Heemsteedse Dreef - Julianaplein

Transcriptie

1 3 Heemsteedse Dreef - Julianaplein Verbetering van de verkeerslichtenregeling op kruispunt K3, Heemstede Datum 17 november 2008 Status Definitief

2 Pagina 1 van 27

3 Colofon Uitgegeven door In opdracht van Contactpersoon Ministerie van Verkeer en Waterstaat RWS Dienst Verkeer en Scheepvaart Groene Golf Team Gemeente Heemstede Sjoerd Vente Informatie rapport Marieken Oostrom Telefoon Uitgevoerd door Marieken Oostrom, adviseur Willem Mak, teambegeleider Informatie GGT Martin Muller, projectleider tot 1 feb. Telefoon Ad Wilson, plaatsvervangend projectleider Telefoon Erna Schol, afdelingshoofd Telefoon Projectcode Heemstede04_3_K3 Datum 17 november 2008 Status Definitief Versienummer 4 Pagina 2 van 27

4 Pagina 3 van 27

5 Het Groene Golf Team helpt graag bij het realiseren van een snellere verkeersdoorstroming De doorstroming op de Nederlandse rijkswegen, belangrijke provinciale en stedelijke routes, is niet overal optimaal. Oorzaken zijn onder meer de groei van het verkeer, tekortschietende capaciteit van de infrastructuur en niet goed afgestelde verkeersregelinstallaties (VRI s). VRI s kunnen vaak beter afgestemd worden op de actuele verkeerspatronen. Een betere afstemming van VRI s bevordert, met name op doorgaande wegen, de verkeersdoorstroming en is goed voor de luchtkwaliteit en/of verkeersveiligheid. Bij een verbeterde doorstroming daalt het aantal voertuigverliesuren voor het verkeer. Het Groene Golf Team (GGT) helpt gemeenten, provincies en het Rijk om de VRI s beter af te stellen. Dit gebeurt door een analyse van de huidige installaties en het blootleggen van inefficiënte situaties die in de loop van de tijd zijn ontstaan. Waar mogelijk worden aan de hand van quick scans direct eenvoudige en snelle verbeteringen uitgevoerd. Zo is in kort tijdsbestek met een kleine ingreep grote winst te behalen. Uiteraard vindt hierover vooraf overleg met de opdrachtgever plaats. De bevindingen worden altijd in een rapport vastgelegd. De adviezen van het team zijn kosteloos. De (eventuele) uitvoeringskosten van de aanbevelingen zijn voor rekening van de wegbeheerder. Het GGT bestaat uit ruim 25 afgestudeerde HBO ers en academici met een verkeerskundige opleiding. Ze staan onder supervisie van ervaren verkeerskundigen en werken vanuit Delft en Den Bosch. Inmiddels heeft een groot aantal wegbeheerders advies gekregen van het GGT. Een deel van de adviezen is al gerealiseerd. Gemiddeld is per kruispunt een winst behaald van circa voertuigverliesuren per jaar. De meeste aanpassingen kosten weinig of geen geld, zodat er in maatschappelijk opzicht sprake is van een aantrekkelijk rendement. Het GGT is begonnen als onderdeel van het project FileProof (fileaanpak op de korte termijn) van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Bij dit project staan bereikbaarheid en doorstroming centraal. Meer informatie over FileProof vindt u op: Het project FileProof was van tijdelijke aard en is eind 2008 geëindigd. Het GGT is nu een afdeling van de Dienst Verkeer en Scheepvaart (DVS). De website van DVS is Meer informatie over het GGT en een overzicht van alle projecten is te vinden op Pagina 4 van 27

6 Pagina 5 van 27

7 Inhoud Managementsamenvatting 08 1 Inleiding Situatieschets Opdracht 1.3 Randvoorwaarden Analyse Algemeen Analyse 12 3 Maatregelen en Evaluatie Maatregelen Evaluatie 15 4 Conclusie en Advies Conclusie Kostenindicatie Overige aanbevelingen 18 Bijlage A Kruispunttekening 19 Bijlage B Ontruimingstijden 20 Bijlage C Intensiteiten 22 Bijlage D Fasediagrammen 23 Bijlage E Winstberekening 26 Pagina 6 van 27

