Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie

Transcriptie

1 Breakout sessie 2-5 Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling De voorstellen beschreven in deze notitie dienen als uitwerking van (aangekondigde) wetswijzigingen. Op basis van deze wetswijzigingen en op basis van input van het veld kunnen deze voorstellen nog wijzigen. Introductie In 2013 is het huidige accreditatiestelsel door verschillende organisaties geëvalueerd. Conclusie uit deze evaluaties is dat het stelsel in de kern goed functioneert; tegelijkertijd kwam ook uit de evaluaties naar voren dat het stelsel een aantal knelpunten met zich meebrengt. De Minister van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap heeft daarom de opdracht gegeven het stelsel te optimaliseren. De Minister heeft met de Tweede Kamer een aantal spelregels met betrekking tot de optimalisatie afgesproken. De NVAO heeft als taak, binnen die spelregels, een nieuw accreditatiekader te ontwikkelen. Wat verandert er voor de opleidingsbeoordeling? De NVAO stelt een aantal veranderingen voor die ertoe bij moeten dragen dat de lasten verminderen, de baten verhogen, het eigenaarschap van opleidingen groter wordt en er meer innovatieruimte ontstaat. De NVAO stelt voor om: - met één kader voor de beperkte opleidingsbeoordeling en één kader voor de uitgebreide opleidingsbeoordeling te werken. Dit betekent geen aparte kaders meer voor bijvoorbeeld de toets nieuwe opleiding en de ad-programma s. In aparte paragrafen wordt afwijkende regelgeving toegelicht; - waar mogelijk met minder losse protocollen, richtlijnen en leidraden te werken; - de standaarden te handhaven. De dubbelingen met de instellingstoets kwaliteitszorg zijn er wel uitgehaald; - het proces meer vanuit de opleiding te bezien: meer keuzemogelijkheden en vrijheid Hoe ziet de beperkte opleidingsbeoordeling eruit? Beoogde leerresultaten Standaard 1: De beoogde leerresultaten van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen Onderwijsleeromgeving Standaard 2: Het programma en de kwaliteit van het docententeam maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde leerresultaten te realiseren. Toetsing Standaard 3: De opleiding beschikt over een adequaat systeem van toetsing. De beoogde leerresultaten passen wat betreft niveau (associate degree, bachelor of master) en oriëntatie (hbo of wo) binnen het Nederlandse kwalificatieraamwerk. Ze sluiten bovendien aan bij de actuele eisen die vanuit het (inter)nationaal perspectief door het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan de inhoud van de opleiding. Voor zover van toepassing zijn de beoogde leerresultaten tevens in overeenstemming met relevante wet- en regelgeving en eisen van beroepsverenigingen, met name waar hierin het civiel effect van de opleiding is bepaald. De inhoud en vormgeving van het programma stellen de toegelaten studenten in staat de beoogde leerresultaten te bereiken. De docenten die de opleiding verzorgen zijn voldoende deskundig. Programma en personeel vormen voor studenten een samenhangende onderwijsleeromgeving. De toetsen en de beoordeling zijn valide, betrouwbaar en voor studenten inzichtelijk. De examencommissie van de opleiding borgt de kwaliteit van de tentaminering en examinering. 1

2 Gerealiseerde leerresultaten Standaard 4: De opleiding toont aan dat de beoogde leerresultaten worden gerealiseerd. Het gerealiseerde niveau blijkt uit de resultaten van tussentijdse en afsluitende toetsen, de eindwerken en de wijze waarop afgestudeerden in de praktijk of in een vervolgopleiding functioneren. Oordeelsvorming Het panel voorziet elke standaard van een oordeel op de schaal: onvoldoende, voldoende, goed of excellent. Voor de toekenning van de score excellent gelden nadere werkafspraken. Opleidingen vragen de toekenning van deze score van te voren aan en leveren extra materiaal aan waarmee het panel de score kan onderbouwen. Ook het totaaloordeel wordt in deze schaal uitgedrukt. Beslisregels eindoordeel beperkte opleidingsbeoordeling: Excellent: Goed: Voldoende: Onvoldoende: de opleiding behaalt excellent op drie of meer standaarden. de opleiding behaalt goed op drie of meer