TOEZICHTKADER ACCREDITATIESTELSEL HOGER ONDERWIJS. september 2014

Transcriptie

1 TOEZICHTKADER ACCREDITATIESTELSEL HOGER ONDERWIJS september 2014

2 INHOUD Inleiding 4 1 Del en uitvering van het tezicht Wat willen we bereiken? Werkwijze Waarderingskader 7 2 Relatie met het instellingstezicht 11 Pagina 3 van 11

3 Inleiding Wettelijk kader Het tezicht p het accreditatiestelsel is gebaseerd p artikel 3.2, nderdeel c, van de Wet p het nderwijstezicht (WOT): De inspectie heeft mede als taak het nderzeken en bevrderen van de kwaliteit van het stelsel van hger nderwijs, met inbegrip van het stelsel van accreditatie, bedeld in artikel 1.1, nderdelen q, r en s, van de Wet p het hger nderwijs en wetenschappelijk nderzek. Het accreditatiestelsel zelf is geregeld in hfdstuk 5a van de Wet p het hger nderwijs en wetenschappelijk nderzek (WHW) en verder dr het accreditatiergaan, de Nederlands-Vlaamse Accreditatierganisatie (NVAO) uitgewerkt in accreditatiekaders en nderliggende instrumenten. Reikwijdte van het tezicht Dit tezichtskader beschrijft het tezicht p het Nederlandse accreditatiestelsel. Nederland en Vlaanderen hebben hun accreditatiestelsels gezamenlijk pgebuwd, waarna de stelsels zich afznderlijk drntwikkeld hebben. De beide landen streven ernaar de stelsels weer dichter bij elkaar te brengen. De Inspectie van het nderwijs (inspectie) hudt er rekening mee dat het tezicht p en uitspraken ver het Nederlandse accreditatiestelsel drwerking kunnen hebben p het Vlaamse stelsel. Het tezicht betreft geen tezicht p de NVAO, maar p de kwaliteit van het functineren van het accreditatiestelsel in Nederland. Tezicht p de NVAO is vlgens het Accreditatieverdrag tussen de ministers van nderwijs van Nederland en Vlaanderen vrbehuden aan het Cmité van Ministers. Daarnaast gelden vr de NVAO bepalingen in de Kaderwet zelfstandige bestuursrganen (ZBO). Vanzelfsprekend vrmt de NVAO een belangrijke infrmatiebrn ver het functineren van het stelsel. Naast het tezicht p de kwaliteit van het stelsel van hger nderwijs, met inbegrip van het accreditatiestelsel, hudt de inspectie tezicht p de naleving van wet- en regelgeving en p de financiële rechtmatigheid en cntinuïteit. De inspectie hudt geen tezicht p de kwaliteit van pleidingen hger nderwijs. Van cncept naar definitief tezichtskader Ten beheve van het tezicht p het accreditatiestelsel stelt de inspectie cf de WOT een tezichtskader p. Begin 2013 is een cncepttezichtskader pgesteld. Na verleg met het bestuursdepartement en de NVAO is dit als cnceptkader de basis geweest vr het nderzek naar het accreditatiestelsel in het vrjaar Daarna is het tezichtskader p basis van de ervaringen in het nderzek bijgesteld en met de NVAO besprken. Dit heeft cnfrm de prcedure van de WOT geleid tt vaststelling van het kader dr de Inspecteur-generaal van het Onderwijs in september Eerder tezicht Bij de start van het accreditatiestelsel is bepaald dat de inspectie tezicht zu uitefenen p de kwaliteit van het accreditatiestelsel. In dit verband zijn er reeds diverse evaluaties uitgeverd en mede p grnd hiervan zijn er verbeteringen van het stelsel drgeverd. Met dit tezichtader zetten we deze lijn vrt. Het accreditatiestelsel neemt in de kwaliteitsbrging in het hger nderwijs een centrale psitie in. De inspectie wil met haar tezicht p het accreditatiestelsel de kwaliteit van het stelsel nderzeken en bevrderen. Pagina 4 van 11

