DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE HARDENBERG IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE HARDENBERG IN 2012 Utrecht, januari 2013 HB

2 Pagina 2 van 28

3 INHOUD Voorwoord 5 1 VVE in de gemeente Hardenberg Overzicht van de voor en de vroegscholen in Hardenberg Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 10 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 13 3 Conclusies 19 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 21 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor en de vroegscholen 27 Pagina 3 van 28

4 Pagina 4 van 28

5 Voorwoord In de Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur Primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 28

6 Pagina 6 van 28

7 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Hardenberg. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 7 van 28

8 Pagina 8 van 28

9 1 VVE in de gemeente Hardenberg De gemeente Hardenberg heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Hardenberg In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom kan de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader invullen: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Hardenberg. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool: kinderdagverblijf Vroegschool: Basisschool De Rolwip ** Pippeloentje * De Eiber ** Wollewei * Wolkenwietje * De Elzenhof * Dikkertje Dap * De Vlinder * De Kastanjehof * Casper Diemer * De Regenboog * Windesheim * Toelichting: Vijf voorscholen en zeven basisscholen hebben een vragenlijst ontvangen. Alle vragenlijsten zijn geretourneerd. Twee locaties, peuterzaal De Rolwip en basisschool De Eiber, zijn in combinatie bezocht door de inspectie. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Opzet VVE conform eisen Wet Oke van (notitie opzet VVE). Afspraken CJG Hardenberg doelgroepkinderen voorschools in beeld. Motivering keuze VVE programma Uk en Puk definitief. Peilkaart B bijlage bij eindrapport doorgaande (leer)lijn. Eindrapportage werkgroep voorschoolse zorg De doorgaande (leer)lijn van voorschoolse voorziening naar primair onderwijs Werkplan Lokale Educatieve Agenda eindversie april Evaluatie monitoring en doelen themagroep onderwijskansen Subsidiebeschikking VVE Stichting Peuterspeelzalen Hardenberg Voorstel voorbereiding toezicht en handhaving peuterspeelzalen GGD IJsselland. Mail van GGD IJsselland met bericht over datum VVE inspecties Pedagogisch Beleid St. Peuterspeelzalen Avereest. Pedagogisch Beleid St. Peuterspeelzalen Hardenberg e.o. Informatieboekje St. Peuterspeelzalen Avereest. Opleidingsplan VVE SPH. Opleidingen leidsters SPA november Pagina 9 van 28

10 Scholingsplan SPA. 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage I bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 2 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 3* 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 3 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Oordelen met een asterisk (*) zijn door de inspectie bijgesteld Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: Oordelen 1. Verbeterpunten - Definitie doelgroepkind (1a1) De gemeente Hardenberg hanteert in verschillende notities de volgende definitie van een doelgroeppeuter: - Gewichtenkinderen, dat wil zeggen kinderen met een schoolgewicht o.g.v. de Wet op het primair onderwijs op basis van de vooropleiding van de ouders; - Kinderen met een sociaal medische indicatie van het consultatiebureau van de JGZ op basis van de omgevingsanalyse van het RIVM. Er is geen definitie van een doelgroepkleuter bepaald. Dit is een verbeterpunt. - Bereik (1a2) Onder bereik wordt verstaan het aantal kindplaatsen dat beschikbaar moet zijn voor doelgroepkinderen. Dit wordt (jaarlijks) vastgesteld op basis van 75% van het aantal gewichtenleerlingen in de gemeente in de leeftijd van 4 en 5 jaar. Pagina 10 van 28

