AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch

Transcriptie

1 AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch Opleiding: Technische Bedrijfskunde; hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd Visitatiedatum: 5 juni 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, oktober 2008

2 2/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 29 Onderwerp 4 Voorzieningen 32 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 35 Onderwerp 6 Resultaten 39 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 44 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 49 Bijlage 3: Bezoekprogramma 54 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 55 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 3/57

4 4/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 5/57

6 6/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding 014A Technische Bedrijfskunde 's-hertogenbosch van AVANS Hogeschool heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2008 toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 5 juni Het panel bestond uit: De heer ing. A.J.G. (Aldo) Van Tongeren (dagvoorzitter) De heer prof.dr. D.M. (Dirk) Swagerman (domeinpanellid) De heer F.J.M. (Frank) Dumont (studentpanellid) Mevrouw C.A.M. van den Berg (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De opleiding Technische Bedrijfskunde (TBK) van Avans is gestart in De opleiding valt onder de Academie voor Industrie en Informatica (AI&I). Deze academie is één van de 18 academies van Avans Hogeschool. De Academie voor Industrie en Informatica (AI&I) verzorgt vijf opleidingen. Naast de opleiding TBK betreft dit Elektrotechniek (ET), Informatica (I), Technische Informatica (TI) en Werktuigbouwkunde (WTB). De hogeschool verzorgt opleidingen in de locaties Breda en Tilburg en s-hertogenbosch. NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 7/57

8 Hogeschoolbreed staan er ca studenten ingeschreven bij de Stichting Avans, waarvan ca in de locatie s-hertogenbosch. De jaarlijkse instroom in s-hertogenbosch bedraagt ca studenten. De Academie AI&I telt in totaal 976 studenten. Het aantal docenten dat in dienst is bij de Academie bedraagt 54 (50.4 fte s). De student/docentratio van de Academie AI&I bedraagt 1 op 19,37. Binnen de Academie AI&I zijn de opleidingen Informatica en Werktuigbouwkunde in resp en 2005 geaccrediteerd. De opleidingen Technische Informatica en Elektrotechniek zijn in 2007 en 2008 gevisiteerd. De academie heeft nu alle opleidingen aan een kwaliteitskeuring onderworpen. De opleiding TBK telt ongeveer 165 voltijd studenten. De jaarlijkse instroom bedraagt ca. 65 studenten. Het kernteam van de opleiding TBK bestaat uit 9 fte s. De student/docentratio van de opleiding bedraagt 1 op 20,9. De opleiding TBK volgt het beleid van de Academie AI&I en is ingebed in het kwaliteitssysteem van de Academie. De Academie volgt het Avans beleid. Voor de planperiode heeft de Raad van Bestuur vijf strategische doelstellingen geformuleerd. Deze doelstellingen zijn vertaald in 12 speerpunten in beleid. Enkele speerpunten uit dit beleid betreft het breed implementeren van ketenmanagement; het bieden van onderwijs- en onderzoeksmogelijkheden voor excellente studenten waarmee zij zich kunnen profileren; het opbouwen en onderhouden van een netwerk binnen iedere academie, en iedere academie kent een aantal bedrijven, organisaties en/of instellingen waarmee een preferred supplier contract (of een strategische alliantie) is afgesloten; het opstarten van vier centers of excellence: Innovatief Ondernemen, Sociale Veiligheid, ICTapplications en Kunst en Vormgeving. In het Ontwikkelingsplan AI&I heeft de Academie de speerpunten uit het hogeschool beleid vertaald naar 18 operationele Academiedoelen rond de thema s Marketing, Brede Bachelor/major-minor (B2M2) onderwijsontwikkeling, Personeel/POP, Kwaliteit en Lectoraat. Zo wenst de Academie ondermeer het opleidingsaanbod meer toe te spitsen op de instroom voor mbo en hbo en de Toetskwaliteit en de Praktijkgerichtheid van onderwijseenheden te verbeteren. In het vervolg op de aanbevelingen van het visitatierapport Balanceren tussen techniek en bedrijfskunde van de hogeschool s-hertogenbosch (augustus 2003) is een groot aantal verbeteringen doorgevoerd. Dit betreft ondermeer de invoering van competentiegericht onderwijs en de ontwikkeling van nieuw toetsbeleid, organisatorische vernieuwingen, de invoering van een Academiebreed kwaliteitssysteem en professionalisering van het personeel. Sinds 2004 en de invoering van de major-minorstructuur is de opleiding TBK als major ingebed in de Bachelor of Engineering. De Bossche Bachelor of Engineering is ontstaan vanuit de volgende drie oorspronkelijke opleidingen: Elektrotechniek, Technische Bedrijfskunde en Werktuigbouwkunde. 8/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

