DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE WAALWIJK IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE WAALWIJK IN 2012 Definitief Utrecht, maart 2013 H Pagina 1 van 28

2 Pagina 2 van 28

3 INHOUD Voorwoord 5 1 VVE in de gemeente Waalwijk Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Waalwijk Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 10 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 13 3 Conclusies 19 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 21 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen 27 Pagina 3 van 28

4 Pagina 4 van 28

5 Voorwoord In de Memorie van Toelichting bij de wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (OKE-wet) wordt een zogenaamde bestandsopname voor- en vroegschoolse educatie (VVE) aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandmiddelen krijgen van het Rijk. In 2010 is de OKE-wet aangenomen en wordt vanuit dat kader na de bestandopname in deze gemeente het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat in principe periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVE-toezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De hoofdinspecteur primair onderwijs, dr. A. Jonk Pagina 5 van 28

6 Pagina 6 van 28

7 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Waalwijk. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 7 van 28

8 Pagina 8 van 28

9 1 VVE in de gemeente Waalwijk De gemeente Waalwijk heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Waalwijk In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom kan de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader invullend: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Waalwijk. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool: kinderdagverblijf Vroegschool: basisschool t Pinkeltje* Baardwijk* Kiekeboe* van der Heijden* 't Turfke De Krullevaar Holder den Bolder cinta 't Peuterhofje Pieter Wijten Okidoki Juliana van Stolberg De Handenbindertjes Teresia Toelichting: Op grond van de verzamelde gegevens zouden enkele andere locaties eventueel ook in aanmerking zijn gekomen voor participatie in het fysieke VVE-onderzoek. Gezien de beschikbare capaciteit moest de inspectie zich echter beperken tot de vier met een * gemarkeerde locaties. De hierboven weergegeven situatie geldt voor De Handenbindertjes vanaf schooljaar Op dit moment is de peuterspeelzaal tijdelijk ondergebracht in basisschool De Hoef. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd In de periode waarin het onderzoek in de gemeente Waalwijk liep, heeft de inspectie de volgende documenten ontvangen. De Lokale Educatieve Agenda in de gemeente Waalwijk , november 2011; Een stap in het bundelen van krachten, Notitie samenwerking en spreiding kinderopvang peuterspeelzalen en primair onderwijs, februari 2011; Protocol VVE 2012, leidraad voor de uitvoering in de praktijk; Stap voor stap, VVE meerjarenbeleidplan , juni 2007; Resultaatafspraken en monitor VVE gemeente Waalwijk, mei 2012; Activiteitenplan Mikz 2012 voor subsidie VVE; Convenant afspraken resultaten VVE en minitor, mei 2012; Subsidieregeling maatschappelijke ontwikkeling 2012; Verdeelbesluit subsidieplafonds 2012; Advies aan college over Budgetsubsidiëring Mikz Peuterspeelzalen BV, december 2011; De stap in de goede richting,; Nota handhavingsbeleid Kinderopvang; Pagina 9 van 28

10 Verordening Peuterspeelzalen 2012; Opzet voor de wijkclusters door KIEM, training en coaching, oktober 2012; Overlegstructuur vanuit beleid Voor- en Vroegschoolse Educatie Waalwijk, oktober Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage I bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 3 1a3 Toeleiding 3 1a4 Ouders 3 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 3 1a8 Doorgaande lijn 3 1a9 Resultaten 3 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 4* 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 4* DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op. 1. Verbeterpunten met een afspraak. Géén 2. Verbeterpunten Géén 3. Van voldoende niveau en met positieve opmerkingen van de inspectie Uit de gegeven antwoorden in de zelfevaluatie-vragenlijst maakt de inspectie op dat de gemeente Waalwijk zichzelf eigenlijk iets te kort doet. Het totale VVE-beleid binnen de gemeente is namelijk beduidend verder ontwikkeld en structureel vertaald naar de dagelijkse praktijk, dan uit de toch al louter positieve scores naar voren komt. Juist het beleid in zijn totaliteit maakt duidelijk, dat de gemeente, samen met haar partners al in een langere reeks van jaren een meer dan degelijke uitvoeringspraktijk heeft weten te realiseren. Slechts op het niveau van een enkele subindicator zijn wellicht nog subtiele verbeteringen mogelijk. Zo zouden er naast het voor iedere locatie geldende centrale opleidingsplan ook nog voor iedere leidster/pedagogisch medewerker afzonderlijk een specifiek opleidingsplan kunnen worden opgesteld. Dat hoeft niet. Het mag wel. Pagina 10 van 28

