DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE MOERDIJK IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE MOERDIJK IN 2012 Definitief Utrecht, maart 2013 H Pagina 1 van 26

2 Pagina 2 van 26

3 INHOUD Voorwoord 5 1 VVE in de gemeente Moerdijk Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Moerdijk Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 9 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 15 3 Conclusies 19 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 21 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen 25 Pagina 3 van 26

4 Pagina 4 van 26

5 Voorwoord In de Memorie van Toelichting bij de wet Onderwijskansen door Kwaliteit en Educatie (OKE-wet) wordt een zogenoemde bestandsopname Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is 'doorgestart' met de overige gemeenten die onderwijsachterstandmiddelen krijgen van het Rijk. In 2010 is de OKE-wet aangenomen en wordt na de bestandsopname vanuit dat kader het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE 'signaalgestuurd' vorm gegeven in de gemeente Moerdijk. Dat houdt in dat er in principe periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop 'VVE-toezicht' zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De hoofdinspecteur primair onderwijs, dr. A. Jonk Pagina 5 van 26

6 Pagina 6 van 26

7 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Moerdijk. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Tot slot staan in bijlage 1 de antwoorden van de zelfevaluatie van de gemeente Moerdijk. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 7 van 26

8 Pagina 8 van 26

9 1 VVE in de gemeente Moerdijk De gemeente Moerdijk heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen. De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd. De zelfbeoordeling van VVE-context en condities. 1.1 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Moerdijk Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Moerdijk die een digitale vragenlijst hebben gekregen. Peuterspeelzalen: De Peutertoren*, De Rakkertjes, Het Belhameltje, De Hummelhoek Basisscholen: De Toren*, De Springplank**, Het Kompas**, Basisschool Kennedy, De Molenvliet en De Cocon * Deze locaties zijn ook bezocht ** Deze locaties hebben aangegeven niet tot de doelgroep te behoren 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd De inspectie ontving van de gemeente Moerdijk als toelichting op de vragenlijst onder meer de volgende documenten: - Lokaal Educatieve Agenda Actieplan onderwijsachterstanden: voor- en vroegschoolse educatie LEA monitor Moerdijk beleidsplan Maatschappij 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid op de twee domeinen VVEbeleidscontext en VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ('3') beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ('2') als met ('1') afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ('4'). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse en eventueel gesprekken met betrokkenen. Pagina 9 van 26

10 Waar de bevindingen van de gemeente afwijken van de oordelen van de inspectie wordt dit met een * vermeld en onderbouwd. Elke indicator omvat een verklarende tekst over wat dit onderdeel inhoudt. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3* 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 3* 1a3 Toeleiding 3* 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 2* 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 1 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2* DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Algemeen De gemeente Moerdijk beschrijft de Moerdijkse situatie met betrekking tot VVE als volgt: Het onderwijsachterstandenbeleid van de gemeente Moerdijk is beschreven in twee onderwijsbeleidsplannen: - Het onderwijsbeleidsplan (De Koers van het onderwijs) over de gemeentelijke onderwijsambitie. - De lokaal educatieve agenda over de gezamenlijke ambitie van schoolbesturen (primair onderwijs) en de gemeente. De gemeente kan kiezen om de rijksuitkering in te zetten op de voorschoolse periode en/of de schakelklassen. In Moerdijk is gekozen voor de voorschoolse periode om drie redenen: - continuering van de uitgangspunten van het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid in de periode , waarbij sterk was ingezet op taalbeleid en voor- en vroegschoolse educatie; - de geringe specifieke uitkering (2008/2009: ,-) dwingt om een keuze te maken; - de schaal van de gemeente en de spreiding van leerlingen met een achterstand, maakt de vorming van een schakelklas haast onmogelijk. De specifieke rijksuitkering wordt ingezet voor de volgende activiteiten: - opleiding en coaching taalcoördinatoren op de peuterspeelzaal; - uitvoering van het taalstimuleringsprogramma Voortouw op de peuterspeelzalen en de consultatiebureaus; - aanschaf en actualisering van het peutervolgsysteem: Zo volg je peuters; - uitvoering van de VVE-spreekuren op de peuterspeelzalen; - aanbieden van een derde dagdeel op een peuterspeelzaal; - introductie taalstimuleringsprogramma Voortouw en peutervolgsysteem in de kinderopvang. Voor de deskundige ondersteuning van peuterspeelzaalleidsters door een logopediste en orthopedagoog heeft de gemeente eigen middelen beschikbaar gesteld. Oordelen Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Bij elk oordeel is een toelichting opgenomen, waar nodig met informatie uit de ingestuurde documenten en beleidsstukken. Dit levert het volgende beeld op. Pagina 10 van 26

