DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE BODEGRAVEN-REEUWIJK IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE BODEGRAVEN-REEUWIJK IN 2012 Utrecht, februari Pagina 1 van 20

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Bodegraven Reeuwijk Overzicht van de voor en de vroegscholen in Bodegraven Reeuwijk Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 7 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen 11 3 Conclusies 15 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Pagina 2 van 20

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zogenaamde VVEbestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 3 van 20

4 Pagina 4 van 20

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin de zelfbeoordelingen van de locaties en in hoeverre deze oordelen overeenkomen met de oordelen van de inspectie op de twee bezochte locaties. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. De bezochte locaties hebben geen apart inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 20

6 Pagina 6 van 20

7 1 VVE in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk De gemeente Bodegraven-Reeuwijk heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Bodegraven-Reeuwijk In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Peuterplein, locatie Langeind, Driebruggen* Peuterplein, locatie Eendrachtweg, Bodegraven* Peuterplein, locatie Graaf Albrechtstraat, Nieuwerbrug* Peuterplein, locatie Dronenplein, Bodegraven** Voorschool: kinderdagverblijf Papegaaiennest, Reeuwijk* Vroegschool: Basisschool t Vogelnest** De Regenboog* St. Willibrord* Pax Cristi* De Brug* De scholen met meer dan 15 procent gewichtenkleuters hebben een vragenlijst ontvangen. Basisscholen De Brug en St. Willibrord hebben de vragenlijst niet ingevuld. Basisschool De Regenboog en Peuterplein, locatie Langeind hebben aangegeven dat ze geen VVE aanbieden. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd - Evaluatieverslag Onderwijsachterstandenbeleid gemeente Bodegraven , - 18 april Raadsbesluit Gevolgen Wet OKE, 21 september VVE 2010/2012 Uitwerkingsplan, Stichting Peuterspeelzalen Bodegraven, juli Handhavingsbeleid kinderopvang en peuterspeelzaalwerk Bodegraven-Reeuwijk, voorjaar Vaststelling Handhavingsbesluit B&W Bodegraven-Reeuwijk, 28 juni Nadere beleidsregels uitvoering subsidie Peuterspeelzalen Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, Pagina 7 van 20

8 antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het gemeentelijke beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 2 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 2 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 2 Toelichting Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 3 Voldoende 1a1 Doelgroepdefinitie De gemeente Bodegraven-Reeuwijk hanteert voor de peuters een brede doelgroepdefinitie, waarbij zowel het opleidingsniveau van de ouders als een (risico op een) taal- of ontwikkelingsachterstand van de peuter betrokken wordt. Met de scholen zijn geen afspraken gemaakt over het hanteren van een vergelijkbare doelgroepdefinitie. 1a5: Integraal VVE-programma In de OKE-wet is aangegeven dat voor de voorschoolse educatie een programma moet worden gebruikt waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. De gemeente heeft in de Nadere Beleidsregels 2012 aangegeven dat de VVElocaties moeten werken met een wettelijk erkend VVE-programma. Alle voorschoollocaties geven aan dat ze met Ko-totaal werken. Ook heeft de gemeente aangegeven dat de voorscholen moeten werken met een kindvolgsysteem. Met de scholen zijn geen concrete afspraken over het hanteren van hetzelfde VVEprogramma als de peuterspeelzalen. 2a: GGD-rapport De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de VVE-peuterspeelzalen beoordeelt en dat er recente GGD-rapporten zijn. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (art en 2.6) en de eisen aan de voorschoolse educatie (art. 1.50b en 2.8, en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie). Pagina 8 van 20

