DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE OOSTSTELLINGWERF IN 2012 Definitief

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE OOSTSTELLINGWERF IN 2012 Definitief Utrecht, februari 2013 Reg.nr Pagina 1 van 24

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Ooststellingwerf Overzicht van de voor en de vroegscholen in Ooststellingwerf Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 8 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 11 3 Conclusies 15 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor en de vroegscholen 23 Reg.nr Pagina 2 van 24

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Reg.nr Pagina 3 van 24

4 Reg.nr Pagina 4 van 24

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Ooststellingwerf. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 24

6 Pagina 6 van 24

7 1 VVE in de gemeente Ooststellingwerf De gemeente Ooststellingwerf heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVEbeleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Ooststellingwerf In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Ooststellingwerf. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool: kinderdagverblijf Vroegschool: Basisschool t kwetternest** Vuurtoren* De Schalmei** It Twaspan** Nijntje** t Clowntje* Boekhorst** 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Documentnaam Omschrijving Beleidsnota peuterspeelzaalwerk Beleidsnota peuterspeelzaalwerk gemeente Ooststellingwerf - augustus 2010.pdf Beleidsnota peuterspeelzaalwerk Beleidsnota peuterspeelzaalwerk gemeente Ooststellingwerf - augustus 2010.pdf LEA april 2011.pdf Lokale Educatieve Agenda Plan van aanpak VVE Ooststellingwerf dig Plan van Aanpak VVE versie.pdf Hoe staat het ermee - Stand van zaken Stand van zaken VVE VVE.pdf Monitor doc Toegeleiding naar VVE algemeen.doc Toeleiding JGZ naar VVE juli.pdf Mail1Bericht.docx Voortgangsverslag LSB-VVE 2011.pdf Opbrengstgericht werken en VVE beste versie 18 april 2012.doc Planning PSZ 2012 voor gemeentes.xls Het sluitend systeem van observatie en toetsing in Ooststellingwerf.pdf Resultaatafspraken Vroegschoolse Educatie oktober.pdf Onderwijsmonitor Ooststellingwerf pdf Invoering VVE o de werkvloer 5 juli 2012 def.pdf In dit verslag is te lezen hoe de stand van zaken in 2011 is. Aanvullende informatie Aanvullende informatie Aanvullende informatie Aanvullende informatie Toeleiding JGZ naar VVE 2012 Aanvullende informatie Pagina 7 van 24

8 november.pdf Opzet onderwijsmonitor Ooststellingwerf.doc Aanvullende informatie Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage I bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 4 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 3 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 3 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 1. Verbeterpunten met een afspraak. Op gemeentelijk niveau zijn er geen verbeterpunten waar afspraken over gemaakt moeten worden. 2. Verbeterpunten 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) De gemeente Oostellingwerf heeft voldoende kindplaatsen voor doelgroeppeuters gecreëerd om aan de wettelijke verplichting te voldoen en weet via de JGZ hoeveel peuters in aanmerking komen voor VVE. Het is nog niet duidelijk of alle kinderen die tot de doelgroep behoren een VVE-locatie bezoeken. In de zelfevaluatie kwam deze indicator ook als een ontwikkelpunt naar voren. 1a3 Toeleiding De gemeente heeft afspraken met de JGZ en basisscholen over het signaleren van doelgroeppeuters en -kleuters. In het document toeleiding JGZ naar VVE 2012 november beschrijft de gemeente de wijze waarop ze de toeleiding naar VVE aanpakt en hoe ze zicht wil krijgen op het non-bereik. De JGZ stuurt jaarlijks een overzicht van doelgroepkinderen naar de Pagina 8 van 24

