AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch

Transcriptie

1 AVANS Hogeschool, s-hertogenbosch Opleidingen: Management Economie & Recht Ad Financiële Dienstverlening Croho: Visitatiedatum: 30 juni hbo-bachelor MER vt/dt Associate degree FD dt Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, oktober 2009

2 2/67

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 32 Onderwerp 4 Voorzieningen 36 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 39 Onderwerp 6 Resultaten 42 Deel C: Bijlagen 47 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 48 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 55 Bijlage 3: Bezoekprogramma 59 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 63 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 67 3/67

4 4/67

5 Deel A: Onderwerpen 5/67

6 6/67

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Management Economie & Recht en de Associate degree Financiële Dienstverlening van AVANS Hogeschool heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2009, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 30 juni Het panel bestond uit: De heer drs. H.M.H. Reumkens (voorzitter, domeinpanellid); De heer C.M. van Buuren (domeinpanellid); De heer M. Keiser (studentpanellid); Mevrouw ing. I.J.M. de Jong (NQA-auditor); De heer P. van Achteren BLL (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Avans Hogeschool verder in dit rapport aangeduid als Avans of de hogeschool heeft verschillende vestigingen in Breda, Den Bosch en Tilburg. De Hogeschool is ontstaan door een fusie van de Hogeschool s-hertogenbosch en de Hogeschool Brabant; deze instellingen waren in 2002 bestuurlijk gefuseerd onder de naam Stichting Brabantse Hogescholen (SBH); 7/67

8 vóór die tijd bestonden er diverse samenwerkingsverbanden. De hogeschool draagt sinds januari 2004 de naam Avans Hogeschool. Avans Hogeschool heeft in studiejaar opleidingen verdeeld over 20 academies. In dit studiejaar studeren er studenten aan Avans Hogeschool en wordt het onderwijs verzorgd door medewerkers. De besturingsstructuur van Avans heeft twee lagen: een hogeschoolbreed opererende Raad van Bestuur en negentien zogeheten academies, elk geleid door een academiedirecteur. Iedere academie heeft een aantal bacheloropleidingen. De Raad van Bestuur wordt ondersteund door een strategische staf die zorg draagt voor de netwerkfunctie tussen academies voor algemene onderwerpen zoals kwaliteitszorg. Naast de academies is er een hogeschoolbreed opererend instituut voor de contractactiviteiten en een (beperkt) aantal masteropleidingen (Avans+). In het Meerjarenbeleidsplan heeft de hogeschool haar missie geformuleerd: Wij willen als Avans Hogeschool een topinstituut zijn dat toekomstige beroepsbeoefenaren opleidt tot excellente professionals, die zichzelf en hun beroep voortdurend blijven ontwikkelen. Daarnaast wil zij voor specifieke bedrijven en organisaties een vanzelfsprekende partner zijn in het ontwikkelen en delen van kennis De MER-opleiding in s-hertogenbosch is ontstaan in Vanaf het begin is competentiegericht leren als uitgangspunt genomen en is gekozen voor een thematische opzet van de opleiding. De opleiding maakt samen met de opleidingen Bestuurskunde en Overheidsmanagement, Integrale Veiligheid en Personeel & Arbeid onderdeel uit van de Academie voor Management en Bestuur. Sinds 2001 kennen deze vier voltijdopleidingen een gezamenlijke propedeuse. Sinds 2002 kent de MER-opleiding ook een deeltijdvariant. De eerste twee jaren van de deeltijdvariant worden gezamenlijk met de andere drie opleidingen uitgevoerd in het zogenaamde managementprogramma. De MER-opleiding kent sinds studiejaar de Associate degree Financiële dienstverlening. In oktober 2008 had MER 608 voltijdstudenten en 76 deeltijdstudenten. Het aantal Associate degree studenten bedroeg 42. Het aantal docenten in het studiejaar bedraagt 27. De voltijdvariant is in 2005 vernieuwd, de huidige vierdejaars volgen het nieuwe programma. Aanleiding voor deze vernieuwing was de Avansbrede invoering van het major-minormodel en de academiebrede invoering van een nieuw onderwijsmodel (gebaseerd op het vierleerlijnenmodel van De Bie). De vernieuwing van de deeltijdvariant wordt op dit moment voorbereid. De nieuwe deeltijdopleiding zal in september 2009 van start gaan. 8/67

9 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode mei/juni 2009 inhoudelijk voor op het bezoek 30 juni Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. 9/67

10 De opleiding heeft in augustus 2009 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in september 2009 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in oktober Het visitatierapport is uiteindelijk in oktober 2009 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. De opleiding heeft bij het aanbieden van haar zelfevaluatierapport aan NQA op een drietal facetten een excellent oordeel aangevraagd. Het betreft: facet 2.3 Samenhang, facet 3.1 Eisen HBO en facet 3.3 Kwaliteit personeel. Associate degree De MER-opleiding kent sinds studiejaar de Associate degree Financiële dienstverlening. Aangezien er nog geen afgestudeerden van de Associate degree zijn, is besloten tot een lichte toets van de Associate degree, conform de correspondentie van de NVAO. In dit rapport is een notitie opgenomen, waarin de stand van zaken ten opzichte van de aanvraag beschreven is. 10/67

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Voltijd Opleiding MER s-hertogenbosch Deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Voldoende 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed 2.4 Studielast Goed Goed 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Excellent Excellent Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Goed Goed 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 11/67