9 Vanaf het studiejaar biedt de opleiding in het eerste half jaar een brede oriëntatie op het domein van engineering en sluit daarmee aan bij een trend uit het beroepenveld; een verschuiving naar engineers die in een brede multidisciplinaire context kunnen functioneren. Na het eerste half jaar stromen studenten in in hun eigen opleiding. De Bachelor of Engineering biedt vier majorprogramma s aan van 180 EC. Naast deze 180 EC volgt de student twee minors van ieder 30 EC, waarvan één minor verplicht in het domein moet worden gevolgd. De tweede minor mogen studenten naar eigen interesse invullen. In haar eigen opleidingsspecifieke profilering kiest de opleiding TBK voor de invalshoek besturing van primaire processen en ondersteunende processen (Profiel TBK, januari 2008). De Bossche Bachelor of Engineering, waar de opleiding TBK onder valt, zoekt vooral aansluiting bij het midden- en kleinbedrijf in de regio en is werkzaam in een gebied dat globaal gekarakteriseerd kan worden met: ontwikkeling, productie, verkoop, marketing en toepassing van producten en processen in sectoren van de maatschappij die een relatie hebben met Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde, Technische Bedrijfskunde en Industriële Automatisering. Er is een ruim aanbod aan specialisatiemogelijkheden vanwege de diversiteit aan bedrijven in de regio. Technisch bedrijfskundigen werken in een organisatie met een technisch (georiënteerd) voortbrengingsproces (zowel in de marktsector als in de collectieve sector). Hierbij overschrijden ze de grenzen van afdelingen en bedrijfsprocessen. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode mei 2008 inhoudelijk voor op het bezoek van 5 juni Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 9/57

10 beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juli 2008 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in september 2008 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in oktober Het visitatierapport is uiteindelijk in oktober 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. 10/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Technische Bedrijfskunde 's-hertogenbosch Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed 2.4 Studielast Voldoende 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel Positief NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 11/57

12 Doelstellingen opleiding Alle facetten van onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding zijn als goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma Van hoofdstuk 2 Programma zijn de facetten 2.1, 2.2, 2.3, 2.5 en 2.7 met een goed, en zijn de facetten 2.4 en 2.8 met een voldoende beoordeeld. Aan facet 2.6 is voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel De facetten 3.1, 3.2 en 3.3 van hoofdstuk 3 Personeel zijn als goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Van hoofdstuk 4 Voorzieningen is de beoordeling voor facet 4.1 goed en die van 4.2 voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Alle facetten van hoofdstuk 5 zijn als goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten De facetten 6.1 en 6.2 van hoofdstuk 6 Resultaten zijn als voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 13/57

14 14/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De huidige opleiding Technische Bedrijfskunde (TBK) van Avans is opgezet vanuit de landelijke competenties van de Bachelor of Engineering zoals in 2006 in het landelijk clusteroverleg Engineering is vastgelegd in het Profiel van de Bachelor of Engineering. Dit profiel integreert de competenties van Elektrotechniek, Technische Bedrijfskunde, Technische Natuurkunde en Werktuigbouwkunde. Het profiel van de bachelor of engineering is opgebouwd uit de algemene competenties van de hbo-bachelor, de generieke competenties en de situationele elementen. De generieke competenties zijn gebaseerd op de vier fasen van bewust handelen: Inzicht krijgen, Ontwerpen, Plannen en Uitvoeren. Voor het situationele element is gekozen voor de hoofdprocessen van een middelgroot bedrijf of organisatie: het sturings-, voortbrengings- en ondersteunende proces van een product of dienst. De Academie, c.q. de opleiding, is actief betrokken geweest bij de totstandkoming van dit beroepsprofiel en participeert actief in het landelijk cluster Engineering en in het landelijk TBK overleg. Het landelijke profiel is in nauw overleg met de Raad van Advies van het Cluster Engineering tot stand gekomen (Profiel van de Bachelor of Engineering 2006). In haar eigen opleidingsspecifieke profilering kiest de opleiding TBK voor de invalshoek besturing van primaire processen en ondersteunende processen (Profiel TBK, januari 2008). De Bossche Bachelor of Engineering, waar de opleiding TBK onder valt, zoekt vooral aansluiting bij het midden- en kleinbedrijf in de regio. De kerntaken van de Engineer zijn te koppelen aan de beroepsspecifieke competenties van de opleiding. De huidige profilering heeft de opleiding besproken met de werkveldadviesraad (Verslaglegging Adviesraad voor Engineering 2005 en 2006) en is besproken met de andere TBK opleiding in Tilburg. In gesprek van het panel gaf het management aan dat de opleiding in Den Bosch zich meer richting Techniek profileert. De opleiding in Tilburg is meer afgestemd op de gezondheidszorg. Binnen Avans wordt het communicatieve aspect belangrijk gevonden, naast de directe inzetbaarheid en het in een team goed kunnen functioneren. Voor de ontwikkeling van gezamenlijke onderdelen van het programma, waaronder de minor communicatie, werkt Den Bosch samen met de opleidingen van Breda en Tilburg. Zowel hogeschoolbreed als binnen de academie is beleid geformuleerd op het gebied van internationalisering. Dit wordt door de opleiding ondermeer geconcretiseerd via de internationale minor Export Engineering (zie ook 2.1). NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 15/57