9 gemeente. Wat nog ontbreekt is een inventarisatie van welke doelgroepkinderen geen VVEvoorschool bezoeken. Daardoor heeft de gemeente nog onvoldoende zicht op de aard en omvang van het non-bereik. Het oordeel op deze indicator is aangepast (oordeel 2 ). 1a4 Ouders Op gemeentelijk niveau is geen analyse gemaakt van de specifieke VVE-behoefte van de ouderpopulatie in Ooststellingwerf, waardoor onduidelijk is waarop het VVE-ouderbeleid zich moet richten. 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen De gemeente Ooststellingwerf heeft op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Uit de vragenlijsten en de locatiebezoeken blijkt dat de meeste scholen wel een systeem van kwaliteitszorg hebben, maar dat VVE daar niet apart in wordt benoemd. Voor de voorscholen geldt dat er nog niet systematisch wordt gewerkt aan het systematisch evalueren, verbeteren en borgen van de kwaliteit van VVE. In de zelfevaluatie kwam dit onderdeel als voldoende naar voren; de inspectie heeft het oordeel aangepast (oordeel 2 ). 1a8 Doorgaande lijn De gemeente Ooststellingwerf heeft een duidelijk beleid voor de (warme) overdracht en het gebruik van Piramide in de voor- en vroegscholen. In de VVE-werkgroep zijn hierover afspraken gemaakt. Over de doorgaande lijn in het pedagogisch en educatief handelen, het ouderbeleid en de interne begeleiding zijn nog geen afspraken op gemeentelijk niveau gemaakt. 4. Voorbeelden voor anderen. 1a1 Definitie doelgroepkind De gemeente Ooststellingwerf hanteert duidelijke definities en bijbehorende criteria voor doelgroeppeuter en doelgroepkleuter. In deze definities is ook opgenomen dat een kleuter een doelgroepkind kan zijn op grond van observaties aan het begin van de voorschool. De inspectie beoordeelt dit als een voorbeeld voor anderen. Op het volgende punt heeft de inspectie de eigen oordelen van de gemeente positief aangepast: 2b Gemeentelijk subsidiekader In het gemeentelijk subsidiekader voor VVE heeft de gemeente Oostellingwerf geen informatie opgenomen over een opleidingsplan voor leidsters; de gemeente benoemt dit als ontwikkelpunt in haar zelfevaluatie. In de praktijk zorgt de peuterspeelzaalorganisatie dat op alle locaties een jaarlijks opleidingsplan voor de leidsters is. De inspectie heeft de indicator daarom als voldoende beoordeeld. Pagina 9 van 24

10 Pagina 10 van 24

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaalwenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep Nijntje 't Kwetternest 16 8 VVE Kinderdagverblijf aantal peuters waarvan doelgroep Vuurtoren 12 0 't Clowntje 14 0 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 32 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. 2 peuterspeelzalen 3 vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Er wordt een + of een - gegeven als het gemiddelde oordeel 0,1 hoger of lager is, dus als het verschil in totaal meer dan 0,2 is. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voorzover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) Pagina 11 van 24

12 CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 2 = A0.2 VE-basisvoorwaarden 2 + A2 Groepsgrootte 2 = A3 "Dubbele bezetting" 5 + A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 + A5.2 Opgeleide leidsters 2 = A5.3 Nederlands spreken 2 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters 5 + A5.5 arlijks opleidingsplan 2 + Toelichting: De condities zijn op de bezochte VVE-locaties in Ooststellingwerf op orde. Indicator A5.4 is zelfs als voorbeeld voor anderen beoordeeld omdat alle leidsters en leerkrachten geschoold zijn voor Piramide. Op een aantal onderdelen zijn de inspectieoordelen over de bezochte locaties positiever dan de zelfevaluaties. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 5 = B2 Vooraf info aan ouders 2 3 = B3 Intake B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op school 5 = B6 Info ouders over ontwikkeling kind B7 Thuistaal 4 Toelichting: Op alle locaties is sprake van voldoende informeel contact met de ouders. Er is echter op geen enkele voor- of vroegschool sprake van een op VVE gericht ouderbeleid. Er ontbreekt namelijk een analyse van de ouderpopulatie, waardoor het moeilijk is te beoordelen of een bewuste keuze van ouderactiviteiten, afgestemd op de wensen en behoeften van de ouderpopulatie, is gemaakt. Verder lukt het scholen en peuterspeelzalen in wisselende mate om ouders te informeren over en te betrekken bij de VVE-activiteiten. Over het stimuleren van ouders om ook thuis activiteiten te ondernemen met hun kind is de inspectie positiever dan de zelfevaluaties. Bij de intake op de peuterspeelzalen en het organiseren van ouderavonden op peuterspeelzalen en scholen zijn verbeteringen gewenst. De inspectie oordeelt minder positief dan de locaties in hun zelfevaluatie over de informatie aan ouders over de ontwikkeling van hun kind. De inspectie verwacht dat ook peuterspeelzalen de ouders minimaal twee keer per jaar uitnodigen voor een gesprekje over de ontwikkeling van hun zoon of dochter. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 5 = C1.2 Doelgerichte planning 2 3 = C1.3 Aanbod taal 5 C1.4 Voldoende differentiatie 4 1 C2.1 Pedagogisch handelen 5 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 5 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 5 C2.4 Bevorderen autonomie kind 5 C2.5 Inrichting van de ruimte C3.1 Afstemming leidsters 2 3 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 1 4 C3.3 Interactie bevorderen 4 1 C3.4 Betrokkenheid kinderen 5 Pagina 12 van 24