12 Doelstellingen opleiding Facet 1.1 is voor beide varianten met voldoende beoordeeld. De facetten 1.2 en 1.3 zijn voor beide varianten met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma De facetten 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5 en 2.7 zijn voor beide varianten met goed beoordeeld. Facet 2.8 is met voldoende beoordeeld en aan facet 2.6 is voor beide varianten voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel De facetten 3.1 en 3.2 zijn voor beide varianten met goed beoordeeld. Facet 3.3 is voor beide varianten met excellent beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Beide facetten zijn voor beide varianten met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Alle facetten behorend bij dit onderwerp zijn voor beide varianten met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Facet 6.1 is voor beide varianten met goed beoordeeld. Facet 6.2 is voor beide varianten met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12/67

13 Deel B: Facetten 13/67

14 14/67

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De landelijk vastgestelde Bachelor of Business Administration-competenties (BBA) vormen de basis voor de eindkwalificaties van de MER-opleiding van Avans. De BBAcompetenties bestaan uit zes specifieke (1-6) en twee generieke competenties (7-8): 1. Ontwikkelen van een visie op veranderingen en trends in de externe omgeving en ontwikkelen van relaties, netwerken en ketens. 2. Analyseren van beleidsvraagstukken, vertalen in beleidsdoelstellingen en beleidsalternatieven en voorbereiden van besluitvorming. 3. Toepassen van human resource management in het licht van de strategie van de organisatie. 4. Inrichten, beheersen en verbeteren van bedrijfs- en organisatieprocessen. 5. Analyseren van de financiële en juridische aspecten, interne bedrijfsprocessen en de bedrijfs- of organisatieomgeving om samenhang en wisselwerking te versterken. 6. Ontwikkelen, implementeren en evalueren van een veranderingsproces. 7. Sociale en communicatieve competentie (inter-persoonlijk, organisatie). 8. Zelfsturende competenties (intrapersoonlijk, beroepsbeoefenaar, professional). Het Landelijk Opleidingsoverleg Management, Economie en Recht (LOO-MER) heeft in 2008 een nieuw competentieprofiel voor MER-opleidingen vastgesteld, MER- Competentieprofiel voor de HBO-Bachelor, De opleiding participeert actief in het LOO-MER. In juni 2008 is het Competentieprofiel, 2008 formeel goedgekeurd door de HBO-raad. Bij de totstandkoming van het Competentieprofiel, 2008 zijn verschillende werkveldadviescommissies betrokken geweest. De leden van het LOO-MER hebben de eigen, lokale adviesraden geïnformeerd, geconsulteerd en goedkeuring gevraagd met betrekking tot het concept-competentieprofiel. Zo is ook de werkveldadviesraad voor de MER-Avans geconsulteerd. De commissie is het afgelopen jaar twee maal per jaar bij elkaar, blijkt uit het gesprek met leden van de werkveldadviesraad. De werkveldadviesraad wil naar een vergaderfrequentie van vier bijeenkomsten per jaar. In het Competentieprofiel, 2008 is elke BBA-competentie uitgewerkt naar een specifieke MER-typering. Er zijn beroepstaken en taakonderdelen beschreven, de organisatiecontext is uitgewerkt en de daarbij behorende beroepsproducten (bijvoorbeeld een adviesrapport) zijn benoemd. Daarnaast is per competentie aangegeven wat de prestatie- en beheersindicatoren zijn, zowel voor product als proces. Tevens is per 15/67

16 competentie een Body of Knowledge beschreven, onderverdeeld in Management (bijvoorbeeld organisatiekunde), Economie (bijvoorbeeld budgettering) en Recht (bijvoorbeeld ondernemingsrecht). De Body of Knowledge is een verbijzondering van de Body of Knowledge voor de sector HEO. Voor elke competentie is in het Competentieprofiel, 2008 een beroepsillustratie uitgewerkt met een contextbeschrijving, voorbeelden van opdrachten en uitstroomniveaus. De opleiding heeft de, in het competentieprofiel gesignaleerde, ontwikkelingen in het Opleidingskader MER 2009 uitgewerkt. Het panel vindt het opleidingskader een helder en overzichtelijk document, waarin de gemaakte keuzes duidelijk onderbouwd zijn. Voor voltijdstudenten die tot 2008 afstudeerden en voor deeltijdstudenten geldt dat zij de oude competenties volgen. De competenties zijn in 2001 vastgesteld op basis van het beroepsprofiel uit 1999, ook hierbij is het werkveld geconsulteerd. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het Landelijk competentieprofiel van 2008 zijn: De kenmerken van de MER (met name de integrale bedrijfskundige benadering) zijn explicieter verwoord. Het aantal competenties is teruggebracht van 23 naar 8. Elke domeincompetentie is uitgewerkt naar een MER-typering en een beroepsillustratie, zodat een scherper (illustratief) beeld ontstaat van de beroepsbeoefening van de MERafgestudeerde. Het panel heeft een overzicht van partnerinstituten van de Academie ingezien. Het panel vindt de lijst afwisselend, maar merkt op dat studenten (nog) niet veel gebruik maken van de internationale mogelijkheden. De MER-opleiding van Avans onderscheidt zich van andere MER-opleidingen door de nadruk op de profit-sector in brede zin te leggen en aandacht te hebben voor een persoonlijke benadering. De gekozen profilering stamt van 1999 en is bekend bij de werkveldadviesraad. De werkveldadviesraad heeft het panel laten weten dat de opleiding zich sterker positief zou kunnen profileren ten opzichte van andere MER-opleidingen. Het panel onderschrijft deze opmerking van de werkveldadviesraad en pleit voor een actualisatie van de profilering van de opleiding. Het panel stelt vast dat de opleiding zich binnen Nederland onderscheidt van andere MER-opleidingen. Het panel heeft geen vergelijking van de opleiding (op competentie- of curriculumniveau) op internationaal vlak aangetroffen en pleit voor actualisatie van de profilering. Het panel komt daarom tot het oordeel voldoende. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. 16/67

