Behoort bij schrijven no. ^37-505

Transcriptie

1 l Behoort bj schrjven no. ^ ROL VAN EVC EN CPN IN LOONCONFLICT HAAQSE BOUWBEDRIJVEN. S_a_m_e_n_v_a_t_t n_g Als gevolg van een loonconflct vond vrjwel de gehele maand januar een langzaam-aan-acte plaats op een aantal bouwobjecten van zes Haagse ondernemers. De ledng hervan berust bj een Acte Comté, dat net meer s dan een nstrument van de CPN. De communsten hebben daarn hun nvloed stevg verankerd, doordat belangrjke sleutelpostes door trouwe volgelngen worden bezet. Zo zjn de voorztter en pennngmeester leden der CPN. De secretars, de zch voor NVV-er utgeeft, heeft zch doen kennen als een opposant tegen de NVV-ledng. De algemeen secretars der CPN, Paul de GROOT, heeft zch persoonljk met dt conflct bemoed. Op een besloten CPN-vergaderng te Den Haag dd. 12 januar 1958 gaf hj te kennen samen met de landeljk voorztter van de ABWB/EVC, Wessel HARTOG, de ledng zelf n handen te wllen houden. De ndruk bestaat, dat De GROOT poogt door rechtstreeks contact met de ABWB het verbondsbestuur der EVC ut te schakelen. HARTOG s nl. een van de EVC-functonarssen, de zch stelden achter de CPN-verklarng n.a.v. het uttreden van de EVC-secretars Bertus BRANDSEN ut het partjbestuur der CPN. januar 1958

2 GEHEIM ROL VAN EVC EN CPN IN LOONCONFLICT HAAGSE BOUWBEDRIJVEN. Aanledng. Bljkens enkele persberchten zou het College van Rjksbemddelaars bj zes Haagse bouwondernemngen op een loonsanerng hebben aangedrongen. Op 2 januar 195& maakten de betrokken werkgevers een gewjzgde loonberekenng, de rechtstreeks met deze sanerng verband held, schrfteljk aan hun personeel bekend. Dt veroorzaakte onder de bouwvakarbeders ernstge ongerusthed, de resulteerde n de oprchtng van een acte-comté van bouwvakarbeders. Onder ledng hervan wlden de bouwvakkers tegen de neuwe loonmaatregelen n het geweer komen. Verloop van het conflct* Het Haagse acte-comté, dat zoals heronder zal bljken onder CPN-ledng staat, gaf drect na zjn oprchtng op 2, januar aan de arbeders het parool ut over te gaan tot een lang-zaam-aan-acte. Nog op dezelfde dag trad de vorst n,zodat toen 2 dagen net kon worden gewerkt. Op k januar gaven arbeders op enkele bouwobjecten gehoor aan het gegeven parool. Op 9 januar kwamen crca 1200 bouwvakarbeders n het ge- \w Amc bjeen om zch over de toestand op de bouwbedrjven te beraden. Men besloot tot een zo utgebred mogeljke half-uursstakng op alle betrokken objecten en voortzettng van de langzaamaan-acte op nog grotere schaal. De utvoerng van deze besluten gaf reeds de volgende dag aanledng tot moeljkheden. De drectes der meeste bouwbedrjven zegden de langzaam werkende arbeders op staande voet ontslag aan. Velen van hen accepteerden dt ontslag net en bleven n vertraagd tempo aan het werk. Polte-assstente bleek nodg om hen van de bouwterrenen te doen verwjderen. Tot een half-uursstakng kwam het alleen bj de frma Muys en De Wnter. De drecte van dt bedrjf stelde de stakers ^ 1 f l j f - 2 -