16 In het verleden waren er binnen het binnen de techniekopleidingen van de academie voor Industrie en Informatica van Avans drie adviesraden. Deze zijn samengevoegd tot een adviesraad waardoor het werkveld van de Engineering in zijn geheel beter afgedekt wordt. Mede door de inbreng van het werkveld krijgen de huidige studenten in het eerste half jaar van de propedeuse een verbetering van het beroepsbeeld van de Engineering. Oorspronkelijk maakte de opleiding gebruik van een eigen Beroeps- en opleidingsprofiel TBK s-hertogenbosch, 2002 dat zij later heeft geverifieerd met de landelijke competenties TBK Vanaf 2004 is zij overgegaan op de competentiesets van de Product Life Cycle (Opleidingskader Engineering 2007). Op dit moment (studiejaar ) volgen studenten van het 1 e tot en met 3 e jaar het nieuwe profiel. Studenten van het studiejaar volgen de competenties die zijn afgeleid van de vier fasen van de Life cycle van een product of proces. Deze fasen zijn de initiatieffase, de ontwerpfase, de productiefase en de beheer- en gebruikfase. Naast deze fasen zijn taken toegevoegd op het gebied van het ondernemen. Deze competenties zijn later overgenomen door het cluster Engineering van het HBO (Competent HTNO, 2005). De onderwijscommissie evalueert planmatig het beroeps- en opleidingsprofiel en baseert zich daarbij op gegevens welke afkomstig zijn van het beroepenveld en alumni (Opleidingskader Bachelor of Engineering). De Academie onderzoekt 1 maal per 3 jaar of de competenties en bijbehorende indicatoren bijgesteld moeten worden (Kwaliteitsplan AI&I, ), zie hiervoor tevens hoofdstuk 5. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Voor dit facet geldt tevens de onderbouwing bij de facetten 1.1 en 1.3 Het huidige profiel van de opleiding volgt het landelijk profiel van de Bachelor of Engineering. In dit profiel zijn de hbo-kernkwalificaties van de commissie Franssen als bouwstenen opgenomen, evenals de Dublin descriptoren (Profiel Bachelor of Engineering, 2006). In het Opleidingskader Bachelor of Engineering, 2007 heeft de Academie, c.q. de opleiding de competenties van de Bachelor of Engineering en de opleiding TBK vergeleken met de Dublin descriptoren. De opleiding heeft de descriptor bovendien vertaald naar stagekwalificatie, afstudeerkwalificatie en competentie. Bijvoorbeeld onder de Dublin descriptor Kennis en inzicht vallen de competenties BC1: Inzicht krijgen in de opdracht en probleemsituatie, BC2: Ontwerpen van product/dienst/ sturing, BC3: Plannen van de uitvoering en NB4: Communiceren. Voor de afstudeerfase wordt dit geformuleerd als De afgestudeerde beschikt over een brede multidisciplinaire 16/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

17 kennis (A1). Voor de stagekwalificatie geldt: De student kan de aangeleerde kennis en vaardigheden toepassen om relevante informatie te verzamelen en te verwerken (S3). De competenties worden op 2 niveaus getoetst: beginners en eindniveau (Competentieset Engineering 2007). Het bachelorniveau van de opleiding wordt getoetst bij het afstuderen (zie tevens de facetten 2.2 en 6.1). Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Voor dit facet gelden tevens de toelichtingen bij facet 1.1 en 1.2 De opleiding heeft het beroepsprofiel, het curriculumontwerp en de competenties besproken met de brede werkveldadviesraad Engineering. De eigen profilering is gezocht in de nadruk op de aansturing van de primaire bedrijfsprocessen en ondersteunende processen. Binnen de Avans Hogeschool zijn de profileringen op elkaar afgestemd. In het gesprek van het panel met het werkveld melden vertegenwoordigers van bedrijven dat de persoonlijke kwaliteiten van studenten van Avans positief opvallen. Een vertegenwoordiger van de werkveldadviesraad meldt dat door de inbreng van het werkveld de aansluiting met het bedrijfsleven is verbeterd. Dit geldt ondermeer voor de ontwikkeling van minoren en voor het kennisniveau van wiskunde en mechanica. De werkveldadviesraad komt 2 tot 3 keer per jaar bij elkaar. Tweederde van de raad bestaat uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Onderwerpen die op de agenda komen zijn ondermeer: aansluiting, kwaliteit instroom en de keuze van Techniek. In het kader van internationalisering melden vertegenwoordigers van bedrijven dat het European Project Semester (EPS project, uitwerking van het Internationaliseringsbeleid) prima is voor doeners en conceptuele denkers. Studenten van de opleiding TBK leveren producten op die door bedrijven goed gebruikt kunnen worden. De vergroting van de keuzevrijheid op deelgebieden juicht het werkveld toe in verband met de aansluiting met het bedrijfsleven (zie tevens facet 6.1). Beginnende bedrijfsingenieurs kunnen terecht in de volgende functies: productieplanner, logistiek medewerker, technisch in- en verkoper en medewerker kwaliteitsdienst. Na enige jaren ervaring kan een TBK er doorgroeien naar leidinggevende en consultancyfuncties waaronder productiemanager, logistiek manager, projectleider en consultant. NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 17/57