17 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de Dublin descriptoren bij het verantwoorden van het niveau van de eindkwalificaties, zoals dat ook is vastgelegd in het landelijk Competentieprofiel, In het Competentieprofiel, 2008 is schematisch weergeven welke Dublin descriptoren aan welke competenties gekoppeld zijn. Kennis en Inzicht, Toepassen Kennis en Inzicht en Oordeelsvorming zijn gekoppeld aan de competenties: 1) Ontwikkelen van een visie op veranderingen en trends in de externe omgeving en ontwikkelen van relaties, netwerken en ketens. 2) Analyseren van beleidsvraagstukken, vertalen in beleidsdoelstellingen en beleidsalternatieven en voorbereiden van besluitvorming. 3) Toepassen van human resource management in het licht van de strategie van de organisatie. 4) Inrichten, beheersen en verbeteren van bedrijfs- en organisatieprocessen. 5) Analyseren van de financiële en juridische aspecten, interne bedrijfsprocessen en de bedrijfs- of organisatieomgeving om samenhang en wisselwerking te versterken. 6) Ontwikkelen, implementeren en evalueren van een veranderingsproces. De Dublin descriptor Communicatie is gekoppeld aan competentie 7) Sociale en communicatieve competentie (inter-persoonlijk, organisatie) en Leervaardigheden komen aan de orde in competentie 8) Zelfsturende competentie (intrapersoonlijk, beroepsbeoefenaar, professional). De opleiding onderscheidt drie competentieniveaus die een opbouw vertonen in complexiteit en mate van verantwoordelijkheid. De MER-bachelor stroomt uit op niveau twee of drie. De competenties 1, 4, 5 en 6 zijn aangemerkt als kerncompetenties en moeten ook op het hoogste niveau (drie) behaald worden. Ook de competenties 7 en 8 moeten op niveau drie behaald worden. Competenties 2 en 3 zijn van belang, maar meer op te vatten als ondersteunend voor de kerncompetenties en moeten zodoende op niveau twee behaald worden. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Zoals in facet 1.1 is beschreven, volgt de MER-opleiding van Avans het competentieprofiel van het LOO-MER. Bij het opstellen van het landelijke profiel zijn de beroepswerkzaamheden voor de (beginnende) beroepsbeoefenaar het uitgangspunt geweest. Per competentie is een beroepsillustratie uitgewerkt. 17/67

18 Het landelijke competentieprofiel is door verschillende werkveldadviesraden en beroepenveldcommissies in Nederland gevalideerd, waaronder de eigen werkveldadviesraad van MER Avans. De werkveldadviesraad bestaat op het moment van visiteren uit vier leden. De werkveldadviesraad bestaat uit senior en junior beroepsbeoefenaren om een duidelijk beeld te krijgen van de beginnend beroepsbeoefenaar. De werkveldadviesraad ambieert een groepsgrootte van acht leden, zie facet 5.3. Naast de werkveldadviesraad heeft de opleiding een ruime hoeveelheid contacten met gastbedrijven, zo stelt het panel vast. Afgestudeerden van de MER komen in zeer uiteenlopende contexten en functies terecht: het bedrijfsleven, de overheid en maatschappelijke ondernemingen. In het Competentieprofiel, 2008 zijn drie categorieën van functies uitgewerkt: adviesfuncties, managementondersteunende functies, en leidinggevende en resultaatgerichte functies. Enkele voorbeeldfuncties (start- en doorgroeifuncties) zijn: medewerker kwaliteitszorg, commercieel juridisch medewerker, hoofd bedrijfsbureau, auditor van processen (ISO/INK), accountmanager bank- en verzekeringswezen, projectleider, procesmanager, beleidsmedewerker, subsidieadviseur, ambtelijk secretaris, bedrijfsadviseur. Studenten die willen doorstuderen, kunnen een doorstroomminor volgen in de eerste twee blokken van het laatste studiejaar. Zo is met de juridische faculteit van de Universiteit van Tilburg een convenant gesloten, waarin studenten van de opleiding vakken van de premaster Recht en Management kunnen behalen. Deze route leidt tot een verkorte leerroute van één semester op de universiteit. Naast Recht en Management is er een convenant afgesloten met de faculteit Sociale wetenschappen waarmee een soortgelijk traject mogelijk is. De opleiding neemt deel aan de HBO-Monitor om de eindkwalificaties te toetsen aan het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Uit de resultaten van het onderzoek en het gesprek met het panel, blijkt dat afgestudeerden positief zijn over de basis die de opleiding geeft om te starten op de arbeidsmarkt. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. 18/67