8 Pagina 7 van 27

9 Managementsamenvatting Opdracht Het Groene Golf Team adviseert de gemeente Heemstede over de doorstroming en verkeersveiligheid van vier kruispunten. De kruising Heemsteedse Dreef Julianaplein in Heemstede is één van de vier kruispunten. Voor deze kruising is gevraagd in het bijzonder te kijken of er winst te behalen is met een gewijzigde fasevolgorde. Advies Het advies is om enkele parameters te wijzigen en de fasevolgorde aan te passen. De regeling wordt compacter wat winst levert voor alle verkeer, met name voor het verkeer op de zijrichting van de Heemsteedse Dreef (inclusief fietsers en voetgangers). De verwachting is dat uitvoering van het advies leidt tot een reductie van 2300 voertuigverliesuren op jaarbasis. Dit leidt tot een maatschappelijke winst van ,- per jaar. Door de aangepaste parameters neemt de geloofwaardigheid voor de weggebruiker toe, waardoor de verkeersveiligheid verbetert. Voor het fietsverkeer zorgt de nieuwe fasevolgorde voor een verhoging van de veiligheid, omdat de fietsers minder vaak tegelijkertijd met autoverkeer het Julianaplein oprijden. Een indicatie voor de kosten van de maatregelen ligt rond de 5.000,-. Naast de geadviseerde maatregelen is het mogelijk de regeling nog compacter te maken door fietsers en voetgangers die de Heemsteedse Dreef kruisen tegelijk groen te geven. De fietsers moeten daarbij nadat ze door groen rijden nog voorrang verlenen aan de voetgangers. Het GGT verwacht dat het negeren van rood licht onder fietsers door deze maatregel vermindert, zodat de verkeersveiligheid verbetert. Juridisch ligt de maatregel complexer, omdat een fietser een voetganger kan aanrijden. Of de maatregel juridisch haalbaar is, zal door gemeente onderzocht moeten worden. Overige aanbevelingen De kruispunten op de Heemsteedse Dreef liggen dicht opeen. Af en toe ontstaan wachtrijen op de Heemsteedse Dreef als de verkeerslichten op een ongelukkig moment op rood gaan. Om de congestie te verminderen en pelotons van auto s van de naastgelegen kruispunten beter door te laten kunnen koppelsignalen worden gebruikt of kan de detectie worden uitgebreid. Pagina 8 van 27

10 Pagina 9 van 27

11 1 Inleiding Op verzoek van de gemeente Heemstede adviseert het Groene Golf Team (GGT) over de doorstroming en verkeersveiligheid op vier kruisingen: Herenweg N208 Rijnlaan; Heemsteedse Dreef Julianaplein; Heemsteedse Dreef Joh. Wagenaarlaan; Heemsteedse Dreef C. Francklaan P. Aertszlaan. Omdat het verkeer naar de Heemsteedse Dreef gedoseerd wordt en de voormalige koppeling tussen de kruisingen (een groene golf) is uitgeschakeld om de route te ontmoedigen, zijn de kruispunten onafhankelijk van elkaar beoordeeld. Dit adviesrapport beschrijft het onderzoek van het Groene Golf Team op de tweede kruising; Heemsteedse Dreef - Julianaplein. In hoofdstuk 2 worden de observaties uit de visuele analyse beschreven. In hoofdstuk 3 worden aan de hand van de analyse maatregelen gepresenteerd. Deze maatregelen worden geëvalueerd door middel van een COCON model. Tenslotte worden in hoofdstuk 4 de conclusies en het uiteindelijke advies gepresenteerd. 1.1 Situatieschets De betreffende voertuigafhankelijk geregelde T-kruising ligt op de N201 (Heemsteedse Dreef), een doorgaande weg voor gemotoriseerd verkeer. Op de Heemsteedse Dreef rijden 4 bussen per uur in beide richtingen (deels op busbanen) en er zijn bushaltes na de kruising. Het Julianaplein is een toegangsroute naar het centrum. Voor een tekening van de kruising met richtingnummers zie Bijlage A Figuur 1 Situatie Op de kaart is de kruising Heemsteedse Dreef Julianaplein aangegeven met een pijl en het nummer K3. N201 Twee van de naastgelegen kruisingen worden door het GGT in andere projecten behandeld: K2 Heemsteedse Dreef - Johan Wagenaarlaan K5 Heemsteedse Dreef - Cesar Francklaan K5 K3 K2 Pagina 10 van 27

