Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen SprotmanagementS [Sportmanagement] voltijd Haagse Hogeschool

2 Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen [Sportmanagement] voltijd Haagse Hogeschool Croho nr Hobéon Certificering BV december 2007 Auditteam: Drs. W.G. van Raaijen Prof. dr. P. de Knop Drs. W. van Kasbergen J. Rijpstra Drs. M.Th.M. Sturkenboom R. van den Bekerom Drs. R.F.H.M. Stapert

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Karakteristiek van de opleiding Auditteam Deelnemers visitatie Programma visitatie 18 juni BEVINDINGEN EN BEOORDELING 8 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 8 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 8 Facet 1.2. Niveau Bachelor 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 13 Onderwerp 2: Programma 14 Facet 2.1. Eisen HBO 14 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 16 Facet 2.3. Samenhang Programma 19 Facet 2.4. Studielast 21 Facet 2.5. Instroom 23 Facet 2.6. Duur 26 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 27 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 28 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 31 Facet 3.1. Eisen HBO 31 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 32 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 33 Onderwerp 4: Voorzieningen Facet 4.1. Materiële Voorzieningen Facet 4.2. Studiebegeleiding 37 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 39 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 39 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 41 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 42 Onderwerp 6: Resultaten 44 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen, voltijd Integraal oordeel/ advies aan NVAO 48 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 18 juni 2007

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat Hobéon Certificering als Visiterende Beoordelende Instantie heeft opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2. vermelde HBO bachelor opleiding Bereik van de beoordeling De Haagse Hogeschool, in casu de Academie voor Sportstudies, verzorgt de HBO bachelor opleidingen Leraar Lichamelijke Opvoeding en Sportmanagement. De opleiding Sportmanagement staat officieel geregistreerd onder de naam Sport en Bewegen. Het onderhavige rapport heeft betrekking op de HBO bachelor opleiding: Sport en Bewegen, voltijd Crohonummer: (Hierna te noemen: Sportmanagement.) De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Sportmanagement Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een Visiterende Beoordelende Instantie (VBI) zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleiding geldt het volgende: de opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling tenminste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een Sportmanagementopleiding op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

5 De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de opleiding Sportmanagement aangeleverde schriftelijke informatie: Management Review MR; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de (systematiek van) interne kwaliteitszorg en de daarmee samenhangende interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement, - afstudeerwerkstukken Op basis van de door opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleiding op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie 1, uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten vier externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van Sportmanagement, één student alsmede één lead auditor één auditor onderwijs /secretaris, beiden vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. 1 Visitatie heeft plaatsgevonden op 18 juni Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

6 Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten / afstudeerwerkstukken van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon Certificering onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige tenminste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

7 Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 2 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord Karakteristiek van de opleiding Inleiding De opleiding Sportmanagement is een vierjarige voltijds opleiding die in studiejaar 2003/2004 van start is gegaan. Zij levert aan het einde van het studiejaar 2006/2007 haar eerste afgestudeerden af. De opleiding kent voor studenten van verwante opleidingen (MBO-SB/CIOS) een driejarig programma. Ook studenten van niet-verwante opleidingen kunnen op basis van eerder verworven diploma s of certificaten, vrijstellingen krijgen voor onderdelen van het curriculum Brede basisopleiding met mogelijkheid tot specifieke verdieping In Nederland zijn inmiddels vijf andere hogescholen die, naast de opleiding tot leraar Lichamelijke Opvoeding, een opleiding Sportmanagement aanbieden. Hogeschool Windesheim te Zwolle: sport- en bewegingsontwikkeling, Hanzehogeschool Groningen: sport en gezondheid. De Fontys Hogeschool: sport en media, sport en recreatie, sport en bewegingseducatie; Hogeschool van Amsterdam: managen en ondernemen in de sport; Hogeschool van Arnhem/Nijmegen: sport, gezondheid en management. 2 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 EC) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- het facet Kwaliteit Personeel of het facet Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

