DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE AALTEN IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE AALTEN IN 2012 Utrecht, november 2012 HB

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Aalten Overzicht van de voor en de vroegscholen in Aalten Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 7 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 10 3 Conclusies 15 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor en de vroegscholen 21 Pagina 2 van 22

3 Voorwoord In de Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zogenoemde VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVE-toezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur Primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 3 van 22

4 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Aalten. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, ten slotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 4 van 22

5 Pagina 5 van 22

6 1 VVE in de gemeente Aalten De gemeente Aalten heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Aalten In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Aalten. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool: kinderdagverblijf Vroegschool: basisschool De Boskabouters* Bambi* t Bastion* Barlotje* Bosarck* t Möllenveld* Doortje* De Kabouter* t Warmelinck* Duimelot 2* t Welink* De Schildpad* Barlo* t Zunnekuuksken* De Klimop* De Triangel laag* Ds. Van Dijk* De Broekhof* Groen van Prinsteren* De Slinger* t Treintje** De Wegwijzer** Duimelot 1** St. Jozefschool** (De Höve*) (De Triangel Hoog*) (St. Liboriusschool*) Toelichting: In de gemeente Aalten hebben acht voorscholen, drie kinderdagverblijven en zestien basisscholen een vragenlijst ontvangen. De basisscholen De Höve, De Triangel Hoog en St. Liborius hebben de vragenlijst niet ingevuld en geven aan ten tijde van het onderzoek geen doelgroepkinderen te hebben. Op teldatum 1 oktober 2011 hebben De Höve en De Triangel Hoog inderdaad geen gewichtenleerlingen. De St. Liboriusschool heeft op 1 oktober 2011 slechts 8% gewichtenleerlingen waarvan drie leerlingen in de groepen 1 en 2 zitten. Deze drie scholen staan tussen haakjes in de bovenstaande lijst. Peuterspeelzaal t Treintje en basisschool De Wegwijzer zijn als individuele locaties bezocht. Peuterspeelzaal Duimelot 1 is in combinatie met basisschool St. Jozef bezocht. Pagina 6 van 22

7 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd - Onderwijsachterstanden uitvoeringsplan gemeente Aalten, Beleidsnota, Subsidiebeleidsregels Welzijn, gemeente Aalten Gegevens doelgroepbereik - Voorstel resultaatafspraken, 12 juni Besprekingsverslag, Afstemming VVE in de gemeente Aalten, 31 oktober Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage I bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 3 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 3 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 2 Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 1. Verbeterpunten met een afspraak Er zijn op gemeentelijk niveau geen verbeterpunten met een afspraak. 2. Verbeterpunten - Bereik (1a2) De gemeente geeft in de vragenlijst aan niet te weten voor hoeveel peuters zij in 2011 VVEplaatsen dient te creëren. In de vragenlijst staat dat er op grond van de eigen doelgroepdefinitie 98 peuters in Aalten zijn die in aanmerking komen voor VVE. Het is niet duidelijk waar dit aantal Pagina 7 van 22

