Aansluiting Heerenveen-Centrum. Advies inzake de doorstroming op de Aansluiting Heerenveen-Centrum

Transcriptie

1 Aansluiting Heerenveen-Centrum Advies inzake de doorstroming op de Aansluiting Heerenveen-Centrum

2 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Aansluiting Heerenveen-Centrum Advies inzake de doorstroming op de Aansluiting-Heerenveen-Centrum 24 september 2008 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Groene Golf Team Kluyverweg 4 Het Zuiderkruis HT Delft 5215 MV s Hertogenbosch

3 Colofon Uitgegeven door: Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Groene Golf Team Verantwoordelijke: M. Muller, projectleider Opdrachtgever: Gemeente Heerenveen Informatie: M. Muller Telefoon: Fax: Uitgevoerd door: E. Martens, adviseur P. Weiland, teambegeleider Projectcode: Heerenveen_01_1 Kruispunten: K.R. Poststraat Stadionweg Weinmakker K.R. Poststraat - Aansluiting A32 K.R. Poststraat - Mercurius Datum: 24 september 2008 Status: Definitief Versienummer: 1.0 i Aansluiting Heerenveen-Centrum

4 Het Groene Golf Team helpt graag bij het realiseren van een snellere verkeersdoorstroming De doorstroming op de Nederlandse rijkswegen, belangrijke provinciale en stedelijke routes, is niet overal optimaal. Oorzaken zijn onder meer de groei van het verkeer, tekortschietende capaciteit van de infrastructuur en niet goed afgestelde verkeersregelinstallaties (VRI s). VRI s kunnen vaak beter afgestemd worden op de actuele verkeerspatronen. Een betere afstemming van VRI s bevordert, met name op doorgaande wegen, de verkeersdoorstroming en is goed voor de luchtkwaliteit en/of verkeersveiligheid. Bij een verbeterde doorstroming daalt het aantal voertuigverliesuren voor het verkeer. Het Groene Golf Team (GGT) helpt gemeenten, provincies en het Rijk om de VRI s beter af te stellen. Dit gebeurt door een analyse van de huidige installaties en het blootleggen van inefficiënte situaties die in de loop van de tijd zijn ontstaan. Waar mogelijk worden aan de hand van quick scans direct eenvoudige en snelle verbeteringen uitgevoerd. Zo is in kort tijdsbestek met een kleine ingreep grote winst te behalen. Uiteraard vindt hierover vooraf overleg met de opdrachtgever plaats. De bevindingen worden altijd in een rapport vastgelegd. De adviezen van het team zijn kosteloos. De (eventuele) uitvoeringskosten van de aanbevelingen zijn voor rekening van de wegbeheerder. Het GGT bestaat uit ongeveer 20 afgestudeerde HBO ers en academici met een verkeerskundige opleiding. Ze staan onder supervisie van ervaren verkeerskundigen en werken vanuit Delft en Den Bosch. Inmiddels heeft een groot aantal wegbeheerders advies gekregen van het GGT. Een deel van de adviezen is al gerealiseerd. Gemiddeld is per kruispunt een winst behaald van circa voertuigverliesuren per jaar. De meeste aanpassingen kosten weinig of geen geld, zodat er in maatschappelijk opzicht sprake is van een aantrekkelijk rendement. Het GGT is onderdeel van het project FileProof (fileaanpak op de korte termijn) van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Bij dit project staan bereikbaarheid en doorstroming centraal. Meer informatie over FileProof vindt u op: onder het kopje filevermindering. ii Aansluiting Heerenveen-Centrum

5 Inhoudsopgave MANAGEMENTSAMENVATTING...IV 1. INLEIDING AANLEIDING HUIDIGE SITUATIE AANPAK KADER PROBLEEMSTELLING VRAAGSTELLING UITGANGSPUNTEN ANALYSE HUIDIGE SITUATIE OBSERVATIES MODELLERING EN ANALYSE IN COCON QUICK WINS CONCLUSIE NIEUWE REGELSTRATEGIE WERKWIJZE EFFECTEN NIEUWE REGELINGEN CONCLUSIE OPLOSSINGSRICHTING INFRASTRUCTURELE MAATREGELEN BESCHRIJVING OPLOSSINGSRICHTING EFFECTEN OPLOSSINGSRICHTING CONCLUSIE CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN CONCLUSIES AANBEVELINGEN BIJLAGE 1 SCHEMATISCHE WEERGAVE KRUISPUNTEN BIJLAGE 2 INHOUD CD-ROM HEERENVEEN_01_ BIJLAGE 3 NIEUWE REGELINGEN OCHTENDSPITS BIJLAGE 4 NIEUWE REGELINGEN AVONDSPITS BIJLAGE 5 SCHEMATISCHE WEERGAVE OPLOSSINGSRICHTINGEN iii Aansluiting Heerenveen-Centrum

