DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE TEYLINGEN IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE TEYLINGEN IN 2012 Utrecht, februari Pagina 1 van 22

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Teylingen Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Teylingen Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 7 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 11 3 Conclusies 16 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 18 Pagina 2 van 22

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 3 van 22

4 Pagina 4 van 22

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Teylingen. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen over de locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin de zelfbeoordelingen van de locaties en in hoeverre deze oordelen overeenkomen met de oordelen van de inspectie op de twee bezochte locaties. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. De bezochte locaties hebben een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over de kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 22

6 Pagina 6 van 22

7 1 VVE in de gemeente Teylingen De gemeente Teylingen heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Teylingen In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). De door de gemeente aangegeven voor- en vroegscholen zijn opgenomen in tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Teylingen. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn ook bezocht. Voorschool: Voorschool: peuterspeelzaal kinderdagverblijf De Peuterkorf** De Kleine Wereld** Het Peuterperron* Het Lentepark* Olleke Bolleke* Jip & Janneke* Spelemaatjes* Speelpiraatjes* Spelemijntje/De Speelboot/Het Speeleiland* De Speelkameraadjes/het Speel-o-tel* De Woezel* Kiekeboe* Dribbel* B4KIDS Ooievaarsnest* B4KIDS Tovertuin* B4KIDS Kinderdreef* B4KIDS Bolderberg* De kinderdagverblijven De Speelkameraadjes/het Speel-o-tel en Spelemaatjes hebben aangegeven dat ze geen VVE aanbieden. Kinderdagverblijf Dribbel en peuterspeelzaal Olleke Bolleke hebben geen vragenlijst ingevuld. Kinderdagverblijf Ooievaarsnest heeft de vragenlijst slechts gedeeltelijk ingevuld. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd - Onderwijsachterstandenbeleid Teylingen Subsidiebeschikking B4kids februari Protocol Observatieformulier en aanvraag Voorschoolse educatie op de voorschoolse voorzieningen, Gemeente Teylingen 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Pagina 7 van 22

8 Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het gemeentelijke beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 2 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 2 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 2 Toelichting Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 3 Voldoende 1a5: Integraal VVE-programma In de OKE-wet is aangegeven dat voor de voorschoolse educatie een programma moet worden gebruikt waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. De gemeente heeft met alle peuterspeelzalen en sinds kort ook alle kinderdagverblijven de afspraak dat gebruik gemaakt wordt van het vernieuwde VVEprogramma Peuterpraat. Dit programma voldoet aan de wettelijke eisen. 1a6: Externe zorg De gemeente heeft voor de 0 tot 4-jarigen een zorgadviesteam (ZAT) ingericht. Voorscholen die zorgen hebben over bepaalde peuters kunnen dit in het ZAT inbrengen. Door deelname van verschillende externe zorgverleners aan dit netwerk, kan er snel en adequaat ingespeeld worden op de zorgvraag. 1b: VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau De gemeente heeft een werkgroep VVE ingesteld, waarin de gemeente, de schoolbesturen en de instellingen voor peuterspeelzaalwerk en kinderopvang zowel de aansturing als de uitvoeringszaken rond VVE bespreken. 2a: GGD-rapport De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de VVE-peuterspeelzalen en kinderdagverblijven beoordeelt en dat er recente GGD-rapporten zijn. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (art en 2.6) en de eisen aan de voorschoolse educatie (art. 1.50b en 2.8, en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie). Pagina 8 van 22

