Een studie van reguliere schierveelhoeken met behulp van algebraïsche combinatoriek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Een studie van reguliere schierveelhoeken met behulp van algebraïsche combinatoriek"

Transcriptie

1 Faculei Weeschappe Vakgroep Wiskude Ee sudie va reguliere schierveelhoeke me behulp va algebraïsche combiaoriek Dries Hose Promoor: Bar De Bruy Maserproef igedied er behalig va de academische graad va maser i de wiskude, afsudeerrichig zuivere wiskude Academiejaar

2 Ihoudsopgave 1 De Bose-Meser algebra 6 1 Defiiies e basiseigeschappe Idempoee De Kreivoorwaarde Afsadsreguliere grafe 11 1 Defiiie Eigemarices Eidige, reguliere, lokaal projecieve ruimes 15 1 Defiiies Ruimes me dimesie d > He geval d Parameervoorwaarde voor schierveelhoeke 1 1 Defiiies e basiseigeschappe Pu-quad relaies Pu-hex relaies Eigewaarde e Kreivoorwaarde Algemee resulae Schiervierhoeke Schierzeshoeke Schierachhoeke He geval s Besaasvoorwaarde voor schierachhoeke 40 1 Voorwaarde voor R e s He geval s e R > K He geval R K He geval R K He geval s Besaasvoorwaarde voor veralgemeede veelhoeke 58 1 Defiiies Resulae oafhakelijk va de diameer d He geval d He geval d He ie-besaa va schierachhoeke me parameers s,, 3, 4, 0, 8, Defiiies e eigeschappe De afbeeldig θ x,c De verzamelig C x e de meekude D x Pade usse pue va Γ x

3 8 He ie-besaa va schierzeshoeke me parameers s,, 3, 1, Quad-quad relaies als Kubusse De schierzeshoek me parameers s,, 3, 1, A Eglish summary 9

4 Voorwoord Bese lezer, Alvores oszelf oder e dompele i de heorie va de schierveelhoeke, had ik graag va di voorwoord gebruik gemaak om ekele mese e bedake. Als eerse wil ik mij promoor Bar De Bruy bedake voor he aawakkere va mij ieresse i di oderwerp ijdes de lesse Eidige Meekude. Ik wil hem ook bedake voor he aabiede va di oderwerp e de odige broe e voor de ijd die hij heef vrijgemaak om de vrage waar ik mee za op e losse. Daaraas wil ik ook de vele mese bedake die op geregelde ijdsippe polse aar de oesad e voorgag va deze hesis, e mij op eve geregelde ijdsippe er aa dede deke da de deadlie dicher e dicher kwam. I he bijzoder wil ik ook og mij kogeoes Sie De Groo, Sofie Sadaer e mij ichje Haah Va Eeoo bedake voor he gebruik va hu spelligvaardighede bij he aleze va deze hesis, voor de broododige koffie- e heepauzes i deze ijde va druke e voor de Phooshophulp. Als laase wil ik ook Aelies Cuvelier, Lie Gillis, Lieve Vadewalle e alle adere bedake die same me mij de wiskudige berg va Wiskudige Aalyse 1 o maserproef beklomme hebbe e va de afgelope vijf jaar ee overgeelijke ijd gemaak hebbe. De aueur geef de oelaig deze maserproef voor cosulaie beschikbaar e selle e dele va de maserproef e kopiëre voor persoolijk gebruik. Elk ader gebruik val oder de beperkige va he aueursrech, i he bijzoder me berekkig o de verplichig de bro uidrukkelijk e vermelde bij he aahale va resulae ui deze maserproef. Daum: augusus 015 Hadekeig: 3

5 Ileidig Reguliere schierveelhoeke zij meekudige srucure die vaui verscheidee sadpue beaderd kue worde. I deze maserhesis worde ze bekeke vaui de heorie va de afsadsreguliere grafe, e behadele we ze vooral op algebraïsche wijze. Er worde ook besaasvoorwaarde geformuleerd e beweze voor wee specifieke ypes reguliere schierveelhoeke, amelijk de veralgemeede veelhoeke e de reguliere schierachhoeke. Te sloe word ook he ie-besaa beweze va de schierachhoek me parameers s,,, 3, 4, 0, 8 e de schierzeshoek me parameers s,, 3, 9, 1. Ihoud Om de besaasvoorwaarde voor veralgemeede vierhoeke e reguliere schierachhoeke e bewijze, make we gebruik va de Kreivoorwaarde oegepas op afsadsreguliere grafe. I hoofdsuk 1 bekijke we de Kreivoorwaarde i hu mees algemee vorm. Daara worde i hoofdsuk ekele algemee resulae beweze voor afsadsreguliere grafe. We formulere e bewijze ook de Kreivoorwaarde voor afsadsreguliere grafe. I hoofdsuk 4 gebruike we deze Kreivoorwaarde da om greze e bepale op de parameers va reguliere schierveelhoeke. We bekijke ook de eigewaarde va de adjaceiemarix va schierveelhoeke me bepaalde diameers. Als laase bepale we ook ekele resulae die we zulle odig hebbe i hoofdsuk 5. Daara formulere e bewijze we besaasvoorwaarde voor reguliere schierachhoeke i hoofdsuk 5. I secie 4 kome we eidige, reguliere lokaal projecieve ruimes ege, e gebruike we ee resulaa da i hoofdsuk 3 word beweze. De besaasvoorwaarde voor veralgemeede veelhoeke formulere e bewijze we i hoofdsuk 6. Hiervoor werd ook gebruik gemaak va de Kreivoorwaarde ui hoofdsuk 1. Te sloe bewijze we via meekudige argumee he ie-besaa va de schierachhoek me parameers s,,, 3, 4, 0, 8 i hoofdsuk 7 e de schierzeshoek me parameers s,, 3, 9, 1 i hoofdsuk 8. Broe e eige ibreg De ihoud va hoofdsuk 1 is vooramelijk afkomsig ui [1] e p va [8]. Deze wee broe vermelde groedeels dezelfde resulae. De bro [8] werd da ook gebruik als aavullig op [1]. Ee bepaald resulaa over de Bose-Meser algebra werd hieri eerder vluchig vermeld. Di resulaa word i secie beweze aa de had va Sellig.1 op p.4 va []. Hoewel de groe lij va di bewijs duidelijk was, zij hier och verklarige bijgevoegd voor ee paar sappe die mider gemakkelijk e volge ware. De ihoud va hoofdsuk is afkomsig ui p va [8]. Deze was zeer duidelijk e is hier ekel opgeome om de ogelijkhede die osaa ui de Kreivoorwaarde laer gemakkelijker e kue bewijze. Ekele va de resulae i deze bro ware echer op he eerse zich mider duidelijk, e worde hier ies uivoeriger beweze i Lemma. e Lemma.3. De ihoud va hoofdsuk 3 is afkomsig ui [3]. De algemee redeerige ui di arikel ware zeer duidelijk. Ekele kore redeerige ui he arikel worde hier wa uivoeriger beschreve, zoals bv. i Lemma 3.6 e Lemma 3.9. I he arikel werd he bewijs va Lemma 3.9 als aalogo va Lemma 3.10 aa de lezer overgelae. Hier word di bewijs va di lemma verder uigewerk. Hoofdsuk 4 volg de lij die word uieegeze i p va [4] als voorbereidig op hoofdsuk 5. Hier werde de meese redeerige e bewijze zeer bekop geformuleerd. I deze maserhesis 4

6 worde ze duidelijker ui de doeke gedaa e worde de berekeige die i he arikel zij weggelae ook uigevoerd. Na Defiiie 4.8 geve we ook ee resulaa ui [9] er vervolledigig va de heorie. Hoofdsuk 5 is vooramelijk gebaseerd op [4]. I deze bro was er echer ee fou. Deze werd opgelos i [5] e word ui de doeke gedaa i secie 5. I secie hale we ook ee resulaa ui [9] aa er afhadelig va ee zeer specifiek geval. De ihoud ui hoofdsuk 6 is afkomsig ui p va [8]. De redeerige die daar gebruik werde, ware zeer duidelijk. De berekeige daareege werde groedeels aa de lezer overgelae. Deze worde hier uivoerig uigewerk. Omda i de bro ook veel word overgesproge va he ee geval op he adere, worde de resulae hier ook duidelijker gegroepeerd per geval. De ihoud va hoofdsuk 7 is afkomsig ui [6]. De redeerige i di arikel ware zeer duidelijk. Ekel de ihoud va Lemma 7.5, Lemma 7.8 e de berekeig va he beeld va de verschillede pue oder de afbeeldig θ x,c worde ie explicie vermeld i he arikel. De ihoud va hoofdsuk 8 is gebaseerd op [7]. De redeerige ui he arikel zij hier meer uigewerk, zoda de lezer zich mider vrage hoef e selle bij de bekome resulae. Ekel Figuur 8.1 e Figuur 8.11 zij rechsreeks afkomsig ui [7]. De adere figure werde specifiek voor deze maserhesis gecreërd er verduidelijkig va de gevolgde redeerige. 5

7 Hoofdsuk 1 De Bose-Meser algebra Om i verdere hoofdsukke voorwaarde e kue opselle voor de parameers va schierveelhoeke, hebbe we de Kreivoorwaarde odig. Deze ogelijkhede vide hu oorsprog i de Bose-Meser algebra. I di hoofdsuk besudere we deze algebra e bekijke we de Kreivoorwaarde i hu mees algemee vorm. 1 Defiiies e basiseigeschappe De Bose-Meser algebra word gevormd vaui associaieschema s. We bekijke deze eers wa aderbij. Defiiie 1.1. Ee associaieschema me d klasse is ee paar X, R me X ee eidige se e 1. R {R 0, R 1,..., R d } ee pariie va X X,. R 0 {x, x x X}, 3. x, y R i y, x R i, 4. e de eigeschap da er auurlijke gealle p l ij zij zoda voor elk paar x, y i R l er p l ij mogelijke z X zij me x, z R i e y, z R j. Door i de defiiie va p l ij de rolle va x e y om e wissele, zie we da pl ij pl ji. Als we u de gealle k i : p 0 ii bekijke, da is di voor elke x, y R 0 volges de defiiie gelijk aa he aaal mogelijke z X waarvoor geld da x, z R i e y, z R i. Omda x, y R 0, geld da x y, dus is k i gelijk aa he aaal z X me x, z R i. Doorda R ee pariie is va X X i d klasse, wee we da v : X k i. Voor elke klasse kue we u ee vierkae marix A i defiiëre me rije e kolomme geïdexeerd door de elemee va X: { 1 als x, y Ri, A i xy 0 aders. De defiiie va ee associaieschema uigedruk i de marices A i word u 1. d A i J,. A 0 I, 3. A i A T i, dus de marices A i zij symmerisch e 4. A i A j d k0 pk ij A k. 6

8 De eerse drie eigeschappe zij hier duidelijk. De vierde vraag wa meer uileg. Als we kijke aar he eleme A i A j xy, da is di gelijk aa he aaal elemee z X waarvoor zowel A i xz 1 als A j zy 1. Veraald aar de oorsprokelijke defiiie word di dus he aaal elemee z X waarvoor x, z R i e y, z R j. Als x, y R k, da is di volges 1.1 gelijk aa p k ij. We wee ook da x, y i exac éé va de R i zi. Als we de som eme i he recherlid, da zie we dus da voor x, y R k er e p k ij verschij op de posiie xy. De beide uidrukkige zij dus gelijk. Defiiie 1.. Voor ee marix A defiiëre we A als de som va alle elemee va de marix dus A : Ax, y. We hebbe u ook da Ai : x,y X x,y A i x, y vk i, aagezie er v elemee x i X zie, e er voor elke x exac k i elemee y zij zoda A i x, y 1. De marices A i, i {0,..., d} zij lieair oafhakelijk. Elk eleme va X X behoor immers o exac éé pariieklasse, waardoor elke posiie va de marix ook verschilled is va ul i exac éé va de marices A i, i {0,..., d}. Ze spae bijgevolg ee d + 1-dimesioale commuaieve algebra va symmerische marices op. Di word ook wel de Bose-Meser algebra geoemd. Deze algebra is gesloe oder vermeigvuldigig door de vierde eigeschap e ook oder elemesgewijze vermeigvuldigig, aagezie geld da A i A j δ ij A i. Omda de marices A i commuere, zij ze gezamelijk diagoaliseerbaar. Als er maar d verschillede eigewaarde e maar d verschillede eigeruimes zoude zij, zoude we maximum d verschillede, lieair oafhakelijke, gezamelijk diagoaliseerbare marices vide. We vide bijgevolg d + 1 eigeruimes. Omda de marix J i deze algebra zi, e J ee eigewaarde heef me mulipliciei 1 amelijk v, wee we da éé va deze eigeruimes éédimesioaal is. Idempoee We bewijze u da de Bose-Meser algebra ee orhogoale basis heef va idempoee. De leidraad hiervoor is [] Defiiie 1.3. Ee marix M is idempoe als M M. Defiiie 1.4. Twee marices M e N zij orhogoaal als MN 0. We defiiëre ee orderelaie op de idempoee va de Bose-Meser algebra door e selle da E F als F E E. Deze is ˆ reflexief, wa EE E, ˆ aisymmerisch, wa als E F e F E, da is E F E F, ˆ e rasiief, wa als E F e F G, da is GE GF E F E E, dus E G. De relaie is dus ee pariële orderelaie. Defiiie 1.5. Ee miimale idempoe is ee miimaal eleme va de verzamelig va ie-ulzijde idempoee va de Bose-Meser algebra e opziche va de pariële orderelaie. Voor ee miimale idempoe E e ee willekeurige ie-ulzijde idempoe F geld dus da F E ekel e allee als F E. Doorda voor wee idempoee E e F ook geld da EF E EEF EF e EF F EF, wee we da EF E e EF F. Als we dus wee verschillede miimale idempoee E e F hebbe, da is EF E e EF F, waardoor ofwel E EF F geld srijdig wa E F, ofwel EF 0 is. Twee verschillede miimale idempoee zij dus alijd orhogoaal. Lemma 1.6. Neem ee commuaieve marixalgebra B me ideiei over ee algebraïsch gesloe veld. We eme aa da N 0 als N 0. De algebra B heef da ee orhogoale basis va idempoee. 7