11 1. Verbeterpunten met een afspraak. 1a9 Resultaten: De gemeente Moerdijk heeft nog geen afspraken gemaakt met de voor- en vroegscholen over de te behalen resultaten van VVE. De Memorie van Toelichting bij de OKE-wet geeft voorbeelden van mogelijke afspraken, overigens zonder uitputtend te zijn: het aantal kinderen dat een niveau stijgt; het aantal kinderen dat bijvoorbeeld minimaal op niveau C zit; afspraken over de minimale woordenschat aan het einde van groep 2. De inspectie heeft met de gemeente Moerdijk afgesproken dat in samenspraak met de betrokken partners resultaatafspraken zijn vastgelegd vóór 1 augustus Verbeterpunten Bij het oordeel Verbeterpunt ('2') is sprake van een wettelijke verplichting, maar laat de inspectie het vooralsnog over aan de prioritering van de gemeente wanneer men deze verplichting heeft gerealiseerd. 1a4 Ouders (art. 15i WOT, lid 1b) Het ouderbeleid op gemeentelijk niveau dient betrekking te hebben op: Of er een gericht ouderbeleid is dat aansluit bij de specifieke VVE-behoefte van de ouders in deze gemeente. Of ouders vooraf adequaat geïnformeerd zijn over VVE. De intakeprocedure. Hoe ouders gestimuleerd worden om thuis ontwikkelingsbevorderende activiteiten met hun kinderen te doen. Hoe ouders betrokken worden bij VVE op de voorschool. Hoe ouders geïnformeerd worden over de ontwikkeling van hun kind. Of rekening wordt gehouden met de thuistaal. 1a6 Externe zorg (art. 15i WOT, lid 1d) De gemeente dient een overzicht te hebben van zorginstanties waar een beroep op kan worden gedaan door voor- en vroegscholen voor kinderen die deze zorg nodig hebben. Hierbij moet duidelijk zijn welke zorg geboden kan worden en welke afspraken er gemaakt zijn over contactgegevens en werkwijze. 1a7 Interne kwaliteitszorg (art. 15i WOT, lid 1e) Op gemeentelijk niveau dient aangegeven te zijn wat belangrijk is met betrekking tot de kwaliteit van VVE en hoe deze kwaliteit gemeten én geborgd wordt. 1a8 Doorgaande lijn (art. 167 WPO, lid 1a, 3; art. 15i WOT, lid 1f) Voor een goede VVE-kwaliteit is een doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool belangrijk. Die doorgaande lijn heeft betrekking op de volgende punten: De VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool. Of voldoende doelgroeppeuters doorstromen naar een vroegschool en of voldoende doelgroepkleuters op een voorschool gezeten hebben. Of er gewerkt wordt met een overdrachtsformulier en liefst ook met een 'warme overdracht', zeker bij de risicokinderen. De afstemming tussen voor- en vroegschool van het aanbod (VVE-programma), het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters, de wijze waarop met ouders wordt omgegaan, en de interne begeleiding en zorg. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo) Sommige gemeenten werken met een VVE-monitor die doorgaans vooral gaat over het bereik van VVE. Een monitor is één van de manieren om VVE op gemeentelijk niveau te evalueren en waar nodig te verbeteren, maar dat kan ook op andere manieren. Pagina 11 van 26