8 op gebaseerd is en ook is onduidelijk of voor al deze kinderen een VVE-aanbod is gerealiseerd. Uit de beleidsdocumenten blijkt dat er een non-bereik is van 68 kinderen. Tevens blijkt uit de documenten dat in de buurtschappen niet alle kinderen vier dagdelen VVE krijgen. Deze kinderen krijgen rugzakjes voor extra ondersteuning op diverse locaties wanneer er geen extra dagdelen aangeboden kunnen worden. Het bereik van de doelgroepkinderen is in de gemeente Aalten een verbeterpunt. - Ouders (1a4) De gemeente informeert ouders van doelgroepkinderen over het doel en de werkwijze van VVE in de voorschool en zij stimuleert ontwikkelingsgerichte activiteiten voor kinderen van 0-4 jaar met het traject Boekenpret. Er is echter geen gericht beleid waarin wordt ingegaan op: - de ouderpopulatie, waarvan een analyse is gemaakt die bruikbaar is om het beleid vast te stellen; - de participatie van de ouders bij VVE; - de wijze waarop rekening wordt gehouden met de thuistaal. Op deze punten dient het ouderbeleid in de gemeente Aalten te worden versterkt. Reden waarom de inspectie dit als een verbeterpunt aanmerkt. - Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen (1a7) Er is geen gemeentelijk beleid over de invulling van de kwaliteitszorg op de voor- en vroegscholen. Het ontbreekt daarnaast aan afspraken met de schoolbesturen en de houders van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven over het realiseren en borgen van de kwaliteit van de aangeboden voor- en vroegschoolse educatie (een intern systeem van kwaliteitszorg). Deze indicator is een ontwikkelpunt en om die reden is het oordeel uit de zelfevaluatie naar beneden bijgesteld (oordeel `2 ). - Doorgaande lijn (1a8) Er zijn op gemeentelijk niveau afspraken over het gebruik van het kindvolgsysteem en de overdrachtboekjes. Ook zijn recent afspraken gemaakt omtrent een warme overdracht. Op andere punten ontbreekt het aan gemeentelijk beleid gericht op een doorgaande lijn tussen de voor- en vroegscholen. Er zijn geen afspraken over een inhoudelijke afstemming van het aanbod, het pedagogisch klimaat en educatief handelen, het ouderbeleid en de zorg en begeleiding. Dit is een verbeterpunt. Er is zicht op verbetering aangezien er op gemeentelijk niveau een werkgroep is ingesteld die een protocol doorgaande lijn gaat ontwikkelen. - Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (1c) Uit de beleidsdocumenten van de gemeente Aalten is niet op te maken dat (tenminste) jaarlijks op gemeentelijk niveau de afspraken over VVE geëvalueerd worden, waarbij in ieder geval aan bod komt: - doelgroepbepaling - bereik en toeleiding - doorgaande lijn - de warme overdracht - opbrengsten De systematische evaluatie en verbetering van VVE is een ontwikkelpunt. Om die reden stelt de inspectie de beoordeling van indicator 1c naar beneden bij (oordeel `2 ). - Gemeentelijk subsidiekader (2b) Het gemeentelijk subsidiekader voorschoolse educatie voldoet aan bijna alle wettelijke eisen. Alleen het jaarlijks opleidingsplan voor de leidsters ontbreekt. Dit is een verbeterpunt. Pagina 8 van 22

9 3. Voldoende oordelen De inspectie stelt vast dat het gemeentelijk VVE-beleid op onderstaande domeinen van voldoende niveau is: - Doelgroepdefinitie (1a1) De gemeente Aalten heeft recent in een beleidsdocument vastgelegd welke criteria gelden voor de bepaling van doelgroeppeuters en doelgroepkleuters. Het zijn kinderen van wie de ontwikkeling dreigt te stagneren door sociaal-emotionele problemen of door problemen van psycho-sociale aard, kinderen die een achterstand hebben opgelopen in de taalontwikkeling en kinderen van wie een evenwichtige ontwikkeling in algemene zin gevaar loopt, door het ontbreken van effectieve ontwikkelingsstimulansen. - Toeleiding (1a3) - Integraal VVE-programma (1a5) - Externe zorg (1a6) - Resultaten (1a9) Recent zijn op gemeentelijk niveau afspraken gemaakt met de schoolbesturen en houders van kinderopvang en peuterspeelzalen over de te behalen resultaten met VVE. Deze worden gemeten met behulp van het Ontwikkelingsvolgmodel (OVM). - VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau (1b) - GGD-rapport (2a) In de wet is vastgelegd dat de gemeente ervoor moet zorgen dat alle voorscholen voor 1 januari 2013 een GGD-rapport hebben over 2011 of 2012 waarin het 8 e domein (VVE) beoordeeld is. De inspectie van het onderwijs, team kinderopvang, ziet hierop toe. Uit het toezicht handhaving kinderopvang blijkt dat de gemeente Aalten de A-status heeft. Op grond hiervan oordeelt de inspectie dat de gemeente heeft geregeld dat de GGD alle locaties beoordeelt. Dit is voldoende. De inspecteurs hebben ten tijde van de bezoeken op de locaties in de gemeente Aalten echter nog geen GGD-rapporten aangetroffen. De gemeente zorgt ervoor dat er voor alle voorscholen vóór 1 januari 2013 een GGD-rapport is over 2012 of 2011 waarin het 8 e domein (VVE) is beoordeeld. 4. Voorbeelden voor anderen Op gemeentelijk niveau zijn geen voorbeelden voor anderen vastgesteld. Pagina 9 van 22