9 Bewijs. We bewijze eers da elk eleme va B ka geschreve worde als ee lieaire combiaie va idempoee. Neem dus willekeurig A B me ψ he miimaalpolyoom va A e sel ψ k i1 θ k mi. We defiiëre de veelerm ψ i : ψ θ i voor 1 i k. Er is da gee facor die m i voorkom i alle veelerme ψ 1,..., ψ k. Deze veelerme zij dus copriem. We vide veelerme f i, 1 i k zoda k 1 f i ψ i. Hierui vide we I i1 k f i Aψ i A. 1.1 i1 Voor i j vide we da ψ ee deler is va ψ i ψ j, dus moe ψ i Aψ j A 0 zij. Als we u beide lede va 1.1 vermeigvuldige me f j Aψ j A voor ee j {1,..., k} vide we f j Aψ j A f j Aψ j A wa beeke da f j Aψ j A ee idempoe is. We selle E j : f j Aψ j A. Doorda ψ i Aψ j A 0 voor i j e i, j {1,..., k}, vide we da E i E j 0. Doorda 0 ψa A θ i I m i ψ i A, vide we ook da A θ i I mi E i 0. Vermeigvuldige we di m i 1 keer me E i, da vide we A θ i IE i m i 0. We moge aaeme da ui N 0 volg da N 0. Door herhaaldelijk oepasse va deze aaame 1 vide we hier A θ i IE i 0. De gelijkheid 1.1 kue we u ook schrijve als I k i1 E i. Hierui volg u k k A AE i θ i E i. We kue A dus alijd schrijve als ee lieaire combiaie va idempoee. De algebra B word bijgevolg opgespae door zij idempoee. Er res os u ekel og e bewijze da er miimale idempoee besaa, e da elke idempoe ka geschreve worde als ee lieaire combiaie va miimale idempoee. Neem daarvoor wee verschillede idempoee E e F e sel da E F is. Hiervoor geld da F I E F F E F E 0, erwijl EI E 0. Als we echer de ruimes CE : {Ex : x R v } e CF bekijke, da vide we voor ee willekeurige x R v da v : Ex F Ex. Omda x hier willekeurig was, moe CE ee deelverzamelig zij va CF. Deze ruimes zij isomorf me de ruimes opgespae door de kolomme va respecievelijk E e F, dus hu dimesie is gelijk aa de rag va respecievelijk E e F. Als u x ee kolom va I E is, vide we F x 0 e Ex 0. Nu zi F x wel i CF, maar ie i CE. Aders zoude we immers voor ee bepaalde kolomvecor z vide da F x Ez EF x EEz Ez F Ex Ez 0 Ez F x 0. Di lever os ee srijdigheid. De ruime CE is u ee eche deelruime va CF, dus de rag va E is srik kleier da die va F. Als we dus verschillede idempoee E 1, E,..., E m hebbe me E 1 E... E m, da ka m hoogses gelijk zij aa v. We kue dus ie alijd ee kleiere idempoee marix vide, waarui we kue besluie da er wel degelijk miimale idempoee marices besaa. We moee u ekel og bewijze da elke idempoe ee lieaire combiaie is va miimale idempoee. Neem dus ee willekeurige idempoe F. Voor elke miimale idempoe E me EF 0 vide we da EF E, dus EF E. We defiiëre F 0 u als de som va alle verschillede miimale idempoee E me E F. Als som va idempoee, wee-aa-wee orhogoale marices is F 0 da zelf ook idempoe. Als F 0 F, da is F F 0 ook idempoe, dus is er ee miimale idempoe E me E F F 0. Selle we E gelijk aa ee willekeurige miimale idempoe me E F, da vide we E F E F 0 E E F E E F 0 E E E E E E E E E E E 0. 1 Voor ee eve m gebruike we N m 0 N m/ 0. Voor ee oeve m gebruike we N m 0 N m+1 0N 0 N m

10 De weede sap volg hier ui he fei da E F e he fei da miimale idempoee orhogoaal zij. Hierui vide we da E F 0 0, dus moe E F E, waarui volg da E F. Hierui vide we u da E F E F 0 E E 0, srijdig me he fei da E F E F 0 E. De eige mogelijkheid is da F F 0, wa he volledige lemma bewijs. We passe he vorige lemma u oe op de Bose-Meser algebra Sellig 1.7. De Bose-Meser algebra heef ee orhogoale basis va miimale idempoee {E j 0 j d} me rage f j : re j. Bewijs. Als we kue bewijze da voor ee marix N ui de algebra me N 0 geld da N 0, da kue we he vorige lemma oepasse e is de sellig beweze. Neem dus zo ee marix N, da is 0 N N N N. Di wil zegge da 0 rn N rn N N N. Nu geld voor alle marices M da rm M 0 als e slechs als M 0, dus hierui vide we da N N 0, dus da rn N 0, dus da N 0. Hierdoor kue we u he vorige lemma oepasse, e is de sellig beweze. 3 De Kreivoorwaarde Ui deze voorwaarde zulle laer zware resricies volge voor de parameers va schierveelhoeke. We bewijze ze hier aa de had va [1]. We defiiëre marices P e Q zoda Hierui volg da A j A j P ij E i, P ij 1 v E j 1 v Q ki A k 1 v k0 Q ij A i. P ij Q ki A k. i,k0 Nu wee we dus da 1 v P ijq ki δ jk, dus P Q vi. Defiiëre we u gealle q k ij door e selle da da bekome we de volgede sellig Sellig 1.8. Voor alle i, j, k 0,..., d geld me gelijkheid als e slechs da als voor alle u, v, w X. x X E i E j : 1 v vf k q k ij qije k k, k0 k l Q li Q lj Q lk 0 l0 E i u, xe j v, xe k w, x 0 1. Bewijs. Omda de marices E i idempoe zij, geld E i E i, wa hezelfde is als E i x, y u X E i x, ue i u, y u X E i u, xe i u, y, waarbij de laase sap volg ui he symmerisch zij va E i. Als we he likerlid va 1. schrijve als qu, v, w, da krijge we Ei E j E k E i x, ye j x, ye k x, y, x,y X 9

11 Ei E j E k E i u, xe i u, y E j v, xe j v, y E k w, xe k w, y x,y X u,v,w X u X v X w X E i u, xe j v, xe k w, x E i u, ye j v, ye k w, y y X x X qu, v, w 0. u,v,w X We hebbe echer ook da re i E j E k x XE i E j E k x, x E i E j x, ye k y, x x,y X E i x, ye j x, ye k x, y, x,y X waarbij de laase sap volg ui de defiiie va e de symmerie va E k. Hierui volg u v E i E j E k v re i E j E k vr qije l l E k l0 vrq k ije k vf k q k ij, waarbij de weede sap volg ui de defiiie va qij k e de voorlaase sap volg ui he fei da de marices E i ee orhogoale basis vorme. Aderzijds volg ui de defiiie va Q ij da v E i E j E k v E i x, ye j x, ye k x, y x,y X v Q li A l x, y Q mj A m x, y Q k A x, y v v v x,y X l0 m0 0 1 Q li Q mj Q k A l x, ya m x, ya x, y v l,m,0 x,y X 1 Q li Q mj Q k A l A m A x, y v l,m,0 x,y X 1 Q li Q lj Q lk A l x, y A i A j δ ij A i v 1 v l0 vk l Q li Q lj Q lk l0 k l Q li Q lj Q lk l0 wa de sellig volledig bewijs. x,y X 10

12 Hoofdsuk Afsadsreguliere grafe De colliearieisgrafe va schierveelhoeke zij specifieke gevalle va afsadsreguliere grafe. We bekijke daarom eers de afsadsreguliere grafe va wa aderbij. Deze grafe zij i he bijzoder ook associaieschema s, waardoor we de Kreivoorwaarde ook hierop kue oepasse. Verder bepale we hier ook og ee raioalieisvoorwaarde die we laer da kue oepasse op schierveelhoeke. 1 Defiiie Defiiie.1. Ee afsadsreguliere graaf is ee samehagede graaf me parameers b i, c i voor i 0 zoda voor elke wee pue x, y i de graaf op afsad dx, y j er exac c j bure va y i Γ j 1 x ligge e b j bure va y i Γ j+1 x. Door ee paar pue x, y op afsad 0 e bekijke dus x y, volg hierui da ee afsadsreguliere graaf ook regulier is me parameer k : b 0. Zo vide we voor ee puepaar x, y me dx, y j ook he aaal bure va y i Γ j, amelijk a j : k b j c j. Logischerwijs geld voor ee graaf me diameer d da b d 0, c 0 0 e c 1 1. Lemma.. Voor 0 i d is Γ i x k i me k 0 1, k 1 k e k i+1 k i b i /c i+1, 0 i d 1. Bewijs. We kieze ee vas pu x, da lig er éé pu op afsad 0 va x, amelijk x zelf. Er ligge k pue op afsad 1 va x. We elle u de puepare y, z me dx, y i, dx, z i + 1 e dy, z 1. Telle we eers he aaal pue z e daara de mogelijke pue y da vide we k i+1 c i+1. Telle we eers he aaal pue y e daara he aaal mogelijke pue z, da vide we k i b i, wa he lemma bewijs. He oaal aaal pue i de graaf is dus v d k i. Als we de pue labele me ee geal i me i {1,..., v}, da kue we e zoals bij associaieschema s vierkae marices A i defiiëre als volg: { 1 als dx, y i, A i xy 0 aders. We selle hierbij A : A 1. We vide A 0 I, J d A i. Voor grafe me ee diameer d geld da A d+1 0. Lemma.3. Er geld da AA i c i+1 A i+1 + a i A i + b i 1 A i 1. Bewijs. We hebbe AA i xy v A xz A i zy. z1 Nu is A xz A i zy 1 ekel als dx, z 1 e dz, y i. Als dx, y i 1, da is he aaal mogelijke pue z da hieraa voldoe gelijk aa b i 1. Als dx, y i, da hebbe we a i mogelijke pue z. Als dx, y i + 1, da hebbe we c i+1 mogelijke pue z. Door de driehoeksogelijkheid zij di de eige mogelijkhede. 11

13 Hierui volg u da we de marices A i kue schrijve als veelerme v i va de marix A me graad i. We defiiëre zo v i A : A i. Omda de marices lieair oafhakelijk zij, heef A mises d + 1 verschillede eigewaarde. Sel immers da A hoogses d verschillede eigewaarde heef, da is he miimaalpolyoom va A ook hoogses va graad d, dus da kue we v d A schrijve als ee lieaire combiaie va v i A, 0 i d 1. Omda v d+1 A A d+1 0 ee veelerm va graad d + 1 i A is, wee we ook da er exac d + 1 verschillede eigewaarde zij. Als we u ee eigewaarde θ va A hebbe, da volg ui he voorgaade da v i θ ee eigewaarde is va A i. Ui.3 hale we u θv i θ c i+1 v i+1 θ + a i v i θ + b i 1 v i 1 θ..1 We wee ook da als θ geheel is, v i θ ee algebraïsch geheel geal is e als eigewaarde va ee marix va gehele gealle dus ook ee geheel geal. We wee da k ee eigewaarde is va A horede bij de eigevecor 1,..., 1 T. De bijbehorede eigewaarde v i k va de A i zij ook eigewaarde horede bij deze eigevecor, dus zo vide we v i k k i. Hierui volg de volgede defiiie: Ui Lemma. e.1 vide we u θu i θ θ v iθ k i e u 1 θ 0, u 0 θ 1 e u 1 θ θ/k. Eigemarices c i+1 v i+1 θ k i u i θ : v i θ/k i. + a i v i θ k i + b i 1 v i 1 θ k i b i v i+1 θ v i θ c i v i 1 θ c i+1 + a i + b i 1 k i+1 c i+1 k i k i 1 b i 1 b i u i+1 θ + a i u i θ + c i u i 1 θ. Om de Kreivoorwaarde e kue formulere i de ermiologie va de afsadsreguliere grafe, bepale we eers ee orhogoale basis va idempoee voor de algebra voorgebrach door de marices A i, i {0,..., d}. Defiiie.4. De θ-eigeruime va ee graaf me adjaceiemarix A is de ruime va vecore x waarvoor geld Ax θx. Deze ruimes zij ie-riviaal ekel als θ wel degelijk ee eigewaarde is va A. I da geval besaa de eigemarix gedefiiëerd als Eθ : u i θa i. Lemma.5. Voor elke eigewaarde θ va A geld AEθ θeθ. Bewijs. We passe eers de defiiie va Eθ oe e we gebruike de recursieberekkig ui Lemma.3 AEθ u i θaa i u i θc i+1 A i+1 + a i A i + b i 1 A i 1 u i θc i+1 A i+1 + d+1 u i 1 θc i A i + i1 u i θa i A i + u i θa i A i + d 1 i 1 u i θb i 1 A i 1 u i+1 θb i A i. 1