13 C3.5 Aanpakgedrag 5 C3.6 Responsiviteit 1 4 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 5 Toelichting: Aangezien de meeste indicatoren over de uitvoering van VVE niet in de vragenlijsten staan, bevat deze tabel vooral de oordelen van de inspecteur. Het pedagogisch en educatief handelen van leidsters en leerkrachten is over het algemeen voldoende. Ontwikkelpunten op zowel de peuterspeelzalen als de scholen zijn het afstemmen van het aanbod en de activiteiten op individuele verschillen in leeftijd en ontwikkelingsniveau van de kinderen, en het bevorderen van interactie tussen kinderen onderling en kinderen en leidster of leerkracht. Daarnaast is het van belang dat de peuterspeelzalen gaan werken met een doelgerichte planning waarbij ook de taken van de leidsters op elkaar zijn afgestemd. Ook de inrichting van de ruimte op de peuterspeelzalen vraagt aandacht: door te werken met pictogrammen, letters en/of een stempelhoek kan de taalontwikkeling van de kinderen nog meer gestimuleerd worden. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 1 4 = D1.2 Planmatige begeleiding 2 3 D1.3 Evaluatie begeleiding 5 - D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 2 3 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 5 + D2.2a Aanmelden voor externe zorg 5 D2.2b Overleg ouders over externe zorg 5 = D2.3 Volgen van de externe zorg 5 = Toelichting: Voor alle doelgroeppeuters is voorzien in planmatige begeleiding op de peuterspeelzalen. Op twee van de scholen is dit onvoldoende het geval. In geen enkel geval zijn de doelen en activiteiten voor deze kinderen dusdanig concreet omschreven dat een zinvolle evaluatie mogelijk is. Dit is voor alle locaties een ontwikkelpunt. Zowel de scholen als de peuterspeelzalen hanteren duidelijke afspraken voor het verwijzen van kinderen naar externe zorg. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 5 + E2 VVE evalueren 5 - E3 Opbrengsten evalueren 5 - E4 Verbetermaatregelen 5 - E5 VVE borgen 5 = E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 3 - Toelichting: Het evalueren van de kwaliteit van VVE is nog in ontwikkeling. Een specifiek op VVE-beleid gerichte evaluatie evenals een evaluatie van de resultaten van de kinderen vindt nog niet plaats. Er zijn eveneens nog geen specifiek op VVE gerichte verbeterplannen opgesteld en om van borging van VVE te spreken is het nog te vroeg. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 5 = F2 Doorstroom naar vroegschool 2 = F3 Warme overdracht 5 = F4 Afstemming aanbod 5 + F5 Afstemming ped/educ handelen 5 = F6 Afstemming over ouders 5 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 5 - Pagina 13 van 24

14 Toelichting: De doorgaande lijn tussen voor- en vroegschool in de gemeente Ooststellingwerf is op een aantal onderdelen op orde. Op de bezochte locaties is sprake van VVE-coördinatie tussen vooren vroegschool en vindt een warme overdracht plaats voor alle kinderen. Ook is er een doorgaande lijn in het aanbod en werken de tutoren zowel op de peuterspeelzalen als in de scholen. De afstemming op het gebied van pedagogisch en educatief handelen, ouderbetrokkenheid en interne begeleiding kan nog verder ontwikkeld worden. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 3 = Toelichting: De gemeente Ooststellingwerf heeft pas kort geleden afspraken vastgelegd voor te bereiken doelen met VVE. De inspectie heeft daarom bij de locatiebezoeken nog geen oordeel kunnen geven voor de betreffende indicatoren. Pagina 14 van 24