6 Managementsamenvatting Inleiding Het Groene Golf Team (GGT) heeft in opdracht van de gemeente Heerenveen de verkeerslichten op de aansluiting Heerenveen-Centrum onderzocht. De aansluiting vormt de oostelijke toegangspoort van Heerenveen. Het onderzoek omvat drie kruispunten: - K.R. Poststraat Stadionweg Weinmakker (kruispunt 1); - K.R. Poststraat - Aansluiting A32 (kruispunt 2); - K.R. Poststraat Mercurius (kruispunt 3). Probleemstelling Er zijn zowel in de ochtend- als de avondspits problemen met betrekking tot de doorstroming van het verkeer van Heerenveen- Centrum naar het knooppunt Heerenveen en de Knipe en vice versa. Vraagstelling De gemeente heeft een aantal wensen uitgesproken ten aanzien van de werkzaamheden van het GGT: - is het mogelijk om met quick wins of aanpassingen aan de regelingen de problemen te verminderen? - zo nee, met welke infrastructurele aanpassingen kunnen de problemen worden verminderd? Huidige situatie De kruispunten worden halfstar geregeld, waarbij sprake is van een gegarandeerde coördinatie voor verkeer vanaf de snelweg richting het centrum van Heerenveen en vice versa. Er ontstaan echter zowel in de ochtend- als avondspits doorstromingsproblemen, waarbij: - in de ochtendspits een wachtrij ontstaat op de afritten van de A32 (vooral vanaf knooppunt Heerenveen) en vanaf de Knipe; - in de avondspits een wachtrij ontstaat vanaf het centrum van Heerenveen. Tevens is op kruispunt 3 sprake van een onveilige fietsoversteek in verband met een lage groentijd en ontruimingstijd. Op kruispunt 2 zorgt de vormgeving van het kruispunt ervoor, dat de capaciteit niet volledig kan worden benut. Quick wins Het GGT adviseert de ontruimingstijd van de fietsoversteek op kruispunt 3 te verhogen en detectielussen aan te brengen die de groentijd kunnen verlengen. Verder adviseert het GGT de vormgeving van kruispunt 2 aan te passen, zodat de capaciteit ten volle kan worden benut. Nieuwe regelingen Het GGT heeft voor de drie kruispunten een nieuwe regelstrategie ontworpen, waarbij de gegarandeerde coördinaties worden losgelaten. De nieuwe strategie zorgt voor het verdwijnen van de wachtrijen, verkeer kan echter op het tweede of derde kruispunt een extra stop krijgen. De nieuwe regelingen hebben vanwege het verdwijnen van de wachtrijen een positief effect op het milieu en de beleving van de iv Aansluiting Heerenveen-Centrum

7 weggebruikers. Het effect op de verkeersveiligheid is niet hard te bepalen, het GGT verwacht dat de situatie niet onveiliger wordt. De nieuwe regelingen leveren een doorstroomwinst op van ruim voertuigverliesuren op jaarbasis, wat overeenkomt met een maatschappelijke bate van bijna De indicatieve kosten van de aanpassing aan de regelprogramma s bedragen Met de nieuwe regelingen kunnen de huidige problemen worden opgelost, kruispunt 2 heeft echter weinig restcapaciteit (8%). Bij de restcapaciteit wordt onderzocht hoeveel procent (autonome) groei een kruispunt kan verwerken, ten opzichte van de huidige intensiteiten. De kruispunten hebben samen minder restcapaciteit dan 8%. Het GGT verwacht daarom dat binnen 5 jaar infrastructurele maatregelen noodzakelijk zijn. Oplossingsrichting infrastructurele maatregelen Om de capaciteitsproblemen op langere termijn te verminderen, heeft het GGT een oplossingsrichting uitgewerkt met daarin een aantal infrastructurele maatregelen: 1. Voltooiing van het oorspronkelijke ontwerp: a. het verdubbelen van de rechtdoorrichting richting het centrum van Heerenveen; b. het veranderen van de configuratie vanaf de Weinmakker, van een enkele gecombineerde strook in drie stroken; 2. Het veranderen van de rijlijn op kruispunt 2, zodat verkeer vanuit Heerenveen automatisch uitkomt op de twee linksafstroken richting knooppunt Heerenveen. Verkeer richting de Knipe moet dan rechts uitvoegen; 3. Het vergroten van de aanvoercapaciteit vanaf Heerenveen centrum, zodat het verkeer op twee stroken aan komt. De oplossingsrichting zorgt voor een aanzienlijke toename van de verwerkingscapaciteit van de kruispunten, dit verbetert tevens de coördinatiemogelijkheden. De restcapaciteit van kruispunt 1 stijgt van 20% naar 40%, die van kruispunt 2 van 8% naar 40%. Verder onderzoek naar de uitvoerbaarheid en kosten is noodzakelijk, dit is niet uitgewerkt. De restcapaciteit op kruispunt 3 verandert niet, deze is en blijft ruim voldoende. Tevens is het zinvol om te onderzoeken of de rotonde K.R. Poststraat-Zonnebloemstraat (stroomafwaarts van kruispunt 1 richting het centrum) het extra verkeer kan verwerken. Het GGT adviseert: - de quick wins direct te implementeren; - de ontworpen regelingen verder te laten onderzoeken om ze halfstar te maken en deze te implementeren; - na implementatie van de nieuwe regelingen te communiceren dat de verkeerssituatie is gewijzigd; - de haalbaarheid van de infrastructurele maatregelen verder te onderzoeken; - de capaciteit van de rotondes aan weerszijden van de locatie te onderzoeken (als gevolg van de infrastructurele maatregelen); - binnen nu en twee jaar de werking van de verkeerslichten nogmaals de onderzoeken. v Aansluiting Heerenveen-Centrum