14 Omda c 0 b d c d+1 b 1 0, kue we deze sommaies ook als volg schrijve. AEθ u i 1 θc i A i + u i θa i A i + u i+1 θb i A i u i 1 θc i A i + u i θa i A i + u i+1 θb i A i u i 1 θc i + u i θa i + u i+1 θb i A i θu i θa i θeθ. Di bewijs he lemma. Lemma.6. Als θ, θ wee verschillede eigewaarde va A zij, da is EθEθ 0. Bewijs. Beide eigemarices zij veelerme i A e commuere dus me A. Ui he vorige lemma hale we da θeθeθ AEθEθ EθAEθ θ EθEθ waarui volg da EθEθ 0. Sellig.7. Voor ee eigewaarde θ va de adjaceiemarix A va de graaf Q heef de θ-eigeruime va deze graaf dimesie v fθ : d k iu i θ. Ze word opgespae door de kolomme va de marix Eθ. Bewijs. Ui he vorige lemma volg da de kolomme va Eθ behore o de θ-eigeruime va de graaf. Ui de defiiie va Eθ, v i e u i volg de volgede gelijkheid, waarui we ee veelerm ϕ kue defiiëre: v i θv i A Eθ : ϕa. k i He vorige lemma zeg u da x θϕx ee veelvoud is va he miimaalpolyoom va A. Hierui volg da θ θϕθ 0 voor alle eigewaarde θ va A, dus ϕθ 0 voor alle eigewaarde θ θ. Omda Eθ ee veelerm is i A, kue we de eigewaarde va Eθ schrijve als veelerme va de eigewaarde va A. Ui he voorgaade blijk da deze eigewaarde va Eθ ofwel ul zij als ze osaa ui eigewaarde θ θ ofwel gelijk zij aa ϕθ als ze osaa ui de eigewaarde θ. De mulipliciei va ϕθ als eigewaarde va Eθ is gelijk aa de mulipliciei va θ als eigewaarde va A e is dus gelijk aa de dimesie fθ va de eigeruime. Ui de gelijkheid AEθ θeθ volg da de kolomme va Eθ e de θ-eigeruime opspae. We berekee reθ op wee maiere. Eerzijds is di gelijk aa de som va de eigewaarde va Eθ, dus gelijk aa fθϕθ. Aderzijds volg ui de defiiie va Eθ da Hierui volg u da reθ r fθ u i θa i v ϕθ d v u i θra i u 0 θra 0 u 0 θv v. v i θv i θ k i d v v i θ k i v d k iu i θ..3 13

15 Hierui hale we oder adere da de gealle fθ i de muliplicieie zij va de eigewaarde θ i va A. We wee ook da Eθ ϕaeθ defiiie ϕ ϕθeθ AEθ θeθ v Eθ. fθ door middel va.3 Zo vide we d + 1 verschillede idempoee marices E i : fθ i v Eθ i die ee basis vorme voor de algebra opgespae door de marix A. We wille u de heorie va de Kreivoorwaarde op de afsadsreguliere grafe kue oepasse. I Sellig 1.8 gebruike we hiervoor ee basis va miimale idempoee va de Bose-Meser algebra. I he bewijs va deze sellig gebruike we echer ie rechsreeks de miimaliei va de idempoee marices, maar ekel hu orhogoaliei. De basis E i, i {0,..., d} volsaa hier dus. We zoeke eers de overgagsmarix Q zoda E j 1 d v Q ija i. We hebbe Eθ j u i θ j A i fθ j Eθ j fθ j v v E j 1 v u i θ j A i fθ j u i θ j A i. Zo bekome we de gelijkheid Q ij fθ j u i θ j. Sellig.8. Voor i, j, h {0,..., d} geld 0 q ijh : k l u l θ i u l θ j u l θ h waarbij de eigewaarde θ va groo aar klei georded worde. Bewijs. I Sellig 1.8 zage we k l Q li Q lj Q lk 0. l0 l0 Vulle we u de gevode waarde Q ij i, da vide we k l Q li Q lj Q lk k l fθ i fθ j fθ k u l θ i u l θ j u l θ k l0 l0 fθ i fθ j fθ k k l u l θ i u l θ j u l θ k. l0 Nu is fθ i fθ j fθ k ee produc va 3 muliplicieie, dus ee produc va 3 posiieve gealle. We bekome da d l0 k lu l θ i u l θ j u l θ k 0. 14

16 Hoofdsuk 3 Eidige, reguliere, lokaal projecieve ruimes Bij he bepale va de besaasvoorwaarde va reguliere schierachhoeke, kome we eidige, reguliere, lokaal projecieve ruimes ege als specifiek geval va reguliere schierachhoeke. Om e bewijze da de e corolere besaasvoorwaarde ook i di speciefieke geval gelde, bekijke we deze daarom eers wa va aderbij. 1 Defiiies We overlope eers ekele meekudige srucure om zo ee beer beeld e vorme va eidige, reguliere, lokaal projecieve ruimes. Defiiie 3.1. Ee lieaire ruime E is ee verzamelig P elemee die we pue oeme, me ee familie L va deelverzamelige va P die we reche oeme, zodaig da wee verschillede pue i exac éé reche ligge, e elke reche mises wee pue beva. Defiiie 3.. Ee lieaire variëei is ee deelverzamelig V va ee lieaire ruime E zodaig da elke reche va E die wee pue beva va V volledig i V lig. Defiiie 3.3. Ee vlag is ee rij va lieaire variëeie, waarbij elke variëei behalve de eerse ee eche deelverzamelig is va zij voorgager. Ee vlag is maximaal als ze ie beva is i ee adere vlag. Defiiie 3.4. Ee lieaire ruime E me ee verzamelig lieaire variëeie va E is lokaal projecief als voor ee pu p va E de srucuur geïduceerd door de lieaire variëeie door de reche door p isomorf is me de srucuur va ee projecieve ruime va ee bepaalde eidige dimesie. Defiiie 3.5. Ee lieaire ruime is d-dimesioaal als er voor elk geheel geal j d ee verzamelig lieaire variëeie geaamd j-ruime of V j s besaa, zoda ee 0-ruime ee pu is, ee 1-ruime ee reche is, V d E e voor ee gegeve V j e ee pu p / V j er ee uieke V j+1 besaa me p V j+1 e V j V j+1. Ee -ruime oeme we ook soms ee vlak. Lemma 3.6. Elke lokaal projecieve ruime E is d-dimesioaal voor ee bepaalde d N. Bewijs. Sel da V ee bepaalde lieaire variëei is i E e da p ee pu i V is. Doorda E lokaal projecief is, kue we de reche door p zie als pue va ee projecieve ruime, e V als ee deelruime va deze projecieve ruime bepaald door de reche door p. I de projecieve ruime heef V da ee bepaalde dimesie j 1. We selle de dimesie va V i E da gelijk aa j. Deze keuze hag ie af va he gekoze pu p. Om di i e zie, kieze we ee ader pu p i V e cosruere we wee maximale vlagge op de reche pp die V beva, amelijk éé die p als kleise variëei beva e éé die p als kleise variëei beva. Deze vlagge iducere da vlagge i de projecieve ruime, die beide maximaal zij. I de projecieve ruime zulle de wee vlagge dezelfde lege hebbe, dus zal V i beide gevalle dezelfde dimesie krijge. 15

17 Als we u ee variëei V e ee pu p / V eme, da kue we ee pu p V eme e de projecieve ruime i p bekijke. I deze projecieve ruime vide we ee pu overeekomed me de reche pp e ee variëei me dimesie j 1 overeekomed me V, waarbij he pu correspodered me pp ie i deze variëei lig. We kue bijgevolg i de projecieve ruime ee variëei V cosruere va dimesie j die zowel he pu correspodered me pp als de variëei correspodered me V beva. Me de ieuwe variëei V i de projecieve ruime kom da ee variëei i E overee die V beva e die de reche pp beva, e bijgevolg ook he pu p. Op deze maier vide we op ee bepaald mome ee variëei die alle reche door p beva. Deze variëei ka ekel gelijk zij aa E. Als we variëeie me dimesie j i E zie als j-ruimes, da zie we da E wel degelijk d-dimesioaal is voor ee bepaalde d. Defiiie 3.7. Ee lieaire ruime is regulier als alle reche eveveel pue bevae. Defiiie 3.8. Ee Lobachevsky ruime is ee d-dimesioale lieaire ruime voor ee bepaalde d N me de eigeschap da voor elke reche l e elk pu p / l er srik meer da éé reche door p i he vlak voorgebrach door p e l lig die gee pue gemeeschappelijk heef me l. Di aaal reche is ook oafhakelijk va he pu p e de reche l e we oeme di aaal ook he ype va de Lobachevsky ruime. Voor he gemak voere we de volgede oaies i: ˆ v he aaal pue i de ruime E, ˆ k he aaal pue op ee reche, ˆ d de dimesie va E, ˆ s he aaal pue i ee vlak, ˆ s 3 he aaal pue i ee 3-ruime, ˆ q de orde va ee projecieve ruime door ee pu di beeke da i de projecieve ruime er q + 1 pue op ee reche ligge, ˆ m he ype va ee Lobachevsky ruime. Ruimes me dimesie d > 3 We zulle bewijze da ee eidige, reguliere, lokaal projecieve ruime va dimesie d > 3 alijd ee affiee ruime of ee projecieve ruime is. Lemma 3.9. Als v, k e d gegeve zij, da zij q, s, s 3 e m uiek bepaald. Bewijs. We elle eers he aaal reche door ee pu. Eerzijds wee we da door elke wee pue exac éé reche gaa, e da op ee reche k pue ligge. Zo bekome we door ee vas pu reche. Aderzijds is he aaal reche door ee pu ook gelijk aa he aaal pue va de v 1 k 1 projecieve ruime i da pu. Zo bekome we qd 1 v 1 q 1 reche. Ui de gelijkheid k 1 qd 1 q 1 kue we q bepale. Neem u ee vlak V e ee pu p V. Da is V i de projecieve ruime door p ee reche, e beva deze q + 1 pue. Di beeke da er q + 1 reche door p gaa die i V ligge. Elk va deze reche beva k 1 pue verschilled va p. We bekome s q + 1k Neme we ee 3-ruime V 3 e ee pu p i V 3, da kom V 3 overee me ee vlak i de projecieve ruime door p. Zo vide we q + q + 1 reche door p i V 3. Aaloog aa de berekeig va s vide we zo s 3 q + q + 1k Om u m e berekee bekijke we ee vlak V, ee pu p V e ee reche l V me p / l. We wee da er q + 1 reche door p gaa die i V ligge, e da er k reche door p gaa die ee pu gemeeschappelijk hebbe me l. We kue amelijk voor elk pu p l de uieke reche pp bekijke. Di zij de eige reche door p die ee pu gemeeschappelijk hebbe me l. We vide zo m q + 1 k. Als m 0, da is k q + 1. Di beeke da E ee projecieve ruime is me orde q. We gaa verder me de aaame da m 1 16

18 Lemma Als d >, da is k ee deler va s e bijgevolg ook va q. Bewijs. Neem ee vlak V e ee pu p / V. Da bepale V e p ee 3-ruime V 3. We kue u ee reche l eme i V e he vlak V bekijke voorgebrach door p e l. Di vlak sijd V ekel i l. Doorda m 1, wee we da er ee reche l door p gaa i V die gee pue gemeeschappelijk heef me l, dus ook ie me V. Ter verduidelijkig verwijs ik hier aar Figuur 3.1. Figuur 3.1: Verduidelijkig bij Lemma 3.10 Figuur 3.: Verduidelijkig bij Lemma 3.10 Ee willekeurig vlak V door l da ee pu p va V beva zie Figuur 3., moe V sijde i ee reche. Zowel V als V ligge immers i V 3, e aagezie de ruime lokaal projecief is, kue we de projecieve ruime vaui p bekijke. Daari is V 3 ee vlak, V ee reche i da vlak, e V ook ee reche i da vlak. Twee verschillede reche die i ee projecief vlak ligge sijde alijd i ee pu, dus V e V sijde i ee reche door p. Als we ee ader pu op deze reche hadde gekoze, da hadde we hezelfde vlak V bekome. Aa de had va de vlakke door l bekome we dus ee pariie va de pue va V i reche. He aaal pue k op ee reche moe dus ee deler zij va he aaal pue s i V. Omda s q +1k 1+1 qk +k q, beeke de voorwaarde k s hezelfde als k q. We defiiëre u ee parameer i door e selle da q i + 1k. Hiermee word m q + 1 k 1 + ik, s q + 1k i + 1k + 1k ki + 1k i, s 3 q + q + 1k i + 1 k 3 + i + 1k + k i + 1 k i + 1k ki + 1i + 1k + k i + 1k i kki + 1i + 1k i i ki + 1s i. Figuur 3.3: Verduidelijkig bij Lemma 3.11 Figuur 3.4: Verduidelijkig bij Lemma