9 2 Verbeterpunten 1a2: Het bereik en 1a3 Toeleiding De gemeente geeft aan dat niet bekend is hoeveel VVE-plaatsen er gerealiseerd moeten worden in de gemeente op basis van de onderwijsachterstandengelden van het Rijk. Op basis van de eigen, meer brede doelgroepdefinitie geeft de gemeente aan dat er 75 doelgroeppeuters zijn en dat slechts 45 peuters daadwerkelijk VVE hebben gevolgd. Het is echter niet duidelijk op basis waarvan de gemeente inschat dat er 75 doelgroeppeuters zijn. De gemeente geeft namelijk ook aan dat er geen dekkend bestand is van waaruit de gemeente deze doelgroeppeuters kan identificeren. Het is van belang om te bepalen op welke wijze doelgroeppeuters gesignaleerd kunnen worden die voldoen aan de criteria om als doelgroeppeuter geïndiceerd te worden, conform de doelgroepdefinitie van de gemeente. Het maken van concrete afspraken met de consultatiebureaus over protocollen en registratie van doelgroeppeuters kan hier een eerste belangrijke stap zijn. Bij de toeleiding wordt gewaardeerd óf die op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. Omdat de gemeente nog geen sluitend systeem heeft om doelgroeppeuters (volgens de brede definitie) te signaleren, is er ook geen garantie dat alle peuters die dit nodig hebben, toegeleid worden naar een voorschool. In het onderwijsachterstandenbeleid tot 2009 in Bodegraven is aangegeven dat de verantwoordelijkheid voor de toeleiding van peuters naar een voorschool bij de consultatiebureaus en de peuterspeelzalen zelf ligt, terwijl de gemeente hier een wettelijke taak in heeft. Ook intermediairs, zoals huisartsen en bibliotheken hebben informatiemateriaal gekregen over VVE om de doelgroep toe te leiden naar VVE. Er is op dit moment nog geen nieuw onderwijsachterstandenbeleid voor de gemeente Bodegraven-Reeuwijk, waardoor niet duidelijk is op welke manier de toeleiding nu plaatsvindt. Om ervoor te zorgen dat alle kinderen tijdig gesignaleerd worden en deelnemen aan een VVE-programma, is het belangrijk dat de gemeente de regie neemt en met de betrokken partijen sluitende afspraken maakt over signalering, registratie en toeleiding. Hierdoor krijgt de gemeente beter zicht op het aantal doelgroeppeuters (sluitende registratie bij consultatiebureau) en kan de monitoring van de toeleiding naar VVE ter hand genomen worden om na te gaan of er een bereik van 100 procent gerealiseerd wordt, zoals vanuit de rijksregeling is aangegeven. 1a4: Ouders De gemeente Bodegraven-Reeuwijk heeft nog geen gericht gemeentelijk ouderbeleid. Dit betekent dat vanuit de gemeente nog geen antwoorden zijn gegeven op vragen zoals: - Welke ouders willen we bereiken? - Wat zijn hun wensen, mogelijkheden en omstandigheden? - Welke doelen willen we bereiken met ouderparticipatie in het kader van VVE? (Bijvoorbeeld ouders aansporen om ook thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten uit te voeren). - Hoe gaan we deze doelen bereiken? Welke afspraken maken we hierover met de instellingen voor voorschoolse opvang en scholen? - Hoe meten we of de doelen bereikt zijn? Voor het daadwerkelijk actief betrekken van ouders bij de VVE-activiteiten, zowel thuis als op de VVE-locatie is het van belang dit in gericht beleid te formuleren. Op deze wijze wordt vanuit de gemeente ook actief aangemoedigd dat ouders, in het verlengde van wat er op de VVE-locaties gebeurt, ook thuis ontwikkelingsstimulerend gedrag gaan vertonen. 1a6: Externe zorg De gemeente heeft geen afspraken over een sluitend netwerk van zorginstanties waar een beroep op kan worden gedaan door voor- en vroegscholen voor kinderen die deze zorg nodig hebben. Hierdoor is niet duidelijk welke zorg geboden kan worden en welke afspraken er gemaakt zijn over contactgegevens en werkwijze. Pagina 9 van 20

10 1a7: Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen De gemeente heeft met de voor- en vroegscholen geen afspraken gemaakt over de manier waarop de voor- en vroegscholen zelf de kwaliteit van VVE in beeld moeten brengen en moeten borgen. 1a8: Doorgaande lijn Op dit moment wordt er gewerkt aan het ontwikkelen van een protocol om de overdracht van gegevens van voor- naar vroegschool te regelen. Er is echter nog geen sprake van concreet beleid en heldere afspraken met de voorschoolse instellingen en scholen over een soepele doorgaande lijn. Het gaat hier dan om onder andere beleid gericht op zoveel mogelijk doorstroom van voor- naar een vroegschool, afstemming van het aanbod, de zorg en begeleiding (bijvoorbeeld een terugkoppeling van de vroegschool aan de voorschool) en samenwerking op het gebied van het betrekken van ouders. 1a9: VVE-resultaten De gemeente heeft nog geen afspraken gemaakt met schoolbesturen en instellingen voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk over wat de resultaten van VVE moeten zijn. Dit is een wettelijke verplichting, opgenomen in de OKE-wet en overgenomen in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Wet op het primair onderwijs. 1b: VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Er is op dit moment nog weinig sprake van coördinatie van VVE op gemeentelijk niveau. In de evaluatie van het onderwijsachterstandenbeleid van Bodegraven, tot 2009, is wel aangegeven dat er een werkgroep onderwijsachterstandenbeleid was. Maar dit is van voor het samengaan van Bodegraven en Reeuwijk. Op dit moment is niet duidelijk op welke wijze de gemeente zowel de aansturing als de uitvoering van VVE coördineert. 1c: Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau De kwaliteit en resultaten van VVE worden door de gemeente nog niet systematisch gemonitord en geëvalueerd. 2b: Nadere afspraken met de voorscholen en Gemeentelijk subsidiekader De gemeente heeft in de Nadere Beleidsregels Uitvoering Subsidie Peuterspeelzalen 2012 aangegeven wat de gemeente van de instellingen voor peuterspeelzaalwerk verwacht op het gebied van VVE. Belangrijke wettelijke voorwaarden staan hier ook in genoemd. Het ontbreekt echter aan twee belangrijke wettelijke verplichtingen, namelijk dat er sprake moet zijn van twee gekwalificeerde en VVE-geschoolde pedagogisch medewerkers per groep van maximaal 16 peuters en dat er voor alle VVE-leidsters een opleidingsplan moet zijn, waarin is aangegeven op welke wijze de kennis en vaardigheden voor VVE op peil gehouden worden. Pagina 10 van 20