8 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Het Groene Golf Team (GGT) van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat is een team van deskundigen op het gebied van verkeersregelinstallaties (VRI s). Het doel van het GGT is het verbeteren van de doorstroming van het verkeer door een betere afstelling van verkeerslichten. Het gaat hierbij om aansluitingen van het hoofdwegennet op het onderliggend wegennet, doorstroomroutes van het onderliggend wegennet en stedelijke hoofdroutes. De gemeente Heerenveen heeft het GGT gevraagd om de doorstroming van het verkeer van en naar de A32 bij de aansluiting Heerenveen-Centrum op de korte en middellange termijn te verbeteren. 1.2 Huidige situatie De locatie Heerenveen-Centrum bestaat uit de volgende kruispunten: 1. K.R. Poststraat Stadionweg; 2. K.R. Poststraat Aansluiting A32; 3. K.R. Poststraat Mercurius; Kruispunt 2 vormt de aansluiting Heerenveen-Centrum op de A32. De drie VRI s op de locatie zijn twee jaar oud evenals de vormgeving op de kruispunten. Het infrastructurele ontwerp voor de locatie voorzag in meer rijstroken dan er uiteindelijk zijn aangelegd. Aan beide kanten van de locatie ligt een rotonde. Een overzicht van de locatie, inclusief signaalgroepnummers, is te vinden in Bijlage 1. De ligging van de locatie is te zien in figuur Figuur 1 Locatie Heerenveen-Centrum A32 Leeuwarden A7 Knooppunt Heerenveen Drachten Locatie Heerenveen Centrum Joure A7 centrum Heerenveen Abe Lenstra stadion De Knipe Zwolle A32 1 Aansluiting Heerenveen-Centrum

9 In de directe nabijheid bevindt zich het Abe Lenstra stadion. Er zijn twee regelscenario s die betrekking hebben op evenementen rond het stadion: Evenementen IN (voor aanvang) en Evenementen UIT (na afloop). De gemeente kan deze scenario s op afstand in- en uitschakelen. De kruispunten 1 en 2 worden halfstar als netwerk geregeld, kruispunt 3 is in de ochtendspits opgenomen in de netwerkregeling. De gemeente heeft weinig zicht op de werking van de regelingen en vermoedt dat deze niet aan de functionele specificatie voldoen. Vanwege de koppelingen hebben weggebruikers soms het gevoel voor niets te wachten. Over de locatie komen regelmatig klachten binnen bij de gemeente. Dit betreft zowel klachten over de doorstroming als een onveilige situatie voor fietsers (op kruispunt 3). 1.3 Aanpak Om te komen tot een advies heeft het GGT het onderzoek opgesplitst in twee delen. Het eerste deel, de notitie 1, is reeds afgerond en doet verslag van de observaties van het GGT, en beantwoordt een aantal concrete vragen vanuit de gemeente: - Voldoen de regelingen aan de functionele specificatie? - Wat zijn de fasendiagrammen van de regelingen? - Voldoen de groentijd en de ontruimingstijd op richting 24/84 op kruispunt 3? - Kan het file-detectiesysteem ingrijpen bij evenementen? Deze rapportage vormt het tweede deel, met daarin de rest van het onderzoek. Het kader van het onderzoek is in hoofdstuk 2 te vinden. De analyse van de huidige situatie borduurt voort op de notitie (hoofdstuk 3). In hoofdstuk 4 is aandacht voor een andere regelstrategie dan de huidige en in hoofdstuk 5 voor infrastructurele maatregelen. Ten slotte zijn in hoofdstuk 6 de conclusies en aanbevelingen van het onderzoek te vinden. Onderdeel van het rapport is een CD-ROM, de inhoud ervan is te vinden in Bijlage 2. 1 Notite eerste bevindingen K.R. Poststraat. Het Groene Golf Team, februari Aansluiting Heerenveen-Centrum

10 2. Kader 2.1 Probleemstelling De probleemstelling voor dit onderzoek is als volgt: Er is zowel in de ochtend- als avondspits sprake van een gebrekkige doorstroming, waarbij verkeer meerdere stops heeft aan de randen van het traject: - in de ochtendspits vanaf knooppunt Heerenveen en de Knipe richting het centrum van Heerenveen en de Stadionweg; - in de avondspits vanaf het centrum en de Stadionweg richting knooppunt Heerenveen. 2.2 Vraagstelling Het GGT brengt advies uit aan de gemeente Heerenveen voor het aanpassen van de VRI s op de kruispunten K.R. Poststraat Stadionweg, K.R. Poststraat Aansluiting A32 en K.R. Poststraat Mercurius. De gemeente heeft een aantal vragen geformuleerd ten aanzien van de werkzaamheden van het GGT: - voldoet de huidige regeling aan de functionele specificatie? o Zo ja, hoe kunnen de problemen worden verminderd? o Zo nee, hoe kan deze volgens de specificatie functioneren en vermindert dit de problemen? - is het mogelijk om met quick wins en/of aanpassingen aan de regelingen de problemen te verminderen? - zo nee, met welke infrastructurele aanpassingen kunnen de problemen worden verminderd? Als evaluatiecriteria voor de beoordeling van de doorstroming hanteert het GGT in dit onderzoek het aantal stops en de verliestijd. 2.3 Uitgangspunten Het GGT hanteert de volgende uitgangspunten bij dit onderzoek: - Het GGT baseert het advies op de intensiteitsgegevens (2008), gekoppeld aan een kentekenonderzoek (2006). Er wordt vanuit gegaan dat de verdeling van het verkeer in de tussentijd niet is veranderd. - In het onderzoek wordt naar de ochtend- en avondspits gekeken, niet naar de dalperiode en evenementen; - Bij de berekeningen wordt op de kruispunten als maximumsnelheid 50 km/u aangehouden; - In het onderzoek wordt geen rekening gehouden met ontwikkelingen en plannen in de omgeving, zoals de realisatie van de woonwijk Skoatterwald 2 en een uitbreiding van het Abe Lenstra stadion (sportstad Heerenveen). 3 Aansluiting Heerenveen-Centrum