4 1 Del en uitvering van het tezicht 1.1 Wat willen we bereiken? Het tezicht p het accreditatiestelsel vr hger nderwijs heeft tt del het berdelen en bevrderen van de kwaliteit van het accreditatiestelsel en het stimuleren van de kwaliteit daarvan. Dit tezicht staat daarmee uitdrukkelijk ten dienste van het ged functineren van het accreditatiestelsel met het g p behud en versterking van het maatschappelijk vertruwen in dit stelsel en daarmee in dat van de kwaliteit van het hger nderwijs. 1.2 Werkwijze Srten nderzek Het tezicht p het accreditatiestelsel kent twee srten nderzek: - peridiek integraal nderzek naar het functineren van het accreditatiestelsel; - tussentijds incidenteel nderzek naar aanleiding van klachten f signalen. Integraal nderzek Peridiek den we nderzek naar het functineren van het accreditatiestelsel, vr het eerst eind begin Het accreditatiestelsel kent zes srten berdelingen: uitgebreide pleidingsberdeling bestaande pleiding; beperkte pleidingsberdeling bestaande pleiding; uitgebreide tets nieuwe pleiding; beperkte tets nieuwe pleiding. Daarnaast kent het stelsel de instellingstets kwaliteitszrg (ITK). Ok is er een accreditatiekader vr de berdeling van een bijznder kenmerk. Elke berdelingssrt kent een nderzek dr een nafhankelijk panel p basis van het berdelingskader. De berdeling van een bestaande pleiding leidt tt een accreditatiebesluit dr de NVAO. Een ITK leidt tt een besluit van de NVAO ver het behalen van de ITK. Bij een psitief ITK-besluit kan vr het nderzek naar een nieuwe f bestaande pleiding met een beperkte berdeling vlstaan wrden. Werkwijze peridiek nderzek accreditatieprces Eens per vier jaar det de inspectie integraal nderzek naar het functineren van het accreditatiestelsel, te beginnen eind 2012 (1). Hiervr is een waarderingskader ntwikkeld met standaarden welke het accreditatiestelsel gesteld kunnen wrden. De inspectie start met het pstellen van een nderzeksplan. Het nderzeksplan bespreken we met de NVAO. 1 Daarmee dreg het eerste nderzek bij aan de dr de minister tegezegde evaluatie van het nieuwe accreditatiestelsel eind 2012/begin Pagina 5 van 11

5 Het integrale nderzek bestaat drgaans uit: 1. een analyse van verantwrdingen (waarnder jaarverslagen) en andere beschikbare interne en externe berdelingen van het stelsel i.h.k.v. de eigen kwaliteitszrg van de NVAO (2); 2. gesprekken met NVAO, kepelrganisaties en andere betrkkenen in het accreditatiestelsel; 3. een breedte-nderzek nder (een representatieve steekpref van) alle instellingen vr hb en w, bekstigd en niet bekstigd, naar aspecten van het functineren en de bereikte resultaten van het stelsel; 4. een diepte-nderzek bij een aantal casussen van recente berdelingssrten. Onderzcht wrdt dr middel van dcumentstudie en gesprekken met enkele betrkkenen f de systematiek van het berdelingsprces, het daarp vlgend besluitvrmingsprces en de bereikte effecten aan de standaarden in dit tezichtskader vldet. Het diepte-nderzek vrmt geen herhaling van het panelnderzek en besluitvrming dr de NVAO, dat wil zeggen dat de kwaliteit van de pleiding niet pnieuw berdeeld wrdt. Dit deel van het nderzek betreft enkel de prcesgang. Het nderzek maakt deel uit van de infrmatieafspraak van het desbetreffende jaar tussen het ministerie van OCW, de Vereniging Hgeschlen respectievelijk de Vereniging van Universiteiten (VSNU) en de inspectie waarin beperking van de administratieve lasten een belangrijk uitgangspunt is. Bij elk peridiek nderzek beziet de inspectie actief de mgelijkheid tt samenwerking en afstemming van pzet en tijdstip met andere evaluerende partijen teneinde verlap te vrkmen en synergie te bereiken, met behud van eigen perspectief en verantwrdelijkheid. Dit kan reden zijn m af te wijken van de vierjaarcyclus. Onderzeksaccenten Het is mgelijk m tijdens het integrale nderzek extra accent te leggen p één standaard, f nderdeel daarvan, naar aanleiding van actuele vragen. Dit kan bijvrbeeld naar aanleiding van vernieuwingen in het stelsel, zals in We nemen dit na verleg met het ministerie in het nderzeksplan p. Onderzek naar aanleiding van incidenten Naast dit reguliere, peridieke nderzek kan de inspectie p grnd van ernstige signalen m.b.t. het accreditatieprces welke uitstraling hebben naar het gehele accreditatiestelsel, en na verleg met de NVAO en het ministerie, nderzek instellen naar de kwaliteit van een cncreet nderzek in het kader van een tets nieuwe pleiding, een accreditatie f een instellingstets vr zver dit niet de bevegdheid en werkzaamheden van de NVAO zelf betreft. De inspectie analyseert daarbij steeds f de signalen geïsleerde incidenten zijn f representatief vr het gehele accreditatiestelsel f vr nderzeken waarbij bepaalde evaluatiebureaus zijn betrkken f vr nderzeken waarbij een bepaalde instelling is betrkken. Betrkken instellingen wrden in het geval van een incidenteel nderzek vraf geïnfrmeerd. 2 Zals genemd in de Kwaliteitsverklaring NVAO, maart Pagina 6 van 11