11 De gemeente geeft in de vragenlijst aan dat op 1 augustus 2011 in totaal voor 64 peuters een VVE-aanbod gecreëerd moet zijn. De gemeente heeft echter niet in beeld hoeveel doelgroeppeuters er in de gemeente zijn (op grond van de eigen definitie en op grond van het aantal gewichtenleerlingen). In de monitor schrijft de gemeente ook dat het absolute aantal doelgroeppeuters nog niet bekend is en daardoor geen percentage bereik kan worden gegeven. Het bereik is daarom aangemerkt als verbeterpunt. - Toeleiding (1a3) Op gemeentelijk niveau is vastgesteld wat de rol is van de jeugdgezondheidszorg en de voorschoolse voorzieningen bij de toeleiding naar voor- en vroegschoolse educatie. Er zijn afspraken over wie er verantwoordelijk is en de uitvoering van de toeleidingsactiviteiten is duidelijk. Dat is ook vastgelegd in procedures en stroomschema s. De gemeente heeft echter geen zicht op het non-bereik van doelgroeppeuters. Er is niet in beeld welke ouders hun kind niet naar VVE laten gaan, terwijl het wel doelgroeppeuters zijn. Dit is een verbeterpunt. - Ouders (1a4) De inspectie verwacht dat er op gemeentelijk niveau ouderbeleid is ontwikkeld waarbij wordt ingegaan op: o de ouderpopulatie; o het informeren van ouders; o de intakeprocedure; o ontwikkelingsgerichte activiteiten in de gemeenten o participatie van de ouders; o informeren over de ontwikkeling van kinderen; o rekening houden met de thuistaal. Op enkele van bovenstaande punten is er in de gemeente Hardenberg in beperkte mate beleid ontwikkeld. In de beleidsstukken van de gemeente is nauwelijks informatie te vinden over ouderbeleid in relatie tot VVE. De gemeente verwijst in de vragenlijst naar beleidstukken en informatieboekjes van de peuterspeelzalen. Wel is afgesproken dat alleen VVE-programma s worden gebruikt met een oudercomponent en dat de ouders over de ontwikkeling van hun kind geïnformeerd worden middels het OVP (ontwikkelvolgsysteem voor peuters). Echter, het ontbreekt op gemeentelijk niveau aan een beschrijving van de ouderpopulatie, waarvan een analyse is gemaakt, het informeren van de ouders, de intakeprocedure, over ontwikkelingsgerichte activiteiten, de participatie van ouders en de thuistaal. Deze verbeterpunten bij het aspect ouders worden in de vragenlijst ook door de gemeente aangegeven. - Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen (1a7) Er is geen gemeentelijk beleid over de invulling van de kwaliteitszorg op de voor- en vroegscholen. Het ontbreekt aan afspraken met de schoolbesturen en houders van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven over het realiseren en borgen van de kwaliteit van de aangeboden voor- en vroegschoolse educatie (een intern systeem voor kwaliteitszorg). Dit is een verbeterpunt. - Doorgaande lijn (1a8) Er zijn op gemeentelijk niveau afspraken gemaakt over een warme overdracht van de voor- naar de vroegscholen. Dat gebeurt met een vastgesteld overdrachtsformulier. De inspectie constateert dat de werkgroep onderwijskansen in het LEA-overleg noodzakelijk beleid agendeert rondom het aspect doorgaande lijn. Veel activiteiten verkeren echter nog in het stadium van inventarisatie, maar het overleg biedt wel zicht op verbetering. Op de andere punten ontbreekt gemeentelijk beleid gericht op een doorgaande lijn tussen de voor- en de vroegscholen. Er zijn geen afspraken vastgelegd over een inhoudelijke afstemming van het aanbod, de doorstroom van de voor- naar de vroegschool, het pedagogisch klimaat en educatief handelen, het ouderbeleid en de zorg en begeleiding. Dit is een verbeterpunt. Pagina 11 van 28