11 3. Analyse huidige situatie In dit hoofdstuk beschrijft het GGT de analyse van de huidige situatie. Het GGT heeft de kruispunten in de ochtend- en avondspits geobserveerd, gemodelleerd in COCON en de regelstrategie beoordeeld. In de notitie is verslag gedaan van de observaties, de belangrijkste bevindingen worden hier behandeld. 3.1 Observaties Algemeen - De bewegwijzering komt niet overeen met de indeling van de rijstroken. De bewegwijzering is gebaseerd op het oorspronkelijke ontwerp, niet op de gerealiseerde infrastructuur. - Vanwege de koppelingen hebben weggebruikers op rustige momenten soms het gevoel voor niets te wachten, ten gevolge van de lange wachttijden is sprake van veel roodlichtnegatie; - Voor het verkeer is de situatie moeilijk te interpreteren en te begrijpen, zowel op het gebied van de civieltechnische vormgeving, markering als bewegwijzering. Dit leidt vanwege vroeg voorsorteren tot onderbenutting van capaciteit. - Op de K.R. Poststraat halteren tussen kruispunt 1 en de rotonde K.R. Poststraat-Zonnebloemstraat veel bussen (zie figuur 2 op de volgende pagina). Deze bussen veroorzaken enerzijds turbulentie in het verkeersproces, maar ondervinden anderzijds hinder van de wachtrijen. Bussen zijn niet meegenomen in het verdere onderzoek. Ochtendspits - Er ontstaan wachtrijen op de afrit van de A32 vanuit Leeuwarden, wat op verschillende momenten heeft geleid tot een file-ingreep op kruispunt 2. Na de ingreep kan de rotonde K.R. Poststraat-Zonnebloemstraat (rotonde 1 in figuur 2), stroomafwaarts van kruispunt 1, het (extra) aanbod niet verwerken. De wachtrij nadert op dat moment het kruisingsvlak van kruispunt 1. - Er is vanaf de verschillende signaalgroepen op kruispunt 2 sprake van een gegarandeerde coördinatie richting het centrum Dit leidt soms tot dubbele stops (en lange wachttijden) op de voedende richtingen, zowel vanaf de snelweg (beide richtingen) als vanaf de Knipe. Avondspits - Wanneer verkeer bij kruispunt 1 richting de snelweg weg kan rijden, is een coördinatie (in beide richtingen) gegarandeerd. - Vanuit het centrum ontstaat een lange wachtrij stroomopwaarts van kruispunt 1. Deze bedraagt maximaal 700 meter, over een uur gemeten gemiddeld 500 meter. - Stroomopwaarts van kruispunt 1 is sprake van uitwaaiiering van verkeer. Verkeer vanaf één rijstrook vult drie rijstroken. 4 Aansluiting Heerenveen-Centrum

12 Bushalte Rotonde 1 KP 1 KP 2 KP 3 Rotonde 2 700m Bushalte N Figuur 2: Maximale wachtrijlengte van 700 meter Modellering en analyse in COCON De huidige halfstarre situatie op de kruispunten is benaderd met starre regelingen. Voor de analyse zijn de specificaties van de regelingen gebruikt. De intensiteiten uit 2008 zijn gekoppeld aan het kentekenonderzoek, dat in oktober 2006 heeft plaatsgevonden. De modellering is gebruikt om te bepalen of de groentijden op de kruispunten voldoen. De modellering is niet gebruikt om de regelingen te evalueren, hiervoor wordt het programma VISSIM gebruikt. Omdat er in de spitsperiode vanuit kan worden gegaan dat op alle richtingen een aanvraag wordt gedaan, kan een fasendiagram worden ontworpen waarbij het groen wordt afgebroken bij het bereiken van maximumgroen of bij een verzadigingsgraad van 0,90. De cyclustijd van de ontworpen starre regelingen is gelijk gesteld aan de cyclustijd in de praktijk, deze bedraagt 95 seconden in de ochtendspits en 100 seconden in de avondspits. Op een aantal richtingen heeft het GGT wachtrijvorming geconstateerd, dit blijkt ook in COCON. Omdat de regelingen halfstar zijn, kunnen richtingen niet méér groen krijgen, dan waarin (maximaal) is voorzien. De richtingen met oververzadiging zijn in de ochtendspits: - richting 04 op kruispunt 2; - richting 08/68 op kruispunt 2; - richting 12 op kruispunt 2; - richting 12 op kruispunt 3; De richtingen met oververzadiging zijn in de avondspits: - richting 02 op kruispunt 1; - richting 05 op kruispunt 1. 5 Aansluiting Heerenveen-Centrum

13 3.3 Quick wins Het GGT heeft verschillende quick wins onderzocht, onder andere het aanpassen van de regelingen binnen de huidige cyclustijd met handhaving van de gegarandeerde coördinaties. Het is echter niet mogelijk gebleken om de huidige problemen op de kruispunten op deze manier te verhelpen. Om de problemen op te lossen heeft het GGT een nieuwe regelstrategie ontwikkeld, die in het volgende hoofdstuk wordt besproken. In hoofdstuk 5 onderzoekt het GGT het effect van een set infrastructurele maatregelen. Ontruimingstijd richting 24 op kruispunt 3 Het GGT heeft de ontruimingstijd onderzocht en heeft in de notitie geadviseerd de ontruimingstijd van richting 24 naar richting 03 op kruispunt 3 minimaal te verruimen van 2 naar 3 seconden. Groentijd richting 24 op kruispunt 3 De gemeente heeft aangegeven, dat de groentijd op deze richting aanpassing behoeft. Er zijn geen lussen aanwezig, wat ervoor zorgt dat de richting enkel de vastgroentijd krijgt. Er zijn verschillende mogelijkheden om de groentijd beter af te stemmen op het verkeersaanbod: 1. Het verhogen van de vastgroentijd. 2. Een tweede realisatie voor fietsers mogelijk maken. Dit kan in combinatie gebeuren met een verhoging van de vastgroentijd. 3. Het aanleggen van een verlenglus voor de richtingen 24 en 84. Dit zorgt ervoor zodat de groentijd verlengd kan worden, tot het peloton fietsers is verwerkt. De conflicterende richting 03 kan, zelfs wanneer de groentijd van fietsers veel langer wordt, meer dan voldoende groen krijgen om het verkeer te verwerken. Het aanleggen van een verlenglus is verreweg de meest wenselijke oplossing, omdat de groentijd dan kan worden afgestemd op het aanbod. Omdat het vaak gaat om grote groepen scholieren, zorgt een verhoging van de vastgroentijd of een tweede realisatie niet voor een oplossing voor het probleem. Opsluitband richting 63 op kruispunt 2 Een andere quick win betreft het afronden van de opsluitband in de bocht bij richting 63 op kruispunt 2, zoals bij het ontwerp ervan is beoogd. De opsluitband is haaks aangelegd, wat ervoor zorgt dat slechts één van de twee rijstroken van richting 63 goed kan worden gebruikt. Deze aanpassing is vooral belangrijk, wanneer de regelstrategie wordt gewijzigd. Binnen de huidige regelstrategie wordt de linker rijstrook niet benut, omdat hier geen reden toe is. Wanneer verkeer op de rechter rijstrook blijft rijden, komt het direct goed uit na het weefvak op de toerit. 6 Aansluiting Heerenveen-Centrum

