WMO 2015 en Huishoudelijke hulp

Transcriptie

1 Kennisdcument WMO 2015 en Huishudelijke hulp De gevlgen van uitspraken van de Centrale Raad van Berep vr gemeentelijk beleid biedt u dit kennisdcument aan in samenwerking met haar partner: Auteur: mr. Magdalena Magala juridisch adviseur sciaal dmein Haute Equipe Partners in Public September 2016

2 Inleiding Gemeenten hebben in spanning gewacht p de eerste rechterlijke uitspraken van de Wet maatschappelijke ndersteuning 2015 (hierna: Wm 2015). Vral de huishudelijke hulp heeft veel stf den pwaaien, zwel bij gemeenten als bij zrgaanbieders. Inmiddels heeft de Centrale Raad van Berep een aantal belangrijke uitspraken gedaan. Maar welke gevlgen hebben deze uitspraken vr uw gemeentelijk beleid? Wij hebben vr u de belangrijkste cnclusies van de uitspraken van de Wm 2015 en de betekenis ervan vr uw gemeentepraktijk p een rij gezet. 1. Reikwijdte definitie maatschappelijke ndersteuning De Centrale Raad van Berep heeft p 18 mei 2016 drie uitspraken gedaan ver de huishudelijke hulp. [1] In de zaak ECLI:NL:CRVB:2016:1404 staat het beleid van gemeente Aa en Hunze centraal. Betrkkene in deze zaak heeft lichamelijke beperkingen die haar belemmeren bij het zelf uitveren van de huishudelijke taken. Hiernder lichten wij de belangrijkste nderdelen van de Centrale Raad van Berep vr u te. 1. Taken en verplichtingen Wm 2015 Gemeenten zijn p grnd van de Wm 2015 verantwrdelijk vr het ndersteunen van de zelfredzaamheid en participatie van mensen met een beperking, chrnische psychische- f psychsciale prblemen. Die ndersteuning met erp gericht zijn dat mensen z lang mgelijk in de eigen leefmgeving kunnen blijven. Uitgangspunt is dat gemeenten burgers slechts ndersteuning bieden als dat ndig is. Mensen zijn in de eerste plaats zelf verantwrdelijk vr hun leven en dus k vr hun zelfredzaamheid en participatie. Gemeenten hebben de verantwrdelijkheid m de eigen mgelijkheden en het prbleemplssend vermgen bij burgers te benutten en te versterken. Indien uit nderzek van de gemeente blijkt dat (aanvullende) ndersteuning van de gemeente ndig is, beslist de gemeente binnen de grenzen van wat daarver in het beleidsplan en de gemeentelijke verrdening is vastgelegd tt verstrekking van een maatwerkvrziening die bijdraagt aan het realiseren van een situatie waarin de burger in staat wrdt gesteld tt zelfredzaamheid f participatie, zdat deze z lang mgelijk in de eigen mgeving kan blijven wnen. 2. Bijdragen ksten algemene vrziening Bij verrdening kan wrden bepaald dat een cliënt een bijdrage in de ksten is verschuldigd vr het gebruik van een algemene vrziening. [2] [1] Dit zijn ECLI:NL:CRVB:2016:1402, ECLI:NL:CRVB:2016:1403 en ECLI:NL:CRVB:2016:1404. In deze whitepaper kmen de eerste twee uitspraken aan bd. [2] Artikel 2.1.4, eerste lid, van de Wm

3 In de verrdening kan de hgte van de bijdrage vr de verschillende srten van vrzieningen verschillend wrden vastgesteld en kan wrden bepaald dat vr persnen, behrende tt daarbij mschreven grepen, een krting p de bijdrage ntvangen. 3. Maatwerkvrziening algemene vrziening In geschil is f de betrkkene terecht niet in aanmerking kmt vr een maatwerkvrziening vr huishudelijke verzrging, mdat zij een berep kan den p de algemene vrziening schnmaken huis en daarmee vldende in haar zelfredzaamheid is ndersteund. Het veren van een gestructureerd huishuden als bedeld in art van de Wm 2015 mvat mede de zrg vr het schn en p rde huden van het huishuden, alsmede de zrg vr het kunnen beschikken ver schn beddenged en schne kleding. Uit de Wm 2015 en de Memrie van Telichting hierbij blijkt dat de gemeente ervr kan kiezen m huishudelijke verzrging aan te bieden in de vrm van een algemene vrziening en dat deze vrziening in dat geval als basisvrziening vrliggend kan zijn p een eventueel in aanvulling daarp te verstrekken maatwerkvrziening indien deze ndzakelijk is vr de zelfredzaamheid van de betrkken cliënt. Hiermee handelt de gemeenteraad niet in strijd met de Wm Krtm, huishudelijke verzrging aanbieden in de vrm van een algemene vrziening is tegestaan. 4. Ksten algemene vrziening Uit de tekst van artikel van de Wm 2015 en de wetsgeschiedenis blijkt dat de hgte van de bijdrage die een cliënt verschuldigd is in de ksten van een algemene vrziening met zijn vastgelegd in de verrdening. Delegatie daarvan aan het cllege is niet tegestaan. Ok een eventuele krting p de bijdrage aan de algemene vrziening dient in de verrdening te zijn bepaald. De algemene vrziening met vr de betrkkene k financieel haalbaar zijn. Hierbij kan de gemeente de betrkkene met verschillende instrumenten helpen. In de gemeentelijke verrdening van Aa en Hunze is bepaald dat een cliënt een bijdrage in de ksten vr het gebruik van een algemene vrziening is verschuldigd. Ok is in de gemeentelijke verrdening bepaald dat het cllege bij nadere regels kan bepalen vr welke algemene vrzieningen, niet zijnde cliëntndersteuning, de cliënt een bijdrage is verschuldigd en wat per srt algemene vrziening de hgte van deze bijdrage is. Het cllege heeft dit niet gedaan. Maar dat mag het cllege k niet den, mdat artikel 2.1.4, tweede lid, van de Wm 2015 daaraan in de weg staat. Dit artikel vrziet niet in een wettelijke grndslag m het vaststellen van de hgte van de bijdrage te delegeren aan burgemeester en wethuders. Krtm, de gemeenteraad is aan zet m de hgte van de bijdragen vr de verschillende vrzieningen in de verrdening vast te leggen. 3