19 Lemma Als d > 3, da is s ee deler va s 3. Bewijs. Als we ee 3-ruime V 3 eme e ee pu p / V 3, da brege p e V 3 ee 4-ruime V 4 voor. Neme we ee vlak V i V 3, da brege he pu p e he vlak V ee 3-ruime V3 voor die ekel he vlak V gemeeschappelijk heef me V 3. We kue e zoals i he vorige bewijs ee reche l door p vide i V3 die gee pue gemeeschappelijk heef me V zie Figuur 3.3. I V3 vide we q + 1 vlakke door l. We kue immers i de projecieve ruime door p alle reche door he pu correspodered me l bekijke. Aderzijds vode we i he vorig bewijs da i V3 er s k vlakke door l gaa die V sijde. Doorda s k qk+k q k q + 1 q k < q + 1, vide we i V3 ee vlak V door l da gee pue gemeeschappelijk heef me V e bijgevolg ook ie me V 3. Ne als i he vorige bewijs vide we per pu p va V 3 ee 3-ruime V 3 die V beva, e die V 3 moe sijde i ee vlak zie Figuur 3.4. Als we ee ader pu va di vlak hadde gekoze, zoude we dezelfde 3-ruime V 3 bekome zij. Zo vide we ee pariie va de pue va V 3 i vlakke, dus moe s s 3. Lemma 3.1. Als d > 3, da is m 1. Bewijs. Door he vorige lemma is s ee deler va s 3, wa dakzij de defiiie va i wil zegge da s ook ee deler is va ik, dus ki + 1k i ik i + 1k i i. Omda we k ook kue schrijve als i + 1k i ik 1, zie we da i + 1k i ook ee deler is va k. Omda zowel i + 1k i als k posiieve gehele gealle zij, moe i + 1k i k, dus ik i. Doorda k > 1, ka di ekel als i 0, dus als m 1. Defiiie Twee reche l e l zij parallel als ze i hezelfde vlak ligge e gee pu gemeeschappelijk hebbe, of als l l. We schrijve voor wee parallelle reche l e l ook da l l. Lemma De relaie is ee equivaleierelaie. Bewijs. Ui de defiiie volg direc da de relaie reflexief e symmerisch is. We moee ekel og bewijze da ze rasiief is. Hiervoor eme we drie reche l 1, l e l 3 me l 1 l e l l 3. Als deze drie reche i hezelfde vlak ligge e l is ie gelijk aa éé va de reche l 1 e l 3 idie di wel he geval is, da is de rasiiviei riviaal, da kue l 1 e l 3 gee pue gemeeschappelijk hebbe ezij l 1 l 3. Aders zoude door he pu l 1 l3 immers wee reche gaa die gee pue gemeeschappelijk hebbe me l. Di is srijdig me m 1. Als de drie reche l 1, l e l 3 u ie i hezelfde vlak ligge, da kue we he vlak voorgebrach door l 3 e ee pu p va l 1 sijde me he vlak waari l 1 e l ligge zie Figuur 3.5. Doorda de ruime lokaal projecief is, moee deze wee vlakke sijde i ee reche l. De reche l beva sowieso he pu p. Di ka ekel als l l. Als l e l zoude sijde i he pu p, da vide we da l 3, l l 3, p l 3, l l, l l, p l, l 1. Di ka ie wa l 1 lig ie i he vlak l, l 3. De reche l beva bijgevolg gee ekel pu va de reche l. Door m 1 e he fei da l, l 1 e l coplaair zij, moe dus l l 1. Di beeke da l 1 e l 3 coplaair zij. Di bewijs de rasiiviei va, dus ook he volledige lemma. Figuur 3.5: Verduidelijkig bij Lemma

20 Opda de eidige, reguliere, lokaal projecieve ruime u ee affiee ruime zou zij, moe og gelde da ˆ er door wee verschillede pue ee uieke reche gaa di volg ui de defiiie va ee lieaire ruime, ˆ er drie ie-collieaire pue besaa di is gemakkelijk e vide door s > k, ˆ e voor gegeve ee pu p e ee reche l ie door p er exac éé reche door p gaa die parallel is aa l di volg ui m 1. Di bewijs da ee eidige, reguliere, lokaal projecieve ruime va dimesie d > 3 alijd ee affiee of ee projecieve ruime is. 3 He geval d 3 We zulle bewijze da ee eidige, reguliere, lokaal projecieve ruime va dimesie 3 ee projecieve ruime, ee affiee ruime of ee Lobachevsky ruime is va ype k k + 1 of k I di geval is uieraard s 3 v. He aaal vlakke door ee pu is gelijk aa he aaal reche i de projecieve ruime bekeke door ee bepaald pu p, e is dus gelijk aa he aaal reche i ee projecief vlak. Di aaal is q +q+1. Zo vide we i oaal vq +q+1 s vlakke. Di geef als voorwaarde da s ee deler moe zij va vq +q +1. Hier is echer v s 3 q +q +1k 1+1 q k 1+s, waarbij de weede e derde gelijkhede volge ui he bewijs va Lemma 3.9. Di resuleer i ee ieuwe deelbaarheidsvoorwaarde s q q + q + 1k 1. I he bewijs va Lemma 3.9 vode we ook da s q +1k 1+1, dus zij s e k 1 copriem. Bijgevolg moe s ee deler zij va q q +q +1. De gelijkheid s q + 1k kue we ook schrijve als q s k k 1, wa wil zegge da q ee deler is va s k. We verkrijge s q q + q + 1 s k k 1 s k k 1 + s k k s k s k + k 1s k + k 1 k 1 4, s s k s k + k 1s k + k 1, s k k kk 1 + k 1 k k k + 1. I de besprekig va he geval d > 3 vode we da voor d > e m 0 geld da k q, waarui we ee parameer i gedefiieerd hadde. Aagezie ook i di geval d > is, kue we og seeds deze defiiie va i gebruike. He geval m 0 kom e zoals i he vorige geval overee me ee projecieve ruime. We moge dus aaeme da m 1. Hiermee verkrijge we da s k k k + 1 ki + 1k i k k k + 1 i + 1k i kk k + 1. Lemma Ee i N die voldoe aa i + 1k i kk k + 1 moe i de verzamelig {0, k 1, k } ligge. Bewijs. Sel x : i + 1, da word de voorwaarde i he lemma da xk ee deler is va k k + 1 k + 1k Er besaa dus ee R zoda xk 1 + 1R k + 1k Voor zo ee R geld da k 1 R 1. Iderdaad, We hebbe R 1 k + 1k xk k + 1 xk 1. xk Omda k 1 e xk copriem zij, moe k + 1 x deelbaar zij door xk De uidrukkig is dus ee posiief geheel geal y, waardoor R yk We verkrijge R k 1 xk 1 + 1yk k + 1k kkk

21 Voor y 0 krijge we x k + 1. Di kom overee me i k. Als we deze oplossig uisluie, bekome we 1 x < k + 1 als greze 1 voor x. Voor x 1 bekome we y k, dus resulere de greze op x i de voorwaarde k y > 0. Omda y 1, wee we ook da x k. We kue 3.1 u ook schrijve als xk 1 + 1yk k + 1k 1 + 1, xyk 1 + xk 1 + yk k + 1k 1 + 1, xyk 1 + x + y k + 1 k + 1k 1 +. Modulo k 1 word deze vergelijkig x+y. Omda zowel x k als y k, is x+y k. We bekijke alle mogelijkhede: x + y xyk 1 + k + 1k 1 + xy k + 1, x + y k + 1 xyk 1 + k + 1 k + 1k 1 + xy k, x + y k xyk 1 + k k + 1k 1 + xy k 1. He eerse geval ka ekel voorkome als x y 1, waarui volg da k 0, srijdig me de defiiie va k. He laase geval ka ekel voorkome als x y k, waarui volg da k k 1, wa gee oplossige heef voor k. We houde dus ekel he weede geval over. Di lever oplossige x 1 e x k, wa overeekom me i 0 e i k 1. Voor i 0 bekome we m 1. I de besprekig va he geval d > 3 vode we al da di overeekom me ee affiee ruime. Voor i k 1 krijge we m 1 + ik 1 + k k. Voor i k krijge we m k We hebbe dus beweze da ee eidige, reguliere, lokaal projecieve ruime va dimesie 3 alijd gelijk is aa ee affiee ruime, ee projecieve ruime of ee Lobachevsky ruime va ype k k+1 of ype k He geal x i + 1 was gedefiiëerd door q i + 1k. Omda q e k per defiiie auurlijke gealle verschilled va 0 zij, moe x i + 1 > 0. 0

22 Hoofdsuk 4 Parameervoorwaarde voor schierveelhoeke Om laer besaasvoorwaarde voor reguliere schierachhoeke e bewijze, bepale we eers ekele voorwaarde op de parameers va schierveelhoeke. 1 Defiiies e basiseigeschappe We geve eers ekele cocree defiiies. Defiiie 4.1. Ee schierveelhoek me diameer d is ee samehagede pariële lieaire ruime X, L zodaig da voor elk pu p X e elke reche l L me dx, l < d er ee uiek pu op l lig da he dichs bij p lig. Als er ee pu besaa op afsad d va reche, da oeme we di ook ee schier-d + 1-hoek. Als di ie he geval is, da spreke we over ee schier-d-hoek. Defiiie 4.. Ee reguliere schierveelhoek me diameer d heef parameers s,,..., d zodaig da elke reche s + 1 pue beva e voor ee paar pue x, y me dx, y i geld da y adjace is aa i + 1 pue op afsad i 1 va x. He aaal reche door ee pu is ook cosa e selle we gelijk aa. Er geld da 0 1, aagezie er gee pu op afsad 1 va ee gegeve pu ka ligge. Er geld ook da 1 0, aagezie er maar éé pu op afsad 0 va ee gegeve pu ka ligge, amelijk di pu zelf. Als we wee pue x, y op afsad d va elkaar eme i ee schier-d-hoek, da moe elke reche door y ee pu bevae op afsad d 1 va x, dus moe i di geval d. Defiiie 4.3. Ee deelverzamelig Y X is geodeisch gesloe als voor elk paar pue x, y i Y alle korse pade usse x e y ook i Y beva zij. Ee geodeisch gesloe schierveelhoek me diameer oeme we ee quad. Ee geodeisch gesloe schierveelhoek me diameer 3 oeme we ee hex. Sellig.3 ui [9] zeg os da i ee reguliere schierveelhoek me s e de korse pade usse wee pue x e y me dx, y i ee uiek geodeisch gesloe schier-i-hoek voorbreg. Op wee sijdede reche vide we ook ee puepaar x, y op afsad va elkaar. Twee sijdede reche brege bijgevolg ee quad voor. De colliearieisgraaf va ee reguliere schierveelhoek is ee afsadsreguliere graaf. Als we immers wee pue x e y i de schierveelhoek eme op afsad i va elkaar, da zij er i + 1 reche door x die elk éé pu bevae op afsad i 1 va y. Bijgevolg is c i i + 1. De overige pue op deze reche zij bure va x die op afsad i va y ligge. Omda op elke reche ee uiek pu moe ligge dichs bij y, zij di ook de eige bure va x op afsad i va y. We vide a i s 1 i + 1. De overige i reche door x bevae aas x ekel pue op afsad i + 1 va y, dus is b i s i. He aaal bure va ee willekeurig pu va de schierveelhoek is gelijk aa k : s + 1. Samegeva krijge we a i s 1 i + 1, b i s i, c i i + 1, voor 0 i d. 1

23 I he vervolg va di hoofdsuk houde we os ekel bezig me schier-d-hoeke. We moge dus alijd veroderselle da er gee pu x e reche l besaa zoda dx, l d. I hoofdsuk zage we da voor 1 i d geld da Γ i x k i me k 0 1, k 1 s + 1 e k i+1 k ib i c i+1, 1 i d 1. Lemma 4.4. Er geld da k i si i 1 j0 j i j1 1+ j. Bewijs. Voor i 0 word bovesaade formule gelijk aa 1. Voor i 1 krijge we k 1 s s + 1. We besluie di bewijs door de formule i e vulle i de recursieberekkig k i+1 k ib i c i+1 : s i+1 i j0 j i+1 j1 1 + j We zie da deze gelijkheid iderdaad klop. s i i s i i 1 j0 j i j1 1 + j. Hierui volg da v k i We geve ook og ee deligsvoorwaarde mee. s i i 1 j0 j i j1 1 + j. 4.1 Lemma 4.5. I ee schierveelhoek S me diameer d > geld da +1 i i +1 voor alle 1 i d. Bewijs. We eme wee pue x e y i S me dx, y i. Door ekel e kijke aar de pue op de korse pade usse x e y, verkrijge we ee schier-i-hoek S. I S selle we u he aaal quads door x. We wee da wee sijdede reche ee quad opspae, dus zo vide we i+1i +1 quads. Pu-quad relaies Defiiie 4.6. Als i ee quad Q i de schierveelhoek X er ee uiek pu x is da he dichs bij ee vas pu x lig, da oeme we x klassiek e opziche va Q. Als di voor elk pu e quad i de schierveelhoek X geld, oeme we X klassiek. Defiiie 4.7. Als voor ee quad Q e ee pu x i de schierveelhoek X geld da de pue va Q he dichs bij x ee ovoïde vorme, da is x ovoïdaal e opziche va Q. Defiiie 4.8. Voor ee vas quad Q is de verzamelig N i,c de verzamelig va klassieke pue op afsad i va Q e N i,o de verzamelig va ovoïdale pue op afsad i. Dakzij sellig 1. va [9] wee we da di de eige wee mogelijke relaies zij usse ee pu e ee quad, ezij we i ee complee bipariee graaf werke. We bepale u voor ee vas quad Q i ee schierveelhoek hoeveel pue er i N i,c Q e N i,q Q ligge me 0 i d. Lemma 4.9. Er geld da N 1,O N d 1,C 0. Bewijs. We eme ee quad Q e ee pu x N 1,O. Da vide we e ovoïde i Q besaade ui pue op afsad 1 va x. Neme we wee pue ui deze ovoïde, da ligge deze pue op afsad va elkaar. He pu x lig da op ee korse pad usse deze wee pue, e moe door de defiiie va ee quad dus i he quad ligge. Di is srijdig me x N 1,O Q, dus moe N 1,O Q leeg zij. Als we ee pu y ui N d 1,C Q eme, da is er ee uiek pu y Q da he dichs bij y lig. De diameer va Q is, dus vide we ee pu y op afsad va y. De afsad usse y e y moe door de driehoeksogelijkheid kleier zij da d + 1. Als ze kleier of gelijk zou zij aa d 1, da is y ie meer he uieke pu va Q dichs bij y. Als dy, y d, da lig er ee gemeeschappelijke buur z va y e y op afsad d va y, waardoor er wee pue zij op de reche zy op afsad d va y. Er moe dus ee pu op deze reche zij da op afsad d 1 lig va y. Omda di pu sowieso i Q lig, moe di pu da gelijk zij aa y, srijdig me dy, y. He pu y lig dus op afsad d + 1 va y. Di is da weer srijdig me de defiiie va d als diameer va de schierveelhoek.