19 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Studenten ontwikkelen kennis en vaardigheden integraal via beroepsproducten. In elk blok van het curriculum staat een beroepsproduct centraal. Het beroepsproduct is een opdracht, vraagstuk of probleem die de student in zijn toekomstige functie zal moeten kunnen oplossen. Naast de beroepsproducten wordt kennis voorafgaand en parallel aangeboden in de ondersteunende kennisleerlijn (zie facet 2.3). De opleiding houdt, samen met een informatiespecialist van het Leer en Innovatie Centrum (LIC), de collectie boeken en andere leermaterialen actueel. Het collectieprofiel van de opleiding is in 2008 vernieuwd. Het panel heeft het Overzicht vakliteratuur ingezien en stelt vast dat de opleiding relevante en actuele vakliteratuur gebruikt. Het panel heeft geen Engelstalige, internationale vakliteratuur aangetroffen. De opleiding gebruikt wel internationale literatuur, maar in de Nederlandstalige versie. Het beroepsproduct is direct ontleend aan de beroepspraktijk en is in samenwerking met zogeheten gastbedrijven ontwikkeld en uitgewerkt in casussen en projecten voor studenten. Studenten werken in groepen aan de realistische problemen (beroepsproducten) die bestaan binnen deze gastbedrijven. De gastbedrijven zijn bestaande profitorganisaties die zelf de gegevens leveren die nodig zijn voor het oplossen van het probleem. Zij verzorgen gastlessen en zijn medebeoordelaar van de beroepsproducten. De opleiding hanteert criteria bij het selecteren van gastbedrijven, zowel inhoudelijk als praktisch. Zo moet het bedrijf passen bij het thema in het blok, er moet diversiteit in het curriculum zijn (omvang, sectoren, lokaal/regionaal/internationaal) het bedrijf moet goed bereikbaar zijn, bereid zijn tot meerjarige samenwerking en bereid zijn actuele bedrijfsinformatie te delen. Enkele voorbeelden van gastbedrijven zijn: Sligro, Plieger, Graphiset, Tempoteam en Deloitte. De student krijgt gedurende de opleiding met ongeveer negen verschillende gastbedrijven te maken, daarnaast kiest de student in het eerste blok van de opleiding, de stage en het afstuderen zelf voor een bedrijf. De opleiding betrekt gastbedrijven bij de ontwikkeling van minoren. Zo zijn verschillende gastbedrijven betrokken geweest bij de ontwikkeling van twee nieuwe minoren: financiële dienstverlening en consultancy. De bedrijven zijn tevens betrokken bij de uitvoering. Vertegenwoordigers van het werkveld, alumni en docenten bevestigen bovenstaande werkwijze aan het panel. Het panel is positief over de mate van betrokkenheid van het actuele beroepenveld bij de opleiding. De opleiding ontvangt regelmatig advies van de werkveldadviesraad over actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk, zo blijkt uit notulen en het gesprek met vertegenwoordigers van het werkveld. Vertegenwoordigers van het werkveld geven het panel aan dat de opleiding het advies van de werkveldadviesraad ter harte neemt. Studenten komen in aanraking met actuele ontwikkelingen in het vakgebied door de inzet van gastdocenten en de eigen docenten. Docenten brengen actuele ontwikkelingen in door eigen expertise, freelance-/contractactiviteiten, lidmaatschappen van verenigingen en praktijkstages. De docenten behandelen regelmatig actuele artikelen uit vakbladen, zo blijkt uit het gesprek met studenten. Studenten geven bijvoorbeeld aan dat in het vak bedrijfseconomie artikelen over de economische recessie worden behandeld. Via 19/67

20 gastcolleges komen studenten in aanraking met beroepsfunctionarissen die directe ervaringen uit de beroepspraktijk inbrengen. De studenten leren beroepsvaardigheden aan in de vaardighedenleerlijn (vergelijk facet 2.3), naast technische kennis van zaken staat ook de wijze waarop mensen functioneren in teamverband centraal. De opleiding besteedt aandacht aan sociale, communicatieve en managementvaardigheden. Via de stage in het derde jaar en het afstudeerproject in het vierde jaar leert de student vaardigheden aan in een praktijksituatie. De stage beslaat twee blokken van elk tien weken in het derde studiejaar. Studenten besteden ongeveer de helft van hun tijd aan het uitvoeren van een vooraf omschreven opdracht. De andere helft van hun tijd werken studenten mee op organisatorisch niveau van het stagebedrijf. Studenten doorlopen de stage individueel. In het tweede studiejaar worden studenten voorbereid op de stage door het volgen van sollicitatieworkshops en voorlichtingsbijeenkomsten. In het Opleidingskader, 2009 heeft de opleiding stagedoelen geformuleerd die voor studenten in de Stagewijzer zijn uitgewerkt. Enkele voorbeelden van stage-opdrachten zijn: een onderzoek naar stimuleringsmogelijkheden voor starters op de woningmarkt voor de Gemeente Best. Voor de Politie Nijmegen is een klachtenregeling ontwikkeld. Het panel heeft verschillende stageverslagen ingezien en is hier positief over. Het panel stelt vast dat studenten aan relevante en actuele opdrachten werken tijdens de stage. Studenten voeren toegepast onderzoek uit in de stage en het afstuderen. Zij worden voorbereid op het uitvoeren van toegepast onderzoek in het eerste jaar, waar studenten onderzoeksvaardigheden aanleren en een onderzoeksrapport moeten opleveren. In het tweede studiejaar voeren studenten verschillende analyses bij gastbedrijven uit. Momenteel zijn er twee lectoraten bij de opleiding betrokken: Human resource management en Duurzame Bedrijfsvoering. Er loopt een onderzoek naar de mogelijkheid om een lectoraat Consultancy op te zetten. Er participeren twee docenten in de kenniskring van de bestaande lectoraten en vanaf kunnen studenten onderzoek doen bij één van de lectoraten. Het panel heeft tijdens de visitatiedag een gesprek met de lector HRM gevoerd. In de kenniskring van de lector participeert momenteel één docent van de MER-opleiding, een andere docent houdt zich gedeeltelijk bezig met het opzetten van een nieuw lectoraat. Studenten participeren niet in de kenniskring, maar werken wel mee in projecten en onderzoeken. Zo is het project HRM in het MKB uitgevoerd, waarbij eerst onderzoek gedaan is en vervolgens advieswerkzaamheden zijn uitgevoerd door studenten. De opleiding werkt op verschillende manieren aan internationalisering in het curriculum. Daar waar mogelijk wordt de aangeboden lesstof in een internationale context geplaatst. Studenten volgen het gehele tweede jaar Engels en kunnen er in de individuele leerlijn voor kiezen om een Cambridge certificaat te behalen. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij meer training in de Engelse taal zouden willen en daarbij meer Engelstalige literatuur willen behandelen. Het panel onderschrijft deze wens van studenten, maar het panel vindt dat de student in de individuele leerlijn genoeg mogelijkheden krijgt om zich verder in het Engels te bekwamen. In het tweede jaar van de voltijdopleiding staat internationalisering centraal in het thema Business Abroad. Hetzelfde blok wordt in de deeltijdopleiding in blok 9 aangeboden. Studenten kunnen 20/67

