3 6 D1.2a Planning hele groep 5 4 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 9 D1.3 Evaluatie begeleiding 7 2 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 6 3 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 3 6 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 1 8 E2 VVE evalueren 4 5 E3 Opbrengsten evalueren 6 3 Pagina 21 van 22

22 E4 Verbetermaatregelen 7 2 E5 VVE borgen 7 2 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 2 1 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 7 2 F2 Doorstroom naar vroegschool 4 2 F3 Warme overdracht 3 F4 Afstemming aanbod 8 1 F5 Afstemming ped/educ handelen 9 F6 Afstemming over ouders 8 F7 Afstemming begeleiding/zorg 8 1 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 1 2 G2 Niveau VVE-resultaten 1 G3 Verlengde kleuterperiode 3 Pagina 22 van 22