12 2. Voldoende oordelen - Integraal VVE-programma (1a5) In de gemeente Hardenberg wordt ingezet op het integrale VVE-programma Puk & Ko. Tevens zijn er afspraken gemaakt over het hanteren van een peuter- en leerlingvolgsysteem. - Externe zorg (1a6) Voor peuters die zorg nodig hebben van een externe instantie, is in de gemeente Hardenberg de werkgroep voorschoolse zorg 0-4-jarigen ingesteld. Doel is om samen met de voorschoolse voorzieningen en het CJG ouders met vragen over ontwikkeling van en zorg over hun kind, hulp te beiden. In de zorgstructuren is duidelijk wie wanneer verantwoordelijk is voor een kind. - Resultaatafspraken (1a9) In de gemeente Hardenberg hebben de betrokkenen bij VVE in het bestuurlijk overleg resultaatafspraken VVE vastgelegd. Om de doelgroepkinderen zoveel mogelijk in een gelijke positie te brengen als nietdoelgroepkinderen is bewust gekozen voor het volgende vergelijkingsdoel: - De gemiddelde score van de doelgroepleerlingen die VVE hebben gevolgd ligt maximaal 5% lager dan de gemiddelde score van (niet doelgroep) leerlingen die geen VVE hebben gevolgd. - VVE-coördinatie (1b) Op gemeentelijk niveau zijn samenwerkingsverbanden van basisscholen, peutergroepen / kinderdagverblijven en het consultatiebureau geformeerd. Dit alles gebeurt onder leiding van een coördinator VVE, die binnen het LEA-overleg de werkgroepen doorgaande lijn, sociale competentie en zorg in de voorschoolse periode aanstuurt. Daarnaast vindt er overleg plaats in de themagroep onderwijskansen, die is voortgekomen uit het onderwijs kansenplan. - Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (1c) Op gemeentelijk niveau zijn afspraken gemaakt over een jaarlijkse VVE-monitor gericht op het in kaart brengen van de resultaten van VVE. Uit de monitor is op te maken dat (tenminste) jaarlijks op gemeentelijk niveau de afspraken over VVE geëvalueerd worden, waarbij in ieder geval aan bod komt de doelgroepbepaling, het bereik en de toeleiding, de doorgaande lijn, de warme overdracht, de resultaten van VVE, de sociale competenties en de zorgstructuur. Daarmee voldoet de gemeente Hardenberg aan de eis dat jaarlijks de VVE-afspraken worden geëvalueerd, dat de bevindingen worden gerapporteerd en dat eventuele verbeterpunten worden benoemd en uitgevoerd. - GGD-rapport (2a) De gemeente Hardenberg heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt. Verder blijkt uit het toezicht handhaving kinderopvang blijkt dat de gemeente Hardenberg per de A-status heeft. De inspectie beoordeelt deze indicator daarom als voldoende. - Gemeentelijk subsidiekader (2b) De gemeente Hardenberg heeft in de subsidiebeschikking alle voorwaarden opgenomen uit de OKE-wet. Concreet wil dat zeggen dat voldaan wordt aan de volgende punten: - een maximale groepsgrootte van 16 peuters; - een dubbele bezetting voor een groep; - minimaal 4 dagdelen of 10 uur VVE per week; - de pedagogisch medewerkers zijn minimaal op MBO-3 niveau geschoold; - de pedagogisch medewerkers zijn voldoende geschoold voor het VVE-programma; - elke pedagogisch medewerker beschikt over een opleidingsplan. 3. Voorbeelden voor anderen Op gemeentelijk niveau zijn geen voorbeelden voor anderen vastgesteld. Pagina 12 van 28

13 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn ófwel door de formulering van de vragen, ófwel door bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep De Rolwip Wollewei 0 0 Dikkertje Dap 0 0 VVE Kinderdagverblijf aantal peuters waarvan doelgroep Pippeloentje 0 0 Wolkenwietje 0 0 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er16 doelgroeppeuters op de voorscholen. Opvallend is dat alleen peuterspeelzaal De Rolwip de aantallen heeft ingevuld. Van de overige instellingen zijn geen gegevens aanwezig. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. Een peuterspeelzaal (De Rolwip) Geen kinderdagverblijf Een vroegschool (groep 1 en 2 van basisschool De Eiber) De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn ( - ) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte locaties klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Pagina 13 van 28