9 2 Verbeterpunten 1a1 Doelgroepdefinitie De gemeente Teylingen heeft geen definitie vastgelegd van wat een doelgroeppeuter is. Met de Ambulante Educatieve Dienst (AED) zijn afspraken gemaakt dat zij peuters die al deelnemen aan een voorschoolse voorziening observeren op basis van signalen van de pedagogisch medewerkers. De AED bepaalt vervolgens of het een doelgroepkind is, dat in aanmerking komt voor een derde en vierde dagdeel. Met de scholen zijn geen afspraken gemaakt over het hanteren van een doelgroepdefinitie. 1a2: Bereik Op basis van de onderwijsachterstandengelden is duidelijk dat de gemeente per 1 augustus 2011 voor 15 peuters een VVE-aanbod diende te realiseren. Dit aantal is gebaseerd op het aantal peuters, waarvan de ouders een laag opleidingsniveau hebben, de zogenaamde gewichtenkinderen. Omdat de gemeente Teylingen de indicering van de doelgroepkinderen heeft belegd bij de AED is nu niet duidelijk hoeveel potentiële doelgroeppeuters de gemeente daadwerkelijk heeft. Om na te gaan of VVE beschikbaar en succesvol is voor de doelgroepkinderen, is het wel van belang dat alle doelgroepkinderen in beeld zijn. Op dit moment wordt een kind pas geïndiceerd als doelgroeppeuter, als het al deelneemt aan een vorm van voorschoolse opvang. Er is op dit moment bij de gemeente geen zicht op het totaal aantal doelgroeppeuters, omdat van de kinderen die geen gebruik maken van een voorschoolse voorziening niet bekend is of het doelgroeppeuters zijn. Het maken van concrete afspraken met de consultatiebureaus en de andere instellingen over protocollen voor indicering en registratie van doelgroeppeuters is van belang om goed zicht te krijgen op het aantal doelgroepkinderen en het non-bereik. 1a3: Toeleiding Bij de toeleiding wordt gewaardeerd óf die op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. Omdat de gemeente nog geen zicht heeft op het totaal aantal doelgroeppeuters (volgens de eigen definitie) in haar gemeente, is er ook geen garantie dat alle peuters die dit nodig hebben, toegeleid worden naar een voorschool. De gemeente heeft wel afspraken gemaakt met de consultatiebureaus om ouders van peuters te stimuleren hun kind deel te laten nemen aan een peuterspeelzaal. Ook krijgen alle ouders een brief van de gemeente met daarin de adressen van de peuterspeelzalen in Teylingen. Maar beide acties zijn niet specifiek gericht op doelgroeppeuters en VVE. 1a4: Ouders De gemeente Teylingen heeft nog geen gericht gemeentelijk ouderbeleid. Dit betekent dat vanuit de gemeente nog geen antwoorden zijn gegeven op vragen zoals: - Welke ouders willen we bereiken? - Wat zijn hun wensen, mogelijkheden en omstandigheden? - Welke doelen willen we bereiken met ouderparticipatie in het kader van VVE? (Bijvoorbeeld ouders aansporen om ook thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten uit te voeren). - Hoe gaan we deze doelen bereiken? Welke afspraken maken we hierover met de instellingen voor voorschoolse opvang en scholen? - Hoe meten we of de doelen bereikt zijn? Voor het daadwerkelijk actief betrekken van ouders bij de VVE-activiteiten, zowel thuis als op de VVE-locatie is het van belang dit in gericht beleid te formuleren. Op deze wijze wordt vanuit de gemeente ook actief aangemoedigd dat ouders, in het verlengde van wat er op de VVE-locaties gebeurt, ook thuis ontwikkelingsstimulerend gedrag gaan vertonen. Volgens de gemeente hebben de plusleidsters, die op de voorscholen de uitvoering van VVE controleren en begeleiden, ook de taak om naar de uitvoering van de VVE- oudercomponent te kijken. Dit wordt door de gemeente echter niet verder gemonitord of van tevoren in doelen vastgelegd. Ook blijkt uit de zelfevaluaties van de locaties dat de ouderbetrokkenheid nog een punt van ontwikkeling is. Pagina 9 van 22

