Hoofdstuk 2 - Periodieke bewegingen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hoofdstuk 2 - Periodieke bewegingen"

Transcriptie

1 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen Voorkennis: Sinusoïden ladzijde 6 ( ) en D (,) V-a A,, B,, C, Via Interset vind je de snijpunten van = sin x en = x, 6 x, 5 of x, 67 Bij een vershuiving van eenheden naar rehts vervang je x door x dus g ( x) = sin ( x ) d De grafiek van f moet + k eenheden naar rehts of links worden geshoven V-a O x 5 6 Het ereik van f is [, ] De periode is en de amplitude is Vervang t door t + en trek vervolgens eenheid van de funtiewaarde af g ( t) = os( t + ) = os( t + ) d = periode = = ladzijde 7 V-a Periode = = 8, amplitude =, evenwihtsstand =, ereik =, Periode = =, amplitude =, evenwihtsstand = 5, ereik = 7, 7 Periode = = 6, amplitude =, evenwihtsstand =,ereik =, V-a Evenwihtsstand = 5 + =, amplitude = = en de periode loopt van x = tot x = en is dus 6 Het eginpunt van een golf ligt ij x = dus = d =, a =, = en = 6 = dus f ( x) = + sin ( x + ) d d, a en lijven hetzelfde Het hoogste punt van een golf ligt ij x = dus = g ( x) = + os ( x + )

2 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen V-5a De periode van f is = en de periode van g is = De gemeenshappelijke periode is want = = Met Interset vind je t =, t, 6, t,, t, 7, t =, t,, t, 87, t 5, 67, t = d Op het interval, zijn er aht oplossingen Het interval evat 8 : = perioden Op het interval, 8 heeft de vergelijking dus 8 = 6 oplossingen, omdat 8 ook een oplossing is op het interval [, 8] dus 7 oplossingen e De periode van h is = 6 en van k = De gemeenshappelijke periode is = = Op interval, zijn 6 oplossingen In het interval, 5 passen 5 gemeenshappelijke perioden dus 5 6 = 6 oplossingen Op interval [ 5, ] vind je via Interset nog oplossingen zodat er in totaal 9 oplossingen zijn = = V-6a f ' t os t os t (met de kettingregel) g '( t) = sin ( t + ) = 6sin ( t + ) (met de kettingregel) h '( t) = sin t (met de kettingregel) d k '( t) = os( t) (met de kettingregel) e l '( t) = 6 os t sin t = 6sin t os t (met de kettingregel) f p' t os t t sin t os t t sin t (met de produtregel) = + ( ) = V-7a sin x = os x = os os sin x = osx = os os = + = ( ) = = ( ) = + os x x sin x = + sin ) + sin( ) ( ) = + = + ( Parametervoorstellingen ladzijde 8 a t = geeft x = + = t = geeft (, ) t = geeft (, ) t = geeft 5, 5 en = + = dus P (, ) O t = t = x t =

3 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen d Er gel = dus t t = t ( t ) = t = of t = of t = Hierij horen ahtereenvolgens de punten,, (, ) en nogmaals (, ) ladzijde 9 a t x t = t = t = t = x O t = Er gel = : t t = t ( t ) = t = of t = t = of t = of t = Voor t =, t = en t = snij de kromme de x-as in,, (, ) en weer (, ) a De grafiek van x = t is een dalparaool met minimum voor t = dus x De grafiek van = t + t + is een ergparaool met maximum 6 voor t = dus 6 t = 5 t =,5 5 O 5 t = 5 5 t = x 5 t = Uit opdraht a volgt dat x = de minimale x-oördinaat is voor t = Als t = gel = dus (, ) d Uit opdraht a volgt dat = 6 de maximale -oördinaat is voor t = Als t = gel x = dus 6,

4 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen e Als = x dan is t + t + = t f t t 5 = t = = of t = = t = geeft, en t = geeft 5 5 (, ) a t x 5 8 8,5,7,7,7,78 6,6 8, x O = t = voor t = minimale x-oördinaat is voor t = t t = e + te (met de produktregel) t e + t = als t = De minimale -oördinaat is = e = voor t = e d t t = t t = ( t ) ( t + ) = t = of t = t = geeft, e en t = geeft (, e ) e Voor grote negatieve waarden van t gaat = te t naar nul en x = t t naar oneindig dus nadert het punt de x-as 5a t,5 x -,5,9, 5,55 -,5,69,,6 5 O x 5

5 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen = t + t ln = ln t + = voor t = e = t e De minimale x-oördinaat is x = ln = dus x e e e e Het minimum van is niet met algera te erekenen dus plot = ( x ) ln x en ereken met de grafishe rekenmahine dat de minimale -oördinaat is voor t = dus = x geeft ( t ) ln t = t ln t t = t of ln t = t = of t = e t = of t = t = geeft (, ) en t = geeft ( ln,ln ) d De krommen K en M vallen samen maar zijn niet identiek want een punt op K dat ij t = a hoort, is ook een punt van kromme M maar dan voor t = a Een punt op kromme M verplaatst zih dus twee keer zo snel als een punt op K Bijzondere punten ladzijde 6a = dus sin t = sin t = t = + k x = + os t is dan telkens + = of + = dus, met de x-as x = + os t = os t = t = + k = sin t is dan telkens dus, 7a t = geeft A( 6, 5) De helling van OA is x = 5 = 6 t = geeft B ( 7, ) 8 De helling van OB is x = = 7 8 t =, geeft C, ;, d is het snijpunt met de -as 5 6 De helling van OC is x =,, De helling van de raaklijn aan kromme K in O zal zijn 5 en (, ) zijn de snijpunten

6 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen 8a t 5 5 x,8,65,99,,5,5,,99,65,8,5 8,5,5,5,5 8,5 8 6,5,5 O,5 x,5 = sin t en d = t t = geeft d = : = : sin, = t dus d sin t = 5, 9 voor t = sin hoort ij t = d P, = geeft geen uitkomst ladzijde 9a = t en d t t t t = te + t e = te t e Voor t = gel d x = = t = geeft (, ) als keerpunt d t =, geeft d x =, en d, 58 dus d 58, =,, 7 De helling in keerpunt, is ongeveer,7 a = sin t + os t sin t = os t ( os t) + sin t sin t = os t os t + sin t In punten waar de raaklijn horizontaal loopt gel d = en d x = os t os t + sin t = erekenen met CALC Zero of G-solve Root geeft t =, t =, t, 9, t, 9, = sin t + os t sin t = geeft t =, t =, t, 5, t 5,, Er is een horizontale raaklijn in (, 75;, ) voor t, 9 en in (, 75;, ) voor t, 9 Er is een vertiale raaklijn in (, 5;, ) voor t, 5, in (, 5;, ) voor t 5, en in, voor t = 5

7 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen t = geeft (, ) en d x = = dus, Voor t =, is d, 5, De helling in het keerpunt zal nul zijn is een keerpunt Lissajousfiguren ladzijde a os t is minimaal = en maximaal = dus x + sin t is minimaal + = en maximaal + = dus De kromme is dan een irkel met straal en middelpunt, In de plot loopt x van tot 5 en van tot 6 d De periode van x = os t is = en de periode van = 5+ sin t is = De gemeenshappelijke periode is want = = De periode van de kromme is dus a De periode van x is = en de periode van is = De gemeenshappelijke periode is en is dus de periode van de kromme Snijpunt met de x-as als = dus os t = os t = geeft t =, 7 of t = 5, 6 (in één periode) t = geeft x = + sin = + dus,, 87; t = geeft x = + = sin dus,, ; ( + ) ( ) Snijpunt met de -as als x = dus + sin t = sin t = geeft t =, 56 en t = 5, 98 (in één periode) t = geeft = os = + dus, + ;, (, ) ;, t = geeft = os = dus (, ) Uit de plot is af te lezen dat de kromme zihzelf snij in 6