3 - 2 - voor de keuze: normaal doorwerken of ontslag. De stakers gngen herna aan het werk. Gedurende het verloop van dt conflct heeft het comté - om aan zjn acte kracht bj te zetten - talloze manfesten laten verspreden en gekleurde berchten doen publceren n "De Waarhed". Standgunt Haagse ondernemers. Reeds enge tjd geleden waren ondernemers van bouwbedrjven van menng, dat er met behulp van een neuwe CAO een ende l moest komen aan het systeem van betalng van zwarte lonen aan bouwvakarbeders. In overleg met vertegenwoordgers der dre erkende vakbonden kwamen zj tot overeenstemmng over een ontwerp-cao, volgens welke de bouwvakarbeders bj voldoende arbedsprestate net n loon achterut zouden gaan. (De Haagsche Courant van 13 januar 1958 wst te melden, dat vooral n Den Haag de laatste jaren de prestates der bouwvakarbeders met soms ^0 a 60% waren gezakt). De Regerng wees dt ontwerp evenwel van de hand. De ondernemers grepen deze afwjzng en de aandrang van d«rjksbemddelaars tot loonsanerng aan om n de eerste volle werkweek van dt jaar lonen ut te betalen, de het mdden helden tussen \, zoals neuwe CAO zouden moeten worden utgekeerd. ; De werkgevers waren er zch van bewust, dat herdoor een ontevreden stemmng onder de arbeders zou ontstaan, de tot een *ï stakng zou kunnen leden. Zj zouden herbj evenwel hebben over- f wogen, dat vooral n de wntermaanden een stakng voor hen slechts gerng verles oplevert, omdat n een vorstperode toch net wordt f gewerkt. Mogeljk zou voorts onder druk van een stakng de Rege- rng bered worden gevonden het ontwerp-cao alsnog goed te keu- ren. Tot het voeren van onderhandelngen met het acte-comté bljken de ondernemers net bered. Zj wensen dt comté net te erkennen. j J l l I f = l

4 - 3 - GEHEIM Houdng bonafde vakbonden. De erkende vakbonden waren tegenstanders van de oprchtng van het Haagse acte-comté. Hun leders hebben zch geheel daarvan gedstanceerd. Rol van EVC en CPN. Hoewel de communsten n het Haagse acte-comté een mnderhed vormen, s wel dudeljk geworden, dat het net meer s dan een nstrument n handen van de CPN. De communsten hebben daarn hun nvloed stevg verankerd, doordat belangrjke sleutelpostes door aan haar getrouwe volgelngen worden bezet. Zo fungeert als voorztter de CPN-er Bart TERWEY, hoofdbestuursld van de ABWB/EVC, terwjl het pennngmeesterschap wordt waargenomen door C.WESTERVELD, poltek secretars van de afdelng Laak/Spoorwjk van de CPN te Den Haag. Secretars s A.KNOESTER, bljkens zjn egen verklarng een NVV-er, maar een persoon, de zch n dt conflct heeft doen kennen ala een opposant tegen de NVV-ledng. De CPN bepaalde tot dusverre,uteraard geheel achter de schermen werkend, de gedragsljn van het Haagse acte-comté. Op 2/1-'58 verklaarde de poltek-secretars van het CPN-dstrct Den Haag P.BAKKER, dat de CPN de ledng van deze acte stevger n handen had dan de van voorgaande. j Drect na oprchtng van het acte-comté op 2 januar \n dre ten om de arbeders aan te sporen zch geheel te stellen achter de besluten van het acte-comté. :; Naast de genoemde voorztter TERWEY waren dt C.van der. WORM en J.W. van de WEGE, een vooraanstaand communst de, naar later bleek, de contactpersoon was tussen comté en CPN. Op 4 januar bracht hj een bezoek aan Amsterdam om besprekngen te voeren (vrjwel zeker met CPN-functonarssen) over de heersen- de spannng n de Haagae bouwbedrjven, Sndsden heeft de CPN enkele vergaderngen georganseerd, j de verband helden met de Haagse bouwacte. Op 6-1-'58 bezochten 28 personen, onder we de ABWB/EVC- voorztter W.HARTQG, te Den Haag een vergaderng van partjge- t f l J f J