11 Verder kan niet onvermeld blijven dat de gemeente Waalwijk met alle basisscholen en peuterspeelzalen resultaatafspraken zijn gemaakt. Die zijn ook in een convenant vastgelegd 4. Voorbeelden voor anderen. Om uit de serie goede praktijken er één of meer te benoemen die er nog weer bovenuit stijgen is lastig. Toch wil de inspectie benadrukken dat vooral de manier waarop binnen de gemeente Waalwijk constant na wordt gedacht over het evalueren en bijstellen van het gevoerde beleid uitstijgt bij wat inmiddels in andere gemeenten wordt doorgevoerd. Nieuwe inzichten worden steevast vertaald naar de praktijk. De vorming van nieuwe wijkclusters, vanaf het schooljaar , ter vervanging van eerdere vormen van samenwerking tussen en binnen de verschillende VVE-locaties is daar het meest recente, goede voorbeeld van. Bij het vaststellen van eerdere beleidsnotities steunde dat beleid ook al op systematisch verzamelde ervaringsgegevens. Bovendien is er recent een uitgebreide, degelijke evaluatie uitgevoerd op basis van de gemeentelijke VVE-monitor. Ook de indicator over het systematisch evalueren en verbeteren komt daarmee, zonder problemen, uit op de waardering goed, als voorbeeld voor talloze andere gemeenten. Pagina 11 van 28

12 Pagina 12 van 28

13 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ofwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik Het aantal peuters op de verschillende voorscholen vormt een indicatie voor het bereik van VVE. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep 't Turfke Holder den Bolder 33 1 't Peuterhofje 't Pinkeltje Kiekeboe Okidoki 21 4 De Handenbindertjes Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er per 1 oktober 2012 in totaal 86 doelgroeppeuters op de voorscholen. Uit de ingevulde vragenlijsten kwam in eerste instantie een ander beeld naar voren. De hierboven weergegeven situatie op basis van nadere, door de gemeente aangeleverde gegevens, vormt een beeld van de feitelijke situatie. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. 2 peuterspeelzalen geen kinderdagverblijf 2 vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn ( - ) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Er wordt een + of een - gegeven als het gemiddelde oordeel 0,1 hoger of lager is, dus als het verschil in totaal meer dan 0,2 is. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Pagina 13 van 28

14 CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 2 = A0.2 VE-basisvoorwaarden 2 = A2 Groepsgrootte 2 = A3 "Dubbele bezetting" 1 2 = A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 = A5.2 Opgeleide leidsters 2 = A5.3 Nederlands spreken 2 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan 2 = Toelichting: De inspectie onderschrijft op hoofdlijnen de door de locaties zelf gegeven oordelen als het gaat om de condities voor verantwoord VVE. - In de recente GGD-rapporten zijn ook al de onderdelen van het zogenaamde 8 e domein meegenomen. - Om op de vroegscholen te kunnen spreken van een aan VVE aangepaste groepsgrootte moet minstens op die momenten die daarvoor in aanmerking komen een dubbele bezetting aanwezig zijn in de betreffende groep. Hiertoe ontbreekt minstens op één school de middelen, zo geven de vroegscholen zelf aan. Zeker voor de betreffende vroegschool geldt, dat daar de problematiek zo groot is, dat niet volstaan zou mogen worden met de huidige inzet van de tutor. - De pedagogisch medewerkers die werken vanuit de VVE gedachte zijn allemaal volledig geschoold in het gebruik van een VVE-programma. Vandaar de score 4 voor de betreffende indicator. Voor het personeel van één van de vroegscholen geldt dat zij uitstekend zijn en worden geschoold in het gebruik van het gehanteerde programma. Vandaar ook voor die locatie de score goed. Op een andere vroegschool zijn de leraren nog niet voldoende geschoold in het VVE-programma. Vandaar dat de score voor hen iets lager uitkomt. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid B2 Vooraf info aan ouders 4 + B3 Intake 4 = B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op 4 + school B6 Info ouders over ontwikkeling kind 3 1 = B7 Thuistaal 2 Toelichting: Anders dan bij in veel andere kleinere gemeenten heeft de inspectie weinig kanttekeningen geplaatst bij de manier waarop de VVE-locaties binnen de gemeente Waalwijk vorm geven aan hun ouderbeleid. Dat ligt zowel aan de locaties zelf, als aan de regierol die de gemeente al langere tijd vervult. - Waar het in één cluster van een voor- en vroegschool aan ontbreekt, is een analyse van de kenmerken van de kinderen uit de VVE-doelgroep en wat dat betekent voor de opzet en inrichting van de dagelijkse praktijk van VVE. Hoe beter namelijk het inzicht in de achtergronden en kenmerken van de ouders en vooral van de kinderen uit de doelgroep, des te beter er op een locatie op die specifieke kenmerken kan worden ingespeeld. Dit aspect heeft op gemeentelijk niveau tot nu toe overigens de laatste jaren voldoende aandacht gekregen. - Voor de VVE-locaties geldt verder, dat zij in de regel voldoende oog hebben voor het stimuleren van ouders om thuis én op de locaties mee te doen met ontwikkelingsstimulerende activiteiten. Bij één cluster is dat zelfs zodanig geregeld dat alle kinderen en hun ouders mee kunnen doen met die activiteiten thuis. Een voorbeeld voor andere locaties! Op één van de voorscholen blijft dit vooralsnog een verbeterpunt. Pagina 14 van 28