18 Onderwerp 2 Programma Inleiding Een aantal richtlijnen t.a.v. facetten van het onderwerp Programma is formeel en procedureel vastgelegd in de Onderwijs- en Examenregelingen van de opleidingen. Om te komen tot conformiteit t.a.v. wetgeving en Avansbeleid heeft de Raad van Bestuur een zogenoemde kader-oer opgesteld. Dit kader wordt jaarlijks vastgesteld door de Raad van Bestuur en is bedoeld om academies te ondersteunen en te sturen. Het heeft de vorm van een format en geeft voor alle paragrafen van een OER aan of de tekst verplicht is, dat aan de tekst beperkingen worden opgelegd dan wel of deze door de academie vrij geformuleerd kan worden. Er is een regiegroep Onderwijs en Examinering die verantwoordelijk is voor noodzakelijke aanpassingen en actualisering. Sinds twee jaar is er ook een controle op de gemaakte onderwijs- en examenregelingen in de vorm van een verplicht advies door het LIC met betrekking tot de conformiteit van het kader met de wetgeving. Uit de gesprekken is duidelijk geworden dat men over het algemeen tevreden is over de kwaliteit van de regelingen. Een element dat het panel in het OER miste - de EVC-procedure - moet nog nader uitgewekt worden, maar zal dan wel in het kader opgenomen worden. Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding wenst studenten een actueel en beroepsgericht curriculum aan te bieden. De opleiding heeft het curriculum afgestemd op de behoefte van de beroepspraktijk (Opleidingskader bachelor of Engineering 2007). De opleiding volgt de Avans-brede onderwijsvisie waarin ondermeer gekozen wordt voor op basis van competenties gekozen curricula die een sterke relatie hebben met de beroepspraktijk (Onderwijsvisie Avans Hogeschool ( ). De integratie van theorie en praktijk wordt in de eerste twee jaar van het curriculum vormgegeven via Probleemgestuurd Onderwijs (PGO), Probleemgestuurd Projectonderwijs (PGPO) en in de latere jaren via Projectonderwijs (PO). De gehanteerde werkwijze is rechtstreeks ontleend aan de beroepspraktijk. De opleiding kent theoretische en praktijkprojecten. De praktijkprojecten hebben een multidisciplinair karakter. De theoretische projecten zijn voornamelijk monodisciplinair. Hierin leert de student werkmodellen te hanteren. Een voorbeeld van de uitwerking 18/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

19 hiervan betreft het thema Verandermanagement in blok 5. Het praktische project bestaat uit een casus over een fusie. De ondersteunende vakken hierbij zijn Projectmanagement en Veranderkunde. De theoretische projecten bij dit thema betreft Human Resource Management en Organisatiekunde. De toetsing is gebaseerd op kwaliteitseisen die ontleend zijn aan het beroep. Binnen het European Project Semester (EPS) wordt Engelstalige literatuur gebruikt. Het panel heeft vastgesteld dat de gebruikte literatuur binnen het programma van voldoende hbo-niveau is. De gebruikte wiskunde literatuur is adequaat. Het lesmateriaal is in voldoende mate aan de beroepspraktijk ontleend. Bij navraag door het panel blijkt dat er op verschillende plaatsen binnen het lesprogramma gebruik gemaakt wordt van Engelstalige literatuur. Dit geldt voor het vak Innovatie in blok 7 (3 papers) en de vakken Supply management, International law, Kennismanagement en Procesinnovatie. In de minor Export Engineering (blok 13 en 14) is alle literatuur Engelstalig. Het panel ziet de gebruikte Engelstalige literatuur ook graag terug op de boekenlijst. Voor het aanleren van beroepsvaardigheden in het binnenschoolse curriculum maakt de opleiding gebruik van activerende werkvormen zoals practica, workshops en projecten. In de stage- en afstudeerperiode ontwikkelt de student zijn beroepsvaardigheden in de beroepspraktijk. De eisen die hieraan gesteld worden zijn opgenomen in de blokboeken stage- en afstuderen. Het panel heeft geconstateerd dat de opleiding aan de student duidelijke niveauvereisten stelt welke direct te relateren zijn aan de beroepscompetenties. Dit geldt zowel voor de verschillende beroepsopdrachten als voor de stages en het afstuderen. Het panel constateert dat de lesmaterialen van hbo-niveau zijn. In het projectonderwijs zijn actuele beroepsopdrachten verwerkt. De niveauvereisten zijn opgenomen in de blokboeken en studiematerialen. De ontwikkelteams van de opleiding maken vanuit hun netwerk met bedrijven en via het lectoraat Industriële automatisering en duurzame bedrijfsvoering gebruik van actuele praktijkopdrachten voor de ontwikkeling van de onderwijsproducten. Intensieve samenwerking is er ondermeer met Lips, Honeywell, Heineken en Océ. Docenten van de opleiding Technische Bedrijfskunde participeren in de lectoraten duurzame bedrijfsvoering en Industriële automatisering. Aan de start van het lectoraat lag de prioriteit bij de kwaliteit van de docenten, vervolgens bij het opzetten van een sterk bedrijvennetwerk. Binnen het lectoraat lopen nu een aantal projecten, welke gekoppeld zijn aan het bedrijfsleven. Enkele programmaonderdelen zijn ontwikkeld in samenspraak met en/of vanuit de lectoraten Industriële Automatisering en Duurzame Bedrijfsvoering. Voorbeelden daarvan betreffen een PLC-practicum in blok 8, een casus in het Project Duurzaam-Technisch Innovatiemanagement en het vak (Triple P) in de minor Duurzaam- Technisch Innovatiemanagement. Het panel is van mening dat studenten gedurende het gehele programma goed in aanraking komen met de beroepspraktijk (zie facet 3.1). Ondermeer door (internationale) excursies en bedrijfsbezoeken, via gastdocenten, praktijkprojecten, stages en de afstudeeropdracht. Uit het gesprek van het panel met docenten en werkveld kwam naar voren dat de opleiding hierbij gebruik maakt van een stevig netwerk van (inter)nationale contacten met bedrijven en instellingen. Voorbeelden van (inter)nationale uitwisselingen met het bedrijfsleven betreffen een gastcollege door Miele, bedrijfsbezoeken en excursies bij Gazelle, Mercedes AMG, Karcher, Ureca-pompen en John Deere een NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 19/57