24 Lemma Als we ee quad Q e ee pu x N i,c Q eme, da gaa door x ˆ 1 + i reche die ee pu bevae va N i 1,C Q, ˆ 1 + i+1 i reche die ekel pue bevae va N i,c Q, ˆ i+ reche die pue bevae va N i+1,c Q e ˆ i+ i 1 + i+1 i reche die ee pu bevae va N i+1,o. Bewijs. Als x collieair is me ee pu z va Γ i 1 Q, da moe z N i 1,C Q. Aders vide we immers da de pue va Q die he dichs bij z ligge ee ovoïde vorme. Deze pue zij ee deelverzamelig va de pue va Q die he dichs bij x ligge e zij dus ee deelverzamelig va x me x he uieke pu va Q he dichs bij x. Hier vide we ee srijdigheid. Omda dx, x i, vide we i + 1 reche door x die ee pu bevae op afsad i 1 va x. Bijgevolg ligge deze pue ook ook op afsad i 1 va Q. Deze reche bevae dus ee pu va N i 1,C Q. We eme u ee reche i Q door x. Deze reche beva da ee pu z op afsad i + 1 va x. We vide i reche door x die ee pu u bevae op afsad i va z. Voor i + 1 va deze reche is u ee pu va N i 1,C Q. Voor de overige reche is u ee pu va N i,c Q. Doorda du, z i, dx, x i e dx, z i + 1, zij de reche ux e zx parallel. Bijgevolg ligge alle pue va ux i N i,c Q. Omda we de reche door x willekeurig gekoze hebbe, vide we 1 + i+1 i reche door x i N i,c Q. We eme ee pu y op afsad va x, zoda dx, y i + 1. We bewijze u eers da de reche door x die ee pu bevae va N i+1,c Q exac de reche zij die gee pu bevae va Γ i+1 y. Elke buur va x i N i+1,c Q lig op afsad i + 1 va x. Alle adere pue ligge verder va deze buur va x, aagezie er ee uiek pu va Q he dichs bij deze buur moe ligge. De reche door x die ee pu bevae va N i+1,c Q kue dus gee pu bevae va Γ i+1 y. We eme u ee reche l die gee pue beva va N i+1,c Q. Als l ee pu beva va N i+1,o Q, da beva bepaal he pu l N i+1,o Q ee ovoïde i Q die oder adere he pu x beva. Door lemma 9ii va [4] lig y ook i deze ovoïde, dus lig he pu l N i+1,o Q op afsad i + 1 va y. Als l ee reche is beva i N i,c Q, da vide we i Q ee reche l door x parallel aa l. De reche l beva sowieso ee buur va y, omda we aders wee pue i Q vide op afsad 3 va elkaar. Als l ee pu z va N i 1,C beva, da is dz, y i + 1. We wee da er va de 1 + reche door x er 1 + i+ reche zij die ee pu bevae op afsad i + 1 va y. Zo bekome we i+ reche door x die ee pu bevae va N i+1,c Q. Als ee reche door x gee pue beva va N i 1,C Q N i+1,c Q e aas x ook gee pue beva va N i,c Q, da moe he pue bevae va N i+1,o Q. Doorda we zo alle mogelijkhede bekeke hebbe, vide we da he aaal reche door x da pue beva va N i+1,o gelijk is aa 1 + i+ 1 + i+1 i 1 + i i+ i 1 + i+1 i. Lemma Voor ee quad Q is N i,c Q 1 + s1 + s si i+1 j j i j1 1+j Bewijs. We elle eers voor ee vas pu x Q he aaal koppels y, P waarbij y ee pu is i N i,c Q me dx, y i e P ee pad va x aar y. Voor ee vas pu y vide we 1 + i reche die ee pu z bevae op afsad i 1 va x. Door z vide we 1 + i 1 reche die ee pu bevae op afsad i va x. Zo verdergaad vide we i j1 1 + j pade va y aar x, dus Y i j1 1 + j koppels y, P me Y he aaal pue va N i,c Q op afsad i va x. Aderzijds vide we reche door y die elk s pue v bevae va N 1,C. Door elk pu v vide we 3 reche die elk s pue bevae va N 3,C Q. Zo verdergaad vide we i+1 j s j koppels y, P. Hierui vide we da Y si i+1 j j. Als we di oepasse op elk pu x Q, da vide we 1 + s1 + s i si i+1 j j j1 1+ j pue i N i,c Q i j1 1+ j Lemma 4.1. Voor ee quad Q geld da N,O Q s 1+s Bewijs. We elle puedriealle x, y, z me x, y Q, dx, y 1, dy, z e dx, z 3. We schrijve hier p i jk voor de grooe va de verzamelig {z dx, z j e dz, y k voor x, y me dx, y 3

25 i}. Eerzijds vide we zo Q mogelijke pue x, s + 1 mogelijke pue y per pu x, e p 1,3 mogelijke pue z voor vasgekoze pue x e y. We vide zo s s1 + s p 1,3 driealle. We elle u eers de pue z. Als z N 1,C Q zi, da vide we s + 1 mogelijke pue y, e voor ee vas pu y vide we s mogelijke pue x. Als z N,C zi, da vide we éé mogelijk pu y e s + 1 mogelijke pue x. Als z N,O Q zi, vide we 1 + s mogelijke pue y, e s + 1 mogelijke pue x per vas pu y. We vide dus s s1 + s p 1,3 N 1,C Q s N,C s N,O s s, N,C + N,O 1 + s 1 + s1 + s p 1,3 s 1 + s1 + s. Ui lemma 4.11 vide we da N,C Q s 1+s1+s Hiermee word he bovesaade N,O 1 + s 1 + s1 + s p 1,3 s 1 + s1 + s s 1 + s1 + s 3 1 +, N,O 1 + sp 1,3 s 1 + s s 1 + s We moee u ekel og p 1,3 berekee. Hiervoor eme we ee vas pu x e elle we koppels z, l me z ee pu op afsad 3 va x, e l ee reche door x die ee pu op afsad va z beva. We vide zo eerzijds Γ 3 x koppels. Aderzijds vide we s + 1 bure y va x. Per buur vide we p 1,3 mogelijke pue z. De reche door x is uiek bepaald door de buur y va x. Zo vide we p 1,3 Γ 3x s + 1 s s s 1 +. I de weede gelijkheid make we hierbij gebruik va Lemma 4.4. Zo vide we N,O 1 + s s 1 + s 1 + s s 1 + s s 1 + s s 1 + s Di bewijs he lemma. Voor ee klassieke schierveelhoek me d > moe N,O Q voor elk quad Q ee ledige verzamelig zij. Di ka ekel als Lemma I ee ie-klassieke schierveelhoek me diameer d > 3 geld s Bewijs. We eme i os schierveelhoek ee quad Q e ee pu x N,O Q. He pu x e he quad Q spae da same ee hex H op, e i H vide we reche door x. Va deze reche zij er s reche die ee pu bevae op afsad 1 va Q. We vide bijgevolg s. 3 Pu-hex relaies Ne zoals bij quads, kue pue klassiek of ovoïdaal zij e opziche va ee hex. I egesellig o quads, kue pue echer ook och klassiek, och ovoïdaal zij e opziche va ee hex. Bij he bewijze va de besaasvoorwaarde voor schierachhoeke zulle we ellige moee uivoere i verbad me ee hex H e ee pu x op afsad va H. Om laer he overzich ie kwij e gerake, voere we deze ellige op voorhad ui i ee meer algemee seig. Lemma Sel H ee hex e x ee pu me dx, H, da lig elk puepaar i Γ x H op afsad va elkaar. 4

26 Figuur 4.1: Verduidelijkig bij Lemma 4.14 Figuur 4.: Verduidelijkig bij Lemma 4.14 Bewijs. Sel A : Γ x H, da kue er gee wee pue y, z i A op afsad 1 va elkaar ligge, wa da zou er ee pu op yz op afsad 1 va x moee ligge. Sel B : Γ 3 x H e eem q B. He hex voorgebrach door x e q oeme we Hx, q. We wee da Hx, q H geodeisch gesloe is als doorsede va wee geodeisch gesloe ruimes. He moe dus ee pu, reche of quad zij, wa als he ee hex zou zij, da zou Hx, q H, maar x / H, ee srijdigheid. Alle bure va q i A ligge i Hx, q H, dus als q meer da éé buur i A heef, da is Hx, q H ee quad. Neem u he puepaar u, v i A me du, v 3. Sel da upqv he pad is va u aar v. We wee da er gee adjacee puepare i A ligge, dus p, q / A. Als p, q op afsad 1 va X zoude ligge zie Figuur 4.1, da zou x op de reche pq ligge. He pu x lig da op ee korse pad va u aar v, dus i H, ee srijdigheid. De eige mogelijkheid is da p, q B zie Figuur 4.. Omda de reche pq wee pue op afsad 3 va x beva, beva he ook ee pu r op afsad va x, dus r A. We hebbe dus ee pu q B me meerdere bure i A, amelijk v e r. Nu beva he quad Hx, q H de pue q, v, r, dus ook p omda p qr. Omda u op ee korse pad va p aar x lig e u H, lig u ook i he quad Hx, q H. We hebbe dus wee pue i ee quad op afsad 3 va elkaar, ee srijdigheid. We kue u ee desig cosruere. De pue zij de pue i A e de blokke zij de doorsedes va A me quads Q die we cosruere als doorsede va H me ee hex da x beva, e zoals i he bewijs va he vorige lemma. Ee pu z i A is ooi adjace aa ee ader pu ui A, dus zulke doorsedes zulle seeds deel zij va ee ovoïde i Q. Er zij gee volledige reche beva i Q\A, omda we aders e zoals i he bewijs hierbove wee pue bekome i Q op afsad 3 va elkaar. We besluie da elke reche i Q door ee pu z Q\A pue beva va A. Hierui volg u da A Q ee ovoïde is va Q. Omda wee pue ee ovoïde bepale, e ee ovoïde 1 + s pue beva, bekome we he Seiersyseem S, s + 1, A. We eme u ee reguliere schierachhoek me parameers s,, 3, 4 e s > 1, > 0. Sel H ee vas hex e x ee vas pu me dx, H. We defiiëre de volgede verzamelige A, B, B 0, B 1, B, C me respecievelijke grooes a, b, b 0, b 1, b, c. A : Γ x H, B : Γ 3 x H, B 0 : {y B Γ 1 y A }, B 1 : {y B Γ 1 y A 1}, B : {y B Γ 1 y A + 1}, C : Γ 4 x H. Als we u he aaal pue va he hex elle, zie we da a + b 0 + b 1 + b + c v s s 3 + s

Het effectief tarief van de transactiekosten op de aankoop van de eigen zelfbewoonde woning

Het effectief tarief van de transactiekosten op de aankoop van de eigen zelfbewoonde woning He effecief arief va de rasaciekose op de aakoop va de eige woig Seupu Beleidsreleva oderzoek Besuurlijke Orgaisaie Vlaadere Spoor Fiscaliei ber.brys@hoge.be He effecief arief va de rasaciekose op de aakoop

Nadere informatie

Uitwerkingen toets 11 juni 2011

Uitwerkingen toets 11 juni 2011 Uitwerkige toets 11 jui 2011 Opgave 1. Laat 2 e k 1 gehele getalle zij. I ee lad zij stede e tusse elk paar stede is ee busverbidig i twee richtige. Laat A e B twee verschillede stede zij. Bewijs dat het

Nadere informatie

Periodiciteit bij breuken

Periodiciteit bij breuken Periodiciteit bij breuke Keuzeodracht voor wiskude Ee verdieede odracht over eriodieke decimale getalle, riemgetalle Voorkeis: omrekee va ee breuk i ee decimale vorm Ileidig I deze odracht leer je dat

Nadere informatie

Recursie van Poincaré-reeksen

Recursie van Poincaré-reeksen Recursie va Poicaré-reekse Joachim de Rode 3 augusus 2 Bachelorscripie Begeleidig: dr Joche Heiloh KdV Isiuu voor wiskude Faculei der Nauurweeschappe, Wiskude e Iformaica Uiversiei va Amserdam Samevaig

Nadere informatie

Trigonometrische functies

Trigonometrische functies Trigoometrische fucties Ileidig De meest gebruikelijke defiitie va de trigoometrische fucties cos e si berust op meetkudige cocepte (cirkel, hoek, driehoeke etc.) die buite het bestek va de aalyse valle.