12 3. Geheel of grotendeels van voldoende kwaliteit 1a1 Definitie doelgroepkind (art. 167 WPO, lid 1a,1) Gemeenten krijgen geld van het rijk om de benodigde VVE-voorzieningen in de voorscholen te bekostigen op basis van schoolgewichten in een gemeente. Daarbij wordt de volgende vuistregel gehanteerd om het aantal doelgroepkinderen vast te stellen waarvoor voldoende aanbod moet zijn gerealiseerd: het aantal doelgroeppeuters is driekwart van het aantal kleuters van een gemeente met een leerlinggewicht. Gemeenten hebben nadrukkelijk de ruimte om hun definitie van 'doelgroepkind' nader in te vullen door aanvullende criteria te benoemen en bijvoorbeeld de taalachterstand van kinderen mee te nemen. De gemeente dient helder te verantwoorden welke definitie ze hanteert. Toelichting bij definitie doelgroepkind De gemeente Moerdijk hanteert de onderstaande definitie van doelgroeppeuters: Een doelgroeppeuter is een 2- of 3-jarige die voldoet aan één of meerdere van onderstaande criteria: - Het opleidingsniveau van beide ouders/verzorgers of de ouder/verzorger die belast is met de dagelijkse verzorging leidt tot een schoolgewicht; - Het ontbreken van een taalrijke omgeving; - Beide ouders/verzorgers of de ouder/verzorger die met de dagelijkse verzorging zijn/is anderstalig of beheersen/beheerst het Nederlands (ABN) onvoldoende; - De consultatiebureaumedewerker en/of het VVE-team 1 ziet op basis van een omgevingsanalyse risico met betrekking tot achterstand in één of meerdere ontwikkelingsgebieden (motorische ontwikkeling, sociaal-emotionele ontwikkeling, zelfredzaamheid) bij het kind die van invloed zijn op de spraak/taalontwikkeling. Dit kan berusten op andere factoren in het gezin of bij een kind. 1a2 Het bereik (peuters) (art. 166 WPO) Dit betreft zowel het aantal aangeboden kindplaatsen (voor hoeveel doelgroepkinderen zijn er 'plaatsen' gecreëerd) als het aantal bezette VVE-kindplaatsen (hoeveel VVE-kindplaatsen worden ook daadwerkelijk 'bezet' door doelgroepkinderen). De eisen die aan een VVE-kindplaats gesteld worden zijn zaken als: er wordt gewerkt met een integraal VVE-programma, de leidsters zijn VVE-geschoold, er wordt voldoende VVE per week gegeven, enz. 1a3 De toeleiding (art. 167 WPO, lid 1a, 2) Bij de toeleiding wordt beoordeeld of dit op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. Toelichting bij bereik en toeleiding Het aantal doelgroeppeuters wordt in de gemeente Moerdijk door meerdere partners in beeld gebracht; bij instroom door de organisaties voor jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar op basis van toeleidingsafspraken en door het intakebureau van de aanbieder van voorschoolse educatie en bij peuters die reeds gebruik maken van een voorschoolse voorzieningen door het VVE-team. Overzicht gesignaleerde doelgroeppeuters 2 in de gemeente Moerdijk: JGZ bij 1,5 jaar: VVE-team: Intakebureau: 53 peuters 49 peuters (bij deze gesignaleerde peuters zijn niet altijd de doelgroepcriteria vastgesteld) 75 peuters (dit is het feitelijk gebruik in 2011). Er is hierbij sprake van een overlap in doelgroepdefinitie 2010 en 2011) In 2011 zijn 64 plaatsen voorschoolse educatie ingericht. Aan de hand van bovenstaande gegevens over de instroom bij 1,5 jaar blijkt dit aanbod voldoende. Door de doublures in 1 Het VVE-team bestaat uit een medewerker van het consultatiebureau, een logopediste en orthopedagoog die op verzoek van ouders en/of pedagogisch medewerkers van de peuterspeelzaal of kinderopvang een kind, met toestemming van de ouders, komen observeren en adviseren over een handelingsplan of doorverwijzing. 2 Er is nog sprake van een overlap; meerdere instellingen zien hetzelfde kind en een kind kan onder meerdere criteria worden gebracht. Pagina 12 van 26

