DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL PIPPELOENTJE BASISSCHOOL KORTLAND, LOC. LANSINGH-ZUID Locatie Peuterspeelzaal Basisschool loc. Brinnr. 20OQ Plaats Krimpen aan den IJssel Reg.nr Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling rapport Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 7

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Krimpen aan den IJssel. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de inspectie: De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Krimpen aan den IJssel. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie: Werkwijze onderzoek Peuterspeelzaal en basisschool locatie zijn twee van de (voor)scholen die bezocht zijn door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locaties weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 7

3 Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 16, waarvan 3 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 20, waarvan 6 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 24, waarvan 2 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep c: 24, waarvan 1 doelgroepkleuter Aantal kleuters in groep d: 25, waarvan 4 doelgroepkleuters 2. HET TOTAALBEELD Er bestaat een goede samenwerking tussen de basisschool locatie en de peuterspeelzaal. Ze zijn samen in een goed geoutilleerd gebouw gehuisvest, peuters en kleuters komen binnen via dezelfde ingang. Er vindt tussen de leidsters en leerkrachten frequent informeel overleg plaats. De peuterspeelzaal is recent overgegaan van een niet-integraal VVE-programma naar een integraal programma dat voldoet aan de eisen. Nagenoeg alle peuters stromen vanuit door naar basisschool Kortland. De peuterspeelzaal maakt gebruik van de Krimpense observatielijst, die gedurende de peuterkleuterperiode 4 maal wordt ingevuld (3, 3;9, 4;4 en 5;0 jaar). De lijst gaat dus mee van de peuterspeelzaal naar de basisschool, na toestemming van de ouders. De observatielijst bestrijkt alle vier de ontwikkelingsgebieden van de peuter/kleuterperiode, en geeft een gegarandeerde doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool. De ouders zijn tevreden over de wijze waarop zij betrokken worden bij de ontwikkeling van hun kind. Dat de ouders ook betrokken worden bij de activiteiten van de kinderen heeft de inspectie kunnen meemaken. In de door haar geobserveerde activiteit werd een thema afgesloten waarbij de ouders waren uitgenodigd, de opkomst was uitstekend. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 7

4 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS 3 Naam gemeente Krimpen aan den IJssel A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool Ja Ja A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse 3 educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Uk en Puk Boekenpret A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 2 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor VVE? Twee jaar en 3 maanden oud A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd 3 (opleiding) A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 Een groot aantal indicatoren is in het kader van de OKE-wet uitsluitend van toepassing op de peuterspeelzalen (A0.1, A0.2, A2, A4, A5.2 en A5.5). Voor het volwaardig kunnen uitvoeren van VVE in de kleutergroepen wordt uitgegaan van een dubbele bezetting gedurende ongeveer 4 dagdelen per week. Aan deze voorwaarde wordt vanwege de formatieverdeling niet voldaan in de kleutergroepen. De school gebruikt niet een volledig en integraal VVE-programma, maar enkel Boekenpret, waarmee het aanbod voor de VVE-kleuters niet voldoet aan de daaraan gestelde eisen. 3 B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 3 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 3 4 B7 Rekening houden met de thuistaal Beide instellingen beschikken niet over een helder uitgewerkt beleid hoe de ouders bij de uitvoering van VVE te betrekken, dit is een belangrijk verbeterpunt. De participatie van ouders aan de VVE-activiteiten binnen de kleutergroepen is eveneens een punt van aandacht. Binnen de vooren vroegschoolse educatie is de oudercomponent van groot belang. Uit de oordelen in Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 7

5 bovenstaande tabel blijkt dat de meeste onderdelen van dit aspect positief zijn beoordeeld. Het is van belang dat het ouderbeleid voor beide instellingen nader wordt beschreven gericht op de doelstellingen van VVE. De volgende vragen zijn daarbij van belang: Op welke wijze willen wij dat de ouders actief de ontwikkeling van hun kinderen stimuleren Welke concrete doelen stellen wij op dit gebied Wat voor ouders hebben wij, de kenmerken van de ouderpopulatie benoemen Wat zijn hun mogelijkheden en wensen Welke activiteiten kunnen wij uitvoeren om de doelen te bereiken. De ouders zijn over beide instellingen tevreden daar waar het de informatie-uitwisseling over de ontwikkeling van de peuters en kleuters betreft. Vooral de basisschool maakt daar veel werk van en informeert de ouders op in ieder geval vijf van te voren geplande momenten in het schooljaar. De school heeft daarvoor een gezinsportfolio ontwikkeld. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 3 2 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 3 2 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen Over het algemeen is de uitvoering van de VVE-activiteiten zowel in de peuterspeelzaal als ook binnen de kleutergroepen van de basisschool in orde. De school beschikt niet over een integraal VVE-programma. Daarnaast werkt de school niet vanuit een jaarplanning voor het aanbod die is uitgewerkt in gedetailleerde weekplanningen per ontwikkelingsgebied. Voor beide instellingen geldt dat de leidsters en leerkrachten meer aandacht kunnen besteden aan de gerichte ontwikkeling van het aanpakgedrag van de peuters en kleuters. Te weinig wordt benoemd wat de kinderen aan het doen zijn en er wordt nauwelijks met de kinderen terug Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 7