10 1a7: Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen De gemeente heeft met de voor- en vroegscholen geen afspraken gemaakt over de manier waarop de voor- en vroegscholen zelf de kwaliteit van VVE in beeld moeten brengen en moeten borgen. 1a8: Doorgaande lijn Er is op dit moment geen concreet gemeentelijk beleid en er zijn geen gerichte afspraken met de voorschoolse instellingen en scholen over een soepele doorgaande lijn. Het gaat hier om onder andere beleid gericht op afstemming van het aanbod en de zorg en begeleiding (bijvoorbeeld een terugkoppeling van de vroegschool aan de voorschool) en samenwerking op het gebied van het betrekken van ouders. Er zijn wel afspraken gemaakt over de overdracht van gegevens middels de observatieformulieren van Peuterpraat. Als het om zorgkinderen gaat volgt er een warme overdracht. Daarnaast is er een tendens dat steeds meer peuterspeelzalen intrekken in een basisschool. Hierdoor worden de mogelijkheden vergroot om de doorgaande lijn te versterken. 1a9: VVE-resultaten De gemeente is op dit moment bezig om afspraken te maken met de schoolbesturen en instellingen voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk over wat de resultaten van VVE moeten zijn. Dit is een wettelijke verplichting, opgenomen in de OKE-wet en overgenomen in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Wet op het primair onderwijs. Er zijn al afspraken over het aanleveren van Cito toetsgegevens van de leerlingen eind groep 2, waarbij aangegeven wordt of een kleuter VVE gehad heeft in de voorschool. Wat de concrete resultaten moeten zijn van de (doelgroep)kinderen is nog niet vastgesteld. 1c: Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Hoewel de gemeente goed zicht houdt op de voorwaarden en uitvoering van VVE, worden de kwaliteit en resultaten van VVE door de gemeente nog niet systematisch gemonitord en geëvalueerd. 2b: Gemeentelijk subsidiekader De gemeente heeft een subsidie beschikking voor de instellingen voor voorschoolse instellingen. Hierin zijn echter niet alle kwaliteitsvoorwaarden opgenomen, zoals aangegeven in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Pagina 10 van 22

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep Het Peuterperron 16 6 De Peuterkorf VVE Kinderdagverblijf aantal peuters waarvan doelgroep Het Lentepark 25 0 De Kleine Wereld 53 6 Jip & Janneke 12 6 Speelpiraatjes Spelemijntje/De Speelboot/Het 70 2 Speeleiland De Woezel 70 0 Kiekeboe 80 0 B4KIDS Ooievaarsnest B4KIDS Tovertuin 27 5 B4KIDS Kinderdreef 37 4 B4KIDS Bolderberg 42 4 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 84 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen en kinderdagverblijven die volgens de gemeente VVE aanbieden hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Vier locaties hebben de vragenlijst niet ingevuld en één locatie slechts gedeeltelijk. In de vragenlijst hebben de locaties aangegeven hoe ze zichzelf beoordelen op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een tweetal locaties met doelgroepkinderen bezocht: één peuterspeelzaal en één kinderdagverblijf. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. Hoewel de gemeente heeft aangegeven dat deze locaties beiden al VVE aanbieden, bleek dit op het kinderdagverblijf niet het geval. De leidsters waren hier nog niet geschoold voor het VVEprogramma. Om deze reden heeft de inspectie op deze locatie op enkele aspecten geen oordeel uitgesproken, omdat van de leidsters niet verwacht kon worden dat ze aan deze aspecten al konden voldoen. In onderstaande tabellen staan de oordelen gebaseerd op de zelfevaluaties van de VVE-locaties en geverifieerd op de twee locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de Pagina 11 van 22

12 inspectieoordelen van de bezochte locaties overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte locaties klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat sommige indicatoren niet in de vragenlijst zijn opgenomen (met name pedagogisch en educatief handelen) en op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de zelfevaluaties van de locaties. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel naar aanleiding van de twee bezoeken positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel uit de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 1 12 = A0.2 VVE-basisvoorwaarden A2 Groepsgrootte 13 = A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 13 = A5.2 Opgeleide leidsters 13 = A5.3 Nederlands spreken 2 11 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan Toelichting: Vier kinderdagverblijven voldoen nog niet aan de basis kwaliteitsvoorwaarden die volgens de wet gerealiseerd moeten zijn voor VVE (A0.2). De dubbele bezetting is niet gerealiseerd op vijf kinderdagverblijven (A3). Op zes kinderdagverblijven zijn de leidsters nog niet opgeleid om met het VVE-programma te werken (A5.4). Twee kinderdagverblijven geven bovendien aan dat de leidsters onvoldoende Nederlands spreken (A5.3). Geconcludeerd kan worden dat veel locaties nog niet volledig voldoen aan de kwaliteitsvoorwaarden die in de wet gesteld zijn. De GGD zal dit in haar jaarlijkse toezicht meenemen en zal hier op handhaven. Dit beeld klopt ook met het beeld tijdens de bezoeken. De peuterspeelzaal was al ver met de implementatie van VVE, terwijl het kinderdagverblijf nog aan het begin stond. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 13 = B2 Vooraf info aan ouders 2 11 = B3 Intake 1 11 = B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op voorschool 12 = B6 Info ouders over ontwikkeling kind Toelichting: Er is op geen enkele locatie sprake van gericht ouderbeleid, waarbij is aangegeven welke doelen gesteld zijn, wat de wensen en mogelijkheden van ouders zijn, welke acties worden ondernomen en hoe en wanneer gemeten wordt of de doelen bereikt zijn. Ook worden er nog geen activiteiten georganiseerd gericht op meer participatie van de ouders. Voor succesvol VVE is het van belang dat ouders thuis en/of op de voor- en vroegschool ook actief de ontwikkeling van hun kind stimuleren. Voor VVE-locaties is het een belangrijke taak om ouders gericht hiertoe aan te moedigen. Het gaat hierbij vooral om die ouders die nog Pagina 12 van 22