13 tellingen is nog onduidelijk hoeveel peuters er aan de nieuwe doelgroepdefinitie voldoen. Hierover zijn in 2012 afspraken gemaakt ten behoeve van de meting in Vervolgens is het bereik van voorschoolse educatie gemeten. Hoeveel gesignaleerde doelgroeppeuters geplaatst zijn, is in het volgende overzicht terug te vinden. Aanmeldingen doelgroeppeuters Plaatsing voorschoolse educatie doelgroeppeuter JGZ 0-4 VVE team Intakebureau De Roef Aanmelding kan bij de leeftijd van 1,5 jaar plaatsvinden, maar daadwerkelijke plaatsing bij 2 jaar. In 2012 zal kritischer gekeken worden naar niet-gebruik door de doelgroep. De conclusies zijn nog niet beschikbaar. 1a5 Integraal VVE-programma (Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie art. 5; art. 15i, lid 1c) Voor de voorschoolse educatie wordt een programma gebruikt waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. De gemeente geeft aan welke VVEprogramma's door de gemeente worden geaccepteerd. Toelichting bij Integraal VVE-rapport De gemeente hanteerthet erkende programma Uk en Puk. De gemeente heeft het gebruik van dit programma niet alleen op VVE-locaties gestimuleerd, maar op alle peuterspeelzalen en kindercentra. 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo; art 167 WPO) Bij de VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau gaat het zowel om de sturing als om de uitvoerende coördinatie. De sturing zal doorgaans in LEA-kaders (lokale educatieve agenda) plaatsvinden. Daarnaast zijn er op gemeentelijk niveau allerlei uitvoerende coördinatietaken over het realiseren van het bereik, de certificering van leidsters, enz. 2a GGD-rapport De gemeente moet geregeld hebben dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt en dat er recente GGD-rapporten zijn. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet Kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen (art en 2.6) en de eisen aan de voorschoolse educatie (art. 1.50b en 2.8 en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie). Deze eisen zijn uitgewerkt in het model GGD-toetsingskader. Op gemeentelijk niveau speelt allereerst de vraag hoe de gemeente het GGD-toezicht heeft georganiseerd. Alle locaties dienen jaarlijks te worden beoordeeld. De inspectie gaat er hierbij van uit dat op elke VVE-locatie een recent GGD-rapport aanwezig is, waarin tevens het 8 e domein is beoordeeld. Dit is in de gemeente Moerdijk het geval. 2b Gemeentelijk subsidiekader Gemeenten hanteren een verordening met VVE-subsidievoorwaarden: voorscholen moeten aan bepaalde eisen voldoen om VVE-subsidie te krijgen. De gemeente Moerdijk voldoet aan dit criterium. 4. Voorbeelden voor anderen Geen. Pagina 13 van 26

14 Pagina 14 van 26

15 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaalwenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten Condities, Ouders, Proceskwaliteit, Ontwikkeling, begeleiding en zorg, Kwaliteitszorg, Doorgaande lijn en Resultaten. 2.1 Het bereik Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep De Rakkertjes 48 6 Het Belhameltje 24 3 De Peutertoren 16 5 De Hummelhoek 48 9 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 23 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze zijn ingevuld en geretourneerd door de locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties de locaties Het Torentje (voorschool) en De Toren (vroegschool) bezocht. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. Basisscholen Het Kompas en De Springplank hebben aangegeven niet tot de doelgroep te behoren en zijn daarom niet meegenomen in bijlage 2. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte locaties klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Pagina 15 van 26