8 Bij de start van de opleiding Sportmanagement is gekozen voor een profiel waarmee de Haagse opleiding Sportmanagement zich onderscheidt van bovenstaande opleidingen Sportmanagement. De Haagse opleiding is een brede opleiding die studenten opleidt voor drie werkvelden: de publieke sector gemeente, sportservicebureau s of sportloketten; de commerciële sector sportbedrijven, evenementenbureau s; de sportsector sportverenigingen, sportbonden, sport advies/kennisorganisaties. In het afstudeerjaar kan de student zich, door zijn keuze voor minors en een afstudeeropdracht, desgewenst verdiepen in één van de drie werkvelden. De opleiding leidt beginnende beroepsbeoefenaren op die gaan werken in de sport op basis van ervaring met de sport en die denken en beslissen over sport vanuit ervaring met de sport. Bewegingspraktijk en het creëren van sportbewustzijn maken daarom een belangrijk onderdeel uit van de opleiding Beroepsperspectief Afgestudeerden kunnen werkzaam zijn bij sportbonden, sport-adviesorganisaties, sportverenigingen, gemeenten, commerciële sportorganisaties (wellness, fitness), welzijnsorganisaties, evenementenbureaus. Zij vervullen daar functies en rollen als (junior) beleidsfunctionaris, adviseur, ontwikkelaar, projectleider, consulent, medewerker top- of breedtesport, coördinator, beheerder, en (assistent)manager. Enkele studenten beginnen na het afstuderen een eigen bedrijf Landelijk collegiaal overleg De zes HBO-opleidingen Sportmanagement zijn verenigd in het zogeheten ALODO en het SBM-6 overleg. In het ALODO zijn de zes academiedirecteuren verenigd, onder begeleiding van een onafhankelijk voorzitter. In het SBM-6 zijn de teamleiders van de zes opleidingen sportmanagement verenigd Totstandkoming kwalificatieprofiel Sportmanagement Diverse actoren in de sport hebben, onder andere op een congres van de (toenmalige) Nederlandse Vereniging voor Managers in de Sport (NVMS) 3 in 2002, geconcludeerd dat er veel onduidelijkheid bestond over het beroep manager in de sport. Onduidelijkheid waren: taken en competenties van de beroepsbeoefenaren, de omvang van de beroepsgroep, het arbeidssegment waarin zij actief zijn, het opleidingsniveau en de opleidingsstructuur. Deze constateringen hebben uiteindelijk geleid tot een project om te komen tot een beroepenstructuur en beroepscompetentieprofielen voor het sportmanagement. Een projectgroep, bestaande uit de NVMS, de LC 4 en CBE Consultants BV, heeft in 2004 de notitie Beroepen en beroepscompetentieprofielen sportmanagement gepresenteerd. Op 21 april 2004 is de notitie formeel gelegitimeerd door de sociale partners in de sport. De profielen zijn bedoeld als leidraad voor de sector sport en onderwijs. Het landelijk vastgestelde beroepscompetentieprofiel sportmanager onderscheidt vier kerntaken, zes kernopgaven en zestien beroepscompetenties. (Zie hoofdstuk 2.) Op initiatief van de opleidingen Sportmanagement zijn deze zestien beroepscompetenties in 2006 gecomprimeerd tot acht beroepscompetenties. Het (gecomprimeerde) Kwalificatieprofiel Sportmanager is in juni 2006 door de directeuren van de betreffende opleidingen geaccordeerd. 3 De NVMS is inmiddels opgeheven omdat zij haar gekozen taak had volbracht. 4 Landelijk Contact (LC) heet tegenwoordig Vereniging Sport en Gemeenten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