8 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen a De kromme ligt op lijn = + x x = os t kun je sustitueren in = + os t Je krijgt dan = + x Omdat os t gel x dus is het een deel van een lijn De kromme ligt op de paraool met funtievoorshrift f ( x) = x d Uit de plot lees je af dat x Dit komt omdat sin x ladzijde a x = dus sin t = sin t = geeft t = + k t = geeft = os = dus (, ) t = geeft = = os dus (, ) (ook ij t = ) t = geeft = os = dus (, ) = = is de periode van de kromme = dus ost = ost = geeft t = + k of t = + k dus t = 6 + k of t = + k Op [, ] gel t =, t = 6 5, t = 6 7, t = of t = 6 Voor t = 6 5 en t = gel (, 6; ) 6 Voor t = en t = gel (, ) Voor t = en t = gel (, 6 ; ) 5a = = is de periode van de kromme Er is een vertiale raaklijn in x = 5 of x = 5 5os t = 5 geeft t = en 5os t = 5 geeft t = of t = Voor t = en t = gel ( 5, ) en t = geeft ( 5, ) Er is een horizontale raaklijn als = of = sin t = dus sin t = voor t = of t = sin t = dus sin t = voor t = of t = t = geeft (, 5; ) ; t = geeft (, 5 ; ) ; t = geeft (, 5 ; ) ; t = geeft (, 5; ) 7

9 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen t = en t = geven, = 5sin t en d = os t (met de kettingregel) Voor t = gel d x = 5 en d = dus d = 5 Voor t = gel d x = 5 en d = dus d = 5 De vergelijkingen van de raaklijnen zijn dus = 5 x en = 5 x d x en zijn verwisseld dus spiegeling in de lijn = x 6 x O 6 6a = = is de periode van de kromme = os t is maximaal als os t = dus als t = + k (, ) en (, ) zijn de keerpunten d t = geeft, = sin t en d = sin t x Voor t = +, gel d, en d, dus d De helling in (, ) is Uit de smmetrie volgt dat de helling in, is 7a 8 = = 8 is de periode dus elk domein met lengte 8 plot preies één periode = os t en d = sin t Voor t = gel d x, 77 en d = dus d = =, 77 8

10 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen d Er is een horizontale raaklijn als d = en d x = sin t = als sin t = dus t = + k t = (of of 8 ) geeft (, ) t = (of ) geeft (, 7; ) t = 5 (of 7 ) geeft, 7; Voor t = of t = 6 gel d x = dus de keerpunten zijn,, voor t = 6 voor t = en Vervormen ladzijde 8a = dus os6t = os6t = geeft 6t = + k ofwel t = + k 6 De zes nulpunten zijn (, 78; ), (, 78; ),, ; (, 9; ) x = dus sin t = sin t = dus t = + k Voor elk van deze t-waarden hoort, = = voor t = en t = t = geeft keerpunt (, ) t = geeft keerpunt (, ), ( ) en, ;,, 9; De periode van K, K en K is d Als is even heen de krommen keerpunten e Er gel voor elke dat x en dus de afmeting van de rehthoek is 6 ij 9a = = is de periode voor elke waarde van a De krommen vallen samen maar ij dezelfde waarde voor t horen vershillende punten op de krommen De krommen zijn elkaars spiegeleeld in de -as omdat os t = os ( t + ) d De vorm is hetzelfde alleen de x-oördinaten vershillen steeds een fratie van elkaar omdat, 57 9

11 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen ladzijde 5 a De periode van x = sin t is = 6 en van = os t is de periode 6 = 9 = 6 is de periode van de kromme = = is de maximale waarde van dus krijg je raakpunten met de lijn = = geeft ost = dus ost = Hieruit volgt t = + k ofwel t = + k dus t =, t =, t =, t =, t =, t =, t =, t =, t = 5 of t = 6 Invullen in x = sin t geeft voor t = en t = 6 dezelfde uitkomst terwijl de overige t-waarden vershillende uitkomsten geven Er zijn dus negen punten op de kromme waar = geraakt wor Voor = volgt uit os t = dat t = + k dus t = + k ofwel t =, t =, t =, t =, t =, t = 5 of t = 6 t =, t = en t = 6 geven dezelfde x-waarde, ook t = en t = geven dezelfde x-waarde en dat gel ook voor t = en t = 5 Er zijn dus drie raakpunten met = De linker figuur lijkt op de kromme voor = en de rehter figuur op de kromme voor = Door te plotten vind je = 5 voor de linker figuur en = voor de rehter figuur a De periode van x = sin t + a is en van = os t is de periode De periode van de kromme is dus Uit een plot volgt dat de kromme zihzelf snij op de x-as dus als = os t = geeft t = en t = Invullen in x = sin ( t + ) geeft in eide gevallen (, 8; ) = os ( t + a) en d = t sin = voor t = + k geeft t = + k dus t =, t = of t = In een keerpunt gel d x = én d = t = geeft d x = os( + a) = os a = dus a = + k t = geeft d x = os( + a) = dus a = + k t = geeft d x = os( + a) = dus a = + k Voor a = + k zijn er twee keerpunten a De kromme snij zihzelf in, x = geeft ( os t) sin t = dus os t = of sin t = os t = geeft t = of t = sin t = geeft t =, t = of t = Invullen in = ( + os t) os t geeft voor t = of t = of t = steeds =

12 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen = sin t sin t + ( os t) os t = sin t + os t os t = sin t os t + ( + os t) sin t = sin t os t sin t Kies t = +,, 95, en d, 8 De helling voor t = is d, 8, 58, Voor grote waarden van a is os t te verwaarlozen dus x a sin t en a os t De krommen zijn dus vrijwel irkels met straal a en middelpunt (, ) a Voor n is even gel x en Voor n is oneven kunnen x en ook negatieve waarden aannemen Hoe groter n des te dihter de kromme ij de oorsprong komt te liggen maar elke kromme gaat wel door (, ) en (, ) Een waarde tussen en tot een hogere maht ligt dihter ij nul 5 Baansnelheid a d e ladzijde 6 = os t = als t = + k De kromme heeft dan een vertiale raaklijn als d of een keerpunt als ook gel = sin t = als t = + k dus t = + k, dus in de punten,,,,,,,,,,, ( ) ( ) ( ) De snelheid is de lengte van pijl v en die is te erekenen met de stelling van Pthagoras = os = en d = sin = v ( ) = + = In een keerpunt gel d x = = dus v = =

13 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen 5a v = x t = os d = is de snelheid in horizontale rihting en v = d t = sin d + sin = is de snelheid in vertiale rihting = = os en d = sin + sin = dus v ( ) = ( ) + = 6a ladzijde 7 = os t + os t = geeft met de grafishe rekenmahine t, 5, t = en t 5, = sin t + sin t = geeft met de grafishe rekenmahine t =, t, 5, t =, t 5, en t = De keerpunten zijn ij t, 5 (, 6;, 5), ij t = (, ) en ij t 5, (, 6;, 5) Punt P is dus (, 6;, 5) Zie onderdeel a Voor t =, 5 gel d 97, en d, De helling in P is d,, 58, 97 Voor t = gel d x = en d = dus de aansnelheid is ( ) = ( ) + ( ) = 8 v 7a d x = geeft sin t = dus t =, t = of t = t = en t = geven, ;, = geeft os t = en t = geeft (, ) ;, dus t = of t = en t = geeft ( ) t = geeft,, ;,, ; = os t = voor t = of t = Vertiale raaklijn in (, ) ( ;, ) en (, ) ( ;, ) = sin ( t ) = voor t = of t = Horizontale raaklijn in (, ) en (, ) Je kunt de kromme in omgekeerde rihting laten lopen door t te vervangen door t Je krijgt dan x = sin ( t) en = os( ( t) t ) Voor t = gel d x 8, en d, 875 dus de aansnelheid is v, 8, 875, 5 + ( )

14 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen 8a Er zijn vier punten met een horizontale raaklijn en twee punten met een vertiale raaklijn = sin t ( os t + ) + ( os t ) sin t = sin t os t + sin t = sin t ( os t + ) = als sin t = of os t = dus t = of t = of t = of t, of t, 97 t = en t = geeft (, ) t = geeft (, ) t, geeft (, 9;, 5) t, 97 geeft (, 9;, 5) = os t = voor t = of t = Voor t = gel v = + = en voor t = gel v = ( + ) = = + d = os t os t als os t = of os t = dus t = of t = of t = of t = Voor t = of t = gel d x = en d = dus v = + = Voor t = gel d x = en d, 6 dus v ( ) + ( 6 ),, Voor t = gel d x = en d 6, dus v ( ) + ( 6 ),, 6 Gemengde opdrahten ladzijde 8 9a x en De periode is want = = sin t = voor t =, t = of t = Vertiale raaklijn voor t = en t = in, en voor t = in ( ) = os t = voor t =, t =, t = of t = Horizontale raaklijn voor t = in, ( ) in, en voor t = in, d Voor t = en t = gel,, voor t = in ( ),,, voor t = t = geeft d x = en d = dus d = = waaruit volgt dat = x de vergelijking van de raaklijn is t = geeft d x = en d = dus d = vergelijking van de raaklijn is = waaruit volgt dat = x de