16 CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 1 = A0.2 VE-basisvoorwaarden 1 = A2 Groepsgrootte 1 = A3 'Dubbele bezetting' 1 1 = A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 1 = A5.2 Opgeleide leidsters 1 = A5.3 Nederlands spreken 1 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters 2 - A5.5 arlijks opleidingsplan 1 = Toelichting: Alle leidsters en leerkrachten zijn voldoende geschoold. Niet alle leerkrachten en leidsters zijn al gecertificeerd voor het VVE-programma, maar ze hebben wel allemaal (minimaal) deelgenomen aan andere VVE-professionaliseringsmomenten en cursussen/ VVE-modules. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 2 = B2 Vooraf info aan ouders 2 + B3 Intake 2 + B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op school B6 Info ouders over ontwikkeling kind 2 - B7 Thuistaal Toelichting: Zowel de voorschool als de vroegschool heeft geen analyse gemaakt van de ouderpopulatie, waarop vervolgens het ouderbeleid is gebaseerd. Op beide locaties vindt een intake plaats met alle ouders van nieuwe kinderen, waarbij ook aandacht is voor de ontwikkeling en eventuele bijzonderheden van een kind. Zowel op de voorschool als op de vroegschool worden ouders gestimuleerd om thuis ook aan de slag te gaan met VVE-activiteiten. De inspectie vindt dat vooral de vroegschool in dat opzicht een voorbeeld voor anderen genoemd kan worden. Zij organiseert bijvoorbeeld bij de start van elk thema een ouderbijeenkomst, waarbij ouders uitgebreid worden geïnformeerd over de diverse activiteiten die gaan plaatsvinden en de mogelijkheden om hier thuis ook op aan te sluiten en eventueel uit te voeren. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 2 + C1.2 Doelgerichte planning 2 = C1.3 Aanbod taal 2 C1.4 Voldoende differentiatie 1 1 C2.1 Pedagogisch handelen 2 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 2 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 2 C2.4 Bevorderen autonomie kind 2 C2.5 Inrichting van de ruimte 2 = C3.1 Afstemming leidsters 1 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 2 C3.3 Interactie bevorderen 2 C3.4 Betrokkenheid kinderen 1 1 C3.5 Aanpakgedrag 1 1 C3.6 Responsiviteit 2 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 1 1 Pagina 16 van 26

17 Toelichting: De kwaliteit van het educatief handelen is op beide locaties van voldoende niveau en op een enkel onderdeel als 'goed' gewaardeerd. Een verbeterpunt voor de voorschool het afstemmen van de activiteiten op de verschillen in ontwikkeling tussen kinderen. Het kunnen aangeven wat je leuk of belangrijk vindt, samen spelen en samen ontdekken, verschillende manieren proberen om iets voor elkaar te krijgen zijn elementen die de inspectie in hoge mate op de voorschool heeft aangetroffen. Dit heeft de inspectie gewaardeerd met de score '4'. Op de vroegschool krijgen kinderen zichtbaar de kans om zelf oplossingen te zoeken, bijvoorbeeld door het stellen van open vragen en krijgen zij de ruimte om te reageren op elkaars antwoord. De inspectie ziet ook hierin een voorbeeld voor anderen. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 2 = D1.2 Planmatige begeleiding 2 D1.3 Evaluatie begeleiding 2 - D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 2 D2.1 Welke kinderen externe zorg 2 + nodig? D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg = D2.3 Volgen van de externe zorg 1 1 = Toelichting: Zowel op de voorschool als de vroegschool wordt de brede ontwikkeling van alle kinderen in kaart gebracht met een observatie- en registratie-instrument. Beide locaties zijn zich er ook van bewust dat er meer planmatig en doelbewuster (vooral in de kleine groep en bij het individuele kind) moet worden gewerkt aan met name ontwikkelingsachterstanden bij kinderen, maar dit beleid is nog niet volledig gerealiseerd in de praktijk. Daarbij is het voor beide locaties noodzakelijk dat er inzichtelijker en beter vooraf wordt bepaald wanneer en hoe het effect van de begeleiding en extra zorg wordt geëvalueerd, waarbij de zorg voor de taalontwikkeling een belangrijke plaats inneemt. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 2 - E2 VVE evalueren 2 - E3 Opbrengsten evalueren 1 1 = E4 Verbetermaatregelen 1 1 = E5 VVE borgen 2 + E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 - Toelichting: De kwaliteitszorg is nog op bijna alle punten in ontwikkeling op beide locaties. Op dit moment is er geen sprake van een duidelijke VVE-coordinatie op beide locaties. In de praktijk blijkt de coördinatie te veel 'versnipperd' te zijn en verdeeld over diverse personen. Hierdoor blijven er duidelijk kansen liggen op het gebied van VVE. Het evalueren, van bijvoorbeeld de opbrengsten en geleverde VVE-inspanningen op VVE-gebied, is op beide locaties nog nauwelijks van de grond gekomen. Het vastleggen van afspraken en werkwijze (borgen) rondom VVE gebeurt zowel op de voorschool als de vroegschool in voldoende mate. Aangezien beide locaties de afgelopen periode druk zijn geweest met het certificeren van het personeel, is dit een belangrijk item geweest. Hierbij merkt de inspectie wel op dat de borging op de vroegschool al wel een meer systematisch karakter heeft dan op de vroegschool. Het is dan ook van belang dat het behouden van kwaliteit ook in de toekomst voor beide locaties een punt van aandacht blijft en vooral op de vroegschool een duidelijke plaats krijgt binnen de kwaliteitszorg dan nu het geval is. De inspectie waardeert de borging echter op basis van de huidige stand van zaken op beide locaties van voldoende niveau. Pagina 17 van 26