10 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ofwel de formulering van de vragen, ofwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters De Boskabouters 31 3 De Schildpad 80 6 t Treintje 11 3 t Zunnekuuksken 37 3 Barlotje 5 0 Doortje 30 4 Duimelot Duimelot waarvan doelgroep VVE Kinderdagverblijf aantal peuters waarvan doelgroep De Kabouter 75 3 Bosarck 25 3 Bambi 30 0 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 39 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. twee peuterspeelzalen twee vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit observaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn ( - ) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Er wordt een + of een - gegeven als het gemiddelde oordeel 0,1 hoger of lager is, dus als het verschil in totaal meer dan 0,2 is. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Pagina 10 van 22

11 Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 2 - A0.2 Voorschoolse educatie 1 - basisvoorwaarden A2 Groepsgrootte 2 = A3 "Dubbele bezetting" 1 2 = A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 + A5.2 Opgeleide leidsters 2 = A5.3 Nederlands spreken 2 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan Toelichting: - Tijdens het bezoek van de inspectie aan de voorscholen was er geen GGD-rapport aanwezig. Indicator A0.1 is daarom als verbeterpunt aangemerkt. - Aangezien de GGD het 8 e domein (VVE) niet beoordeeld heeft, heeft de inspectie een oordeel gegeven over de voorwaarden waaronder VVE wordt uitgevoerd. - Een deel van de condities waaronder VVE wordt uitgevoerd is op orde. Hierbij gaat het onder andere om de groepsgrootte, de VVE-tijd per week en de opleiding van de leidsters. - Aangezien de leidsters op één van de voorscholen gecertificeerd zijn voor een specifiek VVEprogramma, is dit als voorbeeld voor anderen benoemd (A5.4). - Op drie van de vier bezochte locaties is de VVE-certificering van de leidsters echter als verbeterpunt aangemerkt (A5.4). - Op de voorscholen ontbreekt een opleidingsplan voor de leidsters (A5.5). - De oordelen van de inspecteurs tijdens de bezoeken komen in vier gevallen overeen met de oordelen uit de zelfbeoordeling in de vragenlijsten (=). - De oordelen van de inspecteurs zijn bij indicator A0.1, A0, A5.4 en A5.5 negatiever (-) dan die uit de zelfbeoordelingen in de vragenlijsten. - Het oordeel van de inspecteurs is bij VVE-tijd per week positiever (+) dan die uit de zelfbeoordelingen in de vragenlijsten. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 4 = B2 Vooraf info aan ouders 4 - B3 Intake = B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op school 4 = B6 Info ouders over ontwikkeling kind B7 Thuistaal 2 Toelichting: - Het ouderbeleid is voor de bezochte VVE-locaties op onderdelen een aandachtspunt. Het betreft hier het voeren van een gericht ouderbeleid, het vooraf verstrekken van informatie aan ouders, het stimuleren van ouders om thuis de ontwikkeling van hun kind te bevorderen en het stimuleren van ouders te participeren in VVE-activiteiten (B1, B2, B4 en B5). - De inspectie constateert grote verschillen tussen de bezochte locaties waar het gaat om de intake. De oordelen variëren van verbeterpunt tot een voorbeeld voor anderen. - De leraren op een van de vroegscholen gaan, voorafgaand aan de plaatsing, op huisbezoek, waarbij een door de ouders ingevuld kindgericht intakeformulier de leidraad vormt voor een gesprek. De inspectie waardeert dit als voorbeeld voor anderen (B3). Pagina 11 van 22