Nadere informatie

Fourierreeksen. Calculus II voor S, F, MNW. 14 november 2005

Fourierreeksen. Calculus II voor S, F, MNW. 14 november 2005 Fourierreekse Calculus II voor S, F, MNW. 14 ovember 2005 Deze tekst is gedeeltelijk gebaseerd op het Aalyse BWI I dictaat e op aatekeige va Alistair Vardy. 1 Ileidig Het is vaak belagrijk ee gegeve fuctie

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde B vwo 2010 - II

Eindexamen wiskunde B vwo 2010 - II Eideame wiskude B vwo 200 - II Sijde met ee hoogtelij Op ee cirkel kieze we drie vaste pute, B e C, waarbij lijstuk B gee middellij is e put C op de kortste cirkelboog B ligt. Ee put doorloopt dat deel

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 Logaritmen en groei. Kern 1 Groeitijden

Hoofdstuk 3 Logaritmen en groei. Kern 1 Groeitijden Uiwerkige Wiskude A Newerk VWO 6 Hoofdsuk Logarime e groei www.uiwerkigesie.l Hoofdsuk Logarime e groei Ker Groeiijde a Op = 0 geld voor eide formules da H = 0. log8 H = 0 = 0 8 = 80. Da is ah keer zo

Nadere informatie

UITWERKINGEN TOETS TRAININGSKAMP. Valkenswaard, 10 juni 2006

UITWERKINGEN TOETS TRAININGSKAMP. Valkenswaard, 10 juni 2006 UITWERKINGEN TOETS TRAININGSKAMP Valkeswaard, 0 jui 006 Opgave. Als we ee verzamelig pute i de ruimte hebbe, moge we ee put va de verzamelig spiegele i ee ader put va de verzamelig e het beeld hierva toevoege

Nadere informatie

Overzicht. Inleiding. Classificatie. NP compleetheid. Algoritme van Johnson. Oplossing via TSP. Netwerkalgoritme. Job shop scheduling 1

Overzicht. Inleiding. Classificatie. NP compleetheid. Algoritme van Johnson. Oplossing via TSP. Netwerkalgoritme. Job shop scheduling 1 Overzich Inleiding Classificaie NP compleeheid Algorime van Johnson Oplossing via TSP Newerkalgorime Job shop scheduling 1 Inleiding Gegeven zijn Machines: M 1,,..., M m Taken: T 1, T 2,... T n Per aak

Nadere informatie

Polynomen groep 2. Trainingsweek, juni Complexe nulpunten. Een polynoom is van de vorm P (x) = n

Polynomen groep 2. Trainingsweek, juni Complexe nulpunten. Een polynoom is van de vorm P (x) = n Polyome groep 2 Traiigsweek, jui 2009 Complexe ulpute Ee polyoom is va de vorm P (x) = i=0 a ix i, met coëfficiëte a 0, a 1,..., a, die uit ee gegeve verzamelig kome (meestal Z of R). Als alle coëfficiëte

Nadere informatie

x 4,60en y 6,22. Dus de maximale gemiddelde winst is 6,22 euro per mat. Er worden dan 460matten per week geproduceerd. dw dq

x 4,60en y 6,22. Dus de maximale gemiddelde winst is 6,22 euro per mat. Er worden dan 460matten per week geproduceerd. dw dq 15 Differeie«re bladzijde178 16 a dw dq ˆ 1,5q2 8,25q W 550mae per week, dus q ˆ 5,5 dw dq ˆ 1,5 5,5 2 8,25 5,5 ˆ 0 qˆ5,5 Ui de sches volg da W maimaal is voor q ˆ 5,5. W ma ˆ 0,5 5,5 3 4,125 5,5 2 10

Nadere informatie

n n n bedoelen we uiteraard dat n N : 0 f x divergeert naar + of.

n n n bedoelen we uiteraard dat n N : 0 f x divergeert naar + of. Limiete Defiities a Limiet voor a I het hoofdstuk ratioale fucties i het begi va dit schooljaar zage we reeds dat zulke fucties soms perforatiepute hebbe De fuctiewaarde i zo put bestaat iet, maar de grafiek

Nadere informatie

Elektrificering van een (bestaande) fiets, wat globale berekeningen

Elektrificering van een (bestaande) fiets, wat globale berekeningen Elekrificerig va ee (besaae) fies, wa globale berekeige Hieroer heb ik ee algemee uileg geaa va wa berekeige ie va belag zij voor ee elekrificaie va ee fies. Voor e helerhei e uileg zij wa perceages e

Nadere informatie

Ongelijkheden. IMO trainingsweekend 2013

Ongelijkheden. IMO trainingsweekend 2013 Ogelijkhede IMO traiigsweeked 0 Deze tekst probeert de basis aa te brege voor het bewijze va ogelijkhede op de IMO. Het is de bedoelig om te bewijze dat ee bepaalde grootheid (ee uitdrukkig met ee aatal

Nadere informatie

C. von Schwartzenberg 1/8. 1b Bij situatie II is er sprake van een evenredig verband. bij p = 12,50 hoort q = 6500. W is evenredig met S,

C. von Schwartzenberg 1/8. 1b Bij situatie II is er sprake van een evenredig verband. bij p = 12,50 hoort q = 6500. W is evenredig met S, G&R havo A eel C vo Schwarzeberg 1/8 1a Bij I wor y vier keer zo klei (us he viere eel) ; bij II wor y (precies als ) ook vier keer zo groo 1b Bij siuaie II is er sprake va ee evereig verba a (rech)evereig

Nadere informatie

7.9. Inhomogene lineaire stelsels. We keren nu weer terug naar de situatie

7.9. Inhomogene lineaire stelsels. We keren nu weer terug naar de situatie 79 Inhomogene lineaire selsels We keren nu weer erug naar de siuaie x ( A(x( + g(, ( waarbij A( een (n n-marix is en g( een vecor me n coördinaen Vergelijkbaar me de heorie voor gewone lineaire differeniaalvergelijking

Nadere informatie

Complexe getallen. c(a+ib)=ca+i(cb) id(a+ib)=i(ad)+i 2 (bd)=(-bd)+i(ad) (a+ib)(c+id)=ac+i(ad)+i(bc)+i 2 (bd)= ac-bd+i(ad+bc)

Complexe getallen. c(a+ib)=ca+i(cb) id(a+ib)=i(ad)+i 2 (bd)=(-bd)+i(ad) (a+ib)(c+id)=ac+i(ad)+i(bc)+i 2 (bd)= ac-bd+i(ad+bc) . Ileidig: Complexe getalle I de wiskude stelt zich het probleem dat iet bestaat voor de reële getalle of dat de vergelijkig x + 0 gee reële ulpute heeft. Om dit euvel op te losse werd het getal i igevoerd

Nadere informatie

opgave Opgave Bepaal de convergentiestralen van de volgende machtreeksen: (n + 1)! n! = lim n = lim (n + 1)!/(2n + 2)! n!/(2n)!

opgave Opgave Bepaal de convergentiestralen van de volgende machtreeksen: (n + 1)! n! = lim n = lim (n + 1)!/(2n + 2)! n!/(2n)! opgave 7 7 Bepaal de covergetiestrale va de volgede machtreekse: a!z ; b! (! z ; c 3 z! ; d z! a Zij a!, da lim ( +!! ( +, dus R 0 b Zij a!, da (! lim ( +!/( +!!/(! ( + 0, dus R c Zij a 3, da! lim 3 +

Nadere informatie

Bass eenheden in ZG.

Bass eenheden in ZG. Bass eehede i ZG. 2 Hoofdstuk 1 Bass eehede 1.1 Cyclotoische eehede i Z(ɛ ) Als G ee abelse groep is, da zij de bicyclische eehede i ZG alleaal triviaal. We oete i die situatie dus op zoek gaa aar adere

Nadere informatie

1. Symmetrische Functies

1. Symmetrische Functies Algebra III 1 1. Symmetrische Fucties permutatios sot la metaphysique des équatios Lagrage*, 1771 I dit hoofdstuk bestudere we de ivariate va de werkig va de symmetrische groep S op polyoomrige i variabele.

Nadere informatie

Dit geeft ee voorwaarde die slechts afhagt va de begiwaarde va de `basisoplossige' (bij (3) is die voorwaarde a b a b 0). Hoe ka me twee lieair oafhak

Dit geeft ee voorwaarde die slechts afhagt va de begiwaarde va de `basisoplossige' (bij (3) is die voorwaarde a b a b 0). Hoe ka me twee lieair oafhak Lesbrief 5 Recurreties e ogelijkhede Recursief gedefiieerde rije Er zij getallerije {a } die voldoe aa ee recurrete betrekkig va de vorm a +k = f(a +k ;a +k ;:::;a ) voor = ; ;:::, waardoor de + k-de term

Nadere informatie

Opgaven OPGAVE 1 1... OPGAVE 2. = x ( 5 stappen ). a. Itereer met F( x ) = en als startwaarden 1 en 100. 100...

Opgaven OPGAVE 1 1... OPGAVE 2. = x ( 5 stappen ). a. Itereer met F( x ) = en als startwaarden 1 en 100. 100... Opgave OPGAVE 1 a. Itereer met F( ) = e als startwaarde 1 e 1. 16 1............... 16 1............... b. Stel de bae grafisch voor i ee tijdgrafiek. c. Formuleer het gedrag va deze bae. (belagrijk is

Nadere informatie

Videoles Discrete dynamische modellen

Videoles Discrete dynamische modellen Videoles Discrete dyamische modelle Discrete dyamische modelle Orietatie Algebraisch Algebraisch/ umeriek Numeriek Maak de volgede rijtjes af: Puzzele met rijtjes a. 2 4 6 8 10 - b. 1 2 4 8 16 - c. 1 2

Nadere informatie

Dus n n (a + b) n = a n + a n 1 b + heet een binomiaalcoëfficiënt (uitspraak n boven k ). Newton vond de

Dus n n (a + b) n = a n + a n 1 b + heet een binomiaalcoëfficiënt (uitspraak n boven k ). Newton vond de CONTINUE WISKUNDE: BINOMIUM VAN NEWTON EN RECURRENTE BETREKKINGEN Het Biomium va Newto Het Biomium va Newto is ee uitdruig voor a + b), waarbij a e b willeeurige getalle zij, e ee atuurlij getal I deze

Nadere informatie

Rijen. 6N5p

Rijen. 6N5p Rije 6N5p 0-03 Rije Ileidig I de wiskude werke we vaak met formules e/of fucties die elke mogelijke waarde aa kue eme. Als bijvoorbeeld f( x) = 5x + 5x 3, da ku je voor x (bija) elke waarde ivulle e ka

Nadere informatie

Een meetkundige constructie van de som van een meetkundige rij

Een meetkundige constructie van de som van een meetkundige rij Ee meetkudige costructie va de som va ee meetkudige rij [ Dick Kliges ] Iets verder da Euclides deed Er wordt door sommige og wel ees gedacht dat Euclides (hij leefde rod 300 v. Chr.) allee over meetkude

Nadere informatie

Examen HAVO. wiskunde A. tijdvak 2 woensdag 19 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen HAVO. wiskunde A. tijdvak 2 woensdag 19 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Exame HAVO 2013 tijdvak 2 woesdag 19 jui 13.30-16.30 uur wiskude A Bij dit exame hoort ee uitwerkbijlage. Dit exame bestaat uit 21 vrage. Voor dit exame zij maximaal 80 pute te behale. Voor elk vraagummer

Nadere informatie

12 Kansrekening. 12.1 Kansruimten WIS12 1

12 Kansrekening. 12.1 Kansruimten WIS12 1 WIS12 1 12 Kasrekeig 12.1 Kasruimte Kasmaat Ee experimet is ee hadelig of serie hadelige met ee of meer mogelijke resultate uitkomste geoemd). De uitkomsteruimte, die we steeds zulle aageve met Ω, is de

Nadere informatie

1) Complexe getallen - definitie

1) Complexe getallen - definitie Complexe getalle ) Complexe getalle - defiitie a) Meetkudige betekeis va het getal i Als je ee reëel getal met ee ader reëel getal vermeigvuldigt, wordt zij afstad tot de oorsprog met dit getal vermeigvuldigd

Nadere informatie

Hoofdstuk 4. Opdracht 4.16. Algemene oplossing: Algemene oplossing: n 1 1 2 n 1 7/2. Algemene oplossing: + = + ( ) Algemene oplossing: Opdracht 4.

Hoofdstuk 4. Opdracht 4.16. Algemene oplossing: Algemene oplossing: n 1 1 2 n 1 7/2. Algemene oplossing: + = + ( ) Algemene oplossing: Opdracht 4. Hoofdsuk Opdrch.6 k x + xk = = r = Algemee oplossig: k r xk = + xk = + / k xk = + k 9 7 x = x + 7 x + x = 7 x x = + + + 7 = r = Algemee oplossig: r 7/ x = + x = + / x = 7 c α α ( α α ) x = x x x x = x

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 - Recursie en differenties

Hoofdstuk 6 - Recursie en differenties Hoofdsuk 6 - Recursie e differeies ladzijde 54 V-a ; ; ; 7 ; 8 ; 4 ; 7 ; 0 ; 7 ; 4 ; ; ; 5 ; 8 ; ;,5 ; 5 ; 6,5 ; 8 ;,5 ; ; 400 ; 00 ; 00 ; 50 ; 5 ;,5 ; 6,5 ; Rij : ieuwe waarde = oude waarde Rij : ieuwe

Nadere informatie

151 Universele eigenschappen voor algebra 3; 2015/02/08

151 Universele eigenschappen voor algebra 3; 2015/02/08 151 Uiversele eigeschappe voor algebra 3; 2015/02/08 I het dagelijks leve make we vaak gebruik va apparate, zoals bijvoorbeeld auto s e computers, zoder dat we wete hoe die precies i elkaar zitte e hoe

Nadere informatie

Losse sokken. Inleiding. Hoe ik sokken opvouw. 42 Losse sokken

Losse sokken. Inleiding. Hoe ik sokken opvouw. 42 Losse sokken Jurje Bos heef ee eigeziige maier va he opvouwe va zij sokke: radom er ee ui de wasmad eme, kijke of er ee bijpassede sok op schoo lig, zo ie: sok erbij, zowel: vouwe maar. Ee werkwijze als deze lever

Nadere informatie

Deel 2. Basiskennis wiskunde

Deel 2. Basiskennis wiskunde Deel 2. Basiskennis wiskunde Vraag 26 Definieer de funcie f : R R : 7 cos(2 ). Bepaal de afgeleide van de funcie f in he pun 2π/2. (A) f 0 ( 2π/2) = π (B) f 0 ( 2π/2) = 2π (C) f 0 ( 2π/2) = 2π (D) f 0

Nadere informatie

HET BELANG VAN. Vragen Tijdens de voordracht op 14 augustus 2007 hebben we de volgende vragen besproken.