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. Vier locaties hebben de vragenlijst niet ingevuld. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een tweetal locaties met doelgroepkinderen bezocht: één peuterspeelzaal en één basisschool (groep 1 en 2). Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen gebaseerd op de zelfevaluaties van de VVE-locaties en geverifieerd op de twee locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen van de bezochte locaties overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte locaties klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat sommige indicatoren niet in de vragenlijst zijn opgenomen (met name pedagogisch en educatief handelen) en op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. De frequentie van oordelen van de zelfevaluaties van de voor- en vroegscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel op basis van de twee bezoeken positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 4 = A0.2 VVE-basisvoorwaarden A2 Groepsgrootte 4 = A3 Dubbele bezetting A4.1 Voldoende VVE-tijd per week A5.2 Opgeleide leidsters 4 = A5.3 Nederlands spreken 4 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan = Toelichting: Zoals uit de tabel blijkt, voldoen nog niet alle locaties aan alle voorwaarden die voor VVE belangrijk zijn. Voor de school geldt dat alleen A3 en A5.4 zijn meegenomen in de beoordeling. De overige onderdelen maken deel uit van de wettelijke voorwaarden zoals aangegeven in de wet kinderopvang en peuterspeelzalen. Pagina 11 van 20

12 OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 6 = B2 Vooraf info aan ouders 2 4 = B3 Intake 1 5 = B4 Thuis VVE-activiteiten 2 4 = B5 VVE-participatie van ouders op school 6 = B6 Info ouders over ontwikkeling kind 1 5 = Toelichting: Op de meeste locaties is nog geen sprake van gericht ouderbeleid, waarbij is aangegeven welke doelen gesteld zijn, wat de wensen en mogelijkheden van ouders zijn, welke acties worden ondernomen en hoe en wanneer gemeten wordt of de doelen bereikt zijn. Hoewel ouders over het algemeen wel voldoende geïnformeerd worden over VVE is er nog te weinig sprake van actieve betrokkenheid van de ouders. Voor succesvol VVE is het van belang dat ouders thuis en/of op de voor- en vroegschool ook actief de ontwikkeling van hun kind stimuleren. Voor VVE-locaties is het een belangrijke taak om ouders gericht hiertoe aan te moedigen. Het gaat hierbij vooral om die ouders die nog onvoldoende ondersteunend gedrag laten zien. Dit betekent voor de meeste locaties vaak dat de aandacht verschoven dient te worden van aanbod gerichte activiteiten, naar meer maatwerk-activiteiten om ouders gericht te helpen in hoe ze hun kind kunnen ondersteunen. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1 Aanbod C1.1 Integraal programma 2 4 = C1.2 Doelgerichte planning 2 4 = C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 1 C1.4b Brede ontwikkeling 4 C1.4c Leeftijddifferentiatie 1 2 C1.4d Differentiatie ontwikkelings-niveau 3 C2 Pedagogisch handelen C2.1 Pedagogisch handelen 2 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 2 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 2 C2.4 Bevorderen autonomie kind 2 C2.5 Inrichting van de ruimte 6 = C3 Educatief handelen C3.1 Afstemming leidsters 1 1 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 2 C3.3 Interactie bevorderen 2 C3.4 Betrokkenheid kinderen 2 C3.5 Aanpakgedrag 2 C3.6 Responsiviteit 2 C3.7 Afstemming op verschillen 2 Toelichting: De kwaliteit van de uitvoering van VVE is voornamelijk op de twee locaties bekeken. De meeste indicatoren van pedagogisch en educatief handelen komen niet voor in de digitale vragenlijst. Op beide locaties is sprake van een positief en warm pedagogisch klimaat, waarin de kinderen voldoende de mogelijkheid hebben om zich vrij en veilig te ontwikkelen. Pagina 12 van 20