9 Algemeen beeld De opleiding Sportmanagement is een jonge opleiding die zich nog duidelijk in de pioniersfase bevindt. Zij is nog zoekende naar een goede balans tussen enerzijds sport als specifiek beroepsdomein en anderzijds management als kern van het professioneel competentieprofiel. In dit opzicht onderscheidt de opleiding zich niet van andere opleidingen die management competenties en specifiek (beroeps)domeingerelateerde competenties in hun programma zoeken te integreren. Bijvoorbeeld opleidingen als Vastgoedmanagement, Bouwtechnische Bedrijfskunde, Vrijetijdsmanagement, Informatiedienstverlening en Management, Media en entertainment Management, Management in de Zorg. Vaak hebben deze (relatief jonge) opleidingen hun wortels in het betreffende (beroeps)domein en ontwikkelen zij zich met gebruikmaking van HEAO-achtige curriculumonderdelen tot nieuwe domeingerelateerde managementopleidingen. Bij de opleiding Sportmanagement van de Haagse Hogeschool is deze ontwikkeling duidelijk zichtbaar. Zij is ontworpen binnen een sterke sportgerichte onderwijsambiance met een lange traditie. Om van daaruit een krachtige managerial dimensie te ontwikkelen is geen sinecure. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat in het Haagse opleidingsprogramma sport nog sterk en management minder sterk ontwikkeld is. Tijdens de visitatie bleek de opleiding juist op dit management aspect enige substantiële verbeteringen in gang te hebben gezet, zowel in programmatische zin (w.o. versterking van de component management: theorie en skills ) als in personele zin (w.o. uitbreiding docentenformatie). Het auditteam heeft de opleiding verzocht deze verbetertrajecten aanvullend te documenteren en deze informatie ter beschikking te stellen aan het auditteam. Zulks is gebeurd 5 en het auditteam heeft deze informatie in zijn beoordeling van de opleiding betrokken Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter Vak- en werkvelddeskundigen Student Onderwijsdeskundige / Secretaris Drs. W.G. van Raaijen Drs. W. van Kasbergen Prof. dr. P. de Knop J. Rijpstra Drs. M.Th.M. Sturkenboom R. van den Bekerom Drs. R.F.H.M. Stapert Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). Het betreft hier dan expertise m.b.t. (i) sport als zodanig, (ii) sport in de maatschappelijke context en (iii) management in en van de sport. De voorzitter van het auditteam, de heer Van Raaijen, heeft een jarenlange (lead-) auditervaring in en buiten het hoger (kunst-)onderwijs en is daarnaast als senior adviseur werkzaam voor de Hobéon Groep. 5 (1) Plan van Aanpak Doorontwikkeling Opleiding Sportmanagement, (2) Opzet Projectplan Ontwikkelen Onderzoeksleerlijn, (3) Personeelsplan, (4) Beleidsdocument Afstudeerfase, (5) Afstudeerhandleiding Academie voor Sportstudies Opleiding Sportmanagement, (6) Analysemodel Curriculum Sportmanagement. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

10 De vak- en werkvelddeskundigen hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Zij allen hebben op grond van hun brede sport-, management- en maatschappelijke ervaring en positie een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan sportmanagers op HBO-niveau. De deskundige onderwijs, Stapert, heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. De student, Van den Bekerom, binnen het team heeft vanuit zijn optiek als klant gekeken naar de concrete (primaire en secundaire) uitvoeringsaspecten. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II Programma visitatie 18 juni 2007 Zie Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

11 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Landelijk Beroepsprofiel Sportmanagement Het landelijk beroeps(competentie)profiel sportmanagement is op 21 april 2004 formeel gelegitimeerd door de sociale partners in de sport 6. De profielen zijn opgesteld als leidraad voor het domein sport en onderwijs. In het profiel worden de volgende vijf kerntaken voor de sportmanager onderscheiden. Ontwikkelt en adviseert ten aanzien van strategie en beleid van de sportorganisatie. Managet de bedrijfsvoering van de sportorganisatie. Ontwikkelt en positioneert het sport- en bewegingsaanbod. Beheert en genereert financiën. Verricht onderzoek en evalueert de effectiviteit van de organisatie. Vervolgens worden de volgende zes kernopgaven of kritische beroepssituaties, omschreven. Omgaan met tegengestelde belangen. Gestelde doelen versus beschikbare middelen. Korte versus lange termijn. Gemandateerde en werkelijke verantwoordelijkheid. Werken met vrijwilligers Handelen op basis van sportbewustzijn. De geformuleerde kerntaken en kernopgaven hebben toen geleid tot een profiel van zestien competenties met onderliggende beheerscriteria of processen. Van een landelijk BCP naar een gecomprimeerd model BCP Het landelijke beroepscompetentieprofiel (BCP) is ontwikkeld in Op dat moment boden de academies in Amsterdam, Groningen, Zwolle en Tilburg/Sittard al enkele jaren een opleiding sportmanagement aan. Deze opleidingen hanteerden een beroepscompetentieprofiel dat in 2002 in samenspraak met het werkveld is opgesteld. In de praktijk bleek dat dit BCP op een groot aantal punten overeen kwam met het landelijke profiel. De competenties waren in het curriculum verankerd. Zij waren echter anders geordend dan in het nieuwe landelijke profiel. Dit was de aanleiding om met de zes opleidingen, verenigd in het SBM-6 overleg, een voor iedereen werkbare gecomprimeerde versie van het BCP samen te stellen. Het SBM-6 overleg heeft na goedkeuring door het ALODO, een extern deskundige aangetrokken die dit project heeft geleid. 6 WOS, LC, FNV Sport, NOC*NSF, NVMS, OVDB, HBO-raad, Recron, Fit!Vak, Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