12 - Uit de zelfevaluaties komt een positiever beeld over de informatieverstrekking aan ouders over de ontwikkeling van hun kind naar voren, dan de inspecteurs tijdens de bezoeken waarnamen (B6). Dit geldt ook voor het vooraf aan de ouders verstrekken van informatie over VVE en het stimuleren van ouders om thuis VVE-activiteiten uit te voeren (B2 en B4). KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 2 2 = C1.2 Doelgerichte planning 4 - C1.3 Aanbod taal 2 2 C1.4 Voldoende differentiatie 3 1 C2.1 Pedagogisch handelen 4 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 4 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 4 C2.4 Bevorderen autonomie kind 1 3 C2.5 Inrichting van de ruimte C3.1 Afstemming leidsters 2 2 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 1 3 C3.3 Interactie bevorderen 4 C3.4 Betrokkenheid kinderen 4 C3.5 Aanpakgedrag 1 3 C3.6 Responsiviteit 4 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 3 1 Toelichting: - Aangezien de meeste indicatoren over de uitvoering van VVE niet in de vragenlijst staan, bevat deze tabel vooral de oordelen van de inspecteurs. - Het pedagogisch klimaat op de voor- en vroegschool is over het algemeen positief. Er wordt vanuit duidelijke gedragsregels, respectvol gewerkt door de leidsters en leerkrachten, waarbij ook de zelfstandigheid van de kinderen wordt gestimuleerd. - Ook het educatief handelen van de leidsters en leraren is in grote lijnen op orde. Het handelen wordt ondermeer gekenmerkt door het bevorderen van de interactie tussen kinderen, de mate van betrokkenheid van de leidsters en leraren en hun responsitiviteit. Verbeterpunten zijn er bij de indicatoren: o C1.1 t/m C1.4: het werken met een integraal VVE-aanbod waarin ook de motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling is meegenomen, het werken met een doelgerichte planning waar ook de taalontwikkeling deel vanuit maakt en de differentiatie van het aanbod tussen de verschillende niveaus in ontwikkeling van de kinderen. o C3.1: de leidsters stemmen het educatief handelen op elkaar af. o C3.5: de leidsters reflecteren met kinderen op hoe de taak is aangepakt, welke oplossingen zijn gevonden en kijken samen terug op wat geleerd is. o C3.7: de leidsters stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van individuele kinderen. - Van de drie oordelen die ook in de vragenlijst voorkomen, zijn de oordelen van de inspecteurs ten aanzien van de doelgerichte planning negatiever (-) dan de oordelen uit de zelfevaluatie en oordelen de inspecteurs ten aanzien van het aanbod van taal en de differentiatie positiever (+) dan de locaties zelf. Over de inrichting van de ruimte oordelen de inspecteurs negatiever (-). ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 1 3 = D1.2 Planmatige begeleiding D1.3 Evaluatie begeleiding 1 3 = D1.4 Begeleiding taalontwikkeling D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 4 + D2.3 Volgen van de externe zorg 4 = Pagina 12 van 22

13 Toelichting: - De ontwikkeling, begeleiding en zorg van de kinderen op de bezochte VVE-locaties is op onderdelen een aandachtspunt. - Ten aanzien van de interne zorg is tijdens de bezoeken geconstateerd dat het volgen van de ontwikkeling van de kinderen op bijna alle locaties gebeurt met het door de gemeente gekozen ontwikkelingsvolgmodel op de vier ontwikkelingsgebieden (taal, rekenen, sociaalemotioneel en motorisch). - De planmatigheid van de aangeboden begeleiding en zorg en de specifieke aandacht voor de taalontwikkeling hierin is voor de voorscholen een aandachtspunt (D1.2 en D1.3). - De externe zorg is tijdens de bezoeken op alle indicatoren als voldoende beoordeeld. - De oordelen van de inspecteurs tijdens de bezoeken komen voor de helft van de indicatoren overeen (=) met de zelfbeoordelingen en zijn voor de andere helft positiever (+) dan de zelfbeoordelingen in de vragenlijsten. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school E2 VVE evalueren 3 1 = E3 Opbrengsten evalueren E4 Verbetermaatregelen 2 2 = E5 VVE borgen 2 2 = E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 2 - Toelichting: - De kwaliteitszorg op de bezochte voor- en vroegscholen vraagt verbetering, met name bij de voorscholen (E1 t/m E5). - Indicator E6 is alleen op vroegscholen van toepassing. - Op de voorscholen wordt niet cyclisch, integraal en systematisch gewerkt aan het verbeteren van de kwaliteit van voorschoolse educatie. - Op de vroegscholen maakt de kwaliteitszorg deel uit van het kwaliteitssysteem van de basisschool. Er wordt cyclisch gewerkt aan het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijsproces, maar het ontbreekt aan specifieke aandacht voor de kwaliteit van VVE (E6). - De inspecteurs oordelen op de helft van de indicatoren negatiever (-) dan alle ondervraagde VVE-locaties in de zelfevaluaties. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor- en 4 - vroegschool F2 Doorstroom naar vroegschool F3 Warme overdracht 4 = F4 Afstemming aanbod 3 1 = F5 Afstemming pedagogisch klimaat en 4 = educatief handelen F6 Afstemming over ouders 4 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 4 - Toelichting: - De doelgroepkinderen in de gemeente Aalten zitten verspreid over veel locaties in verschillende buurtschappen Dit bemoeilijkt het ontwikkelen van een doorgaande lijn. - De basis in de doorgaande lijn van de voor- naar de vroegschool is de warme overdracht. Daarbij gebruiken de VVE-locaties het overdrachtsformulier dat op gemeentelijk niveau is vastgesteld (F3). - Verbeterpunten zijn de VVE-coördinatie, de verdere inhoudelijke samenwerking en afstemming ten aanzien van het aanbod, het pedagogisch klimaat en educatief handelen, het ouderbeleid en de begeleiding en zorg (F1 en F2 en F4 t/m F7). Pagina 13 van 22