14 3.4 Conclusie In dit hoofdstuk heeft het GGT de belangrijkste constateringen en de analyse van de huidige situatie besproken. Dit heeft geleid tot een paar quick wins en twee mogelijke oplossingsrichtingen. De quick wins zijn: - het aanleggen van verlenglussen voor fietsers op richting 24 op kruispunt 3; - het verhogen van de ontruimingstijd op die richting 24 op kruispunt 3; - het aanpassen van de opsluitband op richting 63 op kruispunt 2. Het GGT onderzoekt in de komende hoofdstukken twee oplossingsrichtingen om de problemen te verminderen. De eerste mogelijkheid is het ontwerpen van een ander type regeling, waarbij de gegarandeerde coördinaties worden losgelaten. Dit kan binnen de huidige vormgeving. De tweede mogelijkheid is het aanpassen van de vormgeving van de kruispunten, om zo de capaciteit van de kruispunten te vergroten. Wanneer de vormgeving is aangepast, kan de huidige regelstrategie met gegarandeerde coördinaties weer worden toegepast. 7 Aansluiting Heerenveen-Centrum

15 4. Nieuwe regelstrategie In dit hoofdstuk presenteert het GGT een nieuwe regelstrategie. Hierbij is achtereenvolgens aandacht voor de werkwijze ( 4.1) en het effect van de nieuwe regelstrategie ( 4.2). 4.1 Werkwijze Omdat de kruispunten zich op zeer korte afstand van elkaar bevinden, is het noodzakelijk om de regelingen op elkaar af te stemmen. Dit gebeurt in de praktijk met een halfstarre regeling. Het GGT heeft starre regelingen gemaakt, die de basis vormen voor een nieuwe halfstarre structuur. In de huidige situatie is sprake van een gegarandeerde coördinatie voor verkeer vanaf de snelweg richting het centrum van Heerenveen en andersom. Bij het onderzoek heeft het GGT deze gegarandeerde coördinatie losgelaten en het totale netwerk geoptimaliseerd. Bij het loslaten van de gegarandeerde coördinaties kunnen de kruispunten meer verkeer verwerken. Bij de optimalisatie is prioriteit gegeven aan: A. verkeer vanaf knooppunt Heerenveen richting het centrum en andersom; B. verkeer vanaf de Knipe richting het centrum en andersom; C. verkeer vanuit de richting Zwolle naar het centrum en andersom. Ochtendspits Avondspits A B A A B C C C Het GGT heeft op basis van de huidige tijdsinstellingen en ontruimingstijden verschillende fasediagrammen ontworpen. Vervolgens is hierbij de meest effectieve fasevolgorde en de optimale netwerkcyclustijd bepaald, wat heeft geleid tot de basis netwerkregeling. Zowel in de ochtend- als avondspits bedraagt de netwerkcyclustijd 80 seconden (in de huidige situatie 95 en 100 seconden). Deze netwerkregeling is vervolgens via een iteratief proces verfijnd, om te komen tot nieuwe basisregelingen voor de afzonderlijke kruispunten. Een animatie van de werking van de huidige en nieuwe regelingen is te vinden op de CD ROM. Omdat de belangrijkste en drukste stromen bij de optimalisatie prioriteit krijgen, verdwijnen de wachtrijen uit de huidige situatie. Bij de 8 Aansluiting Heerenveen-Centrum