6 gekeken op wat geleerd is. Hiermee kan bereikt worden dat de kinderen de kans krijgen zelf een oplossing te zoeken en daarna te reflecteren op hun eigen aanpakgedrag. In de kleutergroepen kan meer gedifferentieerd worden op grond van de verschillen in ontwikkeling van de leerlingen. Het aanbod aanbieden aan de gehele groep (een 1/2 combinatie) brengt met zich mee dat een deel van de groep niet wordt bereikt en dat de leerlingen die aan het eind van de kleuterperiode zitten de stof reeds hebben gehad en daarmee de motivatie en de aandacht voor de les verliezen. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden Zowel de peuterspeelzaal als ook de basisschool evalueren het effect van de aangeboden (extra) zorg en begeleiding voor de VVE-leerlingen in onvoldoende mate. Een dergelijke evaluatie kan leiden tot conclusies voor te nemen vervolgstappen. Deze stap in het zorg- en begeleidingstraject heeft de inspectie nauwelijks aangetroffen. Verder is de zorg en begeleiding in de voor- en vroegschool van voldoende kwaliteit. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 2 E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van alle 2 2 kinderen E4 De voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVEverbetermaatregelen 2 2 E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVE-educatie 2 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken 2 Een aantal aspecten van de kwaliteitszorg voor VVE is voor zowel de voor- als ook de vroegschool aan te merken als een ontwikkelpunt. Dit betreft met name de onderdelen over de regelmatige evaluatie van de kwaliteit van VVE, het vastleggen daarvan en het naar aanleiding van de uitkomsten van de evaluatie planmatig werken aan verbeteractiviteiten. Ook van belang is het opzetten van een systeem voor borging van de bereikte kwaliteit. Wel heeft de inspectie geconstateerd dat in het kader van opbrengstgericht werken in de basisschool de opbrengsten worden geëvalueerd. Voor de doelgroepleerlingen geldt dat de school kan aantonen dat hun resultaten conform de verwachtingen zijn. In de peuterspeelzaal is een overzicht van alle kinderen beschikbaar waarin de vorderingen van de peuters voor de vier ontwikkelingsgebieden nauwkeurig worden bijgehouden. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 7

7 F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 2 F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten 4 doorstromen naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 4 4 F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 3 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool 2 2 is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 Ondanks de gunstige huisvestiging, beide instellingen zijn in één gebouw gehuisvest, is er nog geen sprake van een gerichte coördinatie voor de doelgroeppeuters en -kleuters, niet op leidster/leerkrachtniveau en ook niet op managementniveau. Wel is er vanuit de peuterspeelzaal concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen naar de daarbij is er bij alle leerlingen sprake van een warme overdracht. Daarbij wordt de door de peuterspeelzaal ingevulde observatielijst volledig overgedragen opdat de basisschool verder kan gaan waar de peuterspeelzaal gestopt is. Als gevolg van deze werkwijze is de basisschool in staat vrijwel direct bij instroom van de kleuter het aanbod op de ontwikkeling van de leerling af te stemmen. De peuterspeelzaal heeft haar aanbod echter niet met de school afgestemd, de oorzaak ligt hierbij in het gebruik van verschillende methoden. Als gevolg van het ontbreken van gericht ouderbeleid is er eveneens geen sprake van een doorgaande lijn wat betreft de wijze waarop met de ouders van de doelgroepleerlingen wordt omgegaan. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken - - G2 De resultaten zijn van voldoende niveau - - G3 Verlengde kleuterperiode - 3 De inspectie doet geen uitspraken over de resultaten wanneer op gemeentelijk niveau nog geen actuele afspraken zijn over de opbrengst van VVE. Wel merkt de inspectie op dat de resultaten in de kleutergroepen van de basisschool een gunstig beeld laten zien. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 7