12 Zomer 2006 heeft het ALODO, het gecomprimeerde model BCP Sportmanagement geaccordeerd: Landelijk Kwalificatieprofiel Sportmanager. Dit profiel is daarmee leidend geworden voor alle zes de opleidingen sportmanagement. Uiteraard kunnen er per opleidingsinstituut extra eigen accenten worden gelegd. De volgende acht beroepscompetenties worden door SBM-6 gehanteerd. Beroepscompetenties (BC) 1. Ontwikkelen, implementeren, verantwoorden en evalueren van strategie en beleid 2. Ontwerpen, organiseren en zorgen voor kwaliteit 3. Leidinggeven en managen personeel 4. Ondernemen en ontwikkelen sport- en bewegingsactiviteiten 5. Hanteren marketing & PR 6. Managen financiën 7. Samenwerken, netwerken, communiceren 8. Reflecteren en managen eigen functioneren 9 e competentie sportbewustzijn bij de Haagse opleiding De opleiding Sportmanagement van De Haagse Hogeschool onderscheidt een negende (ook door de werkveldcommissie geaccordeerde) competentie: Sportbewustzijn. De opleiding kiest ervoor deze competentie te expliciteren omdat zij beroepsbeoefenaren wil opleiden die werken in de sport op basis van ervaring met de sport en die denken en beslissen over sport vanuit ervaring met de sport. Het handelen vanuit sportbewustzijn is hiermee onlosmakelijk verbonden. Sportbewustzijn veronderstelt een handelen vanuit inzicht in de specifieke eigenheid van het werkveld van sport en bewegen; kennis van de uiteenlopende betekenissen en functies van sport; effectief functioneren in een wereld waar professionals en vrijwilligers samenwerken; kennis van de intrinsieke en de extrinsieke waarde van de sport en het vermogen deze kennis te vertalen naar beleid waarbij sport als doel of sport als middel wordt ingezet. Het ontwikkelen van sportbewustzijn loopt als een rode draad door het curriculum. Samenvattend is het auditteam van mening, dat de eindkwalificaties van de opleiding het hele spectrum van de beroepsuitoefening en van de contexten waarbinnen de sportmanager opereert, voortreffelijk in kaart heeft gebracht. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

13 Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet als goed en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten rechtstreeks aan bij de eisen die door vakgenoten binnen het domein worden gesteld aan de betreffende opleiding; de eindkwalificaties sluiten direct aan bij de eisen die door de beroepspraktijk aan de betreffende opleiding worden gesteld; de hierboven bedoelde beroepscompetenties zijn, naar het oordeel van het auditteam, een passende afspiegeling van de ontwikkelingen binnen het domein; de opleiding heeft op basis van een eigen visie een Haagse dimensie aan de eindkwalificaties toegevoegd (Sportbewustzijn) waaruit blijkt, dat zij ook, en terecht, oog heeft voor (o.a.) de maatschappelijke functie van sport. Naar het oordeel van het auditteam heeft de opleiding een helder, goed uitgewerkt, samenhangend en werkvelddekkend referentiekader voor haar programma ontworpen. Sterk punt is de focus op Sportbewustzijn. De Haagse opleiding voegt daardoor echt iets toe aan het palet van doelstellingen van de andere Nederlandse Sportmanagementopleidingen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

14 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Onder facet 1.1. zijn de eindkwalificaties in extenso beschreven. Met opzet, omdat de complexiteit, reikwijdte en de kennis- & attitudedimensies duidelijk worden. Het auditteam concludeert dat deze eindkwalificaties zich op bachelor niveau bevinden. De opleiding heeft e.e.a. bovendien zichtbaar gemaakt in een matrix waarin de dimensies van de Dublin Descriptoren telkens gekoppeld zijn aan de algemene en beroepsspecifieke competenties en de daaraan gelieerde processen. Als voorbeeld moge het volgend gelden: BC Dublin descriptoren Processen Ontwikkelen, implementeren, verantwoorden, evalueren en (her)kennen, inzicht toepsassen k&i oordeelsvorming communicatie leervaardigheden bijstellen van strategie en beleid ki tki o c L Signaleert en interpreteert relevante ontwikkelingen (lokaal tot en met internationaal) X X Draagt missie en visie van de organisatie helder en inspirerend uit X Levert input en geeft advies over de ontwikkeling van strategie, beleid en plannen X X X X Gebruikt visie als leidraad en referentiekader bij het maken van keuzes X X X Maakt keuze voor een systeem van managementinformatie X X Formuleert relevante onderzoeksvragen X X Geeft cijfermatig en kwalitatief inzicht in de resultaten van het primaire proces X X Evalueert beleid/strategie en doet suggesties ter verbetering X X X Voorts laat de programma-informatie (bijvoorbeeld in de Studiegids) zien, dat de opleiding alle programmaonderdelen gekoppeld heeft aan de respectieve (deel)competenties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