4 5. De rl van zrgaanbieders Het cllege heeft afspraken gemaakt met de zrgaanbieders. Cliënten meten rechtstreeks bij de zrgaanbieders melden en daar de kstprijs betalen. Deze prijs is bij verschillende aanbieders verschillend vastgesteld. Cliënten maken zelf afspraken met de zrgaanbieder ver de te leveren hulp. Degenen die vr de HHT (huishudelijke hulp telage) in aanmerking kmen, krijgen bij de zrgaanbieder de HHT-krting p de kstprijs. Een aanbieder verbindt zich jegens het cllege m een algemene vrziening (f maatwerkvrziening) te leveren. Vlgens de telichting impliceert de frmulering dat een derde die zich jegens de cliënt verbindt tt het leveren van bepaalde activiteiten, diensten f zaken, in dat verband geen aanbieder in de zin van de wet is. 6. Is schnmaken huis een algemene vrziening? De Raad rdeelt dat de algemene vrziening schnmaken huis geen algemene vrziening is in de zin van de Wm 2015, mdat: in de verrdening hier geen vrschriften ver zijn pgenmen; het schnmaakbedrijf met de klant cntracteert ver het verrichten van diensten tegen het vlle tarief. In zverre is het schnmaakbedrijf geen aanbieder in de zin van de Wm 2015; er geen cntracten zijn met een f meer zrgaanbieders waarin deze zich jegens het cllege hebben verbnden m een algemene vrziening schnmaken huis te leveren en wat daarvan de ksten zijn; er geen nderzek is gedaan naar de financiële haalbaarheid van de vrziening. Krtm, alleen een maatwerkvrziening kan in dit geval een passende bijdrage leveren aan het realiseren van een situatie waarin betrkkene in staat wrdt gesteld tt zelfredzaamheid en z lang mgelijk in de eigen leefmgeving kan blijven. Wat betekent deze uitspraak vr uw praktijk? Dit betekent dat huishudelijke hulp wél nder de verantwrdelijkheid valt van gemeenten. Zij mgen huishudelijke hulp via algemene vrzieningen vrmgeven, mits aan de wettelijke eisen wrdt vldaan. De wettelijke bepalingen uit de Wm 2015 ver algemene vrzieningen meten p crrecte wijze zijn uitgewerkt in gemeentelijk beleid. Ok meten gemeenten met aanbieders cntracten sluiten m de algemene vrziening te leveren. 4

