4 os"! S"D. f W. :97Q. A. Holkamp No DE FINANCIËLE POSITIE VAN HET ZUIDHOLLANDS GLASDISTRICT. Momentopname per 1 januari 1968

Transcriptie

1 A. Hlkmp N DE FINANCIËLE PSITIE VAN HET ZUIDHLLANDS GLASDISTRICT Mmentpnme per jnuri 968 * * * ' * *, V. 3? K # DEN HAAG *" f W. :97Q SïóLiii j ht K t 3: Juni 970 Lndbuw-Ecnmisch Instituut Afdeling Tuinbuw 4 S"! S"D

2 Inhud WRD VRAF Blz. 5 HFDSTUK I PZET EN METHDE VAN HET NDERZEK. Algemeen 2. De representtiviteit vn het nderzek 3. Berekening en txtie vn de wrde vn de ctiv 4. Indeling vn het rpprt HFDSTUK II HFDSTUK III HFDSTUK IV HFDSTUK V DE VERMGENSPSITIE. De blns per jnuri 968. De ctiv b. De pssiv 2. Vergelijking met de blns per jnuri 966 KENGETALLEN VR DE BERDELING VAN DE FINANCIËLE PSITIE. Diverse kengetllen 2. Slvbiliteit en sprkrcht 3. Indelingscriteri vr de berdeling vn de bedrijven p hun finnciële psitie BEDRIJVEN MET EEN NGUNSTIGE FINANCIËLE PSITIE. De blns per jnuri Vermgens- en kpitlmutties in recente jren 3. De liquiditeit p krte termijn 4. De bestedingsruimte 5. De liquiditeit p lnge termijn 6. Vergelijking Westlnd en De Kring BEDRIJVEN MET EEN MATIGE, RESP. GUNSTIGE FINANCIËLE PSITIE. De vermgenspsitie per jnuri Vermgens- en kpitlmutties in recente jren 3. De liquiditeit p krte termijn 4. De liquiditeit p lnge termijn

3 HFDSTUK VI SAMENVATTING EN SLTBESCHUWING 43. De rentbiliteit Het finncieringsgedrg De ntwikkeling in 966 en De vermgenspsitie per jnuri Het percentge eigen vermgen De liquiditeit p,lnge termijn De liquiditeit p krte termijn Sltwrd 5 SUMMARY 52 BIJLAGEN: Ecnmische blns per jnuri 968 nderscheiding bedrijven nr: WESTLAND Al A2 A3 Biz. bedrijfstype en slvbiliteit 58 uderdm duurzme prduktiemiddelen en rentbiliteit 59 finnciële psitie p bsis slvbiliteit en sprkrcht 60 DE KRING BI B2 B3 bedrijfstype en slvbiliteit 6 uderdm duurzme prduktiemiddelen 62 en rentbiliteit finnciële psitie p bsis slvbiliteit 63 en sprkrcht

4 Wrd vrf Een nderzek nr de finnciële psitie vn de tuinbuw in het Zuidhllnds Glsdistrict hd eerder plts per jnuri 959 en per jnuri 966. In het tijdvk tussen deze peildt is de finnciële psitie nmerkelijk verzwkt ten gevlge vn de sterke mte wrin een snelle grei met vreemd vermgen werd gefinncierd lsk ten gevlge vn het feit, dt er met ingng vn 964 een sterke rentbiliteitsdling ws pgetreden. Het feit dt de rentbiliteit zich k in 966 en 967 p dit ngunstige niveu hndhfde ws nleiding de finnciële psitie ngmls te bezien. Evenls in 966 het gevl ws drgt de infrmtie een glbl krkter mdt niet ver zeer recente blnsen kn wrden beschikt. Het nderzek ndervnd vertrging drdt n ndere werkzmheden vrrng mest wrden verleend. Vn de uitkmsten vn dit nderzek werd evenwel in een - 5 mrt 968 gedteerd - verzicht reeds een vrlpig beeld gegeven, terwijl de gegevens in een rtikel in "Grenten en Fruit" vn 9 juni 968 p een ntl punten verder zijn uitgewerkt. m redenen vn cntinuiteit en vn verntwrding vn de tegepste werkwijze is lsng tt een vlledige en definitieve verslggeving vn dit nderzek vergegn. Het nderzek is gebseerd p de cijfers vn 203 bedrijven. Deze bedrijven wren k in 966 in het nderzek (dt ten 26 bedrijven mvtte) betrkken. Een wrd vn dnk geldt de ndernemers vn deze bedrijven vr het verstrekken vn de vertruwelijke gegevens, lsk de veilingen die vr het verstrekken vn inlichtingen werden benderd. Het nderzek werd verricht dr de sectie Rentbiliteits- en Finncieringsnderzek vn de fdeling Tuinbuw nder leiding vn A. Hlkmp, de smensteller vn dit rpprt. Txties vn wnhuizen zijn geschied dr H.J.M. Vis, vn de fdeling Streeknderzek. Djè Ditrecfteur Den Hg, juni 970 (Prf.ip. A. Mris)

5 HFDSTUK I pzet en methde vn het nderzek. Algemeen De beschuwing ver de finnciële psitie vn de bedrijven is in dit verslg vrnmelijk gericht p de liquiditeit zwel p krte ls p lnge termijn. In de finnciële psitie wrdt llereerst inzicht verkregen met behulp vn de ecnmische blns. Het gevrvn illiquiditeit is - lthns p krtere termijn - minder grt nrmte de bezittingen meer met eigen vermgen zijn gefinncierd en nrmte deze meer cmpnenten bevtten die liquide f p krte termijn liquideerbr zijn. Vn deze blnspsitie wrdt in de bijlgen Al en BI een inzicht gegeven nr de testnd per jnuri 968. Vn de winstgevendheid, die vr de interprettie vn de blnspsitie - vrl uit een gpunt vn liquiditeit p lngere termijn - vn belng is, zijn gegevens pgenmen ver recente jren. Vn de bespringen die hieruit werden verkregen en vn de ntwikkeling die het vreemde vermgen in het kder vn het investerings- en finncieringsbeleid vn de ndernemer nderging, zijn in dit verbnd eveneens indrukken verschft. Vr dit nderzek stnden ng geen blnsen die de situtie per jnuri 968 zuden kunnen weergeven ter beschikking. Vr vele bedrijven kn evenwel wrden uitgegn vn de fiscle blns per jnuri 967, vr ndere bedrijven vn deze blns per jnuri 966. De verbrugging vn de peride tt jnuri 968 kwm uit een gesprek met de tuinder tt stnd, met rdpleging vn nwezige stukken. Dit geldt lthns de ntvngen en uitgegeven leningen. De krte schulden zijn zveel mgelijk n de hnd vn ntvngen rekeningen en met inchtneming vn ng te ntvngen rekeningen vstgesteld. Vn de bezittingen kn vr een grt deel wrden uitgegn vn inventrisgegevens, die vn deze bedrijven ten beheve vn het rentbiliteitsnderzek wrden verzmeld en verwerkt. 2. De representtiviteit vn het nderzek De keuze vn de bedrijven die bij dit nderzek zijn betrkken is gebseerd p gegevens vn de Lndbuwtelling 962. Zij werd willekeurig verricht, met inchtneming vn de bestnde spreiding nr gemeente en bedrij f sgrtte. Niet ingeschkeld werden bedrijven die n een mn nvldende empli verschffen en bedrijven die - drdt k ndere tkken vn bedrijf werden uitgeefend - niet ls zuivere tuinbuwbedrij-