15 Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de eindkwalificaties van de opleiding bevatten alle elementen waar de Dublin Descriptoren betrekking op hebben en wel met een bereik en diepgang die overeenkomen met het niveau waar de Dublin Descriptoren naar verwijzen; de opleiding heeft (in haar competentiematrix) de Dublin Descriptoren zorgvuldig uitgewerkt naar deelcompetenties & deeldoelstellingen; de opleiding heeft de Dublin Descriptoren en de nadere uitwerking daarvan in concrete deelcompetenties, aantoonbaar in een rechtstreeks verband gebracht met het opleidingsprogramma en met de daarbinnen gehanteerde werkvormen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

16 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie hbo kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende beroepscompetenties van de opleiding beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1.) en sluiten aantoonbaar aan bij de beschrijving van het bachelorniveau in de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. Beroepsonderwijs De competenties van de opleiding zijn geformuleerd in termen van beroepscompetenties die aantoonbaar in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelstellingen de oriëntatie op het werkveld geborgd. Anders gezegd: de opleiding is een beroepsopleiding. Voor een uitwerking van de relatie tussen de eindkwalificaties en het opleidingsprogramma: zie facet 2.1. De beginnende beroepsbeoefenaar Het begrip beginnende beroepsbeoefenaar suggereert -en dat is volkomen terecht- dat dit niveau verschilt van het niveau van de beroepsbeoefenaar. In de competenties wordt dit onderscheid evenwel niet expliciet gemaakt. Reden voor het auditteam de opleiding te adviseren zulks wel te doen. Overigens is dit slechts een kanttekening die een oordeel voldoende niet in de weg staat. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: de opleiding heeft de eindkwalificaties rechtstreeks, volledig en op zorgvuldige wijze ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofiel. (Zie onder facet 1.1.); SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de opleiding als voldoende De opleiding heeft voldoende zicht op en inzicht in de ontwikkelingen in de beroepspraktijk en zij heeft haar inzicht qua bereik, thematiek en diepgang op adequate wijze vertaald naar opleidingsdoelstellingen waarbij zij collega-opleidingen en het werkveld uitdrukkelijk heeft betrokken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

17 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontwikkeld studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen Programma-openingen naar het werkveld Studenten worden opgeleid voor drie werkvelden: de publieke sector (gemeente, sportservicebureau s of sportloketten), de commerciële sector (sportbedrijven, evenementenbureau s) en de sportsector (sportverenigingen, sportbonden, sport- advies/kennisorganisaties). Kennisontwikkeling van studenten vindt zowel binnen het instituut plaats als in het werkveld. Studenten volgen hoor- en werkcolleges, gebruiken actuele vakliteratuur en werken zelfstandig aan praktijkgerichte opdrachten en cases. Zij komen in aanraking met de drie genoemde sectoren van het werkveld via het uitvoeren van casusopdrachten (bijvoorbeeld over: doping in de sport, programmaontwikkeling voor specifieke doelgroepen, het opzetten van een eigen bedrijf of het organiseren van een event); lesopdrachten; projecten, zoals het organiseren van een sportdag, een buitensportkamp of een congres; stages in de drie werkvelden: - tijdens de propedeuse: twee stages van elk 8 weken (2 dagen per week), - tijdens de hoofdfase: een stage van 8 weken (4 dagen per week) en een stage van 10 maanden (2 dagen per week). In alle studiejaren worden circa driemaal per studiejaar gastdocenten ingezet, afkomstig uit de verschillende sectoren van het werkveld. (De inzet van gastsprekers wordt centraal geregistreerd door de medewerker kwaliteitszorg, waardoor een helder overzicht ontstaat van het relatienetwerk.) Bij het beoordelen van opdrachten wordt mede gebruik gemaakt van deskundigen uit het werkveld. Deze externen worden benaderd op basis van hun beroep, hun specifieke kennis of rol. De competenties waar zij over beschikken en waar de opleiding een beroep op doet, zijn minimaal op HBO niveau. Door de inzet van deze deskundigen wordt de integratie van actuele ontwikkelingen uit het werkveld binnen de opleiding sterk bevorderd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