15 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen e Voor t = en t = gel d x t = geeft keerpunt, en t = = a x = os t + voor t = of t = 6 6 Beide waarden geven, = sin ( t + ) = en d = os t = ( ) ofwel ;, 87 geeft keerpunt, = sin t = geeft t =, t =, t =, t = of t = t = en t = geven, t = geeft ( ) t = geeft, t = geeft,, ofwel, 7; ofwel, 7; Voor t = gel d x = ( + sin ) = en d = ( os ) = dus v = 5 + ( ) = ladzijde 9 en straal a x = os t en = sin t is een irkel met middelpunt, Om middelpunt (, ) te krijgen gel dus = sin t + Op t = start de kromme in (, ) Om de kromme in P ( 8, 8) te laten starten moet gelden x = os ( + a) = 8 waaruit volgt dat a, 785 De ewegingsrihting van A is linksom dus B draait met de klok mee De omtrek van de kleine irkel is en de periode is dus de aansnelheid is = m/s x = + 5os ( t + a) en = 5 5sin ( t + a) x = 8 geeft os a =, 8 dus a, 6 = 8 geeft sin a =, 6 dus a, 6 of a, 785 Als a, 6 start in P ( 8, 8) en gel x = + 5os ( t, 6) en = 5 5sin ( t, 6) d = 5 5sin ( t, 6) = geeft sin ( t, 6) = dus t, 6 = ofwel t, 7 e = sin (, 7, 6 ) = Zie ook opdraht De snelheid waarmee C over de x-as eweegt is gelijk aan de snelheid van in punt Q dus m/s

16 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen ICT Families van Lissajousfiguren ladzijde 5 I-a L is een deel van een paraool en K is een irkel als de shaalverdeling op eide assen hetzelfde is - K: de periode van zowel x als is dus de gemeenshappelijke periode is L: de periode van x is en van is de periode dus de gemeenshappelijke periode is I-a De periode van x is = en van is = de periode De periode van K is want = = x = os t = voor t =, t =, t = en t = De snijpunten met de -as zijn, (, ) ofwel ;, ofwel ;, voor t = en t = voor t = en t = en = sin t = voor t =, t =, t =, t =, t =, t = en t = De snijpunten met de x-as zijn, t =, t =, t = en t = S, voor t =, t = en t = en ( ), voor I-a x = os t dus os t = x Sustitutie in = + os t geeft = + ( x) dus = x + 7 De x-waarden lopen van = tot en met + = x = sin t dus sin t = x + Sustitutie in = sin t geeft = ( x + ) = x + x + d De x-waarden lopen van = tot en met = dus domein [, ] e Een mogelijk domein is [, ] ladzijde 5 I-a = 6 os t = voor t = + k Vertiale raaklijn voor t = in ;, ( ;, ) en voor t = in ( ;, ) = 6sin t = voor t = + k Horizontale raaklijn voor t = en t = in, t = in ( 6 ), ;, voor t = in, in, 6;, voor t = in ( ) ;,, voor t = in, voor t = in (, 6 ; ), voor, voor t = in (, 6 ; ) en voor t = 5

17 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen = dus ost = ost = geeft t = + k of t = + k dus t = 6 + k of t = + k Op [, ] gel t =, t = 6 5, t = 6 7, t = of t = 6 Voor t = 6 5 en t = gel (, 6; ) 6 Voor t = en t = gel (, ) Voor t = en t = gel (, 6 ; ) Voor t = gel d x = 6 en d = 6 dus helling d = = 6 6 Voor t = gel d x = 6 en d = 6 dus helling d = = 6 6 I-5a Snijpunten met x-as als = os 6t = dus 6t = + k waaruit volgt t = + k 6 t = geeft (, 78 ; ), t = geeft (, 78; ), t = geeft, ; geeft (, ; ), t = 5 geeft (, 9 ; ) en t = 5 geeft (, 9; ) Snijpunt met -as als x = sin t = dus t = + k Elk van deze t-waarden geeft,, t = = os t = en d = sin 6t = voor t = en t = die de keerpunten,, opleveren en ( ) K : Periode x is, periode is, periode K is K : Periode x is, periode is, periode K is K : Periode x is, periode is, periode K is d x loopt van tot en met en van tot en met dus de rehthoek is 6 ij e Als a is even dan heeft de kromme keerpunten, als a oneven is is de kromme gesloten f Als a is even zijn er a toppen K heeft dus = 99 toppen I-6a De kromme heeft periode want = = De krommen vallen samen maar ij dezelfde t-waarden horen vershillende punten op de krommen De krommen zijn elkaars spiegeleeld in de -as d De vorm is hetzelfde alleen de x-oördinaten vershillen steeds een fratie van elkaar omdat, 57 I-7a Hoe groter a des te meer golven Keerpunten krijg je als d x en d = = Voor K 5 gel: = os t = t = + k t = + k = 69 sin 5t, vul t = + k in, geeft: = 69 sin 5 ( + k = ) sin( 5k), dus geen keerpunten Alleen als a is even zijn er keerpunten 6

18 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen = geeft ost = dus ost = waaruit volgt t = + k t = en t = 6 geven dezelfde uitkomst voor x en t =, t =, t =, t =, t =, t =, t = en t = 5 geven nog aht andere uitkomsten voor x d Er zijn geen keerpunten dus a is oneven Voor a = 5 krijg je dezelfde kromme Test jezelf ladzijde 5 = T-a = t t = t t als t = of t = of t = x = 5, x = 9 en x ( ) = 7 dus de snijpunten met de x-as zijn ( 5, ), 9, en ( 7, ) x = t t 5 = ( t 5) ( t + ) = als t = 5 of t = ( 5) = 5 en ( ) = dus de snijpunten met de -as zijn (, ) en (, 5) Het minimum van x is 9 dus x 9 d Uit de plot van = t t volgt dat alle waarden uit R kan aannemen e O x 8 T-a = sin t = 8, 5 én d voor t = en ( 8, 5) voor t = = 5os t = als t = of t = De keerpunten zijn De ewering is niet volledig want er moet ook gelden dat d x In dit keerpunt is t =, 7 Voor t =, 7 gel d x, 9789 en d, 75 De helling in ( 8, 5) is d, 75, 9789, 5 T-a x ( ) = ( ) =, dus (, ) op de kromme voor t = = os t os t en d = sin t + sin t Voor t = gel d x = en d = dus d = = x = sin t sin t = levert met de rekenmahine t = of t, 5 of t = of t 5, of t = t, 5 en t 5, geven alleei punt, 7

19 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen Snijpunten met de -as voor t = of t, 5 of t = of t 5, of t = De ijehorende punten zijn (, ), (, ) en (, ) Snijpunten met de x-as als = os t os t = Met de rekenmahine vind je t = of t, 9 of t, 9 of t = De ijehorende punten zijn,, ;, 7;, ( 7 ) en ( ) d Horizontale snelheid = = os t os t Vertiale snelheid = = sin t + sin t e Voor t = gel d x = en d = dus de aansnelheid is v = + ( ) = 5 ladzijde 55 T-a Voor a = gel x = os t en = os t dus = x Voor a = gel x = os t en = os( t ) = os t dus = x Voor a = gel x t = os en t sin t dus is de kromme een irkel = T-5a x en dus de kromme past in een rehthoek van 8 ij d = sin t = voor t = + k = 6 os( t a) moet ook nul zijn voor t = dus 6 os t a a = + k ofwel a = 6 + k Er moet gelden dat a tussen en ligt dus a =, a = 6 of a = 6 5 = sin t en d = 6 os ( t, 7) Voor t = 5 gel d x, en d 5, 6696 De aansnelheid is v = (, 85697) + ( 5, 6696) 6, 85 Voor t = en t = gel d x = sin t en d Voor t =, gel d, 8,, 5 Voor t = +, gel d, 8,, 5 De helling in de keerpunten is dus,5 = 6 os t = Hieruit volgt T-6a Snijpunten met -as als x = os t = dus als t = of t = t = geeft (, ) en t = geeft (, ) Snijpunten met x-as als = sin t sin t = Met de rekenmahine vind je t =, t, 5, t, 6, t =, t, 67, t 5, 76 of t = Dit geeft als snijpunten met de x-as:,, ;, 7; en,, ( 7 ), ( ) 8

