AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch

Transcriptie

1 AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch Opleiding: Elektrotechniek, hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd Visitatiedatum: 3 juni 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, oktober 2008

2 2/51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 28 Onderwerp 4 Voorzieningen 31 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 34 Onderwerp 6 Resultaten 36 Deel C: Bijlagen 39 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 40 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 45 Bijlage 3: Bezoekprogramma 48 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 49 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 3/51

4 4/51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 5/51

6 6/51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Elektrotechniek van AVANS Hogeschool in s-hertogenbosch heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2008, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 3 juni Het panel bestond uit: De heer ing. B.G.M. Olde Hampsink (voorzitter, domeinpanellid); De heer ing. J.H.W. Spitshuis (domeinpanellid); De heer D. Dresscher (studentpanellid); Mevrouw ir. M. Dekker-Joziasse (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De opleiding vormt samen met de oorspronkelijke opleidingen Technische Bedrijfskunde en Werktuigbouwkunde de Bachelor of Engineering. Vanaf volgen alle studenten van de drie opleidingen een gezamenlijk eerste half jaar. Daarna stromen ze in in hun eigen opleiding. De opleiding Elektrotechniek biedt de mogelijkheid om vanaf het tweede jaar te kiezen uit het majorprogramma Elektrotechniek of het majorprogramma Industriële Automatisering. NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 7/51

8 De Bossche Bachelor of Engineering is ontstaan uit de drie oorspronkelijke opleidingen Elektrotechniek, Technische Bedrijfskunde en Werktuigbouwkunde. De bachelor is dan ook werkzaam in een gebied dat globaal gekarakteriseerd kan worden met: ontwikkeling, productie, verkoop, marketing en toepassing van producten en processen in sectoren van de maatschappij die een relatie hebben met Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde, Technische Bedrijfskunde en Industriële Automatisering. De opleiding profileert zich op ontwerpen en systeemintegratie. Dit krijgt vorm via de majors Elektrotechniek en Industriële Automatisering. Studenten Elektrotechniek kunnen de major Elektrotechniek volgen of de major Industriële Automatisering. De major Elektrotechniek is gericht op het ontwerpen van elektronische systemen. Deze engineer richt zich op het ontwerpen van digitale elektronische systemen en voert daarbij vooral activiteiten uit zoals het bestuderen van informatie (datasheets, technische documenten), het ontwerpen van schakelingen, het ontwerpen en schrijven van software, het gestructureerd testen, simuleren en realiseren van het uiteindelijke systeem. De engineer is vooral werkzaam bij elektronicafabrikanten of ingenieursbureaus in de functie van elektronisch ontwerper, system engineer of support engineer. Studenten Industriële Automatisering richten zich op het bedenken, maken en implementeren van geautomatiseerde productieprocessen en handelingen in een industriële omgeving. De engineer realiseert een integraal systeem vanaf de gebruikersspecificaties (system integrator). Hij moet functioneren in alle fases van de totstandkoming van een geautomatiseerd systeem: ontwerp en ontwikkeling, realisatie, testen, verkoop (technische ondersteuning) en onderhoud. De IA-engineer is vooral werkzaam bij industrieel automatiseerders, grote productiebedrijven en installatiebedrijven, maar ook bij de voedingsmiddelenindustrie en de (petro-)chemische en farmaceutische industrie. De opleiding Elektrotechniek telt ongeveer 150 studenten en met een jaarlijkse instroom van circa 40 studenten. Tweederde deel volgt de richting Industriële Automatisering en eenderde deel de richting Elektrotechniek. Het onderwijs wordt verzorgd door een vast team van docenten met in totaal 7,8 fte s, aangevuld met docenten van de omringende opleidingen binnen de academie Werktuigbouwkunde en Informatica. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. 8/51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

9 De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode april-mei 2008 inhoudelijk voor op het bezoek d.d. 3 juni Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in september 2008 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in oktober 2008 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in oktober Het visitatierapport is uiteindelijk in oktober 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 9/51

10 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. 10/51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed 2.4 Studielast Goed 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Goed 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel Positief Opleiding Elektrotechniek Avans s-hertogenbosch, voltijd NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 11/51