6 ven knden wrden ngemerkt. Het Westlnd is met 3,2%, de Kring met 5% in de steekpref pgenmen. Het ntl bedrijven dt bij het vrige nderzek ) 2 (Westlnd) + 04 (de Kring) = 26 bedreg is m nderstnde redenen tt 203 gereduceerd: Westlnd verkp bedrijf 3 weigering verdere deelneming 2 dministrtie ngeschikt 2 nteigening x) Wrvn wegens liquiditeitsmeilijkheden. de Kring 3 x) Berekening en txtie vn de wrde vn de ctiv Kssen en verwrmingsinstllties zijn gectiveerd tegen de bekwrde p bsis vn de nieuwwrde in 967. Deze werd ntleend n gegevens die het L.E.I. ten beheve vn de fschrijvings- en renteberekening verzmelt. Vn de verige prduktiemiddelen (schuren, mchines, gereedschppen, e.d.) is vr de wrdering uitgegn vn een vst percentge vn de nieuwwrde, nl. 60%. De wrde vn deze "verige" duurzme prduktiemiddelen mkt vr het Westlnd 25%, vr de Kring 22% uit vn de ttle ecnmische bekwrde die vr de slijtende duurzme prduktiemiddelen werd becijferd. Vr de wrde vn de grnd werd uitgegn vn de verkpwrde. Vr het Westlnd werd deze gesteld p f ,-, vr de Kring p f ,- per hectre (vr Hillegersberg en Cpelle n den IJssel f ,-). De wnhuizen zijn, n de hnd vn gegevens die dr het L.E.I. ter pltse zijn pgenmen, p verkpwrde getxeerd. De wningen zijn p de blns nderscheiden in bedrijfswningen en "verige" wningen. Vr de wrdetxtie vn fruitbmen en ndere meerjrige gewssen is gebruik gemkt vn kstprijsgegevens vn het L.E.I. p deze bsis hd k txtie plts vn de wrde vn de per jnuri nwezige teelten vn krpsl en ndere, in 968 gstbre gewssen, l nr het greistdium wrin deze gewssen zich per die dtum bevnden. De per jnuri 968 nwezige brndstffen en ndere mterilen en prdukten (vrnmelijk druiven) werden dr de tuinder nr heveelheid en wrde getxeerd. Lpende vrderingen (veilinggelden) knden met medewerking vn de veilingen, bnk- en girtegeden uit de rekening-curntfschriften wrden vstgesteld. Effecten zijn tegen beurswrde gewrdeerd. De stnd vn de ledenrekeningen werd grtendeels ntleend n pgven vn de veilingen. k privê-bezittingeh welke niet in de fiscle blnsen (vr del.b.-ngifte) ) Verslgen n. 6 "De finnciële psitie vn het Zuidhllnds Glsdistrict, mmentpnme per jnuri 966".

7 vrkwmen zijn gectiveerd. Dit hudt zwel verbnd met het feit, dt bij persnlijke ndernemingen in het lgemeen geen scheiding kn wrden ngebrcht tussen het privé-vermgen en het bedrijfsvermgen, lswel met de mstndigheid dt de ndernemer k met zijn privévermgen nsprkelijk.is vr de schulden vn het bedrijf. 4. Indeling vn het rpprt De uitkmsten vn het nderzek zijn neergelegd in de bijlgen en in het tekstgedeelte vn het rpprt. De bijlgen bevtten een weergve vn de ecnmische blns per jnuri 968 vr grepen vn bedrijven die nr verschillende gezichtspunten zijn gevrmd, t.w.: Al en BI: nderscheiding nr bedrijfstype en slvbiliteit; A2 en B2: nderscheiding nr uderdm vn dè prduktiemiddelen en rentbiliteit; A3 en B3: nderscheiding nr de finnciële psitie p bsis vn slvbiliteit en sprkrcht. De A-bijlgen hebben betrekking p de bedrijven vn het Westlnd, de B-bijlgen p die vn de Kring. Een indruk vn de vermgenspsitie wrdt in hfdstuk II n de bijlgen Al en BI ntleend. Vr een ll-rund beeld vn de finnciële psitie dient deze vermgenspsitie in verbnd te wrden gebrcht met nder meer gegevens ver rentbiliteit en sprkrcht vn de bedrijven en ver de uderdm vn het prduktiepprt (hfdstuk III). Ndt p grnd vn slvbiliteit en sprkrcht scheidslijnen werden getrkken vr de berdeling vn de bedrijven p hun finnciële psitie, zijn de "ngunstige" bedrijven in hfdstuk IV, de "mtige" en "gunstige" bedrijven in hfdstuk V n een nderzek nderwrpen. Een sltbeschuwing werd in hfdstuk VI tegevegd.

8 HFDSTUK II De vermgenspsitie. De blns per jnuri 968. De ctiv Zls uit de bij lgen Al en BI blijkt, is de ttle wrde vn de bezittingen, gemiddeld per bedrijf, benderd p f ,-vr het Westlnd en f ,- vr de Kring. Uitgegn vn respectievelijk en bedrijven per gebied betekent dit een ttle wrde vr de tuinbuw in het Zuidhllnds Glsdistrict vn +,5 miljrd gulden. Vn de genemde wrde vn de bezittingen is + 76% vstgelegd in duurzme prduktiemiddelen en bedrijfswningen, lsmede % in vrnmelijk privé- en/f reserve ctiv, nder meer bestnde uit effecten, uit - eerst p lngere termijn in geld reliseerbre - leningen n derden en verplichte deelnemingen in veilingen en cöpertieve nkpverenigingen, benevens uit grnden en gebuwen buiten het bedrijf. Hewel de ltstgenemde bjecten p krte termijn in geld zuden kunnen wrden mgezet, met de betekenis hiervn vr de finnciering vn het bedrijf ns inziens meer wrden gezien ls zekerheid vr kredietverkrijging. Dit geldt (in uiterste gevllen) k vr plissen vn levensverzekering, die eveneens in deze % zijn begrepen. Het bedrg n ksgeld, bnkteged en de wrde vn vrderingen, vrrden en veldinventris bedreg in ttl 2% (Westlnd) en 4% (de Kring) vn de ttle wrde vn de bezittingen. Deze ctivstructuur is in tbel, zwel vr lle bedrijven ls vr bedrijven vn verschillend bedrijfstype en percentge eigen vermgen (slvbiliteit) tt uitdrukking gebrcht. De structuur vn de ctiv vn de Westlndse kude bedrijven is minder vst (meer liquide) dn die vn de stkbedrijven vn dt gebied. Dit geldt k vr de zeer slvbele (80-00%) bedrijven, wrvn in beide gebieden zwel de vlttende en liquide middelen ls de beleggingen buiten bedrijf nmerkelijk grter zijn dn vn de bedrijven met een minder gunstige f ngunstige slvbiliteit. b. De pssiv De ttle wrde vn de ctiv blijkt gemiddeld vr 58% (de Kring) à 6% (het Westlnd) met eigen vermgen te zijn gefinncierd ), vr het verige deel werd gebruik gemkt vn vreemd vermgen. Wederm uitgegn vn bedrijven vr het Westlnd en vr de Kring kn het bedrg wrmede de tuinbuw vn het Zuidhllnds Glsdistrict per jnuri 968 ws gefinncierd, gesteld wrden p rnd f. 900 miljen eigen en f. 600 miljen vreemd vermgen. ) Wrden deze percentges vr elk bedrijf fznderlijk berekend en drn (ngewgen) gemiddeld, dn kmen deze p 58 vr het Westlnd, 53 vr de Kring. 0

9 (D th ös J ir rh cg &«rh es c irt t- C- th 8 " C ES th & ; H 00 IH 00 th ÈS t- i &S «D t C- 6 <N * H/i t- rh th 00 «e» W M CJ u 3 & J ih t- th th 6«Tt< CJ u cd eu T3 I 3 H <0 p 3 2% cd X! e <u i i Q J3 N u <0 - i i l -t-i C cä < rh CS 0 t<h -^ 'S T3 XI CJ i SH 3 S C bfi Ö 'S b j b «c "3 P s CJ "3 T3 4-» <u -4-3 c ) CJ *H * H J b C J «p < 63 -^ -^ C- th ih r-h ccs rh -*- ü cd CQ < H i * 'S T3 CJ J SH 3 P CI b bfi bfi <u "3 XI < CJ b c CJ c "3 CJ p CJ "3 H CJ ü c CJ -*- _ " -*-» c CJ CJ *H 3 3. c Si in Si " CJ. ü