12 1.2 Opdracht Het GGT is gevraagd te adviseren over de doorstroming en verkeersveiligheid op de kruising. Bovendien verwacht de gemeente dat er winst te behalen is met een gewijzigde fasevolgorde. 1.3 Randvoorwaarden Voor het kruispunt geldt: geen deelconflicten tussen afslaand gemotoriseerd verkeer en doorgaand langzaam verkeer; over de Heemsteedse dreef rijden 4 bussen per uur per richting, welke halteren na het kruispunt; de huidige dubbele realisatie (op aanvraag) voor fietsers (richting 21) hoeft niet te worden behouden; de oversteek voor voetgangers dient enigszins gecoördineerd te zijn, maar in verband met de breedte van de berm van de Heemsteedse Dreef is een oversteek in één keer niet noodzakelijk; een linksaf voor fietsers (richting 23) is wenselijk maar niet noodzakelijk. Pagina 11 van 27

13 2 Analyse De analyse is gebaseerd op een tweetal observaties van de kruising, woensdagochtend 29 oktober en woensdagavond 1 oktober. Beide observaties vonden plaats bij onbewolkt en zonnig weer. 2.1 Algemeen De algemene indruk tijdens de observatie is dat er soms congestie optreedt op de Heemsteedse Dreef in beide richtingen tijdens de avondspits. Het kruispunt op zich verwerkt het verkeer echter redelijk goed. 2.2 Analyse Zowel in de ochtend- als de avondspits ontstaat gedurende korte tijd congestie op de Heemsteedse Dreef, s ochtends richting Haarlem (naar K5 in figuur 1), s avonds in beide richtingen. Het weinige langzaam verkeer dat de Heemsteedse Dreef oversteekt zorgt voor veel vertraging omdat er geen deelconflicten zijn toegestaan en de ontruimingstijden lang zijn. Als er overstekende fietsers (richting 21 en 23) en voetgangers (richting 31, 92, 32 en 91) zijn krijgen die na elkaar groen, zodat de cyclustijd oploopt. Tijdens beide spitsen ontstaat af en toe congestie tot aan de kruising met de Johan Wagenaarlaan (K2 in figuur 1). Dit gebeurt als een peloton voertuigen vanaf de kruising Johan Wagenaarlaan aankomt wanneer richting 2 net op rood gaat. Deze wachtrij lost na een paar cycli of na een busingreep weer op. In de regeling krijgt het links afslaande verkeer op de Heemsteedse dreef richting het Julianaplein (richting 3) tegelijk groen met fietsverkeer (richting 22) dat de Heemsteedse Dreef oversteekt naar het Julianaplein. Fietsers en auto s moeten tegelijk de straat inrijden. Hoewel dit niet direct problemen opleverde zou het onveiligheid kunnen veroorzaken. Tijdens de observatie viel verder op dat de bus op richting 48 niet werd uitgemeld, waardoor richting 7 onnodig lang groen bleef. Uit de documentatie blijkt dat richting 8 een vastgroentijd heeft van 12 seconden. In de spits heeft dit nauwelijks invloed, maar in gedurende de rest van de dag zorgt dit voor onnodige verliestijd. Pagina 12 van 27

14 Pagina 13 van 27

15 3 Maatregelen en Evaluatie Naar aanleiding van de analyse zijn een aantal maatregelen bedacht. Een aantal van de maatregelen zijn vervolgens geëvalueerd met behulp van het programma COCON. 3.1 Maatregelen Aan de hand van de analyse zijn de volgende maatregelen bedacht: Het aanpassen van de vastgroentijd op richting 8. Door de vastgroentijd van deze richting op 6 seconden in te stellen (zoals voor de andere richtingen) hoeft het overige verkeer op de kruising in de daluren minder lang te wachten. Nieuwe ontruimingstijden. Omdat tijdens de observatie gezien is dat de ontruimingstijden vrij ruim waren, zijn deze opnieuw berekend volgens de CROW methode. De berekende ontruimingstijden zijn te zien in Bijlage B. Het toevoegen van een conflict ten behoeve van de veiligheid. Er is gekeken of het mogelijk is om de fietsers (richting 22) en auto s (richting 3) niet tegelijkertijd het Julianaplein op te laten rijden. Verwijderen van een conflict voor een compactere regeling. Omdat vanuit de gemeente de vraag was om de fasevolgorde te optimaliseren is gekeken of het mogelijk is de fietsers (richting 23) en voetgangers (32/92) tegelijkertijd groen te geven. Regeltechnisch gezien is dit een goede oplossing, omdat er in de fasestructuur een fase minder nodig is als dit conflict verwijderd wordt. Juridisch gezien is deze oplossing lastiger te beoordelen, omdat de fietsers nadat ze door groen rijden toch voorrang aan de voetgangers zullen moeten geven Figuur 1 Conflicten In de linkertekening is met rood aangegeven hoe richting 22 en 3 samen het Julianaplein oprijden. Dit is de bestaande situatie. In de rechtertekening is met groen de rijbaan van de fietsers en voetgangers aangegeven van richting 23 respectievelijk 32/91. Het voorstel is dit conflict te verwijderen en de richtingen tegelijk groen te laten zijn conflict toevoegen conflict verwijderen Pagina 14 van 27