13 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 1 5 = D1.2 Planmatige begeleiding 5 1 D1.3 Evaluatie begeleiding 5 1 = D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 3 3 = D2.3 Volgen van de externe zorg 1 5 = Toelichting: Op één basisschool na gebruiken alle locaties een observatiesysteem om de brede ontwikkeling van de kinderen te volgen. Het vervolgens benutten van deze informatie voor planmatige zorg en begeleiding is bij de peuterspeelzalen nog een aandachtspunt. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school E2 VVE evalueren 3 3 = E3 Opbrengsten evalueren E4 Verbetermaatregelen 6 = E5 VVE borgen 6 = E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 2 = Toelichting: Op bijna alle locaties is iemand aangewezen om VVE te coördineren. Ook al geven de meeste scholen aan dat ze VVE en de opbrengsten wel evalueren, gebeurt dit niet conform afspraken die op gemeentelijk niveau zijn gemaakt, simpelweg omdat deze afspraken er niet zijn. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg F2 Doorstroom naar vroegschool F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod F5 Afstemming ped/educ handelen 6 - F6 Afstemming over ouders 6 - F7 Afstemming begeleiding/zorg 6 - Toelichting: Op veel aspecten van de doorgaande lijn is nog winst te boeken. Er is soms wel informeel contact tussen peuterspeelzalen en basisscholen, maar nauwelijks op inhoudelijk gebied. Zo worden er maar zelden afspraken gemaakt over het aanbod, het pedagogisch en educatief handelen en de zorg. Ook de ouderbetrokkenheid wordt niet vaak op elkaar afgestemd. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat de gemeente enkele keren per jaar bijeenkomsten faciliteert voor peuterspeelzalen en basisscholen om in gezamenlijkheid aandacht te besteden aan samenwerking. Zo staan er dit jaar zaken als warme overdracht en ouderbetrokkenheid op de agenda. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 2 = Pagina 13 van 20

14 Toelichting: Omdat op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt zijn over de gewenste resultaten van VVE doet de inspectie nog geen uitspraak over de resultaten. Pagina 14 van 20

15 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. VVE op gemeenteniveau Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De gemeente Bodegraven-Reeuwijk heeft de afgelopen jaren beleid gevoerd om VVE te implementeren in de gemeente. Er is een globale definitie van doelgroeppeuter geformuleerd en er zijn afspraken gemaakt met de Stichting Peuterspeelzalen Bodegraven-Reeuwijkse t Peuterplein voor het implementeren van VVE. Wat op dit moment nog de aandacht verdient is een meer beleidsmatige aanpak, waarbij er vanuit de gemeente een stevige impuls kan uitgaan naar het tot stand brengen van een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor VVE van álle betrokken partners, dus ook de scholen en schoolbesturen. VVE wordt op dit moment aangeboden op een viertal peuterspeelzalen. Hoewel deze peuterspeelzalen hiermee een belangrijke rol vervullen, zijn er nog veel kinderen in Bodegraven- Reeuwijk die geen VVE aangeboden krijgen en die thuis of op een kinderdagverblijf zitten. Vanuit het Rijk is aangegeven dat gemeenten een bereik van 100 procent doelgroepkinderen moeten nastreven. Om dit te realiseren zal er in Bodegraven-Reeuwijk nog een flinke investering plaats moeten vinden om de doelgroepkinderen op een goede manier op te sporen en de ouders aan te sporen om hun kinderen deel te laten nemen aan VVE. Dit betekent ook dat met de consultatiebureaus en de kinderdagverblijven afspraken gemaakt moeten worden. Dit staat bij de gemeente op de rol voor In de wet is vastgelegd dat de gemeente met de schoolbesturen afspreekt wat de concrete resultaten van VVE moeten zijn. Dit is tot nu toe nog niet aan de orde geweest. Goede monitoring en registratie is hierbij een eerste voorwaarde. Registratie van de doelgroepkinderen, ook door de scholen, en monitoring van de resultaten door de voorscholen en door de basisscholen, zodat aangetoond kan worden of VVE voldoende effect heeft. De gemeente kan haar regierol op dit gebied nog steviger oppakken en de scholen/schoolbesturen dienen hun verantwoordelijkheid en wettelijke taak op dit gebied op te pakken. Succesvol VVE is gebaseerd op een goede doorgaande lijn van voor- naar vroegschool. Ook hier kunnen de betrokken partners meer concreet met elkaar afspraken maken. Bijvoorbeeld over de overdracht van kindgegevens en wanneer een warme overdracht plaats dient te vinden. De gemeente kan de betrokken partners aanmoedigen hier duidelijke afspraken over te maken. Om op gemeentelijk niveau de kwaliteit van VVE te verbeteren is het dus van belang dat samen met de betrokken partners gewerkt wordt aan: - het vaststellen van wat het concrete inhoudelijke resultaat van VVE moet zijn. Als voorwaarde hiervoor dient er een eensluidende definitie te zijn van een doelgroepkind in de voor- en vroegscholen en moet de indicatiestelling door alle betrokkenen uniform gehanteerd worden. Om te kunnen meten of het resultaat behaald wordt zullen er nadere afspraken gemaakt moeten worden met alle partners over het registreren van (VVE) gegevens van de peuters en kleuters. - het maken van heldere afspraken over het toeleiden van doelgroepkinderen naar de voorschool. Dit betekent heldere procedures en protocollen voor het signaleren en registreren van doelgroepkinderen door de consultatiebureaus en afspraken over het stimuleren van ouders om hun kind te laten deelnemen aan een voorschool. Pagina 15 van 20