15 - Op zowel de onderzochte voor- als de vroegschool worden alle ouders, zeker van de doelgroepkinderen, bijna in alle gevallen regelmatig geïnformeerd over de ontwikkeling van hun kind op basis van observatie- (en toets-)gegevens. Een van de vroegscholen besteedt hier structureel zo veel tijd en energie aan, dat géén van de ouders het gevoel zou mogen hebben onvoldoend kennis te kunnen nemen van de ontwikkeling van hun kind. Daarom waardeert de inspectie deze indicator en bij die school met de score 4. NB in onderstaande tabel baseert de inspectie zich vrijwel alleen op de eigen observaties in de groepen. In de zelfevaluaties zijn hierover vrijwel géén gegevens opgevraagd. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 4 = C1.2 Doelgerichte planning 1 3 = C1.3 Aanbod taal 4 C1.4 Voldoende differentiatie C2.1 Pedagogisch handelen 4 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 2 2 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 1 3 C2.4 Bevorderen autonomie kind 3 1 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 3 = C3.1 Afstemming leidsters 2 2 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 4 C3.3 Interactie bevorderen 2 2 C3.4 Betrokkenheid kinderen 1 3 C3.5 Aanpakgedrag 2 2 C3.6 Responsiviteit 3 1 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 2 2 Toelichting: Op het overgrote deel van de indicatoren die de inspectie zelf heeft beoordeeld op grond van de uitgevoerde observaties en gesprekken ontstaat een uiterst positief beeld. In de afgelopen jaren hebben de betrokken organisaties van de voor- en vroegscholen de nodige tijd en energie gestoken in het introduceren van en werken met een integraal programma voor VVE. De uitgevoerde observaties en de gevoerde gesprekken bevestigen dat positieve beeld, vooral bij de indicatoren die zijn gericht op het pedagogische en educatieve handelen. - Bij één cluster was de inspectie onder de indruk van de manier waarop betrokkenen van zowel de voor- als de vroegschool een structureel antwoord hadden gevonden op de noodzaak het aanbod te differentiëren. Op een andere vroegschool vormt het planmatig afstemmen van het aanbod op verschillen tussen kinderen nog een verbeterpunt. -Zoals gezegd ligt het niveau van het pedagogisch handelen op de onderzochte locaties hoger dan in de meeste andere gemeenten. De kwaliteit van de betrokken pedagogisch medewerkers en leraren op dit vlak vormt daarvoor het belangrijkste ingrediënt. Zij benaderen de kinderen op een rustige manier bij de verschillende werkvormen, kinderen worden constant gestimuleerd hun sociale vaardigheden en competenties te ontwikkelen én zij krijgen volop de gelegenheid zelf een actieve bijdrage te leveren aan het leerproces. Vandaar dan ook het grote aantal 4 en op de betreffende indicatoren. - Slechts op één indicator signaleert de inspectie een verbeterpunt, op één locatie. Dit betreft de inrichting van de groepsruimte. Taaluitlokkende materialen en spannende hoeken ontbraken daar. - Enkele observaties van het educatieve handelen zouden uitstekend geschikt zijn geweest om ook aan anderen te laten zien hoe VVE er in de praktijk uit kan zien. Vooral de manier waarop de lessen worden opgezet, de optimale taakverdeling tussen verschillende leraren en pedagogisch medewerkers sprongen er bij één cluster nog meer uit dan op de andere, ook al positief gewaardeerde locaties. Het effect van de doordachte manier van werken is dat de kinderen in hoge mate betrokken zijn bij het gene waar ze mee bezig zijn. Daarbij verliezen de professionals de ruimte en vrijheid voor de kinderen niet uit het oog. Zij kunnen voldoende keuzes maken, worden daar op bevraagd en gaan hierover actief met elkaar in gesprek. Hun aanpakgedrag wordt gestimuleerd onder andere door de responsieve manier waarop zijn worden benaderd. Pagina 15 van 28