10 De verhuding wrin de kredieten dr bnken en prticulieren wrden verstrekt kmt tt uiting in tbel 2, wrin de schulden nr ctegrie vn kredietverstrekkers zijn gespecificeerd. Tbel 2. De structuur vn het vreemde vermgen per jnuri 968 nr ctegrie vn kredietverstrekkers Belstingen en premies Levernciers (mterilen) Levernciers (investeringen) Fmilieleden Prticulieren Berenleenbnken: vrschtten kr edi e thy ptheek Andere instellingen ) Inclusief % krt krediet. Westlnd % ) 4 00 de Kring % Een beknpt beeld vn de smenstelling vn het vreemd vermgen vr de in tbel nderscheiden subgrepen geeft tbel 3, blz. 3. Het reltieve ndeel vn de respectieve kredietverstrekkers in het schuldenpkket blijkt vn grep tt grep ver het lgemeen slechts weinig te verschillen; zulks met uitzndering vn de gunstigste slvbiliteitsgrep, die ten nzien vn het geringe bedrg wrmede deze met vreemd vermgen is gefinncierd een sterk fwijkende structuur lt zien. In het lgemeen dient jrlijks p de leningen te wrden fgelst f heeft - zls bij krediethyptheken - jrlijks een inperking plts vn het mximl pneembre bedrg. Leningen welke dr fmilieleden en k dr prticulieren zijn verstrekt, wijken hiervn veell f, zls blijkt uit een enquête die dr het L.E.I. p de desbetreffende bedrijven werd ingesteld en wrvn het resultt in nderstnde tbel is weergegeven. De in deze tbel gemkte nderscheiding tussen "flssing vrij" en "flssing geen" kn in een ntl gevllen niet scherp wrden getrkken. Tbel 4. Aflssingsplicht bij leningen vn fmilie en prticulieren (bedrg vn de lening in % vn ttl) Aflssing jrlijks Aflssing ineens n x jr Aflssing p verzek kredietgever Aflssing vrij (wnneer mgelijk) Aflssing geen Westlnd de Kring Ttlbedrg lening gemiddeld per bedrijf f ,- f ,- 2 T

11 fi P. u s g s "»H U t Si eu g 3 _ «3 ^ ^ CN * m P3 t.h C- ** es t- 05 en 00 t 05 U 6S c ir i-h V Q. 8" es * 0) S-,.3 " S eu nix! C- S ih «Xi I u g eu Q Ci S 73 u CQ Q M ci fi g 3 «*-( g M Ci J 3-4- en _C -u 4 'S H Ü g Ö 00 fi J rh X 2 M * c 3 H S 2 "3. b u Q u tn cd _;.,. H J rh e id ä.2 " H $ <-< il c s bfi hd 'S fi b c 3

12 2. Vergelijking met de blns per jnuri 966 De gemiddelde blns per jnuri 968 is in tbel 5 vergeleken met die vn jnuri 966. Deze vergelijking heeft betrekking p 203 bedrijven die p beide dt in het nderzek wren betrkken. Tbel 5. Vergelijking (vrlpige Antl bedrijven ; blnspsitie jnuri cijfers, gemiddeld per bedrijf) Het Westlnd jnuri 968 De Kring xf.000 xf.000 xf.000 xf.000 Activ Grnd Duurzme slijtende prd.midd. Bedrij f swning (en) Vrrden, vrd. en liq. midd. verige beleggingen Ttle ctiv Pssiv Vreemd verm. (p krte termijn) Vreemd verm. (p lnge termijn) Ttl vreemd vermgen Eigen vermgen Ttle pssiv Eigen vermgen in prcenten vn het ttlvermgen (gewgen ) (ngewgen) Blijkens deze blnsen is de ttle wrde vn de bezittingen in deze 2 jren met betrekking tt de Westlndse bedrijven tegenmen met gemiddeld f ,-, vn de bedrijven vn de Kring met gemiddeld f 6 000,- per bedrijf. Deze teneming ging geprd met een uitbreiding vn het vreemde vermgen vn per sld f ,- per bedrijf in beide gebieden. Als gevlg hiervn is de vermgenspsitie vn het Westlnd vrijwel ngewijzigd gebleven, die vn de Kring drentegen verslechterd. Deze ntwikkeling kmt tt uiting in het percentge eigen vermgen. De cijfers zijn ng iets gefltteerd ls gevlg vn een sterke pwrdering vn de grnd (de in 966 tegepste nrmen vr deze wrdering wren n de lge knt). Anderzijds is de vermgenspsitie ngetst 4

13 dr een dling vn de nieuwwrde vn de duurzme prduktiemiddelen. Hierdr geeft een vergelijking vn de wrde vn deze prduktiemiddelen p de beide wrnemingsdt geen juist beeld vn de bedrgen dieper sld nett zijn geïnvesteerd. p grnd vn extr-cmptbele becijferingen werd het bedrg vn de nett-investeringen in deze twee jren vr het Westlnd p rnd f ,- psitief en vr de Kring p rnd f. 000,- negtief benderd. Tegenver de negtieve nett-investering in de Kring stt een uitbreiding vn de liquiditeiten (ks- en bnksldi, e.d.) en beleggingen in deze beide jren met f ,- per bedrijf, mr k de eerder genemde uitbreiding vn het vreemde vermgen met f ,- per bedrijf. k in het Westlnd nm het vreemde vermgen met f ,- te. Dr stt echter tegenver de becijferde uitbreiding vn de prduktiecpciteit en een teneming vn liquiditeiten en beleggingen met f ,- per bedrijf. De liquiditeit p krte termijn - vrgesteld dr het verschil tussen de liquide en vlttende middelen enerzijds en de schulden p krte termijn nderzijds - nderging in het Westlnd enige verbetering. In de Kring bleef deze liquiditeit vrijwel ngewijzigd. 5

14 HFDSTUK III Kengetllen vr de berdeling vn de finnciële psitie. Diverse kengetllen Het kengetl vr de slvbiliteit: de prcentuele verhuding vn het eigen vermgen ten pzichte vn het ttle vermgen vrmt een belngrijk gegeven vr het inzicht in de finnciële psitie. Nrmte dit kengetl hger is, is de weerstndskrcht tegen finnciële risic's in het lgemeen grter, mede drdt men ptentieel ver meer kredietruimte zl kunnen beschikken. Dit ltste is uiterrd vn meer fctren fhnkelijk, zls b.v. de wrde vn de prduktiemiddelen ten pzichte vn de nieuwwrde drvn, de knsen p een gunstige rentbiliteit, respectievelijk bespring, lsk de mte wrin ver liquide f p krte termijn liquideerbre reserves wrdt beschikt. In tbel 6, blz. 7 zijn de kengetllen,die in dit verbnd ls belngrijke infrmtie nst die vn het percentge eigen vermgen vr een glble verkenning vn de finnciële psitie kunnen dienen ls gemiddelden,vr de nderscheiden grepen tt uitdrukking gebrcht. Zls k reeds uit tbel kn wrden gecnstteerd lpt de mte wrin de bedrijven met eigen vermgen zijn tegerust sterk uiteen: de bedrijven blijken ver de vn hg tt lg nderscheiden slvbiliteitsklssen vrij gelijkmtig te zijn verdeeld. Ten nzien vn de bedrijven met minder dn 40% eigen vermgen zij vermeld dt het percentge vn 3 bedrijven (Westlnd), respectievelijk bedrijven (de Kring) minder dn 20% bedreg en vn enkele vn deze bedrijven zelfs negtief ws. Deze grte verschillen vn bedrijf tt bedrijf zijn vr een deel - wij mgen gerust zeggen vr een belngrijk deel - ntstn dr de mte wrin de vele uitbreidings- en diepteihvesteringen die in de ltste jren in dit Glsdistrict hebben pltsgehd uit bespringen knden wrden gefinncierd. Uit de bekwrdepercentges blijkt dt, lthns in de Kring, reltief meer werd geïnvesteerd dr bedrijven met een geringer percentge eigen vermgen. k in het Westlnd zijn de prduktiemiddelen vn bedrijven met een hg percentge eigen vermgen gemiddeld uder dn die vn de verige bedrijven. De cijfers vn de klmmen 4 en 5 tnen, zwel in jren vn gunstige ls in jren vn ngunstige rentbiliteit, duidelijke verschillen in sprkrcht n tussen debedrijven in de diverse slvbiliteitsklssen. De discrepntie in de verhuding bespringen - investeringen heeft de slvbiliteit vn vele bedrijven ngetst. Anderzijds dreg het finncieringsgedrg vn ndere bedrijven bij tt hndhving f verbetering drvn. Lg het ccent vn de ngunstige finncieringsverhuding in de jren 6