20 Hoofdstuk - Periodieke ewegingen x = geeft os t = dus t = of t = De -waarde moet nul zijn: sin ( ) a sin ( ) = waaruit volgt dat sin ( ) ( sin ( ) a ) = geeft a = dus a = x = geeft os t = dus t = of t = De -waarde moet nul zijn: sin ( ) a sin ( ) = waaruit volgt dat sin ( sin ) ( ( ) a ) = geeft a = dus a = Dus voor a = gaat de kromme door (, ) en door (, ) x = geeft t = of t = (zie onderdeel a) = etekent sin ( ) a sin ( ) = geeft a = en sin ( ) a sin ( ) = geeft a = Uit een plot lijkt dat voor a = de kromme raakt in de oorsprong d = : sin t a sin t = sin t ( sin t a) = sin t = of sin t = a sin t = geeft t =, t = of t = dus (, ) en (, ) sin t = a heeft geen oplossingen voor a > Dus als a > zijn er twee snijpunten met de x-as e Als a = gel sin t = dus t = of t = Deze t-waarden geven alleei punt (, ) Er zijn dus drie snijpunten met de x-as als a = Voor < a < heeft sin t = a vier oplossingen die twee vershillende snijpunten met de x-as geven anders dan (, ) en (, ) Dus als < a < zijn er vier snijpunten met de x-as 9

Hoofdstuk 6 - Periodieke functies

Hoofdstuk 6 - Periodieke functies Hoofdstuk - Periodieke funties Voorkennis: Sinusfunties ladzijde V-a De omtrek van de eenheidsirkel is. Hierij hoort een hoek van zowel radialen als 0. Dus 80 komt overeen met radialen. graden 0 0 4 0

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 - Differentiëren

Hoofdstuk 3 - Differentiëren Hoofdstuk - Differentiëren Moderne wiskunde 9e editie vwo B deel Voorkennis: Mahten en differentiëren ladzijde 7 6 V-a ( ) ( ) 8 f d e ( ) g 5 ( ) 6 6 ( 9 ) 9 ( ) ( ) 6 6 5 5 6 5 6 6 5 5 9 h ( ) 8 ( )

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 - Functies en de rekenmachine

Hoofdstuk 1 - Functies en de rekenmachine Hoofdstuk - Funties en de rekenmahine Voorkennis: Funties ladzijde V-a De formule is T = + 00, d Je moet oplossen + 00, d = dus dan geldt 00, d = en dan is d = : 00, 77 m V-a f( ) = = 0en f( ) = ( ) (

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 - Functies en de rekenmachine

Hoofdstuk 1 - Functies en de rekenmachine Hoofdstuk 1 - Funties en de rekenmahine ladzijde 1 V-1a Bij A hoort een kwadratish verand, want de toename van de toename is steeds 4. Bij B hoort een lineair verand, de toename is steeds 5. Bij C hoort

Nadere informatie

Zo n grafiek noem je een dalparabool.

Zo n grafiek noem je een dalparabool. V-a Hoofdstuk - Funties Hoofdstuk - Funties Voorkennis O A B De grafiek ij tael A is een rehte lijn, want telkens als in de tael met toeneemt neemt met toe. Het startgetal is en het hellingsgetal is. d

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 - De kettingregel

Hoofdstuk 2 - De kettingregel Hoofdstuk - De kettingregel ladzijde V-a P ( ) 0 ( 0+ ) 0 0 + 0 0 + 0 60 W + + + a + t voor a 0 a a T u ( r ) r r 8 d R log + V-a u t wordt t en s t u t wordt t en s t 7 V-a A: t ( ) A: t ( ) ( ) 8 8 V-a

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 - Functies en de rekenmachine

Hoofdstuk 1 - Functies en de rekenmachine Hoofdstuk 1 - Funties en de rekenmahine ladzijde 1 V-1a Bij A hoort een kwadratish verand, want de toename van de toename is steeds 4. Bij B hoort een lineair verand, de toename is steeds 5. Bij C hoort

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 - Functies en de rekenmachine

Hoofdstuk 1 - Functies en de rekenmachine Hoofdstuk 1 - Funties en de rekenmahine ladzijde 1 V-1a Bij A hoort een kwadratish verand, want de toename van de toename is steeds. Bij B hoort een lineair verand, de toename is steeds 5. Bij C hoort

Nadere informatie

Hoofdstuk 7 - Periodieke functies

Hoofdstuk 7 - Periodieke functies Voorkennis: Goniometrische verhoudingen ladzijde 9 V-a vereenkomstige hoeken zijn gelijk. 7 7, c PR 7, AC, 7, QR 7, BC, 7, 0 V-a In deze driehoeken is A C en ook zijn de hoeken ij U en V gelijk. CR AQ

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Voorkennis: Goniometrische verhoudingen ladzijde 9 V-a vereenkomstige hoeken zijn gelijk. 7 7, c PR 7, AC, 7, QR 7, BC, 7, 0 V-a In deze driehoeken is A C en ook zijn de hoeken ij U en V gelijk. CR AQ

Nadere informatie

Uitwerkingen bij 1_0 Voorkennis: Sinusoïden

Uitwerkingen bij 1_0 Voorkennis: Sinusoïden Uitwerkingen ij _ Voorkennis: Sinusoïden V_ a A( π, ), B( π, ), C( π, ) en D(π, ) Met de rekenmachine : Y = sinx Y = Met CALC, Intersect of G-Solve, ISCT: c V_ a x,6, x,5 of x,67 Bij een verschuiving van

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 8 Voorkennis: Sinusfuncties ladzijde 9 V- Uit 8 radialen volgt 8 radialen Je krijgt dan de volgende tael: V-a V-a 8 graden 6 9 8 radialen O 6 6 7 8 9 Aflezen:,,,, c Aflezen:, d Aflezen:, e Aflezen: O Aflezen:,,,

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 - Werken met algebra

Hoofdstuk 6 - Werken met algebra Hoofdstuk - Werken met algera Oplossen door ontinden ladzijde a ( )( ) 0 0 of 0 of of of of 0 ( )( ) 0 0 of 0 of ( )( ) a 0( )( ) 0 of,, of 0 stel a a a a 0( a )( a ) 0 a of a a of a De oplossingen zijn

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 90 6 Differentiëren bladzijde a f ( ) b p ( q) q + 0q dk p, dp a gt () tt ( t ) t 6t, g () t 6t t b k ( u )( u + ) u + u u u, d k u 6 a f( ), f ( ) 0 0 6 b g ( ) +, g ( ) h ( ) ( ), h ( ) a A t + t ( )

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 - Transformaties

Hoofdstuk 2 - Transformaties Hoodstuk - Transormaties Moderne wiskunde 9e editie vwo B deel Voorkennis: Graieken en untievoorshriten ladzijde V-a, loninhoud in liter,,,,,,,,, tijd in seonden Van t tot t, dus seonden. loninhoud in

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv V-a 8 V-a Hoodstuk - Transormaties Voorkennis: Graieken en untievoorshriten ladzijde loninhoud in liter,,,,,,,,,, Van t tot t, dus seonden. loninhoud in liter O tijd in seonden 7 Moderne wiskunde 9e editie

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 0 Hoofdstuk - Werken met algera. Oplossen door ontinden ladzijde a ( )( ) 0 0 of 0 of of of of. 0 ( )( ) 0 0 of 0 of. ( )( ). a 0( )( ) 0 of,, of 0 stel a a a a 0( a )( a ) 0 a of a a of a De oplossingen

Nadere informatie

Polynomen. De algemene vorm van een polynoom is: f(x) = a 0. + a 1. 0, n N. x +... + a n 1. x n 1 + a n. x n. met a n