16 - het formuleren van concreet ouderbeleid, waarbij het doel vooral gericht is op het vergroten van de betrokkenheid van ouders bij het stimuleren van de ontwikkeling van hun kinderen. - het optimaliseren van de doorgaande lijn van voor- naar vroegschool. VVE op locatieniveau De VVE-locaties in Bodegraven-Reeuwijk kennen over het algemeen een goede basis voor peuters en kleuters om zich optimaal te ontwikkelen. Het pedagogisch klimaat in de groepen is hiervoor overwegend voldoende ontwikkeld. Op de scholen is over het algemeen sprake van goed onderwijs aan kleuters. De kleuters worden in hun ontwikkeling gevolgd en er is voldoende sprake van zorg en begeleiding indien dit nodig is. Voor zowel de voor- als de vroegscholen zijn nog de volgende aandachtspunten te noemen: - Het ontwikkelen van gericht ouderbeleid om ouders daadwerkelijk zo ver te krijgen dat zij, in het verlengde van de VVE-activiteiten, ook thuis hun kinderen actief stimuleren in hun ontwikkeling. - Zoveel mogelijk al inzetten op het verstevigen van de doorgaande lijn, door afspraken te maken over overdracht van gegevens, samen activiteiten te organiseren of bijeenkomsten te organiseren voor medewerkers van voor- en vroegscholen om ervaringen en kennis uit te wisselen. Voor de voorscholen is de planmatige zorg en begeleiding nog een belangrijk aandachtspunt. Op dit moment wordt de ontwikkeling van de peuters vaak wel gevolgd maar met de informatie uit dit volgsysteem wordt momenteel nog weinig gedaan. Het systematisch volgen van de brede ontwikkeling van de peuters is echter juist bedoeld om vroegtijdig ontwikkelingsachterstanden (of juist voorsprongen) te signaleren en hier planmatig op in te spelen met gerichte begeleiding en op maat gesneden aanbod. Pagina 16 van 20

17 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? Ja 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Ja (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Ja Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het Rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus Ja 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 75 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 45 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Ja 3 Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te Ja Nee Ja 3 Nee Pagina 17 van 20

18 informeren inhoudt? Ligt bij Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? Is dat in een document te lezen? Op dit moment wordt een protocol voorbereid waarin de overdracht naar de vroegschool wordt geregeld. 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Op dit moment wordt een protocol voorbereid waarin de overdracht van voorschool naar vroegschool is geregeld. Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Ja 3 Ja Ja 3 Nee Ja 3 Nee Pagina 18 van 20

19 Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is dat in een document te lezen? Nee 1 Nee Nee Ja 3 Ja Antwoord Oordeel Ja 3 Ja Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Ja 3 haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Ja 3 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is dat in een document te lezen? Ja Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Ja 3 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een Ja 3 verordening, een beschikking, e.d.) - Beleidsregels peuterspeelzaalwerk.docx Pagina 19 van 20

20 Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Ja 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele bezetting? Wordt er een ander criterium voor de bezetting gehanteerd? Nee Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Ja 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, Ja 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten Ja 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Spw-3 opleiding en een opleiding genoten dat betrekking heeft op het gekozen door het NJI erkende VVE-programma Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Pagina 20 van 20