15 ^_^ TJ 'S b Ö b ) b <ü *H -4-» ~4 c. jd : ' c QJ T5 C b ö I-I "ö3 T3 (H XI s- u nis i _. œ Ö - 2 s. J2 i ii " SH ts "* b fci. -S ö» '. _, - \ «J H m fiœ & -S. l (35 H Jsä bflrh rh S e e ft b S3 ff S 'S X c -^ 2. <u CQ - t c T3 f«s T3 ih S c bf c s rh ^~ 2-ds «3 ' 3 (L - 2 PQ-5 S C c ' c c- c in Tj«^ * rh in r-t rt ih C- S rh rh t- ih i-i rh in c- tr m eg c U5 c r(< tf ** TJ< ** m ir IH TH t - i n S S -H rh 00 IH rh rh rh t- S CN C Iß t l ) X H M rh Tj< t- S Tf r-t s s c * rh w 00 ir c- c * Tj< l rh rh 7-< \ tr c s l! 00 c rh ir tr tr tr eg c m ir T f N C Tf< TM tr ir t- rh 00 rh t-l ir c 00 s s s c c 00 tr TP S rh rh rh rh 00 rh t ir m ir rh 00 rh ir S t- * tr rh s rh * rh tr tr c ir T3 c 'S c _2 3 c j c 3 " ö ) < X! rh * c- c c T3 H c SH g c fe u T3 <B S. ï tr 05 S c c e b b b b s s s s f h II h \ c s b b b b F* '*H «l-l ** Tf 00 V I I I * c rh r- 'S " X I < T-< Tt< 00 T-t T3 il t- i l T3 «00 b C H p rh Tj< rh c c c c b b b bfi S S S S U In C U C C C C b b b b *H»^^ -< «*H j V I I I Tf c 00 s S r 'u X! _0) <. T3!H CS cd p 'S 9 S *- 'S SH. rh 7

16 vr 964 vrl p de vele investeringen, in de jren drn wren het vrl de ntspringen die de slvbiliteit vn vele bedrijven ngunstig beïnvledden. In verbnd met de grte invled vn de jrlijkse bespringen p de finnciële psitie zl n de sprkrcht vn de ndernemers bij de berdeling vn de finnciële psitie (hfdstukken IV en V)veeL ndcht wrden besteed. Wt de vrrd liquide en vlttende middelen betreft, deze zijn gemiddeld per grep betrekkelijk gering, behudens wt de hgste slvbiliteitsgrepen betreft. Dit kengetl is vr de berdeling vn de finnciële psitie vrl vn betekenis ls het gt m de vrg in heverre bedrijven met ude prduktiemiddelen ver vldende "reserves" beschikken m nstnde vervngingsinvesteringen znder betlingsmeilijkheden te kunnen verrichten. Hewel de reserves k in bjecten ls wnhuizen en grnd zijn belegd, zijn deze beleggingen in tbel 6 niet in het kengetl pgenmen. De reden hiervn is dt, nrmte meer vn krediet gebruik wrdt gemkt, de kns grter is dt deze beleggingen reeds ls zekerheid hiervr zijn gesteld. In dit verbnd is vn bedrijven wrvn de slijtende duurzme prduktiemiddelen per jnuri 968 een gemiddelde bekwrde hdden vn minder dn 40%, ngegn f de weerstndskrcht p grnd vn de ctivstructuur gunstig f ngunstig kn wrden berdeeld. Vr 7 vn de 3 bedrijven (7 Westlndse en 6 Kringbedrijven), die dit betrffen, vrijwel lle behrend tt de slvbiliteitsklsse 80-00%, luidde het rdeel gunstig, vr de verige 6, die in lle slvbiliteitsklssen wren vertegenwrdigd, ngunstig. Zls tensltte uit klm 8 blijkt, zijn de ndernemers vn bedrijven met een gunstige slvbiliteit gemiddeld uder dn die vn de bedrijven met een ngunstige slvbiliteit. p de slvbiliteitscijfers kn een kleine crrectie ten gunste wrden ngebrcht ten gevlge vn het feit dt een deel vn de bedrijven nder meer met fmilieleningen is gefinncierd, wrp niet beheft te wrden fgelst. Deze leningen drgen dus min f meer het krkter vn eigen vermgen. Wrden deze ls zdnig beschuwd dn bedrgt de (ngewgenjgemiddelde slvbiliteit vr de nderscheiden grepen: verwegend verwrmd verw. nverwrmd < 40% eigen vermgen 40-60% eigen vermgen 60-80% eigen vermgen 80-00% eigen vermgen Wes ngecrrigeerd tlnd gecrrigeerd de. ngecrrigeerd Alle bedrijven [ring gecrrigeerd

17 2. Slvbiliteit en sprkrcht De finnciële psitie vn een bedrijf wrdt derhlve niet lleen dr het percentge eigen vermgen bepld. Een belngrijke fctr vrl k is de mte wrin in de tekmst zl kunnen wrden gesprd m de tekmstige vermgensbeheften te kunnen dekken en drmede de cntinuïteit te kunnen hndhven. Uit het nderzek is gebleken dt in de jren 964 en 965 gemiddeld 55% vn de bedrijven hdden gesprd, 45% vn de bedrijven hdden ntsprd. In verbnd met het feit dt de rentbiliteit in 966 en 967 ngunstiger ws dn in 964 en 965 kn wrden gesteld dt nder de rentbiliteitsverhudingen vn de ltste 4 jr de helft vn de bedrijven tt bespring kwm, de ndere helft p het eigen vermgen inteerde. Bij vergelijking blijkt in tbel 7, blz.20 dt er tussen bedrijven die in 964/'65 besprden, respectievelijk ntsprden met betrekking tt de vermgenspsitie grte verschillen bestn. De vermgenvrmende bedrijven hebben zich tt grtere eenheden weten te ntwikkelen dn de ntsprende bedrijven; er zijn bvendien meer reserves gevrmd en de bedrijven zijn met minder vreemd vermgen gefinncierd. Dit ltste kmt tt uiting in de grte verschillen in percentge eigen vermgen. De ndernemers vn de besprende bedrijven hebben hun bedrijf in een veilige verhuding tussen eigen en vreemd vermgen gefinncierd. Ten nzien vn de ntsprende bedrijven drgt deze verhuding, zveel te meer mdt deze bedrijven p het eigen vermgen interen, een veel risknter krkter met betrekking tt de mgelijkheid m steeds n lle betlingsverplichtingen te vlden, m niet te spreken vn de mgelijkheid m investeringen te verrichten die ndzkelijk zijn m het bedrijf up t dte te huden. Bij een mtige uitbreiding vn stel 0% vn de jrksten (4% vn het geïnvesteerde vermgen) per jr zu, bij een evenwichtige verhuding in de finnciering met eigen en vreemd vermgen, een bespring vn 5% per jr ndzkelijk zijn. p bsis vn het rentbiliteitsniveu 964/'65 kn slechts 40% vn de bedrijven hiern vlden. p bsis vn het niveu 962/'63 bedrgt dit percentge 65%. Hieruit blijkt dt zelfs nder gemiddeld gunstige rentbiliteitsverhudingen een vrij grt deel vn de bedrijven niet in stt is een minimle grei met vldende eigen middelen te finncieren. "Hezeer de bespringen in de ltste 0 jr ten pzichte vn de uitbreidings- en diepteïnvesteringen nder de mt zijn gebleven wrdt ngetnd dr een dling vn het percentge eigen vermgen - ndnks de prijsstijgingen vrnmelijk vn grnd en wnhuizen - vn 72 nr 60. De liquiditeit p lnge termijn, dt is de mte wrin men in stt is steeds tijdig n lle betlingsverplichtingen die uit de p cntinuïteit gerichte explittie vn het bedrijf ntstn, te vlden, is drdr ernstig verzwkt. Vele bedrijven verkeren thns in een situtie wrin vervngingsinvesteringen meten wrden uitgesteld mdt de fschrijvingen geheel f ten dele het dr ntspring ntstne liquiditeitstekrt meten dekken. Hewel de liquiditeit p lnge termijn hierdr wrdt verslechterd, kunnen, in het bijznder de nieuwere bedrijven, het ng lng vlhuden, tenzij de ntspring z grt is dt k de vrrd ksmiddelen wrdt n- 9

