Plan van aanpak; onderzoek Commissie Toekomst Accountancysector 1 februari Inleiding

Transcriptie

1 Plan van aanpak; nderzek Cmmissie Tekmst Accuntancysectr 1 februari Inleiding Op 1 januari 2019 is dr de minister van Financiën (hierna: de minister) de Cmmissie tekmst accuntancysectr (hierna: de cmmissie) ingesteld. De vrzitter en leden van de Cmmissie Tekmst Accuntancysectr, prf. mr. A.T. Ottw (vrzitter), prf. dr. E. Dijkgraaf, drs. M.E. de Vries RA., zijn benemd bij besluit van de minister van Financiën. De cmmissie heeft tt uiterlijk 31 december 2019 m aan de minister haar advies uit te brengen. Dit plan van aanpak beschrijft de wijze waarp de cmmissie vrnemens is haar nderzek in te richten. Het plan beschrijft achtereenvlgens het nderwerp van nderzek, de methdlgie en brnnen van infrmatie, de wijze waarp de cmmissie stakehlders bij haar nderzek zal betrekken en een tentatieve tijdsplanning. Aan dit plan van aanpak kunnen geen rechten wrden ntleend. De cmmissie hecht aan de betrkkenheid en inbreng van alle stakehlders bij de (uitkmsten van) haar nderzek. De cmmissie begt daarbij transparant te zijn ver de uitvering van haar werkzaamheden. Mede m die reden publiceert de cmmissie k dit plan van aanpak. 2. Het nderwerp van nderzek De pdracht; kwaliteit van de wettelijke cntrles De pdracht aan de cmmissie zals die in de instellingsregeling is gefrmuleerd, vrmt de kern van het nderzek van de cmmissie. Vlgens die regeling (artikel 3, eerste lid) heeft de cmmissie tt taak: Onderzek te den naar en te adviseren ver de vraag he de kwaliteit van wettelijke cntrles duurzaam verbeterd kan wrden, welke beleids- f wetswijzigingen daarvr wenselijk zijn en f die wijzigingen juridisch haalbaar zijn. De accuntancysectr bevindt zich p dit mment in een verandertraject. Dat verandertraject heeft vralsng niet aantnbaar geleid tt een duurzame verbetering van de wettelijke cntrles waardr mgelijk p termijn aanvullende maatregelen meten wrden genmen z wrdt in de telichting bij de instellingsregeling pgemerkt. Hierbij staat het maatschappelijk belang van de accuntantscntrle vrp: een nafhankelijk rdeel geven ver de financiële verantwrding zdat derden daarp mgen vertruwen. De pdracht aan de cmmissie mvat zwel de cntrle p zgenemde rganisaties van penbaar belang (OOB s) die wrdt uitgeverd dr de grte accuntantsrganisaties als de wettelijke cntrle p niet-oob s die k dr kleinere accuntantskantren wrdt uitgeverd. De pdracht aan de cmmissie is primair gericht p maatregelen die betrekking hebben p de kwaliteit van de wettelijke cntrle. Een accuntant kan k diensten verrichten znder dat daaraan een wettelijke accuntantscntrleverplichting ten grndslag ligt. De kwaliteit van dit type werkzaamheden valt buiten het bereik van de nderzekspdracht van de cmmissie. Structuur van de accuntancysectr 1