18 DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 2 - F2 Doorstroom naar vroegschool 1 - F3 Warme overdracht 2 + F4 Afstemming aanbod 2 = F5 Afstemming ped/educ handelen 2 = F6 Afstemming over ouders 2 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 2 = Toelichting: De inspectie is van mening dat er op het gebied van de doorgaande lijn nog veel verbeterd moet worden. Het wederzijds contact tussen beide locaties is goed, men zoekt gemakkelijk contact indien nodig, maar er is geen sprake van een duidelijke, vastgelegde en op elkaar afgestemde werkwijze, waarbij optimaal gebruik wordt gemaakt van elkaars expertise. Één onderdeel is duidelijk wel goed geregeld en dat is de warme overdracht tussen beide partners. Die geldt namelijk voor alle peuters die de 'oversteek' maken, ongeacht of het een doelgroepkind is. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 1 = Toelichting: De inspectie doet geen uitspraken over de behaalde resultaten van VVE. De gemeente Moerdijk heeft namelijk geen afspraken met het VVE-veld gemaakt over te behalen resultaten Pagina 18 van 26

19 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente als op het niveau van de afzonderlijke locaties gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. Samenvattend concludeert de inspectie dat er voor meer dan de helft van de beoordeelde aspecten sprake is van een toereikend gemeentelijk VVE-beleid, op andere onderdelen is verdere ontwikkeling noodzakelijk. Dit betekent dat de inspectie het gemeentelijk beleid op die laatste onderdelen als verbeterpunt beoordeelt. Op gemeentelijk niveau In het kader van de OKE-wet is het van belang dat de gemeente samen met de betrokken VVEpartners nadrukkelijker de beoogde resultaten van VVE gaat benoemen en meten. Op dit moment is niet duidelijk welk (meetbaar) effect wordt verwacht en beoogd van de VVEinspanningen. Het vastleggen van concrete streefdoelen kan de opbrengstgerichtheid binnen de VVE-instellingen versterken en op langere termijn ook inzicht geven in welke onderdelen van de VVE-programma's meer of minder effectief blijken te zijn hierbij. De wijze waarop de gemeente Moerdijk het VVE-aanbod in de gemeente jaarlijks evalueert en op basis daarvan speerpunten formuleert en verbeterplannen ontwikkelt, is nog niet voldoende vastgelegd. Het verdient aanbeveling om op basis van heldere criteria en meetinstrumenten na te gaan in hoeverre het beleid zich doorzet naar de praktijk. Artikel 166 van de Wet Primair Onderwijs (WPO) schrijft voor dat een gemeente voldoende kindplaatsen op een voorschool realiseert en in artikel 167 is bepaald dat in het jaarlijkse overleg met schoolbesturen (en houders van voorscholen) afspraken worden gemaakt over: De definitie van doelgroepkind (lid 1a, 1); als voldoende beoordeeld in deze analyse. De wijze van toeleiding naar de voor- en vroegschoolse educatie (lid 1a, 2); als voldoende beoordeeld in deze analyse. De organisatie van de doorlopende leerlijn van voor- naar vroegschoolse educatie (lid 1a, 3). De resultaten van de vroegschoolse educatie (lid 1b). Deze artikelen zijn al van kracht vanaf 1 augustus Afspraak: De gemeente Moerdijk heeft vóór 1 augustus 2013 deze afspraken gemaakt. Op locatieniveau De verbeterpunten voor de voorscholen liggen op het gebied van een gericht ouderbeleid. Daarnaast verdient de zorg en begeleiding de aandacht waar het gaat om het evalueren van de aangeboden zorg. De doorgaande lijn kan op de meeste onderdelen zeker versterkt worden. Er zijn ook onderdelen die als voorbeeld voor anderen kunnen dienen. Op de bezochte locaties staat de uitvoering van VVE (het educatief handelen en het pedagogisch klimaat) hoog in het vaandel. Ook het beleid dat de basisschool voert om thuis aan de slag te gaan met VVEactiviteiten is een voorbeeld voor anderen. Voor beide locaties is de manier waarop de warme overdracht is geregeld (ook voor niet-doelgroepkinderen) een voorbeeld voor anderen. Pagina 19 van 26