13 onvoldoende ondersteunend gedrag laten zien. Dit betekent voor veel locaties vaak dat de aandacht verschoven dient te worden van aanbod gerichte activiteiten, naar meer maatwerk activiteiten om ouders gericht te helpen in hoe ze hun kind kunnen ondersteunen. De gemeente geeft aan dat het gebruikte VVE-programma een oudercomponent bevat en dat de plusleidsters toezien op de uitvoering van deze oudercomponent. Dit blijkt nu nog niet gerealiseerd te worden. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1 Aanbod C1.1 Integraal programma 13 + C1.2 Doelgerichte planning C1.3 Aanbod taal 1 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 1 C1.4b Brede ontwikkeling 1 7 C1.4c Leeftijddifferentiatie 3 5 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 3 5 C2 Pedagogisch handelen C2.1 Pedagogisch handelen 2 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 2 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 2 C2.4 Bevorderen autonomie kind 2 C2.5 Inrichting van de ruimte C3 Educatief handelen C3.1 Afstemming leidsters 1 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 1 C3.3 Interactie bevorderen 1 C3.4 Betrokkenheid kinderen 2 C3.5 Aanpakgedrag 1 C3.6 Responsiviteit 1 C3.7 Afstemming op verschillen 1 Toelichting: Alle voorschoollocaties maken gebruik van de nieuwe versie van het VVE-programma Peuterpraat. Hoewel dit programma nog niet erkend is als integraal VVE-programma, bevat het in voldoende mate een beredeneerd aanbod voor de vier ontwikkelingsgebieden: taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Het werken met een doelgerichte planning en het aanpassen van het aanbod op de verschillen in leeftijd en ontwikkelingsfase, is nog een belangrijk aandachtspunt voor de locaties. Het pedagogisch handelen is uitsluitend op de twee locaties bekeken. De meeste indicatoren op dit gebied komen niet voor in de digitale vragenlijst. Op beide locaties is sprake van een positief en warm pedagogisch klimaat, waarin de kinderen voldoende de mogelijkheid hebben om zich vrij en veilig te ontwikkelen. Het educatief handelen is alleen beoordeeld op de peuterspeelzaal. Op het kinderdagverblijf is het educatief handelen, zoals voor VVE van belang is, nog niet aangetroffen. Deze indicatoren zijn echter niet beoordeeld omdat de leidsters nog geen VVE-training hebben gehad. Op de helft van alle locaties is de inrichting van de ruimten nog een belangrijk aandachtspunt. Het gaat hierbij om het creëren van een uitnodigende en taaluitlokkende (leer)omgeving, gebruik makend van veel levensecht materiaal. Pagina 13 van 22