12 Doelstellingen opleiding Het facet Domeinspecifieke eisen wordt beoordeeld met een voldoende. De facetten Niveau Bachelor en Oriëntatie HBO ontvangen het oordeel goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma De facetten Eisen HBO en Beoordeling en toetsing ontvangen het oordeel voldoende. De facetten Relatie doelstellingen en inhoud programma, Samenhang in opleidingsprogramma, Studielast, Instroom en Afstemming tussen vormgeving en inhoud ontvangen het oordeel goed. Het facet Duur is beoordeeld met voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Alle drie facetten ontvangen het oordeel goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Beide facetten ontvangen het oordeel goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg De facetten Evaluatie resultaten en Maatregelen tot verbetering ontvangen het oordeel goed. Het facet Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld ontvangt het oordeel voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Het facet Gerealiseerd niveau ontvangt het oordeel goed. Het facet Onderwijsrendement ontvangt het oordeel voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12/51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 13/51

14 14/51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De competenties van de opleiding Elektrotechniek zijn van oudsher opgezet vanuit de vier fasen van de life-cycle van een product of proces: initiatiefase, ontwerpfase, productiefase en beheer/gebruikfase (Opleidingskader Elektrotechniek 2007). Deze competenties zijn later over genomen door het cluster Engineering van het HBO (Competent HTNO, 2005). Deze competenties staan centraal voor de instroomcohorten van voor De nieuwe opleiding Elektrotechniek (vanaf instroomcohorten 2007) is opgezet vanuit de landelijke competenties zoals geformuleerd in het Profiel van de Bachelor of Engineering (2006). Deze beroepscompetenties op het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar gaan uit van vier fasen van bewust handelen: inzicht krijgen in de opdracht of probleemsituatie, ontwerpen van een product, dienst of sturing, plannen van de uitvoering en uitvoeren van het plan van aanpak. Bij het opstellen van deze beroepscompetenties zijn diverse organisaties betrokken bij geweest, zoals de Raad van Advies van het Cluster Engineering. Naast de beroepscompetenties hanteert de opleiding ook niet-beroepsspecifieke competenties, onderverdeeld in A. algemene ingenieurscompetenties, S. sociaalcommunicatieve competenties en Z. zelfsturende competenties. Vanuit de landelijke Werkgroep voor de Bachelor of Engineering is gesteld dat de engineering-opleidingen een bijdrage leveren aan het voortbrengingsproces en/of sturing daarvan van een product of dienst waarbij natuurwetenschappelijke, technische en economische principes toegepast worden (Bachelor of Engineering competenties, november 2004). De Bossche bachelor of Engineering is werkzaam in een gebied dat globaal gekarakteriseerd kan worden met: ontwikkeling, productie, verkoop, marketing en toepassing van producten en processen in sectoren van de maatschappij die een relatie hebben met Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde, Technische Bedrijfskunde en Industriële Automatisering. De Bossche bachelor zoekt vooral aansluiting in het middenen kleinbedrijf in de regio en profileert zich door nadruk te leggen op ontwerpen (major Elektrotechniek) en systeemintegratie (major Industriële Automatisering). De engineers worden opgeleid om breed inzetbaar te zijn. De beroepscompetenties worden op landelijk niveau geborgd in het landelijke clusteroverleg Engineering. Op academie- en opleidingsniveau wordt het beroeps- en opleidingsprofiel geborgd door halfjaarlijkse bespreking in de Adviesraad voor Engineering en driejaarlijkse herziening door de onderwijscommissie Engineering. NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 15/51