HET BELANG VAN. Vragen Tijdens de voordracht op 14 augustus 2007 hebben we de volgende vragen besproken. HET BELANG VAN KP HART Vrage Tijdes de voordracht op augustus 007 hebbe we de volgede vrage besproke. Hoe ku je izie dat ee vierkat, bij gegeve omtrek, de rechthoek met de maximale oppervlakte is? Hoe

Nadere informatie

We kennen in de wiskunde de volgende getallenverzamelingen:

We kennen in de wiskunde de volgende getallenverzamelingen: Masteropleidig Fiacial Plaig Kwatitatieve Methode Relevate wiskude We kee i de wiskude de volgede getalleverzamelige: De atuurlijke getalle: N = {0,,,,4, } De gehele getalle: Z = {, -,-,-,0,,,, } (egels:

Nadere informatie

Oefeningen Analyse II

Oefeningen Analyse II ste Bachelor Igeieursweteschappe ste Bachelor Natuurkude/Wiskude Academiejaar 27-28 9 jui 28 Oefeige Aalyse II. Ee lichaam bove het xy-vlak met willekeurige hoogte wordt lags oder begresd door de cirkel

Nadere informatie

1. Hebben de volgende rijen een limiet, en zo ja, bepaal die dan: (i) u n = sin(πn) (d) u n = cos(2πn) (l) u n = log n

1. Hebben de volgende rijen een limiet, en zo ja, bepaal die dan: (i) u n = sin(πn) (d) u n = cos(2πn) (l) u n = log n Hoofdstuk 1 Limiet va ee rij 1.1 Basis 1. Hebbe de volgede rije ee iet, e zo ja, bepaal die da: (a) 1,, 3, 4, 5, 6, 7, 8,... (b) 1, 4, 9, 16, 5, 36, 49,... (c) 1, 8, 7, 64, 15,... (d) u = ( 1) (e) u =

Nadere informatie

Exponentiële functies. Introductie 145. Leerkern 145

Exponentiële functies. Introductie 145. Leerkern 145 Ope Ihoud Uiversiei leereeheid 5 Wiskude voor milieuweeschappe Expoeiële fucies Iroducie 5 Leerker 5 De grafiek va ee groeifucie 5 Terug i de ijd: egaieve expoee 8 Tijdseehede dele: gebroke expoee 5 De

Nadere informatie

Vuilwaterafvoersystemen voor hoogbouw

Vuilwaterafvoersystemen voor hoogbouw Vuilwaterafvoersysteme voor hoogbouw 1.2 Vuilwaterafvoersysteme voor hoogbouw Nu er steeds hogere e extremere gebouwe otworpe worde, biedt ee ekelvoudig stadleidigsysteem de mogelijkheid om gemakkelijker

Nadere informatie

PROEFEXAMEN SOCIALE STATISTIEK November 2009 REEKS 1

PROEFEXAMEN SOCIALE STATISTIEK November 2009 REEKS 1 PROEFEXAMEN SOCIALE STATISTIEK November 009 REEKS Score /5. ( pute) Beatwoord volgede vraag aa de had va oderstaade SPSSoutput: Omcirkel de juiste waarde voor A e voor B als je weet dat deze verdelig bereked

Nadere informatie

digitale signaalverwerking

digitale signaalverwerking digiale signaalverwerking deel 2: sampling en digiale filerechniek Hoewel we de vorige keer reeds over he samplen van signalen gesproken hebben, komen we daar nu op erug, om de ermee samenhangende effecen

Nadere informatie

Krommen in het platte vlak

Krommen in het platte vlak Krommen in he plae vlak 1 Een komee beschrijf een baan om de zon. We brengen een assenselsel aan in he vlak van de baan van de komee, me de zon als oorsprong. Als eenheid in he assenselsel nemen we de

Nadere informatie

7.9. Inhomogene lineaire stelsels. We keren nu weer terug naar de situatie

7.9. Inhomogene lineaire stelsels. We keren nu weer terug naar de situatie 79 Inhomogene lineaire selsels We keren nu weer erug naar de siuaie x ( A(x( + g(, ( waarbij A( een (n n-marix is en g( een vecor me n coördinaen Vergelijkbaar me de heorie voor gewone lineaire differeniaalvergelijking

Nadere informatie

Een toelichting op het belang en het berekenen van de steekproefomvang in marktonderzoek.

Een toelichting op het belang en het berekenen van de steekproefomvang in marktonderzoek. 006 Wolters-Noordhoff bv Groige/Houte De steekproefomvag Ee toelichtig op het belag e het berekee va de steekproefomvag i marktoderzoek. Ihoud 1 Ileidig Eerst ekele defiities 3 Steekproefomvag e respose

Nadere informatie

2.6 De Fourierintegraal

2.6 De Fourierintegraal 2.6 De Fourieritegraal We vertrekke va de Fourierreeks i complexe vorm: voor g : [ π,π] C kue we schrijve met g(t) α e it, α 1 Z π g(t)e it dt. 2π π We herschrijve deze formules eerst voor ee fuctie f

Nadere informatie

Uitwerkingen huiswerk week 7

Uitwerkingen huiswerk week 7 Lieaire algebra ajaar 008 Uitwerkige huiswerk week 7 Opgave 5 Ee -matrix va de vorm 1 a 1 a 1 a 1 a a a A 1 a 3 a 3 a 1 a a a 1 a1 1 a 1 3 a3 1 a 1 heet ee Vadermode matrix Laat zie dat det A 1 i

Nadere informatie

1 Inleidende begrippen

1 Inleidende begrippen 1 Inleidende begrippen 1.1 Wanneer is een pun in beweging? Leg di ui aan de hand van een figuur. Rus en beweging (blz. 19) Figuur 1.1 Een pun in beweging 1.2 Wanneer is een pun in rus? Leg di ui aan de

Nadere informatie

Rijen met de TI-nspire vii

Rijen met de TI-nspire vii Rije met de TI-spire vii De tore va Pisa Me laat ee bal valle vaaf de tore va Pisa(63m hoog) Na elke keer stuitere haalt de bal og ee vijfde va de voorgaade hoogte. Gevraagd zij: a) De hoogte a de e keer

Nadere informatie

PARADOXEN 9 Dr. Luc Gheysens

PARADOXEN 9 Dr. Luc Gheysens PARADOXEN 9 Dr Luc Gheyses LIMIETEN, AFGELEIDEN EN INTEGRALEN: ENKELE MERKWAARDIGE VERHALEN Ileidig: verhale over ifiitesimale Ee ifiitesimaal (of ifiitesimaal kleie waarde) is ee object dat mi of meer

Nadere informatie

Dit tentamen bestaat uit 5 opgaven, die nagenoeg even zwaar beoordeeld zullen worden.

Dit tentamen bestaat uit 5 opgaven, die nagenoeg even zwaar beoordeeld zullen worden. Maeriaalmodellen Faculei : Werkuigbouwkunde Daum : 18 augusus 1997 Tijd : 9.00-12.00 uur Di enamen besaa ui 5 opgaven, die nagenoeg even zwaar beoordeeld zullen worden. Eerse-jaars sudenen maken de muliple-choice

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde B vwo 2010 - II

Eindexamen wiskunde B vwo 2010 - II Eidexame wiskude B vwo 200 - II Formules Vlakke meetkude Verwijzige aar defiities e stellige die bij ee bewijs moge worde gebruikt zoder adere toelichtig. Hoeke, lije e afstade: gestrekte hoek, rechte

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 Exponentiële functies

Hoofdstuk 3 Exponentiële functies Havo B deel Uiwerkingen Moderne wiskunde Hoofdsuk Eponeniële funies ladzijde 6 V-a Door zih in weeën e delen vermenigvuldig he aanal aeriën per ijdseenheid zih seeds me een faor is de eginhoeveelheid,

Nadere informatie

Uitwerkingen Toets 1 IEEE, Modules 1 en 2

Uitwerkingen Toets 1 IEEE, Modules 1 en 2 Uiwerkingen Toes IEEE, Modules en Daum: 9 sepember 007 Tijd: 0.40.0 (90 minuen) Opgave I) Di is een warmmakerje. In woorden is V is de serieschakeling van, en (de parallelschakeling van 3 en 4) of V =

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO

Correctievoorschrift VWO Correcievoorschrif VWO 009 ijdvak wiskunde A, He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor de beoordeling

Nadere informatie

7.1 Recursieve formules [1]

7.1 Recursieve formules [1] 7.1 Recursieve formules [1] Voorbeeld: 8, 12, 16, 20, 24, is ee getallerij. De getalle i de rij zij de terme. 8 is de eerste term (startwaarde, u 0 ) 12 is de tweede term (u 1 ) 24 is de vijfde term (u

Nadere informatie

3) Homogene coördinaten het projectieve vlak

3) Homogene coördinaten het projectieve vlak 3) Homogene coördinaen he projecieve vlak a) Homogene coördinaen van een pun Homogene coördinaen van punen in he affiene vlak Voor een pun P me caresische coördinaen x, in he affiene vlak noemen we elk

Nadere informatie

Tentamen WISN102 Wiskundige Technieken 2 Do 2 feb :30 11:30

Tentamen WISN102 Wiskundige Technieken 2 Do 2 feb :30 11:30 Normering Tenamen WISN12 Wiskundige Technieken 2 Do 2 feb 217 8:3 11:3 voor 4 p vragen (andere vragen naar rao: 4p Goed begrepen en goed uigevoerd me voldoende oeliching, evenueel enkele onbelangrijke

Nadere informatie

Lineaire Algebra en Voortgezette Analyse

Lineaire Algebra en Voortgezette Analyse Lieaire Algebra e Voortgezette Aalyse Rise Poortiga Lieaire Algebra e Voortgezette Aalyse 01 Rise Poortiga ISBN 978908181518 NUR 918 http://www.risepoortiga.l Niets uit deze uitgave mag worde verveelvoudigd,

Nadere informatie

Convergentie, divergentie en limieten van rijen

Convergentie, divergentie en limieten van rijen Covergetie, divergetie e limiete va rije TI-spire e rije 7N5p GGHM 22-23 Eigeschappe rekekudige rij b = begiwaarde v = verschil tusse twee opeevolgede terme recursieve formule: u = u + v met u = b directe

Nadere informatie

Analyse 2 - SAMENVATTING

Analyse 2 - SAMENVATTING Aalyse 2 - SAMENVATTING willem va ravestei ihoudsopgave 01. Rije, eigeschappe e stellige 02. Deelrije, Cauchy, meetkudige e telescopische rij 03. Coverget of diverget? 04. Altererede rije e het wortelcriterium

Nadere informatie

Leon van den Broek, Maris van Haandel, Dolf van den Hombergh, Aafke Piekaar, Daan van Smaalen. Iddink voortgezet onderwijs bv, Postbus 14, 6710 BA Ede

Leon van den Broek, Maris van Haandel, Dolf van den Hombergh, Aafke Piekaar, Daan van Smaalen. Iddink voortgezet onderwijs bv, Postbus 14, 6710 BA Ede 7 Rekee Di hoofdsuk is edoeld ls vullig op he oek voor VWO wiskude B Ihoudsopgve 7 Rekee Breuke Worels 8 Rekee i de meekude Rekee i de ksrekeig 7 eerse vereerde eperimeele uigve, juli 008 Colofo 008 Sichig

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO. Wiskunde B1,2 (nieuwe stijl)

Correctievoorschrift VWO. Wiskunde B1,2 (nieuwe stijl) Wiskude B, (ieuwe stijl) Correctievoorschrift VWO Voorbereided Weteschappelijk Oderwijs 0 0 Tijdvak Izede scores Uiterlijk op jui de scores va de alfabetisch eerste vijf kadidate per school op de daartoe

Nadere informatie

Appendix A: De rij van Fibonacci

Appendix A: De rij van Fibonacci ppedix : De rij va Fiboacci Het expliciete voorschrift va de rij va Fiboacci We otere het het e Fiboaccigetal met F De rij va Fiboacci wordt gegeve door: F F F F 4 F F 6 F 7 F De volgede afleidig is gebaseerd

Nadere informatie

Handout bij de workshop Wortels van Binomen

Handout bij de workshop Wortels van Binomen Hadout bij de workshop Wortels va Biome Steve Wepster NWD 014 Verbeterde versie 1 Historische achtergrod Klassieke Griekse meetkude: I de klassieke Griekse meetkude zoals we die bijvoorbeeld bij Euclides

Nadere informatie

Hoofdpijndagboek. Neurologie

Hoofdpijndagboek. Neurologie Neurologie Hoofdpijdagboek Ileidig U heef me uw behaled ars of hoofdpijverpleegkudige afgesproke da u ee hoofdpijdagboek gaa bijhou. U heef al uileg gehad hoe u di moe doe. I ze folr zee we alles og ees

Nadere informatie

Uitwerkingen huiswerk week 7

Uitwerkingen huiswerk week 7 Lieaire algebra ajaar 009 Uitwerkige huiswerk week 7 Opgave 19. Ee -matrix va de vorm 1 a 1 a 1 a 1 a a a A = 1 a 3 a 3 a.... 1 a a a 1 a1 1 a 1 3 a3 1. a 1 heet ee Vadermode matrix. Laat zie dat det A

Nadere informatie

Discrete Tomografie op de Torus

Discrete Tomografie op de Torus Arthur Pijpers Discrete Tomografie op de Torus Bachelorscriptie, 13 jui 2013 Scriptiebegeleider: prof.dr. K.J. Bateburg Mathematisch Istituut, Uiversiteit Leide Ihoudsopgave 1 Ileidig 3 2 Basisresultate

Nadere informatie

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS Steekproefmodelle e ormaal verdeelde steekproefgroothede 6. Werktekst voor de leerlig Prof. dr. Herma Callaert Has Bekaert Cecile Goethals Lies Provoost Marc Vacaudeberg 1.