5 2. Standaardmdules als maatwerkvrziening Ok in de zaak ECLI:NL:CRVB:2016:1402 heeft de Centrale Raad van Berep duidelijkheid geschept rndm de huishudelijke hulp nder de Wm In geschil is f met de tekenning van een ndersteuning van 78 uur per jaar vr een schn en leefbaar huis een passende bijdrage wrdt gebden vr de zelfredzaamheid van de appellante. Hiernder lichten wij de belangrijkste nderdelen van de Centrale Raad van Berep vr u te. 1. Valt huishudelijke verzrging nder de Wm 2015? Huishudelijke verzrging is vlgens de Centrale Raad van Berep een prestatie die nder de Wm 2015 valt. De wetsgeschiedenis bevat geen enkel aanknpingspunt dat de wetgever p dit punt heeft willen breken met de (ude) Wm. Ok valt niet in te zien dat het veren van een gestructureerd huishuden niet mede de zrg vr het schn en p rde huden van het huishuden zu mvatten, alsk de zrg vr het kunnen beschikken ver schn beddenged en schne kleding. Krtm, huishudelijke verzrging, waarnder 1. het veren van een gestructureerd huishuden, 2. de zrg vr het schn en p rde huden van het huishuden en 3. de zrg vr het kunnen beschikken ver schn beddenged en schne kleding, valt gewn nder de Wm Beleidsvrijheid uitvering Wm 2015 Uit de Wm 2015 vleit vrt dat het gemeentebestuur grte beleidsvrijheid heeft bij de uitvering van de Wm Dit betekent dat beleidskeuzen van de raad en het cllege vr de bestuursrechter een gegeven zijn en slechts met terughudendheid kunnen wrden getetst. Wat de maatwerkvrziening betreft wrdt de vrijheid begrensd dr artikel 2.3.5, derde lid, van de Wm, dat bepaalt dat de maatwerkvrziening een passende bijdrage met leveren aan de zelfredzaamheid f participatie van de cliënt. Indien uit nderzek blijkt dat in het cncrete geval maatwerk met wrden gebden, kunnen standaardplssingen niet vlstaan. Maatwerkplssingen kunnen heel divers zijn. Er is niet één plssing, maar er kunnen meerdere wegen naar Rme leiden, aldus de Centrale Raad van Berep. Het is aan het cllege m te besluiten, waar mgelijk rekening hudend met de wensen van de aanvrager, p welke wijze het de aanvrager ndersteunt en met welk pakket van diensten f maatregelen een passende bijdrage wrdt geleverd aan de zelfstandigheid f participatie. De verplichting gaat niet z ver dat de aanvrager in exact dezelfde f betere psitie wrdt gebracht dan waarin hij verkeerde vr hij de ndersteuning ndig had. Het met in redelijke verhuding staan tt wat de situatie was vr hij ndersteuning ndig had. 5

6 3. Standaardmdules Het veren van een gestructureerd huishuden in de vrm van standaardmdules dient te wrden aangemerkt als een maatwerkvrziening p grnd van de Wm Het gemeentebestuur mag de huishudelijke ndersteuning p die manier inrichten. Daarnaast is het mgelijk m af te wijken van de standaard indien de ndzaak daarte blijkt uit het nderzek. Het tekennen van de standaardmdules met berusten p een nderzek naar alle van belang zijnde feiten en mstandigheden van het individuele geval. Dan is er geen sprake van strijd met de Wm Geen bjectief nderzek Het cllege heeft niet inzichtelijk gemaakt dat met 78 uur per jaar een schn en leefbaar huis kan wrden gerealiseerd. De 78 uur is vastgesteld p grnd van het financiële kader dat de gemeente Utrecht hiervr wil inzetten. De basismdule van 78 uur per jaar met berusten p bjectief nderzek. Het met dus echt gaan m: bjectief nderzek naar de tijd die ndig is vr ndersteuning bij het schnmaken; nderzek naar ndzakelijke handelingen en de frequentie waarmee zij meten wrden verricht. Een bjectief nderzek zrgt ervr dat er inzicht kmt in de vragen: welk niveau van schn vr een huishuden verantwrd is; welke cncrete activiteiten daarvr verricht meten wrden; heveel tijd daarvr ndig is en met welke frequentie deze activiteiten verricht meten wrden, m te kunnen spreken van een schne en leefbare wning. Dit geldt k vr prestaties gericht p het kunnen beschikken ver schne en draagbare kleding. Wat betekent deze uitspraak vr uw praktijk? Standaardmdules kunnen dienen als maatwerkvrziening. Maar de inzet van zulke mdules met gebaseerd zijn p bjectief nderzek. In het beleid met u stap vr stap de bvenstaande punten pnemen. De tendens lijkt dat gemeenten vergaan naar de situatie van vóór de inwerkingtreding van de Wm Ze draaien de veranderingen terug. Terwijl dit echt niet ndig is. Het enige wat gemeenten meten den is hun eigen beleid nder de lep nemen en aanpassen aan de vereisten die uit deze uitspraken vlgen. 6

7 Seminar Wilt u meer hren ver dit nderwerp? En ver Slim mgaan met bezwaar en berep? Km dan naar het seminar van Xpert Sciale Zaken p 24 nvember 2016 in Bunnik. Bekijk het prgramma. Met Xpert Sciale Zaken drziet u de nderlinge effecten van sciale regelingen. Deze betruwbare infrmatiebrn helpt u bij het vertalen van landelijke plitieke besluiten naar lkaal beleid en bevat diepgaande infrmatie ver de Wm, participatie, jeugd en schuldhulpverlening. Tevens bevat de kennisbank alle relevante wet- en regelgeving, thematische uitleg, jurisprudentie, praktische tls en uitgebreide infrmatie ver decentralisaties. Ontdek alle vrdelen p de vlgen Blijf p de hgte met de nieuwsbrief Xpert Sciale Zaken biedt u (indien gewenst) k juridisch advies p maat via de Juridische Helpdesk. Deze wrdt verzrgd dr het Juridisch Kenniscentrum Overheid van Haute Equipe Partners in Public. Het biedt u de mgelijkheid m snel, vakkundig en vrdelig antwrd te krijgen p juridische (ad-hc) vragen die betrekking hebben p de rechtsgebieden jeugdzrg, maatschappelijke ndersteuning, participatie en schuldhulpverlening. 7