21 daarnaast in de minorperiode kiezen voor een minor in het buitenland. Ook stage en afstuderen kunnen in het buitenland plaatsvinden. Uit het gesprek met studenten blijkt dat er voldoende mogelijkheden voor studenten zijn om studieactiviteiten in het buitenland te ondernemen. Zo geven studenten die al in het buitenland geweest zijn, presentaties voor jongerejaarsstudenten. Deeltijdstudenten gebruiken hun werkplek om de koppeling tussen de opleiding en de praktijk te maken. Een student moet minimaal 16 uur per week werk hebben waarin hij functioneert op tenminste mbo-niveau tot begin hbo-niveau (praktijkcomponent). De opleiding heeft in het Opleidingskader 2009 vastgelegd dat de werkplek goedgekeurd moet zijn door de opleiding, de organisatie moet groot genoeg zijn om de opdrachten te kunnen uitvoeren en er dient een praktijkbegeleider aanwezig te zijn. De praktijkcomponent heeft een omvang van 20 EC per studiejaar. Deeltijdstudenten maken voor de praktijkcomponent in de eerste twee jaren van de opleiding een persoonlijk ontwikkelingsplan wat in de praktijk wordt begeleid en door de opleiding wordt beoordeeld. Beroepsvaardigheden worden grotendeels in deze praktijkcomponent gerealiseerd. In het derde studiejaar bestaat de praktijkcomponent uit een intervisietraject en in het vierde jaar wordt de praktijkcomponent gebruikt ter voorbereiding op het afstudeertraject. De deeltijdopleiding kent daarnaast vaardigheidstrainingen, waarin vaardigheden als leidinggeven en gesprekstechnieken worden getraind. Deeltijdstudenten volgen geen minor, zij realiseren dezelfde opleidingsdoelen via de praktijkcomponent. Uit het gesprek met deeltijdstudenten blijkt dat zij de theorie uit de opleiding goed kunnen toepassen in hun werkkring. Zo vergelijken studenten bij de module Performance management de theorie vanuit de opleiding met de werkplek, vervolgens worden de resultaten van verschillende studenten besproken in de les. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat hun loopbaan gedurende de opleiding verandert. De groei die zij in de opleiding doormaken, komt tevens tot uiting in de werkzaamheden op de werkplek. Een aantal studenten is tijdens de opleiding naar een zwaardere functie overgestapt. Uit het Studenttevredenheidsonderzoek 2008 en het gesprek met het panel blijkt dat studenten tevreden zijn met de voorbereiding op de beroepspraktijk gedurende de opleiding, ook de aansluiting van de opleiding met actuele ontwikkelingen in het beroepenveld waarderen zij positief. Het panel stelt op basis van bestudering van het programma en het studiemateriaal vast dat het programma verbanden met actuele ontwikkelingen in de verschillende vakgebieden heeft. Het panel complimenteert de opleiding met de wijze waarop zij het beroepenveld structureel bij de opleiding betrekt en daarmee verbanden met de actuele beroepspraktijk legt. 21/67