16 Bij de landelijk geformuleerde competenties is geen internationale vergelijking opgenomen. In het Beleid Internationalisering AI&I zijn wel gericht activiteiten in dit kader benoemd. In de opleiding wordt gebruikt gemaakt van internationaal erkende standaarden en literatuur. Het vakgebied van de engineer is ook sterk internationaal gestandaardiseerd. Daarnaast is er in de opleiding aandacht voor communicatieve vaardigheden in de Engelse taal. De student kan ervaring opdoen met internationale werksettings in het buitenland gedurende de stage of het afstuderen. Studenten hebben de mogelijkheid om deel te nemen aan internationale projecten zoals het European Semester (EPS) en het Internationaal Project (twee weken) en hij kan een minor volgen in het buitenland. Docenten hebben op regelmatige basis contacten met collegadocenten van deze partnerinstellingen die participeren in het International Project: Czech Technical University te Praag, Fachhochschule te Trier, Högskolan te Kristianstadt en de Universidad Politecnica in Valencia. De opleiding neemt deel aan het jaarlijkse congres van SEFI en participeert in het internationale (Leonardo) project VQTS2 (Vocational Qualification Transfer System). Dit project heeft als doel om te komen tot een internationaal competentieprofiel (European Qualification Framework, EQF) en een beschrijving van een aantal best practices op het gebied van doorstroming mbo-hbo. De opleiding houdt zich op diverse manieren op de hoogte van de landelijke en internationale ontwikkelingen op het vakgebied, onder meer door deelname aan landelijk e-platforms, (internationale) conferenties (o.a. SEFI), en studiereizen. Het panel constateert uit de gesprekken met docenten, management en werkveld en uit de bestudeerde documentatie dat de opleiding met haar kwalificaties goed aansluit op de eisen vanuit het werkveld. Dit werkveld is echter nog sterk regionaal gericht. Het onderwijs in de Engelse taal is nog niet sterk geïntegreerd in met beroepsvaardigheden en praktijkprojecten zijn sterk regionaal gericht. Het panel is van mening dat de projecten een meer internationale setting kunnen krijgen om zo studenten meer te enthousiasmeren voor internationale activiteiten en ontwikkelingen ook van buiten de eigen regio. Inmiddels is wel het internationale project (Alice) verplicht voor alle studenten. Er zijn echter maar enkele studenten die kiezen voor een internationale stageof afstudeerproject. Er zijn intenties om te komen tot docentenuitwisseling met partnerinstellingen. Op basis van bovenstaande komt het panel tot het oordeel voldoende. Het internationale karakter kan meer worden verankerd in het onderwijs. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het landelijke profiel van de Bachelor of Engineering zijn de HBO-kernkwalificaties als bouwsteen opgenomen, evenals de Dublin descriptoren. 16/51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

17 In het Opleidingskader Bachelor of Engineering 2007 zijn de opleidingscompetenties weergegeven in relatie tot de Dublin descriptoren. Daarbij is per Dublin descriptor beschreven hoe deze wordt afgedekt met de competenties. Bij de Dublin descriptor Toepassing van Kennis en Inzicht stelt de opleiding dat de opleiding juist gericht is op de ontwikkeling van het professionele handelingsvermogen van de student in een beroepsspecifieke context (het toepassen). Dit wordt bevorderd door de werkvormen en toetsvormen (vergelijk facetten 2.7 en 2.8). De opleiding wil dat de studenten in de loop van de studie toenemend kennis en inzicht verwerven, zelf benodigde literatuur gebruiken en op deze wijze leren wat nodig is om het specifieke probleem op te lossen. Dat vraagt om actieve reflectie en creatieve probleemoplossing. Bij het werken in projecten wordt voortdurend uitgegaan van het vermogen tot communiceren, plannen, samenwerken en de rol in de beroepspraktijk. In een bijbehorende tabel is de koppeling tussen de Dublin descriptoren, de beroepscompetenties en de niet-beroepsgebonden competenties in beeld gebracht. In het blokboek afstudeerprojecten van de opleiding zijn de HBO-kernkwalificaties van de commissie Fransen, welke indirect gerelateerd zijn aan de Dublin descriptoren, als toetscriteria opgenomen. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In facet 1.1 is reeds aangegeven dat de opleidingscompetenties gebaseerd zijn op de landelijke set competenties, welk is samengesteld in samenspraak met het beroepenveld. Het beroepenveld is betrokken bij de formulering van het beroeps- en opleidingsprofiel, de competenties en het curriculumontwerp. In het landelijke profiel, en daarvan afgeleid in het opleidingsprofiel, zijn de competenties weergegeven op het niveau van de startende beroepsbeoefenaar. Voor een bepaling van het HBO-niveau geldt dat de afgestudeerde geacht wordt de beschreven beroepstaken te kunnen uitvoeren in de eerste vijf jaar na het afstuderen. Voor eenvoudige projecten of onder niet al te complexe omstandigheden moet hij dit zelfstandig kunnen; in complextere situaties wordt er van hem verwacht dat hij een bijdrage levert als medewerker in een (project)team of onder directe leiding. Het panel constateert dat de opleiding een heldere blik heeft op de werkterreinen van de afgestudeerde bachelor Elektrotechniek. Eigen profilering is gezocht via een nadruk in de major elektrotechniek op ontwerpen en in de major industriële automatisering op systeemintegratie. De Elektro-engineer is vooral werkzaam bij elektronicafabrikanten of ingenieursbureaus in de functie van elektronisch ontwerper, system engineer of support NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 17/51