6 Thematisch nderzek De inspectie kan k af en te het accreditatiestelsel drlichten p bepaalde aspecten van het accreditatieprces ver pleidingen heen, afhankelijk van eerdere bevindingen van het tezicht. Dit nemen we p in ns jaarwerkplan. Rapprtages Elk nderzek naar het accreditatiestelsel sluiten we af met een penbaar rapprt. In dit rapprt zijn de nderzchte pleidingen en instellingen geannimiseerd. Uiterlijk zes weken na het laatste gesprek in het kader van het nderzek legt de inspectie het cnceptrapprt ver het functineren van het accreditatiestelsel ter reactie vr aan de NVAO en aan betrkken evaluatiebureaus. Het definitieve rapprt wrdt aangebden aan de minister van OCW met een afschrift aan de NVAO. Het rapprt wrdt behandeld als een themarapprt in de zin van de Regeling Inspectie van het nderwijs 2006 (3). Vervlgtraject Over de uitkmsten van het nderzek naar het accreditatiestelsel vert de inspectie verleg met de minster. Het nderzek kan leiden tt vrstellen vr aanpassingen van het stelsel, z ndig dr regelgeving. Bij tekrtkmingen in de tepassing van de vigerende kaders in het accreditatieprces kan een nderzek naar de kwaliteitsverbetering van het accreditatieprces vlgen, gericht p de betreffende elementen. Mcht dit nverhpt nvldende tt verbeteringen leiden, dan kan een breder nderzek vlgen gericht p de gecnstateerde tekrtkmingen. 1.3 Waarderingskader Achtergrnd waarderingskader De inspectie hanteert vr de berdeling van het functineren van het accreditatiestelsel een waarderingskader. Het waarderingskader wrdt per berdelingssrt gehanteerd en waar ndig aangepast. Elke berdelingssrt bestaat uit twee nderscheiden fasen: - het nderzek met een berdeling dr de cmmissie van deskundigen; - het besluit dr de NVAO. Het accreditatiestelsel heeft tt del m de (basis)kwaliteit van pleidingen c.q. instellingen te garanderen, te stimuleren en transparant te maken. Daarvr is een nafhankelijke, valide en betruwbare rdeelsvrming ndzakelijk, in een prces dat zrgvuldig en inzichtelijk wrdt gerganiseerd en de instellingen niet meer dan ndig belast. Het accreditatiestelsel dient mechanismen van kwaliteitsbrging in zich te hebben. De inspectie van het nderwijs heeft tt taak hierp te te zien. Dit tezicht staat daarmee uitdrukkelijk ten dienste van het ged functineren van het accreditatiestelsel met het g p behud en versterking van het maatschappelijk vertruwen in dit stelsel en daarmee in dat van de kwaliteit van het hger nderwijs. 3 Artikel 3, derde lid, van de Regeling Inspectie van het nderwijs Ten aanzien van niet in pdracht van de minister pgestelde inspectieprducten als bedeld in artikel 8 van de WOT (waarte in elk geval de inspectieprducten behren die vrtvleien uit het Jaarwerkplan van de inspectie) bepaalt de inspectie in welke vrm penbaarmaking en publiciteit plaatsvindt. Met het ministerie vindt tijdig afstemming plaats ver verzending, al dan niet met een reactie van de minister, aan de Tweede Kamer, en wrdt verleg gepleegd ver de wijze waarp penbaarmaking en publiciteit plaatsvindt. Pagina 7 van 11