16 bewegingen van een naar het centrum is het bij de nieuwe situatie mogelijk dat een keer extra binnen het netwerk moet worden gestopt. Verkeer hoeft echter niet meer in een wachtrij te staan voor het eerste verkeerslicht. De nieuwe regelingen voldoen hiermee niet aan de functionele specificatie. Binnen de functionele specificatie zijn de problemen echter niet op te lossen. Het GGT heeft voor de avondspits ook voor kruispunt 3 een starre regeling ontworpen, zodat dit kruispunt kan worden meegenomen in de coördinatie. In de huidige situatie wordt dit kruispunt voertuigafhankelijk geregeld. Een voertuigafhankelijke situatie kan de verliestijden verminderen ten opzichte van een (half)starre situatie. Het GGT is echter van mening dat het opnemen van dit kruispunt in de netwerkregeling de voorkeur geniet, met het oog op het comfort van de weggebruikers. 4.2 Effecten nieuwe regelingen De nieuwe basisregelingen voor de ochtend- en avondspits zijn te vinden in respectievelijk Bijlage 3 en 4. In tabel A tot en met C zijn de effecten van de ontworpen basisregelingen te zien ten opzichte van de huidige halfstarre regelingen. De ontworpen regelingen worden in de praktijk (ook) halfstar geprogrammeerd, wat ervoor zorgt dat de verliestijden bij de nieuwe regelingen in werkelijkheid lager zullen zijn dan wat uit de evaluatie blijkt. Als criteria bij de evaluatie worden het gemiddeld aantal stops, de gemiddelde verliestijd (delay) en de totale verliestijd gehanteerd voor het drukste spitsuur. De complete evaluatiegegevens zijn te vinden op de bijgevoegde CD-ROM. Het GGT onderscheidt bij de evaluatie de volgende stromen: A. verkeer vanaf knooppunt Heerenveen richting het centrum en andersom; B. verkeer vanaf de Knipe richting het centrum en andersom; C. verkeer vanuit de richting Zwolle naar het centrum en andersom; D. de totale hoeveelheid (gemotoriseerd) verkeer. Ochtendspits Avondspits A B A A B C C C D D 9 Aansluiting Heerenveen-Centrum

17 Tabel A Gemiddeld aantal stops per voertuig Gemiddeld aantal stops per voertuig Ochtendspits Avondspits Huidig Nieuw Huidig Nieuw A 1,70 1,15 1,94 0,81 B 5,08 2,03 2,10 0,99 C 1,16 1,88 2,00 0,81 D 1,63 1,41 1,43 1, Tabel B Gemiddelde verliestijd per voertuig Gemiddelde verliestijd per voertuig (in seconden) Ochtendspits Avondspits Huidig Nieuw Huidig Nieuw A B C D De nieuwe regelingen hebben als belangrijkste effect, dat de huidige wachtrijen verdwijnen, wat zich ook uit in een afname van het aantal stops en de verliestijd. Omdat zowel de verliestijd als het aantal stops afneemt, is sprake van een positief effect op het milieu. Op alle richtingen waarop in de huidige situatie problemen optreden, verbetert de situatie. Normaliter zorgt een gegarandeerde coördinatie (huidige regelingen) voor meer acceptatie en comfort bij weggebruikers dan de situatie bij de nieuwe regelingen. Bij de nieuwe regelingen kan het voorkomen, dat verkeer bij het tweede of derde licht moet stoppen. In dit geval is het GGT van mening dat het verdwijnen van de wachtrijen zorgt voor meer acceptatie dan de gegarandeerde coördinatie Tabel C Totale verliestijd Totale verliestijd (in voertuigverliesuren/uur) Ochtendspits Avondspits Huidig Nieuw Huidig Nieuw D Het GGT gaat ervan uit dat de geschetste situatie zich elke werkdag (per jaar 253 dagen) gedurende elke spitsperiode uur voordoet. Dit zorgt voor een maatschappelijke winst op jaarbasis van ruim voertuigverliesuren, wat overeenkomt met een maatschappelijke bate van ongeveer De verwachte kosten van de aanpassing aan de regelautomaten bedragen circa Qua verkeersveiligheid is niet goed mogelijk een inschatting te maken, wat de uitwerking van de nieuwe regelingen zal zijn. De reden hiervoor is dat in de huidige situatie sprake is van veel roodlichtnegatie vanwege 10 Aansluiting Heerenveen-Centrum

18 de lange wachttijden. Als de wachtrijen verdwijnen, zal de mate van roodlichtnegatie afnemen. Aan de andere kant kan het verdwijnen van de gegarandeerde coördinatie zorgen voor een grotere kans op kopstaartbotsingen. Of dit werkelijk zo zal zijn, kan het GGT op dit moment niet aangeven. Het is belangrijk dat na implementatie van de regeling wordt aangegeven, dat de verkeerssituatie is gewijzigd. Het verkeer moet waarschijnlijk wennen aan de nieuwe situatie. Wanneer de opsluitband op richting 63 op kruispunt 2 wordt aangepast (zie ( 3.3), kunnen op deze richting beide stroken voor linksaf worden gebruikt. Omdat er voor verkeer bij de nieuwe regelingen de mogelijkheid is dat ze voor dit licht tot stilstand komen, is er een reden om de linkerstrook te gebruiken. 4.3 Conclusie Het GGT heeft voor zowel de ochtend- als avondspits een nieuwe regeling ontworpen, waarbij de nadruk is gelegd op verkeer vanaf de snelweg en de Knipe richting het centrum van Heerenveen en vice versa. Bij toepassing van de nieuwe regelingen verdwijnen de huidige wachtrijen verdwijnen en daalt de verliestijd en het aantal stops. Het type regeling verandert niet, er is nog steeds een vaste cyclustijd met vensters waarbinnen richtingen kunnen realiseren. Dit zorgt er voor, dat weggebruikers op rustige momenten nog steeds het idee kunnen krijgen voor niets te moeten wachten. Deze situatie is bij gecoördineerde regelingen niet te voorkomen. De maatschappelijke winst bedraagt op jaarbasis ongeveer , de indicatieve kosten voor implementatie bedragen De nieuwe regelingen hebben een positief effect op het milieu, het is niet mogelijk om uitspraken te doen over de verkeersveiligheid. 11 Aansluiting Heerenveen-Centrum