15 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. VVE op gemeenteniveau De gemeente Ooststellingwerf heeft in diverse nota s en verslagen uitgebreid vastgelegd op welke manier zij vorm geeft aan voor- en vroegschoolse educatie. Een aantal onderdelen vragen nog om een nadere uitwerking: (Non)bereik en toeleiding: zorgen voor een overzicht van doelgroepkinderen (volgens de eigen gemeentelijke definitie) die geen voorschoolse voorziening bezoeken. Maken van een analyse van de ouderpopulatie en op grond daarvan beleid maken over de ouderactiviteiten op de locaties die passen bij de kenmerken en behoeften van de ouderpopulatie. Afspraken maken over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Afspraken maken over een doorgaande lijn voor het pedagogisch en educatief handelen, het ouderbeleid en de interne begeleiding. VVE op locatieniveau De kwaliteit van VVE is op alle locaties over het algemeen voldoende. Daarnaast zijn er nog ontwikkelpunten: Ouderbeleid - Opstellen van een gericht ouderbeleid waarbij op basis van een analyse van de ouderpopulatie doelen geformuleerd worden. - Organiseren van een intake met ouders voordat hun kind op de voor- of vroegschool komt, waarbij relevante informatie over de ontwikkeling van het kind wordt gevraagd. - Regelmatig informeren van ouders over de ontwikkeling van hun kind. Pedagogisch en educatief handelen - Afstemmen van aanbod en activiteiten op de ontwikkeling van kinderen. - Bevorderen van interactie tussen kinderen en leidsters/leerkrachten en tussen kinderen onderling. - Werken met een dagplanning op de peuterspeelzaal. - Creëren van een taaluitlokkende leeromgeving in de peuterspeelzalen. Interne zorg en begeleiding Concreet formuleren van doelen en activiteiten voor zorgkinderen. Kwaliteitszorg Systematisch evaluatie van de uitvoering van VVE op de locaties en op grond daarvan verbetermaatregelen treffen. Doorgaande lijn In overleg met voor- en vroegscholen afstemmen van pedagogisch en educatief handelen, zorg en ouderbeleid. Pagina 15 van 24

16 Pagina 16 van 24

17 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? - Of de peuter (later) een zgn. leerling-gewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? - Of de kleuter een leerling-gewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de kleuter een taal- of ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode in groep 1 blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? Nee 2 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders Nee 2 Nee Pagina 17 van 24

18 worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? - Toegeleiding naar VVE algemeen.doc - Toeleiding JGZ naar VVE ~8 juli.pdf Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? Voor de meeste kinderen is de thuistaal het Nederlands. Een enkel kind spreekt thuis Fries. Hier wordt in de voorschoolse periode rekening mee gehouden. De 'instructietaal' is het Nederlands. 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Er wordt gebruik gemaakt van de consulent Jonge Risico kinderen (JRK). Daarnaast wordt gebruik gemaakt van het CJG. 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Nee Nee Pagina 18 van 24

19 Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? - Opbrengstgericht werken en VVE~l 2012.doc Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Nee 2 Nee 2 Nee 2 Nee 2 Nee Nee Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Pagina 19 van 24

20 Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) - Monitor doc Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? - Planning PSZ 2012 voor gemeentes.xls Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Minimaal MBO-3 Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan Nee 2 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Pagina 20 van 24

21 Hier kunt u een toelichting geven. Ooststellingwerf is een plattelandsgemeente met 13 dorpen. Er zijn momenteel in 2 dorpen Voorschoolse locaties. Gezien de geringe rijksmiddelen heeft de gemeente besloten extra middelen aan het budget toe te voegen. Niet alles is in documenten vastgelegd maar er zijn veel afspraken gemaakt, bijv. over de doorgaande lijn. We zijn trots op datgene wij op dit moment voor onze jonge inwoners doen. Pagina 21 van 24

22 Pagina 22 van 24

23 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 4 A0.2 VE-basisvoorwaarden 2 2 A2 Groepsgrootte 4 A3 "Dubbele bezetting" 3 4 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 1 3 A5.2 Opgeleide leidsters 4 A5.3 Nederlands spreken 4 A5.4 VVE-geschoolde leidsters 3 3 A5.5 arlijks opleidingsplan 2 2 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 7 B2 Vooraf info aan ouders 3 4 B3 Intake 7 B4 Thuis VVE-activiteiten 4 3 B5 VVE-participatie van ouders op school 6 1 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 2 5 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 7 C1.2 Doelgerichte planning 2 5 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 3 C1.4b Brede ontwikkeling 5 C1.4c Leeftijddifferentiatie 2 3 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 2 3 C2.5 Inrichting van de ruimte 3 4 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 7 D1.2a Planning hele groep 5 2 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 5 2 D1.3 Evaluatie begeleiding 2 5 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 6 1 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 1 6 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 3 4 E2 VVE evalueren 4 3 E3 Opbrengsten evalueren 1 6 Pagina 23 van 24

24 E4 Verbetermaatregelen 4 3 E5 VVE borgen 6 1 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 2 1 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 1 6 F2 Doorstroom naar vroegschool 2 2 F3 Warme overdracht 5 F4 Afstemming aanbod 2 5 F5 Afstemming ped/educ handelen 7 F6 Afstemming over ouders 6 1 F7 Afstemming begeleiding/zorg 5 2 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten 1 G3 Verlengde kleuterperiode 3 Pagina 24 van 24