18 Relatie met het werkveld Resultaten samenwerking werkveldcommissie De werkveldcommissie is de afgelopen jaren vijf maal bij elkaar geweest, steeds één maal per jaar. Tijdens de eerste bijeenkomst van de werkveldcommissie is de aanleiding tot het ontwikkelen van de opleiding Sportmanagement toegelicht en is het concept van de opleiding besproken. De inbreng van de werkveldcommissie heeft aantoonbaar effect gehad: binnen de opleiding wordt thans zeer vaak gebruik gemaakt van gastdocenten/gastsprekers. Zij worden ingezet bij de kick-off van cases, de beoordeling van opdrachten en als gastsprekers; de door de werkveldcommissie genoemde programmaonderdelen (recht, vrijwilligersbeleid, financiën, schriftelijke communicatie en rapporteren) zijn opgenomen in het curriculum; er is een samenwerkingsverband opgezet met de MBO-opleidingen Sport & Bewegen/CIOS uit de regio; herstructurering stage via het project Kwaliteitsslag Stage ; organisatie van netwerkdagen voor stagementoren. Andere werkveldcontacten De opleiding heeft via de stagecoördinator en via de stagebegeleiders contact met stage biedende organisaties. Via de projectcoördinator en de projectbegeleiders heeft de opleiding contact met organisaties (scholen, gemeenten) die, voor de begeleiding van activiteiten of projecten, een beroep doen op studenten van de opleiding. De mentoren van de stage biedende organisaties worden één tot twee maal per jaar uitgenodigd voor een netwerkdag stagementoren. Kennismaking tussen werkveld en opleiding gebeurt ook tijdens studentpresentaties in het werkveld. Studenten voeren de afsluiting van een casus of (afstudeer) opdracht in het werkveld uit. Propedeusestudenten hebben bijvoorbeeld in het kader van de casus over doping in de sport, een presentatie verzorgd voor scholieren of jonge sporters. Studenten doen hiermee ervaring op in het presenteren voor publiek en andersom maakt het publiek en de school of vereniging kennis met de opleiding Sportmanagement. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: het programma van de opleiding biedt via de (binnen- en buitenschoolse) projecten, de casus, de extern studentpresentaties en de stages aan de student voldoende mogelijkheden om zich te ontwikkelen in interactie met het beroepenveld; de interactie tussen het binnenschools programma en de stagewerkplek is thans goed geregeld en gestructureerd via de afspraken tussen de opleiding, de student en de stagebiedende organisatie. Deze afspraken hebben betrekking op de lengte, de doelstelling van de stage en de begeleiding van de student; het opleidingsprogramma is aantoonbaar ontworpen in samenspraak met het beroepenveld; de gebruikte vakliteratuur is up-to-date; de opleiding schakelt gedurende het hele programma gastdocenten uit de beroepspraktijk in. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