16 3.2 Evaluatie De maatregelen worden geëvalueerd met behulp van het programma COCON. De hiervoor gebruikte intensiteiten zijn terug te vinden in Bijlage C. Hoewel het kruispunt voertuigafhankelijk wordt geregeld, wordt de werking van de regeling voor de drukke perioden benaderd met behulp van een starre regeling. Dit geeft een realistisch beeld omdat tijdens drukke perioden de maatgevende richtingen elke cyclus groen krijgen en de lengten van de groenfasen tijdens drukke perioden meestal geen grote fluctuaties vertonen. Hierdoor gedraagt de voertuigafhankelijke regeling zich bij benadering als een starre regeling. In COCON is een kruispuntanalyse uitgevoerd om de volgende varianten onderling te vergelijken: 1. huidige situatie; 2. nieuwe ontruimingstijden; 3. toegevoegd conflict (richting 3 niet met richting 22, links in figuur 2) ten behoeve van de veiligheid en nieuwe ontruimingstijden; 4. verwijderd conflict (richting 23 met richtingen 32/92, rechts in figuur 2) om de verliestijden te minimaliseren en nieuwe ontruimingstijden. De resultaten van de kruispuntanalyse staan in tabel Tabel 1 Kruispuntanalyse Alle alternatieven (2, 3 en 4) maken gebruik van de nieuwe ontruimingstijden. OS = Ochtendspits AS= Avondspits Cyclustijden zijn in seconden. Kruispuntanalyse naar optimale cyclustijd Vormgeving Variant Cyclustijd Conflictbelasting (s) Huidige Regeling OS Huidige Regeling AS Nieuwe Ontruimingstijden OS Nieuwe Ontruimingstijden AS Conflict toevoegen (3/22) +ontruimingstijden OS 3 Conflict toevoegen (3/22) +ontruimingstijden AS 4 Conflict verwijderen (23/32-92) +ontruimingstijden OS 4 Conflict verwijderen (23/32-92) +ontruimingstijden AS Uit bovenstaande tabel blijkt dat er winst te halen is met een aanscherping van de ontruimingstijden (optie 2). In de ochtendspits kan de cyclustijd van 108 seconden teruggebracht worden naar 97 seconden. Het toevoegen van een conflict tussen auto- en fietsverkeer (optie 3 in tabel 1) zorgt niet voor extra verliestijd. Daarom is er bij het maken van de regeling gewerkt met dit extra ontwerpconflict. Aangezien er op straat niet direct onveilige situaties Pagina 15 van 27