16 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 4 = D1.2 Planmatige begeleiding D1.3 Evaluatie begeleiding D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 1 1 D2.1 Welke kinderen externe zorg 4 + nodig? D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg = D2.3 Volgen van de externe zorg Toelichting: Gemiddeld genomen voldoen de onderzochte locaties op hoofdlijnen aan de gestelde criteria. - Zo worden op wel op de voor- als op de vroegscholen de vorderingen van de kinderen al enige jaren gevolgd met deugdelijke instrumenten. Hierover zijn heldere afspraken gemaakt, die ook worden nageleefd. - Op één van de vroegscholen waardeert de inspectie de manier van begeleiding van de grote groep, de kleine groepjes die dagelijks worden gevormd en de ondersteuning van individuele zorgleerlingen als een voorbeeld voor anderen. De gang van zaken was daar niet alleen inzichtelijk, maar ook goed gedocumenteerd en handzaam verwerkt in de groepsadministratie. Op de andere vroegschool was dit onderdeel duidelijk minder structureel tot ontwikkeling gekomen. Dit was onder andere terug te zien in de beperkte evaluaties van de gegeven extra aandacht voor de taalontwikkeling. - Binnen Waalwijk, zo heeft de inspectie dit ook op de locaties vastgesteld zijn ruim voldoende dwarsverbanden tot stand gebracht met externe zorgverleners. Eén locatie neemt wellicht zelfs te veel verantwoordelijkheid op zich op dit vlak. Op gemeentelijk niveau vraagt dat om aandacht Een kwestie van nog iets meer balans zien te bereiken tussen de verschillende betrokkenen. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 4 = E2 VVE evalueren E3 Opbrengsten evalueren E4 Verbetermaatregelen 4 + E5 VVE borgen E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 1 = Toelichting: In verhouding tot de andere in dit onderzoek meegenomen domeinen vormt de kwaliteitszorg een relatief zwak ontwikkelde schakel binnen VVE. - Het evalueren van VVE in het algemeen en van de opbrengsten van VVE in het bijzonder vraagt niet alleen een meer centrale herwaardering. Ook de manier waarop dat zowel binnen een voor- als een vroegschool georganiseerd zou kunnen en moeten worden biedt nog ruimte voor groei en centrale regie. De verschillen op dit gebied tussen de beide onderzochte clusters is namelijk vrij groot. Wel heeft het merendeel van de locaties helder wat de verbeteracties zijn, waar zij nog met volle kracht aan door kunnen werken. - Het borgen van gemaakte afspraken komt niet alleen tot uiting in de nodige documenten en in de groepsadministraties, maar ook in de wijze waarop de schoolleiding er op toeziet dat iedereen zich aan de gemaakte afspraken houdt. Binnen één cluster is ook dat prima geregeld. - Op één van de vroegscholen zou in het eigen kwaliteitsbeleid meer aandacht besteed mogen worden aan VVE, bijvoorbeeld door daarover een passage op te nemen in het schoolplan. Pagina 16 van 28