20 stageopdrachten bij Kubik (Zuid-Afrika), Ericsson (China) en een afstudeeropdracht bij Ceva Logistics (Australië). Binnen (onderdelen van minoren) wordt extern geleerd binnen een bedrijf. De student wordt daarbij op locatie begeleid door de docent. De opleiding heeft daarvoor contracten afgesloten met bedrijven. Op dit moment worden projecten binnen de minoren door docenten van de opleiding ingebracht. Het is de bedoeling van de opleiding dat studenten dit in de toekomst zelf gaan doen. De interactie met de beroepspraktijk vindt het panel een sterk punt van de opleiding. Door de studieloopbaanbegeleiding wordt de student ondersteund om de verbinding van theorie en praktijk expliciet te maken (zie facet 4.2). Voor de balans theorie-praktijk acht het panel het van belang dat de opleiding nog explicieter aandacht besteed aan reflectie (zie ook facet 6.1). Het werkveld vestigt de aandacht op de Talenkennis en de kwaliteit van de verslaglegging van Nederlandse studenten. Op Europees niveau is een goede kwaliteit van de verslaglegging een must. In het eerste jaar en in de minoren besteedt de opleiding aandacht aan de Nederlandstalige schriftelijke communicatie. Vanaf het derde jaar kan de student dit zelf aanvullen via een keuzeonderdeel Communicatie. Dit blijkt in de praktijk voor een aantal studenten niet voldoende te zijn door een achterstand op dit gebied. De opleiding stelt voor dat Instellingsbreed, bijvoorbeeld via het LIC (Leer- en Innovatiecentrum), een programma hiervoor ontwikkeld zou kunnen worden. Binnen het EPS project en de minor Export Engineering schrijven studenten Engelstalige verslagen. De opleiding heeft haar internationaliseringbeleid geformuleerd in Profilering TBK De opleiding kent een minor/afstudeerrichting Export Engineering. Onderdeel hiervan is het internationale project European Project Semester (EPS) dat in samenwerking met onderwijsinstellingen uit Denemarken, Noorwegen, Polen en Spanje tot stand is gekomen. Vanuit het bedrijfsleven zijn SPC, Bodec, Masterfoods en Hak betrokken bij de ontwikkeling van dit project. Zowel docenten als werkveld toonden zich tegenover het panel zeer enthousiast over de uitvoering van dit project. Via het vak projectmanagement van blok 5 komen studenten voor het eerst in aanraking met toegepast onderzoek. Met ingang van het lopende studiejaar heeft de opleiding dit uitgebreid via capita selecta in semester 11. Voor de ontwikkeling van een onderzoekshouding vanaf het begin van de opleiding opteert het panel voor een vervroeging van dit onderdeel. Het panel was zeer te spreken over de actieve participatie van het werkveld. Uit het panelgesprek met het werkveld en de WAC-verslagen kwam naar voren dat de WAC nauw betrokken wordt bij de inhoudelijke ontwikkeling van het opleidingsprogramma. De onderwijscommissie heeft een taak in het onderhouden van de actualiteit van het opleidingsprogramma (zie ook hoofdstuk 5 kwaliteitszorg). In de studententevredenheidsenquête beoordelen studenten de beroepsgerichtheid, de aansluiting bij actuele ontwikkelingen en het niveau van de opleiding voldoende. In de landelijke keuzegids wordt de inhoud van de opleiding met een 7,0 en de voorbereiding op de beroepspraktijk met een 6,2 gewaardeerd. Ondanks een lichte aantekening over het vervroegen van de onderzoeksvaardigheden eerder in het programma beoordeelt het panel dit facet met een goed. De samenwerking met de (internationale) beroepspraktijk is goed in orde. 20/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