standaarden. de opleiding behaalt ten minste voldoende op alle standaarden. de opleiding behaalt op één of meer standaarden onvoldoende. Bij een standaard die als onvoldoende wordt beoordeeld kan het panel voorwaarden stellen. Het panel formuleert concreet de voorwaarden die vervuld moeten worden om te voldoen aan de standaarden, alsmede de termijn waarbinnen aangetoond moet worden dat deze zijn vervuld (met een maximum van twee jaar). Het panel stelt alleen voorwaarden wanneer realisatie binnen de gestelde termijn haalbaar is. Bij een onvoldoende op standaard 1 kunnen geen voorwaarden worden gesteld en volgt een negatief besluit. Hoe ziet de uitgebreide opleidingsbeoordeling eruit? Beoogde leerresultaten Standaard 1: De beoogde leerresultaten van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Programma oriëntatie Standaard 2: De oriëntatie van het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en/of de beroepspraktijk. Programma afstemming met leerresultaten Standaard 3: De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de beoogde leerresultaten te bereiken. Programma uitdagende leeromgeving Standaard 4: De vormgeving van het programma zet aan tot studeren en biedt studenten de mogelijkheid om de beoogde leerresultaten te bereiken. Instroom Standaard 5: Het programma sluit aan bij de kwalificaties van de instromende studenten. De beoogde leerresultaten passen wat betreft niveau en oriëntatie (associate degree, bachelor of master; hbo of wo) binnen het Nederlandse kwalificatieraamwerk. Ze sluiten bovendien aan bij de actuele eisen die in internationaal perspectief vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan de inhoud van de opleiding. Voor zover van toepassing zijn de beoogde leerresultaten tevens in overeenstemming met relevante wet- en regelgeving. Het programma volgt de actuele ontwikkelingen, eisen en verwachtingen in het beroepenveld en het vakgebied. Het programma is responsief. De leerresultaten zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma dat realisatie van de beoogde leerresultaten mogelijk maakt. Het didactisch concept is in lijn met de beoogde leerresultaten en de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Factoren, die betrekking hebben op het programma, die de studievoortgang belemmeren worden zoveel mogelijk weggenomen. Studenten met een functiebeperking ontvangen een passende begeleiding. De gehanteerde toelatingseisen zijn realistisch met het oog op de beoogde leerresultaten. 2

3 Personeel Standaard 6: Het docententeam is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma en de omvang ervan is toereikend. Voorzieningen Standaard 7: De huisvesting en de materiële voorzieningen zijn toereikend voor de realisatie van het programma. Begeleiding Standaard 8: De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten bevorderen de studievoortgang en sluiten aan bij de behoefte van studenten. Kwaliteitszorg Standaard 9: De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. Toetsing Standaard 10: De opleiding beschikt over een adequaat systeem van toetsing. Gerealiseerde leerresultaten Standaard 11: De opleiding toont aan dat de beoogde leerresultaten worden gerealiseerd. De feitelijk bij het personeel aanwezige deskundigheid is voldoende om de opleiding in al zijn aspecten te verzorgen. Er is voldoende personeel beschikbaar om de opleiding te verzorgen en de studenten te begeleiden. De opleiding bewaakt de kwaliteit van de beoogde leerresultaten, het programma, het personeel, de voorzieningen, de toetsing en de gerealiseerde leerresultaten via regelmatige evaluaties. De uitkomsten van deze evaluatie vormen aantoonbaar de basis voor ontwikkeling en verbetering. Bij de interne kwaliteitszorg worden de opleidings- en examencommissie, medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken. De toetsen en de beoordeling zijn valide, betrouwbaar en voor studenten inzichtelijk. De examencommissie van de opleiding borgt de kwaliteit van de tentaminering en examinering. Het gerealiseerde niveau blijkt uit de resultaten van tussentijdse en afsluitende toetsen, de eindwerken en de wijze waarop afgestudeerden in de praktijk of in een vervolgopleiding