19 5. Oplossingsrichting infrastructurele maatregelen De gemeente Heerenveen heeft het GGT gevraagd na te denken over infrastructurele maatregelen, die de capaciteit van de kruispunten kunnen vergroten. Het GGT heeft een oplossingsrichting uitgewerkt met daarin een aantal maatregelen en deze verder onderzocht. Er zijn ook andere maatregelen mogelijk, het GGT heeft zich beperkt tot de meest voor de hand liggende. Dit hoofdstuk beschrijft het effect van de oplossingsrichting op de capaciteit en op de coördinatiemogelijkheden. 5.1 Beschrijving oplossingsrichting Bij het vaststellen van de oplossingsrichting heeft het GGT samen met de gemeente verschillende mogelijkheden geïnventariseerd. Hieruit is een kansrijke oplossingsrichting voortgekomen, die verder is onderzocht. In Bijlage 5 zijn de verschillende onderdelen van de oplossingsrichting weergegeven. De oplossingsrichting bestaat uit twee delen: 1. Voltooiing van het oorspronkelijke ontwerp, de realisatie van fase 2: a. het verdubbelen van de rechtdoorrichting 08 op kruispunt 1, naar het centrum van Heerenveen; b. het veranderen van de configuratie van richting 05 op kruispunt 1 (Weinmakker), van een enkele gecombineerde strook in drie stroken. 2. Het veranderen van de rijlijn bij richting 02 en 62/63 op kruispunt 2, zodat verkeer op richting 02 automatisch uitkomt op de twee stroken van richting 63. Verkeer richting de Knipe (richting 62) moet hierna rechts uitvoegen; 3. Het vergroten van de aanvoercapaciteit vanaf Heerenveen centrum, zodat het verkeer op twee stroken aan komt. De verandering van de rijlijn op richting 63 van kruispunt 2 is hiernaast schematisch te zien. Huidige rijlijn Andere rijlijn Effecten oplossingsrichting Het GGT heeft in COCON het effect van de oplossingsrichting bepaald, waarbij voor de verschillende kruispunten is nagegaan wat de restcapaciteit is ten opzichte van de huidige situatie. Hierbij wordt onderzocht hoeveel autonome groei de kruispunten extra kunnen verwerken, ten opzichte van de huidige intensiteiten. Om de restcapaciteit te bepalen is met een gevoeligheidsanalyse onderzocht, 12 Aansluiting Heerenveen-Centrum

20 Tabel D Effecten oplossingsrichting op de restcapaciteit, in de huidige situatie en met de oplossingsrichting van het GGT bij welk groeipercentage van de intensiteiten de cyclustijd van 120 seconden wordt overschreden. Een cyclustijd van 120 seconden geldt algemeen als een maximumwaarde, bij een hogere cyclustijd worden de wachttijden voor het langzaam verkeer te lang. Op kruispunt 2 is ook nagegaan, wat de restcapaciteit is bij toepassing van de nieuwe regelingen. In tabel 4 is het effect van de aanpassingen te zien. Restcapaciteit Ochtendspits Avondspits Huidig GGT Huidig GGT KP 1 20% >100% 30% 40% KP 2 8% 40% 8% 45% KP 3 >100% >100% >100% >100% Op kruispunt 3 kan zowel in de huidige vormgeving als nieuwe vormgeving meer dan twee keer zoveel verkeer worden dan nu, vandaar dat de restcapaciteit meer dan 100% bedraagt. De maatregelen vergroten de capaciteit van de kruispunten 1 en 2 aanzienlijk, zowel ten opzichte van de huidige regelingen als de nieuwe regelingen. De kruispunten kunnen met de huidige vormgeving, uitgaand van een autonome groei van 2% per jaar, nog 4 jaar functioneren. Omdat de kruispunten dicht bij elkaar liggen, ligt de werkelijke capaciteit lager. Op kruispunt 1 moet worden onderzocht, of de rotonde K.R. Poststraat-Zonnebloemstraat het extra verkeer kan verwerken. Kruispunt 1 Op een aantal richtingen zal het verkeer zich gelijkmatiger verdelen over de rijstroken. Omdat verkeer zich stroomafwaarts van deze richtingen beter kan verdelen, is het huidige anticiperende gedrag waarbij verkeer zich (heel) ongelijk verdeelt niet meer nodig. Dit geldt voor de richtingen 02 en 10. Op deze richtingen is in de huidige situatie sprake van een ongelijke verdeling over de linker- en rechterrijstrook, die bij de nieuwe inrichting de 50/50 zal benaderen. Kruispunt 2 Ook op kruispunt 2 zal het verkeer zich op een aantal richtingen gelijkmatigere verdelen. Dit geldt voor de richtingen 02, 04, 08 en 68. Omdat deze richtingen zwaarbelast zijn, heeft dit een groot effect op de restcapaciteit Kruispunt 3 Op kruispunt 3 heeft de oplossingsrichting geen effect op de capaciteit, de restcapaciteit is ruim voldoende. Op richting 12 zal verkeer niet langer een voorkeur hebben voor de linker rijstrook, wat ervoor zorgt dat het verkeer zich gelijkmatiger zal verdelen. Effect nieuwe regelingen op kruispunt 2 In plaats dat op richting 63 op kruispunt 2 100% van het verkeer de rechterstrook gebruikt, verwacht het GGT dat bij de nieuwe regelingen 90% de rechterstrook kiest en 10% de linkerstrook. In de ochtendspits 13 Aansluiting Heerenveen-Centrum

21 is de restcapaciteit hetzelfde als bij de huidige regelingen (8%), in de avondspits stijgt deze tot 15%. In de huidige situatie is de afrijcapaciteit van de richting 63 hoger, omdat het verkeer niet op gang hoeft te komen. Hier is rekening mee gehouden bij de berekening. Deze specifieke situatie komt zelden voor. 5.3 Conclusie Het GGT stelt een set infrastructurele maatregelen voor, die samen de capaciteit van de kruispunten 1 en 2 vergroten. Op kruispunt 1 stijgt de restcapaciteit van 20% naar 40%, op kruispunt 2 van 8% naar 40%. Na implementatie van de maatregelen is het eenvoudiger om de kruispunten onderling te coördineren. Kruispunt 2 heeft een restcapaciteit van 8%, de capaciteit van de kruispunten samen ligt echter lager. De maatregelen moeten verder worden onderzocht op de uitvoerbaarheid en de kosten. 14 Aansluiting Heerenveen-Centrum