21 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Technische Bedrijfskunde valt, naast de opleiding Elektrotechniek en Werktuigbouwkunde, onder de Bachelor of Engineering. Het curriculum kent vanaf voor alle opleidingen een gemeenschappelijk eerste half jaar (semester 1 en 2). Daarna bepalen studenten de definitieve studiekeus voor een van de drie opleidingen. De School werkt volgens het Avans-beleid met een major-minorstructuur. Het majordeel Technische Bedrijfskunde omvat 5 semesters verdeeld over 10 thematische blokken. In dit majordeel komen alle competenties van het programma op beginners en gevorderden niveau aan bod. In semester 6 en 7 kan de student 2 minoren volgen waarvan een verplichte minor. Binnen het minordeel kunnen studenten keuzes maken en vindt een verdere verdieping plaats. Competenties worden hierdoor via concentrisch onderwijs op een toenemend niveau aangeleerd. De minoren binnen de TBK-kolom betreffen: Ketenen netwerkmanagement, Duurzaam Technisch Innovatiemanagement en Export Engineering. De competenties worden op 2 niveaus getoetst: beginners en eindniveau (Competentieset Engineering 2007). De opleiding heeft een set competenties ontwikkeld die afgeleid zijn van de 4 fasen uit het opleidingsprofiel: 1. Inzicht krijgen, 2. Ontwerpen, 3. Plannen van de uitvoering en 4. Uitvoering. Per fase heeft de opleiding een norm gesteld en 3 tot 7 deelcompetenties c.q. indicatoren benoemd. De deelcompetenties zijn evenredig verdeeld over de verschillende onderwijsblokken (Opleidingskader Engineering ). Zo heeft de opleiding bij 2. Ontwerpen de volgende norm en indicatoren geformuleerd: De opbrengst van deze competentie is een update van het pakket van eisen en een voorlopig ontwerp van de oplossingsrichting. Indicatoren: - Het resulterende programma van eisen is getoetst aan de wensen en behoeften van de opdrachtgever/klant (blok 1, 3, 5, 7, 8 en de Minoren KNW, DTIO, EE) 1 ; - Concepten en principes zijn als leidraad gebruikt om tot oplossingvoorstellen te komen; hierbij is rekening gehouden met de trends in de markt en technologie (blok 2, 3, 5, 7, 8 en de Minoren KNW, DTIO, EE); - In overleg met de klant is een op criteria gebaseerde keuze gemaakt voor een oplossingsrichting (blok 5, 10 en de Minoren DTIO, EE); - De hoofdplanning is opgesteld en er is op projectmatige wijze gewerkt. 1 KNW = Keten en Netwerk Management; DTIO = Duurzaam Technisch Innovatiemanagement; EE = Export Engineering. NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 21/57

22 In modeluitwerkingen heeft de opleiding per fase (1-4) de context, het beroepsdomein, de norm met indicatoren, de rol en kenmerkende taken en activiteiten en de kritieke situaties uitgewerkt. Dit vormt de leidraad voor de uitgewerkte onderwijsonderdelen, het programma en de toetsing en het assessment. Het panel stelt vast dat het lesmateriaal actueel en relevant is en ruim voldoende om het bachelorniveau te kunnen onderrichten. Vakken op het terrein van wiskunde en mechanica zijn goed aan de maat. Studenten hebben doorgaans moeite met deze vakken. De techniekvakken worden door de opleiding gepromoot. In samenwerking met Techniek heeft de opleiding een aansluitingstraject. Er is een internationaal georiënteerde afstudeermogelijkheid Export (huidige 4 e jaars) en een internationale minor. Er wordt een goede ondersteuning geboden voor buitenlandse stages. In het studiejaar hebben twee studenten in het buitenland stage gelopen en zijn vier studenten in het buitenland afgestudeerd. In waren er vier stagiairs en vijf afstudeerders in het buitenland. Uit het Opleidingskader Engineering en de concretisering daarvan in de blokboeken en studieonderdelen blijkt dat de doelen van de onderwijseenheden zijn gerelateerd aan de competenties van de Bachelor of Engineering met het profiel Technische Bedrijfskunde. De concentrische opbouw is zichtbaar in de studiematerialen en de uitgewerkte opdrachten van studenten (zie ook facet 2.8). De Onderwijscommissie bewaakt de relevantie van het programma door op een systematische manier af te stemmen met de ontwerpers van de onderwijseenheden (zie ook facet 5.2). De Dublin descriptoren zijn zowel binnen de thematische blokken als binnen de stage- en afstudeeronderdelen geborgd. Het panel heeft vastgesteld dat de opleiding dit heeft uitgewerkt in een matrix en toepast in de onderwijseenheden (zie ook facetten 1.2 en 5.2). Uit evaluatieresultaten van de STO en de keuzegids blijkt dat studenten tevreden zijn over de inhoud van de opleiding en keuzemogelijkheden van het programma. Docenten en werkveld waren tijdens het gesprek met het panel positief over het internationale project (EPS) in het 4 e studiejaar. Het werkveld bevestigt het belang om tijd te investeren in studenten om er een wereldburger van te maken. Studenten bevestigen dat docenten regelmatig de link leggen met de actualiteit van de beroepspraktijk, ondermeer door het aanhalen van krantenartikelen. Studenten kunnen de geleerde theorie van het programma in praktijk gebruiken. Studenten ervaren dat het kader aanwezig is om in de praktijk mee aan de slag te gaan. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. 22/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