14 - De oordelen van de inspecteurs tijdens de bezoeken komen voor vier van de zeven indicatoren overeen (=) met de zelfbeoordelingen en zijn voor de overige drie negatiever (-) dan de zelfbeoordelingen in de vragenlijsten. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 2 = Toelichting: - Aangezien er in Aalten op gemeentelijk niveau geen VVE-resultaatafspraken zijn gemaakt, kunnen indicator G1 en G2 niet beoordeeld worden op de VVE-locaties. - Op de vroegscholen stromen voldoende kinderen door van groep 2 naar groep 3. Er zijn weinig kinderen met een verlengde kleuterperiode (G3). Pagina 14 van 22

15 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Aalten. Gemeentelijk VVE-beleid Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. Op grond van de antwoorden in de vragenlijst en de aangeleverde documentatie neemt de inspectie voor het overgrote deel van de indicatoren de oordelen uit de gemeentelijke zelfbeoordeling over. Op vier onderdelen ziet de inspectie reden om af te wijken van de zelfbeoordeling van de gemeente, dit betreft de indicatoren 1a7 interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen, 1a9 de resultaten van VVE en 1c systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau. Het gemeentelijk VVE-beleid is op deels op orde. Op gemeentelijk niveau zijn afspraken gemaakt over: - de definitie doelgroepkind (1a1) - de toeleiding (1a3) - een integraal VVE-programma (1a5) - de externe zorg (1a6) - de resultaatafspraken (1a9) - de VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau (1b) - het GGD-rapport (2a) Een aantal VVE-indicatoren op gemeentelijk niveau vraagt op onderdelen verbetering. Dit betreft: - Het bereik (1a2). Het is niet duidelijk of er voldoende VVE-aanbod is gerealiseerd en het is niet helder of alle doelgroepkinderen die verspreid zitten over diverse locaties ook daadwerkelijk (vier dagdelen per week) VVE krijgen. - Het ouderbeleid (1a4). Er is nog geen gemeentelijk ouderbeleid waarin een beschrijving van de ouderpopulatie, de ouderparticipatie en de afspraken over het gebruik van de thuistaal staan beschreven. - Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen (1a7). Er zijn geen afspraken met de schoolbesturen en houders van peuterspeelzalen over de invulling van de interne kwaliteitszorg op de voor- en vroegscholen. - Doorgaande lijn (1a8). Op gemeentelijk niveau is de basis in de doorgaande lijn gelegd door de afspraken over het overdrachtsformulier en de warme overdracht. Het ontbreekt echter aan afspraken over een inhoudelijke afstemming tussen de voor- en vroegscholen betreffende het aanbod, het pedagogisch klimaat en educatief handelen, het ouderbeleid en de zorg en begeleiding. - Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (1c). Er is geen sprake van een jaarlijkse evaluatie van de afspraken over VVE, waaronder afspraken over de doelgroepbepaling, het bereik en de toeleiding, de doorgaande lijn, de warme overdracht en de opbrengsten. - Gemeentelijk subsidiekader (2b). In het kader ontbreekt het opleidingsplan voor leidsters. Op alle andere aspecten voldoet het kader wel aan de wettelijke eisen. Pagina 15 van 22