22 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De voltijdopleiding bestaat uit een propedeusefase (studiejaar 1) en een hoofdfase (studiejaren 2-4). Per leerjaar wordt vier blokken onderscheiden, in elk blok staat een thema centraal. In het eerste jaar van de opleiding maken studenten kennis met de verschillende vakgebieden. Studenten voeren een managementgame uit, waarbij zij fictief een eigen bedrijf opstarten. Daarnaast voeren zij een praktijkgericht onderzoek uit en schrijven zij een adviesrapport voor een gastbedrijf. Het eerste jaar is deels academiebreed georganiseerd, de blokken 1 en 3 zijn gemeenschappelijk. De blokken 2 en 4 zijn opleidingsspeciefiek. Het tweede studiejaar werken studenten de eerste drie blokken bij verschillende gastbedrijven beroepsproducten uit, zo wordt een haalbaarheidsanalyse gedaan, een adviesrapport met verbetervoorstellen geschreven en een risicoanalyse uitgevoerd. Het vierde blok staat in het teken van Business Abroad, waarbij studenten een landenanalyse en een case uitwerken. Het derde studiejaar start met twee blokken stage. In derde en vierde blok werken studenten aan een adviesrapport voor de zakelijke dienstverlening en aan een implementatieplan rond het thema strategisch management. In het vierde jaar kiezen studenten voor twee verschillende minoren in de eerste twee blokken. Blok 3 en 4 staan in het teken van het afstuderen. Het curriculum voor de deeltijdopleiding bestaat uit twee delen. De eerste twee studiejaren zijn het zogenaamde Managementprogramma. Het derde en vierde studiejaar vormen de vervolgstudie. Het Managementprogramma wordt Academiebreed aangeboden, vanwege de gemeenschappelijkheid van de competentieprofielen van de opleidingen binnen de Academie. In het eerste jaar van het managementprogramma staan de thema s Mens en organisatie en Interne Organisatie centraal. Studenten volgen trainingen in sociale vaardigheden, inleidingen op de verschillende vakgebieden en sluiten af met een geïntegreerde opdracht. Het tweede studiejaar staat Organisatie en omgeving en een Strategisch plan centraal. Studenten volgen een training leidinggeven, leren gesprekstechnieken aan, maken deelopdrachten en sluiten af met een strategisch plan. Het derde studiejaar gaan studenten aan de slag met thema s als Klant, Leverancier, Bedrijfskolom en Zakelijke- en financiële dienstverlening. De inhoud van de thema s is gelijk aan de voltijd, de volgorde verschilt in een aantal gevallen. In het vierde jaar 22/67

23 beginnen studenten met het blok Business abroad en een blok strategisch management. De laatste twee blokken staan in het teken van het afstuderen. Het programma is gebaseerd op de competenties, zoals beschreven in facet 1.1, en uitgewerkt in het document Opleidingskader, In het document is het curriculum uitgewerkt in een competentiematrix. In de matrix is weergegeven in welke blokken de competenties aan de orde komen. In het document Uitwerking van de Dublin descriptoren in relatie tot de eindkwalificaties, 2009 zijn de domeincompetenties aan de Dublin descriptoren gekoppeld en heeft de opleiding uitgewerkt in welk type modulen en cursussen de eindkwalificaties terugkomen. De onderwijscommissie bewaakt het overzicht van welke thema s op welke wijze bijdragen aan welke competenties. Zij onderhoudt hiertoe het document Competentiegerichte doelstellingen MER opleiding s-hertogenbosch, 2008 (inhoudelijke competenties) en het document Verantwoording competentieprofiel Opleiding MER s-hertogenbosch, 2008 (sociale competenties). Op de digitale leeromgeving zijn de blokboeken met competenties, oefentoetsen, beoordelingscriteria en het lesmateriaal opgenomen. Het panel heeft verschillende modulebeschrijvingen bestudeerd en stelt vast dat de competenties adequaat vertaald zijn naar leerdoelen in het programma. Het panel vindt de beschrijvingen helder en duidelijk. De inhoud van het programma stelt studenten in staat de eindkwalificaties te behalen. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het curriculum is gebaseerd op het vierleerlijnenmodel van De Bie. De leerlijnen zijn: de integrale leerlijn, de kennisleerlijn, de vaardighedenleerlijn en de individuele leerlijn. De beroepsproducten vormen de basis voor de integrale leerlijn. De kennis en vaardigheden die studenten nodig hebben om het beroepsproduct te kunnen uitwerken worden aangeboden in de kennisleerlijn en de vaardighedenleerlijn. Parallel aan deze drie leerlijnen loopt de individuele leerlijn. In de individuele leerlijn krijgen studenten binnen elk blok 1 EC de ruimte om een eigen accent aan de opleiding te geven, bijvoorbeeld het behalen van het Cambridge certificaat in het tweede studiejaar. In het Opleidingskader 2009 heeft de opleiding de keuzes en de invulling van de vier leerlijnen uitgewerkt en onderbouwd. Per leerlijn zijn de werkvormen, activiteiten, docentrollen en groepsgrootte uitgewerkt. De onderwijscommissie is verantwoordelijk voor de horizontale en verticale samenhang in het curriculum. Zij wordt geïnformeerd door de themacoördinatoren, de opleidingscommissie, de directie en gegevens van onderwijsevaluaties. 23/67