20 Pagina 20 van 26

21 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente Moerdijk HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Nee Nee 3 Pagina 21 van 26

22 Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? onderdeel van de intake is specifieke aandacht voor ouders voor het VVE aanbod Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? Is dat in een document te lezen? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Is dat in een document te lezen? Doorleiding van kinderen naar multidisciplinair casusoverleg binnen het CJG. Folder op dit moment in ontwikkeling. Deze lijn is conform de uitwerking van de LEA a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Nee Nee 3 3 Pagina 22 van 26

23 Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Is dat in een document te lezen? 3 Nee 1 Nee Nee Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? Pagina 23 van 26

24 DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is dat in een document te lezen? Antwoord Nee Nee Oordeel 3 Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in 3 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) 3 Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele bezetting? Wordt er een ander criterium voor de bezetting gehanteerd? Wat is dat criterium? 1 leidster per 8 kinderen Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? scholing op gekozen VVE programma Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Op veel gebieden is beleid in ontwikkeling in de beleidsperiode (LEA ). Pagina 24 van 26

25 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de vooren de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 4 A0.2 VE-basisvoorwaarden 4 A2 Groepsgrootte 4 A3 'Dubbele bezetting' A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 4 A5.2 Opgeleide leidsters 4 A5.3 Nederlands spreken 4 A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan 4 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 7 1 B2 Vooraf info aan ouders 6 2 B3 Intake 3 5 B4 Thuis VVE-activiteiten 6 2 B5 VVE-participatie van ouders op school 7 1 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 4 4 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 2 5 C1.2 Doelgerichte planning 8 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 3 1 C1.4b Brede ontwikkeling 8 C1.4c Leeftijddifferentiatie 8 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 5 3 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 7 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 8 D1.2a Planning hele groep 5 3 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 7 1 D1.3 Evaluatie begeleiding 4 4 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 5 3 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 4 4 Pagina 25 van 26

26 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 6 2 E2 VVE evalueren 6 2 E3 Opbrengsten evalueren 4 4 E4 Verbetermaatregelen 4 4 E5 VVE borgen 5 3 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 3 1 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 6 2 F2 Doorstroom naar vroegschool 3 1 F3 Warme overdracht 2 2 F4 Afstemming aanbod 7 1 F5 Afstemming ped/educ handelen 7 1 F6 Afstemming over ouders 7 1 F7 Afstemming begeleiding/zorg 7 1 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 2 2 G2 Niveau VVE-resultaten 1 G3 Verlengde kleuterperiode 4 Pagina 26 van 26