16 Kwaliteit van de uitvoering op de VVE-locaties De kwaliteit van de uitvoering van de voor- en vroegschoolse educatie op de bezochte VVElocaties is in voldoende mate aangetroffen in de condities, het pedagogisch klimaat en educatief handelen, de externe zorg en de basis in de doorgaande lijn. Dit wil zeggen dat de condities waaronder VVE op de locaties wordt uitgevoerd, op orde zijn. Aangezien op één locatie leidsters gecertificeerd zijn voor het werken met een specifiek VVEprogramma, is dit als voorbeeld voor anderen aangemerkt. De locaties voldoen aan de voorwaarden in het gemeentelijk subsidiekader dat is gebaseerd op de OKE-wet. Tevens is op de bezochte voor- en vroegscholen sprake van een positieve ondersteuning van de ontwikkeling van de kinderen. Leidsters en leerkrachten zijn consequent en stimuleren de sociale vaardigheden van de kinderen. Ook worden in voldoende mate effectieve en gerichte activiteiten uitgevoerd voor de taalontwikkeling van de kinderen. Het educatief handelen van de leidsters en leerkrachten op de bezochte VVE-locaties wordt ondermeer gekenmerkt door het bevorderen van de interactie tussen de kinderen. Daarnaast is de externe zorg op de bezochte VVE-locaties op orde. Kinderen die zorg nodig hebben die de voor- en vroegschool zelf niet kunnen bieden, worden aangemeld bij externe instanties. Ook de doorgaande lijn van de voor- naar de vroegschool is in de basis voldoende. Het overdrachtsformulier en het bijbehorende gesprek tussen de voor- en de vroegschool speelt hierin een belangrijke rol. Naast deze positieve aspecten zijn er op de bezochte VVE-locaties ook enkele verbeterpunten. Onderdelen van het ouderbeleid, de doelgerichte planning van het aanbod, de differentiatie van het aanbod en de activiteiten, de interne cyclus van volgen van de ontwikkeling, begeleiding en zorg vragen versterking, evenals de interne kwaliteitszorg van VVE en de inhoudelijke afstemming in de doorgaande lijn. Tot slot Het valt op dat onderdelen van het ouderbeleid zowel op gemeentelijk niveau als op het niveau van de VVE-locaties verbeterpunten zijn en dat de externe zorg op zowel gemeentelijk niveau als op de bezochte VVE-locaties op orde is. Voor de doorgaande lijn ontbreekt in de praktijk inhoudelijke afstemming tussen de bezochte voor- en vroegscholen. Dit is voor een deel te verklaren uit de grote spreiding van de doelgroepkinderen, maar ook uit het ontbreken van afspraken hierover van de gemeente met de schoolbesturen en houders van kinderopvang en peuterspeelzalen. Bij de interne kwaliteitszorg is geen sprake van gemeentelijk beleid en in de praktijk is dit op de bezochte VVE-locaties ook niet op orde. Mogelijk kan uitwisseling van beleid en praktijk in de bestaande overleggen in de gemeente Aalten de kwaliteit van VVE op deze punten verder verhogen. Pagina 16 van 22

17 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Nee - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Nee 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de Nee 2 onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 98 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 98 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a3 Toeleiding - onderbouwing doelgroepbereik.doc Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Nee 2 Nee Nee Pagina 17 van 22

18 Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Ouders worden door het consultatiebureau geinformeerd. Hier hebben zij een intern protocol voor. Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Ouders krijgen een intakegesprek met de peuter ib-er. Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Doormiddel van boekenpret proberen we dit te bereiken. Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? Is in ontwikkeling 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Dit wordt verzorgd door het samenwerkingsverband van het basisonderwijs. Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Nee Nee Nee Nee 2 Nee 2 Nee 2 Nee Nee Nee Pagina 18 van 22

19 Dit wordt verzorgd door het samenwerkingsverband van het basisonderwijs Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Nee 2 Nee 2 Nee 1 Nee Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) Antwoord Oordeel Pagina 19 van 22

20 beoordelen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) - Subsidiebeleidsregels ~tember.pdf Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? CAO Welzijn en VVE Scholing Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Nee 2 Pagina 20 van 22

21 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 7 4 A0.2 VE-basisvoorwaarden 3 1 A2 Groepsgrootte 11 A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 7 A5.2 Opgeleide leidsters 11 A5.3 Nederlands spreken 11 A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 23 B2 Vooraf info aan ouders 9 11 B3 Intake 1 20 B4 Thuis VVE-activiteiten 8 9 B5 VVE-participatie van ouders op school 19 5 B6 Info ouders over ontwikkeling kind KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 8 16 C1.2 Doelgerichte planning 1 14 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 2 8 C1.4b Brede ontwikkeling 2 11 C1.4c Leeftijddifferentiatie 4 10 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 3 9 C2.5 Inrichting van de ruimte 20 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 5 19 D1.2a Planning hele groep 18 6 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 19 5 D1.3 Evaluatie begeleiding 6 18 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 13 9 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 1 21 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 9 13 E2 VVE evalueren 11 9 E3 Opbrengsten evalueren 1 22 Pagina 21 van 22

22 E4 Verbetermaatregelen E5 VVE borgen 10 9 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 8 3 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg F2 Doorstroom naar vroegschool 4 7 F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod 17 5 F5 Afstemming ped/educ handelen 17 2 F6 Afstemming over ouders 23 F7 Afstemming begeleiding/zorg 13 6 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 5 8 G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 2 11 Pagina 22 van 22