24 De opleiding realiseert horizontale samenhang doordat per onderwijsperiode een thema centraal staat. Wat in de vier leerlijnen aan de orde komt is ondersteunend aan het centrale thema. De onderlinge samenhang wordt aan studenten duidelijk gemaakt door aftrapbijeenkomsten aan het begin van het blok en in de blokboeken is de onderlinge samenhang beschreven. De opleiding bestaat uit verschillende fasen: propedeuse, hoofdfase en afstudeerfase (verticale samenhang). De hoofdfase is onderverdeeld in de hoofdfase voor de stage en de hoofdfase na de stage. Bij de inhoudelijke opbouw van het curriculum zijn de drie organisatieniveaus (operationeel, organisatorisch en strategisch) het uitgangspunt geweest. De themakeuze en de opbouw van de thema s is gerelateerd aan deze organisatieniveaus. De student maakt gedurende de opleiding een ontwikkeling door van zelfstandig (samen- )werken via zefstandig leren naar zelfverantwoordelijk leren. De opleiding vergroot de zelfstandigheid van de student bijvoorbeeld door: het ruimer formuleren van de taken, het aantal deeltaken neemt af, de complexiteit en omvang van deeltaken neemt toe en de tijdsplanning en het initiatief wordt in toenemende mate aan de student overgelaten. Daarnaast is het curriculum zodanig opgebouwd dat de competenties in steeds grotere beheersingsniveaus aangeleerd worden. Van beschrijven via analyseren tot uiteindelijk adviseren. De beheersingsniveaus zijn duidelijk opgenomen in het programma, zo stelt het panel vast. Een voorbeeld is competentie 1 het ontwikkelen van een visie op veranderingen en trends in de externe omgeving en ontwikkelen van relaties, netwerken en ketens. In het eerste jaar (beschrijvend niveau) werkt de student aan een managementgame, waarin zij naar de markt leren kijken, leren aangaan van relaties en het ondergaan van een recessie. In het eerste blok van tweede jaar maken studenten een vestigingsanalyse voor een bedrijf, zij leren analyseren. Naast de behoefte en extern marktonderzoek is economische haalbaarheid en intellectueel eigendom van belang. Aan het eind van het derde jaar maken studenten een strategisch marketingplan, waarbij zij een visie ontwikkelen op (middel-)lange termijn. Op basis van dit plan brengen studenten een advies uit over een aanstaande fusie (adviseren). In de beroepsproducten passen studenten de geleerde theorie toe in de praktijk of in een gesimuleerde situatie. Bijvoorbeeld door theorie toe te passen in een managementgame, vergelijk facet 2.1. In het gesprek met het panel tonen studenten zich positief over de samenhang in het programma. Studenten vinden de opbouw van het programma helder en herkennen een duidelijke opbouw naar zelfstandigheid. Het deeltijdprogramma wijkt op een aantal punten af van het voltijdprogramma, maar dezelfde onderwijsblokken uit de hoofdfase van de voltijdopleiding komen aan de orde. Deeltijdstudenten hebben geen stageperiode, aangezien zij de praktijkcomponent in de eigen werkomgeving realiseren (onderdeel van de vaardighedenleerlijn). Daarnaast hebben zij geen vrije keuzeruimte in de vorm van minoren. Het managementprogramma (eerste en tweede jaar) steekt in op brede en algemene managementvaardigheden. De tweede fase van de opleiding richt zich meer op economie en recht. Studenten verdiepen zich in bedrijfs- en organisatieprocessen. Deeltijdstudenten geven in het gesprek met het 24/67

25 panel aan dat zij de theorie van de opleiding goed kunnen toepassen in de eigen werkpraktijk. Ook zij vinden het programma duidelijk samenhangend. Uit het Studenttevredenheidsonderzoek 2008 blijkt dat studenten positief zijn over de samenhang in het opleidingsprogramma. Hetzelfde beeld komt naar voren in de Keuzegids In beide onderzoeken scoort de opleiding hoger dan het landelijk gemiddelde. Uit de resultaten van de HBO-Monitor 2005, 2006 en 2007 blijkt dat de alumni positief zijn over de samenhang tussen de vakken en de inhoudelijke samenhang. Ook in de HBO-Monitor scoort de opleiding de afgelopen drie jaar gelijk of hoger dan het landelijk gemiddelde. De opleiding heeft op dit facet een excellent oordeel bij het panel aangevraagd. De opleiding heeft op aanvraag van het panel na het visitatiebezoek een landelijke vergelijking van andere MER-opleidingen in Nederland opgeleverd. Uit de vergelijking blijkt dat het voor MER Avans moeilijk is geweest om alle benodigde informatie bij vergelijkbare opleidingen in te winnen. Vanuit de kennis die het panel heeft over andere MER-opleidingen in Nederland, kan het panel de vergelijking die de opleiding maakt, niet onderschrijven. Het panel stelt vast dat de opleiding een degelijk en een uitstekend inhoudelijk samenhangend programma aanbiedt. Het concept is goed uitgewerkt èn doorgevoerd. Het panel kan niet vaststellen dat de opleiding een voorbeeld is voor andere opleidingen en kan daarom het oordeel excellent niet toekennen. Facet 2.4 Studielast Goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft verschillende drempels in het curriculum opgenomen. Zo maakt de opleiding gebruik van het negatief bindend studieadvies. Studenten moeten aan het eind van het eerste jaar tenminste 52 EC behaald hebben om de studie te mogen voortzetten. Studenten moeten de propedeuse binnen twee jaar behalen. De regelingen rondom het bindend studieadvies zijn vastgelegd in de Onderwijs- en Examenregeling. Naast het bindend studieadvies hanteert de opleiding een stage- en een afstudeerdrempel. Studenten mogen de stage aanvangen indien zij de propedeuse behaald hebben, de beroepsproducten, de beroepsvaardigheden, de individuele leerlijn en vier van de zes tentamens van de eerste drie blokken van de hoofdfase hebben behaald. De voltijdstudent mag aan de afstudeerstage beginnen wanneer hij de volgende studieonderdelen heeft behaald: de propedeuse, alle onderdelen van het tweede jaar, de stage en de beroepsproducten van de eerste twee blokken van het derde studiejaar. Voor de deeltijdstudent geldt, dat hij de volgende onderdelen moet hebben afgerond om aan de afstudeerstage te mogen beginnen: de propedeuse, het tweede jaar, de 25/67