18 engineer. De IA-engineer is vooral werkzaam bij industrieel automatiseerders, grote productiebedrijven en installatiebedrijven, maar ook bij de voedingsmiddelenindustrie en de (petro-)chemische en farmaceutische industrie. Binnen Avans Hogeschool zijn de profileringen van de diverse techniekopleidingen op elkaar afgestemd. De oriëntatie HBO-bachelor wordt getoetst aan het werkveld via de werkveldadviesraad, de signalen die docenten ontvangen via werkveldcontacten, via studentcontacten en via evaluaties onder alumni en stage/afstudeerbedrijven. De opleiding geeft in haar Opleidingskader een niveauduiding van de werkzaamheden van de hbo-ingenieur. Deze wordt gekenmerkt door complexiteit, methodisch werken, denken in modellen, systemen en processen en toepassingsgerichtheid. Hierbij onderscheidt de hbo-ingenieur zich van de mbo er: het niveau van de werkzaamheden van de mbo er wordt kenmerkt door routine, reproductie, onderhoud en bediening. Ook onderscheidt de hbo-ingenieur zich van de TU-ingenieur. De werkzaamheden van de TUingenieur zijn meer wetenschappelijk van aard. De TU-ingenieur is probleemdefinieerder; de hbo-ingenieur is meer probleemoplosser. Uit gesprekken en documentatie constateert het panel dat de opleiding positief wordt gewaardeerd om haar gerichtheid op brede inzetbaarheid, de ontwikkeling van communicatieve vaardigheden en de sterke gerichtheid op het projectmatig werken. Werkveldvertegenwoordigers bevestigen dat de opleiding met de ontwikkelingen meegaat, bijvoorbeeld de ontwikkeling in het IA vakgebied van PLC naar ERP of PLD 1 of de ontwikkeling van embedded digitale systemen in samenwerking met het vakgebied Technische Informatica. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. 1 PLC: Programmable Logic Controller programmeerbare besturing voor industriële toepassing ERP: Enterprice resource planning software systeem voor sturing van bedrijfsprocessen PLD: Programmable Logic Devices 18/51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

19 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De academie houdt, in samenwerking met een informatiespecialist van het Leer- en innovatiecentrum, de collectie van boeken en andere leermaterialen actueel. Het collectieprofiel is in 2008 vernieuwd. Het panel heeft het onderwijsmateriaal bestudeerd en de mogelijkheden van het leercentrum bekeken. Het panel constateert dat de studenten in ruime mate gebruik moeten maken van vakliteratuur. Het gebruik van internationale literatuur krijgt met name vorm door het gebruik van Engelstalige manuals en datasheets. Dit kan volgens het panel verder worden uitgebreid naar Engelstalige publicaties en studieboeken. Een eerste aanzet hiertoe wordt gegeven in de recent ingevoerde Capita Selecta. In de capita selecta komen alle studenten in aanraking met de wetenschappelijke oriëntatie in de vorm van toegepast onderzoek. In de capita selecta moeten studenten een eigen onderzoek uitvoeren op kleine schaal bij een zelf gekozen onderwerp. Studenten moeten wetenschappelijke literatuur bestuderen en gebruiken bij de verantwoording van hun onderzoeksopzet. Daarnaast is er de mogelijkheid om een wetenschapper te interviewen over het onderwerp. Studenten schrijven een plan van aanpak en een opzet voor het onderzoek dat ze het volgende onderwijsblok gaan uitvoeren. Ter ondersteuning krijgen zij uitleg over onderzoeksmethodieken en wordt het onderzoeksmodel van Twijnstra en Gudde of GAMP 2 behandeld. De capita selecta zijn gestart in februari Het panel vindt dit een goede invulling van kennisontwikkeling door kennismaking met toegepast onderzoek. Het panel is van mening dat een doorvertaling naar het afstudeerproject het niveau van toegepast onderzoek kan versterken (vergelijk facet 6.1). De opleiding Elektrotechniek leidt praktijkgericht studenten op. Het curriculum is afgestemd op de behoefte van de beroepspraktijk en opgesteld in samenspraak met het werkveld. Onderwijsvormen gaat uit van geconstrueerde, reële en actuele problemen uit de beroepspraktijk. Daarbij werkt de opleiding met beroepsproducten die docenten, via hun netwerk, binnenhalen van bedrijven en vertalen naar onderwijsproducten. Dit blijkt uit de handleidingen en projectopdrachten van diverse onderwijsblokken. Studenten komen in aanraking met bedrijven via excursies die in een aantal projecten worden georganiseerd en bij de open dagen zijn bedrijven aanwezig om aankomende studenten informatie te geven over het beroepsbeeld. Tevens verzorgen een aantal bedrijven gastlessen. Uit documentatie en gesprekken met studenten blijkt dat dit regelmatig plaatsvindt en leerzaam is voor de studenten. De praktijkprojecten hebben vaak een multidisciplinair karakter. Daarnaast zijn er theoretische projecten met een meer monodisciplinair karakter gericht op het hanteren van werkmodellen. Belangrijke momenten voor het opdoen van ervaring in het werkveld zijn de stages en de afstudeeropdracht. Tijdens de stage moeten studenten bijvoorbeeld verplicht twee medestudenten in hun stagebedrijf bezoeken. De opleiding werkt ook in de minoren met het werkveld samen bij de ontwikkeling van praktijkgerichte projecten. Ook vanuit het lectoraat Industriële Automatisering maakt de opleiding voor de ontwikkeling van de minor IA gebruik van kennis over nieuwe ontwikkelingen en contact met het bedrijfsleven. 2 Good Automated Manufacturing Practice, afkomstig uit de farmaceutische industrie NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 19/51