22 6. Conclusies en aanbevelingen 6.1 Conclusies - De regelingen op de locatie voldoen aan de functionele specificatie. Binnen deze regelingen kan het huidige verkeersaanbod echter niet voldoende worden verwerkt. - In de ochtendspits ontstaan wachtrijen vanaf de A32 (beide richtingen) en de Knipe, in de avondspits een wachtrij vanaf het centrum van Heerenveen. - Binnen de huidige halfstarre regelingen is sprake van een gegarandeerde coördinaties voor verkeer van Heerenveen centrum naar de snelweg en vice versa. - Het is binnen deze regelstrategie niet mogelijk de bovenstaande problemen op te lossen. - Het GGT heeft een nieuwe regelstrategie ontwikkeld, waarbij de gegarandeerde coördinaties zijn losgelaten. - De nieuwe regelstrategie leidt ertoe, dat de wachtrijen verdwijnen en de verliestijden en het aantal stops fors dalen. - De nieuwe situatie heeft een positief effect op het milieu, het GGT kan geen uitspraken doen over de verkeersveiligheid. - Op jaarbasis bedraagt de doorstroomwinst ruim voertuigverliesuren, wat overeenkomt met een maatschappelijke bate van ongeveer euro; - De indicatieve kosten van de aanpassing aan de regelprogramma s bedragen euro. - De kruispunten kunnen in de huidige vormgeving, uitgaand van een autonome groei van 2%, nog 4 jaar het verkeer verwerken; - Om de capaciteitsproblemen op langere termijn te verminderen, heeft het GGT een oplossingsrichting bedacht met daarin een aantal infrastructurele maatregelen. - De oplossingsrichting vergroot de restcapaciteit van de kruispunten en de coördinatiemogelijkheden aanzienlijk. - Onderzocht moet worden, of de rotonde K.R. Poststraat- Zonnebloemstraat (stroomafwaarts van kruispunt 1 richting het centrum) het extra verkeer kan verwerken. 6.2 Aanbevelingen Het GGT adviseert: - de quick wins direct te implementeren; - de ontworpen regelingen verder te laten onderzoeken om ze halfstar te maken en deze te implementeren, - aan te geven dat de verkeerssituatie is gewijzigd ; - na implementatie van de nieuwe regelingen te communiceren dat de verkeerssituatie is gewijzigd; - de haalbaarheid van de infrastructurele maatregelen verder te onderzoeken; - de capaciteit van de rotondes aan weerszijden van de locatie te onderzoeken. 15 Aansluiting Heerenveen-Centrum

23 Bijlage 1 Schematische weergave kruispunten Luchtfoto locatie Knooppunt Heerenveen De Knipe Heerenveen Centrum 3: K.R. Poststraat Mercurius 2: K.R. Poststraat A32 1: K.R. Poststraat Stadionweg Zwolle N Overzicht richtingnummers Bron: Aansluiting Heerenveen centrum. DTV Consultants, N Aansluiting Heerenveen-Centrum

24 Bijlage 2 Inhoud CD-ROM Heerenveen_01_1 - digitale versie van het rapport; - COCON-database; - VISSIM-netwerk; - animaties werking huidige regelingen en coördinaties; - evaluatiegegevens. 17 Aansluiting Heerenveen-Centrum

25 Bijlage 3 Nieuwe regelingen ochtendspits In de twee schema s zijn de tijden te vinden van de starre regeling die het GGT heeft ontworpen voor de ochtendspits. Deze vormen de basis van de halfstarre regelingen die kunnen worden geïmplementeerd. De cyclustijd bedraagt 80 seconden. Nieuwe regeling kruispunt 1: K.R. Poststraat-Stadionweg-Weinmakker Nieuwe regeling kruispunt 2: K.R. Poststraat-Aansluiting A32 Nieuwe regeling kruispunt 3: K.R. Poststraat-Mercurius 18 Aansluiting Heerenveen-Centrum

26 Bijlage 4 Nieuwe regelingen avondspits In de schema s zijn de tijden te vinden van de starre regeling die het GGT heeft ontworpen voor de avondspits. De cyclustijd is 80 seconden. Nieuwe regeling kruispunt 1: K.R. Poststraat-Stadionweg-Weinmakker Nieuwe regeling kruispunt 2: K.R. Poststraat-Aansluiting A32 Nieuwe regeling kruispunt 3: K.R. Poststraat-Mercurius 19 Aansluiting Heerenveen-Centrum

27 Bijlage 5 Schematische weergave oplossingsrichtingen 1B 1A Oplossingsrichtingen: 1. Voltooiing van het oorspronkelijke ontwerp, de realisatie van fase 2: a. het verdubbelen van de rechtdoorrichting 08 op kruispunt 1, naar het centrum van Heerenveen; b. het veranderen van de configuratie van richting 05 op kruispunt 1 (Weinmakker), van een enkele gecombineerde strook in drie stroken. 2. Het veranderen van de rijlijn bij richting 02 en 62/63 op kruispunt 2, zodat verkeer op richting 02 automatisch uitkomt op de twee stroken van richting 63. Verkeer richting de Knipe (richting 62) moet hierna rechts uitvoegen; 3. Het vergroten van de aanvoercapaciteit vanaf Heerenveen centrum, zodat het verkeer op twee stroken aan komt. 20 Aansluiting Heerenveen-Centrum