17 DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 3 + F2 Doorstroom naar vroegschool 1 + F3 Warme overdracht 3 = F4 Afstemming aanbod F5 Afstemming ped/educ handelen F6 Afstemming over ouders F7 Afstemming begeleiding/zorg 3 = Toelichting: Een aantal belangrijke basisvoorwaarden om te kunnen komen tot doorgaande lijnen bij de afstemming is reeds gerealiseerd op alle onderzochte locaties. Op verschillende niveaus vindt hierover regelmatig overleg plaats. Binnen Waalwijk, en ook binnen de gevormde clusters, vindt regelmatig afstemming plaats. Een recente aanpassing van dat overleg is onder andere ingegeven door iets minder positieve ervaringen in het veld met de oude, grotere clusters. - Positief is dat in ieder geval voor alle doelgroepkinderen een warme overdracht plaatsvindt. - Ook al is zeer geregeld sprake van overleg. Dit wil niet zeggen dat er al op alle onderdelen en bij alle clusters een stabiele situatie is ontstaan. De afstemming van het aanbod, het pedagogisch handelen, de betrokkenheid van ouders en de afstemming van de zorg en begeleiding zijn niet overal even ver ontwikkeld als voor een optimale slaagkans van VVE wenselijk is. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 2 = Toelichting: Binnen de gemeente Waalwijk is een aantal algemene afspraken gemaakt én vastgelegd over de te realiseren VVE-resultaten. Uit de beschikbare documenten blijkt dat die gegevensverzameling vooral gericht is op de in- en uitstroom gegevens. Op basis van die gegevens is niet vast te stellen wat de verschillen in leerwinst zijn tussen doelgroep- en niet-doelgroep kinderen. Uitspraken over het slagen van het VVE-beleid zijn dan ook niet-realistisch. Pagina 17 van 28

18 Pagina 18 van 28

19 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. Uit het onderzoek vallen de volgende conclusies te trekken: De belangrijkste conclusie over de stand van zaken voor de uitvoering van het VVE-beleid in de gemeente Waalwijk is, dat de gerealiseerde praktijk op een hoog niveau staat. Het in de loop der jaren opgebouwde interne netwerk, de regie die de gemeente voert én de actieve samenwerking met alle daarvoor in aanmerking komende partners laat weinig te wensen over. Vooral de coördinatie van alle activiteiten die onder de noemer VVE kunnen worden gebracht, evenals de systematische evaluatie van de gerealiseerde praktijk springen er in positieve zin nog weer bovenuit. Hier komt bij, dat ook de praktijk op de VVE-locaties er mag zijn: die is gemiddeld van een hoog niveau. De inspectie heeft dan ook een aanzienlijk aantal indicatoren kunnen waarderen met het oordeel 4 als een voorbeeld voor andere locaties. Dit positieve oordeel is niet alleen van toepassing op de geobserveerde praktijk, maar ook op aspecten als de zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg. De betrokkenheid van ouders bij het uitgezette VVE-beleid is eveneens meer dan behoorlijk ontwikkeld. Vanuit het referentiekader van de inspectie is slechts bij een beperkt aantal indicatoren sprake van enkele punten die enige aandacht behoeven. Uit de zelfevaluatie van vooral de voorschool kwam namelijk (in eerste instantie) een genuanceerder beeld naar voren dan de inspectie heeft waargenomen. Dit is een gevolg van een verschil tussen wat al ontwikkeld is en wat in de eigen ogen van de medewerkers van deze locatie toch nog beter zou kunnen. Het betrokken personeel van de voorscholen is, met andere woorden, iets te kritisch geweest over het eigen functioneren. Een van de belangrijkste kenmerken van de binnen Waalwijk ontstane sfeer rond VVE, is dat noch de gemeente, noch de locaties stil blijven staan bij de inmiddels bereikte kwaliteit. Voortdurend blijven alle betrokkenen met elkaar in gesprek om de uiteindelijke doelstelling nog dichterbij te brengen, namelijk dat de kinderen uit de VVE-doelgroep minstens een deel van hun achterstand hebben goedgemaakt als ze in groep 3 van het basisonderwijs instromen. Het is echter nog te vroeg om daar nu al een gefundeerde uitspraak over te doen. Pagina 19 van 28