20 Ontwikkelingen in het vakgebied worden door de samenwerking met het bedrijfsleven gevolgd. Docenten hebben veel contacten met het bedrijfsleven via de projecten, stageen afstudeerbegeleiding. De opleiding werkt aan de actualisering van het onderwijsprogramma door in te spelen op verschuivingen in de arbeidsmarkt zoals bijvoorbeeld de verschuiving van gespecialiseerd ontwerper van schakelingen naar ontwerper van systemen en de verschuiving van technisch specialist naar een breed inzetbare ingenieur met goede communicatieve vaardigheden. De opzet van de major is een ander voorbeeld van het inspelen van de opleiding op actuele ontwikkelingen. Deze major is ontstaan vanuit het lectoraat en door de behoefte vanuit het bedrijfsleven. Met een aantal bedrijven wordt een langduriger relatie aangegaan. Via de externe contacten van het lectoraat komt de opleiding in aanraking met de laatste ontwikkelingen op het gebied van technologie. De opleiding overlegd regelmatig met de werkveldadviesraad over actuele ontwikkelingen in het beroepenveld en de wijze waarop deze kunnen worden opgenomen in het onderwijsprogramma. De onderwijscommissie is verantwoordelijk voor het up-to-date houden van het opleidingsprofiel. De opleiding heeft samen met onderwijsinstellingen in Duitsland, Zweden, Tsjechië en Spanje een internationaal projectopgezet (Alice-project). Onderdeel hiervan is dat studenten inderdaad naar het buitenland kunnen gaan of met buitenlandse studenten in Nederland een project kunnen uitvoeren gedurende twee weken. Uit het STO blijkt dat de studenten de voorbereiding op de beroepspraktijk waarderen met een 3,8, de aansluiting met actuele ontwikkelingen krijgt een 3,7. Het contact met de beroepspraktijk is gewaardeerd met een 3,3 en het niveau van de opleiding met een 3,8. Alle scores op een vijfpuntsschaal. Uit de Keuzegids blijkt dat de inhoud van de opleiding een 7,2 scoort en de voorbereiding op de loopbaan een 6,2. Uit gesprekken en het studiemateriaal constateert het panel dat er ruime mogelijkheden zijn tot interactie met de beroepspraktijk. De studenten komen in vrijwel ieder blok in aanraking met actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Het programma biedt voldoende mogelijkheden voor de ontwikkeling van de vereiste beroepsvaardigheden. De opleiding heeft oog voor een goede balans tussen kennis en vaardigheden. Aandachtspunt daarbij zijn de vaardigheden voor het verrichten van toegepast onderzoek en ondersteuning daarvoor vanuit het vak statistiek. Dit punt is zeer recent aangepakt door de invoering van de Capita Selecta, met aandacht voor onderzoeksmethodieken. Het panel oordeelt dat dit verdere doorvertaling verdient naar de afstudeerfase. Op basis hiervan komt het panel tot het oordeel voldoende. 3 Studenten Tevredenheids Onderzoek 20/51 NQA - visitatie AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)