Polynomen. De algemene vorm van een polynoom is: f(x) = a 0. + a 1. 0, n N. x +... + a n 1. x n 1 + a n. x n. met a n Polnomen Polnomen Funties als 4 en + 1 zijn vooreelden van een grote klasse van veelvoorkomende funties: de polnomen of veeltermfunties. Wij zullen steeds de term polnomen geruiken. Een van de redenen

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 - Periodieke functies

Hoofdstuk 8 - Periodieke functies Havo B deel Uitwerkingen Moderne wiskunde Hoofdstuk 8 - Periodieke functies ladzijde 8 V-a c Na seconden = slagen per minuut ca., millivolt V-a Ja, met periode Nee Mogelijk, met periode = en amplitude

Nadere informatie

Extra oefening bij hoofdstuk 1

Extra oefening bij hoofdstuk 1 Etra oefening ij hoofdstuk Moderne wiskunde 9e editie vwo deel t a Van is de oplossing t log t Van 8 is de oplossing t log 8 t Van is de oplossing t log De vergelijking heeft als oplossing log De vergelijking

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Hoofdstuk - Periodieke functies Voorkennis: Sinusfuncties ladzijde V-a De omtrek van de eenheidscirkel is π = π. Hierij hoort een hoek van zowel π radialen als 0. Dus 80 komt overeen met π radialen. V-a

Nadere informatie

Keuzemenu - Wiskunde en economie

Keuzemenu - Wiskunde en economie 1a a Keuzemenu - Wiskunde en eonomie ladzijde 6 TK( 00) GTK( 00) = = 300 = 71 euro per ezoeker 00 00 TK( 600) 800 = = 71, 33 euro per ezoeker 600 600 TK( 800) 9 00 GTK( 800) = = = 7 euro per ezoeker 800

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv a a Extra oefening ij hoofdstuk Plot van f Invoer: Y.X^ X Venster: Xmin en Xmax Ymin en Ymax Plot van g Invoer: Y (X +6X+99) Venster: Xmin 7 en Xmax 7 Ymin en Ymax Geruik op de grafishe rekenmahine: Opties:

Nadere informatie

( ) wiskunde B pilot vwo 2016-I. Kettinglijn = 1. Hieruit volgt e = 4. Dus x = ln(4) (of een gelijkwaardige uitdrukking) 1. De y-coördinaat van T is 3

( ) wiskunde B pilot vwo 2016-I. Kettinglijn = 1. Hieruit volgt e = 4. Dus x = ln(4) (of een gelijkwaardige uitdrukking) 1. De y-coördinaat van T is 3 wiskunde B pilot vwo 06-I Vraag Antwoord Sores Kettinglijn maimumsore 4 f' ( ) e e = 4 f' ( ) = 0 geeft 4 e = e Hieruit volgt e = 4 Dus = ln(4) ( een gelijkwaardige uitdrukking) maimumsore 6 De y-oördinaat

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Etra oefening en Oefentoets Helpdesk Etra oefening ij hoofdstuk a π 9 h 000 geeft h 000 9, cm 8π De hoogte van het lik is s ongeveer,9 cm π r h 000 geeft h 000 000 r 8, r π r π c Als de straal heel klein

Nadere informatie

Blok 1 - Vaardigheden

Blok 1 - Vaardigheden Blok 1 - Vaardigheden ladzijde 6 1a + 8 3 e + 6 i 6 10 3 3 3 1 3 3 10 f + 6 j 10 + 3 0 + 3 8 1 3 6 6 6 6 1 18 10 1 g ( 3) 3 6 k 9 6 d ( 3+ ) 10 + 6 3 h 3 8 l 1 3 1 3 a Antwoord: 6 invoer: goed Antwoord:

Nadere informatie

Vaardigheden. bladzijde 52. deel van 240 = 96 en 3 deel = 144. deel = ( 11 : 25 ) 2110 = 928, 40 euro en. deel = ( 14 : 25 ) 2110 = 1181,60 euro

Vaardigheden. bladzijde 52. deel van 240 = 96 en 3 deel = 144. deel = ( 11 : 25 ) 2110 = 928, 40 euro en. deel = ( 14 : 25 ) 2110 = 1181,60 euro Vaardigheden ladzijde 5 a 7 f 8 0 g 8 0,96 h 9 d 9 i 0 e 8 j a 7,5 e 8 5 6 f 6 g 5, 0, = 0, 3 3 9 d 9 h = = =, 5 3a 8, = 3, 88 euro a 6, 365 = 58 dagen 6 3, = 3568, gram Drie dagen is 7 uur, dus 0, 7 =

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 90 a Een goede vensterinstelling voor de funtie f is : X min en X ma en Y min eny ma 0. Voor de funtie g X min 0 en X ma 0 en Y min 0 eny ma 0. y 0 8 8 0 y 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Vertiale asymptoot,

Nadere informatie

9e editie. Moderne wiskunde. Uitwerkingen Op stap naar 4 havo. Dick Bos

9e editie. Moderne wiskunde. Uitwerkingen Op stap naar 4 havo. Dick Bos 9e editie Moderne wiskunde Uitwerkingen Op stap naar 4 havo Dik Bos Inhoud Hoofdstuk Getallen 000 - Rekenen met reuken 000 - Deimale getallen, proenten en fator 000-3 Kwadraten 000-4 Wortels 000-5 Mahten

Nadere informatie

Hoofdstuk 11B - Rekenen met formules

Hoofdstuk 11B - Rekenen met formules Hoofdstuk B - Rekenen met formules Hoofdstuk B - Rekenen met formules Voorkennis V-a 6 5 9 = 5 + 5 + 5 = 6 5 = 9 5 + 5 + 5 = 55 800 : 5 + 5 7 = d + 78 9 = + 05 = 7 + 9 = V-a (8 ) : 0 = d 0 : 6 = 5 : 0

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 - Machtsfuncties

Hoofdstuk 4 - Machtsfuncties Hoofdstuk - Machtsfuncties Voorkennis: Functies en symmetrie ladzijde 9 V-a Kies als vensterinstelling voor je GR ijvooreeld X en Y en voer in Y = X X + Je krijgt: + = 0, dan D = ( ) = en = = = + = of

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 - Ruimtefiguren

Hoofdstuk 8 - Ruimtefiguren Voorkennis V-1a De oppervlakte van ABC is 12 5 : 2 = 0 m 2. zijde kwadraat AB = 12 144 AC = 5 BC = 25 169 d BC = 169 = 1 m De omtrek van ABC is 5 12 1 = 0 m. BD = 12 4 = 8 m De oppervlakte van BCD is 8

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Hoofdstuk - Wortels Hoofdstuk - Wortels Voorkennis V- zijde vierkant in m oppervlakte vierkant in m 9 V- = = = = = 7 = 9 = 7 = 89 = 9 8 = = 9 8 = = 9 = 8 = 9 9 = = 0 = 00 = 0 = 00 V-a = 9 = b 7 = 9 = 9

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 86 Verdieping Regelmatige figuren 1a e figuur heeft 12 hoekpunten. lke hoek is 150. Ja, ze zijn allemaal 150. d e zijden zijn 2,5 m. e Ja, ze zijn allemaal even lang. 2a en regelmatige driehoek is een

Nadere informatie

Extra oefening bij hoofdstuk 1

Extra oefening bij hoofdstuk 1 Havo B deel Uitwerkingen Moderne wiskunde Extra oefening ij hoofdstuk a y y f(x) g(x) Plot van f Invoer: Y.X^ X Venster: Xmin en Xmax Ymin en Ymax x x y y f(x) g(x) x Plot van g Invoer: Y (X+6X+99) Venster:

Nadere informatie

Extra oefening en Oefentoets Helpdesk

Extra oefening en Oefentoets Helpdesk Etra oefening en Oefentoets Helpdesk Etra oefening ij hoofdstuk a π 9 h 000 geeft h 000 9, cm 8π De hoogte van het lik is s ongeveer,9 cm π r h 000 geeft h 000 000 r 8, r π r π c Als de straal heel klein

Nadere informatie

10.0 Voorkennis. y = -4x + 8 is de vergelijking van een lijn. Hier wordt y uitgedrukt in x.

10.0 Voorkennis. y = -4x + 8 is de vergelijking van een lijn. Hier wordt y uitgedrukt in x. 10.0 Voorkennis y = -4x + 8 is de vergelijking van een lijn. Hier wordt y uitgedrukt in x. Algemeen: Van de lijn y = ax + b is de richtingscoëfficiënt a en het snijpunt met de y-as (0, b) y = -4x + 8 kan