18 c m in IH Tf H.-H I c in c c- NlHHH in c in c i-i ^H in i-t Tt< I-l in # butj u cu i U] ts A in IH s i H N M t-9 in CN ^ ^ i f f l n n i-i m t- "# Ci 05 ih crin Tf ^ U 2 " H M c.-h « r* 05 TH CN H H U3 rh!-( C5 i-l ó in in t- in re t- S B N r i H ^ C- "# <35 H HI»H. 00 i-h c in # t- Tf ÛNH t- C- 00 en Th c in S C~ 00 r-l -* in * 00 c (35 ö f ** u J2 T3 in s c Hfll c- s in i TJI.H 00 * in IH - t-t 05 ^ r-t in * ti CTJ u. r I cd Xi tu "«- < s b 0 cd ö e c J 0) 4-» +- -*-» c c r.is i.* 0 "ö T3 T3 g s c cd cd cd c e c\ J «-» 05 'tl '- Ü ti te ti.. ö c fi t- m fi ba ö u cu cd ti. Xi c eu «C l b C -* SI eu ti PQ ü e % T3 "3 c.?. v cu»h e 0) 4-» i- _r <iï eu. b C fi ti eu eu b S C fi Sifi ti -g 4 ti S fi* c" eu eu b 0) T3 fi Si <* 'SÔ eu ::? ti ti b 4- -H 0 eu M M PQ eu cd. _ cd *0 8 w «.5 ü 20

19 getst. Deze vrrd is, zls uit tbel 7 ten nzien vn de ntsprende bedrijven blijkt, niet grt (liquide en vlttende middelen gemiddeld 8% vn de ttle blnswrde). Zij bevt in de meeste gevllen geen reserves vr het pvngen vn verliezen. 3. Indelingscriteri vr de berdeling vn de bedrijven p hun finnciële psitie Uit het vrgnde vlgt, dt de slvbiliteit en de sprkrcht belngrijke mtstven zijn vr nderscheiding vn de bedrijven nr hun finnciële psitie, lthns ls het gt m cntinui'teitsknsen in nbije jren. p lnge termijn bezien dient ndzkelijk de behefte n vermgen ter vervnging vn versleten prduktiemiddelen in de berdeling te wrden betrkken, m ng niet te spreken vn de middelen die ndig zijn m het prduktiepprt vereenkmstig de ntwikkeling vn de prduktietechniek p peil te huden. In verbnd met de huidige situtie in dit district - wrin de nwezigheid vn vldende eigen vermgen, respectievelijk de mgelijkheid tt vergrting vn het eigen vermgen veell zwrder weegt dn de ndzk m duurzme prduktiemiddelen tijdig te vervngen - hebben wij ns vr een indeling vn de bedrijven nr hun finnciële psitie bepld tt de criteri: splvbiliteit (eigen vermgen in prcenten vn het blnsttl per jnuri 968) en sprkrcht (bespringen in 964 en 965 in prcenten vn de ksten ver deze jren). p deze bsis zijn de bedrijven vn elk der beide gebieden verdeeld in 3 grepen en wel p de wijze zls in nderstnde frequentietbellen is vrgesteld. Tbel 8. Antl bedrijven per klsse vn slvbiliteit, respectievelijk sprkrcht Percentge eigen vermgen Westlnd Bespring 964/'65 in prcenten vn de ksten negtief psitief' De Kring Bespring 964/'65 in prcenten vn de ksten negtief psitief" < " ' '' '" ^ / 5^"5 3 "' -"7 «* ' \ 8 4 2

20 Bij deze nderscheiding vn bedrijven met respectievelijk ngunstige, mtige en gunstige finnciële psitie is vr bedrijven met een percentge eigen vermgen vn minder dn 20 en vn 80 en meer lleen de slvbiliteit, vr de verige bedrijven tevens de mte vn sprkrcht in cht genmen. In de vlgende hfdstukken zl de psitie vn deze grepen nder wrden genlyseerd. Drbij zl elke grep in een tweetl subgrepen wrden gesplitst en wel p de wijze zls in tbel 8, dr een stippellijn is ngegeven. 22

21 HFDSTUK IV Bedrijven met een ngunstige finnciële psitie. De blns per jnuri 968 Zls uit tbel 9 blijkt, hebben de bedrijven wrvn de finnciële psitie ngunstig wrdt berdeeld in 964 en 965 ngeneg znder uitzndering ntsprd. De verschillen tussen de bedrijven vn deze grep bestn dn k meer in het bijznder uit de verschillende mte wrin zij met eigen vermgen zijn gefinncierd. In verbnd hiermede zijn de bedrijven nder nderscheiden in een grep met minder dn 20% eigen vermgen en in een grep met 20% f meer eigen vermgen. De vermgenspsitie vn deze beide subgrepen blijkt uit nderstnde blns. Tbel 9. Verkrte blns per jnuri 968 (in f. 000,- bedrijf) Grep Antl bedrijven Activ D'uurz. bedr.ctiv (incl. bedr.wning) Liquide en vlttende middelen Leningen, deelnemingen, belegg. Ttl ctiv Pssiv Levernciers (mterilen) Levernciers (investeringen) verige krte schulden Ttl krte schulden 3 gemiddeld per Westlnd De Kring percentge eigen vermgen <20 20 en <20 20 en meer meer Krediethyp. cp. lndbjtredietinst Vste vrschtten (idem) Leningen v. kredietinstellingen Leningen fmilie en prticulieren Ttl vreemd vermgen Eigen vermgen _ Ttl pssiv

22 Tbel 9 (vervlg). Verkrte blns per jnuri 968 (in f. 000,- gemiddeld per bedrijf) Westlnd Enkele kengetllen Eigen vermgen in prc. blnsttl pbrengst per f. 00,- ksten gemiddeld 964/'67 pbrengst per f. 00,- ksten gemiddeld 962/'63 Bespring per f. 00,- ksten gemiddeld 964/'65 Bekwrde duurzme prd.midd. in prcenten vn de nieuwwrde Leeftijd (udste) ndernemer De Kring percentge eigen vermgen <20 20 en <20 meer In lle grepen is het vermgen in zeer hge mte in duurzme ctiv belegd. De liquide en vlttende middelen kunnen reeds p het eerste gezicht wrden beschuwd ls zijnde nvldende m, znder behulp vn krediet, de lpende uitgven te dekken en de krte verplichtingen p tijd n te kmen. Bij de bespreking vn de liquiditeit p krte termijn kmen wij hier ng p terug. De finnciering vn de ctiv geschiedt dr de bedrijven vn de grep met een 'slvbiliteit vn minder dn 20% (per definitie) geheel f vrijwel geheel met vreemd vermgen. Vn de Kring-bedrijven zijn er zelfs 6, vn de Westlndse bedrijven is er, wrvn het vreemde vermgen een hger bedrg vertegenwrdigt dn de wrde vn de ctiv. Cnfrm de criteri vr de grepsnderscheiding is de slvbiliteit vn de ndere grepen nmerkelijk gunstiger, de sprkrcht vn deze bedrijven, blijkend uit de kengetllen vr de gemiddelde bespringen in 964 en 965, (ngï ngunstiger dn die vn de eerstgenemde bedrijven: de sterk verliesgevende uitkmsten in de jren 964 t/m 967 hebben geleid tt ntspringen die vr de jren 964 en 965 werden becijferd p 0 tt 5% (vn de jrksten) gemiddeld per grep. Zelfs in de gede jren 962 en 963 wren de ksten vn deze bedrijven gemiddeld niet ten vlle f nuwelijks dr de pbrengsten gedekt. De finnciering vn deze zwk-slvbele, tevens nrendbele, bedrijven hd in verwegende mte plts dr de cöpertieve lndbuwkredietinstellingen, deels nder grntie vn het Brgstellingsfnds. Fmilieleden dregen eveneens in nemenswrdige mte n de kredietvrziening bij. Deze leningen drgen vrijwel geheel het krkter vn vreemd vermgen, met uitzndering vn de Westlndse grep vn "20% eigen vermgen en meer", wrvn twee derde vn het bedrg vn de fmilieleningen het krkter vn eigen vermgen drgt (geen flssings en meer