14 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen D1.2 Planmatige begeleiding 10 2 D1.3 Evaluatie begeleiding D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 1 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 7 5 = D2.3 Volgen van de externe zorg Toelichting: Op vrijwel alle locaties wordt gebruik gemaakt van hetzelfde observatiesysteem om de brede ontwikkeling van de kinderen te volgen. In dit observatiesysteem ontbreekt echter het onderdeel rekenkundige oriëntatie. Hierdoor voldoet dit volgsysteem niet aan de eisen die in het kader van VVE gesteld worden. Het vervolgens benutten van de informatie uit het volgsysteem voor planmatige zorg en begeleiding is bij een groot aantal peuterspeelzalen en kinderdagverblijven nog een aandachtspunt. Veel locaties geven aan dat ze onvoldoende zicht hebben op kinderen die externe zorg nodig hebben. Het vroeg signaleren van problemen is een belangrijk onderdeel van VVE. Dit is dan ook een belangrijk ontwikkelpunt. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 5 7 = E2 VVE evalueren E3 Opbrengsten evalueren 5 7 = E4 Verbetermaatregelen E5 VVE borgen 5 7 = Toelichting: Het zorgen voor voldoende kwaliteit is nog voor veel locaties een aandachtspunt. Het is van belang dat er iemand verantwoordelijk is voor het evalueren en borgen van de kwaliteitstandaarden van VVE. Dit betekent voor de voorscholen dat er gericht VVE-beleid moet zijn, waarin de kwaliteitsstandaarden zijn geformuleerd, inclusief concrete doelen. Vervolgens dient er jaarlijks nagegaan te worden of de locaties nog aan deze kwaliteitsstandaarden voldoen. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg F2 Doorstroom naar vroegschool = F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod 11 1 = F5 Afstemming ped/educ handelen 12 = F6 Afstemming over ouders 11 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 12 = Toelichting: De voorscholen geven aan dat er op zich voldoende coördinatie is tussen voorscholen en basisscholen. Vooral de (warme) overdracht van de peuter naar de basisschool is voldoende gewaarborgd. Veel aspecten van de doorgaande lijn verdienen echter nog de aandacht. Zo worden er maar zelden afspraken gemaakt over het aanbod, het pedagogisch en educatief handelen en de zorg. Ook de ouderbetrokkenheid wordt niet vaak op elkaar afgestemd. Pagina 14 van 22

15 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten Toelichting: Omdat op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt zijn over de gewenste resultaten van VVE doet de inspectie nog geen uitspraak over de resultaten. Pagina 15 van 22

16 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. VVE op gemeenteniveau Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De gemeente Teylingen heeft relatief weinig doelgroepkinderen. Voor slechts 15 kinderen wordt er vanuit het Rijk VVE-subsidie verleend. De gemeente investeert echter ook eigen gemeentegelden en heeft er voor gekozen om VVE breed in de gemeente in te voeren. Dit betekent dat alle peuterspeelzalen en kinderdagverblijven een VVE-programma aanbieden en dat alle leidsters hiervoor geschoold worden. Tevens bekostigt de gemeente vanaf dit jaar extra uren voor een VVE-plusleidster die op verschillende gebieden verantwoordelijk wordt voor het verhogen van de kwaliteit van VVE. Hiermee geeft Teylingen kwalitatief en kwantitatief een flinke impuls aan voorschoolse educatie. De uitrol van VVE is echter nog in volle gang. Bij de bezoeken bleek dat veel leidsters nog niet geschoold zijn voor VVE. Dit zal de komende jaren verder zijn beslag moeten krijgen. Er zijn nog enkele aandachtspunten om VVE te versterken. Bijvoorbeeld op het gebied van de doelgroepdefinitie en het bereik. Om ervoor te zorgen dat alle kinderen tijdig gesignaleerd worden en deelnemen aan een VVE-programma, is het belangrijk dat de gemeente de regie neemt en met de betrokken partijen sluitende afspraken maakt over definiëring, signalering, registratie en toeleiding. Hierdoor krijgt de gemeente beter zicht op het aantal doelgroeppeuters (sluitende registratie bij consultatiebureau) en kan de monitoring van de toeleiding naar VVE ter hand genomen worden om na te gaan of er een bereik van 100 procent gerealiseerd wordt, zoals vanuit de rijksregeling is aangegeven. Omdat de scholen in Teylingen niet meer dan 7 procent gewichtenkleuters hebben, wordt van hen niet verwacht dat ze een volledig VVE-programma aanbieden. Belangrijk is wel dat er voldoende aandacht is voor een soepele doorgaande lijn van peuterspeelzaal/kinderdagverblijf naar de basisschool. Hier zijn geen concrete afspraken over gemaakt. Daarnaast zijn er nog enkele aspecten waar de gemeente mee aan de slag kan om de kwaliteit van VVE te verbeteren: - het vaststellen van wat het concrete inhoudelijke resultaat van VVE moet zijn. Dit is een wettelijke verplichting. - het formuleren van concreet ouderbeleid, waarbij het doel vooral gericht is op het vergroten van de betrokkenheid van ouders bij het stimuleren van de ontwikkeling van hun kinderen. - het vaststellen van kwaliteitsstandaarden waar de VVE-locaties aan moeten voldoen. Dit betekent ook het maken van afspraken met de instellingen voor voorschoolse opvang over de wijze waarop zij gaan verantwoorden dat ze aan deze kwaliteitsstandaarden voldoen. VVE op locatieniveau Ook de voorscholen in Teylingen zijn nog hard bezig met de invoering van VVE. Uit de vragenlijsten en uit de bezoeken blijkt dat de mate waarin VVE al geïmplementeerd is per voorschoollocatie nog erg verschilt. Bij de implementatie en de verdere ontwikkeling van VVE in Teylingen kunnen de kwaliteitsaspecten die in dit rapport genoemd zijn een goede leidraad zijn. Pagina 16 van 22