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Voorkennis V-a Van lijn k is het hellingsgetal en het startgetal en e formule is = +. Van lijn l is het hellingsgetal en het startgetal en e formule is = +. Van lijn m is het hellingsgetal en het startgetal

Nadere informatie

wiskunde B pilot vwo 2016-I

wiskunde B pilot vwo 2016-I Formules Goniometrie sin( t+ u) = sin( t)os( u) + os( t)sin( u) sin( t u) = sin( t)os( u) os( t)sin( u) os( t+ u) = os( t)os( u) sin( t)sin( u) os( t u) = os( t)os( u) + sin( t)sin( u) sin( t) = sin( t)os(

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 - Cirkeleigenschappen

Hoofdstuk 6 - Cirkeleigenschappen Hoofdstuk 6 - irkeleigenshappen oderne wiskunde 9e editie vwo deel Voorkennis: hoeken en irkels ladzijde 56 V-a 68 ; dus S 80 SE. us SE S 56 ES 80 56 0. us SE 78. V- 60. Ook geldt 60. us. V-a 80 Er geldt:

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv V-1a d e 128 Voorkennis D C B N A K L Vierhoek ABCD is een vierkant. Vierhoek KLMN is een rehthoek en vierhoek PQRS is een parallellogram. De oppervlakte van vierhoek KLMN is 7 3 4 5 28 roostervierkantjes.

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 - Machtsfuncties

Hoofdstuk 4 - Machtsfuncties vwo AC deel Uitwerkingen Moderne wiskunde Hoofdstuk Mahtsfunties ladzijde 9 Va Voor elke 0 geldt: > 0. Dus de grafiek van f ligt oven de as. 9 of De yas is symmetrieas. d Het punt (0 0). Va y 0 ( ) 0 0

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 - Periodieke functies

Hoofdstuk 4 - Periodieke functies Hoofdstuk - Periodieke functies ladzijde 98 V-a Na seconden. Het hart klopt c, millivolt = slagen per minuut. V-a Ja, met periode ; nee; misschien met periode. Evenwichtsstand y = ; -; y =. Amplitude is

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 - Kegelsneden

Hoofdstuk 4 - Kegelsneden oorkennis: Conflitlijnen ladzijde 0 -a T l m = d(, ) + r en d(, m) = T = + T = d(, l) + r. ls d(, ) = d(, l) dan is = d(, ) + r = d(, l) + r = d(, m). De onflitlijn van en l (irkel en lijn) kan dus worden

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Voorkennis: Lineaire functies ladzijde V-a meter snoer weegt kg lengte in m gewicht in kg 7 9 c d gewicht in kg lengte in m m weegt kg dus m weegt kg meter e startgetal hellingsgetal V-a y + Dus ( ) y

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 - Transformaties

Hoofdstuk 3 - Transformaties Hoofdstuk - Transformaties Voorkennis: Standaardfuncties bladzijde 70 V-a f () = g () = sin h () = k () = log m () = n () = p () = b D f = [0, en B f = [0, ; D g = en B g =[, ] ; D h = en B h = 0, ; D

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 - De afgeleide

Hoofdstuk 8 - De afgeleide Voorkennis: Lineaire functies ladzijde V-a meter snoer weegt,, kg lengte in m gewicht in kg,,, 7, 9,, gewicht in kg lengte in m c m weegt kg dus m weegt, kg,, d, meter, e startgetal, hellingsgetal, V-a

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 0 Voorkennis: Differentiëren en rekenregels lazije 0 V-a h ( ) 0 f () t 6 t + t 0 t + t n () t t t 7 t 6t e k ( p) p p + 0 0p 7 p g ( ) + 08 V-a f( ) ( + ) 6 f ( ) 6 h ( ) ( + 9) 8 gt () tt ( + t ) t +

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 - Differentiëren

Hoofdstuk 6 - Differentiëren Havo D eel Uitwerkingen Moerne wiskune Hoofstuk - Differentiëren Blazije a Het water steeg het harst op e tijstippen waarij e grafiek het steilst loopt. Dat is om ongeveer 7 uur s ohtens en om 7 uur s

Nadere informatie

ICT - Cycloïden en andere bewegingen

ICT - Cycloïden en andere bewegingen ICT - Ccloïden en andere bewegingen bladzijde 80 a ( 0, ) b Als de middelpuntshoek radiaal is, is de bijbehorende booglengte: omtrek π π = meter. er seconde wordt er over radiaal gedraaid en wordt er dus

Nadere informatie

sin( α + π) = sin( α) O (sin( x ) cos( x )) = sin ( x ) 2sin( x )cos( x ) + cos ( x ) = sin ( x ) + cos ( x ) 2sin( x )cos( x ) = 1 2sin( x )cos( x )

sin( α + π) = sin( α) O (sin( x ) cos( x )) = sin ( x ) 2sin( x )cos( x ) + cos ( x ) = sin ( x ) + cos ( x ) 2sin( x )cos( x ) = 1 2sin( x )cos( x ) G&R vwo B deel Goniometrie en beweging C. von Schwartzenberg / spiegelen in de y -as y = sin( x f ( x = sin( x f ( x = sin( x heeft dezelfde grafiek als y = sin( x. spiegelen in de y -as y = cos( x g(

Nadere informatie

Blok 3 - Vaardigheden

Blok 3 - Vaardigheden Moerne wiskune 9e eitie Havo A eel Blok 3 - Vaarigheen lazije 19 1a 1, 3 3000 = 8900 = 8310, 0, 07 000000 = 8000 = 810, 300 1700 = 6870000 = 6910, 8 0, 000 0, 007 = 0, 000001 = 1, 10 6 e 6344, 1 781, 98

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv V-a Hoofdstuk - Transformaties Voorkennis: Standaardfuncties bladzijde 70 f () = g () = sin h() = k () = log p () = m () = n () = b D f = [0, en B f = [0, ; D g = en B g =[, ] ; D h = en B h = 0, ; D k

Nadere informatie

Toetsopgaven havo B deel 2 hoofdstuk 6

Toetsopgaven havo B deel 2 hoofdstuk 6 Toetsopgaven havo B deel hoofdstuk 6 pgave In de figuur hiernaast zie je de grafiek van de funtie f. Deze grafiek staat ook twee keer op het werklad. a Shets de hellinggrafiek van f op het werklad. Neem

Nadere informatie

Hoofdstuk 9 - Rekenen met functies

Hoofdstuk 9 - Rekenen met functies 5 Voorkennis V-a 6 5 9 = 5 + 5 + 5 = 6 5 = 9 5 + 5 + 5 = 55 800 : 5 + 5 7 = d + 78 9 = + 05 = 7 + 9 = V-a (8 ) : 0 = d 0 : 6 = 5 : 0 = 0 : 6 9 = 5 : 0 = 0 5 = 00 : 0 = 0 e 8 + ( ) = 7 + + = 8 + ( 6) =

Nadere informatie

Vaardigheden - Blok 4

Vaardigheden - Blok 4 ladzijde 0 a Uit de stelling van Pythagoras volgt AB = + = AB = P = 4 + 4 = + + P = P is vier keer de afstand AB, dus = 4 = 4 = 4 = a 7 = = = 4 = 9 = 9 = 00 = 00 = 00 = 0 d 7 = = = e 9 = 49 = 49 = 7 f

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 - Lijnen en cirkels

Hoofdstuk 1 - Lijnen en cirkels Lijn en vlak lazije a Die kun je aflezen van e oëffiiënten van x en y Dus is een normaalvetor 7 x invullen in e vergelijking van l geeft y en aarmee vin je (, ) y invullen in e vergelijking van l geeft

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 - Machtsfuncties

Hoofdstuk 4 - Machtsfuncties Hoofdstuk Mahtsfunties ladzijde 9 Va Voor elke 0 geldt: > 0. Dus de grafiek van f ligt oven de as. 9 of De yas is symmetrieas. d Het punt (0 0). Va y 0 ( ) 0 0 of 0 0 of 0 of of De oördinaten van de snijpunten