2 De in de taakpdracht genemde beleids- f wetswijzigingen ter verbetering van de kwaliteit van wettelijke cntrles vallen in twee categrieën uiteen: - wijzigingen die kunnen wrden gerealiseerd binnen de huidige structuur van de accuntancysectr, en - wijzigingen van de structuur van de accuntancysectr die in het maatschappelijk debat reeds zijn geagendeerd. De laatste categrie mvat nder meer de afzndering van de wettelijke cntrlepraktijk (het audit nly-mdel), de cntrle van publieke instellingen van verheidswege en het beleggen van de beneming van de externe accuntant bij een nafhankelijke derde partij (het intermediair-mdel). De cmmissie is gevraagd m in ieder geval deze mgelijke beleids- f wetswijzigingen in haar advies te betrekken. De cmmissie kan k andere structurele plssingen nderzeken die de kwaliteit van de wettelijke cntrles verbeteren. Thema s in de advisering De cmmissie is vervlgens in artikel 3, derde lid, van de instellingsregeling verzcht een viertal thema s bij haar advisering te betrekken. (i) (ii) (iii) (iv) Het betreft in de eerste plaats de bevindingen van de Autriteit Financiële Markten (hierna: AFM) uit het rapprt uit 2018 Kwetsbaarheden in de structuur van de accuntancysectr. In dat rapprt cncludeert de AFM nder meer dat er aanwijzingen zijn dat in de huidige structuur van de sectr meerdere brnnen van marktfalen beslten liggen die een negatieve invled kunnen hebben p de kwaliteit van de wettelijke cntrles die dr accuntants wrden verricht. Het betreft in de tweede plaats de internatinale cntext van de accuntancysectr, waarnder de marktstructuur en het Eurpese juridische kader. In dit verband wrdt de cmmissie k gevraagd m te kijken naar de haalbaarheid van eventuele beleids- f wetswijzigingen p natinaal f p Eurpees niveau. In de derde plaats dient de cmmissie k de effecten, zwel psitief als negatief, van eventuele beleids- f wetswijzigingen te nderzeken. Bij neveneffecten kan blijkens de telichting bijvrbeeld wrden gedacht aan het verrzaken van nieuwe prikkels van marktfalen f mgelijke gevlgen vr de beschikbaarheid van accuntants, zwel in de private als de publieke sectr. Ten vierde wrdt de cmmissie gevraagd m de prprtinaliteit van eventuele beleids- f wetswijzigingen vr de accuntancysectr en vr cntrlecliënten mee te wegen. Een prprtinaliteitstets vergt een berdeling van de verhuding tussen (de mvang van) het prbleem en de vrgestelde plssing (de evenredigheid) en in de mgelijkheid m met minder vergaande plssingen te vlstaan (ndzaak). Daarbij speelt tevens een rl welke mate van zekerheid er is f de vrgestelde maatregel (f maatregelen) inderdaad een plssing vrmt (vrmen) vr het prbleem en niet p zichzelf weer (nevenredige) negatieve gevlgen heeft. Z wijst de telichting bij de instellingsregeling p het effect van een begde kwaliteitsverhging p de ksten van de jaarrekeningcntrle en p de administratieve lasten. 3. Methdlgie en infrmatiebrnnen 2

3 De cmmissie zal als nderdeel van haar nderzek in ieder geval: - de aard en ernst van het kwaliteitsprbleem in de accuntancysectr vaststellen (zij zal daarbij vanuit verschillende perspectieven de kwaliteit bezien); - mgelijke beleids- en wetswijzigingen als plssing van dat prbleem identificeren, mede in de internatinale en Eurpese cntext; - de verhuding van de mgelijke beleids- en wetswijzigingen tt het prbleem berdelen; en, - inzicht verwerven en pnemen in de effecten van die beleids- en wetswijzigingen. De cmmissie zal bij haar nderzek de publieke taak van de accuntant als uitgangspunt nemen. Dit vlgt k uit de pdracht, p grnd waarvan het nderzek primair is gericht p maatregelen die betrekking hebben p de kwaliteit van de wettelijke cntrle. Dit betekent dat het nderzek van de cmmissie in wezen is gericht p beantwrding van de vraag he kan beter wrden gebrgd dat de accuntant p een adequate wijze det -vlgens de eigen standaarden van de berepsgrep- wat p grnd van zijn publieke taak van hem wrdt verlangd (de zgenemde prestatieklf). De vraag f de accuntant meer zu meten den dan thans p grnd van de publieke taak wrdt vereist (de zgenemde verwachtingsklf) f de vraag f de (publieke) taak van de accuntant zu meten wrden uitgebreid, vrmt niet de kern van het nderzek van de cmmissie. De cmmissie zal in haar nderzek nder meer de vlgende brnnen raadplegen : - Relevante wetenschappelijke literatuur ver de kwaliteit van wettelijke accuntantscntrle; - Onderzek van de AFM en andere tezichthuders p de accuntancysectr; - Publicaties van (vertegenwrdigende rganen van) de accuntancysectr; - Infrmatie uit gesprekken die de cmmissie zal veren met deskundigen en stakehlders (zie hiernder nader); en, - Onderzek dat de cmmissie zelf zal (laten) uitveren. Gesprekken De cmmissie zal gesprekken veren met deskundigen en stakehlders. De cmmissie zal in de eerste fase van haar nderzek riënterende gesprekken veren met institutinele en vertegenwrdigende partijen. De cmmissie zal in dit verband in ieder geval gesprekken veren met (vertegenwrdigers van) de AFM, de Mnitring Cmmissie Accuntancy, de Nederlandse Berepsrganisatie van Accuntants, gebruikers van de accuntantsverklaring (beleggers vertegenwrdigd dr de Vereniging vr Effectenbezitters en Eumedin),de Algemene Rekenkamer en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten/Interprvinciaal Overleg. Deze gesprekken zullen een infrmeel karakter hebben en van deze gesprekken zal geen verslag wrden gemaakt. Wel zal de cmmissie in haar eindrapprt een verzicht pnemen van de partijen waarmee een dergelijk gesprek is geverd. De cmmissie zal in de tweede fase van haar nderzek rndetafelgesprekken rganiseren met (natinale en internatinale) deskundigen en stakehlders. Deze gesprekken hebben enerzijds tt del de cmmissie nader te infrmeren ver bepaalde deelnderwerpen en anderzijds m stakehlders in staat te stellen hun visie p deze deelnderwerpen aan de cmmissie kenbaar te maken en daarver met de cmmissie en elkaar in gesprek te gaan. Van deze rndetafelgesprekken zal wel een verslag gemaakt wrden teneinde de cmmissie in staat te stellen in haar rapprt naar de (mgelijk geannimiseerde) inbreng van deelnemers te kunnen verwijzen. 3