17 Pagina 17 van 22

18 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Ja (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Ja een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Ja blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Nee 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Ja Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de Ja onderwijsachterstandsgelden van het Rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus Ja 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 33 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 33 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Ja beschreven? - voor -en vroeg schoolse educat~011def.pdf 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van Nee 2 de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? er is een afspraak tussen de gemeente en het consultatiebureau om aan ouders te vragen of het kind naar een vorm van opvang gaat en zoja welke. Mocht een kind niet naar een kinderdagverblijf of peuterspeelzaal gaan stimuleert het consultatiebureau de ouders hun kind wel naar een peuterspeelzaal te laten gaan. Daarnaast stuurt de gemeente 2 keer per jaar een brief naar ouders/ verzorgers om hen te attenderen op de peuterspeelzalen in Teylingen. Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen Nee 2 worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, Nee 2 d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, Nee 2 waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders Nee worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk Pagina 18 van 22

19 ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Ouders worden geinformeed door het consultatiebureau, kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal over het VVE beleid. Bijna alle locaties in Teylingen (kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en een gastouderbureau) dragen het VVE programma Peuterpraat uit. Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? De screening van een doelgroep kind wordt uitgevoerd door de Ambulante Educatieve Dienst Leiden. De gemeente ontvangt niet de screeningslijsten van de AED maar alleen de bevestiging of het een doelgroep kind is of niet. Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Dit is verwerkt in het voorschoolse programma Peuterpraat, er is veel aandacht voor. Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? De gemeente maakt een start met het volgen van de VVE kinderen naar de basisschool. Met de scholen is de afspraak gemaakt dat de gemeente de CITO gegevens ontvangt van het VVE kind eind groep2. 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? Nee Nee Nee Nee 2 Nee 2 Nee 2 Ja Nee Nee 2 Ja 1a8 Doorgaande lijn Pagina 19 van 22

20 Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Alle peuters gaan met de leeftijd van 4 naar de basisschool. Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? - Protocol observatieform Teylin~kingen.doc Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Met de werkgroep VVE komen wij halfjaarlijks samen, met de betrokken kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en gastouderbureau hebben wij vaker overleg om tot afspraken te komen. Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Ja Nee Ja Nee 2 Nee 2 Nee 2 Nee 2 Ja Ja Ja Nee Nee Pagina 20 van 22

21 Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? Met de werkgroep VVE komen wij halfjaarlijks samen, met de betrokken kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en gastouderbureau hebben wij vaker overleg om tot afspraken te komen. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? Het VVE beleid besproken met het werkveld en waarnodig bijgesteld. DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Nee Nee Antwoord Oordeel Nee Nee 2 Nee Nee 2 Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Dit maakt deel uit van het VVE programma, een locatie mag geen VVE locatie zijn als het niet aan deze voorwaarden voldoet. Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan Nee 2 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Het doorgeven van alle locaties lijkt overbodig omdat alle locaties terug zijn te vinden in het Pagina 21 van 22

22 LRKP. Wat gebeurt er met de uitkomsten van deze gegevens? Pagina 22 van 22