23 plicht). k ten nzien vn de Westlndse bedrijven met minder dn 20% eigen vermgen wrdt met betrekking tt de flssing dr de fmilieleden een sepele huding ngenmen. Dit geldt in zverre k vr de bedrijven vn de Kring, dt 50% vn de desbetreffende bedrgen n een flssingsschem is gebnden, respectievelijk p rder vn de kredietgever met wrden terugbetld. De finnciering dr fmilieleden drgt derhlve in mindere f meerdere mte bij tt een iets mildere berdeling vn de vermgenspsitie. De schulden p krte termijn zijn bij de bedrijven met minder dn20% eigen vermgen hg pgelpen. Dit geldt vrl de schulden n levernciers vn mterilen. 2. Vermgens- en kpitlmutties in recente jren Een indruk vn de finnciële ntwikkeling vn deze bedrijven in enkele vrfgnde jren geeft tbel 0. Tbel 0. Vermgens- en kpitlmutties (in f. 000,- gemiddeld per bedrijf) Antl bedrijven Antl ndernemers per bedrijf Antl gezinsleden per bedrijf Jrk.(967)gem.perbedr.xf.l000,- Gezinsinkmen uit bedrijf 967 7,0 Gezinsinkmen uit bedrijf 966 0,6 Gezinsink.ttl 964 en 965 gem.p.jr 7,7 Privé-uitg.(incl.bel.) '64-'65 gem.p.jr 4,8 Mut. eigen verm. 962 en 963gem.p.jr 2,7 Mut.eigenverm. 964en 965gem.p.jr -7,0 Mut. vr. verm. 964 en 965gem.p.jr 29,2 Mut. ttl verm. 964 en 965 gem.p.jr 22,2 Mutties kpitl gemiddeld 964 en 965: Westlnd De Kring percentge eigen vermgen <20 20 en <20 20 en meer meer 3 4 3,2,0,2, ,7 7,3 7,6 7, - 6,2-9,2 3, 3,9 8,5 4,3 7,6 5, 0,5-6,8 33,9 27, 7, 4,8 4,9 4,9 7,3-9,7 33,6 23,9 brut-investering 26,4 4,9 40,0 35,3 fschrijving 9,9_,5 _ 4,7 _ 2,4. nett-investering 6,5 3,4 25,3 22,9 mutties liquide en vlttende middelen, deelnemingen, leningen en beleggingen 5,7 Jj,0 ttl kpitlmutties Investeringen gemiddeld 966 en 967: brut-investering ) fschrijving nett-investering ) Extr-cmptbele becijfering. 22,2 3,8,4 _ 2,4 3,9 2,8,8,0 27,,8 6,0-5,8 23,9,9 3,0 -," 25

24 Het gezinsinkmen in de jren 964 t/m 967 lg vr lle nderscheiden grepen gemiddeld p zdnig lg niveu, dt hieruit slechts de helft vn de privê-uitgven vn het gezin knden wrden bestreden. De ndere helft werd p het eigen vermgen ingeteerd. In 964 en 965 is deze ntspring geheel gefinncierd met vreemd vermgen. De liquide en vlttende middelen zijn niet verminderd, dch zelfs ng tegenmen. Deze teneming is derhlve eveneens met vreemd vermgen gefinncierd, evenls de nett-investeringen, die vrl bij de bedrijven vn de Kring grte bedrgen beliepen (f ,- à f ,-ii2 jr tijds). Het beheft geen betg dt een dergelijk finncieringsgedrg in belngrijke mte tt de zwkke finnciële psitie vn het mment heeft bijgedrgen. Gezien de lge inkmens in 966 en 967 is in deze jren verder p het eigen vermgen ingeteerd en is de finnciële psitie weer verder verslechterd. Weliswr zijn de investeringen belngrijk in mvng teruggelpen, met nme in de Kring; ze wren evenwel ng te hg m lthns de vermgenspsitie te kunnen cnslideren. m dit te bereiken zuden de fschrijvingen zwel het tekrt hebben meten kunnen pvngen, ls de flssingen hebben meten kunnen finncieren. Hiervr wren de fschrijvingen in het lgemeen niet tereikend, zdt niet steeds n lle verplichtingen kn wrden vldn, en vr de finnciering vn investeringen, nieuwe verplichtingen mesten wrden ngegn. N deze gemiddelde cijfers vlgt in tbel, blz.27 een verdeling vn het ttle ntl bedrijven dt met "ngunstig" werd gekwlificeerd nr klssen vn - vr de berdeling vn de finnciële psitie relevnte - kengetllen. 3. De-liquiditeit p krte termijn Een bedrijf kn p krte termijn liquide wrden beschuwd, wnneer het ver vldende liquide en vlttende middelen beschikt m de schulden die p krte termijn vervllen, te vlden, lsk m de lpende uitgven tt het mment wrp deze dr de pbrengsten wrden gedekt, te kunnen finncieren. De liquiditeit wrdt verhgd indien men bven deze middelen ng ver kredietruimte kn beschikken, zls b.v. bij de krediethyptheek. Tbel 2 geeft een beeld vn het "werkkpitl", dit is het sld vn de vrrd liquide en vlttende middelen enerzijds en vn de schulden p krte termijn nderzijds, (sld I). An dit sld is vervlgens het bedrg dt per blnsdtum n krediethyptheek kn wrden pgenmen tegevegd (sld II). (Tbel 2, zie blz.28 ). Znder rekening te huden met de krediethyptheek wren de beschikbre middelen gemiddeld nvldende m de schulden p krte termijn te vlden. Dit geldt in sterke mte vr de bedrijven met minder dn 20% eigen vermgen. Met inbegrip vn de kredietruimte wrdt de liquiditeit, lthns vr de Westlndse bedrijven, gunstiger: vn de grepen met 20% en meer eigen vermgen wren 9 vn de 4 Westlndse en 5 vn de 3 Kringbedrij ven vlgens deze vrstellingswijze liquide. Vr de ndere grepen ws dit slechts ten nzien vn 4 vn de 3 Westlnd- 26

25 eu ki eu S 5, 8 M Tj< 00 Irt rh SP eu c c c <u S ö eu «H es es I.. eu T5 T3 "P s: J ti, CG KS g g eu PQ-6J M CN c ffl CN H H Tf t- t- CC Tt< W rj< IN eu h - C fini \ «eu eu ffl,h e» «IH TH TH m m TJH Cr- U eu t (S N eu eu?. I \ -" A «M H «M M t-n lli! NCCt-!B N H H N N M C D C H -4 kl T3 Ö b. e w.ss ih CN Tj< - T3 h u SI'S " S ff s^ M CN CN 'S f S II II ) eu y Re N IH S. S ncgn, öi-icsic'*iifscdt-ce» I I I I I I I I I H N M ^ W C t - C i T3 -H eu T3 *H J3 X! eu 27

26 Tbel 2. Het werkkpitl per jnuri 968 (in f. 000,- gemiddeld per bedrijf) Vrrd liquide en vlttende middelen f: krediet p krte termijn Sld I Beschikkingsruimte krediethyptheek Sld II Sld II in prc. v.d. jrkste Spreiding sld II in prc. vn jr k sten: negtief 20% negtief 20-0% psitief 0-20% psitief 20% n 967 de se en 3 vn de Kringbedrij ven het gevl. Westlnd percentge eigen <20 20 en meer De Kring ; vermgen <20 20 en meer Antl bedrijven De bestedingsruimte An de middelen wrver per jnuri 968 kn wrden beschikt kunnen de bedrgen die terzke vn de fschrijvingen p duurzme prduktiemiddelen uit de pbrengsten in de lp vn het jr meten vrijkmen, wrden tegevegd. Trekt men hier de verplichte flssingen vn f, dn wrdt het bedrg verkregen dt in 968 beschikbr zu zijn indien de bespringen 0 zuden bedrgen. In tbel 3 zijn deze mutties (welke ten nzien vn de flssingen deels p infrmtie, deels p txtie berusten) en het nieuwe sld (III) tt uitdrukking gebrcht. Sld III stelt dus vr het bedrg dt in 968 vr de finnciering vn de teelt en eventuele investeringen beschikbr zu zijn indien lle schulden die per jnuri 968 p krte termijn bestnden, in 968 wrden vldn. Sld III is vrts uitgedrukt in prcenten vn de jrksten, met nvullende vermelding vn het percentge dt zu ntstn indien de bespringen en ntspringen - in prcenten vn de ksten - in 968 per sld even grt zuden zijn ls zij in 964 en 965 gemiddeld zijn geweest. 28