19 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen Inleiding Balans tussen sport en management a. De opleiding Sportmanagement is (zie ook ) een nog jonge opleiding die zich, ook al is de eerste cyclus van 4 jaar afgerond, nog duidelijk in een pioniersfase bevindt. Zij is nog zoekende naar een goede balans tussen enerzijds sport als specifiek beroepsdomein en anderzijds management als kern van het professioneel competentieprofiel. Op curriculumniveau blijkt dat ondermeer uit een disbalans (in termen van theoretische verdieping en programmatisch gewicht ) tussen de componenten (i) bewegingspraktijk, (ii) visieontwikkeling, (iii) onderzoek(svaardigheden) en (iii) management: theorie & skills. De tweede component is, naar het oordeel van het auditteam, nog te weinig sturend en de derde en vierde component zijn nog niet voldoende ontwikkeld. Het auditteam is dan ook van oordeel, dat de componenten visieontwikkeling, onderzoeks(vaardigheid ) en management: theorie & skills moeten worden versterkt. b. Een en ander heeft ook repercussies voor de beoordeling van afstudeerwerkstukken. Deze beoordeling moet veel stringenter dan thans het geval is, worden uitgevoerd en wel aan de hand van een beoordelingskader waarin methodologie en reikwijdte/ complexiteit expliciete referentiepunten zijn. c. Het management van de opleiding is zich daar zeer wel van bewust en heeft concrete verbeteracties in gang gezet om de betreffende componenten te versterken teneinde aldus het opleidingsprogramma beter af te stemmen op de opleidingsdoelstellingen / het uitstroomprofiel en ter versterking van de vijf programmathema s : (i) onderzoek en ontwikkeling in de sport, (ii) beleid en strategie, (iii) marketing en ondernemen, (iv) organisatiekunde en management en (v) financieel management. Het gaat dan om de volgende verbeteracties. Verbeteracties de opleiding heeft, ter versterking van de component management: theorie en skills, de huidige docentcapaciteit uitgebreid met een (gepromoveerde) fulltime docent, die ook de afstudeerders zal begeleiden, met name daar waar het gaat om de onderzoeksvaardigheden; de opleiding heeft een extra afstudeercoördinator aangetrokken, alsmede een docent met relevante onderzoekservaring in het werkveld (beiden op master niveau); de opleiding heeft een onderzoeksleerlijn ontwikkeld die met ingang van zal worden ingevoerd; de opleiding heeft het beleid m.b.t. de afstudeerfase en de afstudeerhandleiding aangescherpt in de zin zoals hierboven (onder b) is aangegeven; de opleiding zal op basis van individuele assessments een professionaliseringsplan t.b.v. docenten opstellen, met name gericht op het bevorderen van de onderzoeksvaardigheden en op het versterken van de management component in het programma; Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december

20 Overige bevindingen De doelstellingen, de eindkwalificaties en de wijze van afstemming met de beroepspraktijk zijn aan de orde gekomen in de vorige paragrafen. De opleiding heeft gekozen voor een onderwijsopzet op basis van competentiegericht opleiden. Het curriculum is gericht op het ontwikkelen van competenties die in 2006 zijn omschreven in het landelijk opleidingsprofiel en wel minstens tot het niveau zoals dat is aangegeven in de Dublin Descriptoren (HBO Bachelor), nodig om het afsluitend examen succesvol te volbrengen De vertaling van de eindkwalificaties naar het studieprogramma wordt zichtbaar in de leerdoelen van elk semester en vervolgens in de leerdoelen van de blokken en de daarin gepositioneerde onderwijseenheden. De goed uitgewerkte competentiematrix (zie onder facet 1) verschaft een overzicht van de relatie tussen de onderscheiden competenties en de leerdoelen op semester- en blokniveau. Vervolgens zijn in het leerplan deze doelstellingen voor elk blok geoperationaliseerd tot op het niveau van cases en modulen. Het auditteam heeft op basis van het programma en op basis van een analyse van verschillende blokbeschrijvingen goed zicht gekregen op de inhoud, het bereik en het niveau van de doelstellingen en (zie ook ) op de mate van concreetheid. Het auditteam concludeert dat op de verschillende niveaus van het programma (semester, blok, cases, module) de relatie tussen deze doelstellingen (leerdoelen) en de eindkwalificaties daar waar het de dimensies visieontwikkeling, onderzoek(svaardigheden) en management: theorie en skills betreft, weliswaar nog onvoldoende zijn, maar dat (zie hierboven onder Inleiding) de opleiding massieve en vertrouwenwekkende maatregelen heeft getroffen om deze relatie strak en sterk te maken. Het auditteam is daar positief over Door de resultaten (output) van cases en modulen te koppelen aan de leerdoelen, is de mate waarin de student de leerdoelen heeft gerealiseerd, goed meetbaar, waarmee het auditteam wil aangeven dat de leerdoelen vertaald zijn naar concreet professioneel gedrag dan wel naar professionele producten De vormgeving van de onderwijseenheden gaat uit van een leeromgeving waarin het leerproces van de student centraal staat en waarbij de kennis (verworven via lesopdrachten die gekoppeld zijn aan bijvoorbeeld hoor- of werkcolleges) en de vaardigheden (verworven via cases en projecten), door de student in stelling moet worden gebracht wil hij de opdrachten met succes kunnen uitvoeren. Samenvattend: de systematiek om eindkwalificaties, (leer)doelstellingen en inhoud met elkaar in verband te brengen is weliswaar inzichtelijk, maar daar waar het de componenten visieontwikkeling, onderzoek(svaardigheden) en management: theorie en skills betreft, is de relatie als zodanig nog te zwak. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie HBO bachelor opleiding Sport en Bewegen Haagse Hogeschool december