5 noten-bouwvakarbeders. Met nadruk bracht HARTOG naar voren net als vakbondsbestuurder, maar als partjgenoot aanwezg te zjn. Meergenoemde van de WEGE verklaarde, dat partjgenoten de ledng van de acte n handen hadden en deze ook zouden behouden. Hj drong er op aan de vergaderng van het acte-comté n Amcta te Den Haag op 9-1- '58 op zo rum mogeljke maner te propageren. Een stakng wees hj beslst van de hand, omdat daarmee de ondernemers zouden zjn gedend. Op 12 januar d. a. v. organseerde het CPN-dstrct Den Haag een vergaderng, de door crca 35 personen, voornameljk CPN-ers, werd bezocht. Onder de net-part jgenoten bevonden zch utslutend personen de tot aan dat tjdstp mede ledng hadden gegeven aan de bouwvakacte, zoals o. a. A.KNOE3TER voornoemd. In het presdum hadden zttng Paul de GROOT, algemeen secretars der CPN, P. BAKKER, Wessel HARTOG en J. van de WEGE. Ook her weer werd gesteld, dat de CPN de ledng van de bouwvakacte zelf n handen zou houden met terzjdestellng van het verbondsbestuur der EVC. Paul de GROOT en W. HARTOG zouden de actes persoonljk leden. De CPN-secretars De GROOT gng utvoerg n op een verklarng van P. BAKKER, dat het gehele CPN-dstrct was gemoblseerd voor een geld-acte t. b. v. ontslagen bouwvakkers. Net alleen het dstrct, aldus spreker, maar de gehele partj, zal medewerkng verlenen om geld voor de ontslagenen bjeen te brengen. Hj propageerde utbredng van de Haagse acte over het gehele land. In dt verband suggereerde hj de oprchtng van acte-comté 's n geheel Nederland, de, voorutlopende op eventuele plaatseljke actes nu reeds aan het werk zouden kunnen gaan om de Haagse collega's fnanceel te kunnen steunen. Onderlng zouden de comté1 s contact moeten houden om een zelfde gedragsljn te volgen. Bovenomschreven communstsche actvteten en het persoonljk ngrjpen van P. de GROOT wekken heel sterk de ndruk, dat de CPN ut deze bouwvakacte (n wezen een EVC-vakbonds

6 Behoort bj schrjven no. 437* aangelegenhed) munt probeert te slaan. Door de ledng van de acte n egen hand te nemen probeert zj haar poste n het kader van de controverse tussen EVC en CPN te verstevgen. De ABWB/EVG s uteraard bj dt bouwconflct nauw betrokken. De CPN tracht deze bond te gebruken n haar strjd tegen de EVC. De ledng van de ABWB, met name zjn landeljk voorztter Wessel HARTOG, s mmers n het EVC-verbondsbestuur een dergenen geweest, de zch utsprak tegen de EVC-verklarng n.a.v. de CPN-resolute bj het uttreden van de EVC-secretars Bertus BRANDSEN. De GROOT zet n HARTOG en zjn bond een goed te hanteren nstrument tegen de EVC. Dat de EVC-voorztter Frts REUTER deze CPN-tactek doorzet, bleek op 6 januar 1958* In een besprekng met het partjbestuur der CPN zou hj gezegd hebben dat, nden de partj va de bouwvakbond zou proberen de rest van de EVC te beïnvloeden, hj net zou nalaten te proberen de ABWB-'leden tegen hun bondsledng stellng te doen nemen. Het acte-comtl heeft -, zonder evenwel tot een beslssng te komen - zch beraden op de mogeljkhed van een 24-uursstakng. De kansen hervoor worden evenwel net hoog aangeslagen, aangezen: 1) er toch nóg verdeeldhed heerst onder de werknemers; 2) de werkmogeljkheden gernger zjn geworden n verband met de verrumng van de arbedsmarkt; 3) de erkende bonden zch net achter een stakng zullen stellen, zodat van de zjde net op een geldeljke utkerng kan worden gerekend; 4) de werkgevers bj een acte als deze gerechtgd zjn arbeders te ontslaan; 5) de ontslagen arbeders geen aanspraak kunnen maken op een werklooshedsutkerng. januar 1958