7 Deze uitgangspunten hebben tt het vlgende waarderingskader geleid. Waarderingskader Standaard 1: Infrmatievrziening De instelling en de desbetreffende pleiding wrden ged en tijdig geïnfrmeerd ver het prces en het berdelingskader van de hen aangaande berdelingen. De instelling en de desbetreffende pleiding wrden ged geïnfrmeerd ver het accreditatiestelsel en de berdelings- en accreditatieprcessen die hen aangaan met betrekking tt het verlp, wat van hen daarvr verwacht wrdt, de berdelingskaders en ver de nrmen behrende bij de verschillende eindrdelen. De gevlgen van een besluit van de NVAO zijn bekend. Ok andere belanghebbenden kunnen zich een ged rdeel vrmen ver de inrichting van de berdeling en besluitvrming. Standaard 2: Onafhankelijkheid De actren in het stelsel zijn nafhankelijk van de te berdelen instellingen en pleidingen. De rganiserende instanties en de cmmissies van deskundigen zijn in samenstelling, werkwijze en rdeelsvrming nafhankelijk van de te berdelen instellingen en pleidingen. Standaard 3: Deskundigheid De cmmissies van deskundigen zijn vldende deskundig. De cmmissies van deskundigen vertegenwrdigen vldende vakinhudelijke deskundigheid, nderwijskundige en examendeskundigheid, werkvelddeskundigheid en vertegenwrdigen in vldende mate het studentperspectief en het internatinale perspectief. Vr de instellingstets kennen de cmmissies vldende kwaliteitszrgdeskundigheid. Standaard 4: Betruwbaarheid en validiteit De inrichting van het stelsel leidt tt betruwbare en valide nderzekprcessen en berdelingen. Bij een berdeling is passende infrmatie verkregen m de kwaliteit van een pleiding, c.q. de kwaliteitszrg, te kunnen berdelen. Alle betrkkenen, waarnder in elk geval de studenten, dcenten en de examencmmissie wrden vldende gehrd. De berdelingen van de cmmissies van deskundigen en van het accreditatiergaan zijn passend bij de beschikbare infrmatie, het berdelingskader en de nrmering (betruwbaarheid). Er bestaan geen systematische verschillen in rdelen tussen uitverende bureaus en cmmissies welke niet uit kwaliteitsverschillen tussen pleidingen f instellingen vrtkmen. De berdelingskaders zijn pgesteld in vereenstemming met de wettelijke vrschriften en maatschappelijk verwachtingen. De cmmissies van deskundigen en het accreditatiergaan berdelen niet meer en niet minder dan de p het mment van nderzek gerealiseerde kwaliteitsbrging van een instelling cq. de gerealiseerde kwaliteit van een pleiding cnfrm het berdelingskader (validiteit). Pagina 8 van 11