17 zijn gezien, kan het in de voertuigafhankelijk regeling nog steeds voorkomen dat 3 en 22 tegelijk groen krijgen, maar in de fasevolgorde krijgen de overstekende fietsers tegelijk groen (richting 22 en 23) en in de praktijk zullen de fietsers nu minder vaak tegelijk met het autoverkeer het Julianaplein oprijden. De meest winstgevende optie is om het conflict tussen fietsers en voetgangers te verwijderen (nummer 4 in tabel 1 en de rechtertekening in figuur 2). Regeltechnisch gezien is dit een goede oplossing, en het verkort de cyclustijd aanzienlijk. Ook voor de geloofwaardigheid (en daardoor de veiligheid) van de regeling is dit een goede maatregel, de fietsers zien immers dat de voetgangers groen krijgen en zullen dan zelf ook direct willen oversteken. Juridisch gezien kan deze maatregel voor problemen zorgen, als een fietser een voetganger aanrijdt. Om deze reden is het advies niet om het conflict zomaar te verwijderen. De gemeente dient zelf te onderzoeken of ze deze variant wil toepassen. Bij keuze voor deze variant moet onderzocht worden hoe de maatregel zodanig geïmplementeerd kan worden dat de gemeente niet juridisch aansprakelijk is bij een eventuele aanrijding tussen fietsers en voetgangers. Dit kan bijvoorbeeld door het plaatsen van een waarschuwingsbordje bij de lantaarn voor de fietsers. Hierbij moet opgemerkt worden dat de verwachting is dat de roodlichtnegatie onder de fietsers door deze maatregel afneemt, zodat de verkeersveiligheid juist verbetert. Regelingen Voor de huidige situatie en de twee overwogen maatregelen zijn fasediagrammen gemaakt. De fasediagrammen staan in Bijlage D. In de onderstaande tabel is te zien hoe de regelingen voor de twee situaties zich tot elkaar verhouden Tabel 2 Regelingen In de tabel wordt de huidige regeling vergeleken met het alternatief met nieuwe ontruimingstijden (2) en het alternatief met het verwijderde conflict tussen fietsers en voetgangers(4). OS = Ochtendspits AS= Avondspits Alle tijden zijn in seconden. Evaluatie aan de hand van starre regeling in COCON Regeling Variant Cyclustijd (s) Gemiddelde Verliestijd (s) Totale Vertraging (pae uur/uur) Huidige Regeling OS Huidige Regeling AS Conflict toevoegen (3/22) +ontruimingstijden OS 3 Conflict toevoegen (3/22) +ontruimingstijden AS Winst Verliestijd OS 18 %, AS 20 % Conflict verwijderen (23/32-92) +ontruimingstijden OS 4 Conflict verwijderen (23/32-92) +ontruimingstijden AS Winst Verliestijd OS 27 %, AS 27 % Pagina 16 van 27

18 Veiligheid Door de nieuwe ontruimingstijden zal de geloofwaardigheid van de regeling toenemen. Omdat het regelmatig voorkomt in een cyclus dat één van de zijrichtingen geen aanbod heeft zorgen goede ontruimingstijden ervoor dat de weggebruiker minder het gevoel heeft voor niks te staan wachten. Het ontwerpconflict tussen fiets- en autoverkeer naar het Julianaplein zorgt ook voor meer veiligheid. Doordat de fietsers (richting 22 en 23) tegelijk groen krijgen als ze beide aanbod hebben, wordt bovendien roodlichtnegatie verminderd. Pagina 17 van 27

19 4 Conclusie en Advies 4.1 Conclusie Er zijn geen grote problemen geconstateerd op de kruising Heemsteedse Dreef - Julianaplein. De vertraging op de Heemsteedse Dreef hangt vooral samen met de hoeveelheid autonoom geregelde kruispunten op korte onderlinge afstand. Er is winst te behalen in de regeling door een aantal parameterwijzigingen. Dit levert vooral minder wachttijd op voor verkeer op de zijrichting en langzaam verkeer. Het advies is om de vastgroentijd van richting 8 te verlagen van 12 seconden naar 6 seconden. De hoge vastgroentijd kan onnodig verlies veroorzaken voor de zijrichting en het langzaam verkeer in de daluren. Verder zijn nieuwe ontruimingstijden geadviseerd. Deze zijn te vinden in bijlage C. Door de ontruimingstijden strakker af te stellen draait de regeling compacter en is het beeld op straat geloofwaardiger voor de weggebruiker, wat bijdraagt aan de veiligheid. Vanuit de gemeente was de verwachting dat de fasevolgorde geoptimaliseerd kon worden. In de huidige regeling krijgt een fietsrichting een dubbele realisatie. Door deze weg te laten en in combinatie met de nieuwe ontruimingstijden is een andere fasevolgorde mogelijk (variant 3 uit tabel 2). In de nieuwe fasevolgorde rijden fietsers (richting 22) en autoverkeer (richting 3) niet meer tegelijk het Julianaplein op, wat de veiligheid vergroot. De voorgestelde nieuwe fasevolgorde is te zien in bijlage D. Het is mogelijk om de fasevolgorde op de kruising nog verder te optimaliseren (variant 4 uit tabel 2) door fietsers (richting 23) en voetgangers (richting 32/92) tegelijk groen te geven. Regeltechnisch is dit een goede maatregel, maar de gemeente dient zelf te onderzoeken hoe dit geïmplementeerd kan worden in verband met juridische aansprakelijkheid. Door de nieuwe parameters en de nieuwe fasevolgorde in te voeren worden jaarlijks ongeveer 2300 voertuigverliesuren bespaard (zie bijlage E voor de berekening). Dat is vergelijkbaar met een maatschappelijke winst van ,- per jaar. Als de gemeente besluit op een juridisch haalbare manier de fietsers en voetgangers tegelijk groen te geven, leidt dit tot een besparing van 3300 voertuigverliesuren (ofwel ,- maatschappelijke winst) per jaar, in vergelijking met de huidige situatie. 4.2 Kostenindicatie Een indicatie voor de kosten voor het aanpassen van het regelprogramma (nieuwe ontruimingstijden, aangepaste vastgroentijd en een gewijzigde fasevolgorde) is rond de 5.000, Overige aanbevelingen De kruispunten op de Heemsteedse Dreef liggen dicht opeen. Af en toe ontstaan wachtrijen op de Heemsteedse Dreef als de verkeerslichten op een ongelukkig moment op rood gaan. Om de congestie te verminderen en pelotons van de naastgelegen kruispunten beter door te laten kunnen koppelsignalen worden gebruikt of kan de detectie worden uitgebreid.de detectie van de kruising kan bijvoorbeeld worden verbeterd door de aanleg van verweglussen. Pagina 18 van 27