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO 2015

Correctievoorschrift VWO 2015 Correcievoorschrif VWO 205 ijdvak wiskunde C (pilo) He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor

Nadere informatie

1. Recursievergelijkingen van de 1 e orde

1. Recursievergelijkingen van de 1 e orde Recursievergelijkige va de e orde Rekekudige rije Het voorschrift va ee rekekudige rij ka gegeve wordt met de volgede recursievergelijkig: u = u + b Idie we deze vergelijkig i de vorm u = u u = b otere

Nadere informatie

Logaritmen, Logaritmische processen.

Logaritmen, Logaritmische processen. PERIODE Lineaire, Kwadraische en Exponeniele funcies. Logarimen. Logarimen, Logarimische processen. OPDRACHT 1 Gebruik je (G)RM voor de berekening van: 1) log 2) log 0 3) log 00 4) log 000 5) log 1 6)

Nadere informatie

C p n = C p (2000) Zet op de volgende uitdrukking gelijke noemer. 1 (p + 1)!n! + 1. (n + 1)!p! (a 3 2 a 2 )15

C p n = C p (2000) Zet op de volgende uitdrukking gelijke noemer. 1 (p + 1)!n! + 1. (n + 1)!p! (a 3 2 a 2 )15 Combiatieleer. (99 Op hoeveel maiere kue 8 studete verdeeld worde i groepe als elke groep uit mistes studet moet bestaa.. (99 Hoeveel terme elt ee homogee veelterm va graad 5 i 3 obepaalde x, y e, z? 3.

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 - Formules voor groei

Hoofdstuk 2 - Formules voor groei Moderne wiskunde 9e ediie Havo A deel Uiwerkingen Hoofdsuk - Formules voor groei bladzijde 00 V-a = 08, ; 870 08, ; 70 0, 8; 60 00 00 870 70 08,, gemiddeld 0,8 b De beginhoeveelheid is 00 en de groeifacor

Nadere informatie

Kansrekenen [B-KUL-G0W66A]

Kansrekenen [B-KUL-G0W66A] KU Leuve Kasrekee [B-KUL-G0W66A] Notities Tom Sydey Kerckhove Gestart 8 februari 2015 Gecompileerd 9 februari 2015 Docet: Prof. Tim Verdock Ihoudsopgave 1 Combiatoriek 2 1.1 Variaties..........................................

Nadere informatie

Buren en overlast. waar je thuis bent...

Buren en overlast. waar je thuis bent... Bure e overlast waar je thuis bet... Goed wooklimaat HEEMwoe vidt het belagrijk dat bewoers prettig woe i ee fije buurt. De meeste buurtbewoers kue het goed met elkaar vide. Soms gaat het sameleve i ee

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Stein F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, juni 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k S t e i

Nadere informatie

Praktische opdracht: Complexe getallen en de Julia-verzameling

Praktische opdracht: Complexe getallen en de Julia-verzameling Praktische opdracht: Complexe getalle e de Julia-verzamelig Auteur: Wiebe K. Goodijk, Zerike College Hare Beodigde Voorkeis: 1 = i Het complexe vlak. Notatie: z = a + bi of z = r(cosϕ + i si ϕ) Regel va

Nadere informatie

1. Gegeven is het polynoom P (z) = z 4 + 4z 3 + 6z 2 + 4z + 5 met z C.

1. Gegeven is het polynoom P (z) = z 4 + 4z 3 + 6z 2 + 4z + 5 met z C. Radboud Uiversiteit Tetame Calculus A NWI-WP5 ovember 7, 5.45 8.45 Het gebruik va ee rekemachie/gr, telefoo, boek, aatekeige e.d. is iet toegestaa. Geef precieze argumete e atwoorde. Zorg dat uw redeerige

Nadere informatie

Betrouwbaarheidsintervallen

Betrouwbaarheidsintervallen tatistiek voor Iformatiekude, 005 Les 3 Betrouwbaarheidsitervalle I de vorige les hebbe we era gekeke hoe we groothede va ee populatie met behulp va steekproeve kue schatte. We hebbe daarbij gezie dat

Nadere informatie

Wat is een training? Het doel van een trainingssessie is om met het team en de spelers vastgestelde doelstellingen te bereiken.

Wat is een training? Het doel van een trainingssessie is om met het team en de spelers vastgestelde doelstellingen te bereiken. Wa is een raining? He doel van een rainingssessie is om me he eam en de spelers vasgeselde doelsellingen e bereiken. De doelselling van de raining bepaal de inhoud van de rainingssessie. De keuze van de

Nadere informatie

Equidistributie en ergodiciteit

Equidistributie en ergodiciteit Equidistributie e ergodiciteit Michiel Lieftik, Wouter Rieks, Mike Daas 9 december 207 Ileidig Beschouw ee situatie waari me ee grote verzamelig umerieke data tot zij beschikkig heeft Ee vraag die me zich

Nadere informatie

De speler die begint mag in zijn eerste beurt niet alle stenen pakken.

De speler die begint mag in zijn eerste beurt niet alle stenen pakken. Nim Het spel: Op tafel ligt ee stapel stee (meer da éé). Twee spelers eme om beurte stee va de stapel. De speler die begit mag i zij eerste beurt iet alle stee pakke. De speler die aa de beurt is mag iet

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B1. tijdvak 1 woensdag 16 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen VWO. wiskunde B1. tijdvak 1 woensdag 16 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Exame VW 007 tijdvak woesdag 6 mei.0-6.0 uur wiskude B Bij dit exame hoort ee uitwerkbijlage. Dit exame bestaat uit 0 vrage. Voor dit exame zij maximaal 8 pute te behale. Voor elk vraagummer staat hoeveel

Nadere informatie

Amber, 13 jr: Steenbok Shopaholic Weet wat ze wil Goed in atletiek Favo kleur Blauw

Amber, 13 jr: Steenbok Shopaholic Weet wat ze wil Goed in atletiek Favo kleur Blauw Me dak aa: www.brossois.l (schoee) e www.eoioby.l (kledig), www.sheilasbroodjes-iere.l (dae lek). Seciale dak aa Frak Nagegaal. foosri e o Sh ké MUD, 13 jr: Weegschaal Shoaholic Ka ooi kieze Goed i ekee

Nadere informatie

Uitslagen voorspellen

Uitslagen voorspellen Eindexamen vwo wiskunde A pilo 04-I Vraag Anwoord Scores Uislagen voorspellen maximumscore 3 De afsand ussen Wilders en Thieme is 4 De conclusie: nie meer dan wee maal zo groo maximumscore 3 Bij gelijke

Nadere informatie

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS. Verklarende statistiek. 6. Proporties. Werktekst voor de leerling. Prof. dr. Herman Callaert

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS. Verklarende statistiek. 6. Proporties. Werktekst voor de leerling. Prof. dr. Herman Callaert VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS Verklarede statistiek 6. Werktekst voor de leerlig Prof. dr. Herma Callaert Has Bekaert Cecile Goethals Lies Provoost Marc Vacaudeberg 1. Ee ieuwe aam voor ee gekede grootheid...2

Nadere informatie

Het Noethertheorema. Scoop oktober Noethertheorema. Paul Friedel

Het Noethertheorema. Scoop oktober Noethertheorema. Paul Friedel Noeherheorema Scoop okober 2003 Paul Friedel He Noeherheorema Welke auurkudesude heef er ie va he Noeherheorema gehoord? Er word op geheimziige oo over gesproke door docee die, als he erop aakom, ooi verelle

Nadere informatie

Evaluatie pilot ipad onder docenten

Evaluatie pilot ipad onder docenten Evaluatie pilot ipad oder docete Oderwerp equête Geëquêteerde Istellig Evaluatie pilot ipad Docete OSG Sigellad locatie Drachtster Lyceum Datum aamake equête 19-06-2012 Datum uitzette equête 21-06-2012

Nadere informatie

Vrije Universiteit Brussel Faculteit Toegepaste Wetenschappen T ENE BRA S. Lineaire algebra. S. Caenepeel

Vrije Universiteit Brussel Faculteit Toegepaste Wetenschappen T ENE BRA S. Lineaire algebra. S. Caenepeel VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL Vrije Uiversiteit Brussel Faculteit Toegepaste Weteschappe SCI EN T I A V INCERE T ENE BRA S Lieaire algebra S. Caeepeel Syllabus bij de cursus Algebra e meetkude Eerste Kadidatuur

Nadere informatie

de oplossingen zijn van d d 1 = 0. Hoofdvraag 7. Als de lenge van de zijde van een vijfhoek 1 is, dan heeft de diagonaal als lengte

de oplossingen zijn van d d 1 = 0. Hoofdvraag 7. Als de lenge van de zijde van een vijfhoek 1 is, dan heeft de diagonaal als lengte De Gulde Sede Ee project va begeleid zelfstadig lere i het vijfde jaar. Ee samewerkig tusse Sit Ja Berchmas i Westmalle, Spijker i Hoogstrate e Sit Jozef i Esse. Vrage Bladzijde 6. Too aa dat i ee petago

Nadere informatie

Blok 4 - Vaardigheden

Blok 4 - Vaardigheden Havo B deel Uiwerkingen Moderne wiskunde Blok - Vaardigheden bladzijde a domein en bereik b x = = = c Me behulp van onderdeel b en de grafiek: d Eers: log x = ofwel x = = Dan me behulp van de grafiek:

Nadere informatie

Deel A. Breuken vergelijken 4 ----- 12

Deel A. Breuken vergelijken 4 ----- 12 Deel A Breuke vergelijke - - 0 Breuke e brokke (). Kleur va elke figuur deel. Doe het zo auwkeurig mogelijk.. Kleur va elke figuur deel. Doe het telkes aders.. Kleur steeds het deel dat is aagegeve. -

Nadere informatie

Aanvullingen van de Wiskunde

Aanvullingen van de Wiskunde de Bachelor EIT Academiejaar -4 se semeser 8 januari 4 Aanvullingen van de Wiskunde. Gegeven een homogene lineaire parile differeniaalvergelijking van eerse orde: a x,, x n u x a n x,, x n u x n. a Wa

Nadere informatie

Onderzoeksverslag: Risicomarge van uitvaartverzekeraars: de kasstroommethode voor de schatting van toekomstige kapitaalvereisten.

Onderzoeksverslag: Risicomarge van uitvaartverzekeraars: de kasstroommethode voor de schatting van toekomstige kapitaalvereisten. Onderzoeksverslag: Risicomarge van uivaarverzekeraars: de kassroommehode voor de schaing van oekomsige kapiaalvereisen. Aueurs: Dr. P. Bors AAG & M. Bors MSc Daum: Sepemr 2018 Inhoud 1. Inleiding... 2

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B. tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen VWO. wiskunde B. tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Eame VWO 200 tijdvak 2 woesdag 23 jui 3.30-6.30 uur wiskude B Bij dit eame hoort ee uitwerkbijlage. Dit eame bestaat uit 7 vrage. Voor dit eame zij maimaal 80 pute te behale. Voor elk vraagummer staat

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 - Overige verbanden

Hoofdstuk 2 - Overige verbanden Hoofdsuk - Overige verbanden bladzijde < a D 4 4,, 8 dus heef de vergelijking 4p p +, geen oplossingen en zijn er geen snijpunen van de grafiek me de horizonale as. b 4p p +,, p 4p p of p 4 + c Voor p

Nadere informatie

Examen beeldverwerking 10/2/2006

Examen beeldverwerking 10/2/2006 Richlijnen Examen beeldverwerking 10/2/2006 Di is een gesloen boek examen. Communicaieapparauur en beschreven of bedruk papier of andere voorwerpen zijn dus nie oegelaen. Schrijf je naam op elk blad. Schrijf

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B1. tijdvak 1 woensdag 16 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen VWO. wiskunde B1. tijdvak 1 woensdag 16 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Exame VW 007 tijdvak woesdag 6 mei.0-6.0 uur wiskude B Bij dit exame hoort ee uitwerkbijlage. Dit exame bestaat uit 0 vrage. Voor dit exame zij maximaal 8 pute te behale. Voor elk vraagummer staat hoeveel

Nadere informatie