8 Standaard 5: Zrgvuldigheid De berdelingen en besluiten zijn gebaseerd p zrgvuldige prcessen. De instelling en de pleiding, waarnder de dcenten, krijgen vldende gelegenheid hun visie, nderwijsinrichting en geleverde prestaties te te lichten. De cmmissies en het accreditatiergaan maken vldende gebruik van schriftelijke en mndeling infrmatie van de instelling, inclusief van de eventueel aanvullende infrmatie van een pleiding p nagekmen vragen van de NVAO. De nderzeksuitvering vindt plaats cnfrm met de instelling en pleiding gemaakte afspraken. De reacties van de instelling p het cnceptrapprt en p het besluit wrden zrgvuldig gewgen en de wijze van verwerking daarvan wrdt aan de instelling bekendgemaakt. Het rapprt en het besluit wrden uitgebracht binnen de gestelde termijnen. De fllw-up na een afwijzende f vrwaardelijke accreditatie verlpt cnfrm de gecmmuniceerde werkwijze. Standaard 6: Kwaliteitsbrging De kwaliteit van het accreditatiestelsel is dr de verschillende verantwrdelijke actren vldende gebrgd. Er zijn vldende peratineel gefrmuleerde delen gefrmuleerd met betrekking tt het accreditatiestelsel. Er vindt peridiek vldende mnitring en evaluatie plaats m na te gaan in heverre de gestelde delen bereikt wrden. Er wrden bij verschil tussen de gestelde en de gerealiseerde delen tijdig tereikende maatregelen ter verbetering genmen. Er vindt tereikende publieke verantwrding plaats ver delen van het accreditatiestelsel, realisatie daarvan en genmen verbetermaatregelen. Standaard 7: Stimulerende werking De berdelingen stimuleren instellingen respectievelijk pleidingen in vldende mate tt verbetering van de kwaliteitszrg respectievelijk de kwaliteit. De berdelingen stimuleren in vldende mate instellingen en pleidingen tt een kwaliteitscultuur en tt cntinue verbetering van de kwaliteitszrg en van het nderwijs. De fllw-up prcedures leiden tt de begde kwaliteitsverbetering. Standaard 8: Transparantie Het accreditatiestelsel draagt in vldende mate bij aan de bekendheid van de kwaliteit en prfiel, en verschillen daarin tussen instellingen en pleidingen. Het accreditatiestelsel levert nder andere via rapprten en besluiten transparante infrmatie ver zwel de basiskwaliteit als ver verschillen in kwaliteit en prfielen tussen pleidingen. De infrmatie is ged tegankelijk vr alle betrkkenen en een breder publiek. De rapprten en de besluiten zijn duidelijk, cnsistent en den recht aan de situatie van de berdeelde pleiding f instelling. Het accreditatiestelsel maakt (internatinale) vergelijking van de kwaliteit van pleidingen vldende mgelijk. Standaard 9: Accreditatielasten Het accreditatiestelsel geeft niet meer administratieve lasten dan ndig. Het accreditatiestelsel beperkt waar mgelijk de administratieve lasten. Hierbij wrdt k meegewgen he instellingen de administratieve lasten ervaren in verhuding tt de Pagina 9 van 11

9 pbrengsten van het accreditatiestelsel. Standaard 10: Dekking Alle pleidingsvarianten p alle vestigingen van bekstigde nieuwe en bestaande pleidingen die ten tijde van de berdeling verzrgd wrden, zijn berdeeld, evenals alle pleidingsvarianten van niet bekstigde geaccrediteerde pleidingen. Onder pleidingsvarianten wrdt hier verstaan varianten met vlledige prgramma s zals vltijd, deeltijd, duaal. Er is een tereikende waarbrg dat instellingen na een berdeling geen varianten ntwikkelen die meer dan 40 prcent afwijken van de berdeelde variant. Standaard 11: Wettelijke vereisten De uitvering van het accreditatiestelsel vldet aan de wettelijke vereisten. Het betreft hier alle wettelijke vrschriften pgenmen in artikel 5a van de WHW.. Verschillende wettelijke vrschriften wrden al gericht nderzcht in de vrgaande standaarden. Als de inspectie tt de cnclusie kmt dat bepaalde wettelijke bepalingen niet wrden nageleefd, vermelden we dat bij deze standaard. Nrmering Per standaard vlgt het rdeel nvldende, vldet ten dele, vldende, f ged met een weging p basis van het expertrdeel. Het eindrdeel ver het functineren van het accreditatiestelsel vlgt uit een nderzek naar de standaarden en leidt tt het gewgen rdeel nvldende, vldet ten dele, vldende f ged. Pagina 10 van 11

10 2 Relatie met het instellingstezicht Naast het tezicht p het accreditatiestelsel heeft de inspectie k tezicht p de instellingen vr hger nderwijs. Dit is cmplementair aan de eigen kwaliteitsbewaking en het interne tezicht van de instellingen almede aan de kwaliteitsbrging dr het accreditatiestelsel. De beide vrmen van tezicht p het hger nderwijs kunnen elkaar beïnvleden. Het tezicht p instellingen kan signalen pleveren mtrent de kwaliteit van bepaalde accreditaties als k ver het functineren van het accreditatiestelsel. Deze signalen bespreken we met de NVAO en kunnen aanleiding zijn tt specifieke tezichtactiviteiten met betrekking tt het accreditatiestelsel. Omgekeerd kan nderzek naar het functineren van het accreditatiestelsel tt een vermeden leiden van een mgelijke ernstige tekrtkming bij een pleiding f instelling. Dit vermeden leidt tt verleg met het ministerie van OCW en/f de NVAO in het kader van het Samenwerkingsprtcl tussen de inspectie en de NVAO. Pagina 11 van 11