27 Tbel 3. De bestedingsruimte in 968 (in f. 000,- gemiddeld per bedrijf) Sld II Bij: fschrijvingen (967) Af : verplichte flssingen f : inperking krediethyptheek Westlnd percentge eigen <20 20 en meer pm pm De Kring vermgen <20 20 en meer pm Sld m Sld HI in prc. v.d.ksten (967) Idem incl. bespring/ntspring 964/965 in prc.v.d.ksten pm Wnneer de schulden p krte termijn geheel in 968 zuden wrden vldn, zls in tbel 3, m de gedchte te beplen is verndersteld, dn zuden de bedrijven met minder dn 20% eigen vermgen nmiddellijk weer belngrijke bedrgen meten lenen, zwel m het tekrt n liquiditeiten (tt 0%) p te heffen ls m in de behefte n krte middelen vr de finnciering vn de teelt en eventuele investeringen (stel te zmen 30% vn de ksten) te vrzien. De bedrgen wrden ng grter wnneer in 968 in even sterke mte p het eigen vermgen zu wrden ingeteerd ls in de jren 964 en 965 gemiddeld het gevl ws. In feite zullen de bedrijven in belngrijke mte dr levernciers blijven gefinncierd, wrbij betlingen p ude levernties wrden gecmpenseerd dr schulden vr nieuwe levernties. Znder belngrijke finnciële hulp vn de bnk, fmilie en/f scile diensten zl het niet mgelijk zijn deze bedrijven verder te cntinueren. Vr een deel kn deze hulp bestn uit uitstel vn flssing f vermindering vn de jrlijkse flssingsverplichting dr herziening vn het flssingspln. Ten nzien vn de leningen die vn bnken werden verkregen kn wrden vstgesteld dt de flssingen die in 966 en 967 dr de bedrijven met minder dn 20% eigen vermgen zijn verricht, respectievelijk 86% (Westlnd) en 75% (de Kring) vn de flssingsverplichtingen uitmkten. Vr de grepen met 20% f meer eigen vermgen lgen deze percentges p respectievelijk 00 en 7.. Vr de bedrijven met 20% f meer eigen vermgen is de testnd vn decnfiture wrin k deze bedrijven gemiddeld zijn gerkt, ng niet vn dien rd dt vn een nmiddellijk gevr vr een verbreking vn de cntinuïteit met wrden gesprken. Bij vrtgnde ntspring in een mte zls in de fgelpen jren het gevl ws zullen deze bedrijven echter spedig in een zelfde ctstrfle psitie kmen te verkeren ls die wrin de grep metminder dn20% eigen vermgen zich thns bevindt. 29

28 5. De liquiditeit p lnge termijn Een beschuwing vn de liquiditeit vn deze bedrijven p lnge termijn heeft lleen zin indien de rentbiliteit in de (nste) tekmst z veel beter wrdt, dt er psitieve in plts vn negtieve bespringen wrden verkregen. Gesteld dt dit het gevl is, dn met de vrg wrden gesteld f deze bespringen dn vldende zullen zijn m yr de cntinui'teitshndhving ndzkelijke vervngings- en diepteïnvesteringen in een vr de finnciële psitie bevredigende verhuding tussen eigen en vreemd vermgen te finncieren. De psitie die de bedrijven in dit pzicht innemen hngt dn niet lleen vn de slvbiliteit vn het mment en vn de sprcpciteit f,mrk vn de leeftijd en de mderniteit vn het prduktiepprt. Een nwijzing hiervr vrmt het kengetl: bekwrde vn de slijtende duurzme prduktiemiddelen in prcenten vn de nieuwwrde vn deze prduktiemiddelen. Nrmte dit percentge lger is, ligt er een zwrdere finnciële lst p de bedrijven m de chterstnd ten pzichte vn een bedrijf vn gemiddelde leeftijd dr middel vn investeringen te crrigeren. De meeste bedrijven vn de nderscheiden grepen vn de Kring verkeren, wt deze fctr betreft, in een gunstige psitie. Het zijn immers vrl de vele investeringen in recente jren geweest die, te zmen met de ngunstige rentbiliteitsverhudingen, tt de zwkke finnciële psitie vn deze bedrijven hebben geleid. De Westlndse bedrijven zijn ver het lgemeen vn wt udere structuur. Tbel 4geeft met het ntl bedrijven per "bekwrdeklsse" hiervn een duidelijk beeld. Tbel 4. Verdeling vn de bedrijven nr de uderdm vn de slijtende duurzme prduktiemiddelen Bekw. glspstnden en verw. in % v.d. nieuwwrde minder dn 40% 40-50% 50-60% 60-70% 70% f hger Westlnd De Kring percentge eigen vermgen <20 20 en meer <20 20 en meer Vergelijking We stlnd en de Kring ntl bedrijven Ten nzien vn de bedrijven met ngunstige finnciële psitie blijken er tussen de beide gebieden niveuverschillen te bestn. Dit kwm reeds tt uiting in het gemiddelde percentge eigen vermgen, dt vr 30

29 de nderscheiden subgrepen p respectievelijk 7 en 39 (Westlnd) en - en 27 (de Kring) werd becijferd. k het rentbiliteitsniveu vn de Kring ligt lger dn dt vn het Westlnd. Behlve uit deze cijfers blijkt dit k uit de pgingen vn de ndernemers m verzchting vn de flssingsverplichtingen f p ndere wijze bijstnd in hun finnciële nd te verkrijgen. Het Westlnd De bedrijven met minder dn 20% eigen vermgen beschikken vermedelijk geen vn lle ver de mgelijkheid tt het ntrekken vn krediet p lnge termijn. Zeker de helft vn de bedrijven kn beschikken ver een gstkrediet, hetwelk echter niet ltijd tereikend is, zdt het leverncierskrediet teneemt. De ndere bedrijven zijn uitsluitend ngewezen p leverncierskrediet m de tekrten te finncieren. Zulks met uitzndering vn enkele bedrijven die, hetzij dr uitstel vn flssing, cnslidtie vn krte schuld, dn wel dr het verkrijgen vn leningen p brgstelling vn derden f in het kder vn de Algemene Bijstndswet - l f niet met succes - hun liquiditeitstekrt prberen te verminderen. Een enkel bedrijf, n de grens vn de mgelijkheden zijnde, met liquideren. De bedrijven met 20% f meer eigen vermgen zijn, behudens een enkel bedrijf, eveneens tt het ngn vn leningen p lngere termijn verstken. Vrijwel lle bedrijven vn deze grep kunnen echter beschikken ver een gstkrediet, terwijl de bedrijven die nder meer met fmiliekrediet zijn gefinncierd, dr sepele flssingsvrwrden zijn begunstigd. Een tweetl bedrijven heeft de bnk m uitstel vn flssing verzcht, een enkel bedrijf ntving een tegemetkming in het kder vn de Algemene Bijstndswet. De Kring Het ntl bedrijven vn de grep met minder dn 20% eigen vermgen wrvr met de bnk een flssingsregeling mest wrden getrffen (8 vn de bedrijven) is nmerkelijk hger dn het ntl in de vereenkmstige grep vn het Westlnd. Een viertl bedrijven hd in 966 en/f 967 een uitkering vn de Algemene Bijstndswet ntvngen. Eén bedrijf bevindt zich in een testnd vn liquidtie. Vn de bedrijven met 20% eigen vermgen f meer hdden 8 bedrijven met de bnk en/f de levernciers een flssingsregeling getrffen dn wel ngevrgd. De verige bedrijven vngen eventuele tekrten p dr gstkredieten en/f dr uitstel vn betling n levernciers. Dr enkele bedrijven zijn leningen vn de Algemene Bijstndswet verkregen dn wel ngevrgd. 3

30 HFDSTUK V Bedrijven met een mtige, resp. gunstige finnciële psitie Vn de nderzchte bedrijven is de finnciële psitie p grnd vn de criteri slvbiliteit en sprkrcht ls vlgt: Westlnd de Kring mtig gunstig 29 bedrijven 33 bedrijven gunstig 49 bedrijven 4 bedrijven Binnen deze greperingen zijn er uiterrd vele grduele verschillen. Deze kmen ten dele tt uiting wnneer - evenls in het vrige hfdstuk - elke grep ng nder wrdt nderscheiden. Hiervr wrdt verwezen nr de bijlgen A3 en B3, wrin de nderzchte bedrijven in een zestl grepen zijn ingedeeld p grnd vn de in tbel 8 getrkken, respectievelijk gestippelde scheidingslijnen. In dit hfdstuk zl de nderscheiding, terwille vn de verzichtelijkheid, beperkt blijven tt de hfdindeling (getrkken lijnen vn tbel 8).. De vermgenspsitie per jnuri 968 De vermgenspsitie blijkt uit tbel 5, blz. 33, verkrte blns. Cnfrm de criteri vr de grepsnderscheiding, zijn de verschillen tussen de mtige en gunstige bedrijven zeer grt. Dit geldt zwel de vrziening met liquide en vlttende middelen en met beleggingen e.d. buiten het bedrijf, ls de mte wrin het bedrijf met eigen respectievelijk vreemd vermgen is gefinncierd. Niet minder pvllend is het verschil in sprkrcht, geen bespring bij de "mtige" bedrijven, een redelijke bespring bij de "gunstige" bedrijven. 2. Vermgens- en kpitlsmutties in recente jren Blijkens tbel 6, blz. 34, is het verschil in sprkrcht tussen de beide grepen - lthns in 964 en vrl het gevlg geweest vn een grt verschil in inkmen. Dit verschil wrdt enigszins fgezwkt dr de hgere privé-uitgven vn de "gunstige" bedrijven, die mede nder invled vn de inkmstenbelsting wren ntstn. Het verschil in inkmen is zwel ntstn dr een verschil in rentbiliteit, ls dr een grt verschil in rente-inkmen. Het finncieringsgedrg vn de beide grepen ws eveneens zeer verschillend: de "gunstige" bedrijven wendden de verkregen bespringen vrnmelijk n tt vermindering vn het vreemde vermgen en tt versterking vn dé ksmiddelen. De "mtige" bedrijven drentegen inves- 32

31 Tbel 5. Verkrte blns per jnuri 968 (in f. 000,- gemiddeld per bedrijf) Antl bedrijven Activ Duurz.bedr.ctiv (incl.bedr.wning) Liquide en vlttende middelen Leningen, deelnemingen, belegg. Ttl ctiv Pssiv Levernciers (mterilen) Levernciers (investeringen) verige krte schulden Ttl krte schulden Krediethyp. grrische kredietbnken Vste vrschtten gr.kredietbnken Leningen v. kredietinstellingen Leningen fmilie en prticulieren Ttl vreemd vermgen Eigen vermgen Ttl pssiv Westlnd De Kring finnciële psitie mtig gunstig mtig gunstig , Enkele kengetllen Eigen verm, in prc. blnsttl pbrengst per f. 00,- ksten gemiddeld 964 t/m 967 pbrengst per f. 00,- ksten gemiddeld 962 en 963 Bespring per f. 00,- ksten gemiddeld 964 en 965 Bekwrde lle duurz. prd.midd. in prcenten vn de nieuwwrde Leeftijd (udste) ndernemer

32 Tbel 6. Vermgens- en kpitlmutties (in f. 000,- gemiddeld per bedrijf) Antl bedrijven Antl ndernemers per bedrijf Antl gezinsleden per bedrijf Jrksten(967) gem.perbedr.xf.000 mtig 29, Westlnd finnciële gunstig 49, De : psitie mtig 33, Kring gunstig 4, Gezinsinkmen uit bedrijf 967 Gezinsinkmen uit bedrijf 966 Gezinsinkmen ttl gem. 964 en 965 Privé-uitgven (incl.bel.) 964 en 965 9,2 24,4 7,8 8, 32,0 32,0 30,4 22,2 20,5 20,3 9,2 8,6 28,5 28,5 30,5 24, Mut. eigen verm. gem. 964 en 965 Mut. vreemdverm.gem.964 en 965 Mut. ttl verm. gem. 964 en 965-0, 2, 2,0 9,3 -,3 8,0 0,7,5 2,2 8,7-2,8 5,9 Mutties kpitl gem. 964 en 965 Brut-investering Afschrijving N ett-in v e ster ing Mutties liquide en vlttende middelen, deelnemingen, leningen en beleggingen Ttl kpitlmutties 9,0 2, 6,9 5, 2,0 5,9 2. 3, ,0 20, ,8 4,4 2,2 3, , ,9 Investering gemiddeld 966 en 967 Brut-investering ) Afschrijving N ett- inve ster ing 23,9 3,7 0,2 5,3 2, 3,2 2, 3,9 -,8 6,3 5,,2 ) Extr-cmptbele becijfering. 34

33 teerden meer en finncierden de kpitlnws vlledig met vreemd vermgen. Het beheft geen betg dt de finnciële psitie vn de "mtige" bedrijven dr de hiervren geschetste ntwikkeling gemiddeld ngunstig, die vn de "gunstige" bedrijven gunstig werd beïnvled. Als wij de nrm "meer gesprd dn geleend" ls criterium gebruiken vr een gunstige ntwikkeling vn de finnciële psitie, dn blijkt dt nderstnd ntl bedrijven in 964/'65 n deze nrm heeft vldn: Westlnd: "mtige" bedrijven 8 (28%) "gunstige" bedrijven 39 (80%) de Kring: "mtige" bedrijven 0 (30%) "gunstige" bedrijven 32 (78%) Vr de "ngunstige" bedrijven werden deze ntllen respectievelijk p 2 (Westlnd) en 2 (de Kring) becijferd. Gelet p de vrij geringe investeringsctiviteit in 966 en 967 mg wrden ngenmen, dt het vreemde vermgen in die jren weinig f niet is tegenmen. Dit geldt lthns vr de "gunstige" bedrijven en wellicht k vr de "mtige" bedrijven vn de Kring. Vn de Westlndse bedrijven met een mtige finnciële psitie (nett-investering meer dn f ,- per jr) is nnemelijk dt het vreemde vermgen in die jren ng belngrijk is tegenmen, ngezien vn bespring in die jren - lthns vr deze grep - nuwelijks sprke zl zijn geweest. N deze gemiddelde cijfers vlgt in tbellen 7-b(blz.36^7)een verdeling vn het ttle ntl bedrijven dt met "mtig" respectievelijk "gunstig" werd gekwlificeerd nr klssen vn kengetllen welke vn belng zijn vr de berdeling vn de finnciële psitie. 3. De liquiditeit p krte termijn Het verschil tussen de vrrd liquide en vlttende middelen enerzijds, en de schulden p krte termijn nderzijds, ws bij de "mtige" en "gunstige" bedrijven gemiddeld psitief. Deze liquiditeit wrdt ng verhgd indien n dit sld de kredietruimte wrver in het kder vn de krediethyptheek kn wrden beschikt, wrdt tegevegd. Zls uit tbel 8 (blz.38 ) blijkt, is er een grt niveuverschil tussen de beide grepen met betrekking tt deze liquiditeit. k binnen de grepen is hiervn sprke. Z blijkt uit de tbel nder meer dt in het Westlnd 6, in de Kring 7 vn de "mtige" bedrijven meer schulden p krte termijn hdden dn n middelen beschikbr. Bij infrmtie bleek dt uitstel vn betling vn de, veell reeds hg pgelpen, rekeningen vn levernciers (gemiddeld f ,- per bedrijf vn de desbetreffende 6 Westlndse, f ,- vn de 7 Kring-bedrijven) de sluitpst vrmde, ndt (niet in lle gevllen) min f meer dekking ws verkregen in de vrm vn een gstkrediet. Vr de verige bedrijven ws het ver- 35