20 Bijlage A Kruispunttekening Noord Schaal 1:500 Pagina 19 van 27

21 Bijlage B Ontruimingstijden In deze tabellen staan de ontruimingstijden van de verschillende richtingen op het kruispunt, alle tijden zijn in seconden. De huidige tijden zijn de tijden zoals die in het regelprogramma van de automaat staan, de nieuwe tijden zijn berekend aan de hand van de kruispunttekening middels de CROW methode. 1. Huidige ontruimingstijden Pagina 20 van 27

22 2. Nieuwe ontruimingstijden Legenda Hogere tijd Lagere tijd Toegevoegd of verwijderd conflict Verschil ontruimingstijden Legenda Hogere tijd Lagere tijd Toegevoegd conflict Verwijderd conflict Pagina 21 van 27

23 Bijlage C Intensiteiten Gehanteerde intensiteiten in pae per uur: INTENSITEIT Signaalgroep ochtendspits avondspits * * van richting 3 zijn geen telgegevens; hiervan is een schatting gemaakt op basis van richting 4,6 en 7 en op basis van tellingen bij de observaties. Pagina 22 van 27

24 Bijlage D Fasediagrammen Huidige situatie Ochtendspits Huidige situatie avondspits Huidige situatie Avondspits Pagina 23 van 27

25 Geadviseerde Maatregel (variant 3 uit tabel 2) Ontwerpconflict toevoegen (3/22) plus Nieuwe Ontruimingstijden Ochtendspits Ontwerpconflict toevoegen (3/22) plus Nieuwe Ontruimingstijden Avondspits Pagina 24 van 27

26 Alternatieve Maatregel (variant 4 uit tabel 2) Conflict verwijderen (23/32-92) plus Nieuwe ontruimingstijden Ochtendspits Conflict verwijderen (23/32-92) plus Nieuwe ontruimingstijden Avondspits Pagina 25 van 27

27 Bijlage E Winstberekening De winst is berekend aan de hand van de waarden voor de nieuwe regeling uit tabel 2 in het verslag. Hierbij is uitgegaan van twee uur spits per dag en 250 dagen spits per jaar. Voor de geadviseerde maatregel (variant 3 uit tabel 2) met de nieuwe ontruimingstijden is de berekening als volgt: 250* ( ) - 250* ( ) = = Dat zijn dus 2300 voertuigverliesuren per jaar. Dit komt neer op een maatschappelijke winst van: 2300 * 11,- = ongeveer ,- per jaar. Voor de maatregel waarbij het conflict tussen fietsers en voetgangers verwijderd wordt (variant 4 uit tabel 2) 250* ( ) - 250* ( ) = = Dat zijn dus ongeveer 3300 voertuigverliesuren per jaar. Dit komt neer op een maatschappelijke winst van: 3300 * 11,- = ongeveer ,- per jaar. Pagina 26 van 27