14 Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voorzover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport* 1 = A0.2 Voorschoolse educatie* 1 = A2 Groepsgrootte* 1 = A3 "Dubbele bezetting" 2 + A4.1 Voldoende VVE-tijd per week* 1 = A5.2 Opgeleide leidsters* 1 = A5.3 Nederlands spreken* 1 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters en leerkrachten A5.5 arlijks opleidingsplan* 1 = Toelichting: - De meeste indicatoren zijn alleen van toepassing op de voorschool. Die zijn met een * gemarkeerd - Op twee indicatoren na zijn alle condities waaronder VVE wordt uitgevoerd op orde. - De oordelen van de inspectie tijdens de bezoeken komen bij zes indicatoren overeen met de oordelen uit de zelfevaluaties (=). - De oordelen van de inspectie is bij indicator A3, Dubbele bezetting positiever (+) dan alle locaties zelf in de vragenlijsten. - De leidsters van de peuterzaal zijn gecertificeerd voor een specifiek VVE-programma (A5.5). Voor de leerkrachten op de vroegschool is dit een verbeterpunt Verschil OUDERS bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 2 = B2 Vooraf info aan ouders 2 + B3 Intake B4 Thuis VVE-activiteiten 2 + B5 VVE-participatie van ouders op school B6 Info ouders over ontwikkeling kind 2 - B7 Thuistaal 2 Toelichting: - De meeste indicatoren in dit domein zijn in orde. - De oordelen van de inspectie komt bij één indicator overeen met de oordelen uit de zelfevaluatie (=), is drie keer positiever (+) en twee keer negatiever (-). - Een verbeterpunt voor de voor- en vroegschool is de uitwerking van een gericht ouderbeleid. Door de wensen van ouders te inventariseren en het formuleren van eigen doelen kan mede op basis daarvan het ouderbeleid ingericht worden. - Op de voorscholen wordt de informatie over gedrags-, ontwikkelings- en kindkenmerken in onvoldoende mate in het intakeformulier (B3) opgenomen. - Het stimuleren van ouders te participeren in VVE-activiteiten op school (B5) is op de voorschool een ontwikkelpunt. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 2 + C1.2 Doelgerichte planning C1.3 Aanbod taal 1 1 C1.4 Voldoende differentiatie 1 1 Pagina 14 van 28

15 C2.1 Pedagogisch handelen 2 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 2 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 2 C2.4 Bevorderen autonomie kind 2 C2.5 Inrichting van de ruimte 2 - C3.1 Afstemming leidsters/leerkrachten 2 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 2 C3.3 Interactie bevorderen 2 C3.4 Betrokkenheid kinderen 2 C3.5 Aanpakgedrag 2 C3.6 Responsiviteit 2 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 1 1 Toelichting: - Aangezien de meeste indicatoren over de uitvoering van VVE niet in de vragenlijst staan, bevat deze tabel vooral de oordelen van de inspectie. Drie indicatoren van het aspect uitvoering staan in de vragenlijsten. - Van de drie oordelen die ook in de vragenlijst voorkomen, zijn de oordelen van de inspectie bij de indicator C1.1 positiever (+) en indicator C1.2 en C2.5 negatiever (-) dan die uit de zelfbeoordelingen in de vragenlijsten. - In alle locaties werd de educatie aangeboden met behulp van een integraal VVE-programma (C1.1) dat voldoet voor het aanbod van de vier ontwikkelingsgebieden: taal, rekenenwiskunde, motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling. - Een doelgerichte planning van het aanbod van activiteiten en het bijhouden, evalueren en bijstellen van het aanbod taal en differentiatie is een ontwikkelpunt op de voorschool (C1.2, C1.3 en C1.4). - Het pedagogisch klimaat is kindvriendelijk en respectvol. Kenmerkend is de responsieve houding van de leidsters en de leerkrachten in de omgang met kinderen en het stimuleren van de betrokkenheid van de peuters (C2.1, C2.2, C2.3 en C2.4). - De inrichting van de lokalen is een verbeterpunt. De leeromgeving kan uitdagender gemaakt worden door aanwezigheid van echte materialen en door verdieping van spelmogelijkheden voor de kinderen. - Het educatief handelen van de leidsters en leerkrachten is grotendeels van voldoende niveau. - De afstemming onderling is een verbeterpunt. - De inspectie vraagt nadere aandacht voor afstemming van activiteiten op verschillen in ontwikkelingsbehoeften van peuters. Er is geen duidelijke koppeling tussen kindobservaties en de planning van activiteiten op de voorschool waargenomen (C3.7) Verschil ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen D1.2 Planmatige begeleiding 1 1 D1.3 Evaluatie begeleiding D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 2 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 2 + D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg = D2.3 Volgen van de externe zorg 2 = Toelichting: - Ook van dit aspect staan niet alle indicatoren in de vragenlijst. Vandaar dat niet overal een vergelijking is te zien in de rechterkolom van de tabel (D1.2, D1.4 en D2.2a). - Voor de overige vier indicatoren geldt dat het oordeel van de inspectie bij één indicator positiever (+), bij twee indicatoren negatiever (-) is, en bij twee indicatoren gelijk is aan (=) het oordeel uit de zelfevaluaties. - De zorg en begeleiding is op de vroegschool op orde. Op de voorschool is dit nog niet het geval. Het volgen van de ontwikkeling van de kinderen, de planmatige begeleiding, de evaluatie van de begeleiding beoordeelt de inspectie als verbeterpunten (D1.1 t/m D1.3). Pagina 15 van 28