26 praktijkcomponent, en de geïntegreerde opdrachten van de eerste drie blokken van het derde jaar. Om studievertraging voor studenten die de stagedrempel niet behalen te voorkomen, heeft de opleiding een bezemblok aan het begin van het derde jaar ingesteld. In het bezemblok worden herkansingen aangeboden van de tentamens van het tweede jaar, met daarbij beperkt ondersteunend onderwijs. Via het studievoortgangsprogramma van de opleiding kunnen studenten hun studievoortgang inzien. Studenten krijgen de uitslag van gemaakte toetsen binnen 15 werkdagen na het maken van een toets. De groepsindeling, lesroosters, tentamen- en inzageroosters zijn beschikbaar op Avans portal. De opleiding telt de volgende punten mee als een contactuur: een contactuur les met de klas met een docent, tutorbijeenkomsten (10-15 minuten in groepnn van 5 studenten) en mentor-coach gesprekken (10 minuten ten minste 1 maal per blok). Buiten de definitie vallen: afstudeerbijeenkomsten, individuele feedback op portfolio, spreekuren en inzages. In de voltijdopleiding hebben studenten per week in de propedeuse gemiddeld 13,3 contacturen per week, in het tweede studiejaar gemiddeld 15,6 contacturen, in het derde studiejaar 9,5 contacturen en in het laatste studiejaar gemiddeld 8,5 contacturen. De deeltijdstudenten hebben gedurende de opleiding gemiddeld 8,2 contacturen per week. Uit het gesprek met het panel blijkt dat studenten gemiddeld 35 tot 40 uur per week aan de studie besteden. Deeltijdstudenten besteden gemiddeld 20 uur per week aan de studie. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij geen struikelvakken in het programma herkennen, hoewel het vak statistiek door studenten moeilijk gevonden wordt. Studenten melden het panel dat er inmiddels een nieuw boek gebruikt wordt en dat de lesmethode is aangepast. Uit het Studenttevredenheidsonderzoek, 2008 blijkt dat studenten tevreden zijn met de studielast en de spreiding ervan. Hetzelfde beeld komt naar voren in de Elsevier en Keuzigds. Facet 2.5 Instroom Goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De toelatingseisen voor de opleiding zijn vastgelegd in de Onderwijs- en Examenregeling en in het Opleidingskader, Studenten worden toegelaten tot de opleiding wanneer zij beschikken over één van de volgende diploma s: Havo of vwo: profiel Economie en 26/67

27 Maatschappij, Cultuur en Maatschappij, Natuur en Gezondheid met Economie, Natuur en Techniek met Economie, of Mbo op niveau 4. De opleiding kent een verkorte leerroute voor studenten met een mbo-vooropleiding. Studenten die beschikken over de deelkwalificatie Doorstroom HBO economie en maatschappij of Doorstroom HBO Handel en een relevant mbo-diploma, kunnen de opleiding in drie en een half jaar afronden, zij starten in februari met de opleiding. Studenten met een diploma van de opleiding Euromarketing & management, Manager Internationale handel en Bank en verzekeringswezen kunnen de opleiding in drie jaar afronden, zij starten in het tweede jaar van de opleiding. De opleiding heeft daarnaast een verkorte leerroute voor studenten met een vwodiploma. Zij kunnen de opleiding in drie jaar afronden. In de eerste twee blokken van het tweede jaar volgen deze studenten een aanvullend programma (recht, bedrijfseconomie, management en beroepsvaardigheden) om achterstand in kennis en vaardigheden weg te werken. Indien aspirant-studenten ouder zijn dan 21, kunnen zij gebruikmaken van een 21+regeling (toelatingsonderzoek). Het toelatingsonderzoek betreft een onderzoek naar de geschiktheid voor het onderwijs in de opleiding en naar de mate van beheersing van de Nederlandse taal. Het toelatingsonderzoek voor de voltijdopleiding bestaat daarnaast uit een examen met onderdelen als wiskunde, economie en communicatieve vaardigheden. Het toelatingsonderzoek voor de deeltijdopleiding vindt plaats door middel van een portfolio in combinatie met een toelatingsgesprek. Tijdens dit gesprek wordt gekeken naar de geschiktheid van de aspirant student op basis van vooropleiding en werkervaring. Het toelatingsonderzoek wordt uitgevoerd door of namens de examencommissie. In de Onderwijs en Examenregeling zijn de eisen voor de werkplek van deeltijdstudenten vastgelegd. De student heeft een werkplek nodig op mbo-niveau met managementondersteunende taken (vergelijk facet 2.1). De opleiding onderneemt verschillende activiteiten om aspirantstudenten voor te lichten. Zo worden er vier maal per jaar open dagen georganiseerd, studenten kunnen proefstuderen, er zijn meeloopdagen en er is een decanenmiddag. Daarnaast geeft de opleiding voorlichting aan VO-scholen op verzoek van deze scholen. Voor voorlichting op ROC s heeft de opleiding een MBO-coördinator aangesteld. Avans Hogeschool heeft de Code of conduct ondertekend. Om de aansluiting qua vorm en inhoud tussen de vooropleiding en de opleiding te vergroten volgen studenten een introductieprogramma. Daarnaast heeft de opleiding een instroomcoördinator, waar studenten met vragen terecht kunnen. Uit het Studenttevredenheidsonderzoek 2008 en het gesprek met het panel blijkt dat studenten positief zijn over de aansluiting met de vooropleiding. 27/67