4 In een latere fase zal de cmmissie nadere gesprekken veren met partijen, die zij daarte zal uitndigen. 4. Betrkkenheid van stakehlders bij het nderzek De cmmissie is vrnemens stakehlders, naast de hierbven genemde gesprekken, p de vlgende wijze bij het nderzek te betrekken. 1. De cmmissie ndigt eenieder uit via een daarte pen te stellen lket p internet schriftelijk inbreng te leveren vr het nderzek van de cmmissie. Dit lket zal in het eerste kwartaal van 2019 vr een nader te bepalen peride wrden pengesteld via Via dit lket kunnen psitin papers f andersrtige infrmatie aan de cmmissie wrden vergelegd. 2. Verder zal de cmmissie in de tweede helft van 2019 een dcument penbaar cnsulteren dat de eerste analyses en bevindingen zal bevatten. Dit cnsultatiedcument zal gedurende een peride van vier tt zes weken p internet wrden geplaatst zdat eenieder daarp schriftelijk kan reageren. Het ligt in de lijn der verwachting dat de cmmissie dit cnsultatiedcument vergezeld zal laten gaan van een aantal specifieke vragen. Mede p basis van de reacties p dit cnsultatiedcument en de antwrden p de vragen zal de cmmissie haar finale rapprt pstellen. De cmmissie zal niet p alle ingebrachte psitin papers f reacties p het cnsultatiedcument afznderlijk reageren. De cmmissie is p dit mment niet van plan een zienswijze te vragen p haar uiteindelijke rapprt en de cnclusies en aanbevelingen die daarin wrden vervat. 5. Relatie tt het ministerie van Financiën en de Autriteit Financiële Markten Ingevlge artikel 5 van de instellingsregeling draagt de minister zrg vr het secretariaat. De secretaris is benemd dr de minister en werkzaam bij het ministerie. Het secretariaat zal de cmmissie ndersteunen in de praktische en inhudelijke uitvering van haar taak. De cmmissie acht zich echter vlstrekt nafhankelijk van het ministerie en zal niet anders dan in haar rapprt verantwrding afleggen aan de minister. In de instellingsregeling is aan de cmmissie meegegeven dat zij de bevindingen van de AFM uit het rapprt Kwetsbaarheden in de structuur van de accuntancysectr in haar nderzek met betrekken. Dit neemt niet weg dat de cmmissie zelfstandig nderzek zal den in het kader van de uitvering van haar pdracht. Over cntacten met de AFM zal de cmmissie in haar rapprt p transparante wijze rapprteren. 4