16 - Het volgen van de externe zorg is voor alle bezochte locaties als voldoende beoordeeld. Op zowel de voor- als de vroegschool is helder welke kinderen in aanmerking komen voor externe zorg en waarom. De inspectie waardeert deze indicator op de bezochte locaties positiever dan de locaties zelf deden in de vragenlijsten (+). KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 2 - E2 VVE evalueren 2 = E3 Opbrengsten evalueren E4 Verbetermaatregelen 2 - E5 VVE borgen 2 - E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 = Toelichting: - De kwaliteitszorg op de bezochte voor- en vroegschool is in ontwikkeling. Een systematische cyclus van evalueren, verbeteren en borgen ontbreekt. - Op bijna alle onderdelen zijn er verbeterpunten. Dit betreft onder andere VVE-coördinatie binnen de school, de evaluatie van de kwaliteit van VVE, verbetermaatregelen en het borgen van VVE. - De oordelen van de inspectie komen bij twee van de zes indicatoren overeen (=) met de ondervraagde VVE-locaties in de zelfevaluaties. - De overige indicatoren worden door de inspectie negatiever (-) beoordeeld dan de zelfevaluaties (E1, E3, E4 en E5). DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 2 + F2 Doorstroom naar vroegschool 1 - F3 Warme overdracht 2 + F4 Afstemming aanbod 2 = F5 Afstemming ped/educ handelen 2 = F6 Afstemming over ouders 2 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 2 = Toelichting: - De doorgaande lijn van de voor- naar de vroegschool is op bijna alle onderdelen een verbeterpunt. - De oordelen van de inspectie komen bij vier van de zeven indicatoren overeen (=) met de oordelen uit de zelfevaluaties. Bij twee indicatoren oordeelt de inspectie positiever (+) en bij een indicator negatiever (-). - Er is op de locaties sprake van VVE-coördinatie tussen vroeg- en voorschool. - Er is in de voorschool geen beleid zichtbaar gericht op een adequate doorstroom van de voor- naar de vroegscholen (F2). - Er vindt altijd een warme overdracht van de doelgroepkinderen plaats (F3). - De inhoudelijke afstemming tussen voor- en vroegschool ten aanzien van afstemming aanbod, pedagogisch en educatief handelen, ouderbeleid en begeleiding zorg vraagt nadere concretisering (F4 t/m F7). OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 1 - Pagina 16 van 28

17 - Toelichting: Aangezien er in Hardenberg op gemeentelijk niveau geen VVE-resultaatafspraken zijn gemaakt, kunnen indicator G1 en G2 niet beoordeeld worden op de VVE-locaties. - Indicator G3 is alleen beoordeeld op de vroegschool. Deze indicator ligt dit jaar boven de grens van 12%, er is onvoldoende onderbouwd hoe dit komt en daarom is het oordeel van de inspectie negatiever (-) dan het oordeel uit de zelfevaluaties. Pagina 17 van 28