functioneren. Oordeelsvorming Het panel voorziet elke standaard van een oordeel op de schaal: onvoldoende, voldoende, goed of excellent. Voor de toekenning van de score excellent gelden nadere werkafspraken. Opleidingen vragen de toekenning van deze score van te voren aan en leveren extra materiaal aan waarmee het panel de score kan onderbouwen. Ook het totaaloordeel wordt in deze schaal uitgedrukt. Beslisregels eindoordeel uitgebreide opleidingsbeoordeling: Excellent: de opleiding behaalt excellent op zeven of meer standaarden. Goed: de opleiding behaalt goed op zeven of meer standaarden. Voldoende: de opleiding behaalt ten minste voldoende op tien standaarden. Onvoldoende: de opleiding behaalt onvoldoende op standaard 10 en/of 11 of op twee of meer (andere) standaarden. Bij een standaard die als onvoldoende wordt beoordeeld kan het panel voorwaarden stellen. Het panel formuleert concreet de voorwaarden die vervuld moeten worden om te voldoen aan de standaarden, alsmede de termijn waarbinnen aangetoond moet worden dat deze zijn vervuld (met een maximum van twee jaar). Het panel stelt alleen voorwaarden wanneer realisatie binnen de gestelde termijn haalbaar is. Bij een onvoldoende op standaard 1 kunnen geen voorwaarden worden gesteld en volgt een negatief besluit. 3

4 Welke werkafspraken maken we met elkaar? Toelichting NVAO bij voorbereiding beoordeling in visitatiegroepen Bestaande opleidingen worden in visitatiegroepen beoordeeld. De NVAO biedt sectoren voorafgaand aan het accreditatieproces van bestaande opleidingen de mogelijkheid met elkaar in gesprek te gaan. Het doel van dit gesprek is tot een goed accreditatieproces te komen. In dit gesprek komen onderwerpen aan de orde als: vergelijkend beoordelen in de visitatiegroep, het accreditatiekader, inhoudelijke thematiek en werkafspraken. Zelfevaluatie en bijlagen De opleiding levert een zelfevaluatie aan. De zelfevaluatie is vormvrij. Naast het schrijven van een zelfevaluatie expliciet bedoeld voor het accreditatieproces, kunnen dus ook bestaande evaluatieve documenten van de opleidingen worden gebruikt. De standaarden uit het beoordelingskader dienen herleidbaar te zijn (bijvoorbeeld door een toelichting). Studenten hebben daarnaast het recht een eigen hoofdstuk / onderdeel aan te leveren. De regelgeving omtrent dit eigen hoofdstuk is opgenomen in de WHW. De opleiding voegt bij de zelfevaluatie een beperkt aantal bijlagen. Deze bijlagen geven inzicht in de opzet en/of inhoud van het programma, de samenstelling van het docententeam en de onderwijs- en examenregeling. Het panel vraagt, indien nodig, aanvullende documenten en informatie op voor het vormen van een oordeel. Het panel betracht hierin terughoudendheid en vraagt geen andere informatie op dan reeds beschikbaar bij de opleiding. Panelsamenstelling De peers voor opleidingsbeoordelingen zijn onafhankelijk aan de opleidingen, zijn gezaghebbend in hun vakgebied en beschikken daarnaast gezamenlijk over de onderstaande deskundigheden: bezit actuele kennis van het desbetreffende vakgebied; heeft (recente) ervaring met het verzorgen van onderwijs en toetsing in hetzelfde type onderwijs (hbo/wo); is in staat om de opleiding te vergelijken in internationaal perspectief; heeft ervaring in het (internationale) werkveld van het desbetreffende vakgebied; heeft ervaring met peer review in het hoger onderwijs; omvat een (op het gebied van kwaliteitszorg) actieve student uit het hoger onderwijs; indien van toepassing: heeft kennis van een specifiek didactische concept. Het panel bestaat uit tenminste vier leden en wordt ondersteund door een secretaris. Het merendeel van het panel is afkomstig van buiten de instelling, dit geldt ook voor de voorzitter en student van het panel. De opleiding kiest haar eigen peers uit en legt de panelsamenstelling ter goedkeuring voor aan de NVAO. De NVAO toetst de geschiktheid van het panel aan de hand van bovenstaande criteria. Locatiebezoek Het locatiebezoek bestaat uit twee delen: 1. Beoordeling t.b.v. accreditatie: De opleiding doet een programmavoorstel voor het locatiebezoek, inclusief gespreksvolgorde, gesprekstypen, personen en duur. Het panel kan voorstellen doen en verzoeken indienen die het relevant acht voor het vormen van een oordeel. 