23 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft via een aantal mechanismen de horizontale en verticale samenhang geborgd. De horizontale samenhang krijgt vorm doordat per onderwijsperiode een project of thema centraal gesteld wordt. Binnen de roostering van een blok/thema wordt een onderscheid gemaakt in 1 e Beroepsspecifieke competenties, 2 e Ondersteunende Informatie (waarin kennisblokken en laboratoria gepland staan) en 3 e Niet beroepsspecifieke competenties. De laatste categorie betreft ondersteunende vakken als Engels, Communicatie, Studieloopbaanbegeleiding en beroepsoriëntatie. De verschillende onderwijsvormen PGO, practica, projecten en vakonderdelen zijn op elkaar afgestemd. Per blok worden de beroepsspecifieke competenties in een assessment getoetst. De verticale samenhang komt tot uitdrukking in de concentrische opbouw van het programma. In de uitwerking komt de visie van de opleiding op zelfstandig leren duidelijk naar voren. Vanaf de propedeuse is er sprake van een ontwikkeling van zelfstandig werken naar zelfverantwoordelijk leren (Opleidingskader Bachelor of Engineering 2007). De verticale samenhang wordt vormgegeven via de inhoudelijke leerlijn van technische bedrijfskunde: de inhoudelijke procesbenadering (van het primaire en secundaire proces). In de minoren betreft de rode draad de leerlijn Bestuurlijke processen (Strategie en Management). Het programma kent verder een logische thematische opbouw met een herkenbare inhoudelijke link naar het beroepsprofiel en de beroepspraktijk. In het eerste half jaar staat de algemene oriëntatie op de praktijk van het werkgebied van de engineering centraal. Dat wordt gerealiseerd via de thema s van de Windturbine (blok 1) en de Wasmachine (blok 2). Daarna volgt in de blokken 3 en 4 de technische bedrijfskunde: het primaire proces en produceren. Het tweede jaar kent de thema s verandermanagement, productiebeheersing, marketing en innovatie, informatie en implementatie. In het derde jaar volgen studenten een stage gevolgd door een (keuze) minor. Vanaf kiezen studenten in het 4 e jaar vervolgens een tweede minor. Vierdejaarsstudenten volgen in nog een afstudeerdifferentiatie: Technisch organisatorisch, Technisch Commercieel of Export Engineering (Studiegids technische Bedrijfskunde ). De eigen profilering van de student komt tot uitdrukking door de keuzevrijheid binnen de minoren en de afstudeeropdracht in de tweede helft van het 4 e jaar. De onderwijscommissie heeft een taak in het bewaken en bevorderen van de samenhang (zie ook facet 5.2). Dit wordt ondermeer gevolgd via de blokevaluaties en losse opmerkingen van studenten. Bevindingen worden besproken met het MT en waar nodig passende maatregelen getroffen. Uit de evaluaties, ondermeer in de STO 2007, de Keuzegids en de HBO-Monitor blijkt dat studenten tevreden zijn over de samenhang van het programma. Het panel constateert dat de opleiding de samenhang goed heeft vormgegeven in het curriculum. De uitgangspunten komen herkenbaar terug in het opleidingsmateriaal. Studenten zijn tevreden over de samenhang van het opleidingsprogramma. NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 23/57