18 Pagina 18 van 28

19 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Gemeentelijk VVE-beleid Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De inspectie heeft bijna alle oordelen uit de zelfevaluatie na verificatie overgenomen. Alleen het oordeel resultaten is, na toegezonden documentatie van de gemeente Hardenberg, naar boven bijgesteld.. Daarmee concludeert de inspectie dat de gemeente Hardenberg een realistisch zicht heeft op de stand van zaken rondom de vroeg- en voorschoolse educatie. Het gemeentelijk VVE-beleid is op orde op onderstaande indicatoren: - Integraal VVE-programma (1a5) - Externe zorg (1a6) - VVE-coördinatie (1b) - De resultaatafspraken VVE (1a9). - Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (1c) - GGD-rapport (2a) - Gemeentelijk subsidiekader (2b) Een aantal VVE-indicatoren op gemeentelijk niveau vraagt geheel of gedeeltelijk verbetering. Dit betreft: - Doelgroepdefinitie (1a1). De gemeente heeft in de beleidstukken geen definitie van een doelgroepkleuter bepaald. - Bereik (1a2). De gemeente heeft niet in beeld hoeveel doelgroeppeuters er in de gemeente zijn. - Toeleiding (1a3). De gemeente heeft nog geen zicht op het non-bereik van de doelgroeppeuters. - Ouders (1a4). Het ontbreekt op gemeentelijk niveau aan een beschrijving van de ouderpopulatie, waarvan een analyse is gemaakt, het informeren van de ouders, de intakeprocedure, over ontwikkelingsgerichte activiteiten, de participatie van ouders en de thuistaal. - Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen (1a7). Er zijn geen afspraken met de schoolbesturen en houders van peuterspeelzalen over het realiseren en borgen van de kwaliteit van de aangeboden voor- en vroegschoolse educatie (een intern cyclisch systeem van kwaliteitszorg). - Doorgaande lijn (1a8). Er is geen gemeentelijk beleid gericht op een doorgaande lijn tussen de voor- en vroegscholen wat betreft een inhoudelijke afstemming van het aanbod, het pedagogisch klimaat en educatief handelen, het ouderbeleid en de zorg en begeleiding. Kwaliteit van de uitvoering op de VVE-locaties In de gemeente Hardenberg hebben drie peuterspeelzalen, twee kinderdagverblijven en zeven basisscholen een digitale vragenlijst ontvangen. Allen hebben de vragenlijsten geretourneerd. De inspectie heeft vervolgens een peuterspeelzaal en een basisschool met doelgroepkinderen bezocht. Per indicator is in dit rapport aangegeven of het oordeel van de inspectie overeenkomt met alle zelfbeoordelingen van alle locaties die een vragenlijst hebben ingevuld. Bij 16 indicatoren is dit het geval, bij 8 indicatoren is de inspectie positiever en bij 13 indicatoren is de inspectie negatiever dan alle locaties in hun zelfbeoordelingen. De kwaliteit van de uitvoering van de voor- en vroegschoolse educatie op de bezochte VVElocaties is in voldoende mate aangetroffen in de condities, het aanbod, de het pedagogisch klimaat, het educatief handelen, de externe zorg en de warme overdracht. Pagina 19 van 28

20 Naast deze positief beoordeelde aspecten zijn er op de bezochte VVE-locaties ook verbeterpunten vastgesteld. Onderdelen van het ouderbeleid, de differentiatie, de zorg en begeleiding, de kwaliteitszorg en de afstemming in de doorgaande lijn vragen versterking. Tot slot In het basisonderwijs wordt steeds meer opbrengstgericht gewerkt. Ook bij VVE is dat mogelijk en wenselijk. Door de ontwikkeling en de resultaten van de kinderen als uitgangspunt te nemen en daar voortdurend op aan te sluiten, is de kans groter dat kinderen profijt hebben van VVE. Dat is de reden waarom de inspectie benadrukt dat er op gemeentelijk niveau afspraken worden gemaakt over de VVE-resultaten en dat gestimuleerd wordt dat er met een kindvolgsysteem gewerkt wordt. Bij deze afspraak zullen alle partijen moeten zijn betrokken: zowel de gemeente zelf als de besturen en directies van de voor- en vroegscholen. Pagina 20 van 28

21 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Nee 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? - afspraken CJG Hardenberg doelg~chools.doc Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? - pedagogisch beleid Peuterspeel~i_2011.doc Nee Nee 2 Nee 3 3 Nee 2 Nee 2 Nee 3 Pagina 21 van 28