5 6. Tentatieve tijdsplanning Onderstaande tijdplanning is vanzelfsprekend niet limitatief, gedurende de gehele peride zullen naast de genemde k andere werkzaamheden plaatsvinden. Q Oriënterende gesprekken met belangrijke betrkken partijen. Inventarisatie en pdrachtverlening extern nderzek. Q rndetafelgesprekken met deskundigen en stakehlders Q Afrnding extern nderzek Q Openbare cnsultatie Q Publicatie eindrapprt 5

6 Bijlage: selectie van belangrijke ntwikkelingen, nderzeken en analyses 2006 Inwerkingtreding Wet tezicht accuntantsrganisaties: invering tezicht van verheidswege p accuntantsrganisaties die wettelijke cntrles uitveren. Tezicht wrdt belegd bij de AFM. Ttstandkming van Eurpese auditrichtlijn met invering van publiek stelsel van tezicht p accuntantsndernemingen die wettelijke cntrles verrichten Oprichting Accuntantskamer (ndergebracht bij rechtbank Zwlle-Lelystad) AFM publiceert Rapprt algemene bevindingen kwaliteit accuntantscntrle en kwaliteitsbewaking AFM publiceert Rapprt Prikkels vr kwaliteit accuntantscntrle Een verkenning Invering van verplichte scheiding cntrle-adviesdiensten dr accuntantsrganisatie en verplichte cntrlerulatie bij b-cntrles Inwerkingtreding Wet p het accuntantsberep AFM publiceert Rapprt naar aanleiding van AFM-nderzek naar kwaliteit accuntantscntrle en stelsel van kwaliteitsbeheersing en -bewaking bij negen OOB-vergunninghuders. AFM publiceert Themanderzek niet-oob-accuntantsrganisaties Deel 1: NBA-kantren AFM publiceert nderzek Naleving vergangsregeling scheiding cntrle en advies AFM publiceert Uitkmsten nderzek kwaliteit wettelijke cntrles Big 4- accuntantsrganisaties. NBA publiceert In het publiek belang. Maatregelen ter verbetering van de kwaliteit en de nafhankelijkheid van de accuntantscntrle. Ttstandkming herziene Eurpese auditrichtlijn en auditverrdening met aanscherping regelgeving vr accuntantsrganisaties Mnitring Cmmissie Accuntancy (MCA) ingesteld. NBA publiceert In het publiek belang - het kan echt beter een dcument dat de 53 maatregelen vertaalt naar niet OOB-kantren) AFM publiceert Sectr in beeld Marktanalyse accuntantsrganisaties AFM publiceert Rapprt Auditcmmissies Verkenning naar kritisch vermgen auditcmmissies bij verslaggeving en accuntantscntrle. 6

7 2016 MCA publiceert Veranderen in het Publiek Belang. Dit is het eerste verslag van de MCA AFM publiceert Kwaliteit OOB-accuntantsrganisaties nderzcht Uitkmsten van nderzeken naar de implementatie en brging van verandertrajecten bij de OOBaccuntantsrganisaties en de kwaliteit van wettelijke cntrles bij de Big 4- accuntantsrganisaties. NBA publiceert Green Paper De definitie van Audit Kwaliteit. (White paper in april 2018). NBA publiceert Green paper Structuurmdellen accuntancy. NBA publiceert Veranderagenda Audit. NBA publiceert Naar de kern. Een sectranalyse van drivers van cntrlekwaliteit Inwerkintreding Wet aanvullende maatregelen accuntantsrganisaties. MCA publiceert Drpakken! Dit is het tweede verslag van de MCA. NBA publiceert Gd practices vr een kwaliteitsgerichte cultuur. NBA publiceert Relevanter niet riskanter. Green paper rganisatiecntinuïteit. (White paper in december 2018). AFM publiceert Verkenning Kwetsbaarheden in de structuur van de accuntancysectr. Cmpetitin and Markets Authrity (VK) publiceert Statutry audit market study. en Statutry audit market study update paper. In het VK wrdt de Independent review f the Financial Reprting Cuncil (de FRC is de Britse tezichthuder p de accuntancysectr) gepubliceerd. In het VK wrdt het in pdracht van Labur pgestelde rapprt Refrming the auditing industry gepubliceerd. 7