Nadere informatie

13.0 Voorkennis. Deze functie bestaat niet bij een x van 2. Invullen van x = 2 geeft een deling door 0.

13.0 Voorkennis. Deze functie bestaat niet bij een x van 2. Invullen van x = 2 geeft een deling door 0. Gegeven is de functie.0 Voorkennis Deze functie bestaat niet bij een van. Invullen van = geeft een deling door 0. De functie g() = heeft als domein R en is een ononderbroken kromme. Deze functie is continu

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 - Conflictlijnen

Hoofdstuk 3 - Conflictlijnen Hoofdstuk 3 - onflitlijnen Voorkennis: eetkundige plaatsen ladzijde 78 V-1a ligt op middelloodlijn van, dus =. Verder ligt op middelloodlijn van, dus is ook =. Hieruit volgt dat = en ligt dus ook op de

Nadere informatie

Stevin vwo Uitwerkingen Speciale relativiteitstheorie ( ) Pagina 1 van 8

Stevin vwo Uitwerkingen Speciale relativiteitstheorie ( ) Pagina 1 van 8 Stevin vwo Uitwerkingen Speiale relativiteitstheorie (14-09-015) Pagina 1 van 8 Opgaven 1 Het is maar hoe je het ekijkt 1 a Een inertiaalsysteem is een omgeving waarin de eerste wet van Newton geldt. a

Nadere informatie

De breedte van de rechthoek is gelijk aan de omtrek van die grote cirkel.

De breedte van de rechthoek is gelijk aan de omtrek van die grote cirkel. Verieping - De ol 1a De reete van e rehthoek is preies gelijk aan e lengte van e roe irkel op e ol. De omtrek van ie irkel is 2 π 20 125,7 m. De hoogte van e rehthoek is gelijk aan e halve omtrek van e

Nadere informatie

1 Vlaamse Wiskunde Olympiade : Tweede Ronde.

1 Vlaamse Wiskunde Olympiade : Tweede Ronde. Vlaamse Wiskunde Olympiade 990-99: Tweede Ronde Vlaamse Wiskunde Olympiade vzw is een offiiële foreign oordinator voor de welekende AHSME-ompetitie (Amerian High Shool Mathematis Examination - USA en Canada)

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv ladzijde a Het startgetal is en het hellingsgetal is De formule die ij de lijn ast is y De lijn k heeft het zelfde hellingsgetal als de lijn l, dus d De formule is y + 7 e Het hellingsgetal van m is gelijk

Nadere informatie

Blok 2 - Vaardigheden

Blok 2 - Vaardigheden Moderne wiskunde 9e editie Havo A deel Blok - Vaardigheden ladzijde 0 a 6 f g h d, p, p p 0 5 p i e 6q 6q q q q 5 0 5a a 0a a 6 5 5 5 t t t t t t a Per weken is de groeifator 7,, 9 Een kwartaal heeft 5

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv V-1a d V-2a 102 ladzijde 138 In werkelijkheid zijn er 3 rien evenwijdig aan rie. In figuur 1 zijn die rien ook evenwijdig getekend. In figuur 2 zijn deze rien zo getekend dat ze elkaar alle vier in hetzelfde

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 - Tekenen en zien

Hoofdstuk 5 - Tekenen en zien avo deel 1 Uitwerkingen Moderne wiskunde oofdstuk 5 - ekenen en zien ladzijde 138 V-1a d In werkelijkheid zijn er 3 rien evenwijdig aan rie. In figuur 1 zijn die rien ook evenwijdig getekend. In figuur

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Hoofdstuk 6 - irkeleigenshappen Voorkennis: hoeken en irkels ladzijde 56 V-a = = = 68 ; dus = S = 80 = = SE us SE = S = 56 ES = 80 56 = 0 us SE = 78 V- + α = 60 Ook geldt + + + = 60 us α= + + V-a = 80

Nadere informatie

Hoofdstuk 11B - Meetkundig redeneren

Hoofdstuk 11B - Meetkundig redeneren Voorkennis V-1a = 180 80 35 = 65 E = 360 90 90 10 = 78 J = 360 107 73 107 = 73 De tegenover elkaar liggende hoeken van deze vierhoek zijn gelijk, dus deze vierhoek is een parallellogram. V-a V-3a Figuur

Nadere informatie

Correctievoorschrift VWO 2016

Correctievoorschrift VWO 2016 Corretievoorshrift VWO 06 tijdvak wiskunde B (pilot) Het orretievoorshrift bestaat uit: Regels voor de beoordeling Algemene regels 3 Vakspeifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden sores Regels voor

Nadere informatie

(g 0 en n een heel getal) Voor het rekenen met machten geldt ook - (p q) a = p a q a

(g 0 en n een heel getal) Voor het rekenen met machten geldt ook - (p q) a = p a q a Samenvatting wiskunde h4 hoofdstuk 3 en 6, h5 hoofdstuk 4 en 6 Hoofdstuk 3 Voorkennis Bij het rekenen met machten gelden de volgende rekenregels: - Bij een vermenigvuldiging van twee machten met hetzelfde

Nadere informatie

EERSTE AFGELEIDE TWEEDE AFGELEIDE

EERSTE AFGELEIDE TWEEDE AFGELEIDE Lesrief EERSTE AFGELEIDE etreme waarden raaklijn normaal TWEEDE AFGELEIDE uigpunten 6/7Np GGHM03 Inleiding Met ehulp van de grafische rekenmachine kun je snel zien of de grafiek daalt of stijgt. Het horizontaal

Nadere informatie

Hoofdstuk 6 Matrices toepassen

Hoofdstuk 6 Matrices toepassen Hoofdstuk Matries toepassen Moderne wiskunde e editie vwo D deel Lesliematries ladijde a Van de dieren in de leeftijdsgroep van - jaar komen er, in de leeftijdsgroep - jaar Van de dieren in de leeftijdsgroep

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Vlak en kegel bladzijde a Als P ( x,, ) de projectie van P op het Ox-vlak is, dan is driehoek OP P een gelijkbenige rechthoekige driehoek met OP P = Dan is OP = x + en is PP = z Met de stelling van Pthagoras

Nadere informatie

1 Vlaamse Wiskunde Olympiade 1985-1986: Eerste Ronde.

1 Vlaamse Wiskunde Olympiade 1985-1986: Eerste Ronde. Vlaamse Wiskunde Olmpiade 985-986: Eerste Ronde De eerste ronde bestaat uit 30 meerkeuzevragen Het quoteringsssteem werkt als volgt : een deelnemer start met 30 punten Per goed antwoord krijgt hij of zij

Nadere informatie

2 Kromming van een geparametriseerde kromme in het vlak. Veronderstel dat een kromme in het vlak gegeven is door een parametervoorstelling

2 Kromming van een geparametriseerde kromme in het vlak. Veronderstel dat een kromme in het vlak gegeven is door een parametervoorstelling TU/e technische universiteit eindhoven Kromming Extra leerstof bij het vak Wiskunde voor Bouwkunde (DB00) 1 Inleiding De begrippen kromming en kromtestraal worden in het boek Calculus behandeld in hoofdstuk

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 - Meetkundige plaatsen

Hoofdstuk 5 - Meetkundige plaatsen oderne wiskunde 9e editie vwo deel Voorkennis: Eigenschappen en ewijzen ladzijde 138 V-1a Gegeven: Driehoek met hoeken :, en Te ewijzen: 180 ewijs: 1 3 Teken lijn door die evenwijdig loopt met : lijn door

Nadere informatie

d x = (3,9) ; (- 2 5 a

d x = (3,9) ; (- 2 5 a Hodstuk 9 PARABOLEN 9. INTRO a c d =,9 ;, a 9. PARABOLEN a = c d d e = c a = + e Dalparaool als c >, een ergparaool als c

Nadere informatie

Uitwerking voorbeeld 2

Uitwerking voorbeeld 2 Uitwerking voorbeeld 2 Toppen, nulpunten en snijpunten Met de grafische rekenmachine kan je de coördinaten van toppen, nulpunten en snijpunten berekenen. Bij een experiment heeft men een model opgesteld

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 72 Voorkennis V-a Driehoek is een rehthoekige driehoek. Driehoek 2 is een gelijkenige driehoek. De oppervlakte van driehoek is 7 3 : 2 5 38,5 m 2. De oppervlakte van driehoek 2 is 8 3 7,5 : 2 5 30 m 2.

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv a a 8 8. Ageleiden bladzijde 5 Uit de ormule voor de omtrek van een cirkel (omtrek r ) volgt dat een volledige cirkel (60 ) overeenkomt met radialen. Een halve cirkel (80 ) komt dus overeen met radialen.

Nadere informatie

6.0 Differentiëren Met het differentiequotiënt bereken je de gemiddelde verandering per tijdseenheid.

6.0 Differentiëren Met het differentiequotiënt bereken je de gemiddelde verandering per tijdseenheid. 6.0 Differentiëren Met het differentiequotiënt bereken je de gemiddelde verandering per tijdseenheid. f(x) = x x Differentiequotiënt van f(x) op [0, 3] = y f (3) f (0) 60 x 30 30 y x 1 Algemeen: Het differentiequotiënt

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Hoofstuk 6 - Nieuwe grafieken Hoofstuk 6 - Nieuwe grafieken Voorkennis V-a Van lijn k is het hellingsgetal en het startgetal en e formule is = +. Van lijn l is het hellingsgetal en het startgetal en e

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 - Tabellen, grafieken, formules

Hoofdstuk 5 - Tabellen, grafieken, formules Hoofdstuk 5 - Taellen, grafieken, formules ladzijde 130 V-1a d De grafieken van de grond en de luht vertonen veel grotere temperatuurshommelingen dan de grafiek van het water. De grafiek van de grond omdat

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Voorkennis V-a Bij e roe pijl hoort e aftrekking,,.,,,, V-a,, 7,,, 7, e,,,,7,, f,,, V-a Bij e roe pijlen hoort e erekening,,,,.,,,,,,,,,,, 7,,,,, V-a In eze erekening moet je eerst met, vermenigvuligen

Nadere informatie

Blok 3 - Vaardigheden

Blok 3 - Vaardigheden Blok - Vaarigheen lazije 6 a Je moet e vergelijking ( )( ) oplossen. Je ziet nu meteen wat e oplossingen zijn. ( )( ) of of Je moet nu e vergelijking ( )( ) oplossen. e De methoe van onereel gelt alleen

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Grafieken en vergelijkingen

Hoofdstuk 1 Grafieken en vergelijkingen Opstap Veranen O- Grafiek A hoort ij kaars. Grafiek B hoort ij kaars. Grafiek C hoort ij kaars. O-a O-a u in uren Bij u, is l 7 want, 7. Zie opraht O-. Na vier uur ranen zijn e kaarsen even lang. Bij eie

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv V-a c d V-a Hoofdstuk - Differentiëren Voorkennis: De afgeleide ladzijde Na 5 seconden. De grafiek verandert daar van B in C en het dalen gaat ineens langzamer. De raaklijn gaat ongeveer door de punten

Nadere informatie

Blok 4 - Vaardigheden

Blok 4 - Vaardigheden lok - Vaardigheden Extra oefening - asis -a Het hellingsgetal is 60 = = 0,065. -a De hellingshoek is tan (0,065),6. c De hellingshoek van Raymond is tan ( 60 c 960 tan = geeft tan 6 = 600 = 600 tan 6 9

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv 84 ladzijde 4 a Vul de gegevens in en lees af ij kans rehts : 0,22 Nadat je het olletje voor tweezijdigheid het aangeklikt en de linker en rehter grens het ingesteld lees je af ij kans midden 0,759. Het

Nadere informatie

Uitwerkingen goniometrische functies Hst. 11 deel B3

Uitwerkingen goniometrische functies Hst. 11 deel B3 Uitwerkingen goniometrische functies Hst. deel B. f() = sin(-) = -sin() g() = cos(-) = cos () h() = sin( + ) = cos() j() = cos( + ) = -sin() k() = sin ( + ) = -sin () l() = cos ( + ) = -cos (). Zie ook

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 Vlakke meetkunde

Hoofdstuk 2 Vlakke meetkunde Opstap eellijn, hoogtelijn, samen 180 en samen 360 O-1a P 60º R d O-2a O-3a d P x x Q e drie deellijnen van de driehoek gaan inderdaad door één punt. M O Zie opdraht O-2a. U S V T UV is de hoogtelijn op

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 De afgeleide

Hoofdstuk 4 De afgeleide Havo B eel Uitwerkingen Moerne wiskune Hoofstuk De afgeleie lazije 9 V-a 8 8 8 kg Lengte in m Gewiht in kg 8 7 8 9 8 gewiht 8 8 lengte m weegt 8 kg us m weegt 8 : 8 kg. e 8 m 8 8 is het startgetal en 8

Nadere informatie

8.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Bereken het snijpunt van 3x + 2y = 6 en -2x + y = 3

8.0 Voorkennis. Voorbeeld 1: Bereken het snijpunt van 3x + 2y = 6 en -2x + y = 3 8.0 Voorkennis Voorbeeld 1: Bereken het snijpunt van 3x + 2y = 6 en -2x + y = 3 2x y 3 3 3x 2 y 6 2 Het vermenigvuldigen van de vergelijkingen zorgt ervoor dat in de volgende stap de x-en tegen elkaar

Nadere informatie

Blok 4 - Keuzemenu. Verdieping - Driehoeksmetingen. 1092,33 3, meter = 4,118 km De afstand is ongeveer 4,1 km.

Blok 4 - Keuzemenu. Verdieping - Driehoeksmetingen. 1092,33 3, meter = 4,118 km De afstand is ongeveer 4,1 km. 1a a 3a Verieping - Driehoeksmetingen 109,33 3,77 4118 meter = 4,118 km De afstan is ongeveer 4,1 km. 45 L 4,1 km Z Zoetermeer Voorshoten is 68 mm Leien Voorshoten is 94 mm In e tekening is 1 km geteken

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 De afgeleide

Hoofdstuk 4 De afgeleide Hoofstuk De afgeleie lazije 9 V-a 8 8 8 kg lengte in m gewiht in kg 8 7 8 9 8 gewiht 8 8 lengte m weegt 8 kg us m weegt 8 : 8 kg. e 8 m 8 8 is het startgetal en 8 is het hellingsgetal. V-a ();(); ();(

Nadere informatie

Stevin havo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 1 Bewegen (oktober 2014) Pagina 1 van 13 0,515 38,4

Stevin havo deel 1 Uitwerkingen hoofdstuk 1 Bewegen (oktober 2014) Pagina 1 van 13 0,515 38,4 Stevin havo eel 1 Uitwerkingen hoofstuk 1 Bewegen (oktoer 2014) Pagina 1 van 1 Opgaven 1.1 Meten van tijen en afstanen 0 a y = 45 7,5 = 7,5 =,4 10 2,4 10 2 6, π z = = 0,515.. = 0,515 0,515 8,4 e f g Geruik

Nadere informatie

H. 10 Goniometrie Basisbegrippen. a c. Gemeenschappelijke Propedeuse Engineering WISKUNDE H.10

H. 10 Goniometrie Basisbegrippen. a c. Gemeenschappelijke Propedeuse Engineering WISKUNDE H.10 H. 10 Goniometrie 10.1 Bsisegrippen Regelmtig voeren we erekeningen uit, wrin één of meerdere hoeken voorkomen. Voor een sherpe hoek kunnen we 3 goniometrishe verhoudingen definiëren. Deze lten zih het

Nadere informatie

Noordhoff Uitgevers bv

Noordhoff Uitgevers bv Hoofstuk De afgeleie lazije 9 V-a, 8, 8 8 kg lengte in m gewiht in kg,8,, 7, 8 9,,8 gewiht 8 8 lengte m weegt 8 kg us m weegt 8 : 8, kg. e, 8,, m 8,,8 is het startgetal en,8 is het hellingsgetal. V-a (,);(,);

Nadere informatie

De Wageningse Methode 5&6 VWO wiskunde B Uitgebreide antwoorden Hoofdstuk 2 Regels voor differentiëren

De Wageningse Methode 5&6 VWO wiskunde B Uitgebreide antwoorden Hoofdstuk 2 Regels voor differentiëren De Wageningse Methode &6 WO wiskunde B Uitgebreide antwoorden Hoofdstuk egels voor differentiëren Paragraaf Opnieuw sinus en inus a. -, 0, ; -, ; -, ; -, b. (,sin) (-0, ; 0,9), met de G Op dezelfde hoogte:,

Nadere informatie