22 - pedagogisch beleidsplan SPH 2011.doc - Informatie boekje SPA doc - Wat is VVE SPH.docx Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? St. Peuterspeelzalen Avereest (VVE locatie de Rolwip) De eerste voorlichting wordt gedaan door het Consultatiebureau,daarna melden de ouders zich bij ons aan, krijgen een aanmeldingformulier en op het moment dat het kind geplaatst wordt gaan de leidsters eerst op huisbezoek en daar worden ouders uitgebreidt voorgelicht over de mogelijkheden van de VVE. Meestal wordt het kind eerst voor 2 dagdelen geplaatst (ivm leeftijd) wel wordt er al gelijk gesproken over de mogelijkheid voor 4 dagdelen vanaf 3 jaar. Ook wordt dan met ouders besproken over de mogelijkheid tot de kortingsregeling. Verder worden ouders regelematig op de hoogte gehouden van de werkwijze via Uk en Puk. thema brieven gaan met de kinderen mee. Ouderavond (vorige week geweest 75 ouders waren aanwezig) met als thema Uk en Puk. Verder wordt met de ouders het OVP besproken en de warme overdracht naar de basisscholen. St. Peuterspeelzalen Hardenberg (overige VVE locaties) Dit is te vinden in het pedagogisch beleid, pagina 17 en 18. In dit deel van het pedagogisch beleid het doel en de werkwijze van het volgsysteem voor peuters en het doel en de werkwijze van VVE / voorschool. In de informatieboekjes voor ouders staat een samenvatting van het pedagogisch beleid; dit informatie boekje wordt altijd aan ouders meegegeven. Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? - RE vragen n a v bestandsopna~erwijs.msg - FW vragen n a v bestandsopna~ie SPA.msg Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Het is op grond van de reguliere subsidieverlening (in beschikking vastgelegd)verplicht minimaal één jaarlijkse kindbespreking met de ouders te hebben Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? - Motivering keuze VVE programma~06 def.doc 3 Nee 2 Nee 2 3 Nee 2 3 Pagina 22 van 28

23 Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? - Peilkaart B bijlage bij eindra~r)lijn.pdf 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? - Eindrapportage werkgroep voors~ doc 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? - de doorgaande (leer)lijn doc Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. 3 3 Nee Nee 2 Nee Nee 2 Nee 2 3 Nee 1 Pagina 23 van 28

24 - VVE subsidie 2012 SPA.pdf Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Dat er in de VVE gewerkt wordt met leidsters die gecertificeerd zijn in het werken met een erkende methode (in ons geval Uk en Puk) Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) - Werkplan Lokale Educatieve Age~l 2011.doc Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) - Evaluatie monitoring en doelen~ doc Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? Nee DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de 3 kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? - Voorstel voorbereiding toezich~lzalen.doc - Betr inspecties VVE voorzienin~elland.htm - Betr inspecties VVE voorzieningen.msg Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in 3 haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de 3 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in 3 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een 3 Pagina 24 van 28

25 verordening, een beschikking, e.d.) - subsidiebeschikking VVE St.Psz~g 2012.pdf Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? De VVE groepen moeten voldoen aan de eisen van het Besluit van 7 juli 2010 "Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie" (staatsblad 298 jaargang 2010). Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan 3 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Wilt u een voorbeeld van zo n plan mailen naar de onderwijsinspectie? - opleidingsplan VVE SPH.doc - Scholingsplan SPA.doc - Opleidingen leidsters SPA nove~2011.xls Pagina 25 van 28

26 Pagina 26 van 28

27 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 5 A0.2 Voorschoolse educatie 5 A2 Groepsgrootte 5 A3 "Dubbele bezetting" 7 5 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 5 A5.2 Opgeleide leidsters/leerkrachten 5 A5.3 Nederlands spreken 5 A5.4 VVE-geschoolde leidsters 6 6 A5.5 arlijks opleidingsplan 4 1 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 12 B2 Vooraf info aan ouders 4 8 B3 Intake 1 11 B4 Thuis VVE-activiteiten 8 3 B5 VVE-participatie van ouders op school 10 2 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 12 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 6 5 C1.2 Doelgerichte planning 1 10 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 5 C1.4b Brede ontwikkeling 1 9 C1.4c Leeftijddifferentiatie 5 5 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 5 5 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 11 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 1 11 D1.2a Planning hele groep 8 3 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 11 D1.3 Evaluatie begeleiding 2 9 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 6 5 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 1 10 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 3 8 E2 VVE evalueren 9 2 E3 Opbrengsten evalueren 11 Pagina 27 van 28

28 E4 Verbetermaatregelen 7 4 E5 VVE borgen 7 4 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 6 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor- en 5 6 vroegschool F2 Doorstroom naar vroegschool 5 F3 Warme overdracht 3 5 F4 Afstemming aanbod 11 F5 Afstemming pedagogisch en educatief 11 handelen F6 Afstemming over ouders 11 F7 Afstemming begeleiding/zorg 10 1 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 3 3 G2 Niveau VVE-resultaten 2 G3 Verlengde kleuterperiode 6 Pagina 28 van 28