2. Gesprek ten behoeve van aanbevelingen ter verbetering: De opleiding voert samen met het panel een ontwikkelgesprek. De inhoud van vormgeving van dit gesprek is geen onderdeel van het accreditatieproces. Visitatierapport Het panel levert twee rapportages op: 1. Visitatierapport: In dit rapport maakt het panel inzichtelijk welke bevindingen hebben geleid tot de toegekende oordelen en vat deze samen in een bondig adviesrapport. De standaarden en beslisregels zijn leidend in deze rapportage. Dit rapport ligt ten grondslag aan het accreditatiebesluit van de NVAO; 2. Verslag gesprek ten behoeve van aanbevelingen ter verbetering. 4

5 Wat zijn de belangrijkste verschillen met de toets nieuwe opleiding? Standaard 4 van de BOB / Standaard 11 van de UOB wordt bij de toets nieuwe opleiding alleen toegepast wanneer de gerealiseerde leerresultaten eindkwalificatie aan de hand van de (eindwerken) van voldoende afgestudeerden kunnen worden beoordeeld. Daarnaast wordt onderstaande standaard aan de toets nieuwe opleiding toegevoegd. Afstudeergarantie en financiële voorzieningen Toelichting: De afstudeergarantie beslaat een redelijke termijn die is gerelateerd aan de studieduur van de opleiding. Standaard X: De instelling geeft aan studenten de garantie dat het programma volledig kan worden doorlopen en stelt toereikende financiële voorzieningen beschikbaar. De een toets nieuwe opleiding voorziet het panel elke standaard van een oordeel op de schaal: voldoet niet, voldoet ten dele of voldoet. Ook het totaaloordeel wordt in deze schaal uitgedrukt. Bij een toets nieuwe opleiding werkt de instelling samen met de NVAO. Bij een TNO wordt het panel samengesteld door de NVAO. De te beoordelen opleiding heeft het recht beargumenteerd bezwaren aan te dragen tegen de samenstelling van het panel. Het panel wordt bij een TNO niet alleen ondersteund door een secretaris, maar ook door een procescoördinator. Wat moet ik doen voor een Bijzonder Kenmerk op opleidingsniveau? De bijzondere kenmerken zijn opgenomen in het accreditatiestelsel omdat deze kunnen bijdragen aan de nationale en internationale profilering van opleidingen in het hoger onderwijs. Voor de bijzondere kenmerken Internationalisering en Kleinschalig en intensief onderwijs gelden separate beoordelingskaders. Voor andere bijzondere kenmerken gelden de volgende uitgangspunten: 1. Een bijzonder kenmerk kan, op aanvraag, worden toegekend aan opleidingen met minimaal de score goed. 2. Het panel toetst een bijzonder kenmerk op drie kenmerken: onderscheidend karakter, concretisering en relevantie. De beoordeling wordt geïntegreerd in de beoordeling van de standaarden. 3. Het panel stelt hiertoe in samenspraak met de opleiding vast aan welke standaarden aandacht zal worden besteed bij de beoordeling. 4. De noodzakelijke vergelijking met andere relevante opleidingen wordt uitgevoerd door de opleiding zelf. 5. De samenstelling van het panel is adequaat met het oog op de beoordeling van het aangevraagde bijzonder kenmerk. Besluitvorming NVAO Opleidingen worden voor onbepaalde tijd geaccrediteerd. Elke zes jaar toont de opleiding aan dat de opleiding aan de standaarden voor accreditatie voldoet. De NVAO besluit hierover op grond van het visitatierapport. De NVAO kan besluiten dat de opleiding geaccrediteerd blijft, dat de accreditatie van de opleiding stopt of dat er aan de accreditatie voorwaarden worden verbonden. In het laatste geval vindt binnen maximaal twee jaar een aanvullende beoordeling plaats. Bij een onvoldoende op standaard 1 krijgt de opleiding geen aanvullende beoordeling maar een negatief besluit. Bij een toets nieuwe opleiding kan de NVAO besluiten dat de opleiding geaccrediteerd wordt, dat er geen accreditatie wordt verleend of dat er aan de accreditatie voorwaarden worden verbonden. In het laatste geval vindt binnen maximaal twee jaar een aanvullende beoordeling plaats. In het Accreditatiebesluit WHW is geregeld op welke manier, op welke gronden de NVAO voorwaarden kan toekennen. Bij een onvoldoende op standaard 1 wordt de nieuwe opleiding sowieso niet geaccrediteerd. 5