20 Pagina 20 van 28

21 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente Waalwijk HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? 3 - Of de kleuter een leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de kleuter een taal- of ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode in groep 1 blijkt dat kind een taal- en/of Nee ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? - Activiteitenplan Mikz 2012.pdf Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 115 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 91 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders Nee 2 Pagina 21 van 28

22 worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Pagina 22 van 28

23 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Pagina 23 van 28

24 Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? - Nota handhavingsbeleid Kindero~g 2012.PDF Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de 3 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in 3 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een 3 verordening, een beschikking, e.d.) - SUBSIDIEREGELING MAATSCHAPPELIJK DEFINITIEF.pdf - VERDEELBESLUIT SUBSIDIEPLAFOND DEFINITIEF.pdf - Advies college Budgetsubsidiëringen BV.pdf Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Pagina 24 van 28

25 Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Minimaal SPW3 met opleiding VVE-programma of Vversterk of een VVE module bij ROC Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan Nee 2 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Word document toegevoegd (op pagina 4) met toelichting over stand van zaken/wijzigingen VVE-koppels. Naam document 'Toelichting gemeente Waalwijk bij VVE bestandsopname'. Het convenant afspraken resultaten VVE en de monitor wordt op 20 juni 2012 ondertekend. Het ondertekende exemplaar wordt nagestuurd. Momenteel wordt de VVE-monitor uitgevoerd (teldatum ). De gegevens/analyse is gereed juli Dit wordt nagestuurd. Tevens wordt momenteel gewerkt aan het opzetten van wijkclusters. Schooljaar gaan deze van start. Onderliggend beleid wordt nagestuurd. Toelichting vraag 1a2: Aantal doelgroeppeuters Mikz op is 115 Aantal doelgroeppeuters Mikz op op een VVE-plus peuterspeelzaal is 91 Aantal gewichten 4-5 jarigen per in de gemeente Waalwijk is 76 Aantal doelgroeppeuters volgens vuistregel van het Rijk is dus 0,75 x 76 (is totaal aantal kleuters met leerlinggewicht in de gemeente) = 57 Toelichting vraag 1a2 - Aantal dagdelen VVE is: 53 (Handenbindertjes 8, Holder den Bolder 7, Kiekeboe 8, Okidoki 5, Peuterhofje 6, Pinkeltje 13, Turfke 6) VVE-plaatsen (53 VVE dagdelen per week/8 VVE doelgroepkinderen per dagdeel/gebaseerd op 4 dagdelen per week Toelichting 1a5 Mikz maakt gebruik van een peutervolgsysteem (zie notitie Stap voor Stap) De voorscholen maken gebruik van een leerlingvolgsysteem. Pagina 25 van 28

26 Pagina 26 van 28

27 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de vooren de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 7 A0.2 VE-basisvoorwaarden 7 A2 Groepsgrootte 7 A3 "Dubbele bezetting" 5 7 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 7 A5.2 Opgeleide leidsters 7 A5.3 Nederlands spreken 7 A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan 7 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 9 3 B2 Vooraf info aan ouders 2 10 B3 Intake 1 11 B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op school 6 6 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 7 5 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 2 10 C1.2 Doelgerichte planning 2 10 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad C1.4b Brede ontwikkeling 8 C1.4c Leeftijddifferentiatie 3 5 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau C2.5 Inrichting van de ruimte 4 8 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 12 D1.2a Planning hele groep 2 10 D1.2b Planning kleine groep 4 8 D1.2c Planning (zorg)leerlingen 6 6 D1.3 Evaluatie begeleiding 7 5 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 4 8 D2.2b Overleg ouders over externe zorg 12 D2.3 Volgen van de externe zorg 11 1 Pagina 27 van 28

28 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 12 E2 VVE evalueren E3 Opbrengsten evalueren 6 6 E4 Verbetermaatregelen 4 8 E5 VVE borgen E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 3 2 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 7 5 F2 Doorstroom naar vroegschool 5 2 F3 Warme overdracht 1 11 F4 Afstemming aanbod 7 5 F5 Afstemming ped/educ handelen 8 4 F6 Afstemming over ouders 9 3 F7 Afstemming begeleiding/zorg 11 1 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten 1 2 G3 Verlengde kleuterperiode 1 4 Pagina 28 van 28