24 Facet 2.4 Studielast Voldoende Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft de studielast van 240 EC evenredig verdeeld over de blokken en de vier studiejaren. Ieder studiejaar is opgebouwd uit vier blokken verdeeld over 10 weken. Per blok kan 15 EC behaald worden. De opleiding, c.q. Academie heeft een transparante onderwijsvisie. Student en leeractiviteit staan daarbij centraal. De programmering vindt gefaseerd plaats van zelfstandig werken (ZW) naar zelfverantwoordelijk leren (ZVL) met een daarbij passende rol voor docent en student. Dit krijgt zijn beslag in het Probleemgestuurd Onderwijs (PGO) en Projectonderwijs (PO). Om de stap geleidelijk te maken is de tussenvorm Probleemgestuurd Projectonderwijs (PGPO) toegevoegd in het programma. De opleiding heeft de programma s afgestemd op de instroom voor havo, vwo en mbo (zie ook facet 2.5). De nominale duur van het programma is 4 jaar. Op hoofdlijnen staat het programma beschreven in de Academiebrede studiegids Hierin zijn ook de verkorte trajecten voor vwo studenten en mbo studenten met de juiste achtergrond weergegeven. In de Opleidingsspecifieke studiegids TBK wordt ondermeer inzicht gegeven in de Blokkenthema s, de opbouw van de blokken, het aantal te behalen studiepunten, de toetsvorm en het minimum cijfer dat behaald moet worden. De blokboeken vormen een soort studiehandleiding voor het blok. Bijvoorbeeld in de toelichting van het blok primaire proces wordt de aanpak van het probleemgestuurd projectonderwijs (PGPO) uitgelegd, wordt ingegaan op de competentieset van de Bachelor of Engineering en wordt een toelichting gegeven op de marathonmethode. Per week worden opdrachten of aanvullende opdrachten gegeven. Voor de onderwijsondersteunende vakken zijn alle leerdoelen opgenomen in het blokboek. Er wordt verder een toelichting gegeven over de beoordeling van het PGPO middels een (individueel) assessment. In de bijlagen zijn de relevante beroepsspecifieke en niet-beroepsspecifieke competentiesets opgenomen. De tentamen- en herkansingsregeling is opgenomen in de Academiebrede studiegids Per toets is er een herkansingsmogelijkheid. Voor alle onderdelen van het eerste semester geldt nog een extra herkansingsmogelijkheid. Het Havo-programma van het eerste semester kent ook tussentoetsen. De omgeving is afgestemd op de onderwijsinhouden (zie ook 4.1 en 2.3 externe minoren) en de opleiding heeft voorzieningen getroffen ter ondersteuning van de student (Academiebrede studiegids , facet 4.2). In bijzondere situaties kunnen individuele leerplannen opgezet worden. 24/57 NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt)

25 Voor struikelvakken heeft de opleiding bijspijkerprogramma s opgezet zoals een verkort programma wiskunde en statistiek voor instromende mbo-studenten. Deze vakken worden voorafgaand aan de opleiding gegeven (zie ook de facetten 2.5 en 6.2). In studentevaluaties tonen studenten zich tevreden over de studielast en de informatievoorziening. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij in het eerste jaar 10 tot 15 contacturen per week hebben, in de daaropvolgende jaren zijn dat er ca. 8 tot 10 (buiten de stage- en afstudeerperiode). De opleiding geeft aan dat het aantal contacturen 130 contacturen per blok van 10 weken bedraagt: 17 contacturen per week in week 1 tot en met 7 en 11 contacturen per week in week 8 tot en met Het aantal studie-uren in het eerste jaar bedraagt ca. 30 uur, in de latere jaren ca. 40 uur. Studenten waarmee het panel heeft gesproken hebben daarnaast een baan voor ca. 5 tot 12 uur per week. Afhankelijk van de vooropleiding blijken er grote verschillen tussen studenten te bestaan. Vwo studenten vonden het eerste jaar minder zwaar en eenvoudig. Mbo studenten ervaren de theorievakken als pittig maar wel haalbaar als je ervoor gaat zitten. 50% Van de studenten maakt gebruik van de instroomcursus wiskunde die door de opleiding geadviseerd wordt voor mbo-studenten. De uitdaging wordt vooral gevonden in de projecten en casussen, zo bleek uit het gesprek van het panel met de studenten. Het panel beoordeelt dit facet als voldoende. Het programma is voor de verschillende groepen instromende studenten goed studeerbaar. Het bieden van een haalbaar en uitdagend programma voor de verschillende groepen instromers is een aandachtspunt voor de opleiding om goed te blijven volgen. Facet 2.5 Instroom Goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De toelatingseisen staan vermeld in de Academiebrede studiegids Studenten met een havo of vwo diploma met de profielen NT, NG, EM, VWO-CM of mbo studenten van uitstroomniveau 4 worden toegelaten tot de Major Technische Bedrijfskunde. De opleiding heeft een instroomcursus wiskunde (zie 2.4). Academiebreed is de instroom van studenten afgenomen. Het marktaandeel is wel stijgende. De TBK instroom vertoont een stijgende trend. Studenten die niet aan de instroomvereisten voldoen kunnen pas aan tentamens deelnemen wanneer zij via een aanvullend onderzoek hebben aangetoond aan vergelijkbare instroomeisen te voldoen. 2 Definitie NVAO: Het aantal uren dat studenten doorbrengen binnen de door de instelling c.q. opleiding georganiseerde activiteiten. (dit betreft dus ook begeleide stages, excursies e.a.) NQA - visitatie